ciencias da natureza 5º - edu.xunta.gal · coñecer que a célula é a unidade estrutural básica...

CIENCIAS DA NATUREZA 5º

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA 2015 -2016

Laura García Estévez

1

ÍNDICE:

1. CONTEXTUALIZACIÓN..................................................................................................1

2. ALUMNADO Ó QUE SE REFIRE A PROPOSTA............................................................1

3. OBXECTIVOS EN CLAVE DE COMPETENCIAS...........................................................1

4. CONTIDOS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN / ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE.......6

5. TEMPORALIZACIÓN E AVALIACIÓN TRIMESTRAL...................................................17

6. PERFIL COMPETENCIAL..............................................................................................36

7. CRITERIOS DE PROMOCIÓN E MÍNIMOS ESIXIBLES...............................................40

8. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN........................................48

9. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN.................................................................................48

10. METODOLOXÍA...........................................................................................................50

11. ENSINANZAS TRANSVERSAIS.................................................................................52

12. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS..................................................................53

13. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE......................................................................................53

14. ESTRATEXIAS PARA INCORPORAR AS TICS..........................................................55

15. ESTRATEXIAS PARA ESTIMULAR O HÁBITO LECTOR E PARA DESENVOLVER A

EXPRESIÓN ORAL E ESCRITA........................................................................................55

16. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES.................................56

17. AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN...........................................................................56

2

1. CONTEXTUALIZACIÓN

Tipo de centro e entorno

O centro escolar no que se vai aplicar a presente programación é un CEIP de unha liñasituado no céntrico e popular barrio da Almáciga en Santiago de Compostela (A Coruña).

O CEIP Apóstolo Santiago consta de 9 unidades, tres de educación infantil e tres deeducación primaria, e acoden a él un total de 134 alumnos procedentes de entornossocioeconómicos e culturais moi variados , aínda que compre sinalar que existe unnúmero significativo de alumnos de etnia xitana.

No centro traballan dezasete mestres/as, dos que dúas (a orientadora e a mestraespecialista de Relixión ) son itinerantes.

Dependencias

No centro contamos con unha aula por unidade, aulas de música, PT e AL, así comaespazos de biblioteca, salón de actos, orientación, relixión, sala de mestres, zonaadministrativa de despachos do equipo directivo, zona de recreo cuberta (pabillón) edescuberta (patio) e área de comedor de almacén.

A aula de 5º curso é espaciosa e conta con todos os materiais necesarios para levar acabo o proceso de ensinanza aprendizaxe con éxito. É unha das dúas aulas Abalar docentro polo que conta con un equipo informático por alumno, pizarra dixital e cañónproxector. .

2. ALUMNADO A QUEN SE REFIRE A PROPOSTA

En quinto curso de educación primaria hai 13 alumnos e alumnas de características eniveles de desempeño variados. Estas diferencias en gustos, estilos de aprendizaxe e habilidades informarán a postaen práctica da programación.

3. OBXECTIVOS en clave de competencias:

1. Coñecer as propiedades da materia e dos materiais e os cambios físicos e químicos da materia para recoñecelos no contorno físico cotián. (Matemática. Ciencia e tecnoloxía / Intelixencia naturalista)

2. Utilizar operacións matemáticas para expresar algunhas magnitudes (masa, volume e densidade) nas unidades adecuadas. (Matemática. Ciencia e tecnoloxía / Intelixencia lóxica e matemática)

3. Coñecer as principais formas de enerxía, os cambios que provocan na materia, as distintas formas de obter enerxía e como usala de forma responsable. (Matemática. Ciencia e tecnoloxía / Intelixencia naturalista)

3

4. Coñecer que a célula é a unidade estrutural básica dos seres vivos e comprender a súaimportancia na organización dos tecidos, dos órganos e dos sistemas do corpo humano (Matemática. Ciencia e tecnoloxía / Intelixencia naturalista)

5. Distinguir os diferentes reinos dos seres vivos e as características que definen a cada un dos reinos. (Ciencia e Tecnoloxía; Aprender a aprender / Intelixencias naturalista)

6. Distinguir os animais vertebrados dos invertebrados, así como a carasterísticas de cadaun destes grupos e a súa clasificación. (Ciencia e Tecnoloxía; Aprender a aprender / Intelixencias naturalista e intrapersoal)

7. Identificar e adoptar hábitos de saúde e hixiene, así como técnicas de primeiros auxiliospara previr enfermidades infecciosas e enfermidades relacionadas co bo funcionamento dos órganos e dos sistemas do corpo humano. (Matemática. Ciencia e tecnoloxía / Intelixencia naturalista)

8. Identificar os órganos do sistema nervioso, o aparato locomotor e a función que realiza cada un para unha mellor comprensión do corpo humano, así como a importancia duns hábitos de saúde correctos para mantener o seu bo estado. (Matemática. Ciencia e tecnoloxía / Intelixencia naturalista)

9. Identificar os compoñentes dun ecosistema e as características que os definen para determinar as relacións que se establecen entre os seres vivos que habitan alí, así como as actuacións que ocasionan desequilibrios co fin de evitalas ou reducir o seu impacto. (Matemática. Ciencia e tecnoloxía / Intelixencia naturalista)

10. Recoñecer as partes dunha planta, as súas funcións e a fotosíntese para valorar a importancia deste proceso na renovación do aire. (Matemática. Ciencia e tecnoloxía / Intelixencia naturalista)

11. Adoptar actitudes de respecto polo medio físico e polos seres vivos que o habitan co fin de fomentar o equilibrio dinámico da natureza e o mantemento do contorno natural. (Sociais e cívicas / Intelixencia interpersoal)

12. Describir fenómenos físicos de forma estruturada e co vocabulario adecuado. (Comunicación lingüística / Intelixencia lingüística e verbal)

13. Iniciarse na utilización das TIC cun espírito crítico. (Dixital / Intelixencia lingüística e verbal)

14. Tomar decisións reflexionando e valorando posibilidades de maneira autónoma e responsable para facer fronte a situacións cotiás. (Iniciativa emprendedora / Intelixencia intrapersoal)

15. Participar das iniciativas que xurdan do grupo cooperando como parte dun proxecto común. (Sociais e cívicas / Intelixencia interpersoal)

16. Establecer conxecturas, comprobacións e conclusións respecto a feitos que suceden dunha forma natural como sobre os que ocorren cando se provocan a partir de pequenos

4

experimentos ou experiencias. (Matemática. Ciencia e Tecnoloxía; Iniciativa emprendedora; Aprender a aprender / Intelixencias naturalista e intrapersoal)

5

4. CONTIDOS / CRITERIOS DE AVALIACIÓN / ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

BLOQUE 1: INICIACIÓN Á ACTIVIDADE CIENTÍFICA Unidades didácticas nas que se desen-volven: da 1 á 6

Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe1. Iniciación á actividade científica.2. Emprego de diferentes fontes de in-formación. 3. Lectura de textos propios da área. 4. Utilización das tecnoloxías da información e comunicación para buscar e seleccionar información, simular procesos e comunicar conclusións sobre os traballos realizados.5. Uso progresivamente autónomo do tratamento de textos (axuste de páxina,inserción de ilustracións ou notas, imaxes etc.). 6. Xestión de ficheiros.

1. Obter información relevante sobre fei-tos ou fenómenos previamente delimita-dos, facer predicións sobre sucesos na-turais, integrar datos de observación di-recta e indirecta a partir da consulta de fontes directas e indirectas e comunican-do os resultados en diferentes soportes.

1.1. Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante, analízaa, obtén conclusións, elabora informes e comunica os resultados en diferentes soportes.

1.2. Expresa oralmente e por escrito, deforma clara e ordenada contidos rela-cionados coa área manifestando a com-prensión de textos orais e/ou escritos.

1.3. Emprega de forma autónoma o tra-tamento de textos (axuste de páxina, in-serción de ilustracións ou notas etc.).

1.4. Manexa estratexias axeitadas para acceder á información dos textos de ca-rácter científico.

1.5. Efectúa búsquedas guiadas de in-formación na rede.

6

7. Aproximación experimental a cues-tións científicas próximas á súa realida-de.

8. Traballo individual e cooperativo.

9. A igualdade entre homes e mulleres.

10. A conduta responsable.

11. A relación cos demais. A resolución pacífica de conflitos.

12. Toma de decisións: criterios e con-secuencias.

13. Desenvolvemento de hábitos de traballo, esforzo e responsabilidade. Técnicas de traballo. Recursos e técni-cas de traballo individual.

14. Hábitos de prevención de enfermi-dades e accidentes na aula e no cen-tro.

2. Establecer conxecturas tanto respectode sucesos que ocorren dunha forma natural como sobre os que ocorren can-do se provocan a través dun experimen-to ou dunha experiencia. 3. Traballar de forma cooperativa, apre-ciando o coidado pola seguridade propiae a dos seus compañeiros/as, coidando as ferramentas e facendo un uso ade-cuado dos materiais.

1.6. Coñece e aplica estratexias de ac-ceso e traballo na rede.

2.1. Manifesta autonomía na planifica-ción e execución de accións e tarefas e ten iniciativa na toma de decisións.

3.1. Utiliza estratexias para realizar tra-ballos de forma individual e en equipo, amosando habilidades para a resolu-ción pacífica de conflitos

3.2. Coñece e emprega as normas de uso e de seguridade dos instrumentos, dos materiais de traballo e das tecnolo-xías da información e comunicación.

3.3. Utiliza algúns recursos ao seu al-cance proporcionados polas tecnoloxíasda información para comunicarse e co-laborar.

7

15. Emprego de diversos materiais, tendo en conta as normas de segurida-de.

16. Elaboración de protocolos de uso das TIC na aula.

17. Valoración da necesidade de con-trolar o tempo destinado ás tecnoloxíasda información e da comunicación e do seu poder de adicción.

18. Planificación e realización de pro-xectos, experiencias sinxelas e peque-nas investigacións, formulando proble-mas, enunciando hipóteses, seleccio-nando o material necesario, montando, realizando e extraendo conclusións e presentando informes en diferentes so-portes.

4. Realizar proxectos, experiencias sin-xelas e pequenas investigacións e pre-sentar informes coas conclusións en di-ferentes soportes.

4.1. Realiza proxectos, experiencias si-nxelas e pequenas investigacións for-mulando problemas, enunciando hipóte-ses, seleccionando o material neces-ario, realizando, extraendo conclusións e comunicando os resultados.

4.2. Presenta un informe, de forma oral ou escrita, empregando soportes varia-dos, recollendo información de diferen-tes fontes (directas, libros, Internet…) cando traballa de forma individual ou enequipo na realización de proxectos, ex-periencias sinxelas e pequenas investi-gacións.

8

BLOQUE 2: O SER HUMANO E A SAÚDE Unidades didácticas nas que sedesenvolven: 5, 6

Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe 1. As funcións vitais no ser humano: recoñecemento da nutrición como unha función vital para os seres humanos.

2. Identificación dos aparatos e sistemas relacionados con ela (sistemas respiratorio, dixestivo, circulatorio e excretor).

3. Recoñecemento das características bá-sicas do aparato reprodutor humano e das diferenzas entre sexos. Funcionamento do aparato reprodutor.

4. Descrición dos sentidos e do sistema nervioso e valoración da súa importancia en relación co medio e co resto dos seres humanos.

1. Identificar e localizar os principais ór-ganos implicados na realización das fun-cións vitais do corpo humano, estable-cendo algunhas relacións fundamentais entre eles.

1.1. Identifica e localiza os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do corpo humano.

1.2. Identifica as principais caracte-rísticas dos sistemas e aparatos respiratorio, dixestivo, locomotor, circulatorio e excretor e explica as principais funcións.

9

5. O aparato locomotor.

6. Saúde e enfermidade. Principais enfer-midades que afectan aos aparatos e siste-mas do organismo humano.

7. Hábitos saudables para previr enfermi-dades.

8. Trastornos alimenticios.

9. Efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas.

10. Tipos de dietas. Elaboración de menús saudables. Clasificación de alimentos. Análise de etiquetas de produtos.

2. Relacionar determinadas prácticas de vida co adecuado funcionamento do cor-po, adoptando estilos de vida saudables e coñecendo as repercusións para a saúde do seu modo de vida.

2.1. Investiga sobre enfermidades relacionadas cunha alimentación inadecuada e presenta conclusións en diversos soportes.

2.2. Coñece os principios das die-tas equilibradas e elabora menús variados identificando as prácticas saudables.

2.3. Recoñece os efectos nocivos do consumo de alcohol e drogas.

10

BLOQUE 3: OS SERES VIVOS Unidades didácticas nas que sedesenvolven: 3, 4

Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe 1. Seres vivos e seres inertes. Diferenciación.

2. Organización interna dos seres vivos e estrutura dos seres vivos: células, tecidos, tipos, órganos, aparatos e sistemas (principais características e funcións).

3. Os seres vivos: características, clasifica-ción e tipos.

4. Os animais vertebrados e invertebrados características e clasificación.

5. As plantas: a estrutura e a fisioloxía. A fotosíntese.

6. As relacións entre os seres vivos. Ca-

1. Coñecer a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, tipos, órganos, aparatose sistemas. Identificar as principais ca-racterísticas e funcións.

2. Coñecer diferentes niveis de clasifica-ción dos seres vivos, atendendo ás súascaracterísticas e tipos.

3. Investigar as características dos ecosistemas do seu contorno mediante a

1.1. Identifica e describe a estruturados seres vivos: células, tecidos, ór-ganos, aparatos e sistemas, no-meando as principais característi-cas e funcións de cada un.

2.1. Clasifica os seres vivos e no-mea as principais características atendendo ao seu reino. Reino ani-mal. Reino das plantas. Reino dos fungos e outros reinos empregando criterios científicos e medios tecnol-óxicos.

2.2. Utiliza guías na identificación científica de animais vertebrados, invertebrados e plantas.

11

deas alimentarias.

7. Características e compoñentes dun eco-sistema.

8. Observación e estudo dun ecosistema próximo, recoller datos, facer hipóteses e recoller os resultados en diferentes sopor-tes.

9. Actuacións humanas que modifican o medio natural. Extinción de especies.

10. Interese pola observación e polo estu-do rigoroso de todos os seres vivos.

11. Emprego de medios tecnolóxicos para o estudo dos seres vivos.

recollida de datos, facendo hipóteses, empregando diversas fontes de información e presentando os resultadosen diferentes soportes, mostrando interese pola rigorosidade e hábitos de respecto e coidado cara aos seres vivos.

3.1. Coñece e explica, con rigorosi-dade, as principais características ecompoñentes dun ecosistema.

3.2. Investiga con criterio científico, ecosistemas próximos e presenta resultados en diferentes soportes.

3.3. Identifica algunhas actuacións humanas que modifican o medio natural e as causas de extinción de especies e explica algunhas actua-cións para o seu coidado.

3.4. Usa a lupa e outros medios tec-nolóxicos para a observación cientí-fica.

3.5. Observa e rexistra algún proce-so asociado á vida dos seres vivos, utiliza os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropia-dos e comunica de xeito oral e es-crito os resultados.

12

BLOQUE 4: MATERIA E ENERXÍA Unidades didácticas nas que se des-envolven: 1, 2

Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe1. Comparación e clasificación dos ma-teriais segundo propiedades físicas ob-servables: dureza, solubilidade, estado de agregación e condutividade térmica.

2. Diferentes procedementos para a me-dida da masa e do volume dun corpo.

3. Explicación de fenómenos físicos ob-servables en termos de diferenzas de densidade. A flotación nun medio líqui-do.

4. Fontes de enerxía e materias primas: a súa orixe. Enerxías renovables e non-renovables.

1. Coñecer e comparar para clasificar materiais segundo as súas propiedades observables: dureza, solubilidade, estadode agregación e condutividade térmica.

2. Realizar experiencias sinxelas e pe-quenas investigacións para determinar: a masa e o volume dun corpo e as princi-pais características da flotación dos cor-pos.

3. Identificar e explicar as características das fontes de enerxía renovables e non-renovables e a súa influencia no desen-

1.1. Coñece e clasifica materiais se-gundo as súas propiedades (dureza, solubilidade, estado de agregación e condutividade térmica).

2.1. Utiliza diferentes procedementos para determinar a medida da masa e do volume dun corpo.

2.2. Describe a diferenza entre masa e volume.

2.3. Identifica e explica as principais características da flotación nun medio líquido.

13

5. Fontes de enerxías renovables e non-renovables. O desenvolvemento enerxé-tico, sostible e equitativo.

6. Realización de experiencias sinxelas sobre reaccións químicas habituais na vida cotiá e doméstica: a combustión, a oxidación e a fermentación.

7. Identificación de produtos químicos habituais no fogar e dos posibles riscos para o organismo.

8. Identificación na etiquetaxe dos sím-bolos de perigo máis comúns.

volvemento sostible.

4. Realizar experiencias sinxelas de for-ma cooperativa sobre reaccións químicashabituais na vida cotiá, formular proble-mas, enunciar hipóteses, seleccionar o material necesario, extraer conclusións e comunicar os resultados en diferentes so-portes.

3.1. Identifica e explica as diferenzas entre enerxías renovables e non-reno-vables e argumenta sobre as accións necesarias para o desenvolvemento enerxético, sostible e equitativo.

4.4.1. Realiza experiencias sinxelas en equipo sobre reaccións químicas habituais na vida cotiá, formular pro-blemas, enunciar hipóteses, seleccio-nar o material necesario, extraer con-clusións e comunicar os resultados endiferentes soportes.

4.2. Identifica produtos químicos habi-tuais no fogar e os posibles riscos para o organismo.

4.3. Identifica e explica os símbolos de perigo máis comúns na etiquetaxe.

4.4. Respecta as normas de uso, de seguridade, de conservación e de mantemento dos instrumentos de ob-servación e dos materiais de traballo, na aula e no centro.

14

BLOQUE 5: A TECNOLOXÍA. OBXECTOS E MÁQUINAS Unidades didácticas nas que se des-envolven: 2

Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe1. Uso das máquinas eléctricas na vida cotiá e doméstica. Normas de segurida-de.

2. As máquinas eléctricas.

3. A transmisión da electricidade.

4. Elementos dos circuítos eléctricos.

1. Planificar e construír, de forma coope-rativa, un circuíto eléctrico simple que responda a un problema dado, atendendoás normas de seguridade.

1.1. Observa e identifica os elementosdun circuíto eléctrico e constrúe un.

1.2. Observa, identifica e explica al-gúns efectos da electricidade da vida cotiá.

1.3. Expón exemplos de materiais condutores e illantes, argumentado a súa exposición.

15

5. Efectos da electricidade.

6. Condutores e illantes.

7. A ciencia: presente e futuro da socie-dade. Beneficios e riscos das tecnolo-xías e dos produtos. Importantes descu-brimentos e inventos.

2. Investigar sobre a evolución dun obxecto, aparello ou máquina ao longo dahistoria, utilizando distintas fontes de in-formación e presentando os resultados en diferentes soportes.

2.1. Coñece algúns dos grandes des-cubrimentos e inventos da humanida-de e explica os beneficios ou riscos para a sociedade.

2.2. Valora e describe a influencia do desenvolvemento tecnolóxico nas condicións de vida e no traballo.

2.3. Coñece e explica algúns dos avances da ciencia no fogar e na vida cotiá, na medicina, na cultura e no le-cer, na arte, na música, no cine, no deporte e nas tecnoloxías da informa-ción e da comunicación.

16

5. TEMPORALIZACIÓN E AVALIACIÓN TRIMESTRAL

1º TRIMESTRE: Unidades 1 e 2

Instrumentosde avaliación

Estándares deaprendizaxe avaliablestrimestrais

Niveis de desempeño

1

Poucoadecuado

2

Adecuado

3

Notable

4

Excelente

• Tarefas diversas realizadas polo alumnado durante a actividade diaria na clase.• Caderno de clase do alumno.• Actividades de avaliación (libro, fichas, probas escritas...).• Intervencións na clase.

Busca, selecciona eorganiza informacióncontreta e relevante,analízaa, obténconclusións, elaborainformes e comunica osresultados en diferentessoportes.

Ten moitasdificultadespara buscar,seleccionar eorganizarinformación,obterconclusións ecomunicar osresultados endiferentessoportes.

Ten algunhasdificultades parabuscar,seleccionar eorganizarinformación, obterconclusións ecomunicar osresultados endiferentessoportes.

Ten poucasdificultadespara buscar,seleccionar eorganizarinformación,obterconclusións ecomunicar osresultados endiferentessoportes.

Busca, selecciona e organizainformación contreta erelevante, analízaa, obténconclusións, elabora informese comunica os resultados endiferentes soportes.

Expresa oralmente e porescrito, de forma clara eordenada, contidosrelacionados coa áreamanifestando acomprensión de textosorais e/ou escritos.

Ten moitasdificultadesparaexpresarseoralmente epor escritocontidos daárea cun

Ten algunhasdificultades paraexpresarseoralmente e porescrito contidosda área cundiscursoordenado,

Ten poucasdificultadespara expresarseoralmente e porescrito contidosda área cundiscursoordenado,

Expresa oralmente e porescrito contidos da área cundiscurso ordenado, coherentee intelixible.

17

• Exposicións orais.• Participacióndo alumno.• Preguntas individuais e de grupo.• Traballos en grupo.

discursoordenado,coherente eintelixible.

coherente eintelixible.

coherente eintelixible.

Realiza proxectossinxelos e pequenasinvestigaciónsformulando problemas,enunciando hipóteses,seleccionando o materialnecesario, realizando,extraendo conclusións ecomunicando osresultados.

Non amosaningúninterese porrealizarproxectossinxelos epequenasinvestigaciónsformulandoproblemas,enunciandohipóteses,seleccionandoo materialnecesario,realizando,extraendoconclusións ecomunicandoos resultados.

Ten algunhasdificultades pararealizar proxectossinxelos epequenasinvestigaciónsformulandoproblemas,enunciandohipóteses,seleccionando omaterialnecesario,realizando,extraendoconclusións ecomunicando osresultados.

Ten algunhasdificultadespara realizarproxectossinxelos epequenasinvestigaciónsformulandoproblemas,enunciandohipóteses,seleccionando omaterialnecesario,realizando, eextraendoconclusións,pero comunicade formaaxeitada osresultados.

Realiza proxectos sinxelos epequenas investigaciónsformulando problemas,enunciando hipóteses,seleccionando o materialnecesario, realizando,extraendo conclusións ecomunicando os resultados.

Coñece e emprega asnormas de uso e deseguridade dosinstrumentos, dosmateriais de traballo edas tecnoloxías da

Ten moitasdificultadespara coñecer eempregar asnormas de usoe de

Ten algunhasdificultades paracoñecer eempregar asnormas de uso ede seguridade dos

Coñece asnormas de usoe de seguridadedosinstrumentos,dos materiais

Coñece e emprega as normasde uso e de seguridade dosinstrumentos, dos materiaisde traballo e das tecnoloxíasda información ecomunicación.

18

información ecomunicación.

seguridadedosinstrumentos,dos materiaisde traballo edastecnoloxías dainformación ecomunicación.

instrumentos, dosmateriais detraballo e dastecnoloxías dainformación ecomunicación.

de traballo edas tecnoloxíasda informacióne comunicación,pero non asemprega.

Coñece e clasificamateriais segundo assúas propiedades(dureza, solubilidade,estado de agregación econdutividade térmica).

Amosa moitasdificultadespara coñecer eclasificarmateriaissegundo assúaspropiedades(dureza,solubilidade,estado deagregación econdutividadetérmica).

Amosa algunhasdificultades paracoñecer eclasificar materiaissegundo as súaspropiedades(dureza,solubilidade,estado deagregación econdutividadetérmica).

Normalmentecoñece eclasificamateriaissegundo assúaspropiedades(dureza,solubilidade,estado deagregación econdutividadetérmica).

Coñece e clasifica materiaissegundo as súas propiedades(dureza, solubilidade, estadode agregación econdutividade térmica).

Utiliza diferentesprocedementos paradeterminar a medida damasa e do volume duncorpo.

Non usa osdiferentesprocedementos paradeterminar amedida damasa e dovolume dun

Non usa ben osdiferentesprocedementospara determinar amedida da masa edo volume duncorpo.

Adoita usar osdiferentesprocedementospara determinara medida damasa e dovolume duncorpo.

Utiliza diferentesprocedementos paradeterminar a medida da masae do volume dun corpo.

19

corpo.

Describe a diferenzaentre masa e volume.

Cústalle moitodescribir adiferenza entremasa evolume.

Ten algunhasdificultades paradescribir adiferenza entremasa e volume.

Normalmentedescribe adiferenza entremasa e volume.

Describe a diferenza entremasa e volume.

Identifica e explica asprincipais característicasda flotación nun mediolíquido.

Ten moitasdificultadespara distinguire explicar asprincipaiscaracterísticasda flotaciónnun mediolíquido.

Ten algunhasdificultades paradistinguir eexplicar asprincipaiscaracterísticas daflotación nunmedio líquido.

Adoito distinguee explica asprincipaiscaracterísticasda flotación nunmedio líquido.

Identifica e explica asprincipais características daflotación nun medio líquido.

Identifica e explica asdiferenzas entre enerxíasrenovables e non--renovables e argumentasobre as acciónsnecesarias para odesenvolvementoenerxético, sostible eequitativo.

Presentaabondasdificultadespara identificare explicar asdiferenzasentre enerxíasrenovables enon--renovables eargumentarsobre asacciónsnecesariaspara odesenvolveme

Moitas veces nondentifica ninexplica asdiferenzas entreenerxíasrenovables e non--renovables e nonargumenta sobreas acciónsnecesarias para odesenvolvementoenerxético,sostible eequitativo.

Case sempreexplica asdiferenzas entreenerxíasrenovables enon--renovables eargumentasobre asacciónsnecesarias paraodesenvolvemento enerxético,sostible eequitativo.

Identifica e explica asdiferenzas entre enerxíasrenovables e non--renovables e argumentasobre as accións necesariaspara o desenvolvementoenerxético, sostible eequitativo.

20

nto enerxético,sostible eequitativo.

Realiza experienciassinxelas, en equipo,sobre reaccións químicashabituais na vida cotiá;formula problemas,enuncia hipóteses,selecciona o materialnecesario, extraeconclusións e comunicaos resultados endiferentes soportes.

Non amosaningún intersepor realizarexperienciassinxelas, enequipo, sobrereacciónsquímicashabituais navida cotiá; nonformulaproblemas,hipóteses, nonselecciona omaterialnecesario,extraeconclusións enon comunicaos resultadosen diferentessoportes.

Ten algunhasdificultades pararealizarexperienciassinxelas, enequipo, sobrereacciónsquímicashabituais na vidacotiá; paraformularproblemas,hipóteses,seleccionar omaterialnecesario, extraerconclusións epara comunicar osresultados endiferentessoportes.

Ten poucasdificultadespara realizarexperienciassinxelas, enequipo, sobrereacciónsquímicashabituais navida cotiá; paraformularproblemas,hipóteses,seleccionar omaterialnecesario,extraerconclusións epara comunicaros resultadosen diferentessoportes.

Realiza experiencias sinxelas,en equipo, sobre reacciónsquímicas habituais na vidacotiá; formula problemas,enuncia hipóteses, seleccionao material necesario, extraeconclusións e comunica osresultados en diferentessoportes.

Identifica produtosquímicos habituais dofogar e os posibles riscospara o organismo.

Non identificaprodutosquímicoshabituais dofogar e osposibles riscos

Non identifica benprodutos químicoshabituais do fogare os posiblesriscos para oorganismo.

Adoitaidentificarprodutosquímicoshabituais dofogar e os

Identifica produtos químicoshabituais do fogar e osposibles riscos para oorganismo.

21

para oorganismo.

posibles riscospara oorganismo.

Identifica e explica ossímbolos de perigo máiscomúns na etiquetaxe.

Amosa moitasdificultadespara identificare explicar ossímbolos deperigo máiscomúns naetiquetaxe.

Amosa algunhasdificultades paraidentificar eexplicar ossímbolos deperigo máiscomúns naetiquetaxe.

Normalmenteidentica eexplica ossímbolos deperigo máiscomúns naetiquetaxe.

Identifica e explica ossímbolos de perigo máiscomúns na etiquetaxe.

Respecta as normas deuso, de seguridade, deconservación e demantemento dosinstrumentos deobservación e dosmateriais de traballo naaula e no centro.

Amosa poucorespecto polasnormas deuso, deseguridade, deconservación edemantementodosinstrumentosdeobservación edos materiaisde traballo naaula e nocentro.

Adoita respectaras normas de uso,de seguridade, deconservación e demantemento dosinstrumentos deobservación e dosmateriais detraballo na aula eno centro.

Case semprerespecta asnormas de uso,de seguridade,deconservación ede mantementodosinstrumentos deobservación edos materiaisde traballo naaula e nocentro.

Respecta as normas de uso,de seguridade, deconservación e demantemento dos instrumentosde observación e dosmateriais de traballo na aula eno centro.

Observa e identifica oselementos dun circuítoeléctrico e constrúe un.

Non teniterese porobservar eidentificar os

Ten algunhasdificultades paraobservar eidentificar os

Ten poucasdificultadespara observar eidentificar os

Observa e identifica oselementos dun circuítoeléctrico e constrúe un.

22

elementos duncircuítoeléctrico econstrúe un.

elementos duncircuíto eléctrico econstrúe un.

elementos duncircuíto eléctricoe constrúe un.

Observa, identifica eexplica algúns efectos daelectricidade da vidacotiá.

Non observa,non identifica enon explicaalgúns efectosdaelectricidadeda vida cotiá.

Non identifica benpero amosainterese porexplicar algúnsefectos daelectricidade davida cotiá.

Adoita observare identificarpero nonexplica algúnsefectos daelectricidade davida cotiá.

Observa, identifica e explicaalgúns efectos daelectricidade da vida cotiá.

Expón exemplos demateriais condutores eillantes, argumentando asúa exposición.

Amosa moitasdificultadespara expoñerexemplos demateriaiscondutores eillantes,argumentandoa súaexposición.

Amosa algunhasdificultades paraexpoñer exemplosde materiaiscondutores eillantes,argumentando asúa exposición.

Normalmenteexpónexemplos demateriaiscondutores eillantes,argumentandoa súaexposición.

Sempre expón exemplos demateriais condutores eillantes, argumentando a súaexposición.

Coñece algúns dosgrandes descubrimentose inventos dahumanidade e explica osbeneficios ou riscos paraa sociedade.

Cústalle moitocoñeceralgúns dosgrandesdescubrimentos e inventos dahumanidade eexplicar osbeneficios ouriscos para a

Ten algunhasdificultades paracoñecer algúnsdos grandesdescubrimentos einventos dahumanidade eexplicar osbeneficios ouriscos para a

Normalmentecoñecee algúnsdos grandesdescubrimentose inventos dahumanidade eexplicae osbeneficios ouriscos para asociedade.

Coñece algúns dos grandesdescubrimentos e inventos dahumanidade e explica osbeneficios ou riscos para asociedade.

23

sociedade. sociedade.

Valora e describe ainfluencia dodesenvolvementotecnolóxico nascondicións de vida e notraballo.

Non amosaningúninterese porvalorar edescribir ainfluencia dodesenvolvemento tecnolóxiconas condiciónsde vida e notraballo.

Ten algunhadificultade paradescribir ainfluencia dodesenvolvementotecnolóxico nascondicións de vidae no traballo.

Tenpracticamenteinterse porvalorar edescribir ainfluencia dodesenvolvemento tecnolóxiconas condiciónsde vida e notraballo.

Valora e describe a influenciado desenvolvementotecnolóxico nas condicións devida e no traballo.

Coñece e explica algúnsdos avances da cienciano fogar e na vida cotiá,na medicina, na cultura eno lecer, na arte, namúsica, no cine, nodeporte e nastecnoloxías dainformación e dacomunicación.

Non é capazde coñecer eexplicar algúnsdos avancesda ciencia nofogar e na vidacotiá, namedicina, nacultura e nolecer, na arte,na música, nocine, nodeporte e nastecnoloxías dainformación edacomunicación.

Ten algunhasdificultades paracoñecer e explicaralgúns dosavances daciencia no fogar ena vida cotiá, namedicina, nacultura e no lecer,na arte, namúsica, no cine,no deporte e nastecnoloxías dainformación e dacomunicación.

Ten poucasdificultadespara coñecer eexplicar algúnsdos avances daciencia no fogare na vida cotiá,na medicina, nacultura e nolecer, na arte,na música, nocine, no deportee nastecnoloxías dainformación edacomunicación.

Coñece e explica algúns dosavances da ciencia no fogar ena vida cotiá, na medicina, nacultura e no lecer, na arte, namúsica, no cine, no deporte enas tecnoloxías dainformación e dacomunicación.

24


Instrumentos deavaliación



1

Poucoadecuado

2

Adecuado

3

Notable

4

Excelente

• Tarefas diversas realizadas polo alumnado durante a actividade diaria na clase.• Caderno de clase do alumno.• Actividades de avaliación (libro, fichas, probas escritas...). Intervenciónsna clase.• Exposicións

Busca, selecciona eorganiza informaciónconcreta e relevante,analízaa, obténconclusións, elaborainformes e comunica osresultados en diferentessoportes.

Non amosaningúninterese porbuscar,seleccionar eorganizarinformaciónconcreta erelevante,analizándoa,obtendoconclusións,elaborandoinformes ecomunicandoos resultadosen diferentessoportes.

Ten algunhasdificultades parabuscar,seleccionar eorganizarinformaciónconcreta erelevante,analizándoa,obtendoconclusións,elaborandoinformes ecomunicando osresultados endiferentessoportes.

Case semprebusca,seleccionae eorganizainformaciónconcreta erelevante,analizándoa,obtendoconclusións,elaborandoinformes ecomunicando osresultados endiferentessoportes.

Busca, selecciona e organizainformación concreta erelevante, analízaa, obténconclusións, elabora informese comunica os resultados endiferentes soportes.

Manexa estratexiasaxeitadas para acceder á

Ten moitasdificultades pra

Ten algunhasdificultades pra

Normalmentemanexa

Manexa estratexias axeitadaspara acceder á información

25

orais.• Actividades interactivas.• Participación do alumno.• Preguntas individuais e de grupo.

• Traballos engrupo.

información dos textos decarácter científico.

manexarestratexiasaxeitadas paraacceder áinformacióndos textos decaráctercientífico.

manexarestratexiasaxeitadas paraacceder áinformación dostextos de caráctercientífico.

estratexiasaxeitadas paraacceder áinformación dostextos decaráctercientífico.

dos textos de caráctercientífico.

Efectúa buscas guiadasde información na rede.

Cústalle moitofacer buscasguiadasinformación narede.

Ten algunhasdificultades parafacer buscasguiadasinformación narede.

Adoit fai buscasguiadasinformación narede.

Efectúa buscas guiadas deinformación na rede.

Manifesta autonomía naplanificación e naexecución de accións etarefas e ten iniciativa natoma de decisións.

Non manifestaunha actitudeautónoma naplanificación ena execuciónde accións etarefas e nonten iniciativana toma dedecisións.

Manifesta unhaactitude poucoautónoma naplanificación e naexecución deaccións e tarefase na toma dedecisións.

Manifesta unhaactitudeautónoma naplanificación ena execución deaccións etarefas e teniniciativa natoma dedecisións.

Sempre manifesta unhaactitude autónoma naplanificación e na execuciónde accións e tarefas e teniniciativa na toma dedecisións.

Utiliza estratexias pararealizar traballos de formaindividual e en equipo,amosando habilidadespara a resolución pacíficade conflitos.

Non teninterese notraballoindividual ninen grupo eamosa poucashabilidades

Utiliza algunhasestratexias para otraballo individuale ten algunhashabilidades para aresoluciónpacífica de

Utiliza algunhasestratexias parao traballoindividual ecase sempreten algunhashabilidades

Utiliza estratexias pararealizar traballos de formaindividual e en equipo,amosando habilidades para aresolución pacífica deconflitos.

26

para aresoluciónpacífica deconflitos.

conflitos. para aresoluciónpacífica deconflitos.

Identifica e describe aestrutura dos seres vivos:células, tecidos, órganos,aparatos e sistemas,nomeando as principaisfuncións de cada undeles.

Non identificae non describea estrutura dosseres vivos,nin nomea asprincipaisfuncións decada un deles.

Non identifica bene non describeben a estruturados seres vivos,pero nomea asprincipais funciónsde cada un deles.

Adoitaidentificar edescribir aestrutura dosseres vivos,nomeando asprincipaisfuncións decada un deles.

Identificae e describe aestrutura dos seres vivos,nomeando as principaisfuncións de cada un deles.

Clasifica os seres vivos enomea as principaiscaracterísticas atendendoao seu reino: reinoanimal, reino das plantas,reino dos fungos e outrosreinos, empregandocriterios científicos emedios tecnolóxicos.

Ten moitasdificultadespara clasificaros seres vivose nomear asprincipaiscaracterísticasatendendo aoseu reino,empregandocriterioscientíficos emediostecnolóxicos.

Ten algunhasdificultades paraclasificar os seresvivos e nomear asprincipaiscaracterísticasatendendo ao seureino,empregandocriterios científicose mediostecnolóxicos.

Adoito clasificaos seres vivos enomea asprincipaiscaracterísticasatendendo aoseu reino,empregandocriterioscientíficos emediostecnolóxicos.

Clasifica os seres vivos enomea as principaiscaracterísticas atendendo aoseu reino, empregandocriterios científicos e mediostecnolóxicos.

Utiliza guías naidentificación científica deanimais vertebrados,invertebrados e plantas.

Non amosamoito interseen usar guíasna

Ten algunhadificultade parausar guías naidentificación

Normalmenteutiliza guías naidentificacióncientífica de

Utiliza guías na identificacióncientífica de animaisvertebrados, invertebrados eplantas.

27

identificacióncientífica deanimaisvertebrados,invertebradose plantas.

científica deanimaisvertebrados,invertebrados eplantas.

animaisvertebrados,invertebrados eplantas.

Coñcece e explica, conrigorosidade, as principaiscaracterísticas e oscompoñentes dunecosistema.

Presentaabondasdificultadespara coñecer eexplicar, conrigorosidade,as principaiscaracterísticase oscompoñentesdunecosistema.

Moitas veces noncoñece coñecernin explica, conrigorosidade, asprincipaiscaracterísticas eos compoñentesdun ecosistema.

Case semprecoñece eexplicar, conrigorosidade, asprincipaiscaracterísticas eoscompoñentesdun ecosistema.

Coñcece e explica, conrigorosidade, as principaiscaracterísticas e oscompoñentes dunecosistema.

Investiga con criteriocientífico ecosistemaspróximos e presentaresultados en diferentessoportes.

Non amosaningún intersepor investigarcon criteriocientíficoecosistemaspróximos epresentarresultados endiferentessoportes.

Ten algunhasdificultades parainvestigar concriterio científicoecosistemaspróximos epresentarresultados endiferentessoportes.

Ten poucasdificultades parainvestigar concriterio científicoecosistemaspróximos epresentarresultados endiferentessoportes.

Investiga con criteriocientífico ecosistemaspróximos e presentaresultados en diferentessoportes.

Identifica algunhasactuacións humanas que

Non identificaalgunhas

Non identifica benalgunhas

Adoitaidentificar

Identifica algunhasactuacións humanas que

28

modifican o medio naturale as causas de extinciónde especies e explicaalgunha actuacións parao seu coidado.

actuaciónshumanas quemodifican omedio naturale as causas deextinción deespecies e nonexplicaalgunhaactuaciónspara o seucoidado.

actuaciónshumanas quemodifican o medionatural e ascausas deextinción deespecies peroexplica algunhaactuacións para oseu coidado.

algunhasactuaciónshumanas quemodifican omedio natural eas causas deextinción deespecies eexplica algunhaactuacións parao seu coidado.

modifican o medio natural eas causas de extinción deespecies e explica algunhaactuacións para o seucoidado.

Usa a lupa e outrosmedios tecnolóxicos paraa observación científica.

Presentamoitasdificultadespara usar alupa e outrosmediostecnolóxicospara aobservacióncientífica.

Ten algunhasdificultades parausar a lupa eoutros mediostecnolóxicos paraa observacióncientífica.

Adoito usa alupa e outrosmediostecnolóxicospara aobservacióncientífica.

Usa a lupa e outros mediostecnolóxicos para aobservación científica.

Observa e rexistra algúnproceso asociado á vidados seres vivos, utiliza osinstrumentos e os mediosaudiovisuais etecnolóxicos apropiados ecomunica de xeito oral eescrito os resultados.

Non amosamoito intereseen observar erexistrar algúnprocesoasociado ávida dos seresvivos, nonutiliza os

Ten algunhadificultade paraobservar erexistrar algúnproceso asociadoá vida dos seresvivos, para utilizaos instrumentos eos medios

Observa erexistra algúnprocesoasociado á vidados seres vivos,utiliza osinstrumentos eos mediosaudiovisuais e

Observa e rexistra algúnproceso asociado á vida dosseres vivos, utiliza osinstrumentos e os mediosaudiovisuais e tecnolóxicosapropiados e comunica dexeito oral e escrito osresultados.

29

instrumentos eos mediosaudiovisuais etecnolóxicosapropiados nincomunica dexeito oral eescrito osresultados.

audiovisuais etecnolóxicosapropiados e paracomunica de xeitooral e escrito osresultados.

tecnolóxicosapropiados peronon comunicade xeito oral eescrito osresultados.

30


Instrumentosde avaliación



1

Poucoadecuado

2

Adecuado

3

Notable

4

Excelente

• Tarefas diversas realizadas polo alumnado durante a actividade diaria na clase.• Caderno de clase do alumno.• Actividades de avaliación (libro, fichas, probas escritas...).• Traballos en grupo.• Actividades interactivas.

Expresa oralmente e porescrito, de forma clara eordenada, contidosrelacionados coa áreamanifestando acomprensión de textosorais e/ou escritos.

Ten moitasdificultadespara expresaroralmente epor escrito deforma clara eordenada,contidosrelacionadoscoa áreamanifestandoa comprensiónde textos oraise/ou escritos.

Ten algunhasdificultades paraexpresaroralmente e porescrito de formaclara e ordenada,contidosrelacionados coaáreamanifestando acomprensión detextos orais e/ouescritos.

Ten poucasdificultades paraexpresaroralmente e porescrito de formaclara eordenada,contidosrelacionadoscoa áreamanifestando acomprensión detextos oraise/ou escritos.

Expresa oralmente e porescrito, de forma clara eordenada, contidosrelacionados coa áreamanifestando a comprensiónde textos orais e/ou escritos.

Coñece e aplicaestratexias de acceso etraballo na rede.

Amosa moitasdificultadespara aplicarestratexias deacceso etraballao narede.

Amosa algunhasdificultades paraaplicar estratexiasde acceso etraballao na rede.

Sempre aplicaestratexias deacceso etraballao narede.

Aplica estratexias de accesoe traballao na rede.

31

• Intervencións na clase.• Exposicións orais.• Probas oraisindividuais.• Participacióndo alumno.• Preguntas individuais e de grupo.• Traballos en grupo.

Utiliza algúns recursos aoseu alcanceproporcionados polastecnoloxías dainformación paracomunicarse e colaborar.

Non teninterese porutilizar algúnsrecursos aoseu alcanceproporcionados polastecnoloxías dainformaciónparacomunicarse ecolaborar.

Ten interese perocústalle utilizaralgúns recursosao seu alcanceproporcionadospolas tecnoloxíasda informaciónpara comunicarsee colaborar.

Usa poucosrecursos ao seualcanceproporcionadospolastecnoloxías dainformaciónparacomunicarse ecolaborar.

Utiliza algúns recursos ao seualcance proporcionados polastecnoloxías da informaciónpara comunicarse ecolaborar.

Presenta un informe, deforma oral ou escrita,empregando soportesvariados, recollendoinformación de diferentesfontes (directas, libros eInternet) cando traballade forma individual ou enequipo na realización deproxectos, experienciassinxelas e pequenasinvestigacións.

Presentamoitasdificultadespara realizarun informe deforma oral ouescrita,empregandosoportesvariados,recollendoinformación dediferentesfontes(directas,libros eInternet) candotraballa deformaindividual ou

Ten algunhasdificultades parapesentar uninforme de formaoral ou escrita,empregandosoportes variados,recollendoinformación dediferentes fontes(directas, libros eInternet) candotraballa de formaindividual ou enequipo narealización deproxectos,experienciassinxelas epequenas

Normalmentepresenta uninforme deforma oral ouescrita,empregandosoportesvariados,recollendoinformación dediferentesfontes (directas,libros e Internet)cando traballade formaindividual ou enequipo narealización deproxectos,experiencias

Presenta un informe, deforma oral ou escrita,empregando soportesvariados, recollendoinformación de diferentesfontes (directas, libros eInternet) cando traballa deforma individual ou en equipona realización de proxectos,experiencias sinxelas epequenas investigacións.

32

en equipo narealización deproxectos,experienciassinxelas epequenasinvestigacións.

investigacións. sinxelas epequenasinvestigacións.

Identifica e localiza osprincipais órganosimplicados na realizacióndas funcións vitais docorpo humano.

Non identificanin localiza osprincipaisórganosimplicados narealización dasfuncións vitaisdo corpohumnao.

Non identifica bennin localiza ben osprincipais órganosimplicados narealización dasfuncións vitais docorpo humnao.

Adoitaidentificar elocalizar osprincipaisórganosimplicados narealización dasfuncións vitaisdo corpohumnao.

Identifica e localiza osprincipais órganos implicadosna realización das funciónsvitais do corpo humano.

Identifia as principaiscaracterísticas dosaparatos respiratorio,dixestivo, locomotor,circulatorio e excretor eexplica as principaisfuncións.

Non identificaas principaiscaracterísticasdos aparatosrespiratorio,dixestivo,locomotor,circulatorio eexcretor ninexplica asprincipaisfuncións.

Non identifica benas principaiscaracterísticasdos aparatosrespiratorio,dixestivo,locomotor,circulatorio eexcretor ninexplica ben asprincipaisfuncións.

Adoitaidentificar asprincipaiscaracterísticasdos aparatosrespiratorio,dixestivo,locomotor,circulatorio eexcretor eexplicar asprincipaisfuncións.

Identifia as principaiscaracterísticas dos aparatosrespiratorio, dixestivo,locomotor, circulatorio eexcretor e explica asprincipais funcións.

Investiga sobre Non manifesta Manifesta unha Munha actitude Investiga sobre enfermidades

33

enfermidadesrelacionadas cunhaalimentación inadeucadae presenta conclusiónsen diversos soportes.

unha actitudedeinvestigaciónsobreenfermidadesrelacionadascunhaalimentacióninadeucada enon presentaconclusións endiversossoportes.

actitude poucoindagatoria sobreenfermidadesrelacionadascunhaalimentacióninadeucada e nonpresentaconclusións endiversos soportes.

de investigaciónsobreenfermidadesrelacionadascunhaalimentacióninadeucadapero nonpresentaconclusións endiversossoportes.

relacionadas cunhaalimentación inadeucada epresenta conclusións endiversos soportes.

Coñece os principios dasdietas equilibradas eelabora menús variados,identificando as prácticassaudables.

Presentamoitasdificultadespara coñeceros principiosdas dietasequilibradas eelabora menúsvariados,identificandoas prácticassaudables.

Ten algunhasdificultades paracoñecer osprincipios dasdietasequilibradas eelabora menúsvariados,identificando asprácticassaudables.

Adoito coñeceos principiosdas dietasequilibradas eelabora menúsvariados,identificando asprácticassaudables.

Coñece os principios dasdietas equilibradas e elaboramenús variados, identificandoas prácticas saudables.

Recoñecece os efectosnocivos do consumo doalcol e das drogas.

Cústalle moitorecoñecer osefectosnocivos doconsumo doalcol e das

Ten algunhasdificultades pararecoñecer osefectos nocivosdo consumo doalcol e das

Normalmentedistingue osefectos nocivosdo consumo doalcol e dasdrogas.

Recoñecece os efectosnocivos do consumo do alcole das drogas.

34

drogas. drogas.

35

6. PERFIL COMPETENCIAL.

Competenciaclave

Estándar de aprendizaxe

CCL-CMCT

Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante sobre feitos ou fenómenos naturais do seu contorno; utilizando medios de observación directa (lupa, lupa binocular, microscopio etc.) e consultando documentos escritos, imaxes e gráficos; analízaa, obtén conclusións e comunica a súa experiencia.

CAA Desenvolve, de forma guiada, estratexias sinxelas adecuadas para acceder á información dos textos de carácter científico.

CSIEE Manifesta progresiva autonomía na planificación e na execución de accións e tarefas presentando certa iniciativa na toma de decisións.

CMCT-CCL

Expón oralmente e por escrito, de forma clara e ordenada, experiencias e tarefas utilizando de xeito adecuado o vocabulario traballado e manifestando a compresión de textos orais e/ou escritos.

CD Usa, con axuda, o tratamento de textos (título, axuste de páxina, número de páxina, inserción de ilustracións etc.)CD Fai un uso adecuado das TIC como recurso de lecer.CD Coñece e comprende as medidas de seguridade persoal que debe utilizar no uso das TIC ao seu alcance.

CCL-CD Presenta as tarefas de xeito ordenado, claro e limpo en soporte papel e/ou dixital.CSC Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo, resolvendo de forma dialogada os

conflitos coa axuda dun proceso de conciliación.CSC Coñece e respecta as normas de uso e de seguridade dos instrumentos e dos materiais de traballo (por exemplo

no laboratorio, na clase etc.).CAA Leva a cabo experiencias sinxelas e pequenas investigacións sobre o ser humano, a saúde, os seres vivos etc.

Iníciase na formulación de problemas enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, realizándoos, extraendo conclusións sinxelas e comunicando os resultados.

CMCT-CCL

Realiza un proxecto (traballando de forma individual ou en equipo) e presenta un informe utilizando soporte papel e/ou dixital. Recolle información de diferentes fontes (directas, libros e Internet) con diferentes medios e comunicade forma oral a experiencia realizada apoiándose en imaxes, textos escritos en Word e/ou PowerPoint.

CMCT Identifica e localiza os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do corpo humano: relación (órganos dos sentidos, sistema nervioso e aparato locomotor) e nutrición (aparatos respiratorio, dixestivo, circulatorio e excretor), establecendo relacións entre eles e algúns hábitos de saúde.

CMCT Identifica e describe algunhas das principais características das funcións vitais do ser humano: relación, nutrición 36

e reprodución.CMCT Identifica algunhas características do funcionamento do corpo humano en canto a células, tecidos, órganos e

aparatos; localizándoos e identificándoos segundo a súa forma e estrutura.CSC Recoñece estilos de vida saudables e os seus efectos sobre o coidado e o mantemento dos diferentes órganos e

aparatos.CSC-CMCT

Identifica hábitos saudables para previr enfermidades e mantén unha conduta responsable.

CMCT-CSC

Coñece os principios das dietas equilibradas e identifica as prácticas saudables para previr e detectar os riscos para a saúde.

CSC Coñece e comprende os efectos nocivos do consumo do alcol e do tabaco, sobre todo en idades temperás.CMCT-CSC

Observa e identifica algúns avances da ciencia que melloran a saúde (medicina, produción e conservación de alimentos, potabilización da auga etc.).

CMCT Coñece e utiliza técnicas básicas de primeiros auxilios para saber axudar en situacións simuladas.CSC Identifica, comprende e describe emocións e sentimentos propios, dos seus compañeiros e dos adultos e

manifesta condutas empáticas.CAA Coñece e aplica, habitualmente, estratexias para estudar e traballar de xeito eficaz (por exemplo resumos,

esquemas, mapas conceptuais etc.).CAA Reflexiona sobre o traballo realizado e extrae conclusións sobre como traballa e aprende.

CSC-CAA Planifica, de forma autónoma, actividades individuais de lecer e tempo libre que repercuten positivamente no seu modo de vida.

CAA Manifesta autonomía na planificación e na execución de accións e tarefas sinxelas.CAA Manifesta e desenvolve certa iniciativa na toma de decisións e identifica os criterios e as consecuencias das

decisións tomadas.CMCT Identifica e explica as diferenzas entre seres vivos e seres inertes.CMCT Identifica e describe a estrutura dos seres vivos (células, tecidos, órganos, aparatos e sistemas) e recoñece as

principais características e funcións de cada un deles.CMCT Observa e identifica as características e clasifica os seres vivos: reino animal, reino das plantas e reino dos

fungos.CMCT Observa (directa e indirectamente), identifica características, recoñece e clasifica animais invertebrados e

vertebrados.CMCT Observa (directa e indirectamente), identifica características e clasifica diferentes plantas.CMCT- Utiliza, con axuda, guías na identificación de animais e plantas de contornos próximos (parques, arredores da

37

CAA localidade, montes próximos, ribeiras, bosques etc.).CMCT Coñece e comprende a importancia da fotosíntese para a vida na Terra.CMCT Identifica e explica as relacións entre os seres vivos: cadeas alimentarias, poboacións e ecosistemas.CMCT Identifica e explica, oralmente ou por escrito, algunhas das causas da extinción de especies.CMCT Observa e identifica as principais características e compoñentes dun ecosistema.CMCT Recoñece e explica algúns ecosistemas (pradaría, litoral, cidade etc.) e os seres vivos que habitan neles.CMCT Observa e identifica diferentes hábitats dos seres vivos.CSC Mostra condutas de respecto e coidado cara aos seres vivos.

CMCT-CD

Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utilizando os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados, manifestando certo rigor na observación e na comunicación oral e escrita dos resultados (por exemplo un caderno de campo, un proxecto etc.).

CSC Respecta e comprende as normas de uso e de seguridade dos instrumentos de observación e dos materiais de traballo.

CMCT Observa, identifica e clasifica algúns materiais polas súas propiedades (tamaño, son que produce, temperatura, dureza, textura, solubilidade, flotabilidade, peso/masa etc.).

CMCT Utiliza diferentes procedementos para a medida da masa e do volume dun corpo (por exemplo a balanza, a báscula e a probeta).

CMCT Identifica e explica fenómenos físicos observables en termos de densidade (por exemplo con auga e aceite).CMCT Identifica e explica as principais características da flotabilidade nun medio líquido.CMCT Coñece as leis básicas que rexen o cambio de estado e as reaccións químicas: a combustión e a oxidación.CMCT Planifica e realiza experiencias sinxelas e predí cambios no movemento, na forma ou no estado dos corpos por

efecto das forzas comunicando o proceso seguido e o resultado obtido.CMCT Identifica e explica algunhas das principais características das diferentes formas de enerxía: mecánica, lumínica,

sonora, eléctrica, térmica e química.CMCT Identifica e explica algunhas das principais características das enerxías renovables e non-renovables,

identificando, coa axuda do docente, as diferentes fontes de enerxía e as materias primas en Galicia e a orixe da que proveñen.

CMCT-CSC

Identifica e explica os beneficios e os riscos relacionados coa utilización da enerxía: esgotamento, chuvia ácida e radioactividade.

CMCT Realiza experiencias sinxelas (por exemplo no laboratorio, na aula etc.) para separar os compoñentes dunha mestura mediante destilación, filtración, evaporación ou disolución, comunicando de forma escrita e/ou oral o proceso seguido.

38

CMCT Identifica as principais características das reaccións químicas; combustión, oxidación e fermentación.CMCT Explica os efectos da calor no aumento da temperatura e na dilatación dalgúns materiais.CMCT Identifica e experimenta algúns cambios de estado e a súa reversibilidade.CMCT Investiga a través da realización de experiencias sinxelas (por exemplo no laboratorio, na aula etc.) sobre

diferentes fenómenos físicos e químicos da materia: suscitando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, extraendo conclusións, comunicando resultados e manifestando competencia, coa axuda dodocente, en cada unha das fases.

CMCT Investiga e realiza experiencias sinxelas (por exemplo no laboratorio, na clase, no patio, etc.) para achegarse ao coñecemento das leis básicas que rexen fenómenos como a reflexión da luz, a transmisión da corrente eléctrica eo cambio de estado.

CSC Coñece, comprende e respecta as normas de uso e de seguridade dos instrumentos e dos materiais de traballo na aula e no centro.

CMCT Identifica diferentes tipos de máquinas do seu contexto próximo e clasifícaas segundo o número de pezas e o xeito de accionalas.

CMCT Observa, identifica e describe algúns dos compoñentes das máquinas máis habituais do seu contexto próximo.CMCT Observa e identifica algunha das aplicacións de máquinas que non están asociadas ao contexto próximo do

alumnado e a súa utilidade para facilitar as actividades humanas.CSIEE Constrúe, coa axuda do docente, algunha estrutura sinxela que cumpra unha función ou condición para resolver

un problema sinxelo a partir de pezas moduladas (escaleira, ponte, tobogán etc.).CMCT-CSIEE

Identifica e constrúe, coa axuda do docente, un circuíto eléctrico sinxelo: pila, cables, lámpadas, motor e interruptor.

CMCT Observa e identifica algúns efectos da electricidade.CMCT Expón exemplos de materiais condutores e illantes.CMCT Observa e identifica as principais características dos imáns.CSC Coñece algúns dos grandes descubrimentos e inventos da humanidade.CCL Elabora un informe como técnica para o rexistro dun plan de traballo, comunicando de forma escrita as

conclusións.CSC Describe a influencia do desenvolvemento tecnolóxico nas condicións de vida e no traballo.CSC Coñece algúns dos avances da ciencia no fogar e na vida cotiá, na medicina, na cultura e no lecer, na arte, na

música, no cine, no deporte e nas TIC.CD Efectúa procuras guiadas de información na rede relacionadas con aspectos vinculados ao seu contexto próximo.CD Coñece estratexias de acceso e traballo en Internet.

39

CD Utiliza, coa axuda do docente, algúns recursos ao seu alcance proporcionados polas tecnoloxías da información para comunicarse e colaborar.

7. CRITERIOS DE PROMOCIÓN E MÍNIMOS ESIXIBLES:

Perfil Competencia: COMPETENCIA EN COMUNICACIÓN LINGÜÍSTICA

Estándar ADQUIRIDO(SI/NON)

Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante sobre feitos ou fenómenos naturais de Galicia;utilizando medios de observación directa (lupa, lupa binocular, microscopio etc.) e consultando documentos escritos, imaxes e gráficos; analízaa, obtén conclusións e comunica a súa experiencia.Presenta as tarefas de xeito ordenado, claro e limpo en soporte papel e/ou dixital. Elabora un informe como técnica para o rexistro dun plan de traballo, comunicando de forma escrita as conclusións.Expón oralmente e por escrito de forma clara e ordenada experiencias e tarefas, utilizando de xeito adecuadoo vocabulario traballado e manifestando a compresión de textos orais e/ou escritos.Realiza un proxecto, traballando de forma individual ou en equipo, e presenta un informe utilizando soporte papel e/ou dixital, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros e Internet) e con diferentes medios e comunicando de forma oral a experiencia realizada, apoiándose en imaxes, textos escritos en Worde/ou PowerPoint.

Perfil Competencia: COMPETENCIA MATEMÁTICA E COMPETENCIAS BÁSICAS EN CIENCIA E TECNOLOXÍA


Expón oralmente e por escrito de forma clara e ordenada experiencias e tarefas, utilizando de xeito adecuadoo vocabulario traballado e manifestando a compresión de textos orais e/ou escritos.

40

Realiza un proxecto, traballando de forma individual ou en equipo e presenta un informe, utilizando soporte papel e/ou dixital, recollendo información de diferentes fontes (directas, libros e Internet), con diferentes medios e comunicando de forma oral a experiencia realizada, apoiándose en imaxes, textos escritos en Worde/ou PowerPoint.Identifica e localiza os principais órganos implicados na realización das funcións vitais do corpo humano: relación (órganos dos sentidos, sistema nervioso e aparato locomotor) e nutrición (aparatos respiratorio, dixestivo, circulatorio e excretor), establecendo relacións entre eles e algúns hábitos de saúde.Identifica e describe algunhas das principais características das funcións vitais do ser humano: relación, nutrición e reprodución.Identifica algunhas características do funcionamento do corpo humano en canto a células, tecidos, órganos e aparatos, localizándoos e identificándoos segundo a súa forma e estrutura.Coñece os principios das dietas equilibradas, identificando as prácticas saudables para previr e detectar riscos para a saúde. Observa e identifica algúns avances da ciencia que melloran a saúde (medicina, produción e conservación dealimentos, potabilización da auga etc.). Coñece e utiliza técnicas básicas de primeiros auxilios para saber axudar en situacións simuladas.Identifica e explica as diferenzas entre seres vivos e seres inertes.Identifica e describe a estrutura dos seres vivos: células, tecidos, órganos, aparatos e sistemas, identificando as principais características e funcións de cada un deles.Observa e identifica as características e clasifica os seres vivos: reino animal, reino das plantas e reino dos fungos. Observa directa e indirectamente, identifica características, recoñece e clasifica animais invertebrados e vertebrados.Observa directa e indirectamente, identifica características e clasifica diferentes plantas. Utiliza, con axuda, guías na identificación de animais e plantas de contornos próximos (parques, arredores dalocalidade, montes próximos, ribeiras, bosques etc.).Coñece e comprende a importancia da fotosíntese para a vida na Terra.Identifica e explica as relacións entre os seres vivos: cadeas alimentarias, poboacións e ecosistemas. Identifica e explica, oralmente ou por escrito, algunhas das causas da extinción de especies. Observa e identifica as principais características e compoñentes dun ecosistema. Recoñece e explica algúns ecosistemas: pradaría, litoral, cidade etc. e os seres vivos que habitan neles. Observa e identifica diferentes hábitats dos seres vivos.

41

Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utilizando os instrumentos e os medios audiovisuais e tecnolóxicos apropiados, manifestando certo rigor na observación e na comunicación oral e escrita dos resultados (por exemplo cadernos de campo, proxectos etc.).Observa, identifica e clasifica algúns materiais polas súas propiedades (tamaño, son que produce, temperatura, dureza, textura, solubilidade, flotabilidade, peso/masa etc.).Utiliza diferentes procedementos para a medida da masa e do volume dun corpo como a balanza, a báscula e a probeta.Identifica e explica fenómenos físicos observables en termos de densidade (por exemplo con auga e aceite).Identifica e explica as principais características da flotabilidade nun medio líquido.Coñece as leis básicas que rexen fenómenos (por exemplo a reflexión da luz).Coñece as leis básicas que rexen o cambio de estado e as reaccións químicas: a combustión e a oxidación.Identifica e explica algunhas das principais características das diferentes formas de enerxía: mecánica, lumínica, sonora, eléctrica, térmica e química.Identifica e explica algunhas das principais características das enerxías renovables e non-renovables, identificando, coa axuda do docente, as diferentes fontes de enerxía e materias primas en Galicia e a orixe daque proveñen.Identifica e explica os beneficios e os riscos relacionados coa utilización da enerxía: esgotamento, chuvia ácida e radioactividade.Realiza experiencias sinxelas (por exemplo no laboratorio, na aula etc.) para separar os compoñentes dunha mestura mediante destilación, filtración, evaporación ou disolución, comunicando de forma escrita e/ou oral o proceso seguido.Identifica as principais características das reaccións químicas: combustión, oxidación e fermentación. Explica os efectos da calor no aumento da temperatura e dilatación dalgúns materiais.Identifica e experimenta algúns cambios de estado e a súa reversibilidade. Investiga a través da realización de experiencias sinxelas (por exemplo no laboratorio, na aula etc.) sobre diferentes fenómenos físicos e químicos da materia: suscitando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, extraendo conclusións, comunicando resultados e manifestando competencia, coa axuda do docente, en cada unha das fases.Investiga e realiza experiencias sinxelas (por exemplo no laboratorio, na aula, no patio etc.) para achegarse ao coñecemento das leis básicas que rexen fenómenos como a reflexión da luz, a transmisión da corrente eléctrica e o cambio de estado.Observa, identifica e describe algúns dos compoñentes das máquinas máis habituais do seu contexto

42

próximo. Observa e identifica algunha das aplicacións de máquinas que non están asociadas ao contexto próximo do alumnado e a súa utilidade para facilitar as actividades humanas. Identifica e constrúe, coa axuda do docente, un circuíto eléctrico sinxelo: pila, cables, lámpadas, motor e interruptor.Observa e identifica algúns efectos da electricidade.Expón exemplos de materiais condutores e illantes. Observa e identifica as principais características dos imáns.Busca, selecciona e organiza información concreta e relevante sobre feitos ou fenómenos naturais de Galicia;utilizando medios de observación directa (lupa, lupa binocular, microscopio etc.) e consultando documentos escritos, imaxes e gráficos; analízaa, obtén conclusións e comunica a súa experiencia.Identifica hábitos saudables para previr enfermidades e mantén unha conduta responsable.

43

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA - Ciencias da Natureza - EP Quinto Curso

Perfil Competencia: COMPETENCIA APRENDER A APRENDER

ADQUIRIDO(SÍ/NON)

Usa coa axuda o tratamento de textos (título, axuste de páxina, número de páxina, inserción de ilustracións etc.). Fai un uso adecuado das TIC como recurso de lecer. Coñece e comprende as medidas de seguridade persoal que debe utilizar no uso das TIC ao seu alcance. Efectúa buscas guiadas de información na rede relacionadas con aspectos vinculados ao seu contexto próximo. Coñece estratexias de acceso e traballo en Internet.Utiliza, coa axuda do docente, algúns recursos ao seu alcance proporcionados polas tecnoloxías da informaciónpara comunicarse e colaborar.Presenta as tarefas de maneira ordenada, clara e limpia, en soporte papel e/ou dixital. Observa e rexistra algún proceso asociado á vida dos seres vivos, utilizando os instrumentos e os mediosaudiovisuais e tecnolóxicos apropiados, manifestando certo rigor na observación e na comunicación oral e escritados resultados (p. ex., caderno de campo, proxecto etc.).

44


Perfil Competencia: COMPETENCIA APRENDER A APRENDEREstándar ADQUIRIDO

(SI/NON)Desenvolve, de forma guiada, estratexias sinxelas adecuadas para acceder á información dos textos de carácter científico.Realiza experiencias sinxelas e pequenas investigacións sobre o ser humano, a saúde, os seres vivos etc. iniciándose na formulación de problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material necesario, extraendo conclusións sinxelas e comunicando os resultados.Coñece e aplica, habitualmente, estratexias para estudar e traballar de xeito eficaz (por exemplo resumos, esquemas, mapas conceptuais etc.).Reflexiona sobre o traballo realizado e saca conclusións sobre como traballa e aprende.Manifesta autonomía na planificación e na execución de accións e tarefas sinxelas.Manifesta e desenvolve certa iniciativa na toma de decisións, identificando os criterios e as consecuencias das decisións tomadas.Planifica de forma autónoma actividades individuais de lecer e tempo libre que repercuten positivamente no seu modo de vida. Utiliza, con axuda, guías na identificación de animais e plantas dos contornos próximos (parques, arredores da localidade, montes próximos, ribeiras, bosques etc.).

45


Perfil Competencia: COMPETENCIA SENTIDO DE INICIATIVA E ESPÍRITO EMPRENDEDOR


Manifesta progresiva autonomía na planificación e na execución de accións e tarefas presentando certa iniciativa na toma de decisións.Constrúe, coa axuda do docente, algunha estrutura sinxela que cumpra unha función ou condición para resolver un problema doado a partir de pezas moduladas (escaleira, ponte, tobogán etc.). Identifica e constrúe, coa axuda do docente, un circuíto eléctrico sinxelo: pila, cables, lámpadas, motor e interruptor.

Perfil Competencia: COMPETENCIAS SOCIAIS E CÍVICAS

Estándar ADQUIRIDO (SI/NON)

Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo, resolvendo de forma dialogada os conflitos axudado dun proceso de conciliación.Coñece e respecta as normas de uso e de seguridade dos instrumentos e dos materiais de traballo (por exemplo no laboratorio, na aula etc.).Recoñece estilos de vida saudables e os seus efectos sobre o coidado e o mantemento dos diferentes órganos e aparatos. Identifica hábitos saudables para previr enfermidades e mantén unha conduta responsable. Coñece e comprende os efectos nocivos do consumo do alcol e do tabaco, sobre todo en idades temperás. Identifica, comprende e describe emocións e sentimentos propios dos seus compañeiros e dos adultos manifestando condutas empáticas.Planifica de forma autónoma actividades individuais de lecer e tempo libre que repercuten positivamente no seu modo de vida. Mostra condutas de respecto e coidado cara aos seres vivos. Respecta e comprende as normas de uso e de seguridade dos instrumentos de observación e dos materiais de

46


traballo.Coñece, comprende e respecta as normas de uso e de seguridade dos instrumentos e dos materiais de traballo na aula e no centro.Coñece os principios das dietas equilibradas, identificando as prácticas saudables para previr e detectar os riscospara a saúde. Identifica e explica os beneficios e os riscos relacionados coa utilización da enerxía: esgotamento, chuvia ácida e radioactividade.

47


Considerarase que o alumno acada os mínimos esixibles de obter calificación positiva en polo menos a metade dos estándares por competencia.

8. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

Probas escritas individuais: 80%

Resto ( traballos de grupo, exposicións e presentacións orais, caderno, proxectos, tarefas diversas realizadas na actividadediaria da clase, rexistro de incidencias, etc): 20%

Para sistematizar o coñecemento do nivel de desempeño do alumnado farase uso de rúbricas de avaliación en cada unidadetemática.

9. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Criterios

1. Traballo autónomo (aula eoutros espazos).

• Realización sen axuda externa.• Estimación do tempo empregado para resolver unha actividade.• Grao de adquisición de aprendizaxes básicas.• Orde e limpeza na presentación.• Caligrafía.• Destrezas.• Revisión do traballo antes de dalo por finalizado.• Valoración entre o traballo da clase e o da casa.• Creatividade.• ...

2. Probas orais e escritas. • Valoración da aprendizaxe dos contidos.

48


• Valoración dos procesos seguidos e dos resultados.• Expresión oral do procedemento seguido ao resolver unha actividade. Coherencia e adecuación.• Valoración do tempo empregado/tempo necesario para resolver unha actividade.• Orde, limpeza e estrutura do traballo presentado.• Caligrafía lexible.• Tempo de realización.• Destrezas.• ...

3. Actividades TIC. • Uso adecuado e guiado do ordenador e dalgunha ferramenta telemática.• Utilización de Internet, de forma responsable e con axuda, para buscar información sinxela ouresolver unha actividade.• Tipo de participación (autónomo, con apoio ou ningunha).• Grao de elaboración da resposta.• Interese, motivación.• ...

4. Participación e seguimentodas clases (intervenciónsorais, tipo de respostas...).

• Nivel e calidade das intervencións.• Mensaxe estruturada.• Uso de vocabulario apropiado.• Comportamento.• Esforzo.• Interese.• ...

5. Traballo cooperativo.Valoración individual e engrupo.

• Capacidade de traballo cooperativo.• Grao de comunicación cos compañeiros e compañeiras.• Resolución de conflitos.• Interese, motivación.• Creatividade.• Iniciativa.• Opinión persoal do traballo e de como se fixo

49


10. METODOLOXÍA

A área de Ciencias da Natureza, a partir do recoñecemento da propia identidade e do contorno máis próximo, inicia os alumnos no coñecemento, na análise e na valoración do contorno físico, social e cultural.

A ensinanza da área toma, como base para futuras aprendizaxes, os coñecementos previos que os alumnos adquiriron en contacto co contorno. Partir da propia experiencia esperta o interese por resolver problemas sobre a realidade que os rodea e entender os fenómenos que suceden ao seu redor, tanto os referentes á súa concepción de persoa e ás súas relacións cos demais, como do coñecemento e coidado do contorno natural.

Fronte a un problema, pódense utilizar diferentes estratexias de resolución, distintas hipóteses ou conxecturas, que dan lugar ao contraste e á diverxencia entre diferentes pensamentos. É arredor destas diverxencias onde se fomenta o interese, o espírito analítico e crítico e as posibles respostas do alumnado.

A observación sistemática en situacións diferentes e a experimentación adquieren un papel relevante na interpretación dos feitos e na explicación de fenómenos ou relacións. Todo isto conduce á introdución do método científico.

Dado o carácter interdisciplinario, débese insistir no protagonismo de todas as ciencias que configuran a área de Ciencias daNatureza.

A integración das competencias e intelixencias múltiples na área supón insistir máis nas ferramentas esenciais daaprendizaxe (comprensión e expresión oral e escrita) e poñer en práctica estratexias didácticas que consideren as diferentesposibilidades de adquisición do alumno/a como as tarefas integradas e os proxectos.

É a través destes proxectos que os alumnos poden desenvolver a súas capacidades arredor da planificación do traballo, daselección dun tema de interese, dos contidos e dos materiais que se van empregar, e en relación coa elaboración e a presentacióndo proxecto, a súa corrección e, finalmente, a exposición, todo baixo un prisma de colaboración e intercambio entre iguais. Endefinitiva, predomina o traballo cooperativo que permite desenvolver a capacidade de discusión, a comunicación, o intercambio deideas, o respecto e a comprensión das opinións alleas e a reflexión sobre as ideas propias, sen esquecer a súa responsabilidade e

50


a do equipo.

Á hora de avaliar, a rúbrica de avaliación convértese nun instrumento ou guía para o profesor/a dunha serie de criteriosavaliables de coñecementos e competencias, en distintos graos de consecución, logrados polo alumno/a.

O uso das TIC é un elemento para favorecer a construción de aprendizaxes con sentido, xa que nos permite motivar o alumno,contextualizar o contido obxecto de aprendizaxe, facilitar a relación da nova aprendizaxe con contextos reais, facilitar atransferencia, xeralizar e ampliar o contido e facilitar a elaboración de síntese e a transferencia do coñecemento.

A metodoloxía proposta promove a construción de aprendizaxes significativas a partir de secuencias de adquisición decoñecementos que propoñen:

• Evocación de coñecementos previos para abordar os novos contidos. • Progresiva e coidada incorporación de novos contidos, a través de exemplos extraídos de situacións cotiás e contextualizadaspara o alumno/a de Quinto Curso, que favorecen a súa comprensión. Isto posibilita a transferencia de aprendizaxes á vida cotiá,conectando coa adquisición das competencias básicas propias da materia. • Exercicios e actividades diversificadas que contemplan competencias e intelixencias múltiples: traballo individual e en grupo,traballo cooperativo en proxectos, tarefas integradas, uso das TIC e actividades e experiencias que traballan contidosfundamentais. Están secuenciados por niveis de dificultade, abordan diversidade de estilos cognitivos e intelixencias e facilitan a adquisiciónde competencias a todo o alumnado.

51


11. ENSINANZAS TRANSVERSAIS

Educación do consumidor

- Reducir o consumo excesivo de envases, materiais… mostrando actitudes e compromiso cara á reciclaxe, á redución e á reutilización de residuos.

- Desenvolver actitudes e compromiso ante un uso responsable da enerxía.

Educación ambiental

- Coñecer o medio como un sistema vivo onde o ser humano é un elemento máis, capaz de actuar sobre el, cuestionalo e modificalo, achegando ideas e posibles solucións para a súa mellora e o seu mantemento.

- Desenvolver actitudes de compromiso e respecto co medio, practicando a reciclaxe na medida do posible.

- Desenvolver actitudes de compromiso e respecto co medio, concienciación do bo uso econservación dalgúns bens naturais como, por exemplo, a auga.

Educación para a saúde

- Coñecer e practicar hábitos elementais de hixiene, alimentación e coidado persoal beneficiosos para a saúde física e mental da persoa e que melloran a súa calidade de vida.

- Valorar a importancia de coñecer nocións básicas de primeiros auxilios.

52


Educación para a paz

- Estimar e valorar a lingua oral e escrita como medio para establecer e mellorar a relación cos demais.

Educación para o lecer

– Demostrar actitudes positivas no desenvolvemento do tempo de lecer.

12. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS

• Libros de texto:

- Ciencias da Natureza 5 Talentia; editorial rodeira.

- Libro Dixital Interactivo Talentia; editorial rodeira.

• Murais.

• Recursos multimedia (secuencias por bloques temáticos).

• Material funxible.

• Material manipulable e experimental propio da área.

• Recursos educativos (Internet).

• Ordenador.

• Encerado dixital.

13. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

Traballarase a atención á diversidade de niveis, estilos e ritmos de aprendizaxe, de intereses e capacidades dos alumnos

53


facendo uso de instrumentos como:

Atención á diversidade

• ADAPTACIÓN CURRICULAR (BÁSICA): os contidos nucleares da unidade didáctica preséntanse de forma máis pautada, conmaior apoio gráfico, seguindo unha secuencia de aprendizaxe que facilita a adquisición de competencias por parte dos alumnos.

• AMPLIACIÓN: fichas para fotocopiar con actividades de maior dificultade pola súa resolución, polo tratamento doutros contidosrelacionados cos do ciclo etc.

• COMPETENCIAS e INTELIXENCIAS MÚLTIPLES: contémplase a diversidade de estilos cognitivos e de intelixencias enaprendizaxes coa lectura, co movemento, coa representación plástica, coa dramatización...

• PLANS INDIVIDUAIS: dirixidos a alumnos que o requiren (estranxeiros, incorporación tardía, necesidades educativas especiaise superdotados).

• ACTIVIDADES MULTINIVEL: posibilita que os alumnos encontren, respecto ao desenvolvemento dun contido, actividades quese axustan ao seu nivel de competencia curricular, aos seus intereses, habilidades e motivacións. Por exemplo, o grupo-clase podeestar traballando o aparato locomotor, mentres que varios alumnos poden estar reforzando os sentidos, simultaneamente, outro/apode estar traballando a un nivel máis básico as funcións vitais. Deste xeito, nunha mesma clase dáse a posibilidade de traballar adiferentes niveis, segundo as habilidades de cada alumno/a.

• ENSINANZA CON TITOR.

• TRABALLOS DE INVESTIGACIÓN.

• LECTURAS E CONSULTAS DE FORMA LIBRE.

54


14. ESTRATEXIAS PARA INCORPORAR AS TICS

Para incorporar as TIC na aula empregaranse unha serie de recursos e actividades que complementan en amplían os contidosde Ciencias da Natureza para Quinto Curso.

Actividades TIC • Actividades integradas nas secuencias de aprendizaxe.

Ligazóns a Internet • Aproveitamento de recursos educativos en Internet: busca de imaxes, información ou curiosidadese selección e organización para transformar estes elementos en coñecemento.

Libro dixital interactivo • Libro para proxectar que incorpora elementos de interactividade: actividades, ligazóns, animacións…

15. ESTRATEXIAS PARA ESTIMULAR O HÁBITO LECTOR E PARA DESENVOLVER A EXPRESIÓN ORAL E ESCRITA

55

Lectura:• Lectura do libro de texto.• Outros textos escritos: curtos e de tipoloxía diferente (informativo, descritivo, contos, poemas...).• Textos en soporte dixital (Internet e aplicacións informáticas, lectura en pantalla). • Textos orais complementados e acompañados de imaxes ou audios.Expresión:• Exposición oral e escrita en traballos individuais, actividades en grupo, en razoamentos ou intervencións: planificación, redacción e revisión.• Expresión oral e escrita das aprendizaxes, utilizando un vocabulario preciso.


16. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Tomarase parte nas actividades complementarias e extraescolares planificadas polo centro e relacionadas coa área de Cienciasda Natureza que promovan o desenvolvemento, afianzamento de aspectos curriculares e a súa visión práctica de xeito transversal.

Como mínimo:

17. AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN

ADECUACIÓN DA PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA RESULTADOS ACADÉMICOS PROPOSTAS DE MELLORA

Preparación daclase e dos materiais didácticos

Hai coherencia entre o programado e o desenvolvemento das clases.

Existe unha distribución temporal equilibrada.

O desenvolvemento da clase adecúase ás características do grupo.

Utilización dunha metodoloxía adecuada

Tivéronse en conta aprendizaxes significativas.Considérase a interdisciplinariedade (en actividades, tratamento dos contidos etc.).

A metodoloxía fomenta a motivación e o desenvolvemento

56

Magosto/MaiosConsumópolis :proxecto de innovación transversal CC Sociais / Naturais 2 de Decembro: visita ó museo de Historia Natural de SantiagoOutras saídas, charlas e actividades relacionadas coa área de CN que se estime que axuden a implementar ocurrículum.


das capacidades do alumno/a.

Regulación da práctica docente

Grao de seguimento dos alumnos.

Validez dos recursos utilizados na clase para as aprendizaxes.

Os criterios de promoción están consensuados entre os docentes.

Avaliación das aprendizaxes einformación que se lles dá disto aos alumnos e ás familias

Os criterios para unha avaliación positiva atópanse vinculados aos obxectivos e aos contidos.

Os instrumentos de avaliación permiten rexistrar numerosasvariables de aprendizaxe.

Os criterios de cualificación están axustados á tipoloxía de actividades planificadas.

Os criterios de avaliación e os criterios de cualificación déronse a coñecer:• Aos alumnos.• Ás familias.

Utilización de medidas para aatención á diversidade

Adóptanse medidas con antelación para coñecer as dificultades de aprendizaxe.

Ofreceuse resposta ás diferentes capacidades e ritmos de aprendizaxe.

As medidas e os recursos ofrecidos foron suficientes.

Aplica medidas extraordinarias recomendadas polo equipo docente tendo en conta os informes psicopedagóxicos.

57

ciencias da natureza 5º - edu.xunta.gal · coñecer que a célula é a unidade estrutural básica...

Documents