cpi de bembibre - edu.xunta.galº educaciÓn... · aparatos coa súa función no corpo. b2.2....

CPI DE BEMBIBRE

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA2017-2018

5º CURSO DE PRIMARIA

PROFESORAS TITORAS: 5ºA- AMALIA MATO LANDEIRA 5ºB-VANESSA MARTÍNEZ CARRERA

(CPI DE BEMBIBRE)

CPI de Bembibre

Programación Didáctica 2015-165º curso de Ed. Primaria

1

ÍNDICE

1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN............................................................................... 3

2. OBXECTIVOS DA ETAPA DE EP (EN TERMOS DE CAPACIDADES):.................................. 4

3. CRITERIOS DE AVALIACIÓN (RELACIONADOS COS RESPECTIVOS ESTÁNDARESDE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS BÁSICAS) E CONCRECIÓN DOS MÍNIMOSESIXIBLES............................................................................................................................................. 5 – 32

4. ACTIVIDADES DE APRENDIZAXE ASOCIADAS A CADA BL.DE CONTIDO..................... 33 – 55

5. INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN.............................................................................................. 56 – 79

6. METODOLOXÍA............................................................................................................................... 84 – 85

7. PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN......................................................................................... 85

8. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN............................................................................................... 85

9. A AVALIACIÓN INICIAL................................................................................................................. 86

10. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE............................................................................ 86

11. ACCIÓNS DE EDUCACIÓN EN VALORES E DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DECONVIVENCIA....................................................................................................................................... 96 - 92

12. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC DO CENTRO................................................ 93

13. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR E PLC....................................... 93 - 95

14. ACTIVIDADES DE REFORZO/RECUPERACIÓN..................................................................... 95

15. MATERIAIS DIDÁCTICOS INCLUÍDOS OS LIBROS DE TEXTO......................................... 96 - 97

16. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES............................................ 97

17. PROCEDEMENTO E SISTEMA DE CONTROL, SEGUIMENTO E AVALIACIÓN DOGRAO DE CONSECUCIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICAS E OBXECTIVOS DA ETAPA,POR PARTE DO ALUMNADO............................................................................................................. 98 - 99

18. AVALIACIÓN DA PROPIA PROGRAMACIÓN........................................................................... 100

2

1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN1.1. Contexto normativo:

• Ley Orgánica 8/2013, de 9 de diciembre, para la mejora de la calidad educativa. (BOE:10/1272013).

• Real Decreto 126/2014, de 28 de febrero, por el que se establece el currículo básico de laEducación Primaria (BOE: 01/03/2014)

• Decreto 105/2014, do 4 de setembro, polo que se estbalece o cuurículo da educaciónprimaria na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG 09/09/2014)

• Decreto 229/2011, de 7 de decembro, polo que se regula a atención á diversidade doalumnado dos centros docentes da Comunidade Autónoma de Galicia nos que se impartenas ensinanzas establecidas na Lei orgánica 2/2006, de 3 de maio, de educación. (DOG:21/12/2011)

1.2. Características do centro e contorna:

Iincluído na PXA.

1.3. Tipoloxía do alumnado de 5º de EP:

Grupo de 31 alumnos, divididos en dous grupos:

• 5ºA: Nesta aula contamos cun total de 16 alumnos dos que 9 son nenas e 7 nenos.

• 5ºB: En concreto na aula de 5º B, contamos cun total de 15 alumnos, 9 nenos e 6 nenas.

3

2. OBXECTIVOS DA ETAPA DE EP (EN TERMOS DE CAPACIDADES):

Ref Obxectivo

a

Coñecer e apreciar os valores e as normas de convivencia, aprender a obrar de acordo con elas,preparárense para o exercicio activo da cidadanía e respectar os dereitos humanos, así como opluralismo propio dunha sociedade democrática.

b

Desenvolver hábitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e de responsabilidade no estudo,así como actitudes de confianza en si mesmo/a, sentido crítico, iniciativa persoal, curiosidade,interese e creatividade na aprendizaxe, e espírito emprendedor.

c

Adquirir habilidades para a prevención e para a resolución pacífica de conflitos que lles permitandesenvolverse con autonomía no ámbito familiar e doméstico, así como nos grupos sociais con quese relacionan.

d

Coñecer, comprender e respectar as culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitose oportunidades de homes e mulleres, e a non-discriminación de persoas con discapacidade nin poroutros motivos.

eCoñecer e utilizar de forma apropiada a lingua galega e a lingua castelá, e desenvolver hábitos delectura en ambas as dúas linguas.

fAdquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a competencia comunicativa básica que llespermita expresar e comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacións cotiás.

g

Desenvolver as competencias matemáticas básicas e iniciarse na resolución de problemas querequiran a realización de operacións elementais de cálculo, coñecementos xeométricos eestimacións, así como ser quen de aplicalos ás situacións da súa vida cotiá.

hCoñecer os aspectos fundamentais das ciencias da natureza, as ciencias sociais, a xeografía, ahistoria e a cultura, con especial atención aos relacionados e vinculados con Galicia.

iIniciarse no uso das tecnoloxías da información e da comunicación, para a aprendizaxe,desenvolvendo un espírito crítico ante as mensaxes que reciban e elaboren.

jUtilizar diferentes representacións e expresións artísticas e iniciarse na construción de propostasvisuais e audiovisuais.

k

Valorar a hixiene e a saúde, aceptar o propio corpo e o das demais persoas, respectar as diferenzas eutilizar a educación física e o deporte como medios para favorecer o desenvolvemento persoal esocial.

lCoñecer e valorar os animais máis próximos ao ser humano e adoptar modos de comportamento quefavorezan o seu coidado.

m

Desenvolver as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súasrelacións coas demais persoas, así como unha actitude contraria á violencia, aos prexuízos decalquera tipo e aos estereotipos sexistas e de discriminación por cuestións de diversidade afectivo-sexual.

nFomentar a educación viaria e as actitudes de respecto que incidan na prevención dos accidentes detráfico.

o

Coñecer, apreciar e valorar as singularidades culturais, lingüísticas, físicas e sociais de Galicia,salientando as mulleres e os homes que realizaron achegas importantes á cultura e á sociedadegalegas.

4

3. CRITERIOS DE AVALIACIÓN (RELACIONADOS COS RESPECTIVOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ECOMPETENCIAS BÁSICAS) E CONCRECIÓN DOS MÍNIMOS ESIXIBLES.3.1. CIENCIAS DA NATUREZACRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE C_Clave Mínimo esixible

B1.1. Obter información relevante sobre feitos ou fenómenos previamente delimitados, facer predicións sobre sucesos naturais, integrar datos de observación directa e indirecta a partir da consulta de fontes directa e indirectas e comunicando os resultados en diferentes soportes.

CNB1.1.1. Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante, analízaa, obtén conclusións, elabora informes e comunica os resultados en diferentes soportes.

CCL, CSIEE, CAA, CD, CMCCT

Comprende e interpreta información de documentosescritos, imaxes, gráficos e extrae conclusións adecuadas que aplica nos seus traballos e exposicións de clase. Relaciona a información entre si e cos seus coñecementos previos

CNB1.1.2. Expresa oralmente e por escrito, de forma clara e ordenada contidos relacionados coa área manifestando acomprensión de textos orais e/ou escritos.

CCL, CMCCT

Le e comprende información textual e gráfica, elixe os datos que necesita para responder preguntas e completar os seus escritos. Explica as súas respostas, oralmente ou por escrito, utilizando o vocabulario adecuado

CNB1.1.3. Emprega de forma autónoma o tratamento de textos (axuste de páxina, inserción de ilustracións ou notasetc.).

CCL, CSIEE, CMCCT, CD

Iníciase e amosa interese en empregar o procesador de textos para presentar os seus traballos.Presenta os traballos de maneira ordenada, clara e limpia en soporte digital ou papel. Progresa na mejora de la presentación de sus trabajos.

CNB1.1.4. Manexa estratexias axeitadas para acceder á información dos textos de carácter científico

CMCCT, CAA, CCL

CNB1.1.5. Efectúa búsquedas guiadas de información na rede.

CAA, CMCCT, CDAplicar procedementos propios do traballo científico como a recollida e a análise de datos

CNB1.1.6. Coñece e aplica estratexias de acceso e traballo na rede.

CAA, CMCCT, CDEmprega o procesador de textos para presentar os seus traballos cando é necesario.

B1.2. Establecer conxecturas tanto respecto de sucesos que ocorren dunha forma natural como sobre os que ocorren cando se provocan a través dun experimento ou dunha experiencia.

CNB1.2.1. Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten iniciativa na toma de decisións.

CSIEE, CAA, CMCCT

Presenta os traballos de xeito ordenado, clara e limpa en soporte dixital ou papel. Progresa pouco a pouco na mellora da presentación dos seus traballos.

B1.3. Traballar de forma cooperativa, apreciando o coidado pola seguridade propia e a dos seus compañeiros/as, coidando as ferramentas e facendo uso adecuado dos materiais.

CNB1.3.1. Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo, amosando habilidades para aresolución pacífica de conflitos.

CAA, CSC, CMCCT, CSIEE

Recoñece que un proxecto require un proceso de elaboración, respectando e valorando as opinións dos demais.

CNB1.3.2. Coñece e emprega as normas de uso e de seguridade dos instrumentos, dos materiais de traballo e das tecnoloxías da información e comunicación

CMCCT, CSC, CDColaborar de forma participativa, cooperativa e respetuosa nos traballos grupais.

CNB1.3.3. Utiliza algúns recursos ao seu alcance proporcionados polas tecnoloxías da información para comunicarse e colaborar.

CD, CAA, CMCCTBusca información para completar as actividades e extrae conclusións que aplica adecuadamente tanto no seu traballo individual como en grupo

B1.4. Realizar proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións e presentar informes coas conclusións en diferentes soportes.

CNB1.4.1. Realiza proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións formulando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario,realizando, extraendo conclusións e comunicando os resultados.

CMCCT, CCL, CAA, CSIEE

Iníciase e colabora na realización de proxectos, aportando ideas, respectando as ideas dos demias e as quendas, etc. facendo as presentacións de maneira clara, ordenada e limpa.

CNB1.4.2. Presenta un informe, de forma oral ou escrita, en soportes variados, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, internet) cando traballa de forma individual ou en equipo na realización de proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións.

CMCCT, CCL, CSC, CD, CAA, CSIEE Presenta pequenos informes dos proxectos

propostos.

5

CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE C_Clave Mínimo esixible

B2.1. Identificar e localizar os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do corpo humano, establecendo algunhas relacións fundamentais entre eles.

CNB2.1.1. Identifica e localiza os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do corpo humano.

CMCCTIdentifica e explica as tres funcións vitais que diferencian os seres vivos da materia inerte.

CNB2.1.2. Identifica as principais características dos aparellos respiratorio, dixestivo, locomotor, circulatorio e excretor e explica as principais funcións.

CMCCTDistingue e relacionar diferentes órganos e aparatos coa súa función no corpo.

B2.2. Coñecer o funcionamento da función de relación no corpo humano:células, órganos, aparatos e sistemas: a súa localización, forma estrutura,funcións, coidados, etc.

Identifica, nomea e describe as tarefas das partes dunha célula típica, coñece a organización e a disposición das células en tecidos, órganos e

aparatos , e define ser unicelular e pluricelular.

B2.3. Relacionar determinadas prácticas de vida co adecuado funcionamento do corpo, adoptando estilos de vida saudables, coñecendo as repercusións para a saúde do seu modo de vida.

CNB2.3.1. Investiga sobre enfermidades relacionadas cunha alimentación inadecuada e presenta conclusións en diversos soportes. CMCCT, CSC

Relaciona actividades e hábitos saudables coas causas que propician ter boa saúde.Investigar sobre enfermidades relacionadas cunha alimentación inadecuada e iníciase na presentaciónde traballos en distintos soportes.

CNB2.3.2. Coñece os principios das dietas equilibradas, e elabora menús variados identificando ás prácticas saudables.

CMCCT, CCL, CSCIdentifica estilos de vida saudables e non saudablesReflexionar e valorar a importancia dos hábitos de vida saudables

CNB2.3.3. Recoñece os efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas.

CMCCT, CSCRelaciona hábitos de vida saudable con boa saúde e identifica substancias prexudiciais.

B3.1. Coñecer a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, tipos, órganos, aparellos e sistemas. Identificar as principais características e funcións.

CNB3.1.1. Identifica e describe a estrutura dos seres vivos:células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas, nomeando as principais características e funcións de cada un deles.

CMCCT, CCL Describe célula, tecido, órgano, aparello e sistema, relacionándoo coas principais funcións.

B3.2. Coñecer diferentes niveis de clasificación dos seres vivos, atendendo ás súas características e tipos.

CNB3.2.1. Clasifica aos seres vivos e nomea as principais características atendendo ao seu reino: Reino animal. Reino das plantas. Reino dos fungos e outros reinos empregando criterios científicos e medios tecnolóxicos.

CMCT

Clasifica seres vivos no correspondente reino e indica algunha das características máis importantes.

CNB3.2.2. Utiliza guías na identificación científica de animais vertebrados, invertebrados e plantas.

CMCTIníciase no emprego de guías e clasifica animais e plantas segundo algunha característica.

B3.3. Investigar as características de ecosistemas do seu contorno mediante a recollida de datos, facendo hipóteses, empregando diversas fontes de información e presentando os resultados en diferentes soportes, mostrando interese pola rigorosidade e hábitos de respecto e coidado cara aos seres vivos.

CNB3.3.1. Coñece e explica, con rigorosidade, as principais características e compoñentes dun ecosistema.

CMCCT, CCLDefine ecosistema e é quen de explicar as principaiscaracterísticas e compeñentes.

CNB3.3.2. Investiga con criterio científico, ecosistemas próximos e presenta resultados en diferentes soportes.

CMCCT, CCLDun ecosistema cercano, clasifícao, e realiza as tarefas encomendadas.

CNB3.3.3. Identifica algunhas actuacións humanas que modifican o medio natural e as causas de extinción de especies e explica algunhas actuacións para o seu coidado.

CMCCT, CSC

Explica actuacións para o coidado do ecosistema e outras prexudiciais.

CNB3.3.4. Usa a lupa e outros medios tecnolóxicos para a observación científica.

CMCCTEmprega a lupa, lupa binocular… para realizar observacións máis detalladas.

CNB3.3.5. Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utiliza os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados e comunica de xeito oral e escrito os resultados.

CMCCT, CCL, CD

Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utiliza os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados

B4.1. Coñecer e comparar para clasificar materiais segundo as súas propiedades observables: dureza, solubilidade, estado de agregación e condutividade térmica.B4.2. Realizar experiencias sinxelas e pequenas investigacións para determinar: a masa e o volume dun corpo e as principais características da flotación dos corpos.

CNB4.1.1. Coñece e clasifica materiais segundo as súas propiedades (dureza, solubilidade, estado de agregación e condutividade térmica).

CMCCTDefine materia e as súas propiedades xerais.

CNB4.2.1. Utiliza diferentes procedementos para determinar a medida da masa e do volume dun corpo.

CMCCTEmprega instrumentos para medir masa e volume, respectando as normas de uso.

CNB4.2.2. Describe a diferenza entre masa e volume.CMCCT, CCL

Diferenza a masa do volume e as correspondetes unidade.

CNB4.2.3. Identifica e explica as principais características CMCCT, CCL Relaciona a masa co volume para poder comparar a

6

CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE C_Clave Mínimo esixibleda flotación nun medio líquido. densidade dalgun obxecto ca da auga.

B4.3. Identificar e explicar as características das fontes de enerxía renovables e non renovables e a súa influencia no desenvolvemento sostible.

CNB4.3.1. Identifica e explica as diferenzas entre enerxías renovables e non renovables e argumenta sobre as accións necesarias para o desenvolvemento enerxético, sostible e equitativo.

CMCCT, CCL, CSC

Define enerxía, as principais fontes e identifica a súa procedencia, recoñecendo as menos contaminantes.

B4.4. Realizar experiencias sinxelas, de forma cooperativa, sobre reaccións químicas habituais na vida cotiá; formular problemas, enunciar hipóteses, seleccionar o material necesario, extraer conclusións e comunicar os resultados en diferentes soportes.

CNB4.4.1. Realiza experiencias sinxelas, en equipo, sobre reaccións químicas habituais na vida cotiá; formular problemas, enunciar hipóteses, seleccionar o material necesario, extraer conclusións e comunicar os resultados en diferentes soportes.

CMCCT, CAA, CSIEE, CCL, CD

Realiza experiencias sinxelas, en equipo, sobre reaccións químicas habituais na vida cotiá; formular problemas, enunciar hipóteses, seleccionar o material necesario, extraer conclusións e comunicar os resultados en diferentes soportes

CNB4.4.2. Identifica produtos químicos habituais no fogar e os posibles riscos para o organismo.

CMCCTIdentifica produtos químicos habituais no fogar e os posibles riscos para o organismo

CNB4.4.3. Identifica e explica os símbolos de perigo máis comúns na etiquetaxe.

CMCCTIdentifica e explica os símbolos de perigo máis comúns na etiquetaxe.

CNB4.4.4. Respecta as normas de uso, de seguridade, de conservación e de mantemento dos instrumentos de observación e dos materiais de traballo, na aula e no centro.

CMCCT

Respecta as normas de uso, de seguridade, de conservación e de mantemento dos instrumentos deobservación e dos materiais de traballo, na aula e no centro.

B5.1. Planificar e construír, de forma cooperativa, un circuíto eléctrico simple que responda a un problema dado, atendendo ás normas de seguridade.

CNB5.1.1. Observa e identifica os elementos dun circuíto eléctrico e constrúe un. CMCCT, CSIEE

Observa e identica os principais elementos dun circuíto eléctrico e, con axuda, é quen de cosntruír un.

CNB5.1.2. Observa, identifica e explica algúns efectos da electricidade da vida cotiá.

CMCCT, CCLExplica efectos da electricidade na vida diaria.

CNB5.1.3. Expón exemplos de materiais condutores e illantes, argumentado a súa exposición.

CMCCT, CCLClasificaa materiais en illantes e condutores.

B5.2. Investigar sobre a evolución dun obxecto, aparello ou máquina ao longo da historia, utilizando distintas fontes de información e presentandoos resultados en diferentes soportes.

CNB5.2.1. Coñece algúns dos grandes descubrimentos e inventos da humanidade e explica os beneficios ou riscos para á sociedade.

CMCCT, CCL, CSCElabora tarefas sobre algún dos grandes descubrimentos/inventos, diferenciando o prexudición do beneficioso.

CNB5.2.2. Valora e describe a influencia do desenvolvemento tecnolóxico nas condicións de vida e no traballo.

CMCCT, CCL, CSCIdentica o desenvolvemento tecnolóxicos como avance nas condicións de vida e no traballo.

CNB5.2.3. Coñece e explica algúns dos avances da ciencia no fogar e na vida cotiá, na medicina, na cultura e no lecer, na arte, na música, no cine e no deporte e nas tecnoloxías da información e a comunicación.

CMCCT, CCL, CSC, CCEC

Coñece e explica algúns dos avances da ciencia no fogar e na vida cotiá, e noutras áreas da vida.

7

3.2. CIENCIAS SOCIAISCRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE C_Clave Mínimo esixible

B1.1.Realizar un traballo de investigación que supoña a busca, selección e organización de información sobre fenómenos previamente delimitados, a realización dun produto, a documentación do proceso e a comunicación do resultados.

CSB1.1.1.Busca información (empregandoas TIC e outras fontes directas e indirectas), selecciona a información relevante, a organiza, analiza, obtén conclusións sinxelas e as comunica oralmente e/ou por escrito.

CAA, CD, CMCCT, CCL

Desenvolve o interese pola busca dem informaciónempregando a lectura e as TIC. Comprende e interpreta información de documentosescritos, imaxes, gráficos e extrae conclusiónsadecuadas que aplica nos seus traballos e exposicións

de clase.CSB1.1.2.Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas, ten iniciativa na toma de decisións e asume responsabilidades.

CSIEE, CAA

E autónomo na realización de tarefas, progresando na autonomía e na asunción de responsabilidades.

CSB1.1.3.Realiza as tarefas encomendadas e presenta os traballos de maneira ordenada, clara e limpa.

CAA, CCL, CMCCTRealiza a maior parte das tarefas encomendadas e presenta os traballos de maneira ordenada, clara e limpa.

CSB1.2.1.Participa en actividades individuais e de grupo, e emprega estratexias de traballo cooperativo valorando o esforzo e o coidado do material.

CSC, CAA

Participar en actividades individuais e de grupo de modo construtivo, responsable e solidario, respectandoos principios básicos establecidos

CSB1.2.2.Adopta un comportamento responsable, construtivo e solidario, respectando diferentes ideas e achegas nos debates e recoñecendo a cooperacióne o diálogo como principios básicos do funcionamento democrático.

CSC, CAA

Traballa cos seus compañeiros de forma cooperativa, erespecta e valora as achegas dos membros do grupo.

B1.3.Coñecer e utilizar as palabras claves e conceptos necesarios para ser capaz de ler, escribir e falar sobre Ciencias sociais, así como comprender diferentes linguaxes recollidos en textos de carácter social, xeográfico ou histórico.

CSB1.3.1.Emprega de maneira axeitada o vocabulario adquirido para ser capaz de ler, escribir e falar sobre Ciencias sociais.

CCL, CAA, CMCCT, CSC

Le e entende textos de xeito global. Emprega técnicas de lectura de forma autónoma e utiliza diversas estratexias para mellorar a comprensión e elaboración de traballos e ampliar o vocabulario

CSB1.3.3.Analiza informacións relacionadas coa área e manexa imaxes, táboas, gráficos, esquemas, resumos e as tecnoloxías da información e a comunicación.

CCL, CD, CMCCT, CSC

Busca e sintetiza, con coherencia, información relacionada coa área, presentándoa en diferentes soportes e formatos.

CCB1.3.2.Expón oralmente de forma clara e ordenada, contidos relacionados coa área, que manifesten a comprensión de textos orais e /ou escritos de carácter xeográfico, social e histórico.

CCL, CMCCT, CSC, CAA

Expóninformación básica sobre diversos aspectos dos contidos traballados.

B2.1.Explicar como é e de que forma se orixinou o Universo e os seus principais compoñentes.

CSB2.1.1.Describe como é e de que formase orixinou o Universo e explica os seus principais compoñentes identificando galaxia, estrela, planeta, satélite, asteroidee cometa.

CMCCT, CCL

Coñece a orixe do universo e os seus compoñentes e define os elementos principais

B2.2.Describir as características principais do Sistema Solar identificando diferentes tipos de astros e as súas características.

CSB2.2.1. Describe as características, compoñentes do Sistema Solar, localizando o Sol no centro do mesmo e osplanetas segundo a súa proximidade.

CMCCT, CCL

Define características do sistema solar e identificartipos de astros e os planetas.

B2.3. Localizar o planeta Terra e a Lua no sistema solar, explicando as suas caracteristicas, movementos, consecuencias e calcular os fusos horarios.

CSB2.3.1. Define e representa o movemento de translacion terrestre, o eixedo xiro e os polos xeograficos, asocia as estacions do ano ao seu efecto combinado

CMCCT, CCL, CAA Identifica a traslación da Terra e as súasconsecuencias e coñece a existencia dos fusoshorarios.

8

e calcula os fusos horarios.

B2.3. Localizar o planeta Terra e a Lua no sistema solar, explicando as suascaracteristicas, movementos, consecuencias e calcular os fusos horarios.

CSB2.3.2.Explica o día e a noite como consecuencia da rotación terrestre e comounidades para medir o tempo.

CMCCT, CCL, CAA

Describe as características da Lúa e os movementos que realiza .Explica o día e a noite como consecuenciada rotación terrestre e como unidades para medir o tempo.

B2.3. Localizar o planeta Terra e a Lua no sistema solar, explicando as suascaracteristicas, movementos, consecuencias e calcular os fusos horarios.

CSB2.3.3.Define a translación da Lúa identificando e nomeando as fases lunares.

CMCCT, CCL Identifica a traslación da Terra e as fases lunares.

B2.4.Describir correctamente planos e mapas, incluíndo os planisferios, interpretando a súa escala e signos convencionais.

CSB2.4.1.Identifica e clasifica os diferentes tipos de mapas, define que é a escala nun mapa e emprega e interpreta os signos convencionais máis usuais que poden aparecer nel.

CMCCT, CAA

Coñecer as diferentes formas de representar a superficie terrestre e identifica e clasifica algúns tipos de mapas, define que é a escala nun mapa e iníciase na interpretación de signos convencionais.

B2.5.Identificar os elementos que inflúen no clima, explicando como actúan nel e adquirindo unha idea básica de clima e dos factores determinan o clima en España.

CSB2.5.1.Define clima, nomea os seus elementos e identifica os factores que o determinan en España.

CMCCT, CCL Define clima e tempo atmosférico.

B2.6.Recoñecer as zonas climáticas mundiais e os tipos de clima de España identificando algunhas das súas características básicas.

CSB2.6.1.Explica que é unha zona climática, nomeando as tres zonas climáticas do planeta e describindo as súas características principais.

CMCCT, CCL Identificar as zonas climáticas do mundo

CSB2.6.2 Describe e sinala nun mapa os tipos de climas de España, e as zonas ás que afecta cada un, interpretando e analizando climogramas de distintos territorios de España e relacionándoos co clima ao que pertence.

CMCCT, CAA, CCLIdentifica os tipos de climas en España e Galicia identificando algunhas das súas características básicas.

B2.7.Explicar que é unha paisaxe, identificar os principais elementos que a compoñen e as características das principais paisaxes de España

CSB2.7.1.Define paisaxe, identifica os seus elementos e explica as características das principais paisaxes de España valorando a súa diversidade.

CCL, CSC, CAADefine paisaxe, identifica os seus elementos e explica as características das principais paisaxes de España valorando a súa diversidade.

B2.8.Describir as características do relevo de España e a súa rede hidrográfica, localizándoos nun mapa.

CSB2.8.1.Localiza nun mapa as principais unidades de relevo en España e as súas vertentes hidrográficas.

CMCCT Localiza nun mapa vertentes hidrográficas de España.

B2.8.Describir as características do relevo de España e a súa rede hidrográfica, localizándoos nun mapa.

CSB2.8.2.Sitúa nun mapa os mares, océanos e os grandes ríos de España.

CMCCTSitúa nun mapa os mares, océanos e algúns dos grandes ríos de España.

B2.9.Explicar a importancia da intervención humana no medio e favorecer o desenvolvemento sostible.

CSB2.9.1.Explica a importancia do coidado do medio, así como as consecuencias da acción humana neste.

CSC, CCLCoñecer os factores que causan o cambio climático e valora o coidado do medio.

B3.1.Explicar a importancia que ten a Constitución para o funcionamento do Estado español, así como os dereitos, deberes e liberdades recollidos nesta.

CSB3.1.1.Identifica, respecta e valora os principios democráticos máis importantes establecidos na Constitución e explica a importancia que a Constitución ten para o funcionamento do Estado español.

CSC, CCLIdentifica a Constitución Española como eixe do

Estado español e sabe da súa importancia..

B3.2.Identificar as institucións políticas que se derivan da Constitución. Funcións e organización.

CSB3.2.1.Identifica as principais institucións do Estado español e describe as súas funcións e a súa organización.

CSC, CCL Identifica as principais institucións do Estado español.

CSB3.2.2.Identifica e comprende a divisiónde poderes do Estado e cales son as atribucións recollidas na Constitución para cada un deles.

CCL, CSCIdentifica os poderes do Estado e cita a función principal de cada un.

B3.3.Describir a organización territorial do Estado español así como os órganos de goberno.

CSB3.3.1.Explica a organización territorial de España, nomea as estruturas básicas de goberno e localiza en mapas políticos as distintas comunidades autónomas que

CCL, CSC Recoñece a organización territorial do Estado español distinguindo as distintas administracións: municipal, provincial e autonómica e algunhas provincias.

9

forman España, así como as súas provincias.

B3.4.Valorar a diversidade cultural, social, política e lingüística do Estado español respectando as diferenzas.

CSB3.4.1.Valora, partindo da realidade do estado español, a diversidade cultural, social, política e lingüística nun mesmo territorio como fonte de enriquecemento cultural.

CSC, CCLValora a diversidade cultural, social, política e lingüística do Estado español.

B3.5.Comprender e interpreta os principais conceptos demográficos e os factores xeográficos, sociais, económicos ou culturais que inciden nos datos de poboación.

CSB3.5.1.Define demografía e poboación, comprende os principais conceptos demográficos e os principais factores que afectan á de poboación.

CMCCT, CCL, CSCDefine demografía e poboación e identifica os principais factores que afectan á poboación.

CSB3 5.2.Interpreta unha pirámide de poboación e outros gráficos usados no estudo da poboación.

CMCCT, CAA Interpreta unha pirámide de poboación.

B3.6.Distinguir os principais trazos da poboación española explicando a súa evolución e a súa distribución demográfica e representándoa graficamente.

CSB3.6.1.Describe os principais rasgos dapoboación española.

CCL, CSC Describe os principais rasgos da poboación española

CSB3.6.2.Explica o proceso da evolución da poboación en España e describe a incidencia que tiveron nesta, factores como a esperanza de vida ou a natalidade.

CCL, CSCExplica a evolución da poboación española e explica os conceptos de esperanza de vida e natalidade.

CSB3.6.3.Describe os factores que condicionan a distribución da poboación española.

CCL, CSCIdentifica algúns factores que condicionan a distribución d poboación española e é quen de poñer exemplos coa poboación galega.

CSB3.6.4 Sitúa nun mapa os maiores núcleos de poboación en España e as zonas máis densamente poboadas.

CSCSitúa nun mapa os maiores núcleos de poboación en España e as zonas máis densamente poboadas

B3.7.Describir os movementos migratorios da poboación galega e de España explicando o éxodo rural, a emigración a Europa, e a chegada de emigrantes ao noso país e identificar os problemas actuais da poboación española.

CSB3.7.1 Explica o éxodo rural, a emigración a Europa, e a chegada de inmigrantes ao noso país. CSB3.7.2.Identifica e describe os principais problemas actuais da poboaciónespañola: migracións, envellecemento, etc.

CCL, CSC

Identificar os trazos característicos da poboaciónespañola e galega.Coñecer os movementos migratorios da poboación.

B3.8.Explicar as diferenzas entre materias primas e os produtos elaborados, identificando as actividades que se realizan para obtelos.

CSB3.8.1.Identifica e define materias primas e produto elaborado e os asocia coas actividades nas que se obteñen.

CCL, CSC Diferenza materia prima e produto elaborado.

CSB3 8.2 Describe ordenadamente o proceso de obtención dun produto ata a súa venda e identifica os sectores aos quepertencen.

CCL, CSC, CMCCTDescribe ordenadamente o proceso de obtención dun produto ata a súa venda e identifica os sectores aos que pertencen.

B3.9.Identificar as actividades que pertencen a cada un dos sectores económicos, describir as características destes recoñecendo as principais actividades económicas de España e Europa.

CSB3.9.1.Identifica os tres sectores de actividades económicas e clasifica distintas actividades no grupo ao que pertencen.

CMTC, CSC Identifica sectores de produción e pon algún exemplo

CSB3.9.2.Explica as actividades relevantes dos sectores primario, secundario e terciario en España e Europae as súas localizacións nos territorios correspondentes.

CCL, CSCExplica as actividades relevantes dos sectores primario, secundario e terciario en España e Europa.

10

CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE C_Clave Mínimo esixible

B4.1.Explicar as características de cada tempo histórico estudado e certos acontecementos desas épocas que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia.

CSB4.1.1Identifica a idea de idade da historia e data a Idade Media e Moderna, asociándoas aos feitos que marcan os seus inicios e finais.

CSC, CMCCT, CCL, CCEC

Data a idade media e moderna e identifica algún feitorelevante.

B4.2.Coñecer a importancia das fontes históricas para o estudo da historia, diferenciando entre fontes primarias e secundarias.

CSB4.2.1.Coñece algunhas fontes da historia representativas de cada unha das idades da historia, facendo fincapé na Idade Contemporánea.

CSC, CMCCT, CAA, CCEC

Coñece algunha fonte histórica da idade contemporánea.

B4.3.Utiliza as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade para ordenar temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos relevantes.

CSB4.3.1.Usa diferentes técnicas para localizar no tempo e no espazo feitos do pasado, percibindo a duración, a simultaneidade e as relacións entre os acontecementos.

CSC, CMCCT, CAA, CCEC

Ordena temporalmente algúns feitos históricos relevantes.

B4.4.Identificar e localizar no tempo e no espazo os procesos e e acontecementos históricos, políticos, sociais e culturais máis relevantes da historia de España para adquirir unha perspectiva global da súa evolución.

CSB4.4.1.Sitúa nunha liña do tempo as etapas históricas máis importantes da Idade Media e Idade Moderna en España.

CMCCT, CSC, CCECSitúa nunha liña do tempo as etapas históricas máis importantes da Idade Media e Idade Moderna en España

B4.4.Identificar e localizar no tempo e no espazo os procesos e e acontecementoshistóricos, políticos, sociais e culturais máis relevantes da historia de España paraadquirir unha perspectiva global da súa evolución.

CSB4.4.2.Identifica e localiza no tempo e no espazo os feitos fundamentais da historia medieval e moderna de España, describindo as principais características decada unha delas.

CMCCT, CSC, CCEC,CCL

Coñecer os feitos fundamentais da Historia de España e de Galicia en diferentes espazos e tempos: Idade Media e Idade Moderna, identificando os feitos máis importantes.


CSB4.4.3.Explica aspectos relacionados coa forma de vida e organización social deEspaña das distintas épocas históricas estudadas.

CSC, CCEC, CAAExplica algúns aspectos relacionados coa forma devida e organización social de España de diferentesépocas.


CSB4.4.4. Describe en orde cronolóxica osprincipais movementos artísticos e culturais da Idade Media e da Idade Moderna en España citando aos seus representantes máis significativos.

CMCCT, CSC, CCEC

identifica en orde cronolóxica os principais movementos artísticos e culturais da Idade Media e da Idade Moderna en España citando algún representante.


CSB4.4.5.Identifica as características distintivas das culturas que conviviron nos reinos peninsulares durante a Idade Mediadescribindo a evolución política e os distintos modelos sociais.

CCEC, CSC, CCLIdentifica as características distintivas das culturas que conviviron nos reinos peninsulares durante a Idade Media


CSB4.4.6.Explica as características da Idade Moderna e certos acontecementos que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia neste período de tempo (Monarquía dos Austrias, s. XVI-XVII. Os Borbóns, s. XVIII).

CSC, CCL, CCEC

Explica algunhas características da Idade Moderna e certos acontecementos que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia neste período de tempo (Monarquía dos Austrias, s. XVI-XVII. Os Borbóns, s. XVIII).

B4.5.Desenvolver a curiosidade por coñecer as formas da vida humana no pasado,valorando a importancia que teñen os restos para o coñecemento e estudo da historia e como patrimonio cultural que hai que coidar e legar.

CSB4.5.1.Identifica, valora e respecta o patrimonio natural, histórico, cultural e artístico e asume as responsabilidades que supón a súa conservación e mellora.

CSC, CCEC

Identifica, valora e respecta o patrimonio natural, histórico, cultural e artístico e asume as responsabilidades que supón a súa conservación e mellora.

B4.6.Valorar a importancia dos museos, sitios e monumentos históricos como espazos onde se ensina e aprende, amosando unha actitude de respecto á súa contorna e á súa cultura, apreciando a herdanza cultural.

CSB4.6.1.Aprecia a herdanza cultural a escala local e nacional como a riqueza compartida que hai que coñecer, preservare coidar.

CSC, CCEC

Valora a importancia de museos, obras de arte, monumentos,… e amosa respecto pola herdanza cultura.

11

3.3. LINGUA CASTELÁ E LITERATURACRITERIOS DE APRENDIZAXE ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE C_Clave Mínimo esixible

B1.1. Participar en situacións de comunicación, dirixidas ou espontáneas, respectando as normas da comunicación: quenda de palabra, escoita atenta e incorporación ás intervencións dos e das demais.

LCB1.1.1. Emprega a lingua oral e axusta os rexistros lingüísticos ao grao de formalidade dos contextos nos que produce o seu discurso: debates, exposicións planificadas, conversas.

CCL, CAA, CSC

Emprega a lingua oral con distintas finalidades (académica, social e lúdica) e como forma de comunicación e de expresión persoal (sentimentos, emocións...) en distintos ámbitos.

LCB1.1.2. Expresa ideas, pensamentos, opinións, sentimentos e emocións con claridade.

CCL, CAAExpresar con claridade, ordenada e coherentemente, vivencias, ideas, observacións, sentimentos, etc.

LCB1.1.3. Aplica as normas sociocomunicativas: escoita activa, espera de quendas, participación respectuosa, adecuacióná intervención da persoa interlocutora e normasbásicas de cortesía.

CCL, CAA, CSC

Escoita as intervencións dos compañeiros, mostrando respecto e consideración polas ideas, sentimentos e emocións dos demais, respectando as normas dointercambio comunicativo.

B1.2. Recoñecer a información verbal e non verbal dos discursos orais e integrala nas producións propias.

LCB1.2.1. Emprega recursos lingüísticos e non lingüísticos para comunicarse nas interaccións orais, recoñecendo o valor complementario e modificador destes.

CCLManexa o xesto e a entoación como elementos extralingüísticosno discurso oral.

LCB1.2.2. Exprésase cunha pronunciación e unha dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume axeitados.

CCL Progresa na pronunciación e na dicción.

LCB1.2.3. Interpreta de forma global o sentido de elementos básicos do texto (léxico e locucións).

CCL Interpreta de forma global o sentido de elementos básicos do texto.

B1.3. Expresarse de forma oral para satisfacer necesidades de comunicación en diferentes situacións con vocabulario axeitado e estrutura coherente.

LCB1.3.1. Expresa as súas propias ideas comprensiblemente, substituíndo elementos básicos do modelo dado.

CCLElixe as formas de expresión axeitadas ás diferentes situacións e intencións comunicativas.

LCB1.3.2. Participa activamente e con coherencia na secuencia das súas ideas en diversas situacións de comunicación: - diálogos -exposicións orais seguindo modelos e guiadas,con axuda, cando cumpra, das tecnoloxías da información e comunicación.

CCL, CD, CAA, CSC, CSIEE

Participa en situacións de comunicación diversas.

LCB1.3.3. Participa activamente nas tarefas de aula, cooperando en situación de aprendizaxe compartida.

CCL, CAA, CSC, CSIEE

Participa nas tarefas de aula, cooperando en situación de aprendizaxe compartida.

B1.4. Facer hipóteses sobre o significado de palabras a partir do seu contexto de uso

LCB1.4.1. Utiliza o vocabulario axeitado a súa idade para expresarse con progresiva precisión nos diferentes contextos de comunicación.

CCLAmplía o vocabulario e emprégao axeitadamente en diferentes contextos.

B1.4. Facer hipóteses sobre o significado de palabras a partir do seu contexto de usoB1.5. Recoñecer o tema e as ideas principais dos textos orais, e identificar ideas ou valores non explícitos accesibles á súa idade.

LCB1.4.2. Diferencia polo contexto o significadode correspondencias fonema-grafía idénticas.

CCLDiferencia polo contexto o significado de correspondencias fonema-grafía idénticas.

LCB1.5.1. Comprende a de forma global a información xeral de textos orais de uso habitual,do ámbito escolar e social, identifica o tema e selecciona as ideas principais

CCL, CAA Comprende textos e é quen de extraer as ideas principais.

LCB1.5.2. Recoñece a tipoloxía de textos orais atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).

CCL, CAA Identifica textos orais pola súa intención comunicativa.

LCB1.5.3. Responde preguntas correspondentes á comprensión interpretativa.

CCL Responde coherentemente a preguntas.

12

LCB1.5.4. Utiliza a información recollida para levar a cabo diversas actividades en situación de aprendizaxe individual ou colectivo.


Recoñece o tema e as ideas principais dun texto.

B1.6. Memorizar e reproducir textos axeitados á súa idade, seus gustos e intereses, utilizando con creatividade as distintas estratexias de comunicación oral.

LCB1.6.1. Reproduce de memoria breves textosliterarios ou non literarios e propios, axeitados aos seus gustos e intereses.

CCL, CAA, CCEC

Reproducir de memoria textos sinxelos, de diferentes tipoloxías.

B1.7. Producir textos orais breves e sinxelos adecuados ao nivel dos xéneros máis habituais imitando modelos: atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).

LCB1.7.1. Elabora comprensiblemente textos orais do ámbito escolar e social e de diferente tipoloxía, seguindo unha secuencia lineal, adecuados ao nivel e imitando modelos

CCL, CAA, CSIEE

Produce textos orais sinxelos que lle permitan realizar unha gran variedade de funcións comunicativas (pedir e dar información, expresar sentimentos, opinións, acordo, desacordo, etc.) expresándose cunha dicción axeitada. (ritmo, entoación...).

LCB1.7.2. Organiza e planifica o discurso axeitándose aos diferentes modos discursivos(narrar, expoñer, describir, informarse, dialogar)

CCL, CAA, CSIEE

Transmite as ideas con claridade, coherencia e corrección respectando as normas da comunicación: quenda de palabra, organizar o discurso participación respectuosa e certas normas de cortesía dentro da comunicación oral.

B1.8. Utilizar de xeito efectivo a linguaxe oral: escoitar, recoller datos, preguntar e repreguntar, participar nas enquisas e entrevistas e expresar oralmente con claridade o propio xuízo persoal, de acordo á súa idade.

LCB1.8.1. Emprega de xeito efectivo a linguaxe oral para comunicarse e aprender: escoita activa, recollida de datos, pregunta e repregunta, para obter información e verificar a comprensión.


Amosa interes por empregar dun xeito efectivo a linguaxe oral: interese, escoita activa,..

LCB1.8.2. Participa en enquisas e entrevistas, asegurándose mediante preguntas adecuadas, da comprensión propia e por parte da persoa interlocutora.


Desña posibles entrevistas.

LCB1.8.3. Participa en debates explicando as súas opinións e ideas, emitindo xuízos persoaisfundamentados sobre os temas e coa profundidade propia da súa idade.


Participa en debates explicando as súas opinións e ideas.

B1.9. Valorar os medios de comunicación social como instrumento de aprendizaxe e de acceso a informacións e experiencias de outras persoas.

LCB1.9.1. Resume entrevistas, noticias e debates infantís… procedentes da radio, televisión e da internet.

CCL, CD, CAA, CSC

Fai resumes dalgúns textos.

LCB1.9.2. Transforma en noticias feitos cotiás próximos á súa realidade, imitando modelos.

CCL, CSC Narra, redacta como nova,… saídas, actividades,...

LCB1.9.3. Realiza entrevistas e reportaxes sobre temas de interese, seguindo modelos.

CCL, CAA, CSIEE

Diferenza entrevista de reportaxe.

B2.1. Ler, en voz alta e en silencio, diferentes textos, con fluidez e entoación adecuada.

LCB2.1.1. Le en voz alta diferentes tipos de textos apropiados á súa idade con velocidade, fluidez e entoación adecuada.

CCLLe textos en voz alta, comprende o seu contido, e recoñece o tema e as ideas principais.

LCB2.1.2. Lee en silencio coa velocidade adecuada textos de diferente complexidade.

CCLLe en silencio distintos tipos de textos valorando o progreso na súa competencia e velocidade lectoras.

LCB2.1.3. Comprende información global e específica en textos de diferente tipoloxía do ámbito escolar e social:

CCL, CAA Identifica elementos estructurais e de contido dun texto.

LCB2.1.4. Resume textos lidos de diferente tipoloxía e adecuados a súa idade, reflectindo aestrutura e destacando as ideas principais.

CCL, CAASintetiza a información fundamental de diferentes tipos de textos en resumos, fichas e outros formatos

B2.2. Utilizar as estratexias de control do proceso lector (anticipación do significado, formulación de hipóteses, uso do dicionario, relectura).

LCB2.2.1. Utiliza o título e as ilustracións para activar coñecementos previos sobre o tema, axudándose deles para acceder máis doadamente ao contido dun texto.

CCL, CAAUtiliza o título e as ilustracións para activar coñecementos previos sobre o tema

LCB2.2.3. Identifica as palabras clave dun texto.

CCL, CAA Identifica as palabras clave dun texto.

13

LCB2.2.4. Formula hipóteses sobre o contido do texto a partir do título e das ilustracións e esquemas que o acompañan.

CCL, CAA Realiza deducións coherentes sobre un texto.

LCB2.2.5. Relaciona a información contida nos gráficos e ilustracións e a relaciona coa información que aparece no texto.

CCL, CMCT, CAA

Relaciona información gráfica con textual.

LCB2.2.6. Interpreta mapas conceptuais sinxelos.

CCL, CAA Interpreta mapas conceptuais sinxelos.

B2.3. Ler por propia iniciativa e con diferentes finalidades textos de tipoloxía diversa.

LCB2.3.1. Programa de xeito autónomo un tempo semanal para ler diferentes textos.

CCL, CAA, CSIEE

Respecta os tempos de lectura na escola.

LCB2.3.2. Le voluntariamente en función dos seus gustos e finalidade persoal.

CCL, CAA, CSIEE

Le libros dos propostos para cada trimestre.

B2.4. Utilizar diferentes fontes e soportes para seleccionar e recoller información, ampliar coñecementos e aplicalos en traballos persoais.

LCB2.4.1. Consulta na biblioteca diferentes fontes bibliográficas e textos de soporte informático para obter información para realizar traballos individuais ou en grupo.

CCL, CD, CAAUtiliza los medios informáticos para buscar información sobre diferentes temas, así como documentación gráfica.

LCB2.4.2. Localiza na biblioteca de aula e centro lecturas axeitadas ao seu gusto persoal e intereses, aplicando as normas básicas de funcionamento da mesma.

CCL, CD, CAA, CSIEE

Respecta as normas de uso das bibliotecas e utiliza os libros deacordo cos seus intereses.

LCB2.4.3. Identifica o argumento de lecturas realizadas dando conta dalgunhas referencias bibliográficas: autor ou autora, xénero.

CCL, CAA Recoñece nunha lectura: autor, título, ilustrador,…

LCB2.4. 4. Selecciona lecturas con criterio persoal e manifesta a súa opinión sobre os textos lidos.

CCL, CAA, CSIEE

Valora os libros lidos, de acordo co guión que se lles presentou.

B2.5. Mostra interese por manter unha biblioteca propia.LCB2.5.1. Coida, conserva e organiza os seus libros.

CCL Coida o material, incluídos os libros.

B2.6. Identificar a estrutura organizativa de diferentes textos lidos, centrándosena interpretación da súa intención e significado.

LB2.6.1. Identifica a intención comunicativa de textos xornalísticos e publicitarios. Diferenza entre información e publicidade.

CCL, CAA Diferenza información e publicidade.

LCB2.6.2. Interpreta a linguaxe figurada, en textos publicitarios.

CCL, CSCIdentifica elementos estruturais e de contido presentes nos textos narrativos, teatrais,...

B2.7. Utilizar as Tecnoloxías da Información e Comunicación para a procura e tratamento guiado da información.

LCB2.7.1. Utiliza as Tecnoloxías da Informacióne Comunicación para a procura e tratamento guiado da información.

CCL, CD, CAAUtiliza as Tecnoloxías da Información e Comunicación para a procura e tratamento guiado da información.

B3.1. Producir textos segundo un modelo con diferentes intencións comunicativas, con coherencia, aplicando as regras ortográficas e coidando a caligrafía, a orde e a presentación.

LCB3.1.1. Escribe, en diferentes soportes, textos sinxelos propios da vida cotiá e do ámbito social e escolar, atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos): diarios, cartas, correos electrónicos, noticias, contos, folletos informativos e literarios, narracións, textos científicos, anuncios publicitarios, regulamentos, receitas, instrucións, normas...

CCL, CD, CAA

Escribe, en diferentes soportes, textos propios do ámbito da vida cotiá: diarios, cartas, correos electrónicos, contos, imitandotextos modelo. Cumprimenta formularios e impresos da vida cotiá: inscricións, solicitudes,…

LCB3.1.2. Escribe textos organizando as ideas con cohesión básica e respectando as normas gramaticais e ortográficas.

CCL, CAAEscribe textos sinxelos, cun mínimo de coherencia, e respecta as normas ortográficas e gramaticais básicas, cunha presentación axeitada.

LCB3.1.3. Escribe, de forma creativa, diferentestipos de textos adecuando a linguaxe ás características do xénero.

CCL, CCA, CSIEE

Escribe, cada vez con máis corrección, textos de difernte tipoloxía e diferenza algún xénero.

14

LCB3.1.4. Elabora un informe seguindo un guión establecido que supoña a procura, selección e organización da información de textos de carácter científico, xeográfico ou histórico.

CCL, CD, CAA, CSIEE, CCEC

Elabora pequenos imformes seguindo un guion.

LCB3.1.5. Presenta un informe, utilizando soporte papel e informático, sobre situacións sinxelas, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, Internet), seguindo un plan de traballo e expresando conclusións.

CCL, CD, CAA, CSIEE

Presenta un informe, utilizando soporte papel e informático, sobre situacións sinxelas, deguindo un guion.

LCB3.1.6. Presenta os seus textos con caligrafía clara e limpeza.

CCL, CAA Interésase por escribir con corrección e limpeza.

B3.2. Valorar a súa propia produción escrita, así como a produción escrita dos seus compañeiros.

LCB3.2.1. Valora a súa propia produción escrita, así como a produción escrita dos seus compañeiros.

CCL, CSC Valora a súa produción escrita e a dos compañeiros.

B3.3. Aplicar todas as fases do proceso de escritura na produción de textos escritos de distinta índole: planificación, textualización, revisión e reescritura, utilizando esquemas e mapas conceptuais, aplicando estratexias de tratamentoda información, redactando os seus textos con claridade, precisión e correccióne avaliando, coa axuda de guías, as producións propias e alleas.

LCB3.3.1. Aplica correctamente os signos de puntuación, as regras de acentuación e ortográficas propias do nivel nos seus textos escritos.

CCLRecoñece e corrixe progresivamente erros ortográficos en textos propios e alleos aplicando os coñecementos adquiridos na mellora progresiva da súa produción escrita

LCB3.3.2. Reproduce textos ditados, logo de identificar o sentido global e a información específica neles.

CCLEscribe con corrección ditados que recollen dificultades ortográficas traballadas.

LCB3.3.3. Emprega, de xeito guiado e seguindomodelos, estratexias de planificación, procura e selección da información: tomar notas, elaborar esquemas, guións, borradores e mapas conceptuais.

CCL, CD, CAA, CSIEE

Emprega, de xeito guiado e seguindo modelos, estratexias de planificación, procura e selección da información: tomar notas, elaborar esquemas, guións, borradores e mapas conceptuais

LCB3.3.4. Redacta o texto e revísao para melloralo, utilizando borradores que amosan: a xeración e selección de ideas, a revisión ortográfica e da secuencia coherente do escrito.

CCL, CAA, CSIEE

Revisa os textos para melloralos.

LCB3.3.5. Amosa na evolución dos seus escritos interese e esforzo por escribir correctamente de forma persoal.

CCL, CAA, CSIEE

Evoluciona favorablemente na produción de textos escritos propios da vida social da aula, como modelo de comunicarcoñecementos, experiencias e necesidades (normas, notas, cartas, avisos, circulares...) de acordo coas características propias destes xéneros.

B3.4. Utilizar de xeito autónomo o dicionario.LCB3.4.1. Utiliza habitualmente o dicionario,en diferentes soportes, no proceso de escritura.

CCL, CAAManexa o dicionario para buscar o significado daquelas palabras que descoñece e para clarificar dúbidas ortográficas.

B3.5. Elaborar proxectos individuais ou colectivos sobre diferentes temas do área.

LCB3.5.1. Elabora gráficas a partir de datos seleccionados e organizados procedentes de diferentes textos (libros de consulta, xornais, revistas etc.)

CCL, CAAElabora textos creativos e vai mellorando as súas creacións: contido, presentación,...

LCB3.5.2. Elabora con creatividade textos do seu interese: contos, anuncios, rimas, cancións,cómics, carteis…facendo ilustracións e buscando imaxes dixitais para facilita a súa comprensión ou mellorar a súa presentación.

CCL, CD, CAA, CSIEE

Elobora textos creativos.

B3.6. Favorecer a través da linguaxe a formación dun pensamento crítico que impida discriminacións e prexuízos.

LCB3.6.1. Expresa, por escrito, utilizando de xeito habitual, unha linguaxe non sexista e respectuosa coas diferenzas.

CCL, CSCÉmprega unha linguaxe non sexista e respectuosa coas diferenzas.

B3.7. Utilizar as Tecnoloxías da Información e a Comunicación de modo eficiente e responsable para presentar as súas producións.

LCB3.7.1. Usa con axuda Internet e as Tecnoloxías da Información e a Comunicación para escribir, presentar e ilustrar os textos, buscar información, crear táboas e gráficas

CCL, CD, CAA Realiza tarefas, investigacións, etc. empregando as TIC.

15

B3.8. Escribir os textos establecidos no plan de escritura.LCB3.8.1. Produce os textos establecidos no plan de escritura axeitados á súa idade e nivel.

CCL, CAA Produce diferentes tipos de textos, cada vez máis elaborados.

B4.1. Aplicar os coñecementos básicos sobre a estrutura da lingua, a gramática (categorías gramaticais), o vocabulario (formación e significado das palabras e campos semánticos), así coma as regras de ortografía para favorecer unha comunicación máis eficaz.

LCB4.1.1. Coñece e recoñece as categorías gramaticais pola súa función na lingua: presentar ao nome, substituír ao nome, expresar características do nome, expresar accións ou estados, enlazar ou relacionar palabras.

CCL

Recoñece as categorías gramaticais pola súa función na lingua:presentar ao nome, substituír ao nome, expresar característicasdo nome, expresar accións ou estados, enlazar ou relacionar palabras e empregar cada vez dunha maneira máis correcta os tempos verbais.

LCB4.1.2. Utiliza con corrección os tempos simples e compostos nas formas persoais e nonpersoais do modo indicativo e subxuntivo de todos os verbos ao producir textos orais e escritos.

CCLUtiliza con corrección os tempos simples e compostos nas formas persoais

LCB4.1.3. Diferenza familias de palabras. CCL Clasifica palabras dunha mesma familia.

B4.2. Desenvolver as destrezas e competencias lingüísticas a través do uso dalingua.

LCB4.2.1. Coñece, recoñece e usa sinónimos, antónimos, polisémicos, homófonos, frases feitas na súa expresión oral e escrita.

CCL

Recoñece, explica e usa sinónimos e antónimos dunha palabra explicando o seu uso concreto nunha oración.Recoñece e explica as relacións polisémicas que se establecen nalgunhas palabras aclarando o seu uso concreto nun texto, oración,...

LCB4.2.2. Recoñece palabras compostas, prefixos e sufixos e crea palabras derivadas.

CCLRecoñece palabras compostas, prefixos e sufixos e crea palabras derivadas.

LCB4.2.3. Identifica e clasifica os diferentes tipos de palabras nun texto.

CCLRecoñece e identifica: substantivos, adxectivos, determinantes e pronome, artigos, verbos, adverbios, preposicións, conxuncións e interxeccións.

LCB4.2.4. Utiliza diversos conectores básicos entre oracións nos textos orais e escritos.

CCL Recoñece nun texto algúns conectores.

LCB4.2.5. Recoñece a oración simple en textos sinxelos e distingue suxeito e predicado.

CCL

Identifica o suxeito e o predicado de oracións, explicando a presenza ou ausencia do suxeito e identifica o núcleo nun gruponominal e explica a relación que manteñen o resto de palabras do grupo co núcleo: artigo que determina, adxectivo que describe ou precisa ao nome,...

B4.3. Sistematizar a adquisición de vocabulario a través dos textos.

LCB4.3.1. Coñece a estrutura do dicionario e úsao, en diferentes soportes para buscar o significado de calquera palabra (derivados, sinónimos etc.).

CCL, CAA Emprega o diccionario en diferentes soportes,

LCB4.3.2. Selecciona a acepción correcta segundo o contexto de entre as varias que lle ofrece o dicionario.

CCL, CAADistingue e utiliza correctamente as diferentes acepcións dunhapalabra explicando o seu significado nun texto

LCB4.3.3. Utiliza as normas ortográficas axeitadas ao nivel e aplícaas nas súas producións escritas.

CCLRecoñece e corrixe progresivamente erros ortográficos en textos propios e alleos aplicando os coñecementos adquiridos na mellora progresiva da súa produción escrita

B4.4. Desenvolver estratexias para mellorar a comprensión oral e escrita a través do coñecemento da lingua.

LCB4.4.1. Sinala as características que definen ás diferentes clases de palabras e nomes: clasificación e uso para construír un discurso sinxelo nos diferentes tipos de producións.

CCL Sinala as características que definen ás diferentes clases de palabras e nomes: clasificación e uso para construír un discursosinxelo nos diferentes tipos de producións.

LCB4.4.2. Utiliza correctamente as normas de concordancia de xénero e número na expresiónoral e escrita.

CCL Utiliza correctamente as normas de concordancia de xénero e número na expresión oral e escrita.

LCB4.4.3. Aplica as normas de acentuación e clasifica as palabras dun texto.

CCLIdentifica palabras pola posición da sílaba tónica e aplica as normas básicas de acentuación.

LCB4.4.4. Utiliza os signos de puntuación nas súas producións escritas.

CCLUtiliza nas producións escritas, cando menos o punto final, seguido, punto e coma e coma.

LCB4.4.5. Aplica as normas do uso da til nos textos de elaboración propia.

CCL Aplica as normas básicas de acentuación en creacións propias.

16

LCB4.4.6. Utiliza unha sintaxe básica nas producións escritas propias.

CCL Utiliza unha sintaxe básica nas producións escritas propias

B4.5. Utilizar programas educativos dixitais para realizar tarefas e avanzar na aprendizaxe.

LCB4.5.1. Utiliza distintos programas educativos dixitais e outros recursos didácticos ao seu alcance e propios da súa idade, como apoio e reforzo da aprendizaxe.

CCL, CD, CAA Utiliza programas dixitais que se lle recomendan.

B4.6. Valorar a variedade lingüística de España e do español como fonte de enriquecemento cultural. Mostrar respecto tanto cara ás linguas e dialectos quese falan en España, como cara ao español de América.

LCB4.6.1. Valora a variedade lingüística de España e o español de América.

CCL, CSCIdentifica e valora as linguas e dialectos de España e respecta os seus falantes.

B4.7. Comparar aspectos básicos das linguas que coñece para mellorar na súaaprendizaxe e lograr unha competencia integrada.

LCB4.7.1. Compara aspectos (gráficos, sintácticos e léxicos) das linguas que coñece.

CCL, CSC, CSC

Compara aspectos (gráficos, sintácticos e léxicos) do castelán egalego.

B5.1. Valorar os textos literarios e utilizar a lectura como fonte de lecer e información e consideralos como un medio de aprendizaxe e enriquecemento persoal.

LCB5.1.1. Valora e recoñece as características fundamentais de textos literarios narrativos, poéticos e dramáticos.

CCL, CCEC

Le, comprende e comenta, de forma dirixida, textos literarios de xéneros e épocas diferentes. Coñece as principais manifestacións literariasCrea breves textos literarios imitando modelos.Diferencia, visual e acusticamente, a literatura en prosa e a literatura en verso

B5.2. Integrar a lectura expresiva, a comprensión e interpretación de textos literarios narrativos, líricos e dramáticos na práctica escolar e recoñecer e interpretar algúns recursos básicos da linguaxe literaria e diferenciar as principais convencións formais dos xéneros.

LCB5.2.1. Realiza lecturas guiadas de textos narrativos de tradición oral, literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual.

CCL, CCEC

Le, comprende e comenta, de forma dirixida, textos literarios de xéneros e épocas diferentes: textos narrativos, como contos, lendas, biografías ou relatos mitolóxicos e históricos; poemas, fábulas en verso e textos teatrais e recoñece as súas principais características.

B5.2. Integrar a lectura expresiva, a comprensión e interpretación de textos literarios narrativos, líricos e dramáticos na práctica escolar e recoñecer e interpretar algúns recursos básicos da linguaxe literaria e diferenciar as principais convencións formais dos xéneros.

LCB5.2.2. Interpreta a linguaxe figurada, en textos literarios.

CCL, CAACoñece e imita algúns recursos da lingua literaria nas súas producións. Coñece o concepto de xénero literario e identifica os principais.

B5.3. Coñecer e valorar os recursos literarios da tradición oral: poemas, cancións, contos, refráns, adiviñas.

LCB5.3.1. Distingue algúns recursos retóricos emétricos básicos propios dos poemas.

CCL, CCECDistingue algúns recursos retóricos e métricos básicos propios dos poemas

LCB5.3.2. Utiliza comparacións, metáforas, aumentativos, diminutivos e sinónimos en textos literarios.

CCL, CCECUtiliza comparacións, metáforas, aumentativos, diminutivos e sinónimos en textos literarios.

B5.4. Producir a partir de modelos dados textos literarios en prosa ou en verso,con sentido estético e creatividade: contos, poemas, adiviñas, cancións, e fragmentos teatrais.

LCB5.4.1. Crea sinxelos textos literarios (contos, poemas, cancións e sinxelas obras teatrais) a partir de pautas ou modelos dados.

CCL, CAA, CSIEE, CCEC

Crea breves textos literarios imitando modelos ou seguindo unhas pautas.

B5.5. Participar con interese en dramatizacións de textos literarios adaptados áidade ou de produción propia.

LCB5.5.1. Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios axeitados á súa idade ou de produción propia.

CCL, CAA, CSC, CCEC

Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios axeitados á súa idade ou de produción propia.

LCB5.5.2. Memoriza e reproduce textos orais adecuados á súa idade: contos, poemas, cancións.

CCL, CAA, CCEC

Memoriza e reproduce textos orais adecuados á súa idade: contos, poemas, cancións

B5.6. Participar con interese en dramatizacións de textos literarios adaptados áidade.

LCB5.6.1. Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios axeitados á súa idade.

CCL, CAA, CCEC

Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios axeitados á súa idade

B5.7. Valorar a literatura en calquera lingua, especialmente en lingua galega, como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal

LCB5.7.1. Valora a literatura en calquera lingua,especialmente en lingua galega, como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal.

CCL, CSC, CCEC

Valora a literatura como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal

17

3.4. LINGUA GALEGA E LITERATURACRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE C_Clave Mínimo esixible

B1.1. Comprender textos orais sinxelos procedentes da radio, da televisión ou da internet, identificando os aspectos xerais máis relevantes así como as intencións, valores e opinións explícitos.

LGB1.1.1. Comprende as ideas principais dun texto oral sinxelo, procedentes da radio, da televisión ou de internet, identifica o tema e elabora un resumo.

CCL, CAALe e escoita textos, comprende o seu contido, e recoñece o tema e as ideas principais e é quen de facer un resumo. Dá unha opinión sobre o mesmo.

LGB1.1.2. Comprende o significado literal e inferencial dun texto oral sinxelo, distinguindo, de maneira xeral, información de opinión.

CCL, CSC Diferenza unha opinión dunha información.

B1.10. Amosar respecto e cooperación nas situacións de aprendizaxe en grupo.

LGB1.10.1. Amosa respecto ás ideas dos e dasdemais e contribúe ao traballo en grupo.

CCL, CAA, CSIEE

Participa nas tarefas de aula, cooperando en situación de aprendizaxe compartida.

B1.12. Usar, de maneira xeral, unha linguaxe non discriminatoria e respectuosacoas diferenzas.

LGB1.12.1. Usa, de maneira xeral, unha linguaxe non sexista.

CCL, CSC Usa, de maneira xeral, unha linguaxe non sexista.

B1.12. Usar, de maneira xeral, unha linguaxe non discriminatoria e respectuosacoas diferenzas.

LGB1.12.2. Usa, de maneira xeral, unha linguaxe respectuosa coas diferenzas.

CCL, CSCUsa, de maneira xeral, unha linguaxe respectuosa coas diferenzas.

B1.13. Recoñecer, de maneira global, e valorar as diferenzas dialectais orais da lingua galega.

LGB1.13.1. Recoñece textos orais sinxelos pertencentes a diferentes variedades dialectais moi evidentes da lingua galega.

CCL, CCEC

B1.13. Recoñecer, de maneira global, e valorar as diferenzas dialectais orais da lingua galega.

LGB1.13.2. Valora as diferenzas dialectais oraisda lingua galega como un símbolo de riqueza lingüística e cultural e o estándar como varianteunificadora.

CCL, CSC, CCEC

Valora as diferenzas dialectais orais da lingua galega como un símbolo de riqueza lingüística

B1.14. Identificar a lingua galega con calquera contexto de uso oral.LGB1.14.1. Identifica a lingua galega oral con calquera contexto profesional: sanidade, educación, medios de comunicación...

CCL, CCEC Emprega o galego en diferntes contextos.

B1.14. Identificar a lingua galega con calquera contexto de uso oral.LGB1.14.2. Recoñece a validez da lingua galega para conversas con persoas coñecidas ou descoñecidas.

CCL, CCEC, CSC

Valora o galego como lingua de comunicación.

B1.2. Valorar e utilizar os documentos audiovisuais dos medios de comunicación como instrumento de aprendizaxe.

LGB1.2.1. Accede a documentos audiovisuais edixitais, para obter, seleccionar e clasificar, con certa autonomía, a información relevante e necesaria para realizar traballos ou completar información, valorando os medios de comunicación como instrumento de aprendizaxe.

CCL, CD, CAA,CSC

Busca e selecciona recursos para a elaboración de traballos.

B1.2. Valorar e utilizar os documentos audiovisuais dos medios de comunicación como instrumento de aprendizaxe.

LGB1.2.2. Elabora textos orais sinxelos imitando modelos de calquera medio de comunicación.

CCL, CD, CAA,CSIEE

Elabora textos orais sinxelos imitando modelos de calquera medio de comunicación

B1.3. Interpretar correctamente a retranca, a ironía e os dobres sentidos, en situacións de comunicación nas que estes resulten bastante evidentes.

LGB1.3.1. Interpreta en producións orais a retranca, a ironía e os dobres sentidos.

CCL É quen de captar ironías, retrancas e dobres sentidos.

B1.4. Comprender e producir textos orais propios do uso cotián ou do ámbito académico.

LGB1.4.1. Participa axeitadamente nunha conversa entre iguais, comprendendo o que di o interlocutor e intervindo coas propostas propias.

CCL, CAA, CSC, CSEIEE

Participa en conversas, diálogos... respectando as opinións dos demais e dando as súas.

LGB1.4.2. Sigue unha exposición da clase e extrae, de xeito global, as ideas máis destacadas.

CCL, CAA Extrae as ideas máis importantes dunha exposición oral.

LGB1.4.3. Iníciase na elaboración de pequenasexposicións orais na aula adecuando o discursoás diferentes necesidades comunicativas (narrar, describir e expoñer), utilizando o dicionario se é preciso.

CCL, CSIEE, CAA

Realiza pequenas exposicións orais.

18

LGB1.4.4. Participa activamente no traballo en grupo, así como nos debates.

CCL, CSIEE, CAA

Participa activamente no traballo en grupo, así como nos debates.

LGB1.4.5. Identifica o grao de formalidade da situación de comunicación e axusta a este a súa produción.

CCLDiferenza situacións formais das non formais e adecua o vocabulario.

B1.5. Manter unha actitude de escoita activa, respectando as opinións dos e das demais.

LGB1.5.1. Atende as intervencións dos e das demais en actos de fala orais, sen interromper.

CCL, CSCAtende as intervencións dos e das demais en actos de fala orais, sen interromper

LGB1.5.2. Respecta as opinións dos e das demais.

CCL, CSC Respecta as opinións dos e das demais.

B1.6. Participar nas diversas situacións de intercambio oral que se producen na aula amosando valoración e respecto polas normas que rexen a interacción oral.

LGB1.6.1. Respecta as quendas de palabra nosintercambios orais.

CCL, CSC, CAA

Respecta as quendas de palabra nos intercambios orais

LGB1.6.2. Respecta as opinións das persoas participantes nos intercambios orais e é consciente da posibilidade de empregar a lingua galega en calquera intercambio oral dentro da escola ou fóra dela.

CCL, CSC, CCEC

Respecta as opinións das persoas participantes nos intercambios orais

LGB1.6.3. Emprega unha postura e xestualidade adaptada ao discurso, para reforzalo e facilitar a súa comprensión.

CCL, CSC, CCEC

Emprega unha postura e xestualidade adaptada ao discurso.

LGB1.6.4. Exprésase cunha pronuncia e dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume.

CCL, CSC, CCEC

Exprésase cunha pronuncia e dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume.

LGB1.6.5. Participa na conversa formulando e contestando preguntas.

CCL, CSC, CCEC, CAA

Participa na conversa.

B1.7. Amosar interese por expresarse en público coherentemente, sen contradicións, sen repeticións innecesarias e usando nexos adecuados.

LGB1.7.1. Planifica e elabora un discurso oral coherente, sen contradicións nin repeticións innecesarias, utilizando un vocabulario adecuado á súa idade.

CCL, CAA Planifica e elabora un discurso oral coherente, con axuda.

LGB1.7.2. Elabora un discurso oral cohesivo, utilizando nexos básicos adecuados.

CCLElabora un discurso oral cohesivo, utilizando nexos básicos adecuados.

LGB1.7.3. Emprega o rexistro lingüístico (formalou informal) adecuado a cada contexto.

CCL, CSCEmprega o rexistro lingüístico (formal ou informal) adecuado a cada contexto.

LGB1.7.4. Amosa un discurso oral fluído, claro, cunha pronuncia e entoación axeitada e propia da lingua galega.

CCL, CCECEsfórzase en manter un discurso oral fluído, claro, cunha pronuncia e entoación axeitada e propia da lingua galega.

B1.8. Elaborar textos orais sinxelos propios dos medios de comunicación.LGB1.8.1. Elabora textos sinxelos propios dos medios de comunicación.

CCL, CD, CAA,CSIEE, CSC

Elabora textos sinxelos propios.

B1.9. Reforzar a eficacia comunicativa das súas mensaxes orais, coa utilización de elementos propios da linguaxe non verbal.

LGB1.9.1. Utiliza a expresividade corporal: miradas e postura corporal para reforzar o sentido das súas producións orais.

CCL, CCEC, CSC, CAA

Utiliza a expresividade corporal: miradas e postura corporal para reforzar o sentido das súas producións orais.

B2.1. Comprender, buscar, localizar e seleccionar información explícita en textos escritos de soportes variados (webs infantís, libros, carteis) e iniciar a realización de inferencias para determinar intencións e dobres sentidos bastante evidentes.

LGB2.1.1. Comprende a información relevante de textos procedentes dos medios de comunicación social ou propios de situacións cotiás.

CCL, CD, CSCComprende a información relevante de textos procedentes dos medios de comunicación social ou propios de situacións cotiás.

LGB2.1.2. Identifica as ideas principais e secundarias dun texto (narrativo, descritivo e expositivo).

CCLIdentifica as ideas principais e secundarias dun texto (narrativo, descritivo e expositivo).

LGB2.1.3. Busca, localiza e selecciona información concreta dun texto sinxelo, deducindo o significado de palabras e expresións polo contexto.

CCL, CAA, CSIEE

Busca, localiza e selecciona información concreta dun texto sinxelo, deducindo o significado de palabras e expresións polo contexto.

LGB2.1.4. Interpreta, personificacións, hipérboles, ironías e dobres sentidos en textos.

CCL, CAA, CSIEE

Interpreta, personificacións, hipérboles, ironías e dobres sentidos en textos.

LGB2.1.5. Identifica a estrutura dun texto e CCL Identifica a estrutura dun texto.

19

recoñece algúns mecanismos de cohesión (repeticións, sinónimos, anáforas).LGB2.1.6. Identifica o punto de vista do autor ou autora e diferencia, de maneira xeral, información, opinión e publicidade de carácter bastante evidente.

CCL, CAADiferencia, de maneira xeral, información, opinión e publicidade de carácter bastante evidente.

LGB2.1.7. Emprega o dicionario para resolver as dúbidas de vocabulario que atopa nos textos.

CCL, CAA, CSIEE

Emprega o dicionario ou outros recursos para resolver as dúbidas de vocabulario que atopa nos textos.

LGB2.1.8. Fai unha lectura rápida, selectiva ou integral en función das necesidades de cada momento.

CCL, CAA, CSIEE

Le comprensivamente e con certa velocidade.

B2.10. Amosar interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e medio de comunicación.

LGB2.10.1. Amosa interese pola lectura como fonte de aprendizaxe e medio de comunicación.

CCL, CAA, CSC, CCEC

Amosa interese pola lectura como fonte de aprendizaxe e mediode comunicación

B2.11. Amosar certa autonomía lectora e capacidade de selección de textos do seu interese, así como ser quen de expresar preferencias.

LGB2.11.1. Selecciona persoalmente as lecturas que desexa realizar e é quen de xustificalas en función dos seus gustos e necesidades.

CCL Selecciona persoalmente lecturas.

LGB2.11.2. Expresa, de maneira sinxela, opinións e valoracións sobre as lecturas feitas.

CCL, CSC, CAA, CSIEE

Expresa, de maneira sinxela, opinións e valoracións sobre as lecturas feitas.

B2.12. Analizar textos sinxelos escritos en diferentes variedades da lingua galega.

LGB2.12.1. Identifica, de maneira global, as diferenzas lingüísticas, bastante evidentes, das variedades da lingua galega.

CCL, CCEC Identifica, de maneira global, diferenzas lingüísticas, moi evidentes, das variedades da lingua galega.

LGB2.12.2. Valora a variedade interna da linguacomo símbolo de riqueza lingüística e cultural, así como o estándar como variante unificadora.

CCL, CSC, CCEC

B2.2. Interpretar e comprender, de maneira xeral, a información procedente de gráficos, esquemas sinxelos e ilustracións redundantes.

LGB2.2.1. Interpreta e comprende, de maneira xeral, a información de gráficos, esquemas sinxelos e ilustracións redundantes, relacionándoa co contido do texto que acompaña.

CCL, CAA, CSC, CSIEE, CMCT

Interpreta e comprende, de maneira xeral, a información de gráficos, esquemas sinxelos e ilustracións

B2.3. Realizar o subliñado das ideas principais dun texto sinxelo, e esquematizar e resumir o seu contido.

LGB2.3.1. Realiza o subliñado das ideas principais dun texto sinxelo.

CCL, CAA Realiza o subliñado das ideas principais dun texto sinxelo.

B2.3. Realizar o subliñado das ideas principais dun texto sinxelo, eesquematizar e resumir o seu contido.

LGB2.3.2. Esquematiza as ideas dun texto sinxelo, indicando as ideas principais e secundarias.

CCL, CAAEsquematiza as ideas dun texto sinxelo, indicando as ideas principais e secundarias.

B2.3. Realizar o subliñado das ideas principais dun texto sinxelo, eesquematizar e resumir o seu contido.

LGB2.3.3. Realiza o resumo dun texto sinxelo. CCL, CAA Realiza o resumo dun texto sinxelo.

B2.4. Utilizar certas estratexias para mellorar a lectura.LGB2.4.1. Deduce o posible contido dun texto sinxelo antes de lelo, axudándose do título e as ilustracións.

CCL, CAA, CSIEE

Deduce o posible contido dun texto sinxelo antes de lelo, axudándose do título e as ilustracións.

B2.4. Utilizar certas estratexias para mellorar a lectura.LGB2.4.2. Relé un texto e marca as palabras clave para acadar a comprensión integral, cando é preciso.

CCL, CAA, CSIEE

Relé un texto e marca as palabras clave.

B2.5. Utilizar as tecnoloxías da información para tratar a información nun texto sinxelo.

LGB2.5.1. Utiliza as tecnoloxías da información para localizar e seleccionar a información nun texto sinxelo adecuado á súa idade.

CCL, CD, CAAUtiliza as tecnoloxías da información para localizar e seleccionar a información nun texto sinxelo.

LGB2.5.2. Utiliza as tecnoloxías da información para organizar a información dun texto sinxelo adecuado á súa idade.

CCL, CDUtiliza as tecnoloxías da información para organizar a información dun texto sinxelo

LGB2.5.3. Utiliza dicionarios dixitais para interpretar a información dun texto.

CCL, CAA, CD,CSIEE

Utiliza dicionarios dixitais para interpretar a información dun texto.

B2.6. Realizar diferentes tipos de lectura. LGB2.6.1. Realiza diferentes tipos de lectura enfunción de cada texto: de investigación, de

CCL, CSIEE, CAA

Realiza diferentes tipos de lectura en función de cada texto: de investigación, de aprendizaxe, de gozo persoal ou de resolución

20

aprendizaxe, de gozo persoal ou de resolución de problemas.

de problemas.

B2.7. Ler expresivamente textos de diversa tipoloxía (dramatizando cando é preciso) con fluidez e precisión, atendendo á dicción, entoación, intensidade devoz, ritmo e velocidade, adecuados ás diversas situacións funcionais da lecturaen voz alta (ler para que alguén goce escoitando, ler para dar a coñecer un texto descoñecido, ler para compartir información que se acaba de localizar) facendo participar a audiencia da súa interpretación.

LGB2.7.1. Descodifica con precisión e rapidez as palabras.

CCL, CAA Descodifica con certa precisión e rapidez as palabras.

LGB2.7.2. Le textos en voz alta con fluidez e precisión.

CCL Le en voz alta con fluideze precisión.

LGB2.7.3. Le textos en voz alta con ritmo, velocidade e ton da voz adecuados.

CCLLe textos en voz alta con ritmo, velocidade e ton da voz adecuados.

LGB2.7.4. Le en voz alta adaptándose ao interese do auditorio: gozar escoitando, obter nova información...

CCL, CAA, CSC

Le en voz alta intentando adapatrse aos intereses dos que escoitan.

LGB2.7.5. Fai lecturas dramatizadas de textos. CCL, CSC Fai lecturas dramatizadas de textos.

B2.8. Usar as bibliotecas da aula e do centro, así como as virtuais, con certa autonomía, comprendendo como se organiza e colaborando no seu coidado e mellora.

LGB2.8.1. Usa a biblioteca de aula con certa autonomía, para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora.

CCL, CAA, CSC

Usa a biblioteca de aula con certa autonomía, para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora.

LGB2.8.2. Usa a biblioteca de centro con certa autonomía,para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora.

CCL, CAA, CSC

Usa a biblioteca de centro con certa autonomía

LGB2.8.3. Usa as bibliotecas virtuais, para obter datos e informacións, con certa autonomía.

CCL, CAA, CDUsa as bibliotecas virtuais, para obter datos e informacións, concerta autonomía.

B2.9. Ter interese por ter unha biblioteca propia, física ou virtual.LGB2.9.1. Amosa interese pola conservación e organización dos seus libros físicos e/ou virtuais.

CCL, CAA, CSC

Amosa interese pola conservación e organización dos seus libros físicos e/ou virtuais

B3.1. Usar, de maneira xeral, as estratexias de planificación, textualización e revisión do texto.

LGB3.1.1. Planifica a elaboración do texto, antes de comezar a escribir, xerando ideas, seleccionando e estruturando a información, mediante notas, esquemas ou guións.

CCL, CSIEE, CAA

Planifica a elaboración dun texto antes de escribilo.

B3.1. Usar, de maneira xeral, as estratexias de planificación, textualización erevisión do texto.

LGB3.1.2. Elabora o texto cunha estrutura definida, con coherencia e cohesionando, de maneira xeral, os enunciados.

CCL, CAA, CSIEE

Elabora un texto cunha estrutura definida, con coherencia e cohesionando, de maneira xeral, os enunciados.

LGB3.1.3. Utiliza os signos de puntuación (punto, coma, punto e coma, dous puntos, puntos suspensivos, signos de exclamación e interrogación).

CCLUtiliza os signos de puntuación (punto, coma, punto e coma, dous puntos, puntos suspensivos, signos de exclamación e interrogación).

LGB3.1.4. Aplica, de maneira xeral, a norma lingüística: ortografía, acentuación, léxico, morfosintaxe e usa, habitualmente, unha linguaxe non sexista.

CCL, CSC, CCEC

Aplica, de maneira xeral, a norma lingüística: ortografía, acentuación, léxico, morfosintaxe e usa, habitualmente, unha linguaxe non sexista.

LGB3.1.5. Escribe e presenta textos propios elaborando borradores.

CCL, CAA, CSIEE

Escribe e presenta textos propios elaborando borradores.

LGB3.1.6. Usa o dicionario durante a elaboración de textos.

CCL, CAA, CSIEE

Usa o dicionario durante a elaboración de textos.

B3.2. Crear textos sinxelos de diferente tipoloxía que permitan narrar, describir,resumir, explicar e expoñer opinións, emocións e informacións relacionadas con situacións cotiás e aqueles que sexan característicos dos medios de comunicación.

LGB3.2.1. Elabora, en diferentes soportes, textos propios da vida cotiá e académica, imitando modelos: cartas e correos electrónicos, mensaxes curtas, normas, notas einvitacións

CCL, CAA, CDElabora, en diferentes soportes, textos propios da vida cotiá e académica, imitando modelos: cartas e correos electrónicos, mensaxes curtas, normas, notas e invitacións.

LGB3.2.2. Redacta textos xornalísticos (noticias, crónicas, reportaxes, entrevistas) e (anuncios e carteis), imitando modelos publicitarios moi sinxelos.

CCL, CSC, CCEC, CAA

Redacta textos imitando modelos publicitarios.

LGB3.2.3. Crea diferentes tipos de textos (narrativos, expositivos, descritivos ou

CCL, CAA Crea diferentes tipos de textos (narrativos, expositivos, descritivos ou argumentativos) seguindo un guión establecido e

21

argumentativos) seguindo un guión establecido e adaptando a linguaxe ás características de cada xénero.

adaptando a linguaxe ás características de cada xénero.

LGB3.2.4. Escribe textos coherentes e empregando algúns elementos básicos de cohesión, usando o rexistro adecuado.

CCL, CSC, CCEC

Escribe textos coherentes e empregando algúns elementos básicos de cohesión.

LGB3.2.5. Resume o contido de textos sinxelos propios do ámbito da vida persoal ou familiar oudos medios de comunicación.

CCL, CSC, CAA

Resume o contido de textos sinxelos propios do ámbito da vida persoal ou familiar ou dos medios de comunicación.

B3.3. Elaborar textos do ámbito académico para obter, organizar e comunicar información.

LGB3.3.1. Elabora textos escritos propios do ámbito académico (cuestionarios, resumos, descricións, explicacións...) para obter, organizar e comunicar información.

CCL, CAA, CSIEE

Elabora textos escritos propios do ámbito académico (cuestionarios, resumos, descricións, explicacións...) para obter,organizar e comunicar información.

B3.4. Elaborar textos breves e sinxelos con creatividade.

LGB3.4.1. Elabora textos sinxelos que combinan a linguaxe verbal e non verbal: carteis publicitarios, anuncios, cómic, contos, poemas, cancións e anécdotas.

CCL, CSC, CCEC, CAA, CSIEE

Elabora textos sinxelos que combinan a linguaxe verbal e non verbal: carteis publicitarios, anuncios, cómic, contos, poemas, cancións e anécdotas.

B3.4. Elaborar textos breves e sinxelos con creatividade.

LGB3.4.2. Escribe textos sinxelos de carácter creativo.

CCL, CAA, CSIEE

Escribe textos sinxelos de carácter creativo.

LGB3.4.3. Aprecio polos usos creativos da linguaxe.

CCL, CAA, CSIEE

Amosa aprecio polos usos creativos da linguaxe.

B3.5. Usar as TIC, con certa autonomía, para a busca de información, tratamento dos textos e realización de presentacións.

LGB3.5.1. Busca e selecciona información en diferentes fontes e soportes dixitais.

CCL, CD, CAA,CSIEE

Busca e selecciona información en diferentes fontes e soportes dixitais.

LGB3.5.2. Emprega procesadores de textos con certa autonomía.

CCL, CAA, CSIEE, CD

Emprega procesadores de textos con certa autonomía.

LGB3.5.3. Utiliza, habitualmente, correctores detextos.

CCL, CD, CAA,CSIEE

Utiliza, habitualmente, correctores de textos.

LGB3.5.4. Utiliza as TIC, con certa autonomía, para realizar presentacións elementais.

CCL, CD, CSIEE

Utiliza as TIC, con certa autonomía, para realizar presentacións elementais.

B3.6. Utilizar recursos gráficos e paratextuais que faciliten a comprensión dos textos e contribúan á súa ilustración creativa.

LGB3.6.1. Usa recursos gráficos e paratextuais para facilitar a comprensión dos textos e ilustralos de maneira creativa.

CCL, CD, CSIEE

Usa recursos gráficos e paratextuais para facilitar a comprensión dos textos e ilustralos de maneira creativa.

B3.7. Coidar a presentación dos traballos escritos en calquera soporte e valorar a lingua escrita como medio de comunicación.

LGB3.7.1. Coida a presentación dos textos seguindo as normas básicas de presentación establecidas: marxes, disposición no papel, limpeza, calidade caligráfica, separación entre parágrafos, interliñado… en calquera soporte.

CCL, CD, CAA

Coida a presentación dos textos seguindo as normas básicas de presentación establecidas: marxes, disposición no papel, limpeza, calidade caligráfica, separación entre parágrafos, interliñado… en calquera soporte.

LGB3.7.2. Valora a lingua escrita como medio de comunicación.

CCL, CSC Valora a lingua escrita como medio de comunicación.

B4.1. Utilizar terminoloxía lingüística e gramatical básica, funcionalmente, comoapoio á comprensión e á produción de textos, así como aplicar o seu coñecemento no uso da lingua.B4.2. Coñecer e aplicar, de forma xeral, as normas ortográficas xerais e as de acentuación en particular, apreciando o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas.

LGB4.1.1. Recoñece as diferentes categorías gramaticais pola súa función na lingua: substantivo, artigo, pronome, adxectivo, adverbio, verbo e preposición.

CCL, CAARecoñece as diferentes categorías gramaticais pola súa funciónna lingua: substantivo, artigo, pronome, adxectivo, adverbio, verbo e preposición.

LGB4.1.2. Conxuga e usa con corrección as formas verbais persoais e non persoais dos verbos.

CCL, CAA Conxuga as formas verbais.

LGB4.1.3. Diferencia as sílabas que conforman cada palabra, diferenciando a sílaba tónica das átonas.

CCL, CAADiferencia as sílabas que conforman cada palabra, diferenciando a sílaba tónica das átonas.

LGB4.1.4. Identifica e clasifica os diferentes tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo, imperativo.

CCL, CAAIdentifica e clasifica os diferentes tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo, imperativo.

LGB4.1.5. Recoñece as oracións simples, comprende o seu significado, utiliza

CCL, CAA Recoñece as oracións simples, comprende o seu significado, utiliza correctamente a concordancia de xénero e número e

22

correctamente a concordancia de xénero e número e identifica o verbo e os seus complementos: o suxeito, así como os complementos do nome.

identifica o verbo e os seus complementos: o suxeito, así como os complementos do nome.

LGB4.2.1. Aplica xeralmente as normas de acentuación xerais e de acentuación diacrítica eaprecia o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas.

CCL, CSC, CCEC

Aplica xeralmente as normas de acentuación xerais e de acentuación diacrítica

LGB4.2.2. Coñece e utiliza as normas ortográficas, aplicándoas nas súas producións escritas con especial atención nas regras do h, b/v, c/cc, s/x, ll/i/x.

CCL, CSC, CCEC

Coñece e utiliza as normas ortográficas, aplicándoas nas súas producións escritas con especial atención nas regras do h, b/v, c/cc, s/x, ll/i/x.

B4.3. Utilizar correctamente as regras de puntuación, así como unha sintaxe adecuada nas producións orais e escritas.

LGB4.3.1. Emprega con corrección os signos de puntuación, facendo unha valoración dos resultados.

CCL Emprega con certa corrección os signos de puntuación.

B4.3. Utilizar correctamente as regras de puntuación, así como unha sintaxeadecuada nas producións orais e escritas.

LGB4.3.2. Usa unha sintaxe adecuada nas súas producións.

CCL Usa unha sintaxe adecuada nas súas producións.

LGB4.3.3. Respecta, de xeito xeral, as normas morfosintácticas de colocación do pronome átono.

CCL, CSC, CCEC

Mellora nas normas morfosintácticas de colocación do pronome átono.

B4.4. Recoñecer e empregar os conectores básicos, así como outros elementos de cohesión.

LGB4.4.1. Usa diversos conectores básicos entre oracións: causa, consecuencia, finalidade,contradición...

CCL, CAA Usa algúns conectores básicos entre oracións.

LGB4.4.2. Recoñece determinados procesos decohesión nos textos: anáfora, sinónimos...

CCL, CAARecoñece determinados procesos de cohesión nos textos: anáfora, sinónimos...

B4.5. Identificar o papel semántico do suxeito e transformar oracións activas sinxelas en pasivas, e viceversa, para mellorar a comprensión e a produción detextos.

B4.5.1. Identifica, en oracións sinxelas, o papel semántico do suxeito..

CCL, CAA Identifica, en oracións sinxelas, o papel semántico do suxeito..

B4.5.2. Recoñece se a oración é activa ou pasiva e é quen de facer a transformación dunha noutra.

CCL, CAARecoñece se a oración é activa ou pasiva e é quen de facer a transformación dunha noutra.

B4.6. Transformar un texto narrativo sinxelo de estilo directo noutro de estilo indirecto.

B4.6.1. Transforma un texto sinxelo narrativo deestilo directo noutro de estilo indirecto.

CCL, CAATransforma un texto sinxelo narrativo de estilo directo noutro de estilo indirecto.

B4.7. Ampliar o vocabulario a partir do uso do dicionario e do traballo e reflexión sobre as palabras que conforman a lingua.

LGB4.7.1. Usa axeitadamente o dicionario en papel ou dixital para buscar calquera palabra, seleccionando a acepción precisa segundo cada contexto e como consulta ortográfica.

CCL, CAA, CDUsa axeitadamente o dicionario en papel ou dixital para buscar calquera palabra, seleccionando a acepción precisa segundo cada contexto e como consulta ortográfica.

LGB4.7.2. Recoñece e crea palabras derivadas (prefixación e sufixación) e compostas, identificando e formando familias de palabras.

CCL, CAARecoñece e crea palabras derivadas (prefixación e sufixación) ecompostas, identificando e formando familias de palabras.

LGB4.7.3. Recoñece e usa sinónimos, antónimos, homónimos, palabras polisémicas de uso frecuente, frases feitas, siglas e abreviaturas.

CCL, CAARecoñece e usa sinónimos, antónimos, homónimos, palabras polisémicas de uso frecuente, frases feitas, siglas e abreviaturas.

B4.8. Coñecer,de xeito xeral, as características relevantes da lingua galega e identificar e valorar esta lingua dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

LGB4.8.1. Coñece, de xeito xeral, as características máis relevantes (históricas, socioculturais...) da lingua galega.

CCL, CCECAmosa interese polas características máis relevantes (históricas, socioculturais...) da lingua galega.

LGB4.8.2. Identifica e valora a lingua galega dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

CCL, CSC, CCEC

Identifica e valora a lingua galega dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

B4.9. Establecer relacións elementais entre as diversas linguas que utiliza ou está a aprender o alumnado.

LGB4.9.1. Recoñece, de forma xeral, e evita as interferencias entre as linguas que está a aprender.

CCL, CCECTrata de evitar as interferencias entre as linguas que está a aprender.

LGB4.9.2 Identifica diferenzas, regularidades e semellanzas, ortográficas e léxicas entre todas

CCL Identifica diferenzas, regularidades e semellanzas, ortográficas e léxicas entre o galego e o castelán.

23

as linguas que coñece e/ou está a aprender, como punto de apoio para a súa aprendizaxe.

B5.1 Escoitar, memorizar, reproducir e valorar textos procedentes da literatura popular galega e da literatura galega en xeral.

LGB5.1.1. Escoita, memoriza e reproduce textos procedentes da literatura popular oral galega (refráns, adiviñas, lendas, contos, poemas, conxuros, ditos,cantigas) e da literatura galega en xeral

CCL, CAA, CCEC

Escoita, memoriza e reproduce textos procedentes da literatura popular oral galega (refráns, adiviñas, lendas, contos, poemas, conxuros, ditos,cantigas) e da literatura galega en xeral.

LGB5.1.2. Valora os textos da literatura oral galega como fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.

CCL, CCECValora os textos da literatura oral galega como fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.

B5.2. Ler textos e obras n galego da literatura infantil, adaptacións breves de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes.

LGB5.2.1. Le en silencio obras e textos en galego da literatura infantil, adaptacións breves de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes.

CCL, CCEC, CD

Le en silencio obras e textos en galego da literatura infantil en distintos soportes.

LGB5.2.2. Le en voz alta obras e textos en galego da literatura infantil, adaptacións breves de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes.

CCL, CCEC, CD

Le en voz alta obras e textos en galego da literatura infantil en distintos soportes.

B5.3. Identificar as características dos diferentes xéneros e as figuras literarias,así como temas recorrentes.

LGB5.3.1. Identifica as características principaisdos diferentes xéneros literarios: narrativa, poesía e teatro.

CCL, CCECIdentifica as características principais dos diferentes xéneros literarios: narrativa, poesía e teatro.

LGB5.3.2. Distingue algúns recursos retóricos emétricos propios dos poemas.

CCLDistingue algúns recursos retóricos e métricos propios dos poemas

LGB5.3.3. Identifica e emprega algunhas figuras literarias: comparacións, personificacións, hipérboles e xogos de palabras.

CCL, CCEC, CAA

Identifica e emprega algunhas figuras literarias: comparacións, personificacións, hipérboles e xogos de palabras.

LGB5.3.4. Identifica os temas recorrentes na literatura.

CCL, CCEC Identifica os temas recorrentes na literatura.

B5.4. Recrear e compoñer poemas e relatos sinxelos a partir de modelos dados.

LGB5.4.1. Recrea e compón poemas e relatos, a partir de modelos sinxelos, para comunicar sentimentos, emocións, estados de ánimo e lembranzas.

CCL, CCEC, CSC

Recrea e compón poemas e relatos sinxelos.

B5.5. Participar activamente en dramatizacións de textos literarios.LGB5.5.1. Participa activamente en dramatizacións de textos literarios.

CCL Participa activamente en dramatizacións de textos literarios.

B5.6. Valorar a literatura en calquera lingua, como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento e como recurso de gozo persoal.

LGB5.6.1. Valora a literatura en calquera lingua,como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento e como recurso de gozo persoal.

CCL, CSC, CCEC

Valora a literatura en calquera lingua, como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento e como recurso de gozo persoal.

B5.7. Amosar interese, respecto e tolerancia ante las diferenzas persoais, sociais e culturais.

LGB5.7.1. Compara imaxes, símbolos e mitos sinxelos doutras culturas cos da cultura galega, amosando interese e respecto.

CSC, CCECCompara imaxes, símbolos e mitos sinxelos doutras culturas cos da cultura galega, amosando interese e respecto.

LGB5.7.2. Amosa curiosidade por coñecer outras costumes e formas de relación social, respectando e valorando a diversidade cultural.

CSC, CCECAmosa curiosidade por coñecer outras costumes e formas de relación social, respectando e valorando a diversidade cultural.

24

3.5. MATEMÁTICASCRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE C_Clave Mínimo esixible

B1.1. Describir e analizar situacións de cambio para encontrar patróns, regularidades e leis matemáticas, en contextos numéricos, xeométricos e funcionais, valorando a súa utilidade para facer predicións.

MTB1.1.1. Identifica patróns, regularidades e leis matemáticas en situacións de cambio, en contextos numéricos, xeométricos e funcionais.

CMCT, CAA

Identifica patróns, regularidades e leis matemáticas e comproba que é posible aplicalos en diferentes situacións. Completa as fases dun proceso de razoamento para resolver problemas relacionados con situacións cotiás, utilizando estratexias que lle permiten simplificalos.

B1.2 Coñecer algunhas características do método do traballo científico en contextos de situacións problemáticas a resolver.

MTB1.2.1. Realiza estimacións sobre os resultados esperados e contrasta a súa validez valorando as vantaxes e os inconvenientes do seu uso.

CMCT, CAARealiza estimacións sobre resultados de problemas sinxelos.

B1.3. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais inherentes ao traballo matemático..

MTB1.3.1. Distingue entre problemas e exercicios e aplica as estratexias idóneas para cada caso.

CMCT, CSIEE, CAA

Entende a situación expresada no enunciado dun problema.

MTB1.3.2. Iniciase na formulación de preguntase na busca de respostas apropiadas, tanto no estudo dos conceptos coma na resolución de problemas.

CMCT, CAA, CCL

Comprende a situación representada nunha ilustración e responde verbalmente ás preguntas que se lle formulan contando elementos e empregando números, conceptos espaciais, sumas e restas, estimacións, comparación de medidas temporais, cantidades e prezos segundo sexa necesario.

B1.4. Superar bloqueos e inseguridades ante resolución de situacións descoñecidas.

MTB1.4.1. Toma decisións nos procesos de resolucións de problemas valorando as consecuencias destas e a súa conveniencia pola súa sinxeleza e utilidade.

CMCT, CAA, CSIEE

Emprega procesos de razoamento e estratexias de resolución, indica os pasos que vai seguir dunha forma ordenada e realiza os cálculos necesarios.

B1.5. Reflexionar sobre as decisións tomadas, aprendendo para situacións semellantes futuras.

MTB1.5.1. Iníciase na reflexión sobre os problemas resoltos e os procesos desenvoltos, valorando as ideas claves, aprendendo para situacións futuras semellantes.

CMCT, CAA, CSIEE

Reflexiona e razoa resultados de problemas, sendo quen de analizar os erros e trata de superalos.

B2.1. Ler, escribir e ordenar utilizando razoamentos apropiados, distintos tipos de números (romanos, naturais, fraccións e decimais ata as milésimas).

MTB2.1.1. Identifica os números romanos aplicando o coñecemento á comprensión de datacións.

CMCT, CCECCoñece os números romanos, sabe o seu valor e aplícaos en datacións sinxelas.

MTB2.1.2. Le, escribe e ordena en textos numéricos e da vida cotiá, números (naturais, fraccións e decimais ata as milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras.

CMCT, CAA, CCL

Le, escribe e ordena series de números, e conta en orde crecente e decrecente ata o devandito número. Recoñece e interpreta números en diferentes ámbitos (enunciados de problemas, textos, rótulos táboas...).

B2.2. Interpretar diferentes tipos de números segundo o seu valor, en situacións da vida cotiá.

MTB2.2.1. Interpreta en textos numéricos e da vida cotiá, números (naturais, fraccións e decimais ata as milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valorde posición de cada unha das súas cifras.

CMCT, CAA, CCL

Interpreta o valor de posición das cifras en distintos tipos de números.

MTB2.2.2. Ordena números enteiros, decimais e fraccións básicas por comparación, representación na recta numérica e transformación duns noutros.

CMCTOrdena e compara números enterios, naturais, decimais e fraccionarios utilizando os signos > e <. E representa algúns en rectas numéricas.

B2.3. Realizar operacións e cálculos numéricos mediante diferentes procedementos, incluído o cálculo mental, facendo referencia implícita ás propiedades das operación, en situación de resolución de problemas.

MTB2.3.1. Reduce dúas ou máis fraccións a común denominador e calcula fraccións equivalentes.

CMCTReduce fraccións sinxelas a común denominador. Calcula fraccións equivalentes por ampliación.

MTB2.3.2. Redondea números decimais á décima, centésima ou milésima máis próxima.

CMCTRedondea números decimais á décima, centésima ou milésima máis próxima.

MTB2.3.3. Ordena fraccións aplicando á relación entre fracción e número decimal.

CMCT Ordena fraccións co mesmo e con distinto denominador

25

B2.4. Utilizar os números enteiros, decimais e fraccionarios para interpretar e intercambiar información en contextos da vida cotiá.

MTB2.4.1. Opera cos números coñecendo a xerarquía das operacións.

CMCTOpera cos números coñecendo a xerarquía das operacións.

MTB2.4.2. Utiliza diferentes tipos de números en contextos reais, establecendo equivalencias entre eles, identificándoos e utilizándoos como operadores na interpretación e resolución de problemas.

CMCT, CCLUtiliza diferentes tipos de números en contextos reais e na resolución de problemas sinxelos.

MTB2.4.3. Estima e comproba resultados mediante diferentes estratexias.

CMCT, CAARealiza estimacións que lle facilitan a resolución das operacións e cálculos de xeito máis autónomo.

B2.5. Operar cos números tendo en conta a xerarquía nas operacións, aplicando as propiedades destas, as estratexias persoais e os diferentes procedementos que se utilizan segundo a natureza do cálculo que se realizará (algoritmos escritos, cálculo mental, tenteo, estimación, calculadora), usando o máis adecuado.

MTB2.5.1. Realiza sumas e restas de fraccións co mesmo denominador. Calcula o produto dunha fracción por un número.

CMCTRealiza sumas e restas de fraccións co mesmo denominador. Calcula o produto dunha fracción por un número.

MTB2.5.2. Realiza operacións con números decimais.

CMCT Realiza operacións con números decimais

B2.6. Coñecer, utilizar e automatizar algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división con distintos tipos de números, en comprobación de resultados en contextos de resolución de problemas e en situacións da vida cotiá.

MTB2.6.1. Emprega e automatiza algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división con distintos tipos de números, en comprobación de resultados en contextos de resolución de problemas e en situacións cotiás.

CMCT, CAA

Utiliza os algoritmos estándares para o cálculo e a resolución de sumas, restas, multiplicacións e divisións e realiza estimacións.Realiza cálculos para resolver operacións ou para comprobar resultados combinando operacións.

MTB2.6.2. Descompón de forma aditiva e de forma aditivomultiplicativa, números menores deun millón, atendendo o valor de posición das súas cifras.

CMCTDescompón números que teñan ata sete cifras.Indica a orde de cada cifra.

MTB2.6.3. Identifica múltiplos e divisores empregando as táboas de multiplicar.

CMCTIdentifica os múltiplos e divisores dun número con apoios visuais e con tábaos.

MTB2.6.4. Calcula os primeiros múltiplos dun número dado.

CMCTObtén os múltiplos dun número de forma cada vez máis autónoma

MTB2.6.5. Calcula todos os divisores de calquera número menor de 100.

CMCT Acha todos os divisores dun número dado, menor 50.

MTB2.6.6. Calcula o mcm e o mcd. CMCTDiferenza o m.c.d. e o m.c.cm. e aplícao a problemas sinxelos.

MTB2.6.7. Descompón números decimais atendendo o valor de posición das súas cifras.

CMCTDescompón números decimais atendendo o valor de posición das súas cifras.

MTB2.6.8. Elabora e emprega estratexias de cálculo mental.

CMCT, CAAAplica diversas estratexias, adecuadas a cada caso, para calcular mentalmente sumas, restas, multiplicacións, divisións, fraccións e tantos por cento.

MTB2.6.9. Estima e redondea o resultado dun cálculo valorando a resposta.

CMCT, CAA Descompón, compón e redondea números.

B2.7. Identificar, resolver problemas da vida cotiá, adecuados ao seu nivel, establecer conexións entre a realidade e as matemáticas e valorar a utilidade dos coñecementos matemáticos adecuados reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

MTB2.7.1 Resolve problemas que impliquen o dominio dos contidos traballados, empregando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia do seu uso.

CMCT, CAA, CCL, CSIEE

Utiliza estratexias persoais para resolver os problemas de diferentes tipos realizando os cálculos necesarios para a súa resolución. Analiza os datos, reflexiona sobre eles, aplica os seus coñecementos e resólveo seguindo os pasos axeitados.

MTB2.7.2. Reflexiona sobre o procedemento aplicado á resolución de problemas: revisando as operacións empregadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e buscando outras formasde resolvelo.


Comprende o enunciado e os datos dun problema.Comproba o proceso, revisando os pasos seguidos e as operacións realizadas. Aplica os coñecementos adquiridos a situacións da vida cotiá que incorporan contidos matemáticos.Interésase por realizar os seus traballos de forma ordenadae limpa e esfórzase por mellorar.

26

B3.1. Escoller os instrumentos de medida máis pertinentes en cada caso, estimando a medida de magnitudes de lonxitude, capacidade, masa e tempo facendo previsións razoables.

MTB3.1.1. Estima lonxitudes, capacidades, masas e superficies; elixindo a unidade e os instrumentos máis axeitados para medir e expresar unha medida, explicando de forma oralo proceso seguido e a estratexia utilizada.

CMCT, CCL, CAA

Compara objetos atendiendo a su longitud, masa o capacidade.Estima lonxitudes, capacidades e masas elixindo a unidadee os instrumentos máis axeitados para medir e expresar unha medida, explicando de forma oral o proceso seguido.

MTB3.1.2. Mide con instrumentos, utilizando estratexias e unidades convencionais e non convencionais, elixindo a unidade máis axeitadapara a expresión dunha medida.

CMCT, CAAElixe o instrumento axeitado para medir masas, lonxitudes e capacidade e elixe a unidade más adapatada á medida.

B3.3. Coñecer as unidades de medida do tempo e as súas relación, utilizándoas para resolver problemas da vida diaria.

MTB3.3.1. Realiza equivalencias e transformacións entre horas, minutos e segundos.

CMCTDiferenza horas, minutos e segundos e realiza transformacións.

B3.4. Coñecer o sistema sesaxesimal para realizar cálculos con medidas angulares.

MTB3.4.1. Identifica o ángulo como medida dunxiro ou abertura.

CMCT Identifica ángulos.

MTB3.4.2. Mide ángulos usando instrumentos convencionais.

CMCT Mide ángulos co transportador.

B3.5. Identificar e resolver problemas da vida cotiá adecuados ao seu nivel, establecendo conexións entre a realidade e as matemáticas e valorando a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados e reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

MTB3.5.1. Resolve problemas de medida, utilizando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios...), creando conxecturas, construíndo, argumentando… e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia da súa utilización.

CMCT, CAA, CSIEE

Calcula, con apoio gráfico ou en situacións reais,lonxitudes, capacidades ou masas e valora a súaimportancia na vida.

B4.1. Utilizar as nocións xeométricas de paralelismo, perpendicularidade, simetría, xeometría, perímetro e superficie para describir e comprender situacións da vida cotiá.

MTB4.1.1. Identifica e representa ángulos en diferentes posicións: consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice…

CMCTIdentifica e representa ángulos en diferentes posicións:consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice…

MTB4.1.2. Traza unha figura plana simétrica doutra respecto dun eixe.

CMCT Identifica figuras simétricas repecto dun eixe e trázaas.

B4.2. Comprender o método de calcular a área dun paralelogramo, triángulo, trapecio e rombo. Calcular a área de figuras planas..

MTB4.2.1. Calcula a área e o perímetro de: rectángulo, cadrado e triángulo.

CMCTCalcula a área e o perímetro de: rectángulo, cadrado e triángulo

MTB4.2.2. Aplica os conceptos de perímetro e superficie de figuras para a realización de cálculos sobre planos e espazos reais e para interpretar situacións da vida diaria.

CMCT, CAAAplica os conceptos de perímetro e superficie de figuras para facer cálculos sinxelos.

B4.3. Utilizar as propiedades das figuras planas para resolver problemas.

MTB4.3.1. Identifica e diferencia os elementos básicos da circunferencia e círculo: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular.

CMCTIdentifica e diferencia os elementos básicos da circunferencia e círculo: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular

MTB4.3.2. Utiliza a composición e descomposición para formar figuras planas e corpos xeométricos a partir doutras.

CMCTÉ quen de compoñer ou descompoñer algunha figura plana.

B4.4. Identificar, resolver problemas da vida cotiá axeitados ao seu nivel, establecendo conexións entre a realidade e as matemáticas e valorando a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados e reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

MTB4.4.1. Resolve problemas xeométricos que impliquen dominio dos contidos traballados, utilizando estratexias heurísticas de razoamento(clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando, e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia da súa utilización.


Identifica e resolve problemas sinxelos da vida cotiá valorando a utilidade dos coñecementos xeométricos para a vida diaria.

MTB4.4.2. Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as

CMCT, CAA Revisa os problemas e razona as respostas.

27

solucións no contexto e propoñendo outras formas de resolvelo.

B5.1. Realizar, ler e interpretar representacións gráficas dun conxunto de datosrelativos ao contorno inmediato.

MTB5.1.1. Aplica de forma intuitiva a situacións familiares as medidas de centralización: a media aritmética, a moda e o rango.

CMCT, CAACalcula e aplica a media aritmética, a situacións reais.

MTB5.1.2. Realiza e interpreta gráficos moi sinxelos: diagramas de barras, poligonais e sectoriais, con datos obtidos de situacións moi próximas.

CMCT, CAARealiza e interpreta gráficos moi sinxelos: diagramas de barras poligonais e sectoriais, con datos obtidos de situacións moi próximas, en diferemtes soportes.

MTB5. Realiza análise crítica e argumentada sobre as informacións que se presentan mediante gráficas estatísticas.

CMCT, CAA, CCL

Interpreta gráficos e sabe extraer algunha información.

B5.2. Facer estimacións baseadas na experiencia sobre o resultado (posible, imposible, seguro, máis ou menos probable) de situacións sinxelas nas que interveña o azar e comprobar o dito resultado.

Fai estimacións baseadas na experiencia sobre o resultado(posible, imposible, seguro, máis ou menos probable) de situacións sinxelas nas que interveña o azar e comprobar odito resultado.

B5.3. Observar e constatar que hai sucesos imposibles, sucesos que con case toda seguridade prodúcense ou que se repiten, sendo máis ou menos probableesta repetición.

MTB5.3.1. Identifica situacións de carácter aleatorio.

CMCTElixe entre suceso imposible, posible, seguro ou máis ou menos probable

B5.3. Observar e constatar que hai sucesos imposibles, sucesos que con case toda seguridade prodúcense ou que se repiten, sendo máis ou menos probableesta repetición.

MTB5.3.2. Realiza conxecturas e estimacións sobre algúns xogos (moedas, dados, cartas, loterías…).

CMCT, CAARealiza conxecturas e estimacións sobre algúns xogos (moedas, dados, cartas, loterías…).

B5.4. Identificar e resolver problemas da vida cotiá axeitados ao seu nivel, establecer conexións entre a realidade e as matemáticas e valorar a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

MTB5.4.1. Resolve problemas que impliquen dominio dos contidos propios da estatística e probabilidade, utilizando estratexias heurísticas,de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios…), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as consecuencias destas e a conveniencia da súa utilización.


Resolve problemas que impliquen contidos básicos da estatística e probalbilidade.

B5.4. Identificar e resolver problemas da vida cotiá axeitados ao seu nivel, establecer conexións entre a realidade e as matemáticas e valorar a utilidade dos coñecementos matemáticos axeitados reflexionando sobre o proceso aplicado para a resolución de problemas.

MTB5.4.2. Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e propoñendo outras formas de resolvelo.


Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto.

28

3.6. VALORES SOCIAIS E CIVICOSCRITERIOS DE APRENDIZAXE ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE C_Clave Mínimo esixibleB1.1. Construír o estilo persoal baseándose na respectabilidade e na dignidadepersoal.

VSCB1.1.1. Actúa de forma respectable e digna.

CSC, CSIEE Actúa de forma respectable e digna.

B1.2. Estruturar un pensamento efectivo e independente empregando as emocións de forma positiva.

VSCB1.2.1. Utiliza, de xeito guiado, estratexias de reestruturación cognitiva.

CAAUtiliza, de xeito guiado, estratexias de reestruturación cognitiva.

VSCB1.2.2. Aplica o autocontrol á toma de decisión e á resolución de conflitos.

CSC, CSIEEIntenta o autocontrol á toma de decisión e á resolución de conflitos.

VSCB1.2.3. Expresa os seus sentimentos, necesidades e dereitos, á vez que respecta os dos e das demais nas actividades cooperativas.

CSC, CSIEE, CCL

Expresa os seus sentimentos, necesidades e dereitos, á vez que respecta os dos e das demais nas actividades cooperativas.

B1.3. Desenvolver o propio potencial, mantendo unha motivación intrínseca e esforzándose para o logro de éxitos individuais e compartidos.

VSCB1.3.1. Traballa en equipo valorando o esforzo individual e colectivo e asumindo compromisos para a consecución de obxectivos.

CSC, CSIEETraballa en equipo valorando o esforzo individual e colectivo e asumindo compromisos para a consecución de obxectivos.

VSCB1.3.2. Realiza unha autoavaliación responsable da execución das tarefas, expresando propostas de mellora.

CSC, CAA, CSIEE

Realiza unha autoavaliación responsable da execución dastarefas, expresando propostas de mellora.

B1.4. Adquirir capacidades para tomar decisións de forma independente, manexando as dificultades para superar frustracións e sentimentos negativos ante os problemas.

VSCB1.4.1. Utiliza o pensamento creativo na análise de problemas e na formulación de propostas de actuación.

CSC, CSIEE Utiliza o pensamento creativo na análise de problemas.

VSCB1.4.2. Sabe facer fronte á incerteza, ao medo ou ao fracaso.

CSC, CSIEE Sabe facer fronte á incerteza, ao medo ou ao fracaso

B1.5. Desenvolver a autonomía e a capacidade de emprendemento para conseguir logros persoais responsabilizándose do ben común.

VSCB1.5.1. Identifica, define problemas sociais e cívicos e achega solucións potencialmente efectivas.

CSIEE, CSC Trata de atopar solucións a problemas sociais e cívicas.

VSCB1.5.2. Define e formula claramente problemas de convivencia e achega solucións potencialmente efectivas.

CSC, CCLDefine eou formula problemas de convivencia e trata de achegar solucións efectivas.

B1.6. Propoñerse desafíos e levalos a cabo mediante unha toma de decisión persoal, meditada e responsable, desenvolvendo un bo sentido do compromisorespecto a un mesmo e ás demais persoas.

VSCB1.6.1. Identifica vantaxes e inconvenientes dunha posible solución antes detomar unha decisión ética.

CSC, CSIEEIdentifica vantaxes e inconvenientes dunha posible solución antes de tomar unha decisión ética.

B2.1. Expresar opinións, sentimentos e emocións, empregando coordinadamente a linguaxe verbal e non verbal.

VSCB2.1.1. Emprega apropiadamente os elementos da comunicación verbal e non verbal,para expresar con coherencia opinión, sentimentos e emocións.

CCL, CSCEmprega elementos da comunicación verbal e non verbal para expresar opinións, sentimentos e emocións.

VSCB2.1.2. Emprega a comunicación verbal en relación coa non verbal en exposicións orais e debates.

CCL, CSC, CAA, CSIEE

Emprega a comunicación verbal en relación coa non verbalen exposicións orais e debates.

B2.2. Utilizar habilidades de escoita e o pensamento de perspectiva con empatía.

VSCB2.2.1. Dialoga interpretando e dando sentido ao que oe.

CCL, CSC Dialoga interpretando e dando sentido ao que oe.

B2.2. Utilizar habilidades de escoita e o pensamento de perspectiva conempatía.

VSCB2 2.2 Realiza actividades cooperativas detectando os sentimentos e pensamentos que subxacen no que se está a dicir.

CCL, CSC, CSIEE

Realiza actividades cooperativas.

VSCB2.2.3. Colabora en proxectos grupais escoitando activamente, demostrando interese polas outras persoas.

CAA, CSIEE, CSC, CCL

Colabora en proxectos grupais escoitando, demostrando interese polas outras persoas.

B2.3. Iniciar, manter e finalizar conversas cunha maneira de falar adecuada aos interlocutores e ao contexto, tendo en conta os factores que inhiben a comunicación para superar barreiras e os que permiten lograr proximidade.

VSCB2.3.1. Comunícase empregando expresións para mellorar a comunicación e facilitar o achegamento co seu interlocutor nas conversas.

CCL, CSCComunícase empregando expresións para mellorar a comunicación e facilitar o achegamento co seu interlocutor nas conversas.

VSCB2.3.2. Comparte sentimentos durante o diálogo

CCL, CSC, CSIEE

Intenta compartir sentimentos durante o diálogo.

29

VSCB2.3.3.Utiliza os elementos que contribúen ao diálogo.

CCL, CSC Utiliza os elementos que contribúen ao diálogo.

VSCB2.3.4.Recoñece os elementos que bloquean a comunicación en diferentes situacións.

CL, CSCRecoñece os elementos que bloquean a comunicación en diferentes situacións.

B2.4.Empregar a aserción.VSCB2.4.1. Realiza unha defensa tranquila e respectuosa das posicións persoais.

CCL, CSC, CSIEE

Realiza unha defensa tranquila e respectuosa das posicións persoais.

VSCB2.4.2. Emprega a linguaxe positiva. CCL, CSC Emprega a linguaxe positiva.

B2.5. Dialogar creando pensamentos compartidos con outras persoas para atopar o mellor argumento.

VSCB2.5.1. Infire, de xeito guiado, e dá o sentido adecuado á expresión das demais persoas.

CCL, CSC -

VSCB2.5.2. Relaciona diferentes ideas e opinións para atopar os seus aspectos comúns.

CCL, CSC, CAARelaciona diferentes ideas e opinións para atopar os seus aspectos comúns.

B2.6. Establecer relacións interpersoais positivas empregando habilidades sociais.

VSCB2.6.1. Interacciona con empatía. CSC, CCL, CSIEE

Interacciona con empatía.

VSCB2.6.2 Emprega diferentes habilidades sociais.

CSC Emprega diferentes habilidades sociais

B2.7. Actuar con tolerancia comprendendo e aceptando as diferenzas.VSCB2.7.1.Comprende e aprecia positivamenteas diferenzas culturais.

CSCComprende e aprecia respectuosamente as diferenzas culturais.

B2.8. Contribuír á mellora do clima do grupo amosando actitudes cooperativas e establecendo relacións respectuosas.

VSCB2.8.1. Forma parte activa das dinámicas do grupo.

CSC, CSIEE Forma parte activa das dinámicas do grupo.

VSCB2.8.2. Establece e mantén relacións emocionais amigables, baseadas no intercambio de afecto e a confianza mutua.

CSC, CSIEEIntenta establecer e mantén relacións emocionais amigables, baseadas no intercambio de afecto e a confianza mutua.

VSCB2.8.3. Consegue a aceptación dos compañeiros e compañeiras.

CSC, CSIEE -

VSCB2.8.4. Expón en historias creativas as características da relación da amizade.

CCL, CSC, CCEC, CD, CAA

Expón en historias creativas as características da relación da amizade.

B3.1. Resolver problemas en colaboración, poñendo de manifesto unha actitude aberta cara aos demais e compartindo puntos de vista e sentimentos.

VSCB3.1.1. Desenvolve proxectos e resolve problemas en colaboración.

CSC, CSIEEIntenta desenvolver proxectos e resolver problemas en colaboración.

VSCB3.1.2. Pon de manifesto unha actitude aberta cara aos demais compartindo puntos de vista e sentimentos durante a interacción social na aula.

CSC, CSIEEManifesta unha actitude aberta cara aos demais compartindo puntos de vista e sentimentos durante a interacción social na aula.

B3.10. Participar activamente na vida cívica valorando a igualdade de dereitos e corresponsabilidades de homes e mulleres.

VSCB3.10.1. Axuíza criticamente actitudes de falta de respecto á igualdade de oportunidades de homes e mulleres.

CSC, CSIEERecoñece actitudes de falta de respecto á igualdade de oportunidades de homes e mulleres.

VSCB3.10.2. Colabora con persoas doutro sexoen diferentes situacións escolares.

CSC, CSIEEColabora con persoas doutro sexo en diferentes situacións escolares.

VSCB3.10.3. Realiza diferentes tipos de actividades independentemente do seu sexo.

CSC, CSIEE.Realiza diferentes tipos de actividades independentementedo seu sexo

B3.11. Respectar os valores socialmente recoñecidos, coñecendo e apreciandoos valores do Estatuto de autonomía e da Constitución española e os Dereitos e Deberes do Estatuto de autonomía e da Constitución española. Coñecer as institucións, organización e servizos públicos que garanten os dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás no seu contorno.

VSCB3.11.1. Reflexiona sobre os dereitos e deberes da Constitución Española.

CSCReflexiona sobre algúns dos dereitos e deberes da Constitución Española.

VSCB3.11.2. Expresa a importancia de garantir os dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás do seu contorno.

CSC, CCL

Expresa a importancia de garantir os dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás do seu contorno.

VSCB3.11.3. Participa no benestar da contorna próxima baseándose nos dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás.

CSC, CSIEE -

B3.12. Coñecer e expresar as notas características da convivencia VSCB3.12.1. Expresa as notas características CSC, CCL Identifica características da convivencia democrática.

30

democrática e a importancia dos valores cívicos na sociedade democrática realizando razoamentos críticos.

da convivencia democrática.VSCB3.12.2. Argumenta a importancia dos valores cívicos na sociedade democrática.

CSC, CCLArgumenta a importancia dos valores cívicos na sociedade democrática

B3.13. Contribuír á conservación do medio ambiente mantendo unha actitude crítica ante as faltas de respecto.

VSCB3.13.1. Analiza, explica e expón as causas e consecuencias da intervención humana no medio.

CSC, CSIEEAnaliza, explica e expón as causas e consecuencias da intervención humana no medio.

VSCB3.13.2. Investiga criticamente a intervención humana no medio ambiente e comunica os resultados.

CSC, CAA, CSIEE, CMCT

Investiga criticamente a intervención humana no medio ambiente.

VSCB3.13.3. Argumenta comportamentos de defensa e recuperación do equilibrio ecolóxico ede conservación do medio ambiente.

CSC, CCLIndica comportamentos de defensa e recuperación do equilibrio ecolóxico e de conservación do medio ambiente.

B3.14. Empregar as novas tecnoloxías desenvolvendo valores sociais e cívicosen contornos seguros.

VSCB3.14.1. Realiza un uso ético das novas tecnoloxías.

CD, CSC Realiza un uso ético das novas tecnoloxías.

VSCB3.14.2. Coñece o emprego seguro das novas tecnoloxías.

CSC, CD Coñece o emprego seguro das novas tecnoloxías.

B3.15. Valorar as normas de seguridade viaria, analizando as causas e consecuencias dos accidentes de tráfico.

VSCB3.15.1. Colabora en campañas escolares sobre a importancia e a promoción do respecto das normas de educación viaria.

CSC, CSIEEColabora en campañas escolares sobre a importancia e a promoción do respecto das normas de educación viaria.

VSCB3.15.2. Analiza información na prensa en relación cos accidentes de tráfico.

CSC, CCL, CMCT, CD

Analiza información na prensa en relación cos accidentes de tráfico.

VSCB3.15.3. Investiga sobre as principais causas dos accidentes de tráfico coa axuda dasnovas tecnoloxías.

CSC, CD, CAAInvestiga sobre as principais causas dos accidentes de tráfico coa axuda das novas tecnoloxías.

VSCB3.15.4.Explica as consecuencias de diferentes accidentes de tráfico.

CSC, CCL, CMCT, CD

Explica as consecuencias de diferentes accidentes de tráfico.

B3.16. Investigar sobre a prevención de accidentes de tráfico xerando iniciativas e alternativas persoais.

VSCB3.16.1. Desenvolve proxectos relacionados coas principais causas dos accidentes de tráfico, sobre os que se informa en diferentes medios de comunicación.

CSC, CSIEE, CAA, CMCT

Colabora en proxectos relacionados coas principais causasdos accidentes de tráfico.

VSCB3.16.2. Reflexiona sobre o modo no que se poderían evitar accidentes de tráfico e expónas súas conclusións.

CSC, CCLReflexiona sobre o modo no que se poderían evitar accidentes de tráfico.

VSCB3.16.3. Explica as principais medidas que se poderían tomar para previr accidentes de tráfico.

CSC, CCL, CSIEE

Explica as principais medidas que se poderían tomar para previr accidentes de tráfico.

B3.2. Traballar en equipo favorecendo a interdependencia positiva e amosandocondutas solidarias.

VSCB3.2.1. Amosa boa disposición para ofrecere recibir axuda para a aprendizaxe.

CAA, CSIEE, CSC

Amosa boa disposición para ofrecer e recibir axuda para a aprendizaxe.

VSCB3.2.2. Recorre ás estratexias de axuda entre iguais.

CAA, CSIEE, CSC

Recorre ás estratexias de axuda entre iguais

VSCB3.2.3. Respecta as regras durante o traballo en equipo.

CSC Respecta as regras durante o traballo en equipo.

B3.3. Implicarse na elaboración e no respecto das normas da comunidade educativa empregando o sistema de valores persoal que constrúe a partir dos valores universais.

VSCB3.3.1. Argumenta a necesidade de que existan normas de convivencia nos diferentes espazos de interacción social.

CCL, CSCArgumenta a necesidade de que existan normas de convivencia nos diferentes espazos de interacción social

VSCB3.3.2. Participa na elaboración das normas da aula.

CCL, CSC, CSIEE

Participa na elaboración das normas da aula.

VSCB3.3.3. Respecta as normas do centro escolar.

CSCImplicarse na elaboración e no respecto das normas da comunidade educativa.

B3.4. Participar activamente na vida cívica de forma pacífica e democrática transformando o conflito en oportunidade, coñecendo e empregando as fases da mediación e usando a linguaxe positiva na comunicación de pensamentos,

VSCB3.4.1. Resolve os conflitos de modo construtivo.

CSC, CSIEE Participar na vida cívica de forma pacífica e democrática transformando o conflito en oportunidade, coñecendo e empregando as fases da mediación e usando a linguaxe

31

intencións e posicionamentos persoais.

positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos persoais.

VSCB3.4.2. Sigue as fases da mediación en situacións reais e simulacións.

CSC, CSIEESigue as fases da mediación en situacións reais e simulacións.

VSCB3.4.3.Manexa a linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos nas relacións interpersoais.

CCL, CSCPon interese en manexar a linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos nas relacións interpersoais.

VSCB3.4.4. Analiza as emocións, sentimentos, posibles pensamentos e puntos de vista das partes en conflito.

CSC, CSIEEAnaliza as emocións, sentimentos, posibles pensamentos epuntos de vista das partes en conflito.

B3.5. Comprender o sentido da responsabilidade social e a xustiza social empregando a capacidade de reflexión, síntese e estruturación.

VSCB3.5.1. Razoa o sentido da responsabilidade social e da xustiza social.

CAA, CSC -

VSCB3.5.2. Identifica e analiza criticamente desigualdades sociais.

CSC, CSIEE Identifica e analiza desigualdades sociais

VSCB3.5.3. Describe condutas solidarias. CSC, CCL Describe condutas solidarias.

B3.6. Practicar o altruísmo no contorno próximo sensibilizando sobre o seu valor.

VSCB3.6.1. Amósase xeneroso no seu contornopróximo.

CSC Amósase xeneroso no colexio.

VSCB3.6.2. É capaz de sensibilizar sobre causas altruístas realizando exposicións orais sobre o seu valor e cometidos.

CCL, CSC, CSIEE

-

VSCB3.6.3. Colabora en causas altruístas en colaboración coa comunidade educativa

CSC, CSIEEColabora en causas altruístas en colaboración coa comunidade educativa

B3.7. Crear un sistema de valores asumindo os dereitos e deberes do alumnado, realizando xuízos morais de situacións escolares e resolvendo dilemas morais con supostos prácticos.

VSCB3.7.1. Coñece e respecta os dereitos e deberes do alumnado.

CSC Coñece e respecta os dereitos e deberes do alumnado.

VSCB3.7.2. Realiza xuízos morais, de xeito guiado, de situacións escolares.

CSC, CSIEERealiza xuízos morais, de xeito guiado, de situacións escolares.

VSCB3.7.3 Xustifica as súas actuacións en base a valores persoais como a dignidade, a liberdade, a autoestima, a seguridade nun mesmo e a capacidade de enfrontarse aos problemas.

CSC, CSIEEXustifica as súas actuacións en base a valores persoais.

B3.8. Respectar os valores universais comprendendo a necesidade de garantir os dereitos básicos de todas as persoas.

VSCB3.8.1. Argumenta o carácter universal dosdereitos humanos.

CSC, CCL Argumenta o carácter universal dos dereitos humanos.

VSCB3.8.2.Expón a importancia de que todas as persoas gocen dos dereitos básicos: saúde, benestar, alimentación, vestido, vivenda e asistencia médica.

CSC, CCLExpón a importancia de que todas as persoas gocen dos dereitos básicos: saúde, benestar, alimentación, vestido, vivenda e asistencia médica.

VSCB3.8.3. Axuíza criticamente as circunstancias de persoas que viven en situacións de privación dos dereitos básicos.

CSC, CSIEEIdentifica as circunstancias de persoas que viven en situacións de privación dos dereitos básicos.

B3.9. Comprender a declaración da igualdade de dereitos e a non discriminación por razón de nacemento, raza, sexo, relixión, opinión ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social, aplicándoa á análise do contorno social.

VSCB3.9.1. Argumenta e expón mediante imaxes a importancia de garantir a igualdade dedereitos e a non discriminación por razón de nacemento, raza, sexo, relixión, opinión ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.

CCL, CCEC, CSC

Valora a importancia de garantir a igualdade de dereitos e a non discriminación por razón de nacemento, raza, sexo, relixión, opinión ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.

VSCB3.9.2. Descobre e axuíza criticamente casos próximos de desigualdade e discriminación.

CSC, CSIEE -

32

4. ACTIVIDADES DE APRENDIZAXE ASOCIADAS A CADA BLOQUE DE CONTIDOAntes de entrar na proposta de actividades formais relacionadas cos bloques de contido curriculares, cómpre sinalar que a acción educativa de 5º de EP noCPI de Bembibre desenvólvese no marco do Proxecto Abalar, entorno que se desenvolve no ámbito do novo paradigma educativo que nos proporcionan asTIC.As TIC, debido aos avances e posibilidades brindadas pola Web 2.0, introducen unha configuración tecnolóxica que potencia unha aprendizaxe máis flexiblee, ao mesmo tempo, a existencia de novos escenarios da aprendizaxe, a organización de variados ámbitos persoais de aprendizaxe.

Os avances no acceso, xestión, almacenamento de recursos e materiais de aprendizaxe, compleméntanse con novas situacións comunicativas xeradas arredordestes avances que van dende novas formas de comunicación persoal e individual ata a configuración de verdadeiras comunidades virtuais. Ao avanzar nodesenvolvemento de espazos de relación social, promóvense nestes novos ámbitos a aprendizaxe interactiva, entre profesor e alumno, en grupo e aaprendizaxe colaborativa. Unha das primeiras implicacións nos cambios de rol de alumno e profesor é a necesaria apropiación dese ámbito de formación, a acomodación ao espazo decomunicación. Isto require, entre outras cousas, o desenvolvemento de competencias tecnolóxicas e, sobre todo, comunicativas por parte dos usuarios(docentes e estudantes) e o apoio e guía para a axeitada percepción dese ámbito de comunicación.Xa que logo, o desenvolvemento do Proxecto Abalar implica establecer un marco de desenvolvemento diferente da metodoloxía e das das actividadesescolares coa utilización das TIC:

Obxectivo metodolóxico Propostas para o traballo na aula

Integrar os recursos tecnolóxicos e de acceso á información da sociedade actual

-Comezar con actividades definidas e sinxelas.-Usar internet para traballar con información actualizada.

Utilizar o software de control de aula

-Ter os equipos funcionando só cando teñan uso na aula .-Establecer un mesmo protocolo de funcionamento na aula para un mesmo grupo .-Axeitar os medios tecnolóxicos á materia concreta .-Empregar ámbitos de traballo "naturais" para os alumnos (blogs, multimedia, plataformas...) .-Determinar o recurso segundo a actividade e non ao revés.

Entender a colaboración como procedemento para a aprendizaxe

-Permitir axudas técnicas e/ou colaboración entre alumnos. -Coñecer e utilizar as estratexias das metodoloxías colaboradoras.-Converter a colaboración nun hábito.-Valorar todas as achegas realizadas vía blogs, webs, wikis ou calquera outra vía similar .-Marcar normas sinxelas para a presentación e uso dos documentos compartidos .-Preparar os alumnos para unha sociedade baseada na participación pública (foros, wikis...) .

33

-Utilizar ferramentas de colaboración en internet con toda a comunidade escolar.

Fomentar as metodoloxías activas

-Introducir metodoloxías novas progresivamente .-Valorar tanto o proceso coma o resultado dos procesos .-Potenciar a exposición pública e oral por parte dos. alumnos das actividades realizadas.-Incentivar que os alumnos xeren os seus propios materiais para o traballo da materia.-Admitir os cambios que supoñen na aula: silencio da biblioteca, redistribución da aula... -Xerar actividades de debate aproveitando os recursos de exposición común como as PDI.

Potenciar o acceso reflexivo á información e ao coñecemento

-Aceptar que o acceso á información en internet é ilimitado e actuar en consecuencia -Recoñecer e respectar a propiedade intelectual e o dereito de cita -Promover sempre o uso de varias fontes de información, o seu contraste e selección -Controlar o copia / pega propoñendo actividades con cuestións concretas -Incluír en todas as actividades nas que se use internet a súa referencia exacta na rede

Usar materiais curriculares dixitais de calidade

-Coñecer os recursos dixitais dispoñibles, tanto comerciais coma da Administración -Valorar e seleccionar os recursos dixitais en función da súa calidade e carácter innovador -Elaborar materiais e recursos propios -Usar os materiais dixitais en función da súa utilidade e non dos seus valores técnicos ou formais

34

4.1. CIENCIAS DA NATUREZA

BLOQUE Obxectivos Contidos Actividades de aprendizaxe

BLOQUE 1 - INICIACIÓN Á ACTIVIDADE CIENTÍFICA B, e, h, i

B1.1. Iniciación á actividade científica. B1.2. Emprego de diferentes fontes de información. B1.3. Lectura de textos propios da área. B1.4. Utilización das tecnoloxías da información e comunicación para buscar e seleccionar información, simular procesos e comunicar conclusións sobre os traballos realizados. B1.5. Uso progresivamente autónomo do tratamento de textos (axuste de páxina, inserción de ilustracións ou notas, imaxes etc.). B1.6. Xestión de ficheiros.

Lecturas de textos relacionados cos diferentes contidos dos bloques temáticos.Sobre un contido determinado buscar información na rede, sintetizala, engadirlle imaxes…ata chegar a facer presentacións en IMPRESS e presentalas. Inicialmente traballarase conoffice e inseriranse imaxes, ancoraranse….Elaborar presentacións en IMPRESS, sobre diferentes temas: científicos, seres,…En cada ordenador terán as súas carpetas para as correpondentes disciplinas.Nos traballos en grupo traballarase con menos ordenadores que os alumnos que integran ogrupo. Despois de realizada unha tarefa deben pasalas tamén á correspondete carpeta dosordenadores dos outros compañeiros.De tarefas encomendadas a realizar na casa, pasarán o traballo ao seu ultraportátil, eviceversa.Dicionario “de termos científicos”.

BLOQUE 1 - INICIACIÓN Á ACTIVIDADE CIENTÍFICA

A, b, c, d, e, h, i

B1.7. Aproximación experimental a cuestións científicas próximas á súa realidade.B1.8. Traballo individual e cooperativoB1.9. A igualdade entre homes e mulleres. B1.10. A conduta responsable. B1.11. A relación cos demais. A resolución pacífica de conflitos. B1.12. Toma de decisións: criterios e consecuencias. B1.13. Desenvolvemento de hábitos de traballo, esforzo e responsabilidade. Técnicas de traballo. Recursos e técnicas de traballo individual. B1.14. Hábitos de prevención de enfermidades e accidentes, na aula e no centro. B1.15. Emprego de diversos materiais, tendo en conta as normas de seguridade. B1.16. Elaboración de protocolos de uso das TIC na aula. B1.17. Valoración da necesidade de controlar o tempo destinado ás tecnoloxías da información e da comunicación e do seu poder de adicción.

Semana da Ciencia: obradoiro/presentación “Diario dun ovo”/ Problema: “O Globo”. Facerexperiemntos, informes,… en grupo para Facer a analise dos experimentos realizados. Posta en común e elaboración depresentación.Profesións de pais e nais, irmáns maiores... Hai diferenzas de profesións por sexos?Podería desempeñar esa tarefa unha persoa doutro sexo?, etc...Actuación como mediadores. Traballos en grupo: responsable do mesmo.Elaboración de pequenas biografías de científicos (homes e mulleres), organizando ainformación, decidir que aspectos van destacar (esforzo, forma de traballar, descubrimentosmáis importantes,…). Presentación en distintos soportes.Propostas de informes,... fixando un prazo.Debates sobre o uso axeitado das tecnoloxías.Sesión/s de traballo sobre o regulamento Abalar/uso correcto dos ultraportátiles/etc.Tempo diario que dedico a xogar con máquinas, ordenador,… Táboas e comparativas.Gráficos repartindo o tempo semanal, a que llo adican,...Obradoiro: “Navega con Rumbo”

BLOQUE 1 - INICIACIÓN Á ACTIVIDADE CIENTÍFICA

a, b, c, e, g, h, i

B1.18. Planificación e realización de proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións, formulando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, montando, realizando e extraendo conclusións e presentando informes en diferentes soportes.

Con dúas plantas, termómetros, un bote…. Chegar a explicar o efecto invernadoiro.Como está de limpo o meu barrio?: Na zona na que viven localizar os colectores de lixo (marcalos nun plano), que colectores hai cerca dos domicilios, que lugares están máis limpor e menos, hai colectores para diferentes tipos de envases,... formular o problema, plantexar as hipóteses,... Realziada a investigación presentala por escrito (en soporte dixital,incluíndo fotografías,…). Logo/anterior: saída polo barrio e facer ese estudo.Aparellos: microscópio, lupa binocular: proxecto: “Podemos ver as células dunha cebola?Experimentos de densidade, presicións sobre a súa flotabilidade, etc....

BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SAÚDE

e, h B2.1. As funcións vitais no ser humano: recoñecemento da nutrición como unha función vital para os seres humanos. B2.2. Identificación dos aparellos relacionados con ela (aparellos respiratorios, dixestivo, circulatorio e excretor). B2.3. Recoñecemento das características básicas do sistema reprodutor humano e as diferenzas entre sexos. Funcionamento do sistema reprodutor. B2.4. Descrición dos sentidos e do sistema nervioso e valoración da súa importancia en relación co medio e co resto dos seres humanos.

Actividades encamiñadas a :Que relacione funcións cos correspondentes aparellos.Que o nome dos aparellos ou sistemas e indicar as súas principais funcións.Definir termos como estímulo, resposta,... Que relacionen estímulos con respostas; diferenzas entre estímulos internos e externos.Presentar maquetas e que indique partes dos aparellos e que explique a súa importancia.Recoñecer e escribir os nomes das partes principais do sistema nervioso.Dunha lista de termos identificar cales son, por exemplo, órganos efectores.Indicar que tipos de respostas se dan frente a distintas accións como mastigar alimentos, etc.

35

B2.5. O aparello locomotor.

Clasificar diferentes extímulos en externos e internos.Explicar procesos de diferentes órganos receptores: p.e.: diferente sensibilidade na man/no brazo,... Experiencias.Diferenciar actos voluntarios de involuntarios indicando cal é o órgano responsableImaxes de articulacións para indicar de que tipo son, que nos permite a flexibilidade,...Completar esquemas. Presentar, mesturadas, órganos e partes do corpo e que o engadan aun esquema previamente realizado.Tarefas cooperativas para analizar a información dun texto e aportar respostas razoadas.Pequenas investigacións sobre a visión de animais (fixándose na diferenza entre carnívoros e herbívoros), que vantaxes lle supoñen, que estimulos recibe cando se sinten en perigo,...

BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SAÚDE

a, b, c, d, h, k, m

B2.6. Saúde e enfermidade. Principais enfermidades que afectan aos aparellos e sistemas do organismo humano. B2.7. Hábitos saudables para previr enfermidades. B2.8. Trastornos alimenticios. B2.9. Efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas. B2.10. Tipos de dietas. Elaboración de menús saudables. Clasificación de alimentos. Análise de etiquetas de produtos.

Actividades encamiñadas a :Definir os termos.Escribir consellos para previr enfermidades do aparello locomotor.Reflexión: que hai que evitar para previr enfermidades do sistema nervioso (relacionar con educación viaria).Clasificar alimentos no correspondete grupo e realizar menus de acordo con eles e co nº deveces que se deben consumir na semana.Miniproxecto de investigación: p.e. o tabaco: identificalo como droga, nomes das substancias tóxicas, para que se empregan esas substancias na vida diaria, enfermidades que pode causar, inventar un slogan para previr coller ese hábito,…Hábitos e actividades importantes para manter unha boa saúde: ideas previas, busca de información, debate, conclusións.Que alimentos debemos incluír diariamente nas dietas. Nº de calorias, aproximado, cales son os alimentos máis calóricos pero que aportan menos nutrientes,.... Recollarer nunha táboa, os alimentos inxeridos no almorzo, comida e cea. Comparativa: quefalta ou que sobra,...Cada alumno traerá, p.e. duas etiquetas de alimentos consumidos e analizalas: conservantes, colorantes, ... perigos dos abusos, data de caducidade, data de consumo preferente (diferenzar as 2) que grupo de nutrientes predomina, etc. Importancia do exercicio físico: o gasto de calorías realizando unha actividade: investigación..Tarefas nas que teñan que identificar o percorrido da información: estímulo-elaboración de orde-resposta; identificando o tipo de movementos.

BLOQUE 3. OS SERES VIVOS e, h

B3.1. Seres vivos e seres inertes. Diferenciación. B3.2.Organización interna dos seres vivos e estrutura dos seres vivos: células, tecidos: tipos; órganos; aparellos e sistemas: principais características e funcións.

Texto con diferentes nomes de seres vivos e inertes, clasificalos, dicir as carácterísticas de cada un,…Lecturas relacionadas co tema, p.e. sobre expedicións,… para que reflexionen sobre a diversidade de seres vivos na Terra,…Explicar por que un animal en concreto é un ser vivo e unha rocha non.Identificar as características comúns de todos os seres vivos.Presentar imaxes de células e identificar as súas partes.Dentro dos organismos pluricelulares, explicar os diferentes niveis de organización das células, diferenciando seres vivos con diferente nivel de organización.Facer esqemas nos que conste a función de nutrición dos seres vivos coas súas variantes.Poñer exemplos, identificar en textos,... situacións da función de relación en plantas e animais e explicalos.Escribir definicións das funcións vitais (diccionario científico)

BLOQUE 3. OS SERES VIVOS e, h, l B3.3. Os seres vivos: características, clasificación e tipos. B3.4. Os animais vertebrados e invertebrados, características eclasificación. B3.5. As plantas: a estrutura e fisioloxía. A fotosíntese.

Textos con curiosidades de animais e plantas (p.e fósiles, gran variedade de plantas,…) …)Investigar e intentar deducir para seres vivos presentados en imaxes (p.e. un ecosistema) que seres son unicelulares e cales pluricelulares; se teñen tecidos, órganos e aparellos; se a nutrición é autótrofa ou heterótrofa…. Presentar os resultados nunha táboa.Definir termos como: unicelular, plruricelular, autótrofo, heterótrofo,....Facer táboas ordenandoaspectos dos 5 reinos.Nun esquema facer unha clasificación dos animais vertebrados e invertebrados, indicando

36

as características principais.Completar esquemas sobre as funcións que realizan as plantas, a súa organización,.... Obradoiro:”Extración do ADN dun guisante”.Aportar fotos (p.e.) de froitos que teñan nas súas casa, que poidan recoller ou mercar, extraer as sementes... Elixir algunha e poñelas a xerminar. Terán que ir anotando os cambios diarios e ir explicando como se vai alimentando (1º en algodón mollado e logo en terra). Concluir de que planta proceden e como é a súa reprodución.

BLOQUE 3. OS SERES VIVOS a, e, h, i, l, o

B3.6. As relacións entre os seres vivos. Cadeas alimentarias. B3.7. Características e compoñentes dun ecosistema. B3.8. Observación e estudo dun ecosistema próximo, recoller datos, facer hipóteses e recollendo os resultados en diferentes soportes. B3.9. Actuacións humanas que modifican o medio natural. Extinción de especies. B3.10. Interese pola observación e polo estudo rigoroso de todos os seres vivos. B3.11. Emprego de medios tecnolóxicos para o estudo dos seres vivos.

Presentar diversas imaxes (aportadas por eles ou non) de p.e. bosques, recoñecer seres vivos e inertes que aperecen e reflexionar sobre outros que aínda non estean presentes, estean nel ou poderían estar.Pensar e opinar sobre como debe ser o nosos compartamento cando imos de excursión, de sendeirismo,.. Reflexionar sobre os compoñentes vivos e inertes que son necesarios nun ecosistema, parachegar a definir biotopo, e biocenose e establecer relacións.Con varias imaxes, vídeos, etc, identificar o tipo de ecosistema e segundo as características, clasificalos.Desprazarse ás aforas do colexio onde hai preto un ecosistema acuático, facer fotos, recoller outros datos e presentar unha descripción do mesmo en soporte informático con imaxes (cámaras fotográficas, ipads, tablets, etc)Recoller mostras e realizar preparacións para poder observar mellor carácterísticas da biocenose. (Tincións).Nun ecosistema identificar as relacións que se establecen e reflexionar sobre o que ocurriríase desaparecese algún elemento…. De cara a ser conscientes da importancia do coidado do medio ambiente para preservar a extinción de especies.Uso e manexo axeitado de microscopios, lupas binoculares, internet…

BLOQUE 4. MATERIA E ENERXÍA e, hB4.1. Comparación e clasificación dos materiais segundo propiedades físicas observables: dureza, solubilidade, estado de agregación e condutividade térmica.

Definir materia/enerxía/cambios físicos/cambios químicos/...Explicar propiedades xerais da materia.Dunha tabao de elementos clasificalos seguundo características como elasticidade, dureza,....Clasificar substancias segundo sexan puras ou mesturas, e as mesturas diferencialas en homoxéneas ou heteroxéneas. Poñer exemplos das mesmas.

BLOQUE 4. MATERIA E ENERXÍA e, g, h

B4.2. Diferentes procedementos para a medida da masa e do volume dun corpo. B4.3 Explicación de fenómenos físicos observables en termos de diferenzas de densidade. A flotación nun medio líquido.

Con probletas, vasos de precipitados,... medir o volume de corpos sólidos.Medir masas coa balanza. Uso correcto da mesma.Introducir en diferentes líquidos diferentes obxectos e observar a súa flotabilidade. Os mesmos obxectos todos nun único líquido: auga dóce/auga salgada. Observar e explicar que ocorre,...

BLOQUE 4. MATERIA E ENERXÍA a, e, h

B4.4. Fontes de enerxía e materias primas: a súa orixe. Enerxías renovables e non renovables. B4.5. Fontes de enerxías renovables e non renovables. O desenvolvemento enerxético, sostible e equitativo.

Investigar sobre o que son enerxías renovables e non renovables: cales empregamos na casa, no colexio,… Que fontes de enerxía cres que son as máis empregadas? De onde proven as que empregas na túa casa? (posta en común)...Relacionar o uso da enerxía cos impactos ambientais: como podo aforrala, na casa, no colexio?...

BLOQUE 4. MATERIA E ENERXÍA b, c, e, g, h, i B4.6. Realización de experiencias sinxelas sobre reaccións químicas habituais na vida cotiá e doméstica: a combustión, a oxidación e a fermentación. B4.7. Identificación de produtos químicos habituais no fogar e dos posibles riscos para o organismo. B4.8. Identificación na etiquetaxe dos símbolos de perigo máis comúns.

Se acendemos unha candea, que tipo de enerxía desprende? Que ocorre se a tapamos conalgo?,... Investigar, p.e. que é un iogur: que proceso se dá,...Escribir manifestacións da enerxía con exemplos. Presentar imaxes e dicir que formas de enerxía se aprecian nelas, e a inversa: onde se poden apreciar formas de enerxía concretas,...Dos productos, p.e. de limpeza que teñen na casa, con axuda dun adulto, debuxalos ou fotografalos e realizar un informe, plantexadas preguntas como: que símbolos aparecen nasetiquetas?, que ocorrería se se inxiren?.... Por grupos ver as coincidencias. Facer unha relación dos de cda grupo; contrastar a información cos de outros compañeiros,...

37

Estudo de etiquetas de eficiencia enerxética: electrodomésticos.

BLOQUE 5. A TECNOLOXÍA, OBXECTOS E MÁQUINAS

c, e, h, j

B5.1. Uso das máquinas eléctricas na vida cotiá e doméstica. Normas de seguridade. B5.2. As máquinas eléctricas. B5.3. A transmisión da electricidade. B5.4. Elementos dos circuítos eléctricos. B5.5. Efectos da electricidade. B5.6. Condutores e illantes

Que enerxía desperndemos cando xogamos á pilla?Que máquinas emprego na casa para tarefas cotiás? E no parque? No colexio? De onde provén a enerxía do meu corpo? E a das máquinas?Elixir máquinas e indicar de qué tipo é a enerxía e que transformacións se producen.Explicar, partindo da enerxía química (gasóleo) cpomo funciona o motor dun coche.Construción dun circuíto eléctrico: elixir materiais, montaxe, nomear os elementos e que función desempeña cada un. Xeralizalo ás instalacións eléctricas.Razoar, investigar, por que os cables da luz están recubertos de plástico,... buscar outros materiais illantes e condutores.Transformador próximo ao colexio: comprobar como está protexido, cal é a razón, símbolos de perigo que apecen nel,...

BLOQUE 5. A TECNOLOXÍA, OBXECTOS E MÁQUINAS

a, e, h, iB5.7. A ciencia: presente e futuro da sociedade. Beneficios e riscos das tecnoloxías e produtos. Importantes descubrimentos e inventos.

Nunha táboa, incluír nomes de ciencias, escribir algún avance nas mesmas,...Investigar sobre, p.e. “unha casa do futuro", que elementos debería incluír para aforrar enerxía, abastecerse,...

38

4.2. CIENCIAS SOCIAISBLOQUE Obx Contidos Actividades de aprendizaxe

BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNSa, b, d, e,h, i

B1.1.Iniciación ao coñecemento científico, toma de conciencia das súas fases e a súa aplicación nas Ciencias sociais. Proposta de traballo que xurda dun problema, acontecemento ou inquedanza e que supoña un proceso de investigación e acción que garanta participación activa do alumnado e facilite o proceso de autorregulación de aprendizaxes. B1.2.Busca e selección de información empregando as TIC e outras fontes (directas e indirectas), organización, análise, documentación do proceso (mediante uso do cartafoles) e comunicación das conclusións. B1.3.Planificación e xestión de proxectos co fin de acadar obxectivos. Iniciativa emprendedora.

Lecturas de textos relacinados cos diferentes contidos dos bloques temáticos.Sobre un contido determinado buscar información na rede, sintetizala, engadirlle imaxes… ata chegar a facer presentacións en IMPREX e presentalas. Inicialmente traballarase con office e inseriranse imaxes, anclaranse….Tarefas de recopilación, organización e análise de información relevante sobre o tratado nos diferntes bloques para completar traballos, responder cuestións e expoñer información, tanto por oral, en presentacións, por escrito,... En cada ordenador terán as súas carpetas para as correpondentes disciplinas.Nos traballos en grupo traballarase con menos ordenadores que os alumnos que integran o grupo. Despois de realizada unha tarefa deben pasala tamén á correspondente carpeta dos ordenadores dos outros compañeiros.

BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNS a, b, c, d

B1.4.Emprego de técnicas de estudo individual e de estratexias de traballo cooperativo. Valoración do esforzo ecoidado do material. B1.5.Participación activa e construtiva na vida social, uso das normas de convivencia. B1.6.A cooperación e o diálogo como valores democráticos e recursos básicos na resolución pacífica de conflitos.

Realizar esquemas, resumes, debuxos, gráficos como axuda ao estudo.Grupos mixtos e heteroxéneos para a realización de diferentes tarefas, axudarlle a compañeiros, ...Empregar cartafois para arquivar os seus traballos, colocar axeitadamente nas libretas calqueramaterial que haxa que incluír,....

BLOQUE 1. CONTIDOS COMÚNSb, e, h, i, o

B1.7.Utilización da terminoloxía propia da área. - Organización de ficheiros temáticos de termos propios da área. B1.8.Fomento de Técnicas de animación á lectura de textos de divulgación das Ciencias sociais (de carácter social, xeográfico e histórico). - A prensa escrita e dixital como fonte de información. B1.9.Utilización e lectura de diferentes linguaxes textuais e gráficos.

Dado vocabulario específico dos contidos traballados, integralo nos traballos.Confección dun dicionario científico.Buscar un texto relacionado cos contidos que se están a traballar. Sintetizalos, buscar as ideas claves, destacar o importante da información, expoñelo con axuda das TIC.

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA h, eB2.1.O Universo: galaxia, estrela, planeta, satélite, asteroide e cometa.

Lecturas, vídeos, presentacións, relacionadas co universo, no que se matice a diferenza entre galaxia, estrela,…..Preguntas directas sobre o que é cada elementoConfrontar elementos buscando diferenzas/analoxías,...Ordear corpos celestes por tamañosReflexionar, investigar... sobre por que o Sol é a estrela máis grande a simple vista.Resumo, esquema,... do aprendido

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA h, e B2.2.O sistema Solar: o Sol e os planetas.

Lecturas de textos, vídeos, presentacións relacionadas co contido, ilustracións,… e respostas a cuestións sobre os mesmos.Con imaxes, observación e reflexión sobre o tamaño dos planetas, os rocosos, os gasosos, as súastemperaturas,…En ilustracións, identificar os planetas máis próximos, onde se atopa o maior nº de esteroides, localizar algún cometa e explicar como se move ao redor do Sol.Completar esquemas. Razoar a veracidad ou falsedad de varias afirmacións, familiarizarse coa figura e a posición no SistemaSolar de diversos planetas, mediante imaxes, coñecer e localizar nunha sopa de letras nomees relacionados coa astronomía,...

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA h, e, g B2.3.O planeta Terra e a Lúa. Características. B2.4. Movementos terrestres e as suas consecuencias: asestacions do ano, dia e noite, fusos horarios. B2.5.A translación da Lúa: as fases lunares. Eclipses e mareas.

Lecturas de textos, vídeos, presentacións relacionadas co contido, ilustracións,… e respostas a cuestións sobre os mesmos.Simulacións dos movementos da Terra, para conseguir que expliquen a orixe do día e da noite.Presentar o globo terraqueo para que identifiquen os meriadianos, o Meridiano de Grennwich, que o sol incide de diferente maneira á mesma hora en diferentes países,.... ata chegar aos fusos

39

horarios.Empregar mapas para calcular a hora de diferentes países nunha viaxeCollendo países de diferentes hemisferios, identificar as estacións,...Tarefas de investigación elixindo países de diferentes hemisferios, para que deduzan a estación do ano, busquen temperaturas, realicen gráficas comparativas das mesmas... e preguntas como: se vas visistar aun amigo a ... Que roupa deberías levar?, a que hora española debes chegar alá para que sexa de día?Actividades para que identifiquen a lúa como satélite natural da terra.A principios de mes, dárlle a cada neno unha copia do calendario dese mes. Cada noite, incluíndo os fins de semana, que observen a lúa/ou que busquen información, e debuxen o que ven no espazo desa noite no calendario. Posta en común e analizar os resultados.Con obxectos redondos ir realizando os movementos para que vexan a conxunción para producirseeclipses.Simulacións da rede e vídeos explicativos.

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA h, g, e, i

B2.6.Cartografía. Planos, mapas e planisferios. Mapas temáticos. B2.7. Escalas e signos convencionais dun mapa. B2.8.Orientación no espazo: técnicas, instrumentos e estratexias. - Elaboración dun itinerario coa axuda de ferramentas dixitais.

Drescripcións sobre as distintas formas de representar a Terra, mediante planos, mapas globos terráqueos, e planisferios, comparando estes dous últimos.No globo terraqueo e planisferio localizar os contientesCon planos da cidade, identificar o tipo de plano e explicar as súas características.Presentar diferentes tipos de mapa para que os identifiquen. Logo por grupos buscar na rede, cada grupo, un segndo instrucións, que o representen no seu caderno , que o copien nun arquivo, para presentarllelo e explicárllelo aos seus compañeiros.Logo farase a actividade á inversa: que indiquen o tipo de mapa que empregaría pra representar o scursos dos ríos, unha antiga batalla,...Medir coa regla os segmentos dunha escala gráfica e calcular distancias entre cidades, etc.Presentar lendas de mapas e que identifiquen e expliquen os elementos Presentar un planisferio, situar o ecuador e o meridiano de Grenwich, dar latitude e lonxitude dun punto e atopar a situación doutro con respecto a un dado.

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA e, g, h, oB2.9.O clima e factores climáticos.

Lecturas de textos relacionadas co contido, ilustracións,… e respostas a cuestións sobre os mesmos.Definir tempo atmosférico e clima. Elaborar unha táboa para sinalar as semellanzas e as diferenzas.Explicar por que podemos ver o ceo dunha maneira pola mañá e doutra pola tarde... reflexión e investigación sobre o traballo dos metereólogos e valorar a súa importancia.Nomear os principais instrumentos necesarios para coñecer o tempo atmosférico: debuxalos ou buscar imaxes na rede e insertalas no texto.Medir temperaturas durante uns días (pode ser na clase) ao chegar e ao marchar. Anotalas para logo elaborar gráficos.Elaborar climogramas. Buscar na rede os datos de T e precipitacións dun periodo de tempo, por exemplo, desta localidade. Por grupos buscar de datas diferentes para explicar as condicións climatóloxicas, comparando uns cos outros.

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA e, g, h, oB2.10.As grandes zonas climáticas do planeta. B2.11.Tipos de climas de España e as súas zonas de influencia. O clima en Galicia.

Lecturas de textos relacionadas co contido, ilustracións,… e respostas a cuestións sobre os mesmos.Preguntas sobre nº de zonas climáticas e a súa localización.Dadas táboas relacionadas coas zonas climáticas, completar información.Actividades de reflexión, como, por que hai zonas de clima frío en zonas temperadas da Terra?Investigar sobre adapatción dalgún animal , p.e. do deserto ou da zona polar e presentalo na clase.Dados nunha táboa os climas de España, indicar onde se dá cada tipo de clima, engadindo o de Galicia e Santiago.Dados climogramas indicar a que zona climática correponde e explicar por que.

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA h, i, oB2.12.A paisaxe: elementos que a forman, tipos de paisaxes. B2.13.Características das principais paisaxes de España.

Relacionar os principais elementos da paisaxe cos tipos, mediante frechas.Citar paisaxes/especies características dos diferentes tipos de climas.Buscar imaxes de vexetacións daracterísticas dos climas e explicalas.

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA e, h, i, o B2.14.A diversidade xeográfica das paisaxes de España: relevo e hidrografía.

En mapas sinalar os principais elementos do relevo e os tíos maís importantes de España e de Galicia.

40

B2.15.O relevo e a rede hidrográfica de Galicia. Utilizaciónde sistemas de información xeográfica.

Investigar: elixir unha zona climática, ver que río/s pasan por ela. Comparar as diferentes zonas, entre as asignadas a grupos. Averiguar se son máis ou menos caudalosos, etc.

BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA a, b, h

B2.16.A intervención humana no medio. Estudo de campo das consecuencias da intervención humana na contorna. B2.17.A contaminación e o cambio climático. B2.18.Desenvolvemento sostible e consumo responsable.

Lecturas de textos relacionadas co contido, ilustracións,… e respostas a cuestións sobre os mesmos.Explicar a difernza entre o efecto invernadero natural e o quencemento global causado polo ser humano.Investigar como podemos contribuír a reducir a contaminación, que enerxías poden frenar ou acalerar o cambio climático.A refosteración: razonar por que axuda a loitar contra o cambio climático.( Reciclaxe na clase: papel, bolsas recipientes de merendas....)

BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE a, d, hB3.1.A Constitución de 1978. B3.2.Dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás.

Definir termos como constitución, monarquía, deputado, senador.Investigar en que título se recollen os dereitos e deberes dos cidadáns. Por parellas, elixir un dereito e un deber, que traten de interpetalo, elaborar un guión, p.e. o dereito a… é importante porque…. Para logo facer unha posta en común. Debate sobre a importancia de que os dereitos e deberes estean recoñecidos.

BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE a, d, hB3.3.Forma de goberno: a monarquía parlamentaria. B3.4.As principais institucións políticas e as súas funcións. Elaboración de organigramas.

Preguntas tipo como: onde reside o poder en España, segundo a Constitución? Que significa que aforma de estado nosa é unha monarquía parlamentaria?...Unir con frechas os poderes coas súas funcións.Elaborar un esquema partindo da palabra clave “España”, constitución, estrutura política/organización dos territorios/a súa poboación,…Sopas de letras para buscar, p.e. divisións administrativas.

BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE a, d, hB3.5.Entidades territoriais e órganos de goberno. As comunidades autónomas, as cidades autónomas e as provincias.

Definir municipios, provincias, comunidades autónomas: Explicar como é o gorberno de cada un; identificar a unidade administrativa de menos tamaño, que opoder ten,…Facer listaxes das comunidades autónomas, escribir as provincias, particularmente a nosa, identificar as dúas cidades autónomas, ...En mapas, poñer os nomes das CCAA e provincias.Completar esquemas partindo da organización territorial e política de Españ.

BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE a, d, h, o B3.6.Manifestacións culturais e lingüísticas de España.

Razoar porque é tan variada a cultura española.Por grupos elixir un invento, un prato típico ou un baile , decribilo nunha presentación e explicarllo aos compañeiros.Completar unha táboa onde se recolla, refereido a Galicia, música, gastronomía, arte e literatura e indicar catro ou cinco dos máis representativos.

BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE d, g, h, i

B3.7.Demografía e poboación. Variables demográficas. B3.8.Conceptos demográficos: poboación absoluta, densidade de poboación, distribución espacial, crecementonatural e crecemento real da poboación. B3.9.Representación gráfica de datos demográficos.

Definir termos: demografía, poboación, densidade de poboación, natalidade, mortalidade,…Gráficos comparando a poboación rural e urbana: explicar a razón.Nun mapar atopar as zonas de menos densidade de poboación. Tratar de explicar a razón. Identificar as CCAA.Presentar distintos tipo de gráficos e resolver preguntas, p.e. o grupo de idade menos numeroso, .... chegando a aperciar a situación da poboación española.

BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE d, g, h, o

B3.10.Poboación de Galicia e España: distribución e evolución. Representación gráfica dalgúns datos demográficos de Galicia obtidos en fontes estatísticas: INE.

Comparar pirámides de poboación de Galicia e de España. Realizar análise por tramos de idade, por sexos,…. Buscar datos no INE e elaborar gráficos, p.e..anos e habitantes, poboación activa e inactiva, evolución da esperanza de vida,...

BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE a, d, h, o

B3.11.Os movementos migratorios: éxodo rural, a emigración a Europa, a chegada de inmigrantes ao noso país. B3.12.Problemas actuais da poboación española. - Estudo de casos e debates.

Explicar que é o éxodo rural e as súas consecuencias.Nun planisferio sinalar os países de procedencia dos inmeigrantes chegados a España e noutro indicar os continentes de destino para os europeos.Táboa: indicar poboación activa e poboación inactiva en España e en Galicia; facre gráfico e comparar; extraer conclusións,…Esquema onde se recolla a emigración ao estranxeiro (orixe/destino)Explicar, nun gráfico, como evolucionou a inmigración e a emigración en España.

BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE H

B3.13.As actividades produtivas: recursos naturais e materias primas. B3.14.Produtos elaborados. Artesanía e Industria. Formas de produción.

Identificar as princiapis actividaes produtivas e definilas.Identicar produtos naturais e elaborados/artesanos e industriais.

BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE h, o B3.15.As actividades económicas e os sectores produtivos Definir sectores produtivos: profesións de familiares, en que sector se inclúen?

41

de España.

BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO g, o, hB4.1.O tempo histórico. A Idade Media e a Idade Moderna: duración e datación dos feitos históricos significativos que as acoutan.

Debuxar unha liña do tempo da Idade Media e outra da idade modena: sinalar as etapas nas que se divide, relacionar organización social coas etapas e principais actividaes económicas, datacións dos feitos históricos,...

BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO b, h, iB4.2.As fontes históricas e a súa clasificación: fontes primarias e secundarias. Elaboración dun traballo comparativo entre tipos de fontes históricas.

Preguntas tipo: quen estuda a historia? Que é unha fonte histórica? Di exemplos.Elixir dous exemplos e investigar de que fonte proceden, como foi o traballo do historiador para chegar a esas conclusións, etc.

BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO g, h, iB4.3.Técnicas para localizar no tempo e no espazo feitos do pasado: os mapas históricos e as liñas do tempo.

Dar unhas dtas 415-711-476-589 e explicar que sucesos importantes tiveron lugar.Elaborar liñas do tempo dende a prehistoria á idade contemporánea indicando as etapas da historia, feitos máis importantes e datas. Cantos séculos hai que rematou a Idade Media?

BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO b, d, h, o

B4.4.A península ibérica na Idade Media. B4.5.Al-Andalus e os reinos cristianos.B4.6.O Camiño de Santiago. O Románico. O Gótico. Proposta de realización dunha investigación e exposición sobre o Camiño de Santiago. B4.7.España e Galicia na Idade Moderna. B4.8.A época dos grandes descubrimentos. B4.9.A monarquía dos Austrias e os Borbóns. B4.10.A arte na Idade Moderna: Renacemento e Barroco.

Lectura de textos introdutorios (p.e. o castelo de Monterrei/ Contos da Alhambra,…)Que foi o Al Ändalus? Como se vivía? Que cidades destacan? Consérvase algún en Galicia?Cal foi o primeiro reino cristián que xurdiu tras a comquista musulman? Cales foron as principais achegas dos musulmáns?Presentar un mapa de al-Ándalus durante a época do emirato e do califato: explicar as diferenzas que se aprezan, que cidades pasaron dos musulmáns ao cristiaáns,...Investiga que reino ocupaba o maior territorio peninsular no século XIV e explica a razón. Traballo de investigación sobre o Camiño de Santiago: cal é a ruta máis longo, por onde se accede ao chegar a Santiago, edificios medievais,... A catedral. Explicar diferenzas entre as construcións románicas e as góticas. Indicar características principais. Localizar en galicia construcións das dúas épocas, engadir fotografías,...Debuxar pirámides e completala con estamentos sociais.Biografía sobre algún científico, artista,… e a súa importancia para o futuro.

BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO d, h, oB4.10.Museos, sitios e monumentos históricos como espazos de aprendizaxe e gozo. Elaboración dunha guía dun museo próximo.

Visitas a museos, monumentos,… unha saída pola cidade. Visita guiada a Fundación Abanca.Guía para unha visita ao Museo do Pobo Galego, previa visita.

42

4.3. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA

BLOQUE Obxect. Contidos Actividades de aprendizaxe

BLOQUE 1. COMUNICACIÓN ORAL. FALAR E ESCOITAR

a, c, e

B.1.1. Estratexias e normas para o intercambio comunicativo: participación; exposición clara; escoita; respecto á quenda de palabra; entoación adecuada; respecto polos sentimentos, experiencias, ideas, opinións e coñecementos dos e das demais.

Actividades diarias encamiñadas a :Intercambio axeitado: respectamos normas, en diálogos, contestar preguntas, ecoitar anécdotas, contalas, dar opinións, respectar as dos demais, xestos axeitados, ...

e B.1.2. Comprensión e expresión de mensaxes verbais e non verbais.

Actividades diarias encamiñadas a :Lectura ou escoita de textos e contestar preguntas, ler unha parte dunha historiae completala, ler en voz alta unha oración e transformalas en preguntas, expresar sentimentos: enfado, sorpresa,..., resumir un texto lido,....

a, b, eB1.3. Participación en situacións de comunicación, espontáneas e dirixidas, utilizando un discurso ordenado e coherente.

Actividades de comprensión lectora: identificando tipos de textos, ... simulación de situacións: ir a mercar algo, ….Lecturas colectivas, debates sobre temas diversos, narrar oacontecido nun día,…. Xogos con palabras claves,… Elixir respostas segundo o contexto de comunicación,

eB1.4. Dedución das palabras polo contexto. Interese pola ampliación do vocabulario. Creación de redes semánticas sinxelas.

Nun texto, incorporar palabras descoñecidas para deducir significado; busca no diccionario, internet de palabras descoñecidas, incluír vocabulario traballado en tarefas, dados pequenos textos buscar encabezamentos,....

b, e

B1.5. Comprensión global e específica de textos orais de diversa tipoloxía: atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos).

Actividades diarias encamiñadas a :Identificar textos pola súa intención comunicativa/diferenciar textos literarios e non literarios/ responder a preguntas/ ler ou escitar fragmentos de texto e recoñecer o tema, expresar as ideas principais,....

b, eB1.6. Reprodución de textos adecuados ao nivel que estimulen o seu interese.

Reproducir refráns, ditos, pequenos versos, adiviñas.... , recollelos, inventalos,...

b, eB1.7. Produción de textos orais segundo a súa tipoloxía segundo os diferentes formatos e intencións comunicativas.

Aprender pequenos textos, reproducilos coa entoación axeitada, pedir axeitadamente información, material,...,

b, d, eB1.8. Estratexias para utilizar a linguaxe oral como instrumento de comunicación e aprendizaxe: escoitar, recoller datos, preguntar. Participaciónen enquisas e entrevistas. Comentario oral e xuízo persoal.

Sobre un tema, deseñar preguntas para, p.e. unha entrevista; participar en postas en común de tarefas, dar opinións sobre tarefas realizadas, valoración persoal de acividades complementarias, ….

BLOQUE 2. COMUNICACIÓN ESCRITA. LER

e B2.1. Lectura en silencio e voz alta de distintos tipos de texto.Ler textos narrativos, divulgativos, poesías, teatrais, periodísticos, publicitarios, reseñas, entrevista,.. continuando segundo normas, individulamente.

e B2.2. Utilización de estratexias para a comprensión lectora de textos: consideración do título e das ilustracións. Identificación de palabras clave. Capítulos. Relectura. Anticipación de hipótese de significado e comprobación. Recoñecemento básico da tipoloxía textual.

Sínteses de textos de diferentes tipoloxías. Busca de palabras clave e do significado de palabras descoñecidas. Dedución de palabras polo contexto. Deducir de debuxos, imaxes,… posibles títulos. Facer síntese de libros, de capítulos. Subraiar palabras clave,.. inventar finais de historias,…

b, e B2.3. Lectura habitual de diferentes textos como fonte de información, de deleite e de diversión. B2.4. Selección de libros segundo o gusto persoal. B2.5. Lectura dos libros establecidos no Plan lector.

Buscar información sobre diversos temas, seleccionar chistes, anécdotas,…Elixir da biblioteca de aula libros para a hora de ler. Quincenalmente coller un libro na biblioteca do centro

b, e, i B2.6. Uso da biblioteca para a procura de información e utilización da mesmacomo fonte de aprendizaxe, información e lecer. B2.7. Lecturas dos libros establecidos no Plan lector.

Buscar información na rede e sintetizala sobre temas propostos. Lectura do libro trimestral do plan lector.Lecturas voluntarias baixo o lema: Aviso: “A lectura perxudica seriamente a ignorancia”.

a, b, e B2.8. Iniciación á creación da biblioteca persoal. Incorporar para a lectura diaria libros particulares.

43

a, e B2.9. Identificación e valoración crítica das mensaxes e valores transmitidos polo texto.

Realziar as fichas de lectura deseñadas para o curso, nas que se inclúe valoración, opinión persoal, que nos intentan transmitir, valores,....

e, i B2.10. Utilización guiada das Tecnoloxías da Información e Comunicación para a procura e tratamento guiado da información.

Buscar na rede información de diversas tipoloxías, textos, enunciados, descripcións,… Valoración da mesma. Descartar fontes non fiables.

BLOQUE 3. COMUNICACIÓN ESCRITA. ESCRIBIR

e, i

B3.1. Produción de textos para comunicar coñecementos, experiencias e necesidades B3.2. Cohesión do texto: mantemento do tempo verbal, puntuación,concordancia e substitucións básicas. B3.3. Coherencia nas secuencias de ideas e feitos e no mantemento do tema. B3.4. Aplicación das normas ortográficas. Acentuación.

Escribir contos, anécdotas, lendas, … sintetizar contos tradicioanis, estrifas, versos, poesía, cartas, sms, descripcións, …En textos escribir os signos de puntuación, maiúsculas,….Escribir textos seguindo unhas consicións: usar dous puntos, punto e coma, comiñas,...Describir actividades complementarias presentando a información e secuenciando os feitos.Organizar secuenciadamente parágrafos de textos dados ao chou. Nun texto incluír nexos, sinónimoa, pronomes,...Clasificar palabras segundo o acento/ subraiar a sílaba tónica/escribir palabras segundo unha condición/escribir palabras dadas en singular e explicar por que levan ou non til, completar oracións con palabas que se diferencien polo acento,...

b, eB3.5. Valoración da propia produción escrita, así como da produción escrita dos seus compañeiros.

Realizar tarefas sobre un tema elixido, lectura do mesmo, valoración do seu: está ou non completo, cal é o máis completo dos que acabas de escoitar, que teño que engadir, que información non é importante,…

b, e, i

B3.6. Normas e estratexias para a produción de textos: planificación (función,destinatario, xeración de ideas, estrutura...) B3.7. Textualización en frases con secuencia lineal. B3.8. Revisión e mellora do texto. B3.9. Realización de ditados, interpretando previamente o seu contido.

Cunhas palabras claves producir un texto.Redactar diferentes tipos de textos: anécdotas, descripcións,… literarios, .. planificaándoos previamente. P.e: unha fotografia dunha paisaxe: identificar se éde montaña, de cidade…; localizar os elementos que aparecen e situalos; engadir os sentimentos ou impresións que lles produce....Realizar ditados. Explicar del, p.e. o uso do punto e coma, da coma, dunhas comiñas, ¡!...

eB3.10. Uso autónomo do dicionario, incorporando a súa consulta aos seus hábitos de escritura.

Presentación de textos con palabras novas: empregar o diccionario ou a rede para saber o significado.Buscar sinónimos e antónimos: substituílos en oracións.Abreviaturas dos termos: empregalas para a análise morfolóxica.Dadas palabras atopar as abreviaturas.

b, e, h, iB3.11. Creación de textos utilizando a linguaxe verbal e non verbal con intención informativa: carteis publicitarios. Anuncios. Cómic.

Crear carteis para anunciar: a semana do cine, entroido, …Facer anuncios creativos: por exemplo para incluír na dieta alimenticia versuras,..

a, d, e B3.12. Uso da linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas.Textos con palabras discriminatorias e corrixilas.

b, e, iB3.13. Utilización guiada das Tecnoloxías da Información e a Comunicación de modo eficiente e responsable para presentar as súas producións.

Traballo diario: textos, traballos, resumes, busca de información, tarefas de reforzo, resumes de libros, presentacións,…

e B3.14. Produción de textos segundo Plan de escritura do centroElaborar fichas resumo de diferentes libros.Caderno viaxeiro, incluído na mochila viaxeira.

BLOQUE 4. COÑECEMENTO DA LINGUA e B4.1. A palabra. B4.2. Recoñecemento das distintas clases de palabras e explicación reflexiva do seu uso en situacións concretas de comunicación (nome, verbo, adxectivo, preposición, adverbio, pronomes, artigos). Características e uso de cada clase de palabra. B4.3. Conxugación dos verbos regulares e irregulares máis frecuentes.

Definición e exemplos de nomes, adxectivos, nexos...Dun grupo de sílabas desordenadas, atopar a palabra.Engadir unha sílaba sobrante. Coas silabas sobrantes descubrir un refrán, un dito,…Relacionar nomes propios con nomes comúns( Coruña-cidade,..) ,.... Atopar adxectivos que teñan unha ou dúas terminacións, cambiar a orde deles nunha oración e explicar o cambio de significado; dados adxectivos escribilos en diferentes graos; cambialos de grao.

44

Sopas de letras para atopar tipos de nomes, adxectivos, adverbios,..../ Escribir nomes de tempos verbais, buscados nunha oración. Completar oraciónscoas formas verbais axeitadas. Escribir tempos verbais.Nun poema subraiar adverbios, nomes, adxectivos,...

e

B4.4. Vocabulario. Frases feitas. Formación de substantivos, adxectivos e verbos. Recursos derivativos: prefixos e sufixos na formación de nomes, adxectivos e verbos. B4.5. Recoñecemento e observación reflexiva dos constituíntes oracionais: aoración simple, suxeito e predicado. B4.6. Recoñecemento e uso dalgúns conectores textuais básicos.

Completar palabras con prefijos dados.Completar oracións con formas verbais. Formar verbos derivados de palabras engadindo sufixos.Xogos para adivinar o significado de refráns, frases feitas,..Escribir verbos terminados en... e completar oracións.Buscar en palabras cales levan sufixos: diminutivos, aumentativos,…Formar adxectivos engadindo sufixos a outras palabras.Transformar nomes en adxectivos e viceversa.Dada unha táboa con palabras escribir os tres tipos de sufixos apreciativos.En oracións sinxelas, indicar cal e o suxeito e o predicado e os respectivos núcleos. Facer descripcións empregando uns conectores textuais dados.

eB4.7. Uso eficaz do dicionario para ampliación de vocabulario e como consulta ortográfica e gramatical.

Ordenar verbos alfabeticamente. Buscar

e

B4.8. Clases de nomes: comúns, propios, individuais, colectivos, concretos eabstractos. B4.9. Ortografía: utilización das regras básicas de ortografía. Regras de acentuación. Signos de puntuación. B4.10. As relacións gramaticais Recoñecemento e explicación reflexiva das relacións que se establecen entre o substantivo e o resto dos compoñentes do grupo nominal.

Nun textos subliñar todos os substantivos e clasificalos/buscar substantivos en títulos de libros, películas,.... Escribir substantivos que teñan a mesma forma para o masculino e feminino/en singular e en pluralIndicar que designan certos substantivos, identificar contables e non contables/ individuais e colectivos/concretos e abstractos.Das diferntes normas ortográficas, completar palabras: poñendo tides, maiúsculas, b,v,g,c,z,j,h, ll,y; e palbras homófonas con ll/y; b/v; con e sen h.;

e, iB4.11. Utilización de material multimedia educativo e outros recursos didácticos ao seu alcance e propios da súa idade.

Programas interactivos para completar palabras, tipo “Jugamos con las palabras”, do repositorio Abalar, ou “http://www.tiching.com/6338,...”

d, e, o

B4.12. As variedades da lingua. B4.13. Coñecemento xeral de realidade plurilingüe de España e a súa valoración como fonte de enriquecemento persoal e como unha mostra da riqueza do noso patrimonio histórico e cultural.

Preguntas tipo: que linguas se falan en galicia, en que CCAA se fala máis dunha, que lingua falas coa túa familia? E cos teus amigos?...Dunha lista, p..e de saúdos e despedidas, en varios idiomas, dicir de que lingua son,...

d, e, oB4.14. Identificación de similitudes e diferenzas entre as linguas que coñece para mellorar na súa aprendizaxe e lograr unha competencia comunicativa integrada.

En vocabulario, escrita, palabras,... diferenciar como se escriben en galego e en castelán, en normas ortográficas remarcar as diferenzas, uso de pronomes,…

BLOQUE 5. EDUCACIÓN LITERARIA

eB5.1. Valoración dos textos literarios como vehículo de comunicación e comofonte de coñecemento doutros mundos, tempos e culturas e como gozo persoal.

Escoitar e ler textos literarios, responder a preguntas/ ler un texto literario e outro non literario sobre un mesmo tema e contestar preguntas: de que tratan?, teñen algo en común? Que sente o autor por....? sobre que nos informa o outro texto?Escribir un texto literario sobre, p.e. unha mascota, seguindo uns pasos: 1º: planifica (pensa o que queres dicir, elabora un guión coas ideas principais); 2º escribe de forma ordenada; 3º revisa: ler de novo o texto, asegurarse de que se entende ben e revisar a ortografía.

e

B5.2. Lectura guiada de textos narrativos de tradición oral, literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual. B5.3. Lectura comentada de poemas, relatos e obras teatrais. B5.4. Identificación de recursos literarios. B5.5. Distinción entre conto e lenda. Coñecemento de lendas españolas e doutros países.

Ler textos de diferentes xéneros e realizar actividades tipo como:A que xénero pertencen?, de que cres que fala o texto?, que tipo de narrador aparece no texto? En que persoa está? Que conta? Elaborar listaxes de palabras, a que se refiren expresións que aparecen nel? Explicar como se comportan, p.e. os animais dun conto? Que ensinaza se pode extraer? Ler pequenos frgamentoa de novelas e relacionalos con autores; quen son os personaxes? Como describen a…? identificar acotacións que informen de…; continuar unha escena,… representar escenas, identificar palabras que se repiten ao final dun verso, versos que se repiten, recitar algún romance, tranformalo nun conto, …

e B5.4. Identificación de recursos literarios. Ler un texto e contestar preguntas como: con que se identifica....? con que se compara...?

45

b, eB5.6. Creación de textos literarios en prosa ou en verso, valorando o sentido estético e a creatividade: contos, poemas, adiviñas, cancións, e teatro.

Escribir unha lenda, facer contos individuais e encadenados, seleccionar unha lenda e presentarlla aos compañeiros (engadindo debuxos, imaxes,...)

a, b, eB5.7. Comprensión, memorización e recitado de poemas co ritmo, entoación e dicción adecuados.

Memorizar e recitar poemas relacionados con conmemoracións, explicar o que nos intenta transmitir.

b, e B5.8. Dramatización e lectura dramatizada de textos literarios.Seleccionar unha obra de teatro e dramatizala para a comunidade educativa (festivais)

b, e, oB5.9. Valoración da literatura en calquera lingua (maioritaria, minoritaria ou minorizada) como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal.

Ler textos en castelán e en galego; escribilos; razoar sobre a importancia da transmisión oral,...

4.4. LINGUA GALEGA

BLOQUE Obxect. Contidos Actividades de aprendizaxe

BLOQUE 1. COMUNICACIÓN ORAL: FALAR E ESCOITAR

a, e

B1.1. Comprensión de textos orais procedentes da radio, da televisión ou da internet, con especial incidencia na noticia, na entrevista, na reportaxe infantile nos debates de actualidade, para obter información xeral sobre feitos e acontecementos que resulten significativos e distinguindo, de maneira xeral, información de opinión e elaboración dun resumo.

En textos de diferente tipoloxía, identificar palabras clave, identificar as ideas principais, sintetizar as ideas máis importantes,... preguntas para que comprenda o seu contido, dicir as ideas principais,...Cun guión previo, dar a súaopinión; diferenciar do que acabamos de escoitar o que é información da opinión que poidan dar; dar a súa opinión sobre o mesmo,...

b, d, eB1.11. Actitude de cooperación e de respecto en situacións de aprendizaxe compartida.

Contar experiencias, preguntar información, explicar normas, contar noticias,...Elaboración de normas: respectar as quendas, as opinións dos demais, ..

e, oB1.13. Uso, de maneira xeral, dunha linguaxe non discriminatoria e respectuosa coas diferenzas.

Nas diferentes tarefas encomendadas amosar opinións, contrastar puntos de vista distintos,...

a, d, e, oB1.14. Recoñecemento e valoración, de maneira global, das diferenzas dialectais orais da lingua galega, como elemento enriquecedor da lingua.

Ler textos con seseo, gheda, distintas palabras según zonas,… Identificar esas palabras, …

BLOQUE 1. COMUNICACIÓN ORAL: FALAR E ESCOITAR a, d, e, o

B1.15. Identificación da lingua galega con calquera contexto de uso oral da lingua: en diferentes ámbitos profesionais (sanidade, educación, medios de comunicación...) e en conversas con persoas coñecidas ou descoñecidas.

En distintas actividades complementarias facer preguntas en galego, contestar en galego, presentar conversas ou elaboralas en galego, ...

b, d, e, i

B1.2.Valoración dos medios de comunicación social como instrumento de aprendizaxe. B1.3. Uso de documentos audiovisuais como medio de obter, identificar, seleccionar, clasificar, con progresiva autonomía informacións relevantes para aprender.

Ante unha noticia sobre algo actual, de Galicia, escoitala, lela, buscala e comentala. Nos informativos escoitar entrevistas ante un acontecemento e recoller as diferentes maneiras de expresión.Plantexado un proxecto, por exemplo relacionado coa campaña da arte, buscar información sobre un pintor, escultor,... as súas correntes, sintetizala, …

a, b, c, e,o

B1.4. Interpretación elemental en textos orais da retranca, da ironía e de dobres sentidos.

Presentar textos desta tipoloxía, indicar que é o que nos intenta transmitir, que di pero que temos que entender que di,...

a, b, c, e,o

B1.5. Comprensión e produción de textos orais breves para aprender e para informarse, tanto os creados con finalidade didáctica como os de uso cotián, de carácter informal (conversas entre iguais e no equipo de traballo) e dun maior grao de formalización (exposicións da clase, entrevistas ou debates).

Facer sínteses de diferentes textos, situacións, buscar información sobre algo demandado e expresalo oralmente,... Dado un guión sobre un tema preparalo para participar na aula, presentarllo aos compañeiros,... Preparar e executar entrevistas para “Vite informa”,...

a, c, eB1.6. Actitude de escoita adecuada ante situacións comunicativas (toleranciaás opinións, escoita atenta, respecto das de quen fala sen interrupcións inadecuadas).

Participar en conversas, diálogos, debates... Sintetizar as ideas máis importantes e manifestar a súa opinión con corrección,…. Rebatir de ser precisopero con respecto.

a, b, e B1.8. Uso de estratexias elementais para comprender e facer comprender asmensaxes orais: fluidez, claridade, orde, léxico apropiado, pronuncia correcta, ton de voz, entoación, xestualidade, incorporación das intervencións das demais persoas e formulación de preguntas coherentes.

Facer debates, exposicións orais, contar anécdotas, experiencias, experimentos, describir un traballo plástico,...

46

b, e, iB1.9. Produción de textos orais sinxelos propios dos medios de comunicación social mediante simulación para ofrecer e compartir información.

Contar novas do colexio, contar unha actividade complementaria,...

d, eB1.10. Utilización de estratexias para potenciar a expresividade das mensaxes orais (miradas e posturas corporais).

Traballar a linguaxe xestual e corporal: transmitir algo coas palabras e que o noso corpo diga algo distinto: identificar as dúas situacións,..

BLOQUE 2. COMUNICACIÓN ESCRITA: LER

b, e, i, j, o

B2.1. Comprensión da información relevante en textos das situacións cotiás de relación social: correspondencia, normas, programas de actividades, convocatorias. B2.2. Comprensión de textos sinxelos procedentes dos medios de comunicación social (incluídas webs infantís e xuvenís) con especial incidencia na noticia e na entrevista para obter información xeral, localizandoinformacións destacadas. B2.3. Comprensión de textos sinxelos do ámbito escolar en soporte papel ou dixital para aprender e para informarse, tanto os producidos con finalidade didáctica como os de uso social (folletos informativos ou publicitarios, prensa, programas, fragmentos literarios).

Presentar e ler distintos tipos de textos: regulamentos (Abalar), diarios, noticias, narracións, descricións de lugares, de persoas, de personaxes, anuncios, dialogo teatral,.... e buscar as ideas principais, secundarias, subliñar as palabrasclave, extraer a idea principal dun texto, por parágrafos, poñerlle título, fixarse nos pés de páxina, describir a imaxe como fonte importante de información desetexto,...

a, b, eB2.14. Interese polos textos escritos como fonte de aprendizaxe e como medio de comunicación de experiencias.

En textos escritos buscar información solicitada, seleccionar o máis relevante, sintetizar as ideas importantes, escribir e compartir unha páxina do seu diario, usar enciclopedias, web, wikis para informarse sobre un tema proposto,…

a, b, e, mB2.15. Desenvolvemento da autonomía lectora, amosando capacidade de elección de temas e de textos e de expresión das preferencias persoais.

En propostas de traballo buscar información en diferntes fontes; en textos introducir palabras descoñecidas e buscar información en diferentes soportes; facer chamadas explicando algún concepto descoñecido; buscar textos acordes cos seus intereses e presentalos,…

BLOQUE 2. COMUNICACIÓN ESCRITA: LER

a, d, e, oB2.16. Análise de textos sinxelos escritos en diferentes variedades, bastante evidentes, da lingua galega.

Textos de diferentes tipoloxía, con variedades lingüística identificar o normativo e o non normativo, escribilo segundo as esixencias da escrita,..

b, e

B2.4. Integración de coñecementos e de informacións procedentes de diferentes soportes para aprender, identificando e interpretando, con especialatención os datos que se transmiten mediante gráficos, esquemas e ilustracións.

Empregar gráficos, ilustracións, esquemas, etc. interpretalos, explicalos,

b, eB2.5. Subliñado, esquematización e resumo da información relevante dun texto sinxelo.

Interpreta, personificacións, hipérboles, ironías e dobres sentidos en textos.

b, eB2.6. Uso de certas estratexias de control do proceso lector (anticipación, formulación de hipóteses, relectura...).

Identifica a estrutura dun texto.

b, e, iB2.7. Uso dirixido das tecnoloxías da información e da comunicación para a localización, selección, interpretación e organización da información.

Diferencia, de maneira xeral, información, opinión e publicidade de carácter bastante evidente.

b, e, oB2.8. Realización de diferentes tipos de lectura: de investigación, de aprendizaxe, de gozo persoal, de resolución de problemas.

Emprega o dicionario ou outros recursos para resolver as dúbidas de vocabulario que atopa nos textos. Elaborar recensións,..

a, b, e

B2.9. Lectura expresiva de textos literarios e non literarios, de diferente tipoloxía textual. B2.10. Dramatización e lectura dramatizada de textos literarios e non literarios.

Lecturas compartidas de todo tipo de textos, facer dramatizacións, pequenas obras de teatro para festivais,…

a, b, e, i

B2.11. Uso da biblioteca de aula e do centro, amosando certo coñecemento da súa organización (catalogación, funcionamento) e participación en actividades literarias e na elaboración de propostas. B2.12. Comezo no uso das bibliotecas, incluíndo as virtuais, de xeito cada vez máis autónomo, para obter información e modelos para a produción escrita.

Escoller libros da biblioteca de aula e do centro; ler erealizar as tarefas propostas do libro de lectura trimestra; pregunatr preguntas para as sesións de traballos cos escritores; valorar o/s modelos que se lle presentan para a produción escrita e facer suxestións,...

a, b, e B2.13. Mantemento adecuado e ampliación da biblioteca persoal. Colocar o libro que está a empregar no lugar axeitado; marcar a páxina na que vai; devolver o libro ao seu lugar unha vez finalizado; que lle solicite a familia libros que poden ser do seu interes, ademais dos propostos, para ir creando a

47

súa biblioteca; intercambialos cos compañeiros,...

BLOQUE 3. COMUNICACIÓN ESCRITA: ESCRIBIR

a, b, e

B3.1. Uso, de maneira xeral, das estratexias de planificación, de textualización (formato, estrutura, ortografía e normas lingüísticas, puntuación, coherencia e cohesión...) e revisión como partes do proceso escritor.

Elaborar textos dunha estructura definida (carta, c.e., noticias, descricións, literarios, non literarios,....), como mínimo, quincenalmente, dun nº mínimo de liñas. Seguir pasos á hora de producir textos: (planifica, escribe, revisa, opina,...)Poñer signos de puntuación en textos; escribir textos segundo unhas premisas: empregar comiñas, interxeccións,… unhas palabras dadas; palabras con til diacrítica; números ordinais e cardinais;…

a, b, e, i, o

B3.2. Composición de textos propios de situacións cotiás de relación social (correspondencia, normas, notas, invitacións e mensaxes curtas) de acordo coas características propias destes xéneros. B3.3. Composición de textos de información e de opinión sinxelos, característicos dos medios de comunicación social, sobre feitos e acontecementos significativos, con especial incidencia na noticia, na entrevista e no comentario breve sobre libros ou música, en situacións reais ou simuladas.

Elaboración das normas da clase.Condicións que teñen que cumprir diversas tarefas.Redactar problemas; opinións sobre o compartamento do grupo nunha actividade, o seu propio, …Comentarios de textos: se está en prosa ou verso, escribir como é para el/ela algo que apareza no texto; presentar imaxes e escribir en que parte do etxto os engadirían; pequenos poemas pasalos a prosa e viceversa,.... cal deles podería ir acompañado de música? Que tipo de música lle poñerías?....

b, eB3.4. Produción de textos relacionados co ámbito académico para obter, organizar e comunicar información (cuestionarios, resumos, esquemas, descricións e explicacións).

Facer resumos de textos informativos; de explicacións; esquemas (p.e. nomes eas súas clases, con exemplos...); presentacións en imprex; descrici´ons deles mesmos, dun compañeiro ou profesor, de paisaxes, de personaxes; narrar algúnsuceso; ... tendo en conta que hai que contextualizalo.

BLOQUE 3. COMUNICACIÓN ESCRITA: ESCRIBIR

a, b, e, jB3.5. Redacción de textos breves e sinxelos: carteis publicitarios, anuncios, cómics, poemas, cancións e anécdotas.

Escribir unha anécdota: cada día lense dúas ou tres na clase; carteis: para anunciar a chegada do outono, con textos creativos; para anunciar a semana docine;… tempo de festa: o San Xoán (festividade do barrio),...

b, d, e, i, j

B3.6. Uso das TIC, con certa autonomía, na busca de información, o tratamento dos textos e a realización de presentacións.

Elaboración de presentacións sobre diferentes temas e de diversas áreas; esquemas, mapas conceptuais; investigacións; resumos; traballos de área, traballos voluntarios,…

b, e, i, jB3.7. Utilización de elementos gráficos e paratextuais para facilitar a comprensión (ilustracións, gráficos, táboas e tipografía) e ilustración creativa dos propios textos.

Elabora, en diferentes soportes, textos propios da vida cotiá e académica, imitando modelos: cartas e correos electrónicos, mensaxes curtas, normas, notas e invitacións. Redacta textos imitando modelos publicitarios.

BLOQUE 4. COÑECEMENTO DA LINGUA e B4.1. Uso e identificación intuitiva da terminoloxía seguinte nas actividades de produción e interpretación: denominación dos textos traballados; clases de palabras, sílaba tónica e átona; enunciados: frase e oración; tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo, imperativo; enlaces: preposición; grupo de palabras: núcleo e complementos; substantivos, artigos e pronomes, adxectivo; tempo e modo verbal; persoa gramatical; modo imperativo e infinitivo; complementos do nome e complementos do verbo: o suxeito.

Definición e exemplos de nomes, adxectivos, nexos... tipos de texto,Dun grupo de sílabas desordenadas, atopar a palabra. Engadir unha sílaba sobrante. Coas silabas sobrantes descubrir un refrán, un dito,…Relacionar nomes propios con nomes comúns( Santiago-cidade,..) ,.... Atopar adxectivos que teñan unha ou dúas terminacións, cambiar a orde deles nunha oración e explicar o cambio de significado; dados adxectivos escribilos en diferentes graos; cambialos de grao.Sopas de letras para atopar tipos de nomes, adxectivos, adverbios,..../ Escribir nomes de tempos verbais, buscados nunha oración. Completar oraciónscoas formas verbais axeitadas. Escribir tempos verbais.Nun poema subraiar adverbios, nomes, adxectivos,...Clasificar enunciados segundo a actitude do falante,.. etc,etc.

b, e B4.2. Coñecemento xeral das normas ortográficas, apreciando o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas nos escritos.B4.3. Uso de procedementos de derivación, de comparación e de contraste para xulgar sobre a corrección das palabras e xeneralizar as normas ortográficas.

Separar as sílabas dunha palabra, subliñar a s.tónica, clasificar palabras,...Nunha lectura buscar un tipo concreto de palabras e clasificalas segundo o acento. Completar textos onde faltten palabras (indicándolle o nº de sílabas que debe ter); buscar palabras atendendo a características; dadas unhas palabras formar outras a partir delas,p.e. graves con acaento gráfico; este nome de oficio ten. Dous ditongos eun hiato, un ditongo e un hiato, ten un ditongo,...escribir, dicir, oracións con palabras con til diacrítica; a mesma palabra pero con tres formas de acentuación; completar palabras con b/v, con h/, con g, gu e gü, con s/x, l/ll, za/zo/cio/cia,....localizar palabras coas grafías indicadas e describir que regras seguen, combinar palabras con sufixos, relacionar palabras con prefixos co seu significado, identificar prefixos en palabras dun texto, clasificar palabras

48

segundo ao verbo que correspondan, escribir o nome de debuxos (que empecen por h) e facer oracións, sopas de letras de palabras que empezan por h e relacionalas co seu significado, poñer verbos en infinitivo nun texto e escribiras formas verbais axeitadas,

e B4.4. Exploración das posibilidades do uso de diversos enlaces entre oracións (causa, consecuencia, finalidade, contradición...), así como algúns elementos de cohesión, en relación coa composición de textos.

En oracións dadas, subliñar conectores e enlaces. Escribir pequenos textos cun determinados enlaces e conectores dados,... . Facer descripcións empregando uns conectores textuais dados,...

e B4.5. Identificación, en oracións, do verbo e os seus complementos, especialmente o suxeito, e do papel semántico do suxeito (axente, paciente e causa). B4.7. Transformación de oracións sinxelas de activa en pasiva, e viceversa, para mellorar a comprensión de determinados textos.

Analise morfolóxico e sintáctico.Na análise morfolóxica, indicar tamén de que tipo son os enunciados segundo a actitude do falante.Buscar nun texto oracións que estean en voz activa e expresalas en pasiva e viceversa, e analizalas.

BLOQUE 4. COÑECEMENTO DA LINGUA

eB4.7. Práctica do paso de estilo directo a estilo indirecto na narración, para mellorar a produción de textos.

Oracións en estilo directo: poñer ao aldo o inicio dela en estilo indirecto e que completen.Ler un texto escrito en estilo directo e expresalo, contando eles (estilo Ind)... e ao revés.

b, e, i

B4.9. Uso eficaz do dicionario, en papel ou electrónico, na busca da ampliación do vocabulario e como consulta ortográfica e gramatical. B4.10. Ampliación do vocabulario, mediante o traballo con palabras sinónimas, antónimas, homónimas, polisémicas; aumentativos e diminutivos, frases feitas, siglas e abreviaturas. B4.11. Ampliación do vocabulario mediante os procedementos de creación de palabras: derivación (prefixos e sufixos) e composición.

Completar palabras con prefijos dados. Formar verbos derivados de palabras engadindo sufixos.Buscar en palabras cales levan sufixos: diminutivos, aumentativos,…Formar adxectivos engadindo sufixos a outras palabras.Palabras: como se escribe...? que significa? De que palabra é sinónima? E antónima? aseguremos a resposta (usan dicionarios ou a rede).Textos con palabras destacadas: en que entrada do dicionario a atoparías,substituir palabras destacdas por sinónimos, construír antónimos con prefixos eempregalos en oracións, textos,... Dada unha palabra polisémica, buscala nodicionario e escribir oracións con distintas acepcións; dunha lista de palabrasbuscar as polisémicas, logo relacionalas cunha imaxe presentada e inventarunha historia según o significado que teñan na imaxe; dados uns debuxosecreibir a palabra que o represente e descubrir a súa homófono, explicar o quese quere transmitir con determinadas frases feitas; dadas siglas e abreviaturasdicir o seu significado, por que se empregan? Escribe algunha das queempregas en matemáticas,...

a, d, e, h,m, o

B4.12. Coñecemento xeral das características relevantes (históricas, socioculturais...) da lingua galega e identificación e valoración desta lingua dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa.

Traballo en grupo: “Percorrido dunha lingua2 (de onde procede, cando tivo máis auxe, o rexurdimento, o galego na escola,....)

a, d, e, m, o

B4.13. Comparación entre aspectos das linguas que o alumnado coñece e/ou está a aprender para mellorar os procesos comunicativos e recoñecer as interferencias.

En vocabulario, escrita, palabras,... diferenciar como se escriben en galego e en castelán, en normas ortográficas remarcar as diferenzas, uso de pronomes nunha lingua e noutra, expresión do galego non correctas en castelán e viceversa,…


b, d, e, o

B5.1. Escoita, memorización e reprodución de textos procedentes da literatura popular oral galega (refráns, adiviñas, lendas, contos, poemas, conxuros, ditos e cantigas), así como da literatura galega en xeral. B5.2. Valoración e aprecio do texto literario galego (oral ou non) como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.

Escoitar e ler textos literarios, responder a preguntas/ ler un texto literario e outro non literario sobre un mesmo tema e contestar preguntas: de que tratan?, teñen algo en común? Que sente o autor por....? sobre que nos informa o outro texto?Recoller refráns, ditos, cantigas,... memorizar algunha.Escribir un texto literario sobre, p.e. unha mascota, seguindo uns pasos: 1º: planifica (pensa o que queres dicir, elabora un guión coas ideas principais); 2º escribe de forma ordenada; 3º revisa: ler de novo o texto, asegurarse de que se entende ben e revisar a ortografía.

b, d, e, i B5.3. Lectura persoal, silenciosa e en voz alta de obras en galego adecuadas á idade e aos intereses (conto, cómic, novela). B5.4. Lectura guiada de textos da literatura infantil, adaptacións breves de obras literarias clásicas e literatura actual en diversos soportes.

Ler textos de diferentes xéneros e realizar actividades tipo como:A que xénero pertencen?, de que cres que fala o texto?, que tipo de narrador aparece no texto? En que persoa está? Que conta? Elaborar listaxes de palabras, a que se refiren expresións que aparecen nel? Explicar como se

49

comportan, p.e. os animais dun conto? Que ensinaza se pode extraer? Ler pequenos fragmentoa de novelas e relacionalos con autores; quen son os personaxes? Como describen a…? identificar acotacións que informen de…; continuar unha escena,… representar escenas, identificar palabras que se repiten ao final dun verso, versos que se repiten, recitar algún romance, tranformalo nun conto, …


b, d, eB5.5. Lectura comentada de poemas, de relatos e de obras teatrais tendo en conta as convencións literarias (xéneros, figuras) e a presenza de certos temas e motivos repetitivos.

Ler poemas, relatos, obras teatrais: buscar figuras literarias, escribir palabras do campo semántico de literatura,...

b, eB5.6. Recreación e composición de poemas e relatos para comunicar sentimentos, emocións, estados de ánimo, lembranzas, recoñecendo as características dalgúns modelos.

Compoñer poemas, relatos cunha determinada finalidade: outono, inverno, paz, letras galegas,... con só texto, cambiando palabras por imaxes,...

b, d, e B5.7. Dramatización e lectura dramatizada de textos literarios. Dramatizar textos e preparalos de cara a representacións en conmemoracións.

a, d, e, oB5.8. Valoración da literatura en calquera lingua (maioritaria, minoritaria ou minorizada), como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento e como recurso de gozo persoal.

Reflexión: por que debemos de valorar a literatura? Que nos aporta? Maneiras distintas de comunicarnos….

a, d, e, o

B5.9. Interese por coñecer os modelos narrativos e poéticos que se utilizan noutras culturas. B5.10. Comparación de imaxes, símbolos e mitos facilmente interpretables que noutras culturas serven para entender o mundo e axudan a coñecer outras maneiras de relacións sociais.

Investigar sobre cantigas, cancioneiros, lendas de diferntes culturas relacionados cun tema (por exemplo as aves), a que están asociadas (p.e. moucho/Lúa), etc.

4.5. MATEMÁTICASBLOQUE Obx Contidos Actividades de aprendizaxeBLOQUE 1. PROCESOS, MÉTODOS E ACTITUDES EN MATEMÁTICAS

b, gB1.1. Proposta de pequenas investigacións en contextos numéricos, xeométricos e funcionais.

Proxecto: as matemáticas e os oficios artesanais (cesteiro, zapateiro, oleiro... formas xeométricas, lonxitude, medida do pé en cm e nº de zapato, táboa de bobre entrada: nenos/cm de pe, gráficos,...)Buscar unha poesía matemática e formular perguntas para resolver

b, gB1.2. Achegamento ao método de traballo científico mediante o estudo dalgunhas das súas características e a súa práctica en situacións sinxelas.

Unha viaxe virtual pola cidade: están presentes as matemáticas na miña cidade?As matemáticas están presentes nas rúas da miña cidadeEncamiñaranse a: buscar nomes de rúas que teñan que ver coas matemáticas, con conceptos matemáticos; indicadores (centro), estatuas, nomes de tendas, carteis que poidan aparecer nos vidros das tendas (descontos de...), noticias de prensa “curiosas” relacionadas, xeometría na cidade (sinais), nos xardíns,... inscricións numéricas; que polígono de Santiago ten nomes na rúa de científicos?, seleccionar algúns, traballar en grupos e expoñelo.Realizar un pequeno informe.Consumo de auga sostible?Anotar nas súas casas, coa axuda da familia, as veces que se lavan os dentes, as mans, ducha, lavadora, lavavaixelas e o wc. Presentar unha táboa na que se recollen os l de auga consumidos en cada actividade, onde terán que completar o nº de veces e os l totais. A partir de aí xeneraríanse as cuestións a resolver: expresar os litros totais de forma complexa, cal sería a undade máis axeitada para expresalo de forma incomplexa, facer unha comparativa das táboas,... Pensar e razoar que factores `poden influir nos diferentes consumos, (nº de membros da familia, uso de electrodoméstivos,... Cando consumo máis auga empregando o lavavaixelas ou lavando a louza á man? e ao final buscar acciones que permiten aforrar auga.

b, e, g B1.3. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes apropiadas e afrontar as dificultades propias do traballo científico.

Traballo en grupo asignado responsabilidades en función das habilidades de cada un.

50

b, gB1.4. Utilización de medios tecnolóxicos no proceso de aprendizaxe para obter información, realizar cálculos numéricos, resolver problemas e presentar resultados.

Buscar textos relacionados coas matemáticas (p.e. las hijas de Tuga- Alfaguara,...); desenvolver tarefas sobre o texto; buscar información sobre precisa para resolver tarfas, traballos de investigación sobre matemáticos,..U sar a calculadora para comprobar resultados, elaborar gráficos no ordenador, mapas mentais, … pasalos ao pendrive,…

BLOQUE 2. NÚMEROS

b, e, g, h

B2.1. Números enteiros, decimais e fraccións. B2.2. A numeración romana. B2.3. Orde numérica. Utilización dos números ordinais. Comparación de números. B2.4. Nome e grafía dos números de máis de seis cifras. B2.5. Equivalencias entre os elementos do sistema de numeración decimal: unidades, decenas, centenas etc. B2.6. O sistema de numeración decimal: valor de posición das cifras. B2.7. O número decimal: décimas, centésimas e milésimas. B2.8. Fraccións propias e impropias. Número mixto. Representación gráfica. B2.9. Os números decimais: valor de posición. B2.10. Ordenación de conxuntos de números de distinto tipo.

Lectura de textos relacionados cos números.Interpretar mensaxes que conteñan números.Actividades enfocadas a un uso correcto da terminoloxía do SND e as órdenes de unidades, a comprender a estrutura do Sistema.Lectura e escritura de números de mais de 6 cifras.Escribir números con letras; relacionar expresións con oracións; Elaboración de gráficos que conduzan a unha mellor comprensión dos números, ordenándoos; transformar nº ordinais en cardinais e viceversa; Fraccións: clasificar nunha táboa fraccións con numerador maio ca unidade e menor

b, e, g

B2.11. Concepto de fracción como relación entre as partes o todo. B2.8. Fraccións propias e impropias. Número mixto. Representación gráfica. B2.9. Os números decimais: valor de posición. B2.12. Redondeode números decimais ás décima, centésima ou milésima máis próxima. B2.13. Redondeo de números naturais ás decenas, centenas e millares.

Elaboración de gráficos que conduzan a unha mellor comprensión dos números, ordenándoos; transformar nº ordinais en cardinais e viceversa; Textos relacionados con fraccións: falamos e escribimos, calculamos,… (p. e. Andrés e o Dragón matemático; Ed. Laertes)Escribir e debuxar fraccións que representen situacións; dadas imaxes indicar que fracción representa; dadas fraccións buscar a que falta para completar a unidade; ordenar fraccións; problemas da vida diaria. Nunha festa: 3 tortillas, 8 amigos,..Transformar nº decimais en fraccións e viceversa

g

B2.14. Fraccións equivalentes, redución de dúas ou máis fraccións a común denominador. B2.12. Redondeo de números decimais á décima, centésima ou milésima máis próxima. B2.15. Relación entre fracción e número decimal, aplicación á ordenación de fraccións.

Realizar figuras xeométricas e ir representando fraccións; multiplicalas e dividilas por un nº (frac. Equivalentes), chegar á irreducible, …Dadas unhas oracións escribir os nº decimais que corresponda, descompoñelos na orde de unidades, redondealos,…. Presentar nº decimais nunha táboa é redondealos á unidade, décima... máis próxima;Preguntarlle a estatura ou que se midan na clase, agrupalos por cantidades “ os que miden case... 1,40...” dar cantidades para averiguar cales serían as que máis se aproximan as deles; facer un gráfico,...Problemas nos que se inclúan números decimais, naturais e fraccións: tarefas para que teñan que operar con eles, transfórmandoso,...

b, e, g

B2.16. Estimación de resultados. B2.17. Comprobación de resultados mediante estratexias aritméticas. B2.18. Propiedades das operacións e relacións entre elas utilizando números

Proposta de problemas, ilos resolvendo paso a paso, estimar o resultado, comprobalo.Cantos.... aproximadamente?

g

B2.19. Operacións con números CMCT naturais: suma, resta, multiplicación e división. B2.20. Identificación e uso dos termos propios da división. B2.21. Propiedades das operacións e relacións entre elas utilizando números naturais. B2.22. Operacións con fraccións. B2.23. Operacións con números decimais.

Operacións cos números; aplicalas en problemas. Representar, ler e escribir números naturais, decimais e fraccionarios. Propiedades das operacións: alteramos a orde, p.e. dos sumando; comprobamos que a diferenza e e o substraendo danos a difernza; problemas en que haxa que multiplicar cambiando a orde das cantidades; estimar cocientes de divisións redondeando o dividendo, p.e. á unidade de millar,...dadas unhas fraccións, por exemplo, libros ordenado,

b, g B2.24. Utilización dos algoritmos estándar de suma, resta, multiplicacióne división. B2.25. Automatización de algoritmos. B2.26. Descomposición de forma aditiva e de forma aditivomultiplicativa.B2.27. Descomposición de números naturais atendendo o valor de posición das súas cifras. B2.28. Construción de series ascendentes e descendentes. B2.29. Obtención dos primeiros múltiplos dun número dado. B2.30. Obtención de todos os divisores de calquera número menor 100. B2.31. Descomposición de números decimais atendendo o valor de

Operacións cos números, periodicidade nas mesmas para acadar automatismos; aplicalas en problemas. Representar, ler e escribir números naturais, decimais e fraccionarios. Dados nº descompoñelos na orde de unidades; con produtos: x10,100, 1000.... segundo corresponda.Dado un nº ir facendo as correspondetntes multiplicacións: xeralizar en múltiplos: Outro nº , p.e. múltiplo de 3 e ir restando de 3 en tres...: divisores. Dados nº escribir os 5, 6, ... primeiros múltiplos del; dados uns nº dicir se son múltiplos de 3,4,5,7,9,... buscar os nº repetidos,... Dada unha táboa con nº dicir se os nº das columnas son divisores dos das filas (división exacta9Dadas oracións dicir se son V ou F, do tipo: un múliplo dun nº é menor que el; o

51

posición das súas cifras. B2.32. Elaboración e uso de estratexias de cálculo mental. B2.33. Utilización da calculadora.

divisor dun nº é sempre menor ca ese nº; dar unha cantidade, descoñecendo a cifra das unidades, marcar condiciónsdem divisibilidade para saber cal sería esa cifra.Problemas. Fromar de agrupar moedas (p.e.)Con regletas coller p.e. a do nº 12 e comprobar cales as dividen un nº exacto de veces,.. dunha serie de nº dicir se son primos ou compostos, …Criba de Eratóstenes.Emprego da calculadora para comprobación de problemas, operacións combinadas,...

BLOQUE 2. NÚMEROS b, e, gB2.17. Comprobación de resultados mediante estratexias aritméticas. B2.34. Resolución de problemas da vida cotiá.

Lectura comprensiva de enunciados, entresacar os datos precisos, especificación dosdatos (incógnicas) (plantexamento horizontal); introducir vocabulario matemático noutras áreas,..Problemas inventalos sgundo unhas premisas, resolvelos, problemas nos que teñan que empregar distintos tipos de números,.. facer liñas do tempo,…

BLOQUE 3. MEDIDA

b, e, g

B3.1. Elección da unidade máis axeitada para a expresión dunha medida. B3.2. Realización de medicións. B3.3. Estimación de lonxitudes, capacidades, masas e superficies de obxectos e espazos coñecidos; elección da unidade e dos instrumentos máis axeitados para medir e expresar unha medida.

Imaxes de obxectos e dicir/escribir a unidade máis axeitada para indicar a masa, lonxitude,…Uso de instrumentos par medir diversas magnitudes: balanzas, regras, metros, probetas,….Estimar a superficie da aula, da súa habitación, distancia entre o colexio e a súa casa,...

g

B3.8. Unidades de medida do tempo e as súas relación. B3.9. Equivalencias e transformacións entre horas, minutos e segundos.B3.10. Lectura en reloxos analóxicos e dixitais. B3.11. Cálculos con medidas temporais.

Identificar unidades de tempo maiores e menores co ano; conversións; presentar unhas imaxes de follas dun calendario: buscar afirmacións V e F: hai 9º días, hai un trimestre, hai 3 quincenas,... Escribir a data de hoxe e contestar: en que milenio estamos, en que ano comezou o milenio, en que século estamos, que día mes e ano comezará o seguinte século,...Propoñer un plan de viaxe: contestar preguntas como: cantos minutos durou cada etapa da viaxe, cantos minutos tardou “x” en facer a viaxe, cantas horas, cal foi a parte que lle levou menos tempo, cantos segundos tardou en,... marcar unha hora nunreloxio: que h será dentro de...? expresalo en forma analóxica e dixital,...

gB3.12. O sistema sesaxesimal. B3.13. O ángulo como unidade de medida dun ángulo. Medida de ángulos.

Actividades para práctica de sumas e restas neste sistema: interpretar un parquímetro, calcular a duración dunha viaxe,...Medir ángulos co transportador; buscar ángulos na clase-xeralizar-de que medida son as esquinas, como son as esquinas dos libros, por que; …

b, g B3.14. Resolución de problemas de medida.Trazar un percorrido nunha cuadrícula alternando 5 avances e 4 xiros… en parellas, proponllo un compañeiro ao outro.

BLOQUE 4. XEOMETRÍA

g B4.1. Posicións relativas de rectas e circunferencias. B4.2. Ángulos en distintas posicións: consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice... B4.3. Sistema de coordenadas cartesianas. Descrición de posicións e movementos. B4.4..A representación elemental do espazo, escalas e gráficas sinxelas.

Debuxar ángulos dunha determinada apertura, pensar en deportes e relacionar que importancia teñen os ángulos, trazar ángulos cun transportador, medilos; cun paipal sinalar os diferentes tipos de ángulos que podemos formar, cos movementos de deportistas atopar ángulos adxacentes e consecutivos, buscar ángulos nos elemntos da clase,…

b, g B4.5. Formas planas e espaciais: figuras planas: elementos, relación e clasificación. B4.6. Clasificación de triángulos atendendo aos seus lados e os seus ángulos.

Tangran: dar unha figura feita con 7 pezas, recortalas… Que figuras obtemos? Construir unhas figuras con pezas dadas: que polígono obtemos?Dada unha táboa clasificar triángulos segín os lados e os ángulos.

g B4.7. Clasificación de cuadriláteros atendendo ao paralelismo dos seus lados. Clasificación dos paralelepípedos. B4.8. Concavidade e convexidade de figuras planas. B4.9. A circunferencia e o círculo. Elementos básicos: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular.

Presentar diversas imaxes, identificar características, ángulos,... e darlle nome.Circunferencia: liña, partes; círculo: superficie, partes,... trazar corda, arco, sector circular... gráfico de sectores,...

b, e, g B4.10. Resolución de problemas de xeometría relacionados coa vida cotiá.

Calcular canta pintura se vai precisar para pintar.... dada unha figura, estimar a superficie e calculala, o seu importe,...

BLOQUE 5. ESTATÍSTICA E PROBABILIDADE

b, g

B5.1. Construción de táboas de frecuencias absolutas e relativas. B5.2. Iniciación intuitiva ás medidas de centralización: a media aritmética, a moda e o rango. B5.3. Realización e interpretación de gráficas sinxelas: diagramas de barras, poligonais e sectoriais.

Construir táboas de frecuencias, p.e. coas mascotas que teñen ou lles gustaría ter, dadas uns obxectos iguais de distinta cor (chinchetas) organizar unha taboa de frecuencias e recheala, realizar un gráfica, dicir que cor ten a moda,… Facer unha gráfica coas distribucións das horas que dedican a cada tarefa,… representar en gráficas p.e. os alumnos con e sen gafas, mascotas que teñen ou lle gustría ter,…

52

BLOQUE 5. ESTATÍSTICA E PROBABILIDADE

b, e, gB5.4. Análise crítica das informacións que se presentan mediante gráficas estatísticas.

Gráficas con temperaturas, buscar a temperatura máis alta, temperatura máis baixa, temperatura media dun mes.... Empregarase a estación meteorolóxica que se está a construir, iranse rexistrando datos e empregaranse para tarefas desta tipoloxía.

b, g B5.5. Carácter aleatorio dalgunhas experiencias.Ruletas con sectores de diferentes cores e diferente nº: xirar e probabilidade de que saia un color, que cor ten maior probabilidade de saír,etc.

b, e, g B5.6. Iniciación intuitiva ao cálculo da probabilidade dun suceso.Galletas de chocolate nun bote, canicas de cores de diferente número: dicir que tipo de suceso será: posible/imposible/seguro.

4.6. VALORES SOCIAIS E CÍVICOSBLOQUE Obx Contidos Actividades de aprendizaxe

BLOQUE 1. A IDENTIDADE E A DIGNIDADE DA PERSOA

m, kB1.1. O autoconcepto. A autovaloración; os trazos de personalidade. A autoconciencia emocional. A respectabilidade e a dignidade persoal. O estilo persoal positivo. Ler textos, comentalos, referidos a aspecto, todos somos importantes: debater,

contestar preguntas, como debemos actura: reflexión. Que podo melloarra das miñas actuacións? Reflexión sobre oracións como: “respectate a ti mesmo se queres que osdemais te respecten”.Lectura dun texto, preguntas sobre o mesmo, debater sobre afirmacións seleccionadas no mesmo, contestra preguntas como que facer se nos equivocamos?Ante unha situación ou algo que pasou no patio, na clase… como te sentes? Se fose ao revés, como te sentirías?Expresa os seus sentimentos, necesidades e dereitos, á vez que respecta os dos e das demais nas actividades cooperativas.Facer un puzzle: elixir unha imaxe do traballado, pegala nunha cartolina e recortala con formas variadas para que o realicen os compañeiros; importancia da perseverancia: buscar exemplos de persoas perseverantes; explicar que conseguiron co seu esforzo,...Inventar oracións con palabras traballadas, procurando que sexan sempre en positivo. Reflexionar sobre os valores necesarios para a felicidade de todos os seres humanos.

m, a

B1.2. As emocións. Identificación, recoñecemento, expresión e verbalización. Causas e consecuencias. Asociación pensamento-emoción. B1.3. O autocontrol. A regulación dos sentimentos. As estratexias de reestruturación cognitiva. A resiliencia.

bB1.4. A responsabilidade. O sentido do compromiso respecto a un mesmo e ás demais persoas. Valoración do erro como factor de aprendizaxe e mellora.

b, m

B1.5. A autonomía persoal e a autoestima. Seguridade nun mesmo e nunha mesma, iniciativa, autonomía para a acción, confianza nas propias posibilidades. A toma de decisións persoal meditada. Tolerancia á frustración

a, cB1.6. A iniciativa. O emprendemento. A automotivación. A autoproposta de desafíos. A importancia da iniciativa privada na vida económica e social. B1.7. Busca e elaboración de información por diversas fontes.

bB1.8. A toma de decisións persoais meditadas: técnicas e recursos. Causas e consecuencias das accións propias.O sentido do compromiso respecto a un mesmo e ás demais persoas.

BLOQUE 2. A COMPRENSIÓN E O RESPECTO NAS RELACIÓNS INTERPERSOAIS

m

B2.1. As habilidades de comunicación. A percepción e o emprego do espazo físico na comunicación. Os elementos da comunicación non verbal que favorecen o diálogo: ton de voz e maneira de falar. Adecuación a diferentes contextos.

Expresar emocións, sentimentos... ton, ... interpretar pequenos textos con diferEntes maneiras de actuar: cal consideras que é a mais axeitada? Dis o mesmo coa linguaxeverbal que coa corporal?....

b, m, eB2.2. Estratexias da linguaxe oral como instrumento de comunicación: escoitar, preguntar, argumentar.

Debates sobre textos lidos, actuacións recopiladas,..: formular preguntas, argumentar con ton e linguaxe axeitada,...

c, m, eB2.3. Os elementos da comunicación que favorecen o diálogo. Iniciación,mantemento e finalización de conversas. Identificación, recoñecemento eanálise de hábitos que facilitan e dificultan a comunicación.

Reflexión sobre importancia da palabra, comunicarse sen falar, anotar emocións e representalas diante dos compañeiros sen empregar a palabra, os ollos como “semáforos” da comunicación.

e, mB2.4. A aserción. Exposición e defensa das ideas propias con argumentos fundados e razoables empregando estratexias de comunicación construtivas.

Ler textos e dicir o que suxiren, unha oración dicila con diferente ton, entonación, etc. … Se grito vou ter máis razón? Debate.

b, mB2.5.O diálogo. A busca do mellor argumento. A creación de pensamentos compartidos a través do diálogo. A inferencia e o sentido da expresión dos e das demais. A escoita activa e a axuda.

Unha parábola, lela en forma de diálogo, Escoller un tema, e expoñer por turnos o que saben e o que opinan. Sacar conclusións, escribilas e compartilas.Traballar o artigo 20 da Constitución.

c, mB2.6. A intelixencia interpersoal. A empatía: atención, escoita activa, observación e análise de comportamentos. O altruísmo.

Analizar situacións: ante incidentes críticos representar os paeis ao reves: Como te sintes? Como te sentiches?...Gustache que os teus amigos che conten os seus problemas? Que fas ti cando estás triste?

a, o

B2.7. O respecto, a tolerancia e a valoración do outro. As diferenzas culturais. Análise de situacións na escola e fóra dela que producen sentimentos positivos ou negativos no alumnado. B2.8. A diversidade. Respecto polos costumes e modos de vida diferentes ao propio.

Buscar imaxes doutras culturas, por exemplo de vivendas, comidas típicas, modos devestir,.. facer un póster.Onde vivimos, é o mellor lugar do mundo? Como viven en ...?Que opinas da escravitude? Cres quEe estarán a respectar os dereitos humanos? Que costumes cres que debemos de cambiar en Galicia? E en España?

BLOQUE 2. A COMPRENSIÓN E O c, m B2.9. As condutas solidarias. A disposición de apertura cara aos demais: Que ocorría cos rapaces da túa idade noutros países (actividade anterior)

53

RESPECTO NAS RELACIÓNS INTERPERSOAIS

compartir puntos de vista e sentimentos. As dinámicas de cohesión de grupo. B2.10. Creación de textos empregando a linguaxe verbal e non verbal para comunicar ideas, sentimentos e situacións.

Destacra, con textos, diálogos,... a importancia de pedir axuda, como debemos tratar ás peroas que piden axuda, hai relación entre axudar e amizade? ...

BLOQUE 3. CONVIVENCIA E OS VALORES SOCIAIS

b, m

B3.1. Aplicación dos valores cívicos en situacións de convivencia no contorno inmediato (familia, centro escolar, grupo, amizades, localidade).Desenvolvemento de actitudes de comprensión e solidariedade. Valoración do diálogo para solucionar os conflitos de intereses en relación coas demais persoas. B3.2 Responsabilidade no exercicio dos dereitos e dos deberes individuais nos grupos nos que se integra e participación nas tarefas e decisións.

Actuación como mediadores. Escribir incidentes ocorridos e valorar as súas intervencións.Interviches na resolución do conflicto acaedido no patio? Aportaches suxestións para intentar resolvelo pacificamente?Mantiveches o ton, postura, et. Axeitados?

d, m

B3.14. As diferenzas de sexo como un elemento enriquecedor. Análise das medidas que contribúen a un equilibrio de xénero e a unha auténticaigualdade de oportunidades. Identificación e rexeitamento de desigualdades entre mulleres e homes no mundo laboral e na vida cotiá.

Lectura ou escoita de textos, vídeos,.. o taboleiro listaxe de actividades nas que destacan os compañeiros, facer unha lista de cualidade que debe etr unha persoa, independentemento do sexo, Día da muller traballadora: buscar información, desigualdade e discriminación da muller,... debater.

a

B3.15. Os valores sociais e a democracia. Os principios de convivencia que establecen o Estatuto de autonomía de Galicia e a Constitución española. Dereitos e deberes. Características que debe posuír unha sociedade democrática.

Textos, reflexións: algunha vez preguntaronche na clase como queredes facer algo? Votastedes algunha vez? Como eliximos os delegados de clase? Investigar sobre algun país que non se viva en democracia. Listaxe cunha serie de normas: opinar sobre elas, cúmprelas? Traballar a Contitución e o Estatuto de Autonomía.

aB3.16. Características da convivencia democrática. Valores cívicos na sociedade democrática: respecto, tolerancia, solidariedade, xustiza, cooperación e cultura de paz.

Ler o Preánbulo da Declaración Universal dos Dereitos Humanos. Facer un póster destacando os feitos que motivaron a declaración.Algunha oración, reflexión, de filósofos… dar a opinióm, que intentan transmitirnos, estamos ou non de acordo con elas, por que,…

h, o, iB3.17. O respecto e a conservación do medio ambiente. A actitude críticaante a falta de respecto e conservación do medio ambiente. B3.18 Realización e interpretación de gráficos sinxelos

Cando saes da clase para ir ao recreo, que facemos? Ti apagas as luces na casa? Lavas os dentes co grifo aberto? Canta auga desaproveitas? Para que hai colectores de distintas cores? Botas na papeleira axeitada na clase o pael que é para reciclar? Como te compostas cando vas ao campo? Pola cidade? Relacionalo coas actividadescomplementarias previstas de “a reciclaxe”, “itineraio verde urbano: análise do regato Corgo”.

a, iB3.19. Condutas responsables no uso das TIC: autonomía, autocontrol, seguridade, sentido ético. Análise da realidade que presentan os medios de comunicación para desenvolver a capacidade crítica e responsable.

Elaborar unha táboa coas horas que están con tecnoloxías ou pendenetes delas, en que horarios? Sénteste mal se un día non as podes usar? Reflexión e debate.Obradoiro “Navega…con rumbo”.

n

B3.20. A educación viaria. Respecto cara ás normas de mobilidade viaria. Identificación das causas e dos grupos de risco nos accidentes detráfico. B3.21. Identificación de actitudes e de estratexias persoais e colectivas que contribúen a consolidar condutas e hábitos viarios correctos. B3.22. Busca, selección, análise e elaboración de informacións en relación cos accidentes de tráfico. B3.23. Comunicación da información elaborada por diferentes medios B3.24. Identificación de actitudes e estratexias individuais e colectivas de prevención de riscos viarios

Vídeos relacionados coa educación viaria. Normas que debemos cumprir,… As cque cumpres cando saes do centro cos teus profeores, cumplelas cando andas ti só polo rúa? E se te desprazas en monopatín? E en bici?Historias viales: películas, p.e. Cars. Preguntas sobre a mesma.Saída complementaria a actividade organizada por Mapfre.Regras para previr accidentes na casa e no colexio: listaxe.Cal é a habitación máis perigosa da casa? (buscar na rede noticias de prensa relacionadas)

a

B3.5. Valoración da necesidade de normas compartidas que regulan a convivencia frutífera no ámbito social. Elaboración de normas de convivencia da aula e do centro positivas, facilitadoras e asumidas polo grupo e pola comunidade.

Explicar que son e para que serven as normas de convivencia.Plan de convivencia do centro. Algún aspecto.Escribir, en positivo, as tres normas que consuideren máis importantes para a aula: elixir as tres máis votads e expoñelas, redactadas en positivo (p.e. en vez de “Non insultar”--- Se respectuoso).

c, mB3.6. A resolución de conflitos. A linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos persoais. As fases da mediación formal. A transformación do conflito en oportunidade.

Anotar animais que sabemos que se pelean, investigar, poñer algún vídeo… razonar por que o fan; cales crenn que son os motivos que levan aos seres humanos a enfrentarse entre eles; opinión: a violencia é a única opción posible para solucionar algúns problemas?Por que discutides ás veces entre vós? Facer unha lista. Consensuar un procedemento para evitar as discusións. Actuación como mediadores. Valorar as súas intervencións.

dB3.7. A responsabilidade social e a xustiza social. Identificación e análisecrítico das causas que provocan situacións de marxinación, de discriminación e de inxustiza social.

Definir: inxustiza social, marxinación, discriminación.Quue cre que as provocan/provocaron? Coñeces a alguén que se senta así?Como poderías axudarlle?

BLOQUE 3. CONVIVENCIA E OS VALORES SOCIAIS

a, m B3.8. Desenvolvemento de actitudes de comprensión, de superación de prexuízos e de estereotipos, de cooperación e de solidariedade ante

Colaborar na campaña de recollida de ta´pons “Un tapón para Matías”.Aportache algún beneficio axudar aos demais?

54

problemas e necesidades doutras persoas. Protección e amparo das persoas máis desfavorecidas.

As ONG. Cal é a súa preocupación fundamental? Coñeces a alguén que colabore nalgunha? Como podemos axudar?É importante colaborar nas campañas de recollida de roupa,alimentos, etc. que se fanno cntro, nos supermercados,..?

a, m

B3.9. Os dereitos e deberes. A Declaración Universal dos Dereitos Humanos: liberdade de expresión e opinión. A liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión. A análise de feitos discriminatorios: maltrato. Exclusión de minorías étnicas, os campos de concentración, o holocausto. Os dereitos e deberes do alumnado. B3.10. Os dereitos e deberes. A Declaración Universal dos Dereitos Humanos: liberdade de expresión e opinión. A liberdade de pensamento, de conciencia e de relixión. A análise de feitos discriminatorios: maltrato. Exclusións das minorías.

Ler o Preánbulo da Declaración Universal dos Dereitos Humanos. Facer un póster destacando os feitos que motivaron a declaración.Algunha oración, reflexión, de filósofos… dar a opinióm, que intentan transmitirnos, estamos ou non de acordo con elas, por que,…Preámbulo, artgo XIX, etc.

a, d

B3.11. Convivencia pacífica en sociedade e valores nos que se apoia: respecto, tolerancia, solidariedade, xustiza, compromiso, cooperación e cultura de paz. Identificación, recoñecemento e análise de hábitos que facilitan e dificultan a convivencia e o benestar dos grupos sociais. B3.12. Formas de discriminación: racismo, xenofobia, homofobia, transfobia, desigualdade de oportunidades. B3.13. Feitos discriminatorios: maltrato, exclusión de minorías étnicas, campos de concentración, o holocausto e segregación por enfermidade. Análise.

Traballar as HHSS. Participar no obradoiroDefinir termos: racismo, xenofobia,...Recopilar información sobre campois de concentración, algún dato sobre o holocausto e valorar as actuacións,…

BL. POR TRIMESTRES 1º TRIMESTRE 2º TRIMESTRE 3º TRIMESTRE

C. NATURAIS

BL.1: INICIACIÓN Á ACTIVIDADE CIENTÍFICA

BL.2:O SER HUMANO E A SAÚDE.BL.3: OS SERES VIVOSBL.4:MATERIA E ENERXÍA(1ª P)

BL.4: MATERIA E ENERXÍA (2ª P)BL.5: A TECNOLOXÍA. OBXECTOS E MÁQUINAS

C.SOCIAIS

BL.1: CONTIDOS COMÚNS

BL.2:O MUNDO QUE NOS RODEA.BL.3:VIVIR EN SOCIEDADE BL.4: AS PEGADAS DO TEMPO

MATEMÁTICAS

BL.1: PROCESOS, MÉTODOS E ACTITUDES EN MATEMÁTICAS

BL.2:. NÚMEROS BL.3:. MEDIDA BL.4:. XEOMETRÍA (NÚMEROS)

BL.5:. ESTATÍSTICA E PROBABILIDADE (NÚMEROS)

L.CASTELÁ E LIT.(Glob.)

BL.1: Comunicación oral: escoitar e falarBLs.2 e 3 : Comunicación escrita: ler e escribir BL.4: Coñecemento da lingua.BL.5: Educación Literaria

BL.1: Comunicación oral: escoitar e falarBLs.2 e 3 : Comunicación escrita: ler e escribirBL.4: Coñecemento da lingua.BL.5: Educación Literaria


L. GALEGA E LIT.(Glob.)


BL.1: Comunicación oral: escoitar e falarBLs.2 e 3 : Comunicación escrita: ler e escribirBL.4: Coñecemento da lingua.BL.5: Educación Literaria


VALORES S.E C.BL.1: A IDENTIDADE E A DIGNIDADE DAPERSOA/COMPRENSIÓN E RESPECTO

BL.2:. A COMPRENSIÓN E O RESPECTO NAS RELACIÓNS INTERPERSOAIS

BL.2. COMPRENSIÓN E RESPECTO..../ BL.3: CONVIVENCIA E OS VALORES SOCIAIS

55

5. ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN5.1. Instrumentos de avaliación:

A seguir, especifícanse os instrumentos de avaliación xerais, organizados nos seguintes apartados:• Observación sistemática:

◦ Rexistros de observación por táboas (escalas de observación, listas de control...)

◦ Rexistros de observación das actividades realizadas polo alumnado en clase

◦ Rexistros de incidencias

◦ Exploración a través de preguntas formuladas polo profesor durante a clase

• Intercambios orais:◦ A Asemblea

◦ Exposicións e postas en común

◦ Diálogo

◦ Entrevistas

• Análise das produccións do alumnado:

◦ Caderno do alumno, control das tareas de clase...

◦ Rúbricas• Probas específicas:

◦ Probas obxectivas

◦ Exames e controis orais ou escritos

◦ Cuestionarios Observación sistemática

• Actividades de autoavaliación e coavaliación

56

• Modelo de rúbrica de avaliación do portfolio dixital:

Satisfactorio (3) Mellorable (2) Non acadado (1)

Apariencia Deseño coidado e ben organizado Deseño pouco coidado Deseño pobre, caótico e descoidado

Formato e redacciónApréciase interese por mellorar os aspectos formais e a redacción

Pouco interese nos aspectos formais e na redacción

Non se cumpren os mínimos nos aspectos formais e na redacción

ContidoRealizáronse os traballos segundo os criteriosestablecidos

Os traballos non acadan a calidade esperada Non se realizaron os traballos obrigatorios

AmpliaciónRealizáronse traballos voluntarios Apréciase interese por realizar traballos

voluntariosNon se engaden elementos ou traballos voluntarios

Autoavaliación A autoavaliación reflicte o aprendido A reflexión está pouco desenvolvida Non hai reflexión ou é insuficiente

5.3. Relación entre estándares de aprendizaxe e instrumentos de avaliación por áreas.A seguir, indícase a relación entre os estándares de aprendizaxe e os instrumentos de avaliación de forma xenérica utilizando os apartados expostosanteriormente. No desenvolvemento das unidades didácticas específicas realizarase a concreción correspondente.

5.3.1. CIENCIAS DA NATUREZA

ESTANDAR DE APRENDIZAXE INSTRUMENTO DE AVAL.

CNB1.1.1. Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante, analízaa, obtén conclusións, elabora informes e comunica os resultados en diferentes soportes. Análise das produccións

CNB1.1.2. Expresa oralmente e por escrito, de forma clara e ordenada contidos relacionados coa área manifestando a comprensión de textos orais e/ou escritos. Análise das produccións

CNB1.1.3. Emprega de forma autónoma o tratamento de textos (axuste de páxina, inserción de ilustracións ou notas etc.). Observación sistemática

CNB1.1.4. Manexa estratexias axeitadas para acceder á información dos textos de carácter científico Observación sistemática

CNB1.1.5. Efectúa búsquedas guiadas de información na rede. Observación sistemática

CNB1.1.6. Coñece e aplica estratexias de acceso e traballo na rede. Observación sistemática

CNB1.2.1. Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten iniciativa na toma de decisións. Observación sistemática

CNB1.3.1. Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo, amosando habilidades para a resolución pacífica de conflitos. Observación sistemática

CNB1.3.2. Coñece e emprega as normas de uso e de seguridade dos instrumentos, dos materiais de traballo e das tecnoloxías da información e comunicación Observación sistemática

CNB1.3.3. Utiliza algúns recursos ao seu alcance proporcionados polas tecnoloxías da información para comunicarse e colaborar. Análise das produccións

57

CNB1.4.1. Realiza proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións formulando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, realizando, extraendo conclusións e comunicando os resultados. Análise das produccións

CNB1.4.2. Presenta un informe, de forma oral ou escrita, en soportes variados, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, internet) cando traballa de forma individual ou en equipo na realización de proxectos, experiencias sinxelas e pequenas investigacións. Análise das produccións

CNB2.1.1. Identifica e localiza os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do corpo humano. Proba específica

CNB2.1.2. Identifica as principais características dos aparellos respiratorio, dixestivo, locomotor, circulatorio e excretor e explica as principais funcións. Proba específica

CNB2.3.1. Investiga sobre enfermidades relacionadas cunha alimentación inadecuada e presenta conclusións en diversos soportes. Análise das produccións

CNB2.3.2. Coñece os principios das dietas equilibradas, e elabora menús variados identificando ás prácticas saudables. Proba específica

CNB2.3.3. Recoñece os efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas. Intercambios orais

CNB3.1.1. Identifica e describe a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas, nomeando as principais características e funcións de cada un deles. Proba específica

CNB3.2.1. Clasifica aos seres vivos e nomea as principais características atendendo ao seu reino: Reino animal. Reino das plantas. Reino dos fungos e outros reinos empregando criterios científicos e medios tecnolóxicos. Proba específica

CNB3.2.2. Utiliza guías na identificación científica de animais vertebrados, invertebrados e plantas. Análise das produccións

CNB3.3.1. Coñece e explica, con rigorosidade, as principais características e compoñentes dun ecosistema. Proba específica

CNB3.3.2. Investiga con criterio científico, ecosistemas próximos e presenta resultados en diferentes soportes. Análise das produccións

CNB3.3.3. Identifica algunhas actuacións humanas que modifican o medio natural e as causas de extinción de especies e explica algunhas actuacións para o seu coidado. Análise das produccións

CNB3.3.4. Usa a lupa e outros medios tecnolóxicos para a observación científica. Análise das produccións

CNB3.3.5. Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utiliza os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados e comunica de xeito oral e escrito os resultados. Análise das produccións

CNB4.1.1. Coñece e clasifica materiais segundo as súas propiedades (dureza, solubilidade, estado de agregación e condutividade térmica). Proba específica

CNB4.2.1. Utiliza diferentes procedementos para determinar a medida da masa e do volume dun corpo. Observación sistemática

CNB4.2.2. Describe a diferenza entre masa e volume. Proba específica

CNB4.2.3. Identifica e explica as principais características da flotación nun medio líquido. Proba específica

CNB4.3.1. Identifica e explica as diferenzas entre enerxías renovables e non renovables e argumenta sobre as accións necesarias para o desenvolvemento enerxético, sostible e equitativo. Proba específica

CNB4.4.1. Realiza experiencias sinxelas, en equipo, sobre reaccións químicas habituais na vida cotiá; formular problemas, enunciar hipóteses, seleccionar o material necesario, extraer conclusións e comunicar os resultados en diferentes soportes. Análise das produccións

CNB4.4.2. Identifica produtos químicos habituais no fogar e os posibles riscos para o organismo. Análise das produccións

58

CNB4.4.3. Identifica e explica os símbolos de perigo máis comúns na etiquetaxe. Proba específica

CNB4.4.4. Respecta as normas de uso, de seguridade, de conservación e de mantemento dos instrumentos de observación e dos materiais de traballo, na aula e no centro. Observación sistemática

CNB5.1.1. Observa e identifica os elementos dun circuíto eléctrico e constrúe un. Análise das produccións

CNB5.1.2. Observa, identifica e explica algúns efectos da electricidade da vida cotiá. Proba específica

CNB5.1.3. Expón exemplos de materiais condutores e illantes, argumentado a súa exposición. Proba específica

CNB5.2.1. Coñece algúns dos grandes descubrimentos e inventos da humanidade e explica os beneficios ou riscos para á sociedade. Proba específica

CNB5.2.2. Valora e describe a influencia do desenvolvemento tecnolóxico nas condicións de vida e no traballo. Intercambios orais

CNB5.2.3. Coñece e explica algúns dos avances da ciencia no fogar e na vida cotiá, na medicina, na cultura e no lecer, na arte, na música, no cine e no deporte e nas tecnoloxías da informacióne a comunicación. Proba específica

5.3.2. CIENCIAS SOCIAIS


CSB1.1.1.Busca información (empregando as TIC e outras fontes directas e indirectas), selecciona a información relevante, a organiza, analiza, obtén conclusións sinxelas e as comunica oralmente e/ou por escrito. Observación sistemática

CSB1.1.2.Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas, ten iniciativa na toma de decisións e asume responsabilidades. Observación sistemática

CSB1.1.3.Realiza as tarefas encomendadas e presenta os traballos de maneira ordenada, clara e limpa. Observación sistemática

CSB1.2.1.Participa en actividades individuais e de grupo, e emprega estratexias de traballo cooperativo valorando o esforzo e o coidado do material. Observación sistemática

CSB1.2.2.Adopta un comportamento responsable, construtivo e solidario, respectando diferentes ideas e achegas nos debates e recoñecendo a cooperación e o diálogo como principios básicos do funcionamento democrático. Observación sistemática

CSB1.3.1.Emprega de maneira axeitada o vocabulario adquirido para ser capaz de ler, escribir e falar sobre Ciencias sociais. Observación sistemática

CSB1.3.3.Analiza informacións relacionadas coa área e manexa imaxes, táboas, gráficos, esquemas, resumos e as tecnoloxías da información e a comunicación. Observación sistemática

CCB1.3.2.Expón oralmente de forma clara e ordenada, contidos relacionados coa área, que manifesten a comprensión de textos orais e /ou escritos de carácter xeográfico, social e histórico. Proba específica

CSB2.1.1.Describe como é e de que forma se orixinou o Universo e explica os seus principais compoñentes identificando galaxia, estrela, planeta, satélite, asteroide e cometa. Proba específica

CSB2.2.1. Describe as características, compoñentes do Sistema Solar, localizando o Sol no centro do mesmo e os planetas segundo a súa proximidade. Proba específica

CSB2.3.1. Define e representa o movemento de translacion terrestre, o eixe do xiro e os polos xeograficos, asocia as estacions do ano ao seu efecto combinado e calcula os fusos horarios. Proba específica

CSB1.1.1.Busca información (empregando as TIC e outras fontes directas e indirectas), selecciona a información relevante, a organiza, analiza, obtén conclusións sinxelas e as comunica oralmente e/ou por escrito. Análise das produccións

59

CSB1.1.2.Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas, ten iniciativa na toma de decisións e asume responsabilidades. Observación sistemática

CSB1.1.3.Realiza as tarefas encomendadas e presenta os traballos de maneira ordenada, clara e limpa. Proba específica

CSB2.3.2.Explica o día e a noite como consecuencia da rotación terrestre e como unidades para medir o tempo. Proba específica

CSB2.3.3.Define a translación da Lúa identificando e nomeando as fases lunares. Proba específica

CSB2.4.1.Identifica e clasifica os diferentes tipos de mapas, define que é a escala nun mapa e emprega e interpreta os signos convencionais máis usuais que poden aparecer nel. Proba específica

CSB2.5.1.Define clima, nomea os seus elementos e identifica os factores que o determinan en España. Proba específica

CSB2.6.1.Explica que é unha zona climática, nomeando as tres zonas climáticas do planeta e describindo as súas características principais. Proba específica

CSB2.6.2 Describe e sinala nun mapa os tipos de climas de España, e as zonas ás que afecta cada un, interpretando e analizando climogramas de distintos territorios de España e relacionándoos co clima ao que pertence. Proba específica

CSB2.7.1.Define paisaxe, identifica os seus elementos e explica as características das principais paisaxes de España valorando a súa diversidade. Proba específica

CSB2.8.1.Localiza nun mapa as principais unidades de relevo en España e as súas vertentes hidrográficas. Proba específica

CSB2.8.2.Sitúa nun mapa os mares, océanos e os grandes ríos de España. Proba específica

CSB2.9.1.Explica a importancia do coidado do medio, así como as consecuencias da acción humana neste. Proba específica

CSB3.1.1.Identifica, respecta e valora os principios democráticos máis importantes establecidos na Constitución e explica a importancia que a Constitución ten para o funcionamento do Estado español. Proba específica

CSB3.2.1.Identifica as principais institucións do Estado español e describe as súas funcións e a súa organización. Análise das produccións

CSB3.2.2.Identifica e comprende a división de poderes do Estado e cales son as atribucións recollidas na Constitución para cada un deles. Análise das produccións

CSB3.3.1.Explica a organización territorial de España, nomea as estruturas básicas de goberno e localiza en mapas políticos as distintas comunidades autónomas que forman España, así como as súas provincias. Análise das produccións

CSB3.4.1.Valora, partindo da realidade do estado español, a diversidade cultural, social, política e lingüística nun mesmo territorio como fonte de enriquecemento cultural. Análise das produccións

CSB3.5.1.Define demografía e poboación, comprende os principais conceptos demográficos e os principais factores que afectan á de poboación. Análise das produccións

CSB3 5.2.Interpreta unha pirámide de poboación e outros gráficos usados no estudo da poboación. Análise das produccións

CSB3.6.1.Describe os principais rasgos da poboación española. Análise das produccións

CSB3.6.2.Explica o proceso da evolución da poboación en España e describe a incidencia que tiveron nesta, factores como a esperanza de vida ou a natalidade. Análise das produccións

CSB3.6.3.Describe os factores que condicionan a distribución da poboación española. Análise das produccións

60

CSB3.6.4 Sitúa nun mapa os maiores núcleos de poboación en España e as zonas máis densamente poboadas. Análise das produccións

CSB3.7.1 Explica o éxodo rural, a emigración a Europa, e a chegada de inmigrantes ao noso país. CSB3.7.2.Identifica e describe os principais problemas actuais da poboación española: migracións, envellecemento, etc. Análise das produccións

CSB3.8.1.Identifica e define materias primas e produto elaborado e os asocia coas actividades nas que se obteñen. Análise das produccións

CSB3 8.2 Describe ordenadamente o proceso de obtención dun produto ata a súa venda e identifica os sectores aos que pertencen. Análise das produccións

CSB3.9.1.Identifica os tres sectores de actividades económicas e clasifica distintas actividades no grupo ao que pertencen. Análise das produccións

CSB3.9.2.Explica as actividades relevantes dos sectores primario, secundario e terciario en España e Europa e as súas localizacións nos territorios correspondentes. Proba específica

CSB4.1.1Identifica a idea de idade da historia e data a Idade Media e Moderna, asociándoas aos feitos que marcan os seus inicios e finais. Proba específica

CSB4.2.1.Coñece algunhas fontes da historia representativas de cada unha das idades da historia, facendo fincapé na Idade Contemporánea. Análise das produccións

CSB4.3.1.Usa diferentes técnicas para localizar no tempo e no espazo feitos do pasado, percibindo a duración, a simultaneidade e as relacións entre os acontecementos. Observación sistemática

CSB4.4.1.Sitúa nunha liña do tempo as etapas históricas máis importantes da Idade Media e Idade Moderna en España. Análise das produccións

CSB4.4.2.Identifica e localiza no tempo e no espazo os feitos fundamentais da historia medieval e moderna de España, describindo as principais características de cada unha delas. Análise das produccións

CSB4.4.3.Explica aspectos relacionados coa forma de vida e organización social de España das distintas épocas históricas estudadas. Análise das produccións

CSB4.4.4. Describe en orde cronolóxica os principais movementos artísticos e culturais da Idade Media e da Idade Moderna en España citando aos seus representantes máis significativos. Proba específica

CSB4.4.5.Identifica as características distintivas das culturas que conviviron nos reinos peninsulares durante a Idade Media describindo a evolución política e os distintos modelos sociais. Proba específica

CSB4.4.6.Explica as características da Idade Moderna e certos acontecementos que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia neste período de tempo (Monarquía dos Austrias,s. XVI-XVII. Os Borbóns, s. XVIII). Proba específica

CSB4.5.1.Identifica, valora e respecta o patrimonio natural, histórico, cultural e artístico e asume as responsabilidades que supón a súa conservación e mellora. Observación sistemática

CSB4.6.1.Aprecia a herdanza cultural a escala local e nacional como a riqueza compartida que hai que coñecer, preservar e coidar. Observación sistemática

61

5.3.4. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA


LCB1.1.1. Emprega a lingua oral e axusta os rexistros lingüísticos ao grao de formalidade dos contextos nos que produce o seu discurso: debates, exposicións planificadas, conversas. Intercambios orais

LCB1.1.2. Expresa ideas, pensamentos, opinións, sentimentos e emocións con claridade. Intercambios orais

LCB1.1.3. Aplica as normas sociocomunicativas: escoita activa, espera de quendas, participación respectuosa, adecuación á intervención da persoa interlocutora e normas básicas de cortesía. Intercambios orais

LCB1.2.1. Emprega recursos lingüísticos e non lingüísticos para comunicarse nas interaccións orais, recoñecendo o valor complementario e modificador destes. Observación sistemática

LCB1.2.2. Exprésase cunha pronunciación e unha dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume axeitados. Intercambios orais

LCB1.2.3. Interpreta de forma global o sentido de elementos básicos do texto (léxico e locucións). Análise das produccións

LCB1.3.1. Expresa as súas propias ideas comprensiblemente, substituíndo elementos básicos do modelo dado. Observación sistemática

LCB1.3.2. Participa activamente e con coherencia na secuencia das súas ideas en diversas situacións de comunicación: - diálogos -exposicións orais seguindo modelos e guiadas, con axuda, cando cumpra, das tecnoloxías da información e comunicación. Intercambios orais

LCB1.3.3. Participa activamente nas tarefas de aula, cooperando en situación de aprendizaxe compartida. Análise das produccións

LCB1.4.1. Utiliza o vocabulario axeitado a súa idade para expresarse con progresiva precisión nos diferentes contextos de comunicación. Proba específica

LCB1.4.2. Diferencia polo contexto o significado de correspondencias fonema-grafía idénticas. Proba específica

LCB1.5.1. Comprende a de forma global a información xeral de textos orais de uso habitual,do ámbito escolar e social, identifica o tema e selecciona as ideas principais Observación sistemática

LCB1.5.2. Recoñece a tipoloxía de textos orais atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos,literarios, prescritivos e persuasivos). Observación sistemática

LCB1.5.3. Responde preguntas correspondentes á comprensión interpretativa. Intercambios orais

LCB1.5.4. Utiliza a información recollida para levar a cabo diversas actividades en situación de aprendizaxe individual ou colectivo. Observación sistemática

LCB1.6.1. Reproduce de memoria breves textos literarios ou non literarios e propios, axeitados aos seus gustos e intereses. Intercambios orais

LCB1.7.1. Elabora comprensiblemente textos orais do ámbito escolar e social e de diferente tipoloxía, seguindo unha secuencia lineal, adecuados ao nivel e imitando modelos Intercambios orais

LCB1.7.2. Organiza e planifica o discurso axeitándose aos diferentes modos discursivos(narrar, expoñer, describir, informarse, dialogar)Intercambios orais

LCB1.8.1. Emprega de xeito efectivo a linguaxe oral para comunicarse e aprender: escoita activa, recollida de datos, pregunta e repregunta, para obter información e verificar a comprensión. Intercambios orais

LCB1.8.2. Participa en enquisas e entrevistas, asegurándose mediante preguntas adecuadas, da comprensión propia e por parte da persoa interlocutora. Intercambios orais

62

LCB1.8.3. Participa en debates explicando as súas opinións e ideas, emitindo xuízos persoais fundamentados sobre os temas e coa profundidade propia da súa idade. Intercambios orais

LCB1.9.1. Resume entrevistas, noticias e debates infantís… procedentes da radio, televisión e da internet. Intercambios orais

LCB1.9.2. Transforma en noticias feitos cotiás próximos á súa realidade, imitando modelos. Análise das produccións

LCB1.9.3. Realiza entrevistas e reportaxes sobre temas de interese, seguindo modelos. Análise das produccións

LCB2.1.1. Le en voz alta diferentes tipos de textos apropiados á súa idade con velocidade, fluidez e entoación adecuada. Observación sistemática

LCB2.1.2. Lee en silencio coa velocidade adecuada textos de diferente complexidade. Observación sistemática

LCB2.1.3. Comprende información global e específica en textos de diferente tipoloxía do ámbito escolar e social: Observación sistemática

LCB2.1.4. Resume textos lidos de diferente tipoloxía e adecuados a súa idade, reflectindo a estrutura e destacando as ideas principais. Observación sistemática

LCB2.2.1. Utiliza o título e as ilustracións para activar coñecementos previos sobre o tema, axudándose deles para acceder máis doadamente ao contido dun texto. Análise das produccións

LCB2.2.3. Identifica as palabras clave dun texto. Proba específica

LCB2.2.4. Formula hipóteses sobre o contido do texto a partir do título e das ilustracións e esquemas que o acompañan. Análise das produccións

LCB2.2.5. Relaciona a información contida nos gráficos e ilustracións e a relaciona coa información que aparece no texto. Análise das produccións

LCB2.2.6. Interpreta mapas conceptuais sinxelos. Análise das produccións

LCB2.3.1. Programa de xeito autónomo un tempo semanal para ler diferentes textos. Análise das produccións

LCB2.3.2. Le voluntariamente en función dos seus gustos e finalidade persoal. Observación sistemática

LCB2.4.1. Consulta na biblioteca diferentes fontes bibliográficas e textos de soporte informático para obter información para realizar traballos individuais ou en grupo. Observación sistemática

LCB2.4.2. Localiza na biblioteca de aula e centro lecturas axeitadas ao seu gusto persoal e intereses, aplicando as normas básicas de funcionamento da mesma. Observación sistemática

LCB2.4.3. Identifica o argumento de lecturas realizadas dando conta dalgunhas referencias bibliográficas: autor ou autora, xénero. Observación sistemática

LCB2.4. 4. Selecciona lecturas con criterio persoal e manifesta a súa opinión sobre os textos lidos. Observación sistemática

LCB2.5.1. Coida, conserva e organiza os seus libros. Observación sistemática

LB2.6.1. Identifica a intención comunicativa de textos xornalísticos e publicitarios. Diferenza entre información e publicidade. Observación sistemática

LCB2.6.2. Interpreta a linguaxe figurada, en textos publicitarios. Observación sistemática

63

LCB2.7.1. Utiliza as Tecnoloxías da Información e Comunicación para a procura e tratamento guiado da información. Análise das produccións

LCB3.1.1. Escribe, en diferentes soportes, textos sinxelos propios da vida cotiá e do ámbito social e escolar, atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos e argumentativos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos e persuasivos): diarios, cartas, correos electrónicos, noticias, contos, folletos informativos e literarios, narracións, textos científicos, anuncios publicitarios, regulamentos, receitas, instrucións, normas...

Análise das produccións

LCB3.1.2. Escribe textos organizando as ideas con cohesión básica e respectando as normas gramaticais e ortográficas. Análise das produccións

LCB3.1.3. Escribe, de forma creativa, diferentes tipos de textos adecuando a linguaxe ás características do xénero. Análise das produccións

LCB3.1.4. Elabora un informe seguindo un guión establecido que supoña a procura, selección e organización da información de textos de carácter científico, xeográfico ou histórico. Análise das produccións

LCB3.1.5. Presenta un informe, utilizando soporte papel e informático, sobre situacións sinxelas, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros, Internet), seguindo un plan de traballo e expresando conclusións. Análise das produccións

LCB3.1.6. Presenta os seus textos con caligrafía clara e limpeza. Observación sistemática

LCB3.2.1. Valora a súa propia produción escrita, así como a produción escrita dos seus compañeiros. autoavaliación e coavaliación

LCB3.3.1. Aplica correctamente os signos de puntuación, as regras de acentuación e ortográficas propias do nivel nos seus textos escritos. Proba específica

LCB3.3.2. Reproduce textos ditados, logo de identificar o sentido global e a información específica neles. Proba específica

LCB3.3.3. Emprega, de xeito guiado e seguindo modelos, estratexias de planificación, procura e selección da información: tomar notas, elaborar esquemas, guións, borradores e mapas conceptuais. Observación sistemática

LCB3.3.4. Redacta o texto e revísao para melloralo, utilizando borradores que amosan: a xeración e selección de ideas, a revisión ortográfica e da secuencia coherente do escrito. autoavaliación e coavaliación

LCB3.3.5. Amosa na evolución dos seus escritos interese e esforzo por escribir correctamente de forma persoal. Observación sistemática

LCB3.4.1. Utiliza habitualmente o dicionario,en diferentes soportes, no proceso de escritura. Observación sistemática

LCB3.5.1. Elabora gráficas a partir de datos seleccionados e organizados procedentes de diferentes textos (libros de consulta, xornais, revistas etc.) Análise das produccións

LCB3.5.2. Elabora con creatividade textos do seu interese: contos, anuncios, rimas, cancións, cómics, carteis…facendo ilustracións e buscando imaxes dixitais para facilita a súa comprensión ou mellorar a súa presentación. Análise das produccións

LCB3.6.1. Expresa, por escrito, utilizando de xeito habitual, unha linguaxe non sexista e respectuosa coas diferenzas. Observación sistemática

LCB3.7.1. Usa con axuda Internet e as Tecnoloxías da Información e a Comunicación para escribir, presentar e ilustrar os textos, buscar información, crear táboas e gráficas Análise das produccións

LCB3.8.1. Produce os textos establecidos no plan de escritura axeitados á súa idade e nivel. Observación sistemática

LCB4.1.1. Coñece e recoñece as categorías gramaticais pola súa función na lingua: presentar ao nome, substituír ao nome, expresar características do nome, expresar accións ou estados, enlazar ou relacionar palabras. Proba específica

LCB4.1.2. Utiliza con corrección os tempos simples e compostos nas formas persoais e non persoais do modo indicativo e subxuntivo de todos os verbos ao producir textos orais e escritos. Proba específica

64

LCB4.1.3. Diferenza familias de palabras. Proba específica

LCB4.2.1. Coñece, recoñece e usa sinónimos, antónimos, polisémicos, homófonos, frases feitas na súa expresión oral e escrita. Proba específica

LCB4.2.2. Recoñece palabras compostas, prefixos e sufixos e crea palabras derivadas. Proba específica

LCB4.2.3. Identifica e clasifica os diferentes tipos de palabras nun texto. Proba específica

LCB4.2.4. Utiliza diversos conectores básicos entre oracións nos textos orais e escritos. Proba específica

LCB4.2.5. Recoñece a oración simple en textos sinxelos e distingue suxeito e predicado. Proba específica

LCB4.3.1. Coñece a estrutura do dicionario e úsao, en diferentes soportes para buscar o significado de calquera palabra (derivados, sinónimos etc.). Proba específica

LCB4.3.2. Selecciona a acepción correcta segundo o contexto de entre as varias que lle ofrece o dicionario. Proba específica

LCB4.3.3. Utiliza as normas ortográficas axeitadas ao nivel e aplícaas nas súas producións escritas. Proba específica

LCB4.4.1. Sinala as características que definen ás diferentes clases de palabras e nomes: clasificación e uso para construír un discurso sinxelo nos diferentes tipos de producións. Proba específica

LCB4.4.2. Utiliza correctamente as normas de concordancia de xénero e número na expresión oral e escrita. Proba específica

LCB4.4.3. Aplica as normas de acentuación e clasifica as palabras dun texto. Proba específica

LCB4.4.4. Utiliza os signos de puntuación nas súas producións escritas. Proba específica

LCB4.4.5. Aplica as normas do uso da til nos textos de elaboración propia. Proba específica

LCB4.4.6. Utiliza unha sintaxe básica nas producións escritas propias. Proba específica

LCB4.5.1. Utiliza distintos programas educativos dixitais e outros recursos didácticos ao seu alcance e propios da súa idade, como apoio e reforzo da aprendizaxe. Análise das produccións

LCB4.6.1. Valora a variedade lingüística de España e o español de América. Observación sistemática

LCB4.7.1. Compara aspectos (gráficos, sintácticos e léxicos) das linguas que coñece. Observación sistemática

LCB5.1.1. Valora e recoñece as características fundamentais de textos literarios narrativos, poéticos e dramáticos. Observación sistemática

LCB5.2.1. Realiza lecturas guiadas de textos narrativos de tradición oral, literatura infantil, adaptacións de obras clásicas e literatura actual. Observación sistemática

LCB5.2.2. Interpreta a linguaxe figurada, en textos literarios. Observación sistemática

LCB5.3.1. Distingue algúns recursos retóricos e métricos básicos propios dos poemas. Observación sistemática

65

LCB5.3.2. Utiliza comparacións, metáforas, aumentativos, diminutivos e sinónimos en textos literarios. Observación sistemática

LCB5.4.1. Crea sinxelos textos literarios (contos, poemas, cancións e sinxelas obras teatrais) a partir de pautas ou modelos dados. Observación sistemática

LCB5.5.1. Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios axeitados á súa idade ou de produción propia. Observación sistemática

LCB5.5.2. Memoriza e reproduce textos orais adecuados á súa idade: contos, poemas, cancións. Observación sistemática

LCB5.6.1. Realiza dramatizacións individualmente e en grupo de textos literarios axeitados á súa idade. Observación sistemática

LCB5.7.1. Valora a literatura en calquera lingua, especialmente en lingua galega, como vehículo de comunicación e como recurso de gozo persoal. Observación sistemática

5.3.5. LINGUA GALEGA E LITERATURA


LGB1.1.1. Comprende as ideas principais dun texto oral sinxelo, procedentes da radio, da televisión ou de internet, identifica o tema e elabora un resumo. Intercambios orais

LGB1.1.2. Comprende o significado literal e inferencial dun texto oral sinxelo, distinguindo, de maneira xeral, información de opinión. Intercambios orais

LGB1.10.1. Amosa respecto ás ideas dos e das demais e contribúe ao traballo en grupo. Intercambios orais

LGB1.12.1. Usa, de maneira xeral, unha linguaxe non sexista. Observación sistemática

LGB1.12.2. Usa, de maneira xeral, unha linguaxe respectuosa coas diferenzas. Intercambios orais

LGB1.13.1. Recoñece textos orais sinxelos pertencentes a diferentes variedades dialectais moi evidentes da lingua galega. Análise das produccións

LGB1.13.2. Valora as diferenzas dialectais orais da lingua galega como un símbolo de riqueza lingüística e cultural e o estándar como variante unificadora. Observación sistemática

LGB1.14.1. Identifica a lingua galega oral con calquera contexto profesional: sanidade, educación, medios de comunicación... Intercambios orais

LGB1.14.2. Recoñece a validez da lingua galega para conversas con persoas coñecidas ou descoñecidas. Análise das produccións

LGB1.2.1. Accede a documentos audiovisuais e dixitais, para obter, seleccionar e clasificar, con certa autonomía, a información relevante e necesaria para realizar traballos ou completar información, valorando os medios de comunicación como instrumento de aprendizaxe. Proba específica

LGB1.2.2. Elabora textos orais sinxelos imitando modelos de calquera medio de comunicación. Proba específica

LGB1.3.1. Interpreta en producións orais a retranca, a ironía e os dobres sentidos. Observación sistemática

66

LGB1.4.1. Participa axeitadamente nunha conversa entre iguais, comprendendo o que di o interlocutor e intervindo coas propostas propias. Observación sistemática

LGB1.4.2. Sigue unha exposición da clase e extrae, de xeito global, as ideas máis destacadas. Intercambios orais

LGB1.4.3. Iníciase na elaboración de pequenas exposicións orais na aula adecuando o discurso ás diferentes necesidades comunicativas (narrar, describir e expoñer), utilizando o dicionario se é preciso. Observación sistemática

LGB1.4.4. Participa activamente no traballo en grupo, así como nos debates. Intercambios orais

LGB1.4.5. Identifica o grao de formalidade da situación de comunicación e axusta a este a súa produción. Intercambios orais

LGB1.5.1. Atende as intervencións dos e das demais en actos de fala orais, sen interromper. Intercambios orais

LGB1.5.2. Respecta as opinións dos e das demais. Intercambios orais

LGB1.6.1. Respecta as quendas de palabra nos intercambios orais. Intercambios orais

LGB1.6.2. Respecta as opinións das persoas participantes nos intercambios orais e é consciente da posibilidade de empregar a lingua galega en calquera intercambio oral dentro da escola ou fóra dela. Intercambios orais

LGB1.6.3. Emprega unha postura e xestualidade adaptada ao discurso, para reforzalo e facilitar a súa comprensión. Intercambios orais

LGB1.6.4. Exprésase cunha pronuncia e dicción correctas: articulación, ritmo, entoación e volume. Análise das produccións

LGB1.6.5. Participa na conversa formulando e contestando preguntas. Análise das produccións

LGB1.7.1. Planifica e elabora un discurso oral coherente, sen contradicións nin repeticións innecesarias, utilizando un vocabulario adecuado á súa idade. Observación sistemática

LGB1.7.2. Elabora un discurso oral cohesivo, utilizando nexos básicos adecuados. Observación sistemática

LGB1.7.3. Emprega o rexistro lingüístico (formal ou informal) adecuado a cada contexto. Observación sistemática

LGB1.7.4. Amosa un discurso oral fluído, claro, cunha pronuncia e entoación axeitada e propia da lingua galega. Observación sistemática

LGB1.8.1. Elabora textos sinxelos propios dos medios de comunicación. Análise das produccións

LGB1.9.1. Utiliza a expresividade corporal: miradas e postura corporal para reforzar o sentido das súas producións orais. Proba específica

LGB2.1.1. Comprende a información relevante de textos procedentes dos medios de comunicación social ou propios de situacións cotiás. Análise das produccións

LGB2.1.2. Identifica as ideas principais e secundarias dun texto (narrativo, descritivo e expositivo). Análise das produccións

LGB2.1.3. Busca, localiza e selecciona información concreta dun texto sinxelo, deducindo o significado de palabras e expresións polo contexto. Análise das produccións

67

LGB2.1.4. Interpreta, personificacións, hipérboles, ironías e dobres sentidos en textos. Análise das produccións

LGB2.1.5. Identifica a estrutura dun texto e recoñece algúns mecanismos de cohesión (repeticións, sinónimos, anáforas). Observación sistemática

LGB2.1.6. Identifica o punto de vista do autor ou autora e diferencia, de maneira xeral, información, opinión e publicidade de carácter bastante evidente. Observación sistemática

LGB2.1.7. Emprega o dicionario para resolver as dúbidas de vocabulario que atopa nos textos. Observación sistemática

LGB2.1.8. Fai unha lectura rápida, selectiva ou integral en función das necesidades de cada momento. Observación sistemática

LGB2.10.1. Amosa interese pola lectura como fonte de aprendizaxe e medio de comunicación. Observación sistemática

LGB2.11.1. Selecciona persoalmente as lecturas que desexa realizar e é quen de xustificalas en función dos seus gustos e necesidades. Observación sistemática

LGB2.11.2. Expresa, de maneira sinxela, opinións e valoracións sobre as lecturas feitas. Observación sistemática

LGB2.12.1. Identifica, de maneira global, as diferenzas lingüísticas, bastante evidentes, das variedades da lingua galega. Observación sistemática

LGB2.12.2. Valora a variedade interna da lingua como símbolo de riqueza lingüística e cultural, así como o estándar como variante unificadora. Análise das produccións

LGB2.2.1. Interpreta e comprende, de maneira xeral, a información de gráficos, esquemas sinxelos e ilustracións redundantes, relacionándoa co contido do texto que acompaña. Análise das produccións

LGB2.3.1. Realiza o subliñado das ideas principais dun texto sinxelo. Análise das produccións

LGB2.3.2. Esquematiza as ideas dun texto sinxelo, indicando as ideas principais e secundarias. Análise das produccións

LGB2.3.3. Realiza o resumo dun texto sinxelo. Análise das produccións

LGB2.4.1. Deduce o posible contido dun texto sinxelo antes de lelo, axudándose do título e as ilustracións. Análise das produccións

LGB2.4.2. Relé un texto e marca as palabras clave para acadar a comprensión integral, cando é preciso. Observación sistemática

LGB2.5.1. Utiliza as tecnoloxías da información para localizar e seleccionar a información nun texto sinxelo adecuado á súa idade. autoavaliación e coavaliación

LGB2.5.2. Utiliza as tecnoloxías da información para organizar a información dun texto sinxelo adecuado á súa idade. Proba específica

LGB2.5.3. Utiliza dicionarios dixitais para interpretar a información dun texto. Proba específica

LGB2.6.1. Realiza diferentes tipos de lectura en función de cada texto: de investigación, de aprendizaxe, de gozo persoal ou de resolución de problemas. Observación sistemática

LGB2.7.1. Descodifica con precisión e rapidez as palabras. autoavaliación e coavaliación

LGB2.7.2. Le textos en voz alta con fluidez e precisión. Observación sistemática

68

LGB2.7.3. Le textos en voz alta con ritmo, velocidade e ton da voz adecuados. Observación sistemática

LGB2.7.4. Le en voz alta adaptándose ao interese do auditorio: gozar escoitando, obter nova información... Análise das produccións

LGB2.7.5. Fai lecturas dramatizadas de textos. Análise das produccións

LGB2.8.1. Usa a biblioteca de aula con certa autonomía, para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora. Observación sistemática

LGB2.8.2. Usa a biblioteca de centro con certa autonomía,para obter datos e informacións, e colabora no seu coidado e mellora. Análise das produccións

LGB2.8.3. Usa as bibliotecas virtuais, para obter datos e informacións, con certa autonomía. Observación sistemática

LGB2.9.1. Amosa interese pola conservación e organización dos seus libros físicos e/ou virtuais. Proba específica

LGB3.1.1. Planifica a elaboración do texto, antes de comezar a escribir, xerando ideas, seleccionando e estruturando a información, mediante notas, esquemas ou guións. Proba específica

LGB3.1.2. Elabora o texto cunha estrutura definida, con coherencia e cohesionando, de maneira xeral, os enunciados. Proba específica

LGB3.1.3. Utiliza os signos de puntuación (punto, coma, punto e coma, dous puntos, puntos suspensivos, signos de exclamación e interrogación). Proba específica

LGB3.1.4. Aplica, de maneira xeral, a norma lingüística: ortografía, acentuación, léxico, morfosintaxe e usa, habitualmente, unha linguaxe non sexista. Proba específica

LGB3.1.5. Escribe e presenta textos propios elaborando borradores. Proba específica

LGB3.1.6. Usa o dicionario durante a elaboración de textos. Proba específica

LGB3.2.1. Elabora, en diferentes soportes, textos propios da vida cotiá e académica, imitando modelos: cartas e correos electrónicos, mensaxes curtas, normas, notas e invitacións Proba específica

LGB3.2.2. Redacta textos xornalísticos (noticias, crónicas, reportaxes, entrevistas) e (anuncios e carteis), imitando modelos publicitarios moi sinxelos. Proba específica

LGB3.2.3. Crea diferentes tipos de textos (narrativos, expositivos, descritivos ou argumentativos) seguindo un guión establecido e adaptando a linguaxe ás características de cada xénero. Proba específica

LGB3.2.4. Escribe textos coherentes e empregando algúns elementos básicos de cohesión, usando o rexistro adecuado. Proba específica

LGB3.2.5. Resume o contido de textos sinxelos propios do ámbito da vida persoal ou familiar ou dos medios de comunicación. Proba específica

LGB3.3.1. Elabora textos escritos propios do ámbito académico (cuestionarios, resumos, descricións, explicacións...) para obter, organizar e comunicar información. Proba específica

LGB3.4.1. Elabora textos sinxelos que combinan a linguaxe verbal e non verbal: carteis publicitarios, anuncios, cómic, contos, poemas, cancións e anécdotas. Proba específica

LGB3.4.2. Escribe textos sinxelos de carácter creativo. Proba específica

LGB3.4.3. Aprecio polos usos creativos da linguaxe. Proba específica

69

LGB3.5.1. Busca e selecciona información en diferentes fontes e soportes dixitais. Proba específica

LGB3.5.2. Emprega procesadores de textos con certa autonomía. Análise das produccións

LGB3.5.3. Utiliza, habitualmente, correctores de textos. Observación sistemática

LGB3.5.4. Utiliza as TIC, con certa autonomía, para realizar presentacións elementais. Observación sistemática

LGB3.6.1. Usa recursos gráficos e paratextuais para facilitar a comprensión dos textos e ilustralos de maneira creativa. Observación sistemática

LGB3.7.1. Coida a presentación dos textos seguindo as normas básicas de presentación establecidas: marxes, disposición no papel, limpeza, calidade caligráfica, separación entre parágrafos, interliñado… en calquera soporte. Observación sistemática

LGB3.7.2. Valora a lingua escrita como medio de comunicación. Observación sistemática

LGB4.1.1. Recoñece as diferentes categorías gramaticais pola súa función na lingua: substantivo, artigo, pronome, adxectivo, adverbio, verbo e preposición. Proba específica

LGB4.1.2. Conxuga e usa con corrección as formas verbais persoais e non persoais dos verbos. Proba específica

LGB4.1.3. Diferencia as sílabas que conforman cada palabra, diferenciando a sílaba tónica das átonas. Proba específica

LGB4.1.4. Identifica e clasifica os diferentes tipos de enunciado: declarativo, interrogativo, exclamativo, imperativo. Proba específica

LGB4.1.5. Recoñece as oracións simples, comprende o seu significado, utiliza correctamente a concordancia de xénero e número e identifica o verbo e os seus complementos: o suxeito, así como os complementos do nome. Proba específica

LGB4.2.1. Aplica xeralmente as normas de acentuación xerais e de acentuación diacrítica e aprecia o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas. Proba específica

LGB4.2.2. Coñece e utiliza as normas ortográficas, aplicándoas nas súas producións escritas con especial atención nas regras do h, b/v, c/cc, s/x, ll/i/x. Proba específica

LGB4.3.1. Emprega con corrección os signos de puntuación, facendo unha valoración dos resultados. Proba específica

LGB4.3.2. Usa unha sintaxe adecuada nas súas producións. Proba específica

LGB4.3.3. Respecta, de xeito xeral, as normas morfosintácticas de colocación do pronome átono. Proba específica

LGB4.4.1. Usa diversos conectores básicos entre oracións: causa, consecuencia, finalidade, contradición... Proba específica

LGB4.4.2. Recoñece determinados procesos de cohesión nos textos: anáfora, sinónimos... Proba específica

B4.5.1. Identifica, en oracións sinxelas, o papel semántico do suxeito.. Proba específica

B4.5.2. Recoñece se a oración é activa ou pasiva e é quen de facer a transformación dunha noutra. Proba específica

B4.6.1. Transforma un texto sinxelo narrativo de estilo directo noutro de estilo indirecto. Proba específica

70

LGB4.7.1. Usa axeitadamente o dicionario en papel ou dixital para buscar calquera palabra, seleccionando a acepción precisa segundo cada contexto e como consulta ortográfica. Observación sistemática

LGB4.7.2. Recoñece e crea palabras derivadas (prefixación e sufixación) e compostas, identificando e formando familias de palabras. Proba específica

LGB4.7.3. Recoñece e usa sinónimos, antónimos, homónimos, palabras polisémicas de uso frecuente, frases feitas, siglas e abreviaturas. Proba específica

LGB4.8.1. Coñece, de xeito xeral, as características máis relevantes (históricas, socioculturais...) da lingua galega. Proba específica

LGB4.8.2. Identifica e valora a lingua galega dentro da realidade plurilingüe e pluricultural de España e de Europa. Proba específica

LGB4.9.1. Recoñece, de forma xeral, e evita as interferencias entre as linguas que está a aprender. Observación sistemática

LGB4.9.2 Identifica diferenzas, regularidades e semellanzas, ortográficas e léxicas entre todas as linguas que coñece e/ou está a aprender, como punto de apoio para a súa aprendizaxe. Proba específica

LGB5.1.1. Escoita, memoriza e reproduce textos procedentes da literatura popular oral galega (refráns, adiviñas, lendas, contos, poemas, conxuros, ditos,cantigas) e da literatura galega en xeral Observación sistemática

LGB5.1.2. Valora os textos da literatura oral galega como fonte de coñecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal. Observación sistemática

LGB5.2.1. Le en silencio obras e textos en galego da literatura infantil, adaptacións breves de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes. Observación sistemática

LGB5.2.2. Le en voz alta obras e textos en galego da literatura infantil, adaptacións breves de obras clásicas e literatura actual, adaptadas á idade e en diferentes soportes. Intercambios orais

LGB5.3.1. Identifica as características principais dos diferentes xéneros literarios: narrativa, poesía e teatro. Proba específica

LGB5.3.2. Distingue algúns recursos retóricos e métricos propios dos poemas. Proba específica

LGB5.3.3. Identifica e emprega algunhas figuras literarias: comparacións, personificacións, hipérboles e xogos de palabras. Proba específica

LGB5.3.4. Identifica os temas recorrentes na literatura. Proba específica

LGB5.4.1. Recrea e compón poemas e relatos, a partir de modelos sinxelos, para comunicar sentimentos, emocións, estados de ánimo e lembranzas. Observación sistemática

LGB5.5.1. Participa activamente en dramatizacións de textos literarios. Observación sistemática

LGB5.6.1. Valora a literatura en calquera lingua, como vehículo de comunicación, fonte de coñecemento e como recurso de gozo persoal. Observación sistemática

LGB5.7.1. Compara imaxes, símbolos e mitos sinxelos doutras culturas cos da cultura galega, amosando interese e respecto. Observación sistemática

LGB5.7.2. Amosa curiosidade por coñecer outras costumes e formas de relación social, respectando e valorando a diversidade cultural. Observación sistemática

71

5.3.6. MATEMÁTICAS


MTB1.1.1. Identifica patróns, regularidades e leis matemáticas en situacións de cambio, en contextos numéricos, xeométricos e funcionais. Observación sistemática

MTB1.2.1. Realiza estimacións sobre os resultados esperados e contrasta a súa validez valorando as vantaxes e os inconvenientes do seu uso. Observación sistemática

MTB1.3.1. Distingue entre problemas e exercicios e aplica as estratexias idóneas para cada caso. Observación sistemática

MTB1.3.2. Iniciase na formulación de preguntas e na busca de respostas apropiadas, tanto no estudo dos conceptos coma na resolución de problemas. Observación sistemática

MTB1.4.1. Toma decisións nos procesos de resolucións de problemas valorando as consecuencias destas e a súa conveniencia pola súa sinxeleza e utilidade. Observación sistemática

MTB1.5.1. Iníciase na reflexión sobre os problemas resoltos e os procesos desenvoltos, valorando as ideas claves, aprendendo para situacións futuras semellantes. Observación sistemática

MTB2.1.1. Identifica os números romanos aplicando o coñecemento á comprensión de datacións. Observación sistemática

MTB2.1.2. Le, escribe e ordena en textos numéricos e da vida cotiá, números (naturais, fraccións e decimais ata as milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras. Observación sistemática

MTB2.2.1. Interpreta en textos numéricos e da vida cotiá, números (naturais, fraccións e decimais ata as milésimas), utilizando razoamentos apropiados e interpretando o valor de posición de cada unha das súas cifras. Observación sistemática

MTB2.2.2. Ordena números enteiros, decimais e fraccións básicas por comparación, representación na recta numérica e transformación duns noutros. Proba específica

MTB2.3.1. Reduce dúas ou máis fraccións a común denominador e calcula fraccións equivalentes. Proba específica

MTB2.3.2. Redondea números decimais á décima, centésima ou milésima máis próxima. Proba específica

MTB2.3.3. Ordena fraccións aplicando á relación entre fracción e número decimal. Proba específica

MTB2.4.1. Opera cos números coñecendo a xerarquía das operacións. Proba específica

MTB2.4.2. Utiliza diferentes tipos de números en contextos reais, establecendo equivalencias entre eles, identificándoos e utilizándoos como operadores na interpretación e resolución de problemas. Proba específica

MTB2.4.3. Estima e comproba resultados mediante diferentes estratexias. Proba específica

MTB2.5.1. Realiza sumas e restas de fraccións co mesmo denominador. Calcula o produto dunha fracción por un número. Proba específica

MTB2.5.2. Realiza operacións con números decimais. Proba específica

MTB2.6.1. Emprega e automatiza algoritmos estándar de suma, resta, multiplicación e división con distintos tipos de números, en comprobación de resultados en contextos de resolución de problemas e en situacións cotiás. Proba específica

MTB2.6.2. Descompón de forma aditiva e de forma aditivo/multiplicativa, números menores de un millón, atendendo o valor de posición das súas cifras. Proba específica

72

MTB2.6.3. Identifica múltiplos e divisores empregando as táboas de multiplicar. Proba específica

MTB2.6.4. Calcula os primeiros múltiplos dun número dado. Proba específica

MTB2.6.5. Calcula todos os divisores de calquera número menor de 100. Proba específica

MTB2.6.6. Calcula o mcm e o mcd. Proba específica

MTB2.6.7. Descompón números decimais atendendo o valor de posición das súas cifras. Proba específica

MTB2.6.8. Elabora e emprega estratexias de cálculo mental. Observación sistemática

MTB2.6.9. Estima e redondea o resultado dun cálculo valorando a resposta. Observación sistemática

MTB2.7.1 Resolve problemas que impliquen o dominio dos contidos traballados, empregando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia do seu uso.

Observación sistemática

MTB2.7.2. Reflexiona sobre o procedemento aplicado á resolución de problemas: revisando as operacións empregadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e buscando outras formas de resolvelo. Análise das produccións

MTB3.1.1. Estima lonxitudes, capacidades, masas e superficies; elixindo a unidade e os instrumentos máis axeitados para medir e expresar unha medida, explicando de forma oral o proceso seguido e a estratexia utilizada. Proba específica

MTB3.1.2. Mide con instrumentos, utilizando estratexias e unidades convencionais e non convencionais, elixindo a unidade máis axeitada para a expresión dunha medida. Análise das produccións

MTB3.3.1. Realiza equivalencias e transformacións entre horas, minutos e segundos. Proba específica

MTB3.4.1. Identifica o ángulo como medida dun xiro ou abertura. Proba específica

MTB3.4.2. Mide ángulos usando instrumentos convencionais. Proba específica

MTB3.5.1. Resolve problemas de medida, utilizando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios...), creando conxecturas, construíndo, argumentando… e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia da súa utilización. Proba específica

MTB4.1.1. Identifica e representa ángulos en diferentes posicións: consecutivos, adxacentes, opostos polo vértice… Proba específica

MTB4.1.2. Traza unha figura plana simétrica doutra respecto dun eixe. Proba específica

MTB4.2.1. Calcula a área e o perímetro de: rectángulo, cadrado e triángulo. Proba específica

MTB4.2.2. Aplica os conceptos de perímetro e superficie de figuras para a realización de cálculos sobre planos e espazos reais e para interpretar situacións da vida diaria. Proba específica

MTB4.3.1. Identifica e diferencia os elementos básicos da circunferencia e círculo: centro, raio, diámetro, corda, arco, tanxente e sector circular. Proba específica

MTB4.3.2. Utiliza a composición e descomposición para formar figuras planas e corpos xeométricos a partir doutras. Proba específica

MTB4.4.1. Resolve problemas xeométricos que impliquen dominio dos contidos traballados, utilizando estratexias heurísticas de razoamento (clasificación, recoñecemento Proba específica

73

das relacións, uso de exemplos contrarios), creando conxecturas, construíndo, argumentando, e tomando decisións, valorando as súas consecuencias e a conveniencia da súa utilización.

MTB4.4.2. Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e propoñendo outras formas de resolvelo. Observación sistemática

MTB5.1.1. Aplica de forma intuitiva a situacións familiares as medidas de centralización: a media aritmética, a moda e o rango. Observación sistemática

MTB5.1.2. Realiza e interpreta gráficos moi sinxelos: diagramas de barras, poligonais e sectoriais, con datos obtidos de situacións moi próximas. Observación sistemática

MTB5. Realiza análise crítica e argumentada sobre as informacións que se presentan mediante gráficas estatísticas. Observación sistemática

MTB5.3.1. Identifica situacións de carácter aleatorio. Observación sistemática

MTB5.3.2. Realiza conxecturas e estimacións sobre algúns xogos (moedas, dados, cartas, loterías…). Observación sistemática

MTB5.4.1. Resolve problemas que impliquen dominio dos contidos propios da estatística e probabilidade, utilizando estratexias heurísticas, de razoamento (clasificación, recoñecemento das relacións, uso de exemplos contrarios…), creando conxecturas, construíndo, argumentando e tomando decisións, valorando as consecuencias destas e a conveniencia da súa utilización.

Observación sistemática

MTB5.4.2. Reflexiona sobre o proceso de resolución de problemas revisando as operacións utilizadas, as unidades dos resultados, comprobando e interpretando as solucións no contexto e propoñendo outras formas de resolvelo. autoavaliación e coavaliación

5.3.7. VALORES SOCIAIS E CIVICOS


VSCB1.1.1. Actúa de forma respectable e digna. Observación sistemática

VSCB1.2.1. Utiliza, de xeito guiado, estratexias de reestruturación cognitiva. Observación sistemática

VSCB1.2.2. Aplica o autocontrol á toma de decisión e á resolución de conflitos. Observación sistemática

VSCB1.2.3. Expresa os seus sentimentos, necesidades e dereitos, á vez que respecta os dos e das demais nas actividades cooperativas. Observación sistemática

VSCB1.3.1. Traballa en equipo valorando o esforzo individual e colectivo e asumindo compromisos para a consecución de obxectivos. autoavaliación e coavaliación

VSCB1.3.2. Realiza unha autoavaliación responsable da execución das tarefas, expresando propostas de mellora. autoavaliación e coavaliación

VSCB1.4.1. Utiliza o pensamento creativo na análise de problemas e na formulación de propostas de actuación. Observación sistemática

VSCB1.4.2. Sabe facer fronte á incerteza, ao medo ou ao fracaso. Observación sistemática

VSCB1.5.1. Identifica, define problemas sociais e cívicos e achega solucións potencialmente efectivas. Observación sistemática

74

VSCB1.5.2. Define e formula claramente problemas de convivencia e achega solucións potencialmente efectivas. Observación sistemática

VSCB1.6.1. Identifica vantaxes e inconvenientes dunha posible solución antes de tomar unha decisión ética. Observación sistemática

VSCB2.1.1. Emprega apropiadamente os elementos da comunicación verbal e non verbal, para expresar con coherencia opinión, sentimentos e emocións. Observación sistemática

VSCB2.1.2. Emprega a comunicación verbal en relación coa non verbal en exposicións orais e debates. Observación sistemática

VSCB2.2.1. Dialoga interpretando e dando sentido ao que oe. Observación sistemática

VSCB2 2.2 Realiza actividades cooperativas detectando os sentimentos e pensamentos que subxacen no que se está a dicir. Observación sistemática

VSCB2.2.3. Colabora en proxectos grupais escoitando activamente, demostrando interese polas outras persoas. Observación sistemática

VSCB2.3.1. Comunícase empregando expresións para mellorar a comunicación e facilitar o achegamento co seu interlocutor nas conversas. Observación sistemática

VSCB2.3.2. Comparte sentimentos durante o diálogo Observación sistemática

VSCB2.3.3.Utiliza os elementos que contribúen ao diálogo. Observación sistemática

VSCB2.3.4.Recoñece os elementos que bloquean a comunicación en diferentes situacións. Observación sistemática

VSCB2.4.1. Realiza unha defensa tranquila e respectuosa das posicións persoais. Observación sistemática

VSCB2.4.2. Emprega a linguaxe positiva. Observación sistemática

VSCB2.5.1. Infire, de xeito guiado, e dá o sentido adecuado á expresión das demais persoas. Observación sistemática

VSCB2.5.2. Relaciona diferentes ideas e opinións para atopar os seus aspectos comúns. Observación sistemática

VSCB2.6.1. Interacciona con empatía.Observación sistemática

VSCB2.6.2 Emprega diferentes habilidades sociais. Observación sistemática

VSCB2.7.1.Comprende e aprecia positivamente as diferenzas culturais. Observación sistemática

VSCB2.8.1. Forma parte activa das dinámicas do grupo. Observación sistemática

VSCB2.8.2. Establece e mantén relacións emocionais amigables, baseadas no intercambio de afecto e a confianza mutua. Observación sistemática

VSCB2.8.3. Consegue a aceptación dos compañeiros e compañeiras. Observación sistemática

VSCB2.8.4. Expón en historias creativas as características da relación da amizade. Observación sistemática

75

VSCB3.1.1. Desenvolve proxectos e resolve problemas en colaboración. Observación sistemática

VSCB3.1.2. Pon de manifesto unha actitude aberta cara aos demais compartindo puntos de vista e sentimentos durante a interacción social na aula. Observación sistemática

VSCB3.10.1. Axuíza criticamente actitudes de falta de respecto á igualdade de oportunidades de homes e mulleres. autoavaliación e coavaliación

VSCB3.10.2. Colabora con persoas doutro sexo en diferentes situacións escolares. Observación sistemática

VSCB3.10.3. Realiza diferentes tipos de actividades independentemente do seu sexo. Observación sistemática

VSCB3.11.1. Reflexiona sobre os dereitos e deberes da Constitución Española. Análise das produccións

VSCB3.11.2. Expresa a importancia de garantir os dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás do seu contorno. Análise das produccións

VSCB3.11.3. Participa no benestar da contorna próxima baseándose nos dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás. Observación sistemática

VSCB3.12.1. Expresa as notas características da convivencia democrática. Observación sistemática

VSCB3.13.1. Analiza, explica e expón as causas e consecuencias da intervención humana no medio. Análise das produccións

VSCB3.13.2. Investiga criticamente a intervención humana no medio ambiente e comunica os resultados. Análise das produccións

VSCB3.13.3. Argumenta comportamentos de defensa e recuperación do equilibrio ecolóxico e de conservación do medio ambiente. Análise das produccións

VSCB3.14.1. Realiza un uso ético das novas tecnoloxías. Análise das produccións

VSCB3.14.2. Coñece o emprego seguro das novas tecnoloxías. Observación sistemática

VSCB3.15.1. Colabora en campañas escolares sobre a importancia e a promoción do respecto das normas de educación viaria. Observación sistemática

VSCB3.15.2. Analiza información na prensa en relación cos accidentes de tráfico. Observación sistemática

VSCB3.15.3. Investiga sobre as principais causas dos accidentes de tráfico coa axuda das novas tecnoloxías. Análise das produccións

VSCB3.15.4.Explica as consecuencias de diferentes accidentes de tráfico. Análise das produccións

VSCB3.16.1. Desenvolve proxectos relacionados coas principais causas dos accidentes de tráfico, sobre os que se informa en diferentes medios de comunicación. Análise das produccións

VSCB3.16.2. Reflexiona sobre o modo no que se poderían evitar accidentes de tráfico e expón as súas conclusións. Observación sistemática

VSCB3.16.3. Explica as principais medidas que se poderían tomar para previr accidentes de tráfico. Análise das produccións

VSCB3.2.1. Amosa boa disposición para ofrecer e recibir axuda para a aprendizaxe. Observación sistemática

76

VSCB3.2.2. Recorre ás estratexias de axuda entre iguais. Observación sistemática

VSCB3.2.3. Respecta as regras durante o traballo en equipo. Observación sistemática

VSCB3.3.1. Argumenta a necesidade de que existan normas de convivencia nos diferentes espazos de interacción social. Observación sistemática

VSCB3.3.2. Participa na elaboración das normas da aula. Observación sistemática

VSCB3.3.3. Respecta as normas do centro escolar. Observación sistemática

VSCB3.4.1. Resolve os conflitos de modo construtivo. Observación sistemática

VSCB3.4.2. Sigue as fases da mediación en situacións reais e simulacións. Observación sistemática

VSCB3.4.3.Manexa a linguaxe positiva na comunicación de pensamentos, intencións e posicionamentos nas relacións interpersoais. Observación sistemática

VSCB3.4.4. Analiza as emocións, sentimentos, posibles pensamentos e puntos de vista das partes en conflito. Observación sistemática

VSCB3.5.1. Razoa o sentido da responsabilidade social e da xustiza social. Observación sistemática

VSCB3.5.2. Identifica e analiza criticamente desigualdades sociais. Análise das produccións

VSCB3.5.3. Describe condutas solidarias. Análise das produccións

VSCB3.6.1. Amósase xeneroso no seu contorno próximo. autoavaliación e coavaliación

VSCB3.6.2. É capaz de sensibilizar sobre causas altruístas realizando exposicións orais sobre o seu valor e cometidos. autoavaliación e coavaliación

VSCB3.6.3. Colabora en causas altruístas en colaboración coa comunidade educativa autoavaliación e coavaliación

VSCB3.7.1. Coñece e respecta os dereitos e deberes do alumnado. autoavaliación e coavaliación

VSCB3.7.2. Realiza xuízos morais, de xeito guiado, de situacións escolares. autoavaliación e coavaliación

VSCB3.7.3 Xustifica as súas actuacións en base a valores persoais como a dignidade, a liberdade, a autoestima, a seguridade nun mesmo e a capacidade de enfrontarse aos problemas. autoavaliación e coavaliación

VSCB3.8.1. Argumenta o carácter universal dos dereitos humanos. autoavaliación e coavaliación

VSCB3.8.2.Expón a importancia de que todas as persoas gocen dos dereitos básicos: saúde, benestar, alimentación, vestido, vivenda e asistencia médica. autoavaliación e coavaliación

VSCB3.8.3. Axuíza criticamente as circunstancias de persoas que viven en situacións de privación dos dereitos básicos. autoavaliación e coavaliación

VSCB3.9.1. Argumenta e expón mediante imaxes a importancia de garantir a igualdade de dereitos e a non discriminación por razón de nacemento, raza, sexo, relixión, opinión ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. autoavaliación e coavaliación

77

VSCB3.9.2. Descobre e axuíza criticamente casos próximos de desigualdade e discriminación. autoavaliación e coavaliación

78

6. METODOLOXÍA6.1. Aspectos xerais

Partimos de que os alumnos teñen que ser un elemento activo no proceso de aprendizaxe. Tendo enconta o impacto das novas tecnoloxías e a globalización, ten que ser diferente o seu xeito de aprender, decomunicarse, de concentrar a súa atención ou de abordar unha tarefa. Así mesmo ao pertencer a unhasociedade máis aberta, global e participativa debemos dirixir a aprendizaxe cara á conseguir que os alumnoscheguen a ser cidadáns acordes co perfil que se demanda, primando a colaboración e o traballo en equipo.

Pretendemos un enfoque centrado non só nas habilidades cognitivas senón tamén favorecer opensamento crítico, a creatividade, a capacidade de comunicación, etc.

Neste sentido imos indicar os estratexias, procedementos, accións, etc. que se van levar a acabo nasdiferentes disciplinas, deixando constancia de que se pode variar, en función do grao de idoneidade que seconsiga.

Será fundamentalmente comunicativa, inclusiva, activa e participativa, e dirixida ao logro dosobxectivos e das competencias clave.

Permitirá integrar os elementos do currículo mediante o desenvolvemento de tarefas e actividadesrelacionadas coa resolución de problemas en contextos da vida real.

Axudarlle ao alumnado a organizar o seu pensamento favorecendo nel a reflexión, a crítica, aelaboración de hipóteses e a tarefa investigadora a través dun proceso no que cada un asume aresponsabilidade da súa aprendizaxe, aplicando os seus coñecementos e habilidades a proxectos reais.

Favorecerase o descubrimento guiado, a resolución de problemas, o traballo por retos e a cooperación.

Centrarse na funcionalidade, orientando as aprendizaxes para a súa aplicación en diferentes contextos.

Procurarase que o alumnado aprenda a aprender, participando na planificación do traballo.

Metodoloxías activas e contextualizadas, introducindo estratexias interactivas, proxectoscolaborativos co uso das novas tecnoloxías, empregando os recursos da aula Abalar.

Uso dunha linguaxe sinxela, clara e estruturada na presentación dos novos contidos.

Gradación de contidos acordes co currículo.

Dotar aos contidos dun enfoque global, interdisciplinar e integrador promovendo a globalización, paraque contribúan ao desenvolvemento persoal e social do alumnado.

Selección de contidos que reforcen o aprendido nos cursos precedentes e abran o coñecemento caraaos novos.

Gradación das actividades.

Énfase nos procedementos e técnicas de aprendizaxe.

Atención á diversidade do alumnado e sensibilidade pola educación en valores.

Favorecerase o traballo cooperativo e a resolución pacífica de conflitos.

Uso das estratexias metodolóxicas básicas de desenvolvemento en espiral e globalización.

Metodoloxía global e activa, potenciando a construción de aprendizaxes significativas.

Autorregulación das aprendizaxes por parte do alumnado para intentar transformar as súascapacidades mentais en habilidades académicas.

Modelos de ensino aprendizaxe que atendan á diversidade, ritmos evolutivos e de capacidadesintelectuais.

Fomento do traballo do alumno fóra da aula para potenciar novas inquedanzas e novas situacións deaprendizaxe, e que as familias se involucren no proceso de ensino (solicitando diversas tarefas paradistintos proxectos, apoio ou reforzo,...).

Traballaremos pola inserción dos alumnos no entorno social no que viven e pola aceptación dasdiferenzas sen discriminación.

79

Potenciarase un réxime de coeducación no que non se produza discriminación algunha por razón desexo, raza, ideoloxía, cultura,... Priorizaranse técnicas cooperativas e a dinámica grupal no traballo diario, para fomentar aafectividade e a socialización. Incluír o uso das tecnoloxías da información e comunicación no proceso de ensino- aprendizaxe.

Fomentar e respectar os tempos de lectura como mecanismo básico de aprendizaxe.

Prestar atención á relación entre todos os membros da Comunidade Educativa.

6.2. Metodoloxías específicas

6.2.1. Áreas de Lingua Castelá e Literatura e Lingua Galega e Literatura

O sentido principal das áreas de Lingua céntrase en axudar aos alumnos a dominar as destrezas básicas dalinguaxe: escoitar, falar, ler e escribir, e a empezar a reflexionar sobre a propia linguaxe para poder mellorala eenriquecela pero empregala non para falar, ler ou escribir sobre a lingua, senón tamén para falar, ler e escribirsobre emocións, afectos, aventuras, sentimentos,... sobre o mundo. Ademais hai que fomentar que enmarquena lingua como medio das relacións interpersoais e que abre a porta cara o coñecemento, sendo conscientes daimportancia que teñen as linguas para comprender, crear e/ou transformar o seu mundo. Nesta concepción dalingua como instrumento para a transmisión de información e ferramenta para operar co coñecemento, debesituarse o ensino da Literatura, como transmisora de cultura, liberadora, incitando á fantasía, á evocación demundos posibles, á creación e á reflexión crítica.

Os diferentes BL. seran abordados desde enfoques comunicativos e, na medida do posible, globalizadores einterdisciplinares, que teñan en conta a transversalidade da aprendizaxe baseada en competencias.Traballaranse diariamente e en todas as áreas, intentando que comuniquen con precisión as ideas, levándooscara discursos máis planificados (presentacións,…) e tendo en conta ademais os elementos non verbais. Ostextos serán de diferentes tipoloxías, atendendo tanto a forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados,expositivos e argumentativos) como a intención comunicativa (informativos, literarios, prescritivos epersuasivos). Nos textos escritos terase en conta o proceso: a planificación, redacción, revisión e textodefinitivo. É importante axudarlles a describir as posibilidades que ofrece para a comunicación, a información,o lecer e o coñecemento da propia lingua desde unha perspectiva léxica, sintáctica, ortográfica, etc. Faranserevisións en grupo como práctica para favorecer a aprendizaxe autónoma, e á vez integrarase a aprendizaxemetalingüística. Fomentarase a produción de textos personais, a través de propostas lúdicas e creativas comonarracións encadeadas, adiviñas, … e tamén con intención literaria. Empregaranse as TIC regularmente (AulaAbalar)Traballarase, diariamente, a comprensión, pero entendida non só como capacidade para entender as mensaxessenón tamén como facilitadora dunha actitude crítica e activa, fronte ás mensaxes. Na expresión, ademaispermitirlles transmitir os seus sentimentos ideas e vivencias, fomentarase que aprenda a construír novas ideas,a darlles forma, a organizalas cunha estrutura coherente, etc. incorporando novo vocabulario e facéndoosignificativo. Os textos a empregar serán de distinta topoloxía e de diferentes ámbitos do coñecemento.

Para traballar a linguaxe oral presentaranse actividades moi diversas, ben sexa aproveitando situacións da vidacotiá que se propoñen no tratamento das distintas áreas, (saídas, actividades diferentes,.) ou ben creandosituacións ficticias, presentación de imaxes, describir e explicar algunha tarefa realizada,.. Sempre que sexa posible os elementos do currículo abordaranse de forma parella nas dúas linguas, etraballaranse nas dúas tendo en conta as particularidades.

6.2.2. Área de Matemáticas

Partindo de que as matemáticas son un conxunto de saberes asociados aos números e ás formas, que permitena análise de distintas situacións reais, identifícanse coa dedución, a indución, a estimación, a aproximación, aprobabilidade, a precisión, o rigor, a seguridade etc. e axúdannos a enfrontarnos a situacións abertas, sensolución única e pechada, deseñaranse tarefas ou situacións de aprendizaxe que posibiliten a aplicación doscoñecementos en situacións contextualizadas que os leven a enfrontarse con éxito a situacións nas queinterveñan os números e as súas relacións. O traballo terá coma punto de partida a experiencia, empregándoasen contextos funcionais relacionados con situacións da vida cotiá, para ir adquirindo progresivamente

80

coñecementos máis complexos a partir das experiencias e dos coñecementos previos, favorecendo unha visióninterdisciplinar, o traballo colaborativo entre eles, familias, comunidade educativa,...

A resolución de problemas, tendo en conta que se fai preciso poñer en xogo moitas capacidades básicas (ler,reflexionar, planificar, modificar o plan, etc.), serán tarefas diarias. O eixo vertebrador será o bloque 1 (Procesos, métodos e actitudes en matemáticas) e formará parte do traballodiario para que os alumnos cheguen a ser quen de describir e analizar situacións de cambio, encontrar patróns,regularidades e leis matemáticas en contextos numéricos, xeométricos e funcionais, valorando a súa utilidadepara facer predicións. Traballarase no afondamento dos problemas resoltos, formulando pequenas variaciónsnos datos, outras preguntas etc., expresando verbalmente de forma razoada o proceso seguido na resolución,utilizando procesos de razoamento e estratexias, realizando os cálculos necesarios e comprobando as soluciónsobtidas. Os contidos serán abordados dun xeito enlazado, potenciando un enfoque globalizador einterdisciplinario que teña en conta a transversalidade da aprendizaxe fundamentada en competencias.Plantexaranse tarefas, situacións problemáticas,... nas que o alumnado teña que empregar distintos tipos decoñecementos matemáticos, destrezas, actitudes e valores, facéndolle amosar a curiosidade, que teña queaplicar coñecementos, para que sinta necesidade de coñecelos, etc. Traballarase por proxectos, coa fin deaxudarlle ao alumnado a organizar o seu pensamento favorecendo nel a reflexión, a crítica, a elaboración dehipóteses e a tarefa investigadora asumindo a responsabilidade da súa aprendizaxe e aplicando os seuscoñecementos e habilidades a proxectos reais.

6.2.3. Área de Ciencias Sociais:

Os contidos serán abordados de forma global e interdisciplinar, cun enfoque práctico, integral, de usosocial e con carácter funcional, coa finalidade de que contribúan á adquisición das competencias clave e aodesenvolvemento integral do alumnado, achegándolle os recursos necesarios para integrarse e participar deforma activa na sociedade na que vive, partindo da comprensión da realidade física, social e histórica máispróxima ata poder comprender o mundo dun xeito máis global, e para coñecer os mecanismos fundamentaisda democracia respectando as regras da vida colectiva e, por outra, interactuar coa contorna e o mediovelando pola súa conservación.O Bl. 1.- é o eixe fundamental para abordar os contidos dos outros, xa que nel recóllense os contidos comúsda área. A súa importancia radica na súa transversalidade, na importancia das Tic (Aula Abalar) e por estarbaseado, fundamentalmente, na iniciación ao coñecemento científico. Isto vai implicar tarefas, proxectos,...colaborativos, traballo en equipo, desenvolvemento do pensamento crítico, capacidade de comunicación,etc. polo que é un bo punto de partida para unha participación activa e construtiva da vida social e comomedida de atención á diversidade, favorecendo a inclusión.

O BL.2. (O mundo no que vivimos), realízase o estudo da xeografía, tanto da contorna próxima, achegandoao alumnado á realidade que coñece, como de contextos máis afastados para fomentar unha visión máiscompleta. No desenvolvemento deste bloque utilizaranse diferentes tipos de fontes xeográficas deinformación: textos, cadros e gráficos, esquemas, representacións cartográficas, fotografías e imaxessintéticas para identificar e localizar obxectos e feitos xeográficos, facendo especial atención no territoriogalego e español. O bloque inclúe contidos que abranguen desde o Universo, a representación da Terra e aorientación no espazo, a auga e o consumo responsable, o clima e o cambio climático, a paisaxe e os seusprincipais elementos (relevo, clima, hidrografía…) e a intervención humana no medio e as súasconsecuencias ambientais. Será o Bl. No BL. 3. (vivir en sociedade), tratarase de iniciar un proceso de comprensión das características dosdistintos grupos sociais, respectando e valorando as súas diferenzas e ás persoas integrantes, a produción ereparto dos bens de consumo, sectores de produción, a vida económica dos cidadáns e cidadás, a capacidadeemprendedora dos membros da sociedade e a función dinamizadora da actividade empresarial na sociedade,a organización social, política e territorial galega e española e o coñecemento do territorio, institucións epoboación europeas.

No BL. 4. (As pegadas do tempo) ,traballarase a comprensión de conceptos como o tempo histórico e a súamedida, a capacidade de ordenar temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos relevantes,utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade a través da realización decronogramas, liñas do tempo, mapas mentais, árbores xenealóxicas, biografías etc. Investigarase sobre asgrandes etapas históricas da humanidade para adquirir unha idea da idade da historia, asociadas aos feitos

81

que marcan os seus inicios e seus finais, sendo preciso coñecer as condicións históricas, eventos e persoasrelevantes en diferentes períodos de tempo. É importante para o alumnado adquirir as referencias históricasque lles permitan elaborar unha interpretación persoal do mundo, a través duns coñecementos básicos dahistoria de Galicia e de España, respectando e valorando os aspectos comúns e de carácter diverso.Empregaranse diversas fontes textuais e gráficas como mapas e calquera outra representación adecuada paraa identificación e a análise de procesos históricos.

De cara a acadar uns resultados axeitados é importante o aproveitamento dos recursos propios dacontorna, non soamente físicos, senón tamén humanos. Neste sentido, consideraranse as diferenzasinterculturais como un aspecto enriquecedor que achega posibilidades de aprendizaxe. Serán propostas detraballo que xurdan dun problema, acontecemento ou inquedanza, que supoñan un proceso de investigacióne acción que garanta a participación activa do alumnado, a experimentación e a funcionalidade dasaprendizaxes e que lle permita organizar o seu pensamento, a reflexión crítica e facilite o proceso deautorregulación das aprendizaxes. Realziaranse proxectos, plantexaranse problemas,... fomentando odesenvolvemento do pensamento crítico e creativo.

Realizarase traballo individual, en equipo e en gran grupo, dependendo das temáticas, proxectos, etc.coa finaliadde, tamén, de favorecer a inclusión. Partirase do seu nivel evolutivo, cognitivo e emocional edos coñecementos previos, partindo do que coñecen para ir avanzado cara aprendizaxes máis complexas.Terase como referencia, sempre que sexa posible, o contexto máis próximo, fomentarase a curiosidade e ainvestigación. Partindo de propostas integradoras serán eles os que vaian complementando o proxecto conpequenas investigacións, aportando materiais, participando en debates, etc. para que sexan conscientes deque son responsables, ou cando menos, corresponsables, das súas aprendizaxes, á vez que respecten asaportacións, opinións, etc. dos seus compañeiros, favorecendo a educación en valores.

Nos diferentes bloques tratarase de prever as necesidades de material, iranse desenvolvendo, mediantepresentacións ou outros, as diferentes partes dos distintos bloques, tratando de ter en conta os coñecementosprevios, erros máis frecuentes, educación en valores,... para o que se plantexarán preguntas, tarefas,debates,... co fin de activar coñecementos previos, motivar, ...

Os contidos presentaranse e explicaranse de distintas formas: investigarán eles sobre unha temáticaconcreta para iniciar o tema, visualizaranse vídeos, intentarase completar esquemas,... Iranse realizandotarefas variadas para ir comprobando o cambio conceptual, a inclusión de vocabulario nas súas respostas,etc. para, de cara ao final, plantexar actividades de reflexión e interrogantes, coa finalidade de desenvolver acapacidade de análise, o pensamento crítico e a creatividade. Iranse desenvolvendo actividades escritas nocaderno do alumno e en soporte dixital, así como traballos en grupo sobre diferentes temáticas,implicándoos a eles na aportación de información, materiais, indagacións, razoamento,… tanto en traballosindividuais como en grupo.

6.2.4. Área de Ciencias Naturais

Partimos de que as ciencias naturais son un bo ámbito de aprendizaxe para traballar a comprensiónda realidade e o desenvolvemento de actitudes críticas xa que vai permitir que os alumnos desenvolvan assúas habilidades cognitivas de observar, comparar, ordenar, clasificar, inferir, transferir, representar, ...

Tratarse de que adquiran conceptos científicos, pero tamén é fundamental lograr introducir o valorfuncional da ciencia para que sexa quen de explicar fenómenos cotiáns proporcionándolles as ferramentaspara explorar a realidade natural de forma obxectiva, rigorosa e comprobada. Fomentarase a curiosidadesobre fenómenos novos ou problemas inesperados, a necesidade de respectar o medio ambiente, o espíritode iniciativa e tenacidade, a confianza en si mesmo/a, a necesidade de coidar do seu propio corpo, opensamento crítico (que non se contenta cunha actitude pasiva), a flexibilidade intelectual, o rigormetodolóxico, desenvolver o seu pensamento de forma independente, respectar a opinión dos e das demais einiciarse na argumentación e no debate de ideas. Trataranse de traballar os contidos recollidos nos cincobloques interrelacionándoos. Nos procedimentais tratarase de que se inicien no uso dalgunha técnica eestratexia das que se empregan na actividade científica: observación, identificación e análise de problemas,a recollida, a organización e o tratamento de datos, a emisión de hipóteses, o deseño e desenvolvemento daexperimentación, a busca de solucións e o emprego de fontes de información, incluíndo as proporcionadas

82

polas TIC e comunicación dos resultados obtidos. Tratarase de promover a curiosidade, interese, respectopor un mesmo e polos demais, traballo en grupos cooperativos,...

Buscarase a interrelación dos contidos cos das outras áreas, cun enfoque globalizador e interdisciplinar.Plantexaranse tarefas integradas que faciliten a contextualización de aprendizaxes, proxectos, pequenasinvestigacións no medio, actividades de experimentación, resolución de problemas concretos, realización dedebates sobre temas de actualidade (medioambientais, de saúde, de consumo...),6.2.5. Área de Valores Sociais e Cívicos:

Os Valores sociais e cívicos resultan fundamentais na nosa sociedade, para poder exercer acidadanía democrática e participar plenamente na vida cívica e social, de aí a importancia de facilitrlle aosalumnos a construción da identidade individual e a potenciación de relacións interpersoais enriquecedoraspara fortalecer a convivencia, acordes cos valores cívicos socialmente recoñecidos.

Temos que tratar de que os alumnos se formen na reflexión e na vivencia de valores, para actuar comacidadáns participativos e responsables, fomentando a participación individual para lograr fins colectivos, norespecto dos dereitos humanos e as liberdades fundamentais e prepararse para asumir unha vida responsablenunha sociedade libre e tolerante coas diferenzas. Á vez debemos de fomentar a autoestima, á empatía, orespecto e á tolerancia,.. así como a cooperación, solidariedad, etc. favorecendo a comprensión dosprincipios de xustiza, liberdade, seguridade,...

Tendo isto en conta débese tratar de que os alumnos cheguen a comprender a realidade social, resolverconflitos de forma reflexiva, dialogar para mellorar, respectar os valores universais, crear un sistema devalores propios e participar activamente na vida cívica de forma pacífica e democrática. Estimularase aaxuda mutua e o traballo cooperativo, fomentando a comunicación oral, o diálogo e a interacción entreiguais, participando nas tarefas en equipo, reorganizando as súas ideas, respectando outros puntos de vista, asolidariedade, a responsabilidade, respecto de normas,...

Os tres bloques que se recollen no currículo, abordaranse de forma global, partindo de intereses dosalumnos e respectando o compoñente vivencial. O traballo a desenvolver será cooperativo na realización detarefas (algún alumno ten ACS).

Os proxectos de traballo cooperativo da “mediación” en tempos de recreo e a súa actuación como“monitores”, son moi propicios para que teñan o seu protagonismo e o recoñecemento da súa valía persoale sexan conscientes da importancia da súa contribución á posta en práctica dos mesmos, sendo, tamén,conscientes da importancia de usar unha linguaxe axeitada para regular a conduta dos demais, pero tamén asúa.

7. PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓNA avaliación será continua e global.Terase en conta o progreso xeral do alumno, sen perder como referente os estándares de aprendizaxe.

Os procedementos serán, entre outros, os seguintes: Observación sistemática do progreso do alumnado. Conversas sobre os aspectos difíciles de observar en coordinación co profesorado que incide no

alumnado. Corrección de exercicios e tarefas escritas, orais, individuais e/ou colectivas. Fichas individuais nas que se recolle e valora a aprendizaxe do alumnado. Todas as tarefas que realizan os alumnos, en diferentes soportes, a súa actitude ante o traballo, interese,

preguntas, participación, atención,.. Probas escritas en soporte papel e dixital. Observación de tarefas realizadas, en varios soportes

83

Autoavaliación e coavaliación dirixidas. Cadernos de traballo: valorando a presentación, limpeza, expresión escrita, ortografía, uso de fontes de

información, uso de gráficos, esquemas, etc., coñecementos que recolle, desenvolvemento das actividades,autocorrección de erros, etc. tendo en conta a organización do mesmo xa que se empregan coma unhaespecie de portafolios onde van pegando as diferentes tarefas, propostas de traballo, etc. para que teñen todoordenado.

Exposicións: como presenta o tema, se o domina, se responde ás preguntas con precisión, se amosa quetraballou a temáticas,... Cada trimestre realizaranse probas globais para comprobar o desenvolvemento das CCBB, tomando

como referencia os CA e os estándares de aprendizaxe. Previamente e periodicamente, iranse realizandoprobas.

Analizaranse os cadernos de traballo: valorando a presentación, limpeza, expresión escrita, ortografía,uso de fontes de información, uso de gráficos, esquemas, etc., coñecementos que recolle,desenvolvemento das actividades, auto-corrección de erros, etc. tendo en conta a organización domesmo xa que se empregan coma unha especie de portafolios onde van pegando as diferentes tarefas,propostas de traballo, etc. para que teñen todo ordenado.

Valoraranse a realización de propostas de traballo para expoñer, o aporte de materiais solicitados ou porpropia iniciativa...: como presenta o tema, se o domina, se responde ás preguntas con precisión, seamosa que traballou a temáticas,...

En traballos cooperativos, proxectos, etc. se participa aportando ideas, se asume responsabilidades, se équen de reflexionar sobre a información,...

Nas probas escritas: avaliarase a gramática, o desenvolvemento da comprensión lectora, se inclúe ovocabulario axeitado,...

Valorarase a presentación de tarefas propostas (mediante control diario) e resolución das mesmas. Tamén se realizará a análise das producións dos alumnos, resumos, traballos de aplicación e síntese (en

diversos soportes) cadernos de aula, textos escritos e orais, procesadores de texto,…. tendo en contatamén a caligrafía, ortografía,…

8. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN A porcentaxe asignada a cada apartado é o seguinte: Criterios aprobados polo claustro

Áreas Contidos (probas de todo tipo, non só controis)

Traballo diario Interese e Actitude

Matemáticas 50% 30% 20% Linguas 50% 30% 20% C. N e C.S. 50% 30% 20% V. Cívicos 40% 30% 30% A cualificación global de cada área obterase sumando as diferentes porcentaxes, sendo o aprobado 50%, édicir, un 5 sobre 10.

9. A AVALIACIÓN INICIALA profesora titor ado 5º de E.P. participou nunha xuntanza co Xefe de Estudos de EP, a Orientadora,

a profesora titora e o equipo docente de 4º de EP, coa finalidade de obter información acerca do mesmo,revisar os expedientes académicos e recabar outras informacións de interese académico.

84

Ademais da revisión da información recollida na citada xuntanza, realizáronse probas para avaliar oestado inicial de coñecementos, competencias, habilidades e destrezas TIC ao longo da segunda quincena desetembro.

Esta avaliación inicial é o punto de referencia para a toma de decisións relativas ao desenvolvementodo currículo e para determinar as medidas de apoio e reforzo.

10. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADEPartimos de que o propósito da atención á diversidade é posibilitar o acceso ao currículo a todo o

alumnado, dando respostas educativas e axustadas ás necesidades e empregando os recursos necesarios paracompensar as desigualdades derivadas de características individuais.

Daremos resposta ás diferentes capacidades, ritmos e estilos de aprendizaxe.

A partir dos estándares de aprendizaxe organizaranse tarefas, proxectos etc., para os alumnos que ospoidan superar máis amplamente.

Propoñeranse tarefas que permitan diferentes posibilidades de execución, soporte papel, dixital... ede libre execución con aplicación na vida cotiá e en diferentes agrupamentos.

Así mesmo lembraráselle/entregaráselle relación do que se traballou no trimestre, de cara árealización de probas, a aplicar en diferentes tarefas,... e realizaranse modificacións nas formas depreguntar nas probas de avaliación (unir con frechas, preguntas curtas, secuenciar pasos dun problemas,…),

Empregaranse materiais didácticos complementarios, presentacións, TIC,.. coa fin de axustar oproceso de ensinanza e aprendizaxe ás diferenzas individuais para tratar de que os alumnos poidan:

Consolidar contidos cuxa adquisición lle supón unha maior dificultade.

Ampliar e profundar en temas de especial relevancia para o desenvolvemento das CCBB.

Practicar habilidades instrumentais ligadas aos contidos de cada área.

Enriquecer o coñecemento daqueles temas ou aspectos sobre os que os alumnos mostrancuriosidade e interese.

11. ACCIÓNS DE EDUCACIÓN EN VALORES E DE CONTRIBUCIÓN AO PLANDE CONVIVENCIA

11.1. Accións de Educación en Valores:

Na exposición de valores tense en conta que van condicionar toda a actividade a realizar na aula e nocolexio por todos e cada un dos membros da comunidade educativa.

Partindo do respecto aos dereitos e liberdades recoñecidos na Constitución, a meta é lograr un ensinode calidade e en liberdade, capaz de dar resposta ás necesidades formativas dos alumnos, e o desexo decontribuír ao desenvolvemento dunha educación integral, polo que o que se pretende fomentar é:

A transmisión e posta en práctica de valores que favorezan a liberdade persoal, a responsabilidade,a cidadanía democrática, a solidariedade, a tolerancia, a igualdade, o respecto e a xustiza, así como queaxuden a superar calquera tipo de discriminación.

A adquisición de actitudes tolerantes e solidarias, ten no colexio e na aula, un interese particulardebido ás diferenzas culturais e nalgúns casos lingüísticas que son frecuentes entre o alumnado así comopolos alumnos con NEE e NEAE que se escolarizan no centro e na aula polo indicado no punto 1.

O esforzo individual e a motivación do alumnado.

A educación para a prevención de conflitos e para a resolución pacífica dos mesmos, así como anon violencia en todos os ámbitos da vida persoal, familiar e social.

O desenvolvemento da igualdade de dereitos e oportunidades e o fomento da igualdade efectivaentre homes e mulleres.

85

Os valores están presentes en todas e cada unha das actividades que se realizan na aula e no centro eque se desenvolven e traballan dunha maneira máis específica e concreta a través dos contidos actitudinais(valores, actitudes e normas) en cada un dos bloques de contidos das áreas curriculares e nos contidostransversais integrados tamén en cada unha.

Consideramos prioritarios "macrovalores", a partir dos cales traballaremos todos os demais sendocomúns aos dous niveis. Son os seguintes:

• Desenvolvemento da autonomía.

• Respecto a:

Membros da Comunidade Educativa.

Á diversidade.

Outras linguas e culturas.

Patrimonio Cultural.

Medio Ambiente no que vivimos

• Espírito crítico.

• Valoración do esforzo persoal e colectivo

• Creación dunha imaxe real e positiva de si mesmos.

• Coñecemento e práctica dos aspectos que conlevan ao traballo en grupo e normas que o rexen.

• Aprecio polos valores básicos que rexen a vida e a convivencia. É intención primordial o fomento dorespecto, a tolerancia e o diálogo e a aceptación de desigualdades como valores fundamentais.

• Coeducación en todos os niveis.

• A partir destes traballaranse outros valores como: confianza, tolerancia, solidariedade, esforzo,amizade, cooperación, non- violencia e paz, iniciativa creadora, crítica construtiva,...

Ademais de traballar o exposto na aula, tamén se traballa nos tempos de receo xa que diariamentexorden pequenos incidentes e ademais actúan como mediadores e monitores nestes tempos; participarasenas diferentes tarefas, actividades,… que se organizan para todo o centro aproveitando as actividadesprogramadas para días conmemorativos, tales como: Magosto, Día do Peón, Semana da Ciencia, Día da Paz,Día do Libro, Semana da Lectura, Semana do cine, Constitución e Estatuto de Autonomía, Día da árbore,campaña de lectura “A Arte”,…

Así, o tratamento transversal, levarase a cabo tendo en conta: Os temas transversais non se circunscriben a un área/disciplina determinada, senón que afectan a

diferentes ámbitos da vida e traballaranse desde as diversas perspectivas que ofrecen as distintas áreas. Para a súa concreción teremos en conta a capacidade dos alumnos para asumilos, a súa idade e a súa

situación evolutiva de acordo cos obxectivos propostos. Partindo do matiz de significado de cada un, sinálanse os obxectivos e enuméranse actividades que

se realizarán para tratar especificamente estes temas a pesar de que se traballan diariamente a nivel de aula ecentro segundo o indicado e en función de actividades realizadas ou a realizar e de situacións concretas.

Educación medioambiental:

Coa finalidade de que os alumnos comprendan as relacións co medio no que están/estamos inmersos ecoñezan os problemas ambientais e as solución individuais e colectivas que poden axudar a mellorar oentorno.

Comprender e producir mensaxes orais e escritos que versen sobre temas relacionados comantemento do medio ambiente.

Achegar ideas e posibles solucións que comporten un compromiso persoal para a mellora emantemento do medio ambiente.

Recoñecer a importancia de reciclar materiais como modo de contribuír ao mantemento domedio ambiente.

86

Mostrar respecto por todas as especies animais e vexetais, especialmente por aquelas que estánen perigo de extinción.

Ofrecer coidados e respectar aos animais e vexetais, fomentando a concienciación de queforman parte do patrimonio.

Actividades: incidir no medio ambiente como ben común, que engloba dende o patio do colexio,papeleiras, parque,... ata a realidades máis lonxanas, reciclaxe (clasificación de material funxible endistintos contedores: papel, pilas, material de plástico e vidro que previamente separamos na aula, tendo aresponsabilidade de depositalos nos colectores correspondentes en quendas de 2 alumnos) e actividades nanatureza: día da árbore (plantación), obradoiros de reciclaxe,…Educación nos Dereitos Humanos e para a Paz:

No centro convivimos moitas persoas con intereses non sempre similares polo que é un lugar idóneopara aprender actitudes básicas de convivencia: solidariedade, tolerancia, respecto á diversidade ecapacidade de diálogo e de participación social. Partimos dun concepto de Paz non só como ausencia deguerra, senón tamén como as relacións harmónicas entre os grupos e persoas.

Coñecer, comprender e aplicar as normas que rexen o intercambio comunicativo sabendorespectar e aceptar as achegas dos demais.

Valorar e recoñecer os esforzos individuais e colectivos para evitar mensaxes discriminatorias.

Recoñecer e valorar a propia agresividade, entendida como decisión, audacia, como unhaforma positiva de autoafirmación da personalidade e canalizala cara a condutas que favorezan o bencomún.

Desenvolver relacións de diálogo, de paz e harmonía no ámbito escolar e en todas as relaciónscotiás.

Estimar e valorar a lingua oral e escrita como medio de establecer e mellorar a comunicacióncos demais.

Apreciar e valorar a diversidade cultural como mostra de apertura cara á outras culturasdiferentes á propia.

Respectar os distintos modelos de familia e valoralos todos de igual xeito.

Recoñecer a importancia de compartir coas persoas máis necesitadas.

Actividades: colectivas como confección dun mural colectivo, unidade didáctica, manifesto polapaz, canción simbólica na que se participará con todo o Centro, e actividades individuais como poesías,redaccións, decálogos, elaboración de pombas con mensaxes,…, traballar por parellas e saber respectar aquenda, ofrecemento e aceptación de correccións, traballo cooperativo co resto da clase, sensibilidade anteoutro tipo de cultura e festividades, torneo de brilé “pola resolución pacífica de conflitos”, actuación comomediadores nos tempos de lecer, as propostas polos diferentes equipos de dinamización,…

Educación do consumidor, para o consumo:

O consumo está presente na nosa sociedade e na aula a cotío polo que consideramos necesario:

Dotar aos alumnos de instrumentos de análise para o exceso de consumo de produtos innecesarios.

Reflexionar sobre as mensaxes transmitidas a través de calquera sistema verbal e non verbal.

Mostrar unha actitude crítica ante a compra excesiva de pezas de vestir.

Reflexionar sobre o exceso de agasallos que adoitan solicitar na época do Nadal, aniversarios, ....

Axudar a que descubran e dean prioridade ao “ser” sobre o “ter” como medio de felicidadepersoal.

Tomar conciencia das necesidades básicas para a vida distinguindo o necesario do superfluo.

Aprender a disfrutar e coidar os bens que posúen ou consumen por sinxelos e cotiás que parezan,recoñecendo a súa utilidade.

87

Interpretar criticamente as mensaxes publicitarias para discorrer sobre a súa veracidade e actuarlibre e conscientemente ante eles.

Actividades como: obradoiros de consumo responsable, estudo do etiquetado e roda de alimentos,fomento de “merendas” axeitadas, traer as “merendas” en bolsas de tea, concursos relacionados co tema,etc.

Educación viaria:

O coñecemento e a utilización da vía pública é, especialmente no contorno no que se sitúa o centro, tenunha grande importancia polo que debemos de incidir moito desde a aula.

Coñecer o contorno e as normas básicas de circulación desde a perspectiva do peón e comoviaxeiro

Reflexionar sobre a propia conduta como peón, viaxeiro e condutor (bicicleta, monopatín...).

Respectar as normas de circulación en calquera circunstancia como medio para previr accidentes.

Aprender a usar, disfrutar e coidar os equipamentos urbanos, medios de transporte, zonas verdes einstalacións do centro.

Tomar consciencia dos problemas viarios e das situacións de risco ou de perigo que poidanpresentarse.

Descubrir e valorar as alternativas de ocio que nos ofrece o medio urbano e optar por aquelas quenos poidan proporcionar un maior deleite persoal.

Actividades: xogos de simulación, circuítos ou recorridos xerais nos que os nenos pasen polo rol depeóns, condutor, de gardas de tráfico ou de copilotos; hábitos adecuados nas entradas e saídas no Centro een actividades que se realicen fóra do mesmo, programas específicos coa Policía Local, tráfico, etc.

Educación para a igualdade de oportunidades entre sexos ou coeducación:

A Constitución Española comeza co dereito á igualdade sen distinción de sexos, razas ou crenzas.Sen embargo, unha parte da sociedade segue sendo machista, racista e intolerante, polo que se faiimprescindible transmitir ao alumnado este dereito da humanidade.

Alcanzar o compromiso de evitar en calquera situación comunicativa formas, termos e expresiónsque denoten discriminación.

Valorar a importancia de colaborar nas tarefas domésticas sen distinción de xénero.

Valorar a igualdade de capacidades entre os sexos no ámbito escolar, social ou profesional.

Actividades: favorécense, diariamente, actitudes de igualdade, xogos e actividades compartidos sendiferenciación de roles, sentarse na clase non clasificados por sexo, formar equipos mixtos, fomentar acooperación e non só a competición na iniciación deportiva, orde e limpeza da clase, participación nasactividades sen diferenciación de sexos e conmemorarase o Día Internacional da Muller coa potenciacióndas reivindicacións dos seus dereitos ata a igualdade, xoguetes comúns, dramatizacións con personaxes deficción permitindo cambios de identidade,…Educación para a saúde e calidade de vida:

Fomentaranse hábitos de hixiene física, mental e social que desenvolvan a autoestima e melloren acalidade de vida.

Coñecer e comprender a necesidade dos bos hábitos e condutas relacionadas co coidado dasaúde.

Valorar a importancia de seguir unha dieta equilibrada.

Mostrar interese por ter hábitos de hixiene correctos.

Actividades: fomento de hábitos de hixiene corporal, alimentación, postural e de actividades físicasque redunden positivamente nunha calidade de vida dende a dobre perspectiva preventivo - formativa.Daráselle continuidade ao Programa: “Experiencia de educar para a saúde na escola”, diariamente lavado demans Á volta do recreo, aseo co “toalliñas” á volta da clase de E.F.,…

88

Educación na sexualidade:

Trátase, non só de coñecer os aspectos biolóxicos da sexualidade, senón informar, orientar e educarnos aspectos afectivos, emocionais e sociais, entendéndoa como unha actividade plena de comunicaciónentre as persoas.

Recoñecer a importancia de demostrar os propios sentimentos e o afecto cara aos demais.

Familiarizarse co seu propio corpo e aceptalo tal como é.

Actividades: presentar información clara sobre o tema tendo en conta as súas demandas, ter nabiblioteca libros referentes ao tema, etc.

Educación cívica e moral

Utilizar a lingua oral e escrita como instrumento para relacionarse cos demais e chegar a acordos.

Reflexionar sobre o uso da lingua como medio para transmitir ideas, pensamentos e opinións,respectando os xuízos e opinións alleos.

Respectar as regras propias do intercambio comunicativo, así como a quenda de palabra dos seuscompañeiros.

Axudar e colaborar cos compañeiros e compañeiras, especialmente cos que máis o necesitan.

Respectar as regras dos xogos presentados e aceptar a derrota ou a vitoria con deportividade.

Valorar o traballo en equipo.

Valorar ás persoas polo que son, non pola súa fama ou renome.

Respectar ás persoas de calquera raza ou nacionalidade.

Tolerancia cara a outras formas de vida como por exemplo, as formas de vestir doutros países.

Valorar a capacidade e o esforzo das persoas.

Actividades: a traballar diariamente na aula respectando as quendas, axudando aos compañeirosque precisan axuda, fomento da solidariedade, toma de decisión responsable e en liberdade, xogos popularesnos recreos, etc.

Educación para as tecnoloxías da información e comunicación

Mostrar curiosidade e interese por coñecer novas tecnoloxías como Internet.

Mostrar interese polo traballo e respecto polos ultraportátiles, TDI,... do proxecto ABALAR.

Facer un uso axeitado das mesmas.

Actividades: potenciarase o emprego das novas tecnoloxías promovendo a reflexión sobre o seuuso de acordo co especificado no proxecto TIC/ABALAR.

Educación para o ocio e o tempo libre

Comprender a importancia de distribuír os tempos non lectivos.

Comprender e producir mensaxes orais e escritos que versen sobre temas relacionados con estetempo, actividades,…

Achegar ideas e posibles solucións que comporten un compromiso persoal para aproveitaraxeitadamente os tempos e actividades.

Ter un comportamento axeitado nas diferentes actividades

89

11.2. Accións de contribución ao Plan de Convivencia

Dirixidas a facilitar a integración e participación do alumnado

ACCIÓNS AXENTES RESPONSABLES TEMPORALIDADESesión de acollida para alumnos de novo ingreso no nivel Profesor titor SetembroPresentación do titor e información sobre aspectos relativos á organización efuncionamento do centro, actividades de coñecemento mutuo e dinámica de gruposno espazo da titoría

Profesora titora/profesores denivel/profesores de área

Setembro

Sesión de titoría sobre información relativa a dereitos e deberes do alumnado,normas de convivencia, de funcionamento, funcións do delegado, …

Profesora titora Setembro/Outubro

Sesión de titoría para a elección de delegado Titora Antes do 15/10Concreción das normas de clase a partir das de convivencia Titora Setembro/outubroActuación dos alumnos do ciclo como monitores/mediadores nos xogos no tempo derecreo

Profesor de E.F. /Titora/ Outrosprofesores

Ao longo do curso.

Analizar na titoría, ao final de cada trimestre, a marcha da convivencia da clase etrasladar a información á xunta de avaliación

Titora (aula)/equipo docente(xuntanzas de avaliación)

Ao final de cada trimestree fin de curso

Realización de diversos obradoiros e outras actividades relacionadas coasolidariedade, Paz, Dereitos do neno, Dereitos Humanos contando co apoio doutrasinstitucións

ProfesoradoDespois de cadaactividade e ao final decurso.

Dirixidas a favorecer as relacións entre as familias e o centro

ACCIÓNS AXENTES RESPONSABLES TEMPORALIZACIÓNReunión de principio de curso na que se presentará ao profesorado, equipo directivo,comunicación de normas de funcionamento, recomendacións, normas deconvivencia, etc

Titora Setembro

Reunións trimestrais conxuntas coas familias, por nivel Titora TrimestralReunións específicas para tratar de implicar ás familias no proxecto ABALAR Titora Outubro/novembroEntrevistas periódicas entre o profesorado responsable da titoría, e os pais dealumnos do grupo, a ser posible, no horario establecido.

TitoraProfesores de área

Todo o curso

Entrevistas individuais entre familias e o orientadora/titora/Xefe de Estudos, noscasos necesarios, para acordar decisións relativas a previr e resolver situaciónsproblemáticas concretas

Orientadora/Titor/Xefe deEstudos/Director

Ao longo do curso

Entrevistas persoais entre o Titora/Orientadoraa/ Xefe de estudos/Director e asfamilias do alumnado implicado en episodios de acoso e intimidación co fin devalorar situacións concretas e establecer as medidas oportunas (de as haber)

Orientadora/Titora/Xefe deestudos/Director

Ao longo do curso

90

Actividades incluídas en proxectos de equipos que favorezan a colaboración dasfamilias

Equipos Todo o curso

Dirixidas á consecución dos obxectivos

ACCIÓNS AXENTES RESPONSABLES TEMPORALIZACIÓNTratamento de temas específicos nas titorías relacionados coa convivencia(habilidades sociais, problemas xurdidos no grupo, temas transversais, etc.)

TitoraOutras institucións

Ao longo do curso

Traballo de dinámica de grupos nas titorías e máis concretamente onde se detectenproblemas de convivencia en calquera das súas variantes: conflitos, rexeitamentos,marxinación,...

TitoraOrientadora

Ao longo do curso

Celebración de efemérides relacionadas coa convivencia, Paz, Día Internacional daMuller,... Presentación de proposta de actividades nas reunións dos órganos decoordinación

Toda a comunidade educativa Nas datas fixadas naPXACando xurdan

Subministrar información da dispoñible na rede sobre os temas indicados,programas,... como recurso TIC para as diferentes temáticas

Coordinadora ABALARTitora ABALAR

Ao longo do curso

Acollida para o alumnado de novo ingreso Titora Setembro

91

12. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC DO CENTRO

• Integración TIC, novas metodoloxías e avaliación. Control do uso por parte dos alumnosdos ultraportátiles; evitar distraccións, perigos de Internet... Uso das TIC cando aportenvalor engadido.

• Distribución aproximada do reparto do tempo na aula Abalar:

20% explicacións

do profesor coa PDI

30% exposicións

traballos dosalumnos con PDI

30% traballo

individual/grupal cos ultraportátiles

20% Traballo

individual/grupal sen ultraportátiles

• Planificación do traballo (preparar as clases, corrixir). Reparto de roles ao alumnado:corrixir, compañeiro-titor, asesor TIC, profesor...

• Uso dos ultraportátiles: libro dixital (fonte de información), caderno de traballo (editor,presentacións...), e tamén para crear, comunicarse, traballar colaborativamente...

• Uso da PDI: compartir, corrixir, debater (traballo colaborativo).

• Previsión de problemas e estratexias para abordalos: avarías, virus, fallos de Internet...

13. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR E AOPROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO

A lectura é un factor esencial do enriquecemento intelectual e constitúe unha actividadeclave na educación por ser un dos principais instrumentos de aprendizaxe, cuxo dominio abre asportas a novos coñecementos. A comprensión lectora, ademais de ser un instrumento deaprendizaxe, é un requisito indispensable para que o alumno sinta gusto pola lectura.

O fomento da lectura e o desenvolvemento da comprensión lectora serán impulsados, nonsó desde as áreas de Lingua e Literatura Galega e Lingua Castelá e Literatura, senón a través dasactividades específicas de todas as áreas así como levando a cabo as propostas dos outrosequipos, actividades complementarias,...

Os propósitos da lectura son moi diversos e están sempre ao servizo das necesidades eintereses do lector. Lese para obter información, para aprender, para comunicarse, paradivertirse, para vivir outras realidades. Todas estas finalidades da lectura deberán terse en contaá hora de traballar na aula, e deberán desenvolveranse estratexias que lle faciliten ao alumno asúa consecución.

Os obxectivos que se pretenden lograr son os seguintes:

Espertar e aumentar o interese do alumnado pola lectura.

Potenciar a comprensión lectora desde todas as áreas do currículo.

Formar lectores capaces de desenvolverse con éxito no ámbito escolar.

Lograr que a maioría do alumnado descubra a lectura como un elemento de gocepersoal.

Fomentar no alumnado, a través da lectura, unha actitude reflexiva e crítica ante asmanifestacións do contorno.

Usar as bibliotecas para a busca de información / investigación e aprendizaxe e comofonte de pracer.

Utilizar Internet para buscar lecturas, sexa en formato PDF ou EPUB, sempre enpáxinas autorizadas como as bibliotecas do Instituto Cervantes, as mediatecas doConsello da Cultura Galega, a Asociación de Tradutores en Lingua Galega., etc.

Iniciarse na utilización de E-Readers, como pode ser o Callibre, que forma parte dosoftware dos ultraportátiles Abalar.

92

É fundamental transmitir aos alumnos o entusiasmo pola lectura para lograr facer lectorescapaces e motivados.

É moi importante a elección dos textos cos que se vai traballar. Estes han de ser motivadorese axeitados ao nivel dos lectores. Na aula cóntase tamén cunha pequena biblioteca. Traballarase aidentificación da estrutura dos diferentes textos, as ideas principais e secundarias, o sentido dosdistintos parágrafos e as relacións que entre eles se establecen.

Os textos serán elixidos en función dos seguintes criterios:

Grao de maduración do proceso lector

Elección de temas atractivos e interesantes para os alumnos

Aumento da dificultade dos textos ao longo do curso

Textos variados en canto a contidos e aos xéneros literarios

Elección do tipo de letra axeitada

Ilustracións atractivas e motivadoras.

Hai que destacar, tamén, a importancia da lectura en voz alta na comprensión lectora, xa que,a través dela, estimúlase a recreación de sentimentos e de sensacións, ao mesmo tempo que servecomo vehículo de ideas. A automatización dun bo ton, unha correcta pronunciación e unhaaxeitada velocidade lectora son imprescindibles para que os nenos poidan consolidar acomprensión lectora.

O Proxecto Lector do Centro será o eixe vertebrador das actividades de fomento da lectura,escritura e comprensión lectora. Nel están recollidas as actividades que se levarán a cabo, tantona aula como na Biblioteca que será un piar clave na consecución dos obxectivos establecidos.

Así mesmo participarase en todas as actividades propostas para o nivel dentro do Plan Anualde Lectura.

Ademais asistirase ou planificaranse no centro diferentes actividades de animación á lectura,empregando un libro base, obradoiros de banda deseñada… ademais de participar en todas asque se leven a cabo no centro por mor de diferentes conmemoracións, celebracións, Semana daLectura, Semana do Cine,…

De acordo co especificado as tarefas encamiñaranse a:

Traballar a produción de textos orais e escritos.

Traballar a comprensión dos enunciados de exercicios, tarefas, textos de proxectos, ....

Reforzar e profundar a aprendizaxe da busca de información: dicionario, enciclopediabiblioteca, ordenador, etc.

Fomentar a achega de noticias de prensa, revistas, etc. ás aulas por parte do alumnadoe achegar a prensa como medio de información á lectura cotiá.

Produción de textos continuos (descricións, contos, poemas, etc.) e descontinuos(esquemas, táboas, gráficos...)

Fomentar a autonomía no traballo por parte do alumnado aportándolles estratexias quelles permitan desenvolver as súas capacidades.

Potenciar o traballo cooperativo como medio para desenvolver as competenciasbásicas.

Fomentar a comunicación e expresión oral de textos por medio da lectura en voz altapara os demais, tanto do propio grupo como doutros.

Así mesmo deben ter un modelo lector que consistirá en que os profesores leamos en vozalta, con corrección, pequenos textos, audicións,…

Introduciranse as TIC como recurso para mellorar a competencia lingüística, dixital e otratamento da información (ABALAR) e asistirán ao longo do curso á biblioteca, en diferentestempos.

Para intentar formar lectores críticos solicitaráselle ou subministraránselles outros tipos de93

información: publicidade, catálogos de electrodomésticos, prensa, etc.Participarase nas actividades programadas polo Equipo da Biblioteca incluídas no plan anual

de lectura e nas programadas polo EDLG.

Participación en actividades complementarias de fomento da lectura programadas polaAdministración e outros organismos seleccionadas previamente e de xeito responsable.

Potenciarase a participación propia (tempo reservado no horario, pasaporte da lectura,… )das familias para lectura de contos, conta contos,… solicitando a súa participación para temposde recreo, Semana da Lectura, conmemoracións, outros tempos,…

A hora de ler (tempo simultáneo de lectura silenciosa en todo o centro), xa iniciada no mes desetembro e realízase diariamente durante 30 minutos á volta do recreo do mediodía.

Fixarase un libro de lectura, común, para cada trimestre do que realizarán tamén ascorrespondentes actividades. Neste caso será adquirido polas familias mentres que os demaispoden ser da biblioteca de aula ou do centro ou ben de intercambios entre eles ou das súas casas.

Participarase tamén na actividade de “mochilas viaxeiras” proposta dende o Equipo dabiblioteca, traballando tamén dende a aula co obxectivo de implicar tamén ás familias.

Diariamente elabóranse actividades propostas nos textos, polo profesorado (de elaboraciónpropia, de diferentes actividades, internet, Abalar,..) que se corrixen, para todos nos taboleiros edespois revísanse individualmente ou outras específicas e diferenciadas para cada alumno.

Como mínimo, unha vez á semana, fanse ditados. Ao rematar, cada alumno, mirando polotexto correcto, revisa e corrixe se hai palabras non escritas correctamente. A continuaciónintercambian os cadernos de traballo e revísaos un compañeiro. Por último a profesora titora é aque o revisa. Foméntase a escritura libre, sobre temas propostos: narracións, descricións,... Cómomínimo elaboran unha actividade deste tipo cada quince días.

Algúns dos traballos realizados con fotos ou vídeos das actividades cólganse no blogue dabiblioteca ou na web do colexio.

Tamén se realizan pequenas narracións, descricións, cómics, esquemas,… de diferentessituacións e temáticas.

Coincidindo coas diferentes conmemoracións, festividades, etc. traballarase a recolleitade ditos populares, refráns, adiviñas, receitas,…

14. ACTIVIDADES DE REFORZO/RECUPERACIÓN Adoptar organizacións flexibles dentro da aula con estratexias inter e intra-grupais para

potenciar actividades con grupos heteroxéneos.

Levar á practica o programa de acción titorial.

Realizaranse actividades de recuperación e reforzo periodicamente, tamén en soporte dixital,buscadas na rede.

Planificaranse actividades de reforzo e cada certo tempo de repaso co fin de afianzar oaprendido. No caso de alumnos que non acadaran os obxectivos e CCBB traballarase coneles individualmente e noutros tempos traballarán con compañeiros que non teñandificultades.

Actividades encamiñadas a mellorar a comprensión lectora, o cálculo, resolución deproblemas, de técnicas de expresión oral e escrita, xogos de linguaxe, traballar ascompetencias,... empregando o TDI, soporte papel, soporte dixital,...

94

15. MATERIAIS DIDÁCTICOS• Un netbook Abalar por cada alumno, utilizable na aula.

• Cursos de 5º de EP incluídos na Aula Virtual de Aprendizaxe Moodle do centro.

• Repositorio de contidos Abalar.

• Libros de texto para 5º da Editorial Anaya.

• Outros recursos a empregar son os seguintes:

PDI

Cámara de fotos, vídeo, programas para elaborar mapas mentais, ...

Libros dixitais de distintos contornos web.

Pendrive.

Páxina web do centro.

Biblioteca de lectura infantil e xuvenil BLIX

Enciclopedia da Fantasía Popular de Galicia: Galiciaencantada

Web da Asociación Galego do Libro Infantil e Xuvenil: Gálix

Blog de lectura: Trafegandoronseis

Enciclopedias virtuais: Galipedia, wikipedia, kalipedia, etc.

Quiosco: Prensa de Galicia, Prensa de España, Prensa de Europa

Bibliotecas escolares de Galicia

Hora de ler

Ler en mancomún

Libros a eito

Rede de lectura

Biblioteca Ánxel Casal

Praza das letras

LG3

Dicionarios en liña: Dicionario CLUVI inglés-galego , Dicionario digalego.com , DicionarioRAE , Dicionario RAG , Wordreference

Tradutores: Automático Cervantes , ESGA , Lucy , Opentrad , Traducíndote

Mapas de ideas: Editor de diagramas DIA, Freemind

Mapas, planos, planisferios…

Medida de magnitudes (balanza de laboratorio, metros (extensible, de xastre, ríxido earticulado, para realizar descricións), triplos decímetros, regras graduadas, probetas,…).

Dicionarios, de sinónimos e antónimos, de castelán a galego, de galego a castelán,normativos, enciclopédicos,… en diferentes soportes; enciclopedias.

Papel cuadriculado.

Regra, escuadra, cartabón, compás e transportador de ángulos para trazar rectas,semirrectas, segmentos, circunferencias, corpos xeométricos, comparar ángulos, .

Recortes de fotos ou debuxos simétricos e de obxectos con simetría.

Esqueletos, láminas, enciclopedias, modelos anatómicos,…

Termómetros de ambiente, barómetro, pluviómetro, anemómetro,... Casiñameteorolóxica (pendente de colocación e de adquirir o termómentro e barómetro)

Biblioteca do centro e biblioteca de aula.

95

http://www.edu.xunta.es/centros/cpidosdices/

http://www.traducindote.com/

http://sli.uvigo.es/tradutor/

http://www.lucysoftware.de/cms/front_content.php?idcat=45&changelang=3

http://www.xunta.es/tradutor/

http://oesi.cervantes.es/traduccionAutomatica.html

http://www.wordreference.com/es/

http://www.realacademiagalega.org/dicionario

http://buscon.rae.es/draeI/html/cabecera.htm

http://buscon.rae.es/draeI/html/cabecera.htm

http://xunta.digalego.com/dicionario_xunta/html/ACCESO/index.php

http://sli.uvigo.es/dicionario/

http://www.culturagalega.org/lg3/

http://www.prazadasletras.org/

http://www.rbgalicia.org/santiago/

http://redelectura.blogspot.com/

http://librosaeito.blogspot.com/

http://lerenmancomun.blogspot.com/

http://bega-horadeler.blogspot.com/

http://www.edu.xunta.es/biblioteca/blog/

http://kiosko.net/eur/

http://kiosko.net/es/

http://kiosko.net/es/geo/Galicia.html

http://www.kalipedia.com/

https://es.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Portada

https://gl.wikipedia.org/wiki/Portada

http://trafegandoronseis.blogspot.com.es/

http://www.galix.org/indice.htm

http://www.galiciaencantada.com/

http://www.filix.org/

Radio CD para diferentes audicións

Cortizas

Láminas de debuxo, ceras, témperas, pinceis, material para reciclar, recollido nomedio… para diferentes representacións plásticas.

16. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES Conmemoracións, celebracións e festivais que se realicen no propio centro.

Concertos didácticos.

Programa de Habilidades Sociais.

Visita a diversas exposicións.

Saída cultural-lúdica de fin de curso.

Todas as actividades propostas para o nivel dende o Equipo de Biblioteca así comonovas que se propoñan dende o Equipo de Actividades Complementarias e Extraescolares.

Calquera outra que xurda e se considere axeitadas para o desenvolvemento do currículo

NOTA: Algunha das actividades propostas está supeditada á existencia da correspondente ofertapolo organismo/institución correspondente, así como realizaranse outras ofertadas sempre ecando se consideren de interese didáctico.

96

17. PROCEDEMENTO E SISTEMA DE CONTROL, SEGUIMENTO E AVALIACIÓN DO GRAO DE CONSECUCIÓN DASCOMPETENCIAS BÁSICAS E OBXECTIVOS DA ETAPA, POR PARTE DO ALUMNADO (exemplificacións)

LINGUAS

1 2 3 4

PROBAS ESCRITAS Pouca consolidaciónNivel próximo ao enunciado doestándar

Nivel medio-alto con poucoserros

Sen erros

PROBAS LECTORAS Pouca consolidaciónNivel próximo ao enunciado doestándar


Sen erros

PROBAS ORAIS Pouca consolidaciónNivel próximo ao enunciado doestándar


Sen erros

TAREFAS FINAIS:COMPETENCIAL

Nivel de logromínimo, asociado abaixa eficiencia edébil paticipación.

Nivel medio en canto a eficiencia,ademais dunha participación activa.

Nivel medio-alto en canto aeficiencia ademais dun bo graode implicación.

Nivel alto en canto a eficiencia,participación e implicación.

CADERNO DE AULAPouca consolidación:desorganización,limpeza, ...

Nivel próximo ao enunciado doestándar.

Nivel medio alto con erros nonmoi significativos

Manexo dos coñecementos senerros.

E-PORTFOLIOPouca consolidación:desorganización

Nivel próximo ao enunciado doestándar.

Nivel medio alto con erros nonmoi significativos


REALIZACIÓN DETAREFAS

Nunca ou case nuncaFai algunhas pero con resultadospouco acertados

Realízaas sempre cun nivelmedio - alto de eficiencia

Realízaas sempre con eficiencia,revísaas e razónaas.

MATEMÁTICAS

1 2 3 4

PROBAS ESCRITAS Pouca consolidaciónNivel próximo ao enunciadodo estándar

Nivel medio-alto conpoucos erros

Sen erros

COMPRENSIÓN DEENUNCIADOS/TEXTOS

Pouca consolidaciónNivel próximo ao enunciadodo estándar


Sen erros

E-PORTFOLIO Pouca consolidaciónNivel próximo ao enunciadodo estándar


Sen erros

TAREFAS FINAIS:COMPETENCIAL

Nivel de logro mínimo,asociado a baixa eficiencia edébil paticipación.

Nivel medio en canto aeficiencia, participación activa.

Nivel medio-alto en cantoa eficiencia ademais dunbo grao de implicación.

Nivel alto en canto a eficiencia,participación e implicación.

CADERNO DE AULA Pouca consolidación.Nivel próximo ao enunciadodo estándar.

Nivel medio alto con errosnon moi significativos


97

REALIZACIÓN DETAREFAS

Nunca ou case nuncaFai algunhas pero conresultados pouco acertados

Realízaas sempre cun nivelmedio - alto de eficiencia

Realízaas sempre con eficiencia,revísaas e razónaas.

OPERACIÓNS NUMÉRICAS

TÁBOAS PARA RECOLLER INFORMACIÓN1 2 3 4

Partes e contidos da táboa Non estrutura a informaciónnos eixes e a información nonse axusta ao contidoproposto.

Ben estruturada pero mesturaobxectos e a información nonse axusta de todo ben aocontido.

Ben estruturada; cade eixecorresponde ao obxectoestudado, pero non se recollea información imprescindible.

Ben estruturada; cada eixocorresponde ao obxectoestudado. A informaciónaxústase ao contido.

Aspectos traballados Non nomea o traballado. Nomea, de forma moi xeral,algún aspecto traballado.

Fai referencia ao traballadopero non achega detalles.

Fai referencia ao traballado eachega detalles de cuestiónsque aprendeu ou lle chamaroná atención.

Uso de vocabularioespecífico

Vocabulario pobre erepetitivo

Vocabulario algo repetitivosen palabras novas, dastraballadas.

Emprega un vocabulario rico,variado pero con palabras eexpresións do traballado.

Emprega un vocabulario rico,variado, sen repeticións, econ palabras e expresións dotraballado.

OPERACIÓNS

Coñece o proceso Sitúa correctamente osnúmeros

Realiza ben os cálculos Repasa as operaciónscando remata

Elixe correctamente aoperación/s que ten que realizar

Sempre Ásveces

Nunca Sempre Ásveces



Nunca Sempre Ás veces Nunca

SUMA E RESTA

MULTIPLICACIÓN

DIVISIÓN

SUMAS E RESTAS CONDECIMAISMULTIPLICACIÓN EDIVISIÓN CON DECIMAISSUMA E RESTA DEFRACCIÓNSMULTIPLICACIÓN EDIVISIÓN DE FRACCIÓNSOPERACIÓNSCOMBINADAS

98

18. AVALIAR A PROPIA PROGRAMACIÓN/PRACTICA DOCENTETeranse en conta os procedentes e indicadores recollidos a continuación:

As aprendizaxes acadadas polo alumnado. As medidas de atención á diversidade aplicadas. A programación e o seu desenvolvemento, a organización da aula, o aproveitamento dos

recursos do centro e os procedementos de avaliación do alumnado. (Os resultados obtidos polosalumnos serán o punto de partida para continuar avanzando no currículo)

A coordinación entre os mestres e mestras do equipo docente e entre os diferentes niveis.

Para tal fin eleboráronse as seguintes táboas: Bloque de contido valoración observacións propostas de

melloraAdecuación de mínimos, actividades e contidos Criterios de avaliación e estándares de aprendizaxeaxeitadosIncluíronse/realizáronse medidas de atención ádiversidade.Integráronse temas transversaisRealizáronse actividades de motivación,desenvolvemento, reforzo/ampliación e avaliaciónA distribución temporal das actividades foi axeitadaA temporalidade foi axeitadaA distribución da aula favorece a metodoloxíaempregadaHai material suficiente, está accesible e planificouseaxeitadamenteA coordinación coas familias foi axeitadaA metodoloxía empregada foi axeitada tendo enconta a atención á diversidadePartiuse do nivel curricular dos alumnosOs alumnos coñecían os criterios de avaliación,estándares de aprendizaxe e criterios decualificaciónHoubo problemas de comprensión? O nivel decomprensión foi baixo, medio ou altoEmpréganse diversos modelos de corrección(alumnos, profesora)Opinión: que habería que cambiar ou reformar? Porque?

ESCALA: 0: Non / Nada; 1: Moi pouco; 2: Suficiente; 3: Ben; 4: Moi ben.

99

CUESTIÓN A AVALIAR VALORACIÓN CONSIDERACIÓNSSOBRE A PROGRAMACIÓN DOCENTE

Adaptáronse os contidos á normativa curricularOs criterios de avaliación refírense a accións didácticas que están presentes naaulaRecóllense por diferentes instrumentos os estándares de aprendizaxeEmpréganse diferentes tarefas competenciais para reflexar o desenvolvementodas competencas clavesEstán presentes os estándares de aprendizaxe en distintas actividadesTense en conta a atención á diversidade

SOBRE A CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXEO alumnado logra consolidar a maioría dos estándaresExisten estándares que resultan pouco operativosOs estándares de aprendizaxe recóllense por diferentes instrumentosHai estándares que resultan pouco accesiblesHai estándares que están alonxados do contidoResulta sinxelo identificar o nivel de desenvolvemento de cada un dosestándares

100

cpi de bembibre - edu.xunta.galº educaciÓn... · aparatos coa súa función no corpo. b2.2....

Documents