censo población 1912: atlántico - bolívar - boyacá. colombia

61
DEPARTAMENTO DEL ATLANTICO Superficie. Ida estensihn superficiaria de csie De- partariiento es de 8755 kil0mctros de Sorte a Sur, y de j7% kiltinictros (le Este a Oeste. Xo csisten eii El terrerios baltiíos. Ríos navegables. , Posee Únicaniente el río hIagclal<ina, na- vegable par vapor destle la ciudatl de Rarran- quilla hasta la de Xeiva, en una .estensibn de 1,355 kilbriictroc. Savcgaii ordinarianiente por este río setenta biiqties de vapor, entre los ctia- les hay algunos de esceletite calidad. El pro- tnedio de la carga transportada por ellos aniial- mente, tanto de importación coiiio de esporta- ción, es aprosiriiadaiiientc de 142,000 toriela- das. Es niily crecido el níiiiiero (le pasajeros que viajan por esta vía, Única Iiasta aliora que co- munica los 1)epartarnentos del interior con el Atlántico. Minas. Sólo tiene en la actriñlidad, eri laboreo, una mina de petr0le0, situada en el Corrcgimieiito de Las Pertlices. S o hay en el Departariiento vías con lecho aurífero. Carreteras. Existe únicanierite la de RarratiqiiiIIa a Usiacuri. con tina estensiSn dc r6 kilónictros. Caminos terrestres tiene 52, y un ferrocarril entre Uarrariqiiilla y T'iierto Colonihia, que riiide 27 kilí>mctros. 2.- Industrias. ,- En los últiiiios aíios han tomado graiide iri- creiiiento las industrias cle tejidos, de aziicar. de trigo y de dcstilncitin de licores. Las íábri- cas han sido montadas con las rnaqiiinarias m i s modernas. Entre las denias industrias de menor ini- portaticia que las anteriores, débense citar las siguientes: tabaco, pcrfitrnes, velas esteAricas. yuritillas, calza<lo. siielas, sotiibrcros, rcrvcza. Iiielo, pastas aliiiieiitici;is, dulces, cigarrillos. vidrio, chocolate, caft!, aguas gaseosas, mosai- cos, qrabados, riitiebles, cal, artículos de alfare- ría, aceites, pólvora, Iiriniacas, fósforos, ahani- cos y objetos <lealatiibre. Iglesias. Iiay en el4Departanierito gr iglcsias y 4 capillas. Bancos. - Funcionan eri la actualidad dos Bancos, que gozan de niuy biieti crédito. situatlos ani- hos en la ciudad de Barranquill:i, capital del Departaiiiento. - - - - Presupuesto departamental. El tnonto total para el Presupuesto de rentas y gastos eri el presente año frie fiindo c'ii 1% stiriia de S 217,560 oro, de la cual rstií desti- nada para Kastos de instruccibn pUblica la can- tidad (le !$ 34,Sso. I \ Cqta debc agrcqarse la de 16,000. con ~ i i c contril>iive para el rnisnio fin el itIunicipio de Ilarranquillrt.

Upload: rodchm

Post on 10-Dec-2015

27 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

Censo Población 1912 Colombia.

TRANSCRIPT

Page 1: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

DEPARTAMENTO DEL ATLANTICO

Superficie.

Ida estensihn superficiaria de csie De- partariiento es de 8755 kil0mctros de Sor te a Sur, y de j7% kiltinictros (le Este a Oeste.

X o csisten eii El terrerios baltiíos.

Ríos navegables. ,

Posee Únicaniente el río hIagclal<ina, na- vegable par vapor destle la ciudatl de Rarran- quilla hasta la de Xeiva, en una .estensibn de 1,355 kilbriictroc. Savcgaii ordinarianiente por este río setenta biiqties de vapor, entre los ctia- les hay algunos de esceletite calidad. El pro- tnedio de la carga transportada por ellos aniial- mente, tanto de importación coiiio de esporta- ción, es aprosiriiadaiiientc de 142,000 toriela- das. Es niily crecido el níiiiiero (le pasajeros que viajan por esta vía, Única Iiasta aliora que co- munica los 1)epartarnentos del interior con el Atlántico.

Minas.

Sólo tiene en la actriñlidad, eri laboreo, una mina de petr0le0, situada en el Corrcgimieiito de Las Pertlices. S o hay en el Departariiento vías con lecho aurífero.

Carreteras.

Existe únicanierite la de RarratiqiiiIIa a Usiacuri. con tina estensiSn dc r6 kilónictros. Caminos terrestres tiene 52, y un ferrocarril entre Uarrariqiiilla y T'iierto Colonihia, que riiide 27 kilí>mctros.

2.-

Industrias. ,-

En los últiiiios aíios han tomado graiide iri- creiiiento las industrias cle tejidos, de aziicar. de trigo y de dcstilncitin de licores. Las íábri- cas han sido montadas con las rnaqiiinarias m i s modernas.

Entre las denias industrias de menor ini- portaticia que las anteriores, débense citar las siguientes: tabaco, pcrfitrnes, velas esteAricas. yuritillas, calza<lo. siielas, sotiibrcros, rcrvcza. Iiielo, pastas aliiiieiitici;is, dulces, cigarrillos. vidrio, chocolate, caft!, aguas gaseosas, mosai- cos, qrabados, riitiebles, cal, artículos de alfare- ría, aceites, pólvora, Iiriniacas, fósforos, ahani- cos y objetos <le alatiibre.

Iglesias.

I iay en el4 Departanierito gr iglcsias y 4 capillas.

Bancos.

- Funcionan eri la actualidad dos Bancos, que gozan de niuy biieti crédito. situatlos ani- hos en la ciudad de Barranquill:i, capital del Departaiiiento. -

- - -

Presupuesto departamental.

El tnonto total para el Presupuesto de rentas y gastos eri el presente año frie fiindo c'ii 1% stiriia de S 217,560 oro, de la cual rstií desti- nada para Kastos de instruccibn pUblica la can- tidad (le !$ 34,Sso. I\ Cqta debc agrcqarse la de

16,000. con ~ i i c contril>iive para el rnisnio fin el itIunicipio de Ilarranquillrt.

Page 2: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

DEPARTAMENTO DEL ATLANTICO CUADIIOS

que manifiestan la 'edad, número de los que saben leer y escribir, concurrencia a la escuela, vacunados, estado civil, profesión, ocupación, etc., razas, nacionalidad, reli-

gión, trabajo v propietarios. Estos datos se refieren tnicarnente a los hombres.

Page 3: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

~0 C J : N S O (; I i N I71:AI. -.-- -- ----------a --------u---- -- -- -- .........

i - , SINM.~JHOJ

-- - -

H

CI 3 rc EC! M C I H j m

-- 1 . i - -

+ - ~ P I O C - ~ C I ~ I - ' I- c ~ ? + I ~ , c I c I . ~ ; G . o , + 1 r / 1- CT, .rogi c ó i ~ - - + - t + / c n r q r . 3 r < ~ a s + r ~ ~ \=T. 12

~~~~~q~ i Z- -~CJ+- '+ e l r i m c I P t - + ~ + . - d ! 2 l. % m i ri -- j: 2 1 v; +-v: 1 m-

- ' f i d r r ) í D l G 4 Q P 3 ' d 0 1 ~ 3 d l C & % b C U 2 .SOlJl! \C Noca a N \= 3 *IG-'. 1b.Wm 3 / g

í 1e8an ;.S P> NCI d.-( A < S C C I P J C J H ~ . H - & ir.

i m !r; ---- - i vi --

--

. . . . . . . . . . . . = ' . : . . . . . . .=. . . . . . . . e" : . . . . . . . . . y . . . . . . . . s e . --

IB . . ..e . C = C a r: C, 3 7

2 d +d a

e$ + . - 'a e . .:.E! h u " S . L L.

+ c ~ ~ - ~ w . G I - K I n C ' l r S - t I P , C l - j C ~ ~ w m r-4

- , - ui2nraur.i 1 .n//l*bscir~»ú, 0 2 4 n/ vrr n q o ~

., 1 . . . . .

Page 4: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

- ----- ----- I , ' f J . S r Q P ' L ; ? - c r r ? * C $ v 1 e Ir, 7 1. c - 2 ri I <l. '$ 7 C 3 c r< C l f, #ir, 1 IPJOL -r, f': S .A T *. a lo e rr, - 7 3 t. 3 m iO t r . ir, <c. 1 C l C l I t m I r 1 v e i z 1: j

1

-- I s a l :

v) 2 % o P 19 u

a t - ,3> 5 2 3 1 4 m

r N G b l --

OC'I N U l s / g r? m

t-m o in 9 O r! r! 1 a 1 l -M

l . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . s . . . , . . . . . . . i , . . . . . . . m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S . . . . . . . . . . . i . , . . . . s . . . . . . . . . . s . . . . . . . . v . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : : 2 ; : . . . . . . . . . . . . . . 3 : : : . . . . . . . . . . .,t,O .

1 L U C . . . . . . . . . . 2 m . . . . . a d . . . . ' .

' C . . . m . . . 2 : . s . . : . v : ' L - . ' . . . u : : : : : : * ld V . . . ' .o : ' /> e - . m . 'O e o

'La r? d .- .- U U

"C c G .- .... >

" f r O ' J % I ,O ~xxoa,gU&c2, &3(

-.Cl,tc 7-9 X j . - yrlr?q~.sc.""o' c . .T. -- 6 V I S s l b O ~ d '1?.84ryut1nyu~

9

Page 5: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

C E E S O G E N E R A L --- -- -----

m w t o & ü - - r + K T r c - t ~ ~ r , ~ c ~ . t c c . ~ z 1 zw5oe,,cma 1 e r + r c < t + r c w y ; a r - $ $ 1 r: ' .lWQ.L %rntr:~- rc rsc: c i r i c! ir. v, w m re u cr ic re O 1 - 12 ,.+ !i - I -- ----- _I

$ g Z $ * S g z 1 $?3?;$$&$:22 1 m .",.,"Y 1 y 6 ea -t re ri - ra

12 > ~ - r c - e t r ~ - r ~ - r ~ ~

I - 1 / ? ,

8 -. , - - c . . . . . . 1 1 .&1,!j.#.y 1 N . e . . . . : : : : : . : : y : : : , : I

s . . . . . . . . . . . . . s . . . . I

I . . . e . . . . . . . . . . . . e . . n . . . . . . . rl) . . . . . . . . . . . 1 a : : : .

2 : : : : : : : : : : . . . . O . - . . e , . . . . - . . : . . . . . . - . . . . . . . a 2::; - . - , . . - . . . . . . . a : - h * . . . . * . ; o : . . . . : j

a : . a . . . UJ . . . ., : E . . 2 . ." . e 0 - E k

. ' .y: a ;& c z<r;v 2.9 0 : ' E , ; ~ c .e

0 ' ;c U C .'-+.O .%

3 n u p ~ - s ~ ~ ~ . ? ~ o . ~ E 2.; Z T ~ : : I Z E C V G ~ ~ O U C -

Page 6: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

RESERA HISTORICA de la ciudad de Barranquilla, cap i~a l del Depar-

tamento del Adántico.

La ciirdatl de ~arraiit luilla, criliital dcl 1)cl)ar- tanlento dcl rltllintico tlcsde el I j de junio de jtp.;. día cn (lile se iri:iit~iir0 el I )cl)artariiciito, creado por ley clc ese riiisiiio :11io, fue iuritlacla en 1629, pcro no se sabc a piirito fijo el xioiiibre del fuiidador o furidadores ni el dia en cluc se fuiidi,. Por tilis tlc (los siglos pcrriianccii, la Iioy lloreciente ciiitlnci en la cnritlicitin (le siiiiplc ca- serío, pues ftie en 1813 ciiaiitlo se crigió cri villa.

Es natural cliic Iiasta el ~)rcseiitc se ignore cl noriibre tlcl fiinc1;itlor <le esta ciiitlad, porqiie es I>ien sabido qiic ciiaiitlo a la iiiriclación (le un pueblo conciirrc 1:i inici:itiva oficial, gerici-al- niente se escoge el punto ailccua(1o: sc fija el runil)o geiieral (le las calles y avenidas, y sil aii- chiira respectiva: se (letcrniiiia cl Arca tic las rii:inzanas, p r a clttc 1)iiecIa colocarse bien en ellas 1111 niiriiero fijo de solnrcs de i~ i i a l e s (13- mensioties; se dejan plazas a distaricias racio- riales, para coiiioclidatl itiliierliata de los hahi- tantes y transcíintcs y para la foriiiacióri t'tlttirn (le fiientcs, I)arclutJs, etc.: en fin, se levanta tiii

vertladcro ~ ~ l n i i o en que corist;i totlo lo que se desea, coi1 ~iictlidas fijns. ina1teral)les. a las ciia- les han (le ajiistarsc totlos los que conctirren a la fuii(1acióii o coritiiiíian crlificantlo posterior- tilente. La ausencia tli. totlo csto y la planta (re- ?, iieral de la pohlacitiri indican que su iuiiílacioti frie la ohra Iciita (le la iriici:itiva particiila.. Cada iiiio de siis ~)riiiicros riior,iclores piiso su habitaciOn tlotitle le plugn p re lo pcrinitía cl td- rretio. Todos ellos fueron pastores o agriculto- res, sin 1116s conociiiiieritos qiie los iiiuy rtidi- iiientarios est'rictaiiicritc iiccesarios para cjer- cei-cníla iiiio sil iittlustria rcspccliva.

ida primera iiiarijlaria qiic coiiiciiz(>'a foriiiar- sc es atliiclla dtiritlc cs t i el l'cartn lTiiiiici~~;il. I<nipiezó en la es(iiiina tliie c;ic a la callc i\ncli:i: colitiiiiii, hacia el Xortc : tlcspii<s Iiacia el Oricii- te, y no piitlo cc~iiil)lelarsc 1)orqtic toda la parte íliic (1chí:i ocul)nr 1:i cscliiitia tioi'tlcstc se aiic(rahn rii la époc;i (le las graiitles crcciciites (Icl Sin$ tl;ileiia. I,n segiiii<ln iii;iiizai.ia coiiicnzi~ n for- i11;irsi~ eii la csririitia ol)iicst;i :iI ctlilicii-1 cliic Iioy sirve (le cii:irtcl, y coiitiiiiii) Iincia el Xortc 1i:is- t:i (loii(lc Ic) pcriiiitici.oii 1;is nCu;is: tIcs~)iiL's Iia- cia cl Occitlciitc. 1i:ist;i I;i cs(iiiiii:1 qiic Iiov co- . . rrecporiclt. a 1;t rallc tlc Saii Rlns. I?l cspacin iii- teriiicílio ciitrc las (10. accras intlicndac. qitc cs la iiiai.iaati;i qiic ociil)a el ciiai-tel. (liiecl6 vacío por riiuclios años, I>ortlitc nc~iiclla parte era tiii;i

cspccic tlc cniio qiie coiiiiriiical)a con la CiCn;i- !:a. IZn scqtii<la coiiiciiz5 a forriiarsc la cnllc :\ticha (<loiitlc EC 11a11;kii IOC (10s C ~ I I I C I I O I ~ C S : el

del Conicrcio y .\bello). ctiyu ancho se debe a la esistciicia de iin arroyo qtic, <lcsceti~licndo de las alturas qiie cst in al Occidente, y entrando cri ella por las carreras 1l:iriiadas hoy tlc 171 Pro- greso y Califoriiia, constitiiia e1 priticipnl dcs- agiic de los dos planos iiicliiiados qiic iorinan la. ~)larita (Ic csta ciuilad.

Totlo cl terrcrio tluc ociilia la inaiiz:iria tluc c s t i frente :!l Teatro JI i inici~~al iiie el primcr puerto tlc csta poblaci5n. y aiincl11e liabía otros caños para salir al río. el preferido cra el caño de 1.0s Tratiiposos.'

I,os que continaron iabricantlo al siir (le la ~)riiiicra riianz:inn tiivieron cliic seguir Ins líneas curvas trazatlas ya por aiiib:is orillas tlc 1:i lagu- ii:i rcferitla. y asi'sc csplica la foriiia arqueada clue ticrien la acera oriental (le la callc tlcl Co- tiiercio y la acera ~~ccitlcrital d e la callc Real. Cuando 1)riricipinron a t'oriiiar la callc ilnc1i;i tiivieron qiie seguir el trazatio (le la callc Real: por csto rlitc(l0 la parte iiorte íle diclia calle con una ciirva saiicntc. El espacio iiitcrnietlio c n t r ~ las dos aceras arqtieadas c~ucdó ociipatlo por la laguna, y se 'sostuvo por iiiis (le un siglo des- piiCs (le la fuiidaciOn.

Totla la parte (le1 terreno que ocul)aii hoy cl ;\lercatlo y la callc de sti frcnte era tina playa arenosa, que las atitoridntlcs csl)afiolas cncon- traroii l~t!is a pro1)iísito para pticrto y vnradero de las eiiibarcaciones, y lo Ilaiiiaron El Puerto Real. Todo este tcrrciic cta ancgatlizo r11 Cpoca (le crecientes, y las agitas 1lcgal)an Iiaqtn la pln- za (le la iqlcsia tlc San Nicol!is.

Lo etlificatlo hasta aqiií no fue cvi(lciitenien- te la olíra (le un aiío. i QuiCii snl~c ciiríntos pasri- ron antes de alcanzar lo hcclio! T,as dciii5s cons- trucciones fiieron la o l ~ r a lenta del ticiiipo y de las circunstancias.

El agrul>atiiicnto (le nuevos veciclos cltie ciiii- graliari (le otros ~,iieblos p;ir? r:itlic;irsc cii ;stc auiiicntal)a coiitiriiranicritc, y hicii pi-citito Iitibo iiii iiíiiiici-o siificiciitc p;ira paqar los gastos tlcl ciilto. y se pensó eatoiiccs en la coristi-itcciim de tina iclcsin de paja, criipresx qiie tlebíri ser de ii~iiy ficil ejcciicióii, ~)uc.; ctitoiiccs tciiíari a ¡a iiiano todos los iiiatci-inlcs iiccesarios. L:i iglc- sia fiic coiistruítla en el iiiisiiio 1iig:ir tlotitle Iioy sc ericuentr:i. liabientlo suiritlo iiiiiclins iiiotlifi- c:iriotics liasta 1Il.gnr ;i scr 11) t~iic es cn I:t actiia- liclntl, ~,.r:icias ;i1 ripí~yo cinc 11, Iia prc.i.tn<lt> el (;ol~icriiti Sacioii:il por coii(lucto del sciíoi. 1 I i - nistro (Ir 0l)ra.c. Píihlii;is y I:oiiiciito, tloctor 1:. (le 1'. lIariotas: es tlccir. 1111 ~ ~ r i i p l o <ligiio tlcl proqreso sorlircndente tlc cstn ciiidarl. l'iicilc. decirse sin tenior de eqiiivoc;icitiii tliic 1:i i ~ l c s i a tic San S ico l i s es iirln (le 1;i.; iiicic>rcs, si iio la iiicjor. tlc cst e litoral. Cotiio caqi 1:i tot;ili(la(l (le los hal)it;iiitcs clc esta ciiitlad ~)roies;in 1.1 rcli- giciii catHlica al)nstálica roiiiaiia, bici1 l)roiito,

Page 7: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

64 C E N S O G E N E R A L

c],ig]o el fervor religioso y el auriiento progresi- vo 'le In poblacibn, fue iiisuficierite este teriiplo,

.t. 1)~1156 cn la constrnccion <le otros. Existen i i l l Y a r l ~ ~ i i i s de Sari L;icolis, iglesia iiiatriz, las .iciiiciitcs: San Roque, la de Xucstra Señora ,\( 1 Mu>nrio, In C:tpilla clc.1 IIospital (le Caridad,

thii coii~trucciRii uiia niicva iqlcsia en el Ii;irrio ;iflroc>te cIe Iri ciudad, Ilniiir~tlo Nuevo Mundo. 1.0s l)rute~t:iiites ticiicii taiiilIiGn cn el Colccio .\riic.ricrino de niííos, sosteriid:t Ijar Ir1 Sociccl,itl 1:il~lica i\riicricaiia dc Siicva York, uiia capilla tlon(le se celebra el culto (le csa religióri y doii- tlc cl Sliiiistro protestalite pretlicn a sus correli- gionario~. Los hebreos, aunque iiiimerosos, no ticneii teiiiplo alguno.

La ngriipacióii de nuevos vecinos procedcii- tcs (le todos los pueblos cercanos continuaba niiiiientando cada. aíio. Las aiitoritlades espaíío- las (le Cartacena ayudaroii riiuclio a este pueL 1110 en los pritneros años de sii fuiidacióii, inflii- yctido en el animo de los habitantes de otros ~>uel)los para establecerse en éste.

Antes de constriiír la iglesia de Sati Nicolrís esistió el cetiienterio en el luqar en que Iioy está el Teatro Rlunicipal. Hasta tiace poco tíeiiil~o Iiabia en este lugar una pilastra de la- dril.10~ y una cruz, cori,o scííal de qiic allí c ~ i s - ti6 el cciitcntcrio. Coii el aiiiiicnto (le la pobla- cióii se hizo necesario !lo s610 funtlar otro ce- tiictiterio para los católicos. siiio otro nara los licl)reos, casi todos f)roccdcntc(r de Ciirazno. Pero el rripido creciiiiicnto de la ciudad bicn pronto llegó al lugar cii rluc estaltan cstos ce- iiientcrios. y poco tiempo desp~iiis Esto5 fueron ahaiidonados, por iio poder prestar in;'isscwi- cio, y fiie cii 18G7 cuando se coiistriiyó el Cc- iiicntcrio Universal, que desde entonces está al servicio.

Esta ciiidnd, cuya ftin(lacióri queda descrita a grnndcs rasqos. cst5 sitrinda cerca de la brin- da occidci~tal clel río hlagdalena. coii tiii pcriiic- íío caño dc nor iiirdio. a (10s miriánietrns de su cle~ei i i l~ncad~~ra. Su posición topoyrifica, ini- port3iitc y hclln, hace ouc se la cnri<;cicre coiiio In ciixlad iii:ís itiinortantc (le la Rcpitlilica. por- ciuc ofrcce al coincrcio nñcional las cotidicioiies para ser nrcfcricln Y calificatln coriio el iiieior lvtcrtn. Ociii~a la nii;lina posiciiti rcsi>cctn del río Jlnrtlnlcnn rrue 1.7 rirle ociipx Niicva Orlclns coii rccl>ccto al río 3li~icioí. nor In niie parece Ilania(1a a ser 1% nictri>poli (lel AtlAntico.

El crccicritc desarrollo coiiiercial c indiistrial lo tlct~e n la acuinulaciói~ (le gcntcs de otros puc- blos de la Rcpíiblica, y niuv pnrticiilnr~iictite a los cstrariicros. Dc estos iiltitnns sc reciirrda cnri irr;it:tiitl a Tiinii R. El1)ers. Rol~crto A. Toy, Bfn1-tíii IVecsels. F. 1 Cisneros. 1)avid Lbpez Pentin. coiiio fiitic1;irlores princir>:ilcs de la iia- vcgaciitit por vapor en el rio 3lngclaletia, ayu-

(lados cii esa obra dc iiiiportancia capital por colon~bi,inus iiotablcs conio Fraiicisco hlonto- ya, Saiitos Ag:-u<lelo y José Ataría Pino.

El cliina es saiio, ntiiiriue cjlido, si se atiendc a In cifra de la ~iiortalidad. Los iiltiriios datos cstadisticos actisaii cincuenta a sesenta defulí- cioiics por nics, lo qtic ccriiivalc a ciccir uria por ~ i i i l . Eii la i-poca tlc las fuertes brisas, ,esto es, (le iiovicitibrc. a riiarzo, el teriiivnictro ccntígi-a- (lo ili:~rca 2b0, y kii el resto dcl aRn 3 9 , lo qiie da uria tctiipcratiira l~ictlin (le 30'.

Il~.i.iios 1inl)lntlo ya dc la venta.iosa ~)osicióti gcorr;ífica de 1:i ciudad, ~>osición cjiie ha des- ;irroll:itlo rio sólo su coiiicrcio siiio sus iiidus- trias. Esa inisiiia 1iosici6ii gcogr;ific:i la Iia dis- tirigiii(10 tnnibií.11 coiiio piiiito estratCqico. taxi- lo eii ln yiierra de iiricstra ciiiaiicipacióii políticri, conio 1);irtc integraiite dc 1:i Proviiicin de Car- tageti:i tlc Iiitlias. :isi taiii1)iiin coiiio en iiiiestras. giicrr:~s civiles. Secíiil clatos fidetli~iios, esta ciiidnd fue tnii.iatla el 26 de aliril de 1815 por el Capitríii 1-:ileiitiii Capiiiaiiy, a Grdciics del Vi- rrcv doii Fr:iiicisco (le Slontalvo, (1esr)ués de liahcr resistitlo \?alerosaiiieiítc los patriotas un coiiihate, en cl ciial p rd ie ron piezas (le arti- llería, ;o qiiintalcs (le pblvora, $3 caiories d e iiictralia eii cartiichos, 1.765 cnrtucl~os de lile- ti.alln, 530 fusiles útiles e iriútilcs, 10 csmeri- les, 4 2 lanzas y 1.1 hongos armatlos en guerra, y otros innii~~icrables pertrechos.

AIAs tnrdc fiie teatro de (los rciíiclos coniba- tes: cl o {Ic tlicieiii1)rc de IS:~. entre las fiierzas rcvol~icioiiarias a Grdciies del Gciicral Fernaii- (lo S5iiclicz. - las oiie coniandnl~a el Geiieral

-Posa(lñ. Tcfc del Go1)ierno Ic~itiirio. Las pri- iiieras fueron vcnce¿loras: y el que se verifi- có el 1 1 de febrero de 1F85 eiitrc las fuerzas revoliicionarinc-cl~ie frieron las venrerloras,- ;i órdeiies tlcl General Ricardo Gait51i Obeso. y 13% clcl Ciohierno leqítiino. n itr<lciies drl Gene- ral I'icciite Carlos Uriicta. En las rc\~ol~iciones genc~alcs (le r9t-1; y r&c)r) a rno? sblo sirvió de rcsitleiicin a1 Gnl)crna<lor de Colívar cniiio otln- to ni5s iiiilitar. trnt:ititlose (le iiria contienda in- tcricir entre colntiihianos.

Coiiio riiicdn cliclio. ~arrariniii l la prestó desde su nrinciriio iiiinortniites servicins a la cniiq? (le 13 Tii~lcoericlencia. rnzíiti rlor !T cr1,il cl Preqi- (Icvte Gnl~eri~ndor tlcl Estnrin (Ic Cat . t ;~~ena de Jnrlins. hlñniirl Rodrímllez Toriccs. eripiA el 7 rlc n1)ril rlc J ~ J : CII villa 10 riiic* antes de esa Ciwca cc Ilnnió siiio de Barrannuilla. colno "ore- i~i in ñ1 ~>ntr int i~i i io v cntiio ~;c'11iolo v itlcto es- tiin~tln a los deti1:ís piiehlos dcl T:ctaílr>." Yn Iie- nios visto oitc (los años iiiis tarde dio nrctchas <1( ntic no cqi lmlrtc 1ial)ia coiiciiii~t:~tln el tittilo de villa. FI titiilo a niic iios Ilccilns refcr;do ciitcdí> nrrr1;rlo e71 1-t toitiq <le 1-1 riii(lnil: nern cliez nfios después-182,;-viiio a aparecer en manos

Page 8: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

C E Y S O G E N E R A L

del seiior Ilernrciicgildo Bisbal, por conducto del presbitcro (Ion Nicolis 11i~ig:inres. 1::~- rrariquifla tio sólo dio sil contiiiciite de sangre, sirio (lile fiicrori iiiuclios y ctic;ices las reciirsos tliic siiniiriistrci al Gerieral patriota SIariririo lloiitilla, ayii(lat10 en esta obra pcitrioticn pur los piicblos de SolccI:i(l y JIalamlici, perteiic- cicntes Iioy a la Pruvincin de 13arraiiquilla.

El nioviiiiiento (le iiistiiiccii>ri coiiienzí) en el incs de iebrero <le 1822; p(>r iiiicintiva par- ticul:ir. 1-0s presbíteros seiiorcs don Sicolits 10-6 GGiiiez y don Sicol is 1Iaria Iiisi~iinrcs ntltiiinistraban sendas escuclas prirticiilares, cri ciuc instriii:in ri algiiiios ji~vciieh. 1-ri 1Iunicil)a- litiad pasó un oficio al ~)resbitcro Giiriiez, cii cliie Ic ~)ropoiiia reiiiiir aiiibn5 csciiclas en urin general: pero hal)ii.ndosc esctr~ndo éste, por cníernicda(l. a aceptar 13 l>ropo.;iciUn qiie se le Iiacín, tiivo I r i 31 ii~iici~~:ilitl;id qiic pnsarlc otro oficio al presl)itcro Iii<irgnares. prol~onii.ntlolc lo iiiisriio, clriieii :iccptó la csciiel:i geiieral, qiic piiso en la casa del presbiterio. Entretanto la I\liinici~~alidacl coiiiprci e11 csc tiiisiiici aiio a Ni- colis Florcntino l'eiíatc iiiia caqa en !$ 163, qiic con nlgiinas rcpnraciuiics qiic se le hicieron, ser- vía para escuela, y se Ic irso so iiri oratorio doti- dc sc clccía niisa. J I i s tarde sc liizo (Ic ladrillos y >e le agrcgó una oficina para el arcliivo muiii- cipal, tloritle el Coticeii> ce1cl)r;i s i ~ s sesiones en la nctualitlatl. 1-Insta hace nlqiriios años estuvo csc edificio sirviendo de local a la 13sciicla ~)iil>li- C;I (le varoties. Por tiiuclios aiíos CI I3istrito (le Enrraiiquilla sólo sosleiiia esciicl:\s ~>riiiiari.:is, t:iiito (lc varorics coiiio tlc nifias. Sol~rcsali8 en- tre Ivs iiistitutoics cl seííor JosC )[aria (le la Peña. 1'11 1876 sc fiiri(l0 el priiiicr colegio para instriicci6n pritiiaria y scciindarin. v lc toci) ini- ciar esta I I L I C ~ : ~ érn tlt progreso v ci~ilizacitiii al \efior Jiiail C. Cay(in, rintur:il tlc Sniita l l a r ta , piies fiic cl iiintlntlor tlcl C o l e ~ i o Pe;ialozziano. clc>tiiiatlo Ijnra varones. 17sc 1)iiin cictiiplo fuc yyiiitlo por Francisco Scrlet-sti-oiiq, vciiczoln- IIO. ciiiicn iiin(l0 cl Coleyio dc C;iltlas, (Icstinn<lo ijiaalirieiite ;\ I r i t~iisciíatiza <le varoncG. cnnio los r~iic a ct)iitiiiiiaciibn sc cul)rcs;iri: cl Colecio (le Ril)Oii, fiin(ln(lo cti aqustntic rSSr i~ortloiiC:irloz :\Iciscl. alciiiiii: la Esciicla (Ic ('oriicrcio. por el doctor lInniie1 IX\vila Fli~re?, en rFS3; C o l c ~ i o Aradéii~ico dc llnrraiiciiiilla. fiintl;itlc~ cii 189; por cl doctor Tiinii 1;. C'orvnclio I'.: cl Institiito de nolivar, fiiiirlntlo cn i801 por J o 4 R. Eccor- cin hlorclio; Colegio tic l?nrr;ii~ciiiilIa. fiiiitlntlo cl r.\ic junio de I&)? por cI tloctoi. Federico Caztro R. y I)or cl cluc citas \iiiz;is escrii~c; Co- Icyio Aiiicricnno para Varoiicc, en 18So. por Nr. Alfrcd J.. Storz, protestante: Coleyio de Sil2iar, por cl tloctor :\ntoiiio X.' %íiñiq;i (cti 1FqS cerró sus tarcas por i i l o t i ~ ~ dc la qiicrra tlc 1~899 a 1902, y las reaiiiid0 en ~p;. liasta

fincs de r c p ; , cri qiie volvi6 a cerrarlas) ; Cole- gio ilc LeOn S 11 1, fi1iid:rdo en i r ~ 2 por los I Icr- irinnos rtgiistiiios: y la Escuela de Coliiercio, iiiritlatla en Icwj por Salvatlor Entregas, uru- gii;iyO. I)e turlo, estos colcqios subsistcii el InsL titiito de l?olivar, el Colcfiio .-\inericatio ]>ara \-arí)ries y Iri 1:sciiela d e Coriicrcio iiltiriianicii- te citatla. T;iiitrb Cstos coiiio los otros prcstaroii i i r i gran iivrvicio n la juvciitiid de esta ciiitlad, así coiiio a riiiichos jóvciies tlc los piiehlos cip- ciiiivcciiios y tle oti-os 11el):irtntiientos clc la Re- píil)lica. esliccialiiiente dc las reyiones del Siriú, S:il)anas (le 15olivar y tlci 1Cn~tlaleiia. Inipar- cialiiieiite h:il)lniitlo, coiisigiiaiiios riqiií, en aca- t;iiiiicrito :i la verda~l, cliic totlos los coleyios ciini~icra(los, el ,~\ca<li.i~iico (le ?~arraiiqiiilla y el c«lexio (le I~¿irrnii~luilla iucroii los iitiicos que tiivicroii estnblccidas ~)r;icticns tinivcrsitnri~s, coiiio lo tlciiiiiestraii los rc.;iiltados obteniclos por ccnteiiarcs cle ji)vciics qiic asistieron a sus aiilas. Pciietr;ttlo el Siiprciiio Gobierno clc la convenietici:i tlc fiintlar colegios de cnseíínilza , siil)crior, iuntl6 (los: iiiio en 1802, con el títiilo (le Colccrio S:icinnal, cuya dircccióii estuvo a caipo dcl tloctcir Fr:iiicisco Pni-ias \'arg?s y don Carlos Jlcisel,conio Director y Siibdirector, rcs- pectivaiiierite. ITiie cfiiiicra la csisteiicia de es- te Colegio, pero no por eso cl Gohieriio Sacio- nnl tlcsiiiayó en sil propúsito, por lo que fiindó en 1006 otro colccio con cl tioinhre (le Colcqio tlc Sitiícz. siciitlo su Rcctor cl tloctor (;tiillcrino Dotiatlo. Tainpoco cste Coltyio tiivo larga vi- (la, 1)ucs cerrcí sus tareas a fiiics del aiío clc 1S08. l~iiricioiinn tatiil)i6ii cti I r t aciunliclad rl Colcyio clc los 1 Tcriii;inos Cristianos. iuiidatlo cti I &)j. y. (le San 12oriiie y tlcl Rosario, para 1ionil)i-es y niiiicres. rcspcctivatiicntc, a cargo tlc los Rcve- rciidos Padres salesianos y capiichinos, así coi~io el Colcmio <le la Presctitacióii. aticso al TTocpital (le Caridad. .

13 iiioviiiiicrito de colcyins tlcstiiiatlos a la cliccñai1z;i dcl I ~ l l n scsn Iin sitln el siyiiiciitc: Coicqio tic l tar ia , fiitidatlo en 1870 por iris se- .

iíoritas Cariricn v 'l'rniirliiiliiia Satitorlotiiiticyo I'ila: Colccio tlc los Sayratlos Corazoiies, cl 1.'

(le al)ril tlc 1S7h. por sor 1T:ii-ic l\titoiiic y wiin- ritn .\ntoiii:i 31. 1:. 1)cvonqh: Cnlcqio .\iiicri- cniici para Kiií;is. fiiiirlatlo cri rS%. proti.st:ititc: .\ratlviiii:i tlcl l'iclln Scso. fiin(latln cn rS,$ por dofia T,iiciln 11. tlc R;iciia; cl T,icco clc In Tiivcti- tittl. fiintln<lo c11 el riiisiiio año pnr Ins scííoritns 3lnrín tlc In I'nz y Cruz T:laiico Soto: Tti~tittito :Iriaiio, ftititlarlo en ron! por 1:is señoritw t\rintios. 1,c vstns colcoios i>:irticiilarcs shlo siil~sictcti cl Colceio tlc los Sa~rnr los Cnr-170- ncz. cl Cnlcyio An~cricnnn i)nr:i S iña s v el Tns- titiitn hrinnn. :Irlcitiis <Ir los criii i i icr~~los cxis- ten ciriil)ns dc tiiiios v niiias riiie rcci1.cn 1.1 cti- sciianza de priiiicras letras cn casas prirticiila-

Page 9: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

fib C ' E N S O G E N E R A L '

res, sin tener, por tanto, el c;irictcr de esciielas. 131 iii i l~ilso d:itlo a la iiistruccii~ii 1iiil)lic:i dectle que se iiiiitlb el I)cl>artatiietitc, tlcl A\tlá~itict) es debitlo a 1:i coiiil>etriici;i, tc.;i~ti !- ciicrgia coii (lile el es-r)irector tlc Jti~truc~it'bii I'iil)lic;i sc- íior doii Aliel ;\. Ccr)c<la 1i;i iiiir;i~lo el raiiio a su cargo. 131 doctor 'l'cotlosio (;ociiag;i. actit;il J)irector de i~istrriccii~ti I'í111lic:i. i i o es iiiciio.; cliirno clc I:I coiifi:iiiz:i (le1 ( ;ol)icriio. v Iiacc t:itii-

I)i&i esiiicrzos 1)ai.a i i i ~ l ) i i I ~ ; i i . 11i~í.;. > i c:il)c. la itistruccióii cii 1)eiicticio tle 1;i jiivciitiitl tlcl i\tlAntico. 1)el)itlo a iiiio !. c1ti.o csfiierzo fitnL ciorinti cti la ~ictu;ilid;itl citico Esciiclns 1)arn va- roties !. seib para tiiñ;i.;. coii iiti total tle z37 va- i.oiics y 5.33 niñas. .\<lctiiis, la I<.;ciicla '\octtir- tia oficial ttivo 076 aliitiinos.

Para 1lev:ir ;I I)ticn tCrtiiiiio l;i iii.;triiccibti !)U- hlica tiel :\tl;ititico, el sciior tloctor J. F. Tri.;ig- tinres. actiial (;ol>erti:itlor. prcociil)atlti por el ranio (Ic IiistrucciGn coiiio i k r totlos los iniiios (le la .4rltiii1iistr:icitiii Dcl>at.tatiietital, Ilevni-A a callo la fiitidacii)ii dc (los institutos, destinados a la enseíi;iriza coiiiercial, scctitidaria y 1)roic- sionnl y a la siil)et.ior tlc señoritas. para lo cita1 Iia creado iiiia renta esl)ecial (lile garriiiticc la existencia (Ic acltt6lloc. Ser9 ts te iiii tiiotivo iiiás para que los hal)itnrites (le tudo este litoral si- gaii apoyando al C;ol)crnatlor jiisto !. procrc- sista.

Ateneo de Barranauilla-Sociedad científico literaria.

1,a pritiiei-a scsicin (le este Centro se efectitii el día I I (le scl)tic~iihrc de t c p ~ .

Ida ~>riiriera I)irccti\.a fuc ésta:

Presitlerite, (loctor Cletiiciite Salazar M.; Pritiier 1-icrpresitlcnte, (Ion r\l)raliani Z. T-O-

pez Penha; Segiindo \'icc~ire.;itlente, (ton Arcatlio '\I.

.\zuaga. Tercer \'icel)residciite. (Ioctnr Oscar A. S o -

Kilera : Secretario ~)ritiicro. (loctor T1cilro .\. 113-

riotns: Sccretario scgriti(lo. cloti 'rotiiis Suri Sal-

cetln: Tesorero, .\l;irco .\. \'illcgas : i~i l~l iotec;~rio. '~i i l io Alercarlo. Se Iian tlict:itlo eti el .-\teneo coiiicrciici;~~ so-

* l)ríh (livcrbos tv~i ia '~; ( le iriil)oi-t;incia. y 1i:i o r ~ a t i i - za(lo vel;i(l:is 1iternri;is gr:rtirit;t.. I4a tenido CII

iiiir:~ este C'viltro 1:i ~ioltul:irizncirin (lq la ctise- fianz;i. y a estr l i i i Iia iiintl:itl~) iinn I)ibliotec;~ (111c CIICII!:~ ya cltti reg~tl;ir ~~Utiicro (le voliiiiie- tic'.. 13stn l~il>liotecn *e al1ri6 íil ~~iilt l ico el tli:i 2 de iiiayi) tlc t i d . 'l'ietic ell;i el ttierito rlc ha- ber sido olir:i iitiic;i de la iiiiciativa privada cle

los socios (Ic la corpt~r;icii,ri. L1ltitiiaiiiciitc Iia . i t lo si i l~vcii<~ioii~i~l~r por el (;oberii;itlor <lector Iiisigriarc~, tlriicii se ~)rcociil':i coitit~ el rltie itiis, .;cgiiri lo Iictiic~.; tliclia ya. por tkir iiiil)tilso a I;i

itistritcci011 ~,íil)licn. 131 Prc.i(lciitc. ;ictii;il del . i t c . i i c~~ es el scíioi.

~Ioctoi. 1 1 k t 1 ~r 11. 1~:ieiia. 1. l):ijo sil (Iirccci(jii el : \ t t ~ i i C i ~ s i ~ i i c cti tii:ircIi:i pix.t<rcsiv;i. (1;iticIo cti ~ ; i i i c I i~~ ;i 311 I~il~li~~tc.c:i !- sicn(lo. cii siitiin, i i t i ccii. ii.11 tic' ciil~tti-:i ( j i i ~ Ii;icc* I i t i i i ( , i . a I:nrr;iiicliiilla.

1.1 10 (le tii;iyo clc iS14 iiic ~ltor<:.;itl;i 1:i escrf- t~ir;i (le \-c.til:i tlc i i i i sol;ir tlc ~brol)ic(latl clc :\tito- iiio 1:orrero. rii 1;i stiiii:i tlc $ ;o. ;i favor (le este reciii(I;~rio, ..;itti:i(Io a t)riIlas (le 1:) Ci6tinga. e11 (81 (111e se coti~trriyi) iiii:i cnsn tlc 11i:idcra qite ser- via liara vctit l~r g;itia(Io y otras cos;is. JIAS tar- tlc cl señor \.icentc 1';ilncio cotistrit!ó otra dc tii:i(lcr;i y tcia, (1cstinntl:i :i1 iiiistiio fin. lo ti i is~ t ~ i o (lile .el si.iicir (loti I<stel~ati 31;irtliiez otra. ~)recisaiii~ritc cii el tiiisiiit.~ Iiig;lr en que se ha- l l : ~ llo!- cii el csl);icioso y cóiiiodo cclificio titic sir- ve (le l l c r ca t l~ . coiistriii(l!) ~ i o r cl ~>ropio do11 Estcl)ari Jlrirclitcz en iPS5. segiiti contrato ce- lel)ra(lo con el Coticcjo '\Iiiiiicil)al. tliie le con- cctliti pt.ivilcgio por trciiit;~ ;tiios, Con tiiotivo (le1 incctitlio tlcl '\lercatlo el 1 1 <le enero dc ]()O.+. los lici-c<lcros tlcl scíior l I~rc l i i cz vendie- ron ;il '\!iiiiicil)io todos los tlcrcchos (lile tetiínn. >. iue la '\Iiitiicil)aIitlatl la (lile lo rcctlific6, Iia'.. ci6titlole iiicioras iiot;ihlec, cotiio la de 11al)er caiiiI~ia(lti techo por otro tlc hierro y scpara- (lo los cuartos 1)or tal~irliics del iiiisiiio tnetal. cti pre\:isic')ti tlc iiii iiiicvo iricentlio o (Ic ciial-

' quiera otro ;icci(lentc. así cntiio la iel)aracióii (le 1;i vctit:i tic c:irnes tlc 10s (lc~ii h...; articulas (le 1)riiiicr;i iiecesicl:itl. en iiri ctlilicio (le Iiicrro, f'rcntc :iI edificio 1)riticil)nl tlcl I\lcrcadt>. coiis- triii(lo eq)ccialiiie~itc para este fin. Para dar tértiiiiio ;i 1;) coiislriicciVti rlcl ;\fcrcndc~ el Coti- cejo ;\littiiciltnl 1i:i totiiatlo (Icl I?anco Coiiicr- cial (le ~~arr:iiitiiiilla ln siiiiia tle S 20,000 oro ;~iiicricano. (Iaiiclt~ coiiio c:irantia dc ese capi- tal y (le 111s intcrcses las acciones cluc el 1)is- trito tiene eti el acirctltict~~ tlc esta ciudad.

Tlttiios tliclio cliic la ri:ivcgaciiin por v;il)or CII el río ll:i~cIaleii:i iiic itiicia(1:i por 111;iti R. I<ll)crs. tic iiaci~~ii;ili<lntl ;ilciii;ina. 1711 182.3 01)- tiivo el scfior Ell)crs 11rivilcgic.l rlcl (;ohicrnci (le Coloiii1)i;i I1:irn'iiavep:ir 1)or veinte alios con hii(iiirs (le v:ilior el rio ;\l:i~<laleii;i. Eti tal vir- t i t t l , cii i S 2 ~ irnio clc 105 I<.st:i(lr~.~ Vriiilr~s de .-Iti14ric:i r i i i 11111~itc (le val)or tio~iil)r:i(Io Fideli- dad, llero itie (Ievitelto al Iiignr (Ic ~u ~~rctcccleii- cia. por no Iial>er resiiltatlo 11roi)i:i sir coiistruc; ciibii p;ir:t 1;i riavegnci0n rlcl l1:i~clnleiia. En 1823 trnjir o t 1-0 I~iic~iie.'ilniii;icIo General Santan- der, y cii esc. i i i i i i i i i ! ;iíio cl val)or Gran Bolívar, ~>iocedeiitcs igiialtiieiite (le Ivs 1:st;itlos Ciii. dos. Estos I)iitlites tenían itri calado iiiayar del

Page 10: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

lics<isnrio, por lo (lile cii i828 el sriior Elbet. Confianza, Tequendama, Vengoectiea y Tairo- Ititli& 1111 vapor (le coiistrucci8ii apropiarla. na ((1~1~' ~)ertciiccici~c~i~ a la ('oiii~)niiia hacioiial,

l;ll IS~!) el l,il,crta(l(ir Iiolivnr, e.;tnndo eil aliad;' ell 1%1j a esta otra C o i l i ~ l a ~ í ~ ) , V i ~ 0 r i a v Roberto Calixto. r! I:cit:itl~~r, tlcclarc'~ cntliicatla el privilegio coti- -

cc(lic[o a l scfior j<lllers, y dici libre tráfico 1858 el seiior -1. \\ 'eck~~oecker, alcniit11, ,,ara 10s biicl"es (lile iiíivcgaraii c-lri I);in<lera tr;l.io 1)"is un btir1g.o (le vapor, 1864 ]lizo n;Lcic>llal. L : ~ ~ 1 ~ 2 1 ) ilegó a Santa ,\lnrt;i el va- vciiir ;il pnis tlos vapores, eii piezas, coiistriiidos Il,,r Libertador, I)t.ditlo el scfior ~ l l , ~ ~ ~ a c11 l i ~ l a t c r r a , Ilaiii:icl(is Alemania y América. \,,. I<st;i(lns l'lli(los; pero Iinbicntlo I>nsndo a 187.3 trajo otros (10s I ) L I ~ U C S Iiaiiin(l0s Molke otros eniprcbarios, í\ie cle~tiriailo a nnvcgar en !' Welder. el Slagtlalciia, donde viiici ;i iiacer cntiipcten- I.3n 1Kj7 se foriiib en Cnrtageiia tina nueva ci;i a los biiclues tlcl señor E1bei.s. E1 yapor Ge- Conipaiíiri e iritroilujo iiii pequeíio vapor, tiom-

'

neral Santander se ~ L I C a i)icliie irente a la Roca brnclo Foiten, qiic iiiis tarde conipri) el señor tfel Cai10, arrilla (le esta ciutlntl, en junio de Alaiiricio Iiizo, jiiríto coi1 otro btiquc introdiici- iP?h, y cri iioviciiibrc t1t.l niisiiio aiío trivo el (lo por nquclla ciiidad, de iioiiibre Ogden, los Gran Bolívar igiial fin. irelite a Ia I?oca <le1 Ci- cuales ioriiiaroii la 1:iiil)resa l1;iuricio Rizo. i~o (le Id;\ 'rnl)l;lzri. Estos acoiitcciiiiientos ter- En i X j S .se io~-iiiÚ la Coiiil)aííí:i .-\iiOiiinia, iiiinnroii 10.; ~)riiiicros ciiinyos tlcl sciii~r I:\I)ers. cuyo I>iicltie {Ic vapur fue el Vencedor, veiidido

JII v:ipor Libertador cliic<lb (luefio (le1 río en 1865 a la Coiiipniíirt Unida. 1i:ista 1832. en (~iic se ~)cr<licí. Ilc cste año hasta En iShi nnvegí) el priiiicr Colombia, coiii- iS.30 iio ~ o l v i ó a iiaveg:irze 1)or eii el prado en ColUri por el General Pedro A. He- río Slagdalcna. rrriti. 1:ii i8íx) los setiores I lonisbey, \Vesscls

ISn 1839-20 (le julict-IlcgU a Snrita >[arta S C.' conipraron cii I<ingstori el vapor Austra- t.1 vapor Unión, y entro ;L/ río j)ocos dias des- lia, cuyo iioiii\)rc fue cariil>iado por cl de Bis- ~jtibs. Perteiiccí;~ cste vapor a la Coiiil)aiiia qiie marck, y forii~nron 1;t Coii~paÍiía qtie se deno- ioriiiarori los señores 1;rancisco Slontoyn, San- tiiiiii~ .-\leiiiaiia. Trajo csta Coiiipniíía en ese tos Agii(lelo, JosC Jlarín Pino y otros coiiier- iiiisiiio aiio otro vapor Ilaiiintlo Barranquilla. cintites (Icl país c iriglcccs. Se fiic a pique en En 1872 iritrodiijo cl Murillo; en 1873 piditi iiovicinl)rc (le 1841.'Cori csta pCrdi(la cliicdti el otro, Ilaiiiado Isabel, \- en rS81 fiic traíc!o el río sin biirliies (le vapor Iinsta 1847. Anita.

Dc este :ifio al (le 1854 iiavegaron en el río Eii 1886 iue constituitln la Coiiip:ttiia Coloni- .\íagtlalciin los sigiiiciitcs I)iiques, 1)ertcnecien- Ibiaiia de Trriiisportes. siendo sus fiintladores l e s a la C'oiiipaiiía (le \'al)orcs (le Saiitn l la r - los setiores Francisco J. Cisneros, Ihvicl López ta, fiintlatla cn 1846: Magdalena, Nueva Gra- Pen1i;i y lIartín \\'escels, y ;i ella inqrcsa- nada, I1:iiiindo i i i k tarde Elena Simmonds, y roii los 1)iiqiies. patios. astilleros, edificios y el Manzanares; cl Calamar, ~~crtenecienté a tlcni6s nccesorios qiir tenían Ins C:oiiipaiííns iiii;i Coiiil);iiiíí;~ tle Car tn~cna ; el Honda, (le la Unida, :ileniana. Jiiternaciotial y Cisiieros. lirina Sainper & C.', tlc l loiida. y el priiiicr Ba- ()uctlti esta Coiiil);iiiiri (Iiieíia del río. rranquilla, traiclo tic Ch:igrc\ en 1832 por los Ilc 1890 en ;idclaiitc fiieron ioriiiiíiidose scñorcs 1laiiil)crgcr .& 1:atis. Sigiiicroii lii6g.o otras criiprcsas, y eii 1895 esistían Cstns: la Co- los \a1)orcs Estrella, Anita c Isabel, tlc llagda- loiiil~iaiia, con iS v;il)orc\: la I~iii1)rcrn F. PCrez lcnn Sicniii Snvixatioii Coiii~~~iiiy.Coiiipnñin Iiosri, con 2 : In de Lhrtnloitii. Jlartincz Rossio, iormatln cn I~oncl rc~ por coiiicrciantes ingld- con 2 ; la de Giescken, liinkc & C.", con 2 (lari- %cs. J I i s tarde riavcgnroii el río Slag:r<lalcna los cliitas): la tlc 1-6pez Sr Savarro. (le Bodega \.aporcs Mosquera y Bogotá. Central, con 2 (I:itichit;~s). y la (le1 Iliqiic de '

1.a 1:iiil)rcsa (le 1:. .\. !r~!. trnjo eii 1856 el va- Cnrlagena. con 4. por Cauta. l':.tc jilllto con los (le la coili- 1lc 1896 n 1()o,i iiieron iiiiichus 10, capitalis- (iafiin ~ \ l i i e r i c ~ i l a Mosqi1era y Bogotá y los de tíiW!tlC invirtieron Sil capit;t! en bii(1ii~s de va- la lJ1liprcs;i C; i l l l i l l c i i i t l~ Elella SiI-onds '. San- poi' para navegar el1 el rio i\Iagt!a~cii:i. I-Irista ta Marta, ¡ni-iiinron I;i Coliil>níii;i l:tii(la Sa- Ion,; esistiari 33 I)ii((iic~. In tiiayor parte (Ic ~craci i~r i 1 ~ 1 1 - vnpor t ' i i e1 río .\I:\g:.tl:ileiia, y tnis cll(3s g:.i-;iiitlcs y ciinio(ios. (nr(le ~ n r l i l , i ~ \ sil t1c,iiil)rc 1)"'. [-liitctl l[arrdnle- 1 ?k n((iii el noi1il)i.e de 135 I : i l~ l ) r~~: i~ , Con C S -

I : ; l l l l I t ~ l l i l : l l l , L l l l f i n ~)resii~ii clcl iiiiiiicro (le I~itqiiec y capncitlad: (10 la niirva Coiiipntlin, vii!.~ 1 )irc.ctoriii sc estn- Loiiil)aiiia Colciriihiniia (le 'Trnrisl~i~rtes, con 1)lcciA cii Siic\ n l-ork. Pcrtciiccicron n esta 1 3 I)iic!iics y 3,000 toiicl:idas: coiiipariía los v;ipores Antioquia, Vencedor, Coiiipniíín Intcrnncioiinl tlcl ~lag<lalctia, con Mompós (ciiyo iio~iiI)rc l>riiiiitivo itie Isabel, 4 I)u(lucs y 910 toiicl;~das; flue reciil)crG al ~lerteiicccr a la Coiiipañia), Coiiipaiiia Alciiiaiin (le SavcgaciSii Fltivinl, Gaira, Esperanza, Víctor, Francisco Montoya, co .J I~iicliies y 710 toneladas;

Page 11: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

88 C E K S O G E N E R A L

Coti1p;ifiin Fliivinl <le Cnrtagc!in. con 6 hii- qiies y I , , ~ o ~ o r i c l n ~ l n s ;

C'oinp;iiiia .~\iitit->cliiciin dc i'raiisl)ortcs, coii 2 Liiciues y $6 toticlndas;

Coinl)xi"íi de l'r:iiisl)ortcs dc Soto, con 3 I111-

qiics y 1 x 1 toi~clatlas; Coiiip:t~:i .Irimíticn (Ic \;apores, con 4 bii-

qiics y Sso toiielntlas; Cotiipaiii:~ dc Unrtoloiiii ,\iartiiic~z Ijossi~),

coi1 -1 biicjiics y 933 toiicl:idns; Conipai~i;i dc 1;. I'frez Rosa, coi1 2 biitliics y

.<JG toiicl;itl;i~; Conil>:iíii:l clc Sniita Marta \Ynri & C.', cori 2

I,iiqiies y 63 toticlndas; Coiiipaiiia de Lortts, 13laiico & C.", con 1 bu-

qiic y 56 tonelatlas; Conipníiín de In Lsiiclia Salvatlor;~, con I bii-

buqiies y Oo toiiclatl:is; Las Eiiil)resns cuya rcsidcnciri estnbn cii esta

ciii<lriti foriiiaroti alianza e11 coiiipctcricia-coi1 las (le Cartagella, pcro el 1." ilc febrero del corriente nilo se foriiió la l.:iiiprcsa clc Savcga- ciiiii Loiiis (;icsckcn, con las Coiiipnliíns Lolotii- biniin (le '['rntisportcs, .\leiiiniin (le Snvcgncióii 1;liivial. Eiiipresa iltiscritica clc \*npores y In tic 1:. I'érei! Rosa. Esta I~ t i i l~rcsa e s t i sul~ven- cionntla por el C;obicrrin Xacioiial, lo iíiisriio qiic Thc Alagdalena Steaiiiboat Coiiipaiiy, duc- li;i< Iioy del trifico. Coii esta subvcnci~n ha cc- s;i(lo la riiitiosn coinpctclicia que csisti0 hasta cl .ZI dc dicieinbre iiltinio.

C'ciiiil)aratla 1;i ciitdatl <Ic hoy coii lo'cliie íiic liacc ci~iciietita'iiííos, el progreso ha sido cre- ~ i c i ~ t e y sicniprc constante, no sólo. en lo qiie sc rclncionn con cl c o m c r c i ~ ~ siiio coi1 13s indus- tria<. la instriiccióii p cl pi-oy-cso iiiatcrial en ioiiiin tlc casa< lujnsns, ctliricios ciitcriiiiicrite tic jiiif;tc> riiodcriio, i;il)ricas, ctc. .A ccliitiiiiin- cic',li tlñiiios n conoccr los ~)riiicilrtlcs ctlificios, e1 niiiiicro dc Iiotclcs, filiricaq rlc <lifcrcntcs clnkc,~, coti lo cii:il sc coitiprcntlcri 10 qiic piie- t l r i? i t lfiic1)lo Ilciin (le vitla, pacifico y tciiaz cii I;i Iiiclia por la csistciicia, ayiiclntto cii csn catii- 11:iii.i tlc In civilizncicin por el apoyo eficaz que I t . li;t prcstnrln cl Si~l)reino Gobicrrio.

.l'iiiil>loh iati~licos, 3; incrc~tlr>s píil)licos, I : rtini:iclcrc~s, I : cciiicnterios. r ; circclcs, I ; 110s- pitnl (le cnridnd, I ; tasas de I)cneíiccriria, I ; 11~1ixlcrin.;. 10: carliiiitcrí:is, 47; znpntcrins, 23; ji1:rtcria.;. 10; s;istrerias, 13 ; agciici;ic iiinrtiio- ría.. 2 : 1~olic;is. 20: pclriqiicrins. tu: cnsasqiiiriL ta.. 10: iil,ricns tlc latlrilios silicocalc:ircos, 1; tnllcrcs tic Iicrrcrin y niccáiíicn, 3: filiricns de teii(Io~, I ; I~crrcrins, 2.z; itiiprentas, 7: tallercs de r~cul t i i ra . 2; .ir,!-crins. 4; rcloicriní, 5; fií- bricns (le jal>ones, 4: fihricas dc íiricos. .t: per-

iiiiiicríns, ,z; ~iioliiios pnrn linriiia tic trigo, 1; i.' 1 .' ,i ~ i icas dc ~~~~~~~n liiclo, r ; i,íbi-icas de vi- ii;igrc, .;; cditicios iiiiis tint;il)lcs. r G : fotogrn- íins, 2 ; rcpostcrlns, I : l i l ~ r c r í a~ , 2 ; iibricns de I~niiles, r ; f;ibrir-ris ]):ira :i.;c.ri-nr iiiadcras, r ; I,;iiicos, I ; dciitistcria~, 10: i:il)ricns de lntlrillo tle Iinrr«, 6; cnlcrns, 15; tnlnbnrtcríns, 3; i r t i -

tliiiiias pnrn c o ~ r iiiccliab clc :ilyc~tliiri, 20; cnfc- tcrías, 5 : i i i i t l i i i t ins I);irn <lc~ilicitar nlgo(iiiri, 4; petlrcros, 5 ; i,il)ric;il: tic. clincol,itc, 2 ; iiibricas (le ;i:iiriq gncco-:\h. - 3 : iil)ric:i\ tic .ellos de c:iu- clio, 2 ; i;ihricns tlc cignrrillos. I ; íribricas de ve- Ins cstcAricns, ?: Iiotclc., 15 ; tciicríns, 2.

-11 principio de esta rescii:i Iinbliriios de la vciitajosa posicioii tlc cs t :~ ciiic!atl, considerada co~iio piierto ilii\-inl y iiinrítiiiin. LCn efecto, 13a- ir;iiiquilla se coiiiiintca con l'iicrto Coloinbia y cl niar por urin Iinca fcrrca tlc tlicz y sictc iiii- llas de largo, y sc cstnblccc nsi sil contacto di- recto con i<statlos Liiitloq y 13iiropn. En 1872 sc iiiiidó cri l~rciiicii iina C'oiiilinfiín que Ilcvó a cabo In coristriicci~n tic cstc fcrrocnrril, bajo In tlirccci6ii tle los seíiorcs 11nnisl)erg & \\'cs- scls, tic cstc coiiicrcio. 1311 1875 pns0 al poder del (;obieriio Snciorial. por cuinprn hcclin a cli- clin Compaliin. I:ii I S P ~ lo coiiiprtj al Gol)iertio cl seíior don Carlos 1-rihc. c\iiicn lo traspasó a rloii 1;. J. Cisiicros. I<ii 1888 lo vendió el sciior Cisiicros n uiia Coiiil)níiia cst;il)lcci~la e11 1-011- (Ires bajo la rnzbii sociril (le 'The 1:;irranquiIla I¿ail\\.ny !& Picr Coiill)niiy I.i~iiitcd. 1 1 tl-ñyccto intlicado tle tlicz y sicte niillns es rccorrido por los trciics cii citareiitn iiiiiiiitos, pasando l>or La P1aj.a y Snlgar, antes de llegar a Piicrto Co- loiiil)ia. La cstacibn tcrriiiiinl tlel ferrocarril es cl gran iiiiiclle (le acero principiado cti ISC)O y rlntlo al servicio pithlico el I j clc juiiio (le 1&<)3. 1 .a I~ i i i~ i t i id tlcl iiiiicllc cs dc 4,om pies. El fc- rrocnrril ha sitln In Eiiil)resn qiic Iia Iiccho la ~)rn~l>critlnd tlc cstn ciiitlntl, piies con f l Ins dos tcrccras partcs (le la cs~)ortnci61i e iiiiporta- ciibii (le C'olniiil)i;i se \*crificn por Barraricliiilla, hncicrido así el asicrito de In iiicjor :lcluniia (le 13 Kcpul)lica y la que iiicjorcs entradas prodit- ce ni Tcsoro Sncioiial. Las Colnpaiiias de va- ~)nscs inaritiiiios ~lcdicadas al transporte estc- rinr son: 1;i SInla Kcal Inglcsn, 1Iaiiil)itrg ;\iiicricnil Liiie (t\tlas l.iiic Scrsicc), la Lcylaii 1. la I4;irrisoii. Coiiipaliia 1lariil)urgcicsa ilirie- ;icniin, 1;i Trasatliiitica Francesa; I:i Coriipa- nia Tt-aqatlTiiticn (le Uarcclona y la Cniiipaiiia ir;iliniia <Ic saporcs 1.a l'cloce.

Conio piicrti> tluvial se coriiiiiiica por iiictlio clc los gy-nntle~ y ctiriiotlos 1)itqucs de vapor coi1 los principales ccntros coiiicrcinlcc de la Repu- I1lic;i. por nicdio tlc Ins cinbnrcaciones tiicno- res-cliic son n~ i i l i c r a sa s~co i i los pticl~los si- ttiactns a niiit)ns orillas del río ~Ingtlnlciia, de cloiiclc rccihc la casi totaliclatl dc los víveres que

Page 12: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

C E N S O G E N E R A L . 89

cc~iiíiiii!en en la pob1:ición. Jgiialiiietitc se c c irtiinica con el resto clc las ciutla(lcs y piicblos ,:,1 I)cpnrtaniento, por c;iniinos ariiplios y qtie ,,O nírccen al viajcro'peligro algiino. 'Tiene cnriio vía principal la que la con~iiiiic:i con Usia- <,iri, rn la que se constrirye una carretera, y la 1 i :~ qiie va para Solc(1ad.

. \~Iciii ; i~ (Ic 13 I<iiiprci;t del r;crrocarril-cori- .itlc.ra(la In riiis iiiipc~rtarite.-sigiicii IiiGgo las ( 1 ~ 1 aciic.tlucto y la tlcl trai-ia. La prirricra fue íiiiidada en ISSO, y la scgiinda en 18.9.

1.a ciudad tiene un magnífico servicio tclefó- iiico, gracias a los csfiicrzos Iieclios por su ac- iii;iI .\driiiiiistratlor. sclior (Ion Julio 13. F5l- (tiicz. Scgi~n iiiiornics (Icl sclior .\diiiiiiistrador, c!a~lo.;, el O dc enero tlel corriente alio. la Coiii- I~;ifiia an8xiiiiia radicada en Cliicago y qiie gira Inio la razítn social de Tlie \\'est India arid Co- toi1111ia Elcctric C.", es el duciio de la Einpresa, \ csplota el iicgocio hacc diez y scis años, con ¡a garantía de un privilegio. Fiincionaii 137 :iparntos. 1-a mayor 1)arte de los tcI6forios que í~iricioiian son los riiicrof6nicos de Kellog. Tic- iie la IZnipresa ccis ciiiplea<los.

JCI scrvicio telcgritico es igiialniciite satis- iaciorio. Con fecha r / tlc (licicriil)rc iiltinio e1 Iiircctor de la Oficina de l'elCgrains dc esta. ciiitlatl, sclior (Ion Carlos Lagiirin M., da estos i1;itos: la extensión de la línea tclcgr6fica en el I)cpartaiiierito mitlc 163 kilóiiietros 250 1ne- tro.;. tjiic pnrticntlo (Ic esta ciiitiatl. coniiinicaii li:i,ta Caiitlcl:iria, 1)asaiitlo por Piichloii~ievo y S;ll)aiialarga; un rnriial (le Poloiiucvo a Sal),?- ii;ilnrga, pasando por 1:araiioa y Usiaciiri, !. cl raiii:il tlc Piicrto Coloiii1)ia. I,os aparatos jii~c estAn en scrvicio son del sistciiia tlc lliinricll. 1.;i Olicina tlc esta ciutlnrl ticiic tres aparatos: i~iio <It.stiiiarlo para la !irica tlcl Sur, que comu- ttic:i con el interior de la I<cpi~l~lica: otro para 1:i Iirica tic Cartagcna y oficinas de tii;:~risito, y t-1 otro, que comiiiiica iitiicatiicrite con Piierto C'oloinbia. El personal cs el siguiciitc: un Jefe,

ctiritro Tclcgrafistas operarios, (los Oficiales (Ic recil)o, iiii Coiitatlor, dos Copistas y cuatro Carteros, con tin gasto iiiensiial (le $ 59,903 pa- pel riioiicda.

I'ritre las nuevas iiiílustrias dc la ciudad, ya ~iiciicionadaz, figllran conio principales la irí- ])rica (le hielo y cervcceria (le IYalters; el 1110-

lirio tlc trigo tlc Unietn & Snlcctio; las fhbricac (le ladrillos y iiiosaicos cle i\cpli S: C.' y \\'acks- niiitli & Kog~inariii . tic IIarii!~iirgo; el telar '

de A. A. Aycardi;.la íi~brica (le velas de )la- yaiis. JIedina & C.' y La Luz S (Enipresa Xn- scAtica) : la fil)rica de bairlcs dc IJ6ctor (le Cas- t ro y Joarluíii Fcrrnns: la iibrica de zapatos de S. I'ricto Q C." y 1,. )I. Salas, y varios otros; las f;il)ricas (le j a l h 1-a Ctil~ana, de Ricardo Arjona S., vertladcro proniotor (le1 jabón 113-

cioiial y dc la pcrfuincría cri Coloriibia. Rcci1)ii) una iiicdalla en la I~sposición Universal de Pa- rís (le ION; las i ibr- ica~ dc jabón La Luz X, 1-a Costeiia y La Doniinicana.

13sisten dos Eancos: el Coiiicrcial (le Barran- quilla y el del Atlintico. Esisticiuti t ies ante- riores a éstos: el Canco r\inericano, el Banco de I?arranquilla y el 13anco (le -\l:írquez. Adc- i i ~ i s dc estos estal~lcciiiiientos de crédito hay miichas Casas bancarias, sol>rcsalientlo cntrc ellas la (le 1'. Diigaiitl e Iiijo, .\lzaii-iora, Pala- cio & C." y Obrcgbii & C." E1 tlividcndo seiiies- tral dc los (los llancos cliie hay en la ci~ttlad va- ría entre j y S por 100. Dan el dinero al I por IOO iiiensiial, tipo iiiódico que ha aliviado las con~licioncs clel pueblo de esta citidad y puesto coto a la iisurri.

E1 inovimiento dc pcriótlicos comenzó el allo (le 1870, en que se fiindó El Promotor, dccano (le la prcnsa, y en 1871 El Shipping List. El priiiicro lo funcl3 cl doctor Ricartlo Ikcerra, y el segundo, )Ir. E. 1'. Pellct, aiiicricano.

Julio Castro R. Barranquilla, diciembre de 1903.

Page 13: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

DEPARTAMENTO DE BOLIVAR

Superficie.

'I'iene una estciisibn de 66,863 kilómetros cua- tlrntlos. tle los cnalcs 2j.003 coii tcrreiios brtldios. 1 .a teiiiperatiira cloniinririte es la siguiente: en los iiiescs tle dicieiiibrc a iiiarzo, de 25" a 27" ceii- tigrados. y tle 2% a 32", c1i los nieses (le abril a iiovien~l>re.

Ríos navegables.

E1 Siníi, el liagdaleiia, el Cauca, y algunos atliierites de los dos ultiiiios. A'avegan por estos rios, poco niás o iiieiios, cuarenta y seis buques tle vapor y quince Iaiicbas, iiiovidas por gasoli- tia, y etiibarcacioncs de vela. en numero de ciii- ciicnta, apr~siiiiatlariieiite.

Minas.

Monipós, con 2.800; la del Club Cartagena, con 329.

Vías .terrestres de comunicación.

Ciieiita el Ilepartatiiciito con un ferrocarril que une a Cartasena coii el piterto (le Calaniar, en el río JIag(1alena. En la acttialidad se proyec- tan v:irios caiiiinos carreteros: entre aquella ciiidad y las de l3arranquilla y Tiirbaco, y entre AIoritería y 1Iagatigiib.

Instrucción pública.

I~unciorian en la actualidad 276 establecí- iiiie~itos tle educacibii, coi1 la cifra de 14.712 aluninos niatriciilados.

- Ifay diez iiiinas tle oro en esj>Iotacii>n y s e Iglesias.

wiita t1enuticiatl;is. S o hay coiistaiicia ~t ic ja l , _ _ según iiiforriie (le1 Director <le Estadistica dcl 1-Iny en el 11cl)artaiiieiito un total (le <)o igle- I)epartaiiiento, (le qtie los rios qrtc l~aíínn sli te- sias, con zG Crir;ii;. j Coatljutores, 3.3 Jlisionc- rritorio tengan lecho aurífero. ros y 2 Oficiales de.curias.

Industrias. Rentas.

(;aliado vaciino, caballar, iiiiilar y asnal. Cul- i ivo (le tal)aco. t1estil;icii~ii tlc licores. fahrica- 171 i i l t i i ~ i o pre.;itl)iicsto fija en 8 516,580 en Ci<iii <le iizficar, (le c;llza(lo, (le silelas, (le jal)iIii, oro e1 iiioiito (le las rentas y gastos (leparta- ( le fr;sfi,ros, (le t i i i icns , tejitlos (le al- nientales. 1 [ay iiiil cien eiiipleados pul)licos. cos- gy>di)ii, {le ~>iiiito, <le iiiedias. cte.; i.ibricas de t ~ a ' l ( ~ ' Iic)r el l)c~artaiilcnto. 1):1n. rclinaciAii clc ~wtrblco, tejido (le soriir>reros (Ic 1);ijn. fnI)ricnciOn (le Iiaiiiaca.;. l)rorltictos clui- Presupuestos Municipales. iiiicos. íal~rir:iciOii [le trjas y I;l(lrillos (le ceiiicn- to. icst;i.; (le 1)aja. 111iieI~1es <le iiinrlera, ~>crftiiiie- Rciltas: S 2 ( x ) , g ~ . ría. Iiielo, piititillas. nliarerin en tod:is siis ra- iiins. y iiioliricrs (le trigo.

Catastro.

que m I

escuelr 1

gion, t,

Bibliotecas públicas. )':ira cicctos del cobro de1 inil>tiesto rcsl)ccti-

1:sizten tres cti cl Dcpartaniento: la de Fer- yo. el valor de In ~>ropie(iatl raíz Iia sitlo estima- nández Madrid, con 5,022 voliiiiiene~: In tlr tln cri In stirii;i (le S (~.Ri/,,&> cn oro.

Page 14: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

DEPARTAMENTO DE BOLIVAR

que manifiestan la edad, número de los que saben leer y escribir, concurrencia a la escu.ela, vacunados, estado civil, profesión, ocupación, etc., razas, nacionalidad, reli.

gión, trabajo y propietarios. Estos datos se refieren únicamente a los hombres. . - -

Page 15: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

DEPARTAMENTO DE ' BOLIVAR ! .- -- t

1 1 EDADES

Provincia de Cartagena 1 1 i I Cartacena (C.). . . . . . 2,5011 2,957 2,950' 2,725 1,0361 1,385 1,279 z hriona. . . . . . . . . . . 3531 773 766 1 7981 9201 468

............ 3 Calamar. 7 ~ 2 : 513

387 I 66 4 Tilahates. . . . . . . . . . 227 384 274 2541 1 348 5 S:in Estnriislao. . . . . . 8 1 465 287 296' g1 3481 213 ú Soplaviento.. ........ 591 251 283 118/ 571 1151 99 7 Santa Rosa. . . . . . . . . 2601 253 1871 1891 861 161 121 8 Santa Catalina ........ 551 302 19" 1361 . . . . . . . . 3 Turhaco. 141 1 5131 4591 -+h 2201 320

io Turbani. . . . . . . . . . . 251 dj 221 2251 451 % 143 -- -- . . . . . . . . 1 so I I Villantlcva. 671--36~ -_ 2561 2681- -931-246

4,4981 G,~S~I~,.F~I- 5,51zl 3,1431 3,o~l 3,s- -- . - - - --

Provincia de El Carmen. I ('nrinen (C . ) . . . . . . . . 0 1 7 08% 1,oó~I f ,o l l ' mi 9% z C i r i l o i ~ a . . . . . . . . . . . . 14)i 1251 1031 . 16i. 3 8 Ir*I

3 Gunmo. . . . . . . . . . . . . 3101 234 270' 3 1391 851 76 4 S a n ~ n c i n t o . . . . . . . . . 1051 3 ~ j / 8131 2981 3691 2 1 3 5San.Tuan . . . . . . . . . . . . 120i 7771 8351 8021 3781 9 75s ii YIIC:II. . . . . . . . . . . . . . . 2411 1731 501 1121 117 7 Zanllirano. . . . . . . . . . . . ... $ 1 - 1 5 3 5 1 -:Lz

1,0241 3.010'-- @4c]I 3.361 1 2,1z7/ 3,2821 2,349 -- - . -- - -

Provincia de Corozal. 1 (:cir<)i.al ( C . ) . . . . . . . . . 2 CnlosO.. ............ 3 SIorroa. ............ ............. 4 Ovcjas. 5 SincC. ..............

0 S z M w 3. t-'

Page 16: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

- ,

ti- I\ u-. - -

. e . . . . { .' . . . . S . . . . . . . . . . . . . . . . . . U

- - 1 : _ _ - - - - . - ----- ---- -- -- ---a---- I - 1 .*cC.8v;v $," 0 . 5 % .- i r , 8 . . r P # . . . i? : * a : 8 : : : 1

l l ' n

1 ------ - - 1 ------- - 1 '

: ;3.8 ; : : :/% , - - 1 - 1

B -0C:so -t -v. cc;oz N - C\

.bOW - C .F r ir, cri h PI . . . . U ejq .c.-,v,. cri<= 0- 1.4; ~t ~ r r ~1 .\u u lrc,

1 I N ; rc.

__________l_-_ l

I - --- - i -------- - ---u-----

CI . r i r . ~ ! * O' U i O l N 4 h

S :S8 cR\si h = t \ . cC, I\ O * ; y 15 u, v.

/ _ j N 9' -------- : !>z S,' 3%;: , n ci u r l l \ h V d l U-,

1 I

- . . . . . . h F J . .

. .

. . * m . . . . " ,N . .

U

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . S . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . e . . . . . . . a . e . . . - . . . . . . a . . . . . . . . . . . . . o . . . e . . . . . . . . + a . . . s . . . . . . . . . . . . . ' . E : . . . . . . . . . . . o' ' " ' . . . . O . . . . " i -3 . : . . . . . : . . . . . . ' > ' . . ,j 'O c , e i-( . e . .

. . .- . . . .C.l- Q> . ' . . . . t : . . . . . . . . . . . e . . . . . . . : o . . f3 . o c , ......... , . . . . U . . 'V$Z v C J :;: - 4 ! . 2.: ., q

* O . - . . c L .! . c " V : . E v ; $ . L .d d.U.*..E: $ v.znfiu s;! - ~ = c c ~ - , L . ~ ~ 'c 2 r2.c -: c E$cpl%i

o "2 322 r, r, L] c-.. " Z & C s.: 5 ' iU~;P4 , .~v .v : & d G , 5 4 C L W j X W . : - Q t+. -f 1r.a - rq ~ r , c M CI M CS 1r.Q I\OCi N rc, 3 1r.U hz i

Page 17: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

1 1 / . . . . . . . . . I-.----- I - r . . ,.3 .-l

Page 18: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 19: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

- -- 1 r< o - S C l - r t > . m 3 1 c 1 e . r d a c p z - 1 z 1 . . .

./V/OJ rc, X. . U CI y CI m- CI U! i? CI T.=.+ . Y ! [ - ' o = s .S- r ~ - C I : e l - 1 - . . ' - ' - . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : I : I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e . . . . . . . . . . : 1 : 1 -. . . . A i

. . m 3 3 . r 1 3 o . . . . . . L O , . . . . k : : : : : : : (

-----u -----. -- . ~ t . 1 1 . . .

X L - . > a . 5 3 . 18 . .

7 1- .-. . C 3 . . . . i " . o * C : . W C I . . : l t ~ m ' - / m i . .

. - - A-----

- . I . . . . . . . ? , O - . . . . . : i : l . . . . . ."2 . . . . . . . . . . . . . Fr . . . . . . . . . . : : : 1 -

I . . . . . . . . . . . . . . . . ! 1- ---- : I : . . . . .

1- o . < G S O . . - c v i x 1 % 1 1- = e 1 3 r CI .>O . CI n 1 O i . * G C 110

m . m A I S I - . 1 % ; : : m 2 : . : ; [ S I I e . .

-- 1 1 - . . ! . . . . m 10 .--zru .crx-4-*0 ( 3 1 ~ 2 % 1 z i . ..-.m .bu) . . . . l - . - - m l i? 1 H . - , m 1 . . : : : I I - . . I I

, . 1 S; 1 O

iC1

u <

'/l)!J,l3IlIOJ 1 ~ . 1 j s u j 1 1 1 ~

~ v . r ~ p v ~ t v ~ ~ t )! lJPnp/ i f

a 3 0 O - z

1 1 - - - '1) /02] lbbli O . G C W + W Z S ,r; il; r. ..*O . r5 O 1 ,O ] . .CC . b O . . . . . . - 1 2 . . t ! t ~ j s ~ l p r ~ f 0 - c . % S I % J . ‘ + P . .

ri c - r I d ,

*Sa /V i? l /Od

. . . . . . . . . . . . : : : . : : I : I . ' : 1 . : I : . . . . . . . . . . . . : : : I : I . . . . . . . . l : I

d . " - r \ C O 1 in l m** . m m 1 ffi 1 . . . . . . . . . : N / t . , - C l . 1 . . . . G W ~ I ~ . . .

. . . . . . . : : : : : 1 : I I

cn

. . . . . . . . . . . I '

- : : : : : t :

2 P! Q,

so!~y> 6sJJiP/ x : .-m .:::!S I i I I . . . ' 1

x . .m*w l ,- l . . . . 1 --

.cc 'S31 311 fJ S U / l J g : : % " 121 . . : : : : I 1 l . . . . . . e . .

. d . . . . . . .sa/v~aqq :=. . m 10 l . . . . . . . . I I P l . . . . . . . . . satcqsa/ol~ . . . . : 1 : ,* I : " ' I l. .NI-10- -<I 2 1 . . . . . r 4 r n 3 ~ 0 . . . . . -. : m o m o 1 ;;> l .[la

'lw" G .Gc'c?m' 1 & 1 PJ r~

l N ! I . . . 1 - K G .l.-

.V.d . . . .

. . . . . . . . . I

I

. . e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 'A s . . 4 . : . . : : E : : . . . . . . . 2 : o : : k

i

. S O ~ D ~ [ & I ~ Y m . - t c o t - 1 o x d . e a 14 ' . d . C l d m P % l = - N . m & 1 0 1 . . . . - 0 . . . . l e

I d [ . ) r t l . . . t o a 1 1 - I I . .

d . . . . - a . 4 .le41 . . . . . . . 0~0.i.&1á.4 olp3 . . . . l . . . . . . . . . . . . . . . . . . O l - 12.u "qsru!/Y . . . . I 1 : : : . . . : I 1 . . . : : : : : / : iI- .sJJ!pII, 141) d ~ N N e = 1 r n l

mer, .lo .:4i3:. . . I M . I E I

Page 20: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

C E S S O ( ; I . . N E R A L 97

- ---- - 3 r ' Z h \ r r 2 3 r : l Z:>yF?:$$

./"lf?L . e / - " m

- . . . . . . . . . . . / .~1)3!);/Il&op . . . . s . . . 8 . . . I : 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a "".¿j . . . . . . . . . . ! . . . . . . . ------- ----- - ---- - - 1

'SrlJ!j~r<f@y> Nt(ln2 .os - . c * -rr .%N 'z PO'- I- 1

rr, SJ!it+Z I!c,'

... tl 1 B 1 ---- - --------- ----. 1 ' - - , M".--

~ 3 0 r c 0 b ~ e i = r n x l - l m , m h e r C - ~ a d ~ 1 % ' 02 S j - d l l ' h O S X

S .st r.>/uu rof . r l x$Z g 2 ; 6 , $ g g 1 2 1 PI . Y . = m - + ~ l ~ . r ! q 1-1 q , U . .

c &n-; 14 1 1 I r'rq*r, v. F. -t - t r , .e .rlrc, . - . . - ---- / - - I_ - I G ,y+---- -

y 1 -r .,-1 .Kt I . : Fi ' v . . . + . . v.1 3 $'u V I </s/iplt[ : , ----- . . I 1 - _ . . ' - - 8 S l ;

2 '/t>/.> /.UtIOJ - O r - - 3 1.- Ir 2 . CI- .+ e1 tl , Fl m z $ g g $ z g G l - 1 - c l J ! I / ~ i l } ~ i l f I 322 ' 2 rIrn3ti.-.rit. m 1 3

Í i 8 c - --- ' ' _ CI M - ' -- 1 m, - ---

! 1

-- m 1

.S2/D!3!/0d

: : : I : ; 1

, a l

I I

. . . . . , . . I 1 - -

l Í t- C

1 - - - - - - 1 o . . .

F I . . . . % .S3).qP s l y / J g <

l . . . . . . . .

1 . .

, 8

l ' S J ~ l ~ , l J ~ ! [ ' PI .d . . . . 4 N K .-SI . , ; g 1

1 ~2~3"0!S37/i> tcf . . . ! . I I Pl 1 I - . 1 - 1 -- ----- - - - - - - -

1 I ! ' / I I . l

I

. 'S013//01'

----- -. - . . . . . . . . .

I I . o . . . . . . . . . . . . . 2 I ' 2 . . " O

H 8 4 e i G + d t G & 4 C\i t5' c 1

Page 21: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

- . .

4 l-

' __.__- - - I - r - a a ~ = c ~ v z c r c . ir. actr,t-r~ n v l v n v a ~ vciva c r ^ c 1 - r r i C 1 C '

N i i i

. . . . . . + - - . .

. . . 0140~4 D~ft3119.Il>d . . . . . . . I

. . . . . .

c x nc in r q 1- N c l ~ c a c r : w N l . b l S

S O L I ~ z ~ 1 v ~ 0 l 3 V & soa i i x v x ~ x ~ . . . . : : : : 1 j

I . I C N N c l - - - N & - c C - r < t 9 V > -

x * ~ , . t i n - -

-sorpul

.- , ' S O J U U f g i

i - - . . . . . a q . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. s . . . . . . . . . . . . . . . . . s . .

:: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 u 5 . . . . . . . C & . . . . . . . <3 : : : : :

I w ,e c : : ! : : : 2 : : : : : a . . . . I "

.a

1 CI . E : : ; : : : U

. . - . . . . . - z 3 ..

I #-S

l

Page 22: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 23: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 24: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

. . / . ! - - * Y, 1- 1 -? a 0 a--! C I I r4 ' ! +

+ 1 j

,--- - - - j .------- L--- 1 c CI 1 0

I 'so 'ar>/,y

j, 1

1- < - -- -* 2 : U . C . u . = * .- . > . E : 3 , : i r . - " .E ."

U e = -5 4 ' 5 5 e mC 2 ?i

1 - -- -- i ri 4 1 - - I r ; -

X D r r Y , , ri r. x 1 -r - - . % ? % ~ $ ~ ~ , m r- - * c , Z N - C I C . = , 2 12

- - -- -- - .- -- - - - - - -- - S ~ 5 ' r ; ~ , " , " E - ----

i - 7 c. e! - - C! 5 ? t " ! Z ir: ~i - r c = - 1 3 . CT

Page 25: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

R E S E fi A H 1 S T O R 1 C A r im !- tle11ii3 aI11;ij:is (le la iglesiíi. ,4 este pri- liier registro siciiieroii c,trt:s iii:ichOs, ~ c > i i t ~ l i -

de la ciudad de Cartagena. tlosv eiitrc 10s olijctos cstrai<los (le los tc i~i l ) lo~. tin r;cl)tilcro (le plata tlue pesa1);i ocho i t i i l onz:is,

I:iic iiti~~l;~cI;i Is citidad <Ir Cartaqcii;~ el 20 tle (Iestiii:i<Io ;iI ciijto tIe Cristo eii el corivetito de vilcaro (Ir. i .;j.{ 1 ) t r (loii Petlrt~ de I-Ieredi:i, natu- .;iii .\!gustiti. 1 I i s t:irtlc los (levotos rescataron r l e l l r i l i c ~ o a r i c a i r ~)reiiíl;i. tltir itie iiindid;~ I1;ir;i hnccr nicine- 4 ;(,I)t.rtiatIor. cii icciiil~lazt~ (le ;\lt>iiso (le Ojctla, tia <Iirr;iiiic el sitio <le ~ lor i l lo . li:il,iindo lleg,.atlo al territorio clc s ~ i gof)ierno el I.:ii sicte iiiillotics tle ~icsos iircrtcs se cstitiin- 1; de ericro (le 1.533. 1.e c;iiiil>ii~ el rii>iiibrc de ruii 10s v; i l~~rcs tluc se llevaron: y iio contentos . calamar, cliic tcriia 1;i ciittIn(1, por el tle Carta- totl:ivia cori esto, (1~sl)tii.s (le Iirl\)ersc ausenta- gena, en virtii(l (le 1:i seiiicj:iiii..n cliie encontri) (10. l~crse<,ilitlos IIor la ticl~rc. volvieron solire ciitre su Iiahia !. la tlc ('ari:igc.iia, ciut1;itl (Icl 13 pI:tz;i siete l)ti{ltioi tilil~tistcr~)s. liar:\ liracticar .tilar .\Ieditcrrlíiieo. I:ajt~ cl ~)atrt~ciii io (le San 1111 ~ , ~ I ~ Y I I s;~tltic~i. con :iiitoi-iz;icic'~ti (le sil (;e- Se11asti;iii fiic iiiritla(la la ciiidritl. iicral.

I'ii el afio (Ir i .;44 fue irivatliria la ci~ttlad por En 1;4o y 1711, sierido (;oI)crriador cloii 3lel- cl pirata iraiicCs Kolicrto I:;i;il ; eii I $S(>. sictitlo chvr (le Sav:irrctc, ocurriii la cliiiiitri y últiiii~t (;ol~crnadur tloi i Pedro tlc. :\ciiii:i. íiic tiueva- inv;isi<jti. 1.r:~ el Jeie de la .\riiiarla el ;\lrnir;intc iiieiitc asaltatln Cnrtazzriri por el corsario inglés \'crrion, J. el ( ;elteral \Vcntwc,rtli C'oiiiari!laiitc I:r;iiicisco l)rake, iiatural (le I.otidres.y al s e 6 clel ejbrcito. vicio de la Keiiia Isabel. Ida iuerz;, iiivasorri coiistalti (Ir niicve i i i i l

Este asalto ttivo 1irg:ir el o (le iel)rcro (le cli- soldados tlestiii:iclos :il desenil)nrcluc. de iiiil i ic-

clio afío, con diez 1. ~IIIL'I.C I)tt(!i~c.i (le !.:irios ta- gros ii iacliet~roi (le ):iiiiaica, iiii regi~iiienro tiiaños. los cuales etiarliolaron 1i;inderas y ga- nortcariieric;irit, y una tri~)itlaciOri (le cli:iiicc iiiil

IIrirtlctcs ricgios. Cuareiita y ocho horas estuvo tii;iriticis. la plaza en poder c1c.l corsario Ihrtke, cluieti sacl) Eiitret;iiitci l;! cittdatl scilo curitaba con ittia (le ella totlas l;is caiii1)anas y ochenta piezas tlc gu;iriiicii~ii (le t i i i l sciscieritos lioiiibres. coii ;irtillcría; robó caiitidatles iiiiiicrisas (le tliriero. scisciciitos iiitiios ctiltivntlnres (le sus caiiipos y oro y ~)lat;i, pcrl:is y joyas, y esigió {)ara reti- c~iri seis navíos (Ir ~ttci-rn. tlel~i(lanicntc tripn- rarie S ic);,mü, iiirís $ 1,ooo ciiic crit!-e~,.;iroii 105 latlos. iraiies para s:\lv;li- el ~Oiivellt~.i <le S:ili ~i.:iilCis- ]{1 20- ( le . iliarzc, <le 174 1 tlicroll priilcil>io C t l . $ ;,O09 I lUC di0 ..\lOti~(i ljitl3lgO Ilrir;i C011- ;ita(ltie los illva?;orcs 1,or los Roca- ccrvar los edificios tlel ;\T,at:itlcro. c1iic;i: el .; (le ;ihril se retiró la gu:~riiición de

1 1 O 1 1 1 1 1 1 t r t r i v : s i i i r i i ;lclticl iiicrtc ,)ara incorl,c)i.arsc con las fiierzris por piratas irigieses \- fra11c~'scs. coalig:i(los. ,le l a \ ) laxa: el ((i, ;il :\liiaticccr, d c s c ~ l i l , ~ ~ ~ ( j el . ,

<iciitlo Goberiiatlor ( lo t i (;arci;i (;ir611 (le 1.oai- enell,;g,l 1)Or 1 ~ 1 , \ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ i l l ~ ; el 17 cc , r c~ r l~ , , , , , <a. cliiicii ilil~itlih el (Ic~eiii~lar((11e (le 10s ])ira- Pol,, !- ociil)ti I n Ilctsiciilii Tejar (le Lílzano: la';. 10s IXItiÍl el1 1x5 ;igil;iS tlcl ~ 1 i i C i . t O Y t~iiiÍ1 iy [,;\ I~ocl l l i l l ; t , cuyi l I c iue cedido casi to<los siti 1 ) ~ t ( i i k ~ . till ri('1) cargaillento y 1),,,-.1;, c';c;ls:l fuerza 1 0 tlcfeil(lin, ~ i e r o 2 c.tiarenta cañoiies. 1 1

poc:i?; llora.; le fiic :it.i.cl~ataOc~ 1)or ciiatro pi- , , 1'ii I <x ,~ . sietitlo (;ol~t.riiatloi .<loti' i)ic<c~ <le c i i l c t rS (le v;il ielites es l l a f iOlcs ; iliat~rlii.at~;i

liis K í ~ c . ttivt! lu~: i r In cti~irtri itivasii~ti. (lirici- ,lcl 20. n\.;iliz;itclli ctI2trc, l l l i l illglcsc.?; I l i ie i I 1 1 o el i l e i ~ t i s . \ I i i i r : i t t 1 : t - , , r t l e i l cl,ii~i.a el de c;;,~, I ~ ; , ~ ~ ~ ~ ; l.i L711:1r- (:i~;i(Ira f~ : i i i~ t*~ : i : el ( ;~ I I c~ : I I I > I I ~ : I S S C . GOIWSII~- ylic~i,ll .;;lliil ( 1 ~ 511s ~ r i l ~ c ~ ~ c r ~ ~ , y c;\rg2nfl(1 so.

.

1 1 ( 1 l t i e 1 1 1 1 1 1 , 1 eII, ls ;L Ilnyollct;i c;il;itln, ](,S ol>liyti a volvc.i. l t i (111 Jeic. (le 10' boucaniers o filibus?eros. 1:i cs~~:~l~l : i . i .o t i i i i i ; ~ 116rtlirla (lc iiiil 1ioiiiI)res: i > I

1 ~ i l l 1 I c : c l i c t i c : : : l O 0 1 22 illC olr;l nt;ic;itl,i c:lfi,, ( l c l.;, ~ : ~ , ~ ~ ~ l i l l ; ~ , r:ifirtne.;. \. tlciciitlici cstc írirrrc. Iicrr,ic;iiiicti~~. los es,lajíolcs I(, tlc~i.ilr~ici-c,,l Coii \.;,- el l l l t 1 1 1 1 I C 1 1 1 1 . 0 1 1 1 1 ),,l.: ,.1 IL! y los <lins siK,.uicsntcs sc rclliti,', I n c l l l . ):l iorlalez;~ tic !h,c:icliic;i. 10:: tlcillh.; IGllllnrtc.; ' I:c?;ti,l;i, cc,il ixii;il jvcto : 2S lMIr í l \ t i l l ic , , ce. (11.. la ciii~iatl i ~ i ~ i - ~ ~ t i ciitr-cga(lrw. saron ¡os itiiyo.;, 5ta c~i)il):~~.t:t') la t ro1~1 l)i.t!ctp~t:i- . .

1-1 Ikiri~ii tlc 1-'oiiitis tlesciiiI):irc.ii 5ieti i i i i l 11;iiiiciitc. y rii stt i'iiqi \~crgoiizos;i y ciitcr;i- '

~ i l r c s . y el í ~ l t r i i : i l r l e t i o I I itictlic incsl,cratia ;ilb;iiitl~)iici cii (liicrentes Iitiri-

t;lil~ii>icro';. I:iicroii a 1:i (';iteílr:tl. tIoiiiIe siB tos t i ~ ~ i ( I ; ~ s (le ~ ~ I I I I ) R ~ I ; I . a r~o i i e s (le I I C ~ I ~ ~ C I I O S . t ' : t t~t<i el Tedéum laudunius, > cc~iicliiidt-, este ftisilcs. 1 i r~r ;~ i i i i~ t i l as v tttros :trticiilos (le giic. ;ict(t, Iiicicroii cI registro (le los objetos de 1-1- rrn. 1,os l~itqttes zarl);iroii tctrlos. lincicn(lo rriin- l i ~ ~ titie 11:iIii:i e11 l i i bacristi;~. : ~ ~ ~ o ( l e r ~ i i i t l o s ~ (le III , ;i 1at11;iica. ~ . ' ~ l i c ~ " ; . ctirtn(lias. virinjeras, coronas. incctira- I,:i tlcfctisn tlc la plaz;i cltrt.ti (los iiichcs. y t.11

Page 26: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 27: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

- --

C 1 ; S S O G E N l T R A I , 10.5

\' SOS, aca*nntlo lo susodicho, h e ~ ~ i o s tenido .ie.;tad CatUlica, I;i hicc escribir pvr sil rilanda- 1jor tii6ii: por ende por In pre3ciite tinccnios tner- (lo-RegistratFn-Ochoa de Aguirre-Catici- cctl a la ciiclia ciiitl,~ci de Cnrtnn,erin clc las riiies- Iler. Arias de Keinoco. tra; Iiitlins, y qiiereirios y iiiaiiil;~~iins qiic aiiorn - > tlc ít(;iii ade1:ititc 1i:iga y tenga pni :lis arnias Corrcgitlo y ~ ~ , n c ~ ~ t ; ~ d ~ fue este dicllo tras- ~onoci(las ti11 csciitio con dos lr'oti<r rojos kva11- latlii <lee l a tlic]ln c<du]n real oriKinn] que dc tados, qiie tengan iina critz en tiicdio. asida con V:I iiicorporada, eii In ciutlatl cle CartagcIln, costa 13s Ill:i1l@S, Clile est6 tan alta COtllO 10s leones, (1, Tierra Firllic, Ilidias tlel riiar Océano, a trc- tiasta arriba, Y en cnriil)o (!orado, Y eiicinia de la Ce (jel iiies (le jllllio rllil clllinientos setenta ,, criiz iiiia ;iricorn entrc las cabezas (lc los dicl~os Il leve. ~ O ~ C S , con SU tiriibre Y iol13ic~. ~ C g ~ i i l aqtií va Te<rigc,s, Andrés del Campo, Baltasar de pintado y figiirado eii un e~c i ido tal como &te: las Cuevas. y Francisco Sánchez de Moralec, es-

(.\qui el escudo, qiic no cstá dibujado eir el tantes cii esta ciirtlad: y va cierto y verdaderu. libro de copias dc c<cliilaj rcnles del Cnbiltlo). Yo Francisco Dalva, 1:l;crihniio de Su l f a j e s ~

Idas cuales daiiios a la diclia ciiidad por sus t;itl. Piihlicu dcl Cal>iltlo (le Cartngetia, iiii prc- arinas y divisa señalada, para qiie Ins pueda seiitc, y cn testiiiionio de In verdad lo signi.. traer y poner, y traiga y ponga eri sus pendo- nes, escudos, sellos, banderas y cstaiidartec !. - Francisco Dalva (1)

en las otras partes y lugares que cluisicre y por bien tuvierc, según y como, y dc la íornia y nia- Título de nobleza dado a Cartagena. ncrn que los ponen y traen las otras ciudades I:elil)c9 la gracia tle Dios Rey de de nuestros RcjIlos a tenelnos dadas Ca"illa, de Iac6l1, de i\ragÓ!l, d e !AS dos Sici- ;irnias y divisas. Y por esta nuestra carta en- 1:"" JcrusalCn. tle Savarra , de Granada, (Tc cargamos al Screllísillio Príllcipe don Fertian- 'roledo. de !'alcncia, de Galici:~, de Jtallorca, do, nuestro iiiily caro y alliado Iiijo, y manda- (1' Sevil!a. (le Ccrdefia, (le chi.dobñ, de Córcc- iiios a los Infantes. Prelados, Diiclucs, )larque- L.'"$ (le 1f"rcia. (le JaSri, de los illgarbes, de scs, Condes, ~ i c o s ~ l o m ~ l r c s , >Inestros de -\l@cir& de Ciihraltai., (le las Islas Canarias, Ordclles, Priores, Cor i lc l l~~dorcs , I\lcaldes de de ]as Indias, islas y Ticrra Firrlie del iiiar los c;iitilloc y casas iuertcs llanas, y a los del Occarlo. Co1itle de 1:latides Y (le Tirol, c~c . ; OS niiestro Consejo, Presidcnlc y Oidores de las '"""'0 ~ i ~ ~ ) i 6 1 1 ~ ~ 0 ~ ~ ~ 0 ~ suplicado por parte del nilestras =\utlicncias Realec, Xlcaldcs Y r\lgua~ Cotlwjo, Justicia Y Rcginiicnto de la ciudad dc ciles de la liilcstra Casa y Corte )- Cancillerías, Cartai=clla la Tierra Firiiie de las nitestras ,. a todos los C O ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ , ~ O s r ~ g i c ~ O s C S , Asisten- India.; tlcl iiiar Océano, que atento a qiie los ve- ies, Gobenladoi-cs, J-cillticuatro, l{cgidores, Ju- c in~" 'ioratl0i.C~ <Ic la tlichn ciutlad nos li:& lnclos, Caballero5, Escutleros, Oficialcs y lloill- bía11 s~r\. i(lo Y sicliipre nos scrviaii eti 10 qtie se bres buenos de todas las ciltdadcs, yillas lil- c>frccia, 10s ~ i l ~ l 1 ~ ~ ~ ~ C i 1 1 0 ~ h0ni.íir hacer gracia I

garcs de estos ritiestros Reirlos Señorías dc "1 l i i¿ lnd~r Ihmar e intitular a la dicha ciudad, las nirestras I1lclias, Islas Ticrra Fjrtlle del " 11lUy 110I'lc !- 11iuy Ical." FIabi6iidosc visto por iiiar OcCnllo. así los cluc aliara so11 conlo los cluc 105 de iiiiestro Consejo cn las Iiiílias. acatarido (lc. aqIli atlclaiitc íiicren rcqucritlos, qiic guar- 10 s ~ ~ ~ o d i c l i n . al deseo ( ~ L I C tcneiiios de la coii-

I I Y rullipl;lil )- ]ingnil gtlardnr y .cltnlplir la ~rva"¿)ti Y ctinobleciiiiiento <le ella, lo heii~os I I

tliclla l l l c r ~ c ( ~ (luc Iincclllos a 12 ( l i ~ h ; ~ ciudacl fe"icf" por I)iCl-i, '. por la prcselite ~ ~ ~ l i i ~ l l i ~ ~ e 1 1 1 1

t i c Cartngc.lln l r i c ( l ic l iaS ariii:l>, para (lile las intitii1;tiiios a dicha cititlad (le Cartagena "tiiiiy liayanytcrig~1l por ;lr.iiias cc,iiocidas,y se las ~ " 1 ' 1 ~ Illlly Ical," \. I C (IaiiiO~ iicclicia y fa- clcjcrl coi110 tales poiler y traer, y qitc en ello lii ciiltn(l para (luc afiora y tlz aquí cri adclante .

en parte dc ello elll l jarg~, tli ~~>l l t rad ic~i , j l l al- I~erpetualliciit~ se 1;i ])uc(la Iiniiiar c iiititular y gyilin le ponhail, iii collsiciitnli p ~ i l c r , a(iora, iii pOl1erla 3s; cil todas en ctiaicsc~iiicra escritii-

ticilll)o algillici, lii I > O ~ algiiiia liia1iera, so pc- '-3s 1. actos (Iilc IiiCi~i'cil J' OtOrgarcii, 1- cat- ii;i dc 13 riiicstra iiicrcetl y de (liez rliil iiiara\.c- tas (luc CS~riI)ier~ii, t i 1 todas Otras cosas, ic- clics para 1111estra C;íiiinrn a cntln ~iiio (,tic lo ~ 0 1 1 - ti y (le la iiiaiiera cine 10 Iinccn y ~)tiedeii Iin- t rario liicicrc. cer l:i\ clcniis riiitl:itlcs (ic 1:is tlicli;is iiiicstras

1)atla en AI;i(lricl a vcintitr6s de <liciciiil)rc liitlins ! tlc C \ ~ O S t i i icf;tro~ l i ( h i n ~ s (1tie tiencn

{Ic iiiil cluinicrit<is setciitn y cti:ttro. i;ictiltatl 11:ir;i etlo: y ciicar~niiios al Screriisiiiio 1'riiicil)e (Ion l'erii;intlo, iiiicstro iiiuy criro y

SO El . 111:J.-111 I.iccncia<lo. Juan de Oban- a i , l ~ i i ~ O l1ijo. y los (,lle flc,,iii~s <ir d-l-1 I.icíbilcia(lo (el noli11)rc c s t i coini(10)- jilcreil, y l , la , ,~~~Lll los ;, los ~ l l ~ ~ , l l t ~ , s , ~~,.~l~,(~ os, 1 3 I.iceiicia~lo. Crálora-El 1.icciiciado. Casca ~ ~ l l i , i i e s , ~ , . q l l c ~ ~ ~ < l ~ ~ , ~ i ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ , de Salazar-El (lector GOmez de Santillán.

Yo Atitoitio tle 13raso. Sccrctario dc Su 113- c 1, l ~ t b cqcir.rci!~r*rt« rnn t-c*rca,ti«~. .ros6 1'. Trriic.t:t.

Page 28: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

l lacstros tlc la, c )rtleiic~. I'riorcs, Cu~iieticiatlo- rcs y Stilicoiiicii~l;icII~re~. .\lc;ilile> (le los ca\ti- Ilos, car,t\ iiicrieh !. II;iii;i>, ! ;I los ( 1 ~ 1 i i i~es t r i~ t'oiisejo. Pr~si(leiite J O i d ~ r ~ ~ (le 1ii4 i i i~e~tr ; ls .\iidicncias Kcalcs. .\lcaldcs y .~\lguacilcs de iiiicstra Cas;~ J Corte Cancillcri:i~, y a todos los Conscios, Corrcgidorcs y .\sistciitcs, Go- . I:crna(lcircs. \.ciiiticiiatrn. Kcgidorcs, Jurados. C'al)allero~. 1:sciidero.;. Oficiales hoiiibrcs 1)lienns (Ic todas 13s ciiitladcs. villas y lugares tlc estoc titiestro, Reiiio, y Sc:iorias de las dic c1i:is iiiiibsti.:i.; íiitlias j 'Tierra Fii-inc del mai- Ociíino, así a los qiic aliorn con como a los (lile clc :icjui atlclaiitc iuercii. y ;i cada iiiio y n cual- cliiiera (le ellos en su j~irisdiccii~ii, qiic giiartleii !. cutiiplari ! hagan giiardai- crtiiiplir esta tiues- tra carta, y coiitr;i lo en ella coiitctiido no va- yan ni pasen, i i i consientan ir ni pasar en ina- iiera alguna.

I)ada cn Sla<lriti a seis de iiiarzo de t i i i l qiii- iiientos setenta y cinco.

1'0 EI, 1ZEY-El Licenci;ido, Juan de Oban- do-El I.icenciatlo. Botello Maldonado-El 1.i- cciiciíttlo. Otálora-El I.iccriciatlo, Gambón- E1 Liccncia(lo, Alonso Martínez Espadero.

Y o Antonio de Eraso, Sccretario de Sii 11~1- jcstatl Catbiica, la Iiice escribir por su niaiitla- tl(i-Registracta-Ochoa de Aguirre-Canci- Iler. Arias de Reinoso. -

Corregido y coricertatlo fue este traslatlo con 1;i clicha cCt1~ila~ real origiiial quc de uso va iti- corporatla, eri la ciiidad (le Cartagella, costa de . 3 . 1 ierra Firine. Indias del iiiar Cfcéano, a pri- iiicro (lía del iiies (le abril (le iiiil (liiinientos sd- teiit;i y nueve.

Testigos, Andrés del Campo, Escribano-dk 511 ;\lajestad, y Andrés González y Francisco 5/iiichez, estantes en csta ciiidacl; y va cierto verdadero.

\'o Francisco Dalva, Escribano de Su Ala- jc.*tad, Píiblico del Cabildo de Cartagena, fiii

~)rc.-.cnte. !. en tcstiiiionio tlc verdad lo signt. Francisco Dalva (1)

- Independencia de Cartagena.

La declaratoria de itidependencia se veriticb el I I de novieiiihre (le 181 I . Esta ocurrió del inotlo siguiente :

r l las ocho y tiicdia de la iiiaiiana de este díael puehlo comciizó a reunirse en la Plaza de San Fraiicisco. y ciiando se crcyR con 1)astantes iucrzas y tuvo en SU 'poder las arriias iieccsa- rias. atraves0 las puertas <le la ciudad, se unió a los iiiilicianos y artilleros patriotas, ocupó los I)riricil>alcs 1)aliinrtes y 1:is piezas que los cu-

t 1 I n p ('n~.ftrgrtt« y ntcu rovicttí«x. .lo& P. ITrii~ri~.

I)ririii, :iboco varios caiioiies sobrc el cuartel (le1 IZcgiriiiciito Fijo, y scgiiro contra todo ata- iliic clc lo> crie~iiigos tlc la Patria, designó a los I )il)iitailo.\ Ignacio lIiiíioz y >lauricio Omníia prira I)rcsc.ritar sus pcticioncs :i la Siipreina Iiint a (le Gol)ieriio.

S'idirrori por medio (le ebtus 1)iputados: iii- depeiidciicia absoliita de la S1on;irquía españo- In; divisibri del cjcrcicio del Gobierno en lo< i'odercs I.egis!ativo, Ejecutivo y Judicial; ex- tiricitiii (le la Iiitliiisicii~n y csl)iilsión clc los in- ~iiiisi(loies, etc.

La Jtiiita accedió a todo, \- poriiciido rt Dios por te.tixo <Ic In rcctitiid de sus inlenciones y al miiiitlo iiiip:ircinl por ii.l)itro dc la justicia (Ic su coiiclricta. (Icc1;irí) ;i C;irtagciia, en nonlbre tlel piicl~lo, Estado Independiente, Libre y So- berano, al)siielto de toclo yugo, siiitiisióli y-va- snllajc, y <le cualqiiicr víiiculo de otra clase que Iíi ligara antes a la Cni-ona.

Sigiiasoii ecta acta: Ignacic~ Cabero, Presi- (lente ilc. la Jiiiita: Juan tic T>ins .\iiiador, José Araría (;nrcia tlc 'J'oleil~~, liamón Ripoll, José ( le Cas;iiii;iyor, Iloniingo (;ranatlos, José María (Icl Rc;il, (;ei-iii;iti C;iitifrrez tlc Piíícres, Euse- bio 1Iaria Caii:il)al, Jos6 l lnr ia tlei Castillo, Ba- silio tlel 'Toro de ;\Ieticiozn, 1Iariiiel JosE Caria. hal, Tgiiacin (le Karvicz y Latorre, Santiago de I~ecuiia, Jost 1laríri de la Terga, ;\Iaiiuel Rodri~i icz Toi-ices. Ansclnio Tosé (le Urreta. Jiiari ;le .\rias, José J 7 c r n ; í n d e a d r i d y osé ;\laría Ilciiito Rebollo. Secretario de la Jiinta.

Sblo no juraron el acta (le indepeiidciicia el Ohispo iray Ciistodio Diaz ?tleririo, y entre los inieriibros (le1 Cabildo TI:clesiástico, el Ca- ri0nigo doctor Piiiiienta.

El mo cic enero tlc 1812 se rei~iiió la Conven- cihn qiie establccii) las hases del nuevo Gobier- no, y noinhrit para Prcsidctitc al doctor José '\[aria del lieal. quc no Ilcgci n posesionarse por inil)etliniciitn físico: y para \~iccpresidcnte, al tloctor l lanucl Rmlrígiicz Torices, qiiieii toiiib poscsióii en el riiisiiio tlia. Ida Coiivciicióii eligió para L)iputado al Congreso Gcneral de las Pro- vincias ('nidas al doctor Jos6 Perniiidez de Jladritl: cl tloctor Juan 3larimÓn y el doctor Enricliic Ro(lrigticz lo fiicrnn en tinviemhre de 1811. -

El 17 dc agosto de 1815 se presentó la escua- dra del esl)añol don Pa l~ lo llorillo frente a Car- tagcna. Hizo su desciiil>arque por ilrroyogrande. al ticir<lcete tic Piintn de Caiioas; el ciiartel ge- neral se fij< el1 Torrecilla. n cuatro legiias de la ciudad. y dcstlc entcinccs el I)loqtieo por tierra qiicdti cstal)iccido severarileiitc.

El 26 del misiiio tiics de agosto se aproximó ;i la plaza Iri Divisi011 del Coronel lloralcs, y Fuernii iiiñii(litlx Ine cririiciies que ejecutó en stl

Page 29: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

trinsito. 1-1 piteblci de Slal:iiiil)o. qiic Iiizo resis- tcr,ci;i. 1):i~i) 11icn c;iro i i i 11cr(1ic11 v:il~br. Jlori- Ilo cstetitliA su cscirntlra tlcstlc l'iiiita (le Ca- 11o;is Ii;i?;ta I:ocacliica, y tlcstlc entoiicei el blo- (jiteo ])O' lil"r priv6 a Ciirtageii:~ (le sii iiitiiiio rcciirco.

I'or :itliiclI:i i.pt~c:i la sitit;iciúii de Cnrt:igcria c.r;i aciaga, 11iics :i l ~ ~ s i r tlc utii~s ~)ocos víveres 11ue tres goletas y dos corsarios piitlicroii iii'-

ti.otlitcir I)<tr rntrc In liiic;~ (le los cruceros, y a 11esar (le I;i ccc~rit.~iiii;i tan 1:i tlistri1)iiciOii cle los :iliiii'ciii~c;. !.:i a fines tlcl iiies tic octi11)re los es- tragos tlel Iiatiil)rc cr;iri Iiori-orosos. .-\ti11 las sa- l):ii~tli.i:is ltihs tlcs~~rcci:il)l~~s, al111 l : [ ~ ycrl)ns iii;is iiait~e:il)iiiitIns, :~tiii I ~ I S viejos citeros (]tic ctibrí;iii los c;iircs (le los :isqiicrosos criieriiios tlc los hc)sl~italcs, cr;iti iii:iiij;ircs bu?;&itlos coi) ;iliiiico, I)oc:itl<)s cstliiisitos (lile se tlisl)utal>:iri con fiiror. Sin etiil)argo, n o 1i1111o iino solo clue tliiisicrn enti-cgar~c :i los cs~~aíiolcs, ni iin solo col):ir(lc. iii 1111 sol<) trnitlor qiie vcridiera sil 1%- iria por coiiswv:~cii~n (le I:i virla.

I:1 y tlc octiilire 1)riiicil)iO tin boiiil~irtleo que se repitií) eii atlclaiitc 1i;ihta I:i tcr[iiiiiacitin tlel :isctlio: ;il:=iiiias c;is:is iucr!)ii tlcstriií(1ns: pere- cicroii iiiii.~crcs c irioceiitcs iiiíios: pero n o al- cniizi) .\111rillo. por iiietlio tlc siis Iioiiii)ai;, lo qiic e! h;inil~rc y siis Iiol.rorcs iio 1ial)iaii ~)niiitlo cnri- segiiir.

I'rli. c ~ i ~ ciitoiiccs era (;ol)criia(lor (le la pinza t11,ti Jiiaii tlc 1)ioa .\iii:iclc~r. cluict~ !)ititi) a Iri 1.e- gisl:itiir;i cl cst;i íI~ tlcsc-l)crnntc en rliic se hn- Ilnlin 1:1 ciiitl:itl; rii;t~iiiestii qiic cotiio (;obcrna- tlor cst;ili:i clisl)uesto :i totlo, "salvo el capitiilnr CIII I lo ei~ci~iigo-; (le In I':itri;i." y proptiso ¡)o- ncr la Proviiicia liajo 1;i ~)roteccihii de I:i Gran Ilrctaíia, a reserva (le ;icortlar 1115s tartlc lo qiic se tuvierc por coiivciiicrite.

J.a J , e~ i~ l a t i i r a con\ iiio iniiiet1int:iiiiciitc en l;i l>rol>osici~')n (le1 ( ;ol)l~r~i:~(lor : los cii1~1;~tl;iiic~s I r i i ~ c I(o~lrigiiez !. Sarciso Dcir;incisco Jl;irtiii rccil~icrcin l~lciio.; l ~ > ( l e r c ~ cerca tlcl Go- I~icrtit~ tlc Jniiiaicn: i i inq el 1)iirjttc (le Jlanchcs- tvr reliii.;O sii ititcr\ciici~',ii. por c;ircccr tlc :iii-

toriz:icioiies ~ii-ecisas sol)rc iin nsiiiitn tari tlcli- c:1tlo.

1Cii i:irito. los >iti;itlori.s h:ici:iii teiii:itivas 1);ir:i sonictci- l:i ciii(l:i(l por iiictlit~ (le la i i~ t - rm: at1c111;~- (lc 1115 l ) r o ~ cc t~ l i~* il i~e 1:11i/:iI)n~1 <i!: (les- -: i i ~ o , tlicron v:irif).; :it;i~~lics : ljcrt) 10s iliis *ericis fueron ciiarr-o: el priiiicrn. cctl~i-c 1,;i Ro- cliiiIla; c-l -e<iin(lo, r -o t i t~~i l~ l'o11;i: e] tercero. -ol)re 'I'icrr:il~oiiil~:~, y cl ciinrtti, contra El r\n- gel. iiiio (le los castillos (le 1:ocactiica.

1'1 rc~ultncto tlcl priiiicr :ita(iiic iut: cluc el Ca- 11it;in <le íi ; ipt;i 4cí10r Rafael Tono reclinz6 con ti11 (leniirdo ;I 111s cliic nsaltnrnii 1.a 1:oqiti- l l ; ~ . t ~ u e los Iiizo ~)crsii:iclirst~ tlc Iñ iiiiliracticn- I1 i l i t1 ; i~ l (1t. 511 pro!.ccto.

El 12 tlc iiovieiii1)i.e. :i 1;is tlos (le la 111aii;iiia (cii:iiitlo se siil)c)iii;i ;i la trol)a rcritlitl;~ por la fic.st;i civicn tlt.1 t I ), V I C'or;)tiel \'ill:iviccrici(.~. con c~~liocientos Iicitiil~rcs escr)gitlos, sc etica- i i t i r i i ) sigilosniiicritc :i I;i eoliiia tlc 1,:i I'opa. 1 3 iiicrtc er;i clcicritlitlo IIilr cl vl'etii~~iite C:c.~roiicl Soiihlette, por c.1 'I'ciiiciitc C'c~rc~ricl Stii;irt. por el C':il)ir;iri 1:r;iticisco l)iíiaii,rrt). IIor el 'Teniente 1ii;iii S e l ) o ~ i n ~ c i i o \-cg,.a y por cic'iito trCitit;i sol(l:itlt)s. El C;tpit;iii (Ion !os< Jlort ii;i tlcbí;~ csc;il:ir los I);irnl)ctos. flrntcgid:i por I:i osciiri- (Intl I l c (~0 la cc~liiniiia a la triiiclicra: Slortiia ? g-ritc') ¡viva el Rey! c r c y ~ r i ~ l ~ ~ t s e ~liiciio (le la tor- t;ilcza; peri) iiiin voz Ic rcsl>ontlii) arroKaiite, jnó, estando Piñango vivo! y la cnbcza (le Mor.- tila iiic a rotlar al ~)rccil~icio. Igu:tl siicric ciipo ;t ~.tro. ; 11"' : i r io~ixI:~i~ciitc lo sigiiicron: y lo5 esl)aiioles, espantnclos, se atropcll:ir<~ri cii sii iiig;i, iiiiirieiiclo urios. clc~pcíiáiitlosc otros, y to- 110s I)icii castiga<los por sil tciiic-rarin tentativa.

131 tercer ;itacliic se cjcciiti) so1)rc Ticrrti- I)oriil);i, a las tir(lciics tlc ,\lornlcs. cliiien aticí). coi1 seis I)oricros y Ires l~arcos tlc gtierra. FIalla- ? ron ;i 10s tlcteniiorc.~ ~)rc~):ir;idos, y des1)iiés de iin rcíiido criri11);ite se iiieroi~ los espalioles a 1)iiscnr abrigo jiiiito a C'aiío clc Loro. .\l tiri se pcrtliti TicrrnboiiiGa, ~~or t l i t e tloc tlias despiiSs, reiorz;i(lo el cneiiiigo, los intlel)cntlicntes se circeirni-oii en el interior (le la I)nliia.

I:n el cuarto ataque el 'reiiiciite Coronel Satii, Giiiiaiitlíiiitc del castillo (le El ;\iigcl, re- clinz0 las iuerz;is tlel Coronel Jlor:ilcs. caiisáti- tliiics uii;i itiiiictis;i 1)ii-ditlii.

Por itiipuliitii~nto tlcl sclioi- ;\iii:itloi. y desde i.1 12 tlc noviciii1)rc sc ciicnrp') tlcl iii;iriclo el tloctot- Elias 1,tipez. 111 4 tic t1icieiiil)i-c coiivoc0 ciia li i i i t ; i (le 111s Jcics :\iilitnrcs y tlc los vcci- iros iiiis iiotnl)ics. y c.sl)loratl;i sii ol,iiiií>ii y tlc ¿iciicrtlo coi1 c11:i. tlisl)ttso cvaciini' I:i plaza cii In t;irtlc del t l í i sig%iciite. I?io siis círtE!ics iil C~~~~ i i : i i~ t In~ i t e ,-\iiry p;tr:i poner CII los l~iit j i~cs el : I ~ I I ; L ticcesarin; noiii1)rc') ciiitI;itlniios cluc iiiaii- tiivier;iti el c)r(lcii, (le entre los iiiciios coiiipro- iiicti(los c o ~ i el Col)ici.iio csl)niiol. ;i 1:is t r e i tlc I:i t;ir(lc tlel tIí:i 5 tlc t1icictiil)rc Iiizo pritici- piíir In iiiarc1i:i. con la solciiitiitlntl iiiis iiiipo- riente.

Jlorillo. nl 11oscsioii;irsc (lc C':irt;igctia, (le- C I - C ~ I ' I (-01itr:i los restos (le los i i io r i l ) t i~ i~I~~s 11:iI)i- tniitcs e1 iiiil)iicsto tlr cicri i i i i l tliiros. cliic Iiizo cicciivo violcrit:iriicritc: se ;il)otlcrc'~ ( l e los ;iI i i i ; i -

cc.iics clc 11)s conicrci;iritcs ~ ~ i i t ! c~i i igra~.on; rcs- inl~lecií~ e;? siis iiiiiestos iiicros el 'L'riliiitial rlc Iii liic(iiisicii)ii, y creí) tili Con~cj i i tlc (;tierra p:i- ra el jtizgatiiiento (le lo?; veiicitlos.

Filtre los inllos clc. este C:c~iircjo se ciiciita el (le Ii;ilicr seiiteiici;itlr~ ;i 1:i ~icri;i t l i iiiiiertc ;i Tos4 Alaria (inrcia rl'olvtlo, 3I:irtin :\ln:itlc~r. 1':itit;i. Itv'111 (;eriiiAn l<i1);111, \l:iiiiicI C.astillo. Sligiicl

12

B I B L I O T E C A DBIE

Page 30: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

1 )íaz (; ranados, Alariitcl ~\iigiti;iiio, r\iitoiiio 10 coiit:ir~cs ct,i?io cilificios iiot:iI~ics : In C:itctlrnl, sé de Iloyos, jos i 1larí;i I'o~tocnrrcro y cl iior- Snii l'cclri), Santo I)cbiiiiri.qo, Sniit:i 'Tcrci;i, cii tcaiiicricaiio Santiago Stu;irt. I:ucroii todos iii- el I):irrio clc I:L C'ntctlr;il; S;intc? 'l'oribio, Snii!a si1;idos 1x)r 1;i rsl)altla. coiiio reos (Ic tilta trni- .C'lnra. cii cl 1):irrio tic S;iii 1 )ic.<o; la Sniitisii~i:~ ciOii, el y cle fcljrero (le 1816. 'l'rinitI;i(l, l:i )r(Icii 'i'erccr:i S:III IXo(ltic, cn el

- 1xlrrit1 (le ~ c t ~ v t ~ i : i i ~ í : el ct~tivciiti~ (le 1.3 Cati(1e- I.'] t r i u n f o (le los It;itriotal; sol)re PllCllt(. 12i-i:L. V I 1 1 1 ~ ~ t ~ ) r i ~ O CtxSrO ( 1 ~ 1-3 1'0l)a; 11113

( le l:oyaci j clcl i~ ics (le agosto (le ,Sic), (,iic- I11il:i ~ 1 1 1% tic 1 ,:l llO]):i: la k1;i tle 11:iiig:t c~;iiit10 l)risioilcro el (;clicr:iI I:nrrcii-ci <les- c.Yisl~ i i i i 3 ci.lliita, 1:i (lc' IAi\s ; \ ~ c I - c ~ ( ~ c s , sil 1:I liccho tlel iotlo si1 Itrillaiitc ejCrcito. ~,criiiitió al Cal'rcro. d .- (;crlcr;il Bc)livar clltr;,r en I ; ~ ~ ~ ) t á , y ti s i l ~ c o l ~ ~ - C ' ~ l i 1 0 ~ ( i i f i c i o ~ 1 i ~ t ; i l ) l C ~ l 1 ; i ~ : cl P;iiacio L>c ~)a,j(.r(,s (le ariii:ts clllp]cnr csiiIcrzos para [t:irtnnictlt;il. rcsit!crici;i dc.1 (;vl~icriio; la I'rc- esl>ulsnr a los cspafioles l)oscsiollcs (liic f t ' c t ~ r ; ~ . I:i i)irccciOii c l t Instritcciiiii I'iiblica, la . c,cupnl)nli. I<1 (;ellernl .\Iariarlo lIontill;i pliso I'c\("-eii:i (;ctieral del I )~]) ; i r t ; i~l ic i l t~, la ~ \ ( i i i i i -

sitio cnrtngclla, y cl 10 (le octlll,i.e ,821, iii'tr;icioli tic I Iacicntln S;icioii;il, la :Idiiiitiis- yirtil(\ <Ic ttlia cnpitulaci()n con e) C;ol)crnatlc)r tr¿Icióll tic C'orrco~ t lCl I)ep;ii t a i i l ~ i l t ~ y el J U Z -

tlori C;al)riel tlc 'Torrcs, sc eiii1)ñrcó éste para In ~ a ( l o 1liliii~il)al. isla Cilba y clltró l font i l ln ;i 1;\ ciurlad rcticli- 1,;i viti\-~i.~i<¡;itl tiei I)cl);iit;iiiiciit~ es t i COI& tara.- critln eii el niitiguo coiivcnto (le San Agustiri: - laas (le la c ; i l ~ l ~ ~ a c i ~ l l fuer()il las :ilii c ~ t h , ;i<lciiihs. In l?ibliotcc:i de Fcrii;intlez tic giiicntes: entrega tlc In plazn cl 1." tlc vctttl)rc, Ala(lri(1:

atites <le ticllll)o no si,corrici;i; jur;ilncn- I:i aiit igiio convento (le Snii Diego, en doiicl~ to tic la guarrlici~,ll 110 servir contra ~ ~ l ~ ~ ~ ~ - fiiiicioii:i In C'nia (lc 13ri.;icín RccliisiOn; I)ia; traslaciiin dc ]a fuerza cspnfiola a 12 isla IC1 losl)¡tal (le Cnritintí, cst;ii)iecicio cn el ail- de Cuba, el, I)uclrles Cololli~~intlos, y scguritln<l tigil0 C ~ l l ~ c l i t o (Ic Snilta C'I;ii-3 y ( l i lC es atcii- en pprsonas y bienes para los llabitantes tic tlitlo 1)0r 1 ~ ~ r i i i n 1 1 n ~ <le 1:i C':irittntí: Cartagenn. T:l 1.0 (lc octubre priilcipió la entre- 1':l nntigiio coiivcnto 1.3 Jfcrccd, cii tlcjiitlc ha y el 10 (lcl lllislllC) 111es fLIC e\-nclladn plaza. iuncioiinii ~i 'l'ril)iinnl Supcrior tic Distrito SU-

],os colnisiollados para ajustar esta capitula- iíicinl. la I'iqcalia, el priiiler Jiizgatlo Superior, ción fueron: por parte llontilla, Coroliel 10s tres ]iizg:idos tle Circiiito y el Fiscal de 10s I.uis Francisco Rieiis, Jefe dc Estado ;\la!.or del luzga(los: Ejército rel>ul,licano, y parte del C;obcrlla- Uiia parte del antigiio coiivento de Santa <loi-Tol-res,elCoronel ;\liguel '\-alb\lciia, del Re- ?'ercsa, dcstiiiatio a cuartci <le Policía; giniieiitu de León. Otra parte (le1 inisiiio etlilicio, tlcstiriado para

- Circcl Proviricial ; 13 etlificio contiguo al tciiiplo de San I'e(lro,

Existe en la ciiidad una iibrica de tejidos de <Icstiiiatlo para ciiartcl; :ilgo(lOn, doiicle ticnen ociil)aciOn n i i s de I 50 13 ar i t i~i io coiivcnto tlc $311 I~r;iricisco, des- obreros. tiriatlo hoy para ciiartcl clcl 13ntallOn (Ic Arti-

IIny los sigitieiites talleres (le artes y oficios: Ileria; carpinterías, 12; herrerías, 4 ; l i~jalaterias, 4; El cclificio en dontlc cstiíii las Oficinas de In iniprciitas, 5 : snstrcrias, 0; zapatcrias. 1 1 . X<lunii;i. In 'l'clegrniia y In .\gcticia Postal S n -

Estableci~riictitos (le cducaci0n hay estos: cionnl: tina t,7iiivcrsitlntl; iiiin 1:scucla Aiiesa; {los 1's- I<I 1:stanco. tloncle e s t i cl lIosliicio de po1)rcs; cuelas distritoriales y tres colegios liarticiila- 1-3 Oltra l'ia. cclificio cii dontlc funciona un res, para lionibrcs : tiii Colcgio tlc enseíiaiiza su- colegio tlc religiosas : pcrinr. qiie sc ti tul:^ d e Nuestra Señora del Car- 131 ctlificio (lon(lc fiinciotinii cl Estado Afayor men; iina Esciicla .\ncxn: una l<sciicla Sortiial (;eneral y la Coninntlancia dc la Plaza: S:tcioiial de Iiistitiitoras; una 1;scuela i \nesa ; Vil Teatro I\lririiciprtl eri caii~truccibii. Uno dos 1:sciielas tlistritorialcs: tres I~sciielas altcr- ~tarticular. ria(lns y ctiatro colegios ~)artictilarcs para iiiii- ;4(lciii;is. liay los ~ i g i i c n t c ~ gr;in(Ie~ ctlificios jcrcs. que est;ín 1i:il)itíitlo.; por articulares es: cl antiguo

Ksisten dos cstal>leciiiiicritos dc hcncficeii- C'olcgio tlc San Carlos. 1.3 lriqiiiqicitiri, cl l lotcl cia: el llosl>ital (le Caridad y un liospicio, sos- .\incricano y el Coiisiilado. teiiitlo cori i (~~i t los particulares y con el ~,ro( l~ic- f Iay taiiil)iin e1 I\fcrca<lt) I'íiblico. to de iina coritribiiciitn coiiicrcial creatfa por 1;i (Jrclcrlanzn <le r c f l ~ . ';,,.;tiellc trcillta seih '1:1 Jefe (lt' 13 (iccciim (Ic i'stntiística. pol)rcs, rjue tieiicri eii el IIospicio aliiitentos, Carlos Vives M. i~ie<licaiiientos. ropa y casa.

í'rtnrcntos Iiny los si~iieiite.; . qirc piteden Cartagcria. ifi tic julin tIc 15~7.

E: del sc e; cn Id este qtie IllOS

clcl f .\<le (le 11

. \ tilen S 1 LI;

13s i

(l;lz* iiiis inltc t l f , 1 tcs ' I'a i : !'P

Page 31: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

DEPARTAMENTO DE BOYACA Superficie. Industrias.

[.a estciisii~n siipcrficinria de este Departa- niento es de 8,630 kilóriictros ctiacirados, aprosi- inntlaiiiciitc, (le los cunles iiiis (le la niitad la constitiiyen terrenos baldios.

Ríos navegables. . .

Esiste Unicatrientc el Str6rcz, navcgnble por etiibarcaciones mciiorcs entre la ciudad de Chi- . qiiinqitira y la Iaguiia de Fíiqttene. En su suelo

naccii algunas vias cluc vicnen a ser navegables en otros territorios, tales coiiio el I lc ta , el Upia. el Casanare y el Sogamoso.

Carreteras.

Esistcn las sigiiieritcs: la carretera central del Xorte, reptitada coriio la niejor dcl país, que FC extiende desde los líniites con Ciiii(1inaiiiar- ca Iiasta el plinto Ilaniado L a Tenería, con una esteiisiOn de 16s kilirnietros; el raiiial de ésta rltic va tlcl JIiinicipio (le 1)iiitaiiia al de Soga- tiioso, y que riii<le 18 kiliiiiietros: la carretera tlcl Carare, con iiria estensi011 dc 20 kiltiiiietros. +leiiilis, se lin dado l)riiicipio n la coristrucción 11c iiiia nueva carretera qtte debe unir entre si las pot>laciories dc SatiiacA, Sicliica y Chiquin- cliiir.?: tia sido tcriiiiiia(lo ya el ~)riiiter kit;)- nictrc.

Minas.

.\ este 1)epartaiiiciito pcrtenecíaii antigua'- rriciitc Ias riqiiisiiiias iiiiiins (le c.;iiicraldns 'de 1lui.0, 1i0y de prol)ictl:ltI i~;icic)ii;il. 1 I;iy adciiiis I;ic sigiiicritcs iiiitia.: (Ic i~iiirr;iltI;is. tlcii~incia- il;if, I 37 ; (le oro, I r ; tlc plat;i, 12; dc cobre, 10:

riiislas, j : de iiilíriiic,l, 2, y 3 (le ciiinhrio. ]>e as- falto csisteil tiiiiiieri,s;is iiiiiias qiic Iiasta alior;i :io haii siclo titiilaclas. I fay tarnbi6il las sigiiien-

fiiciites sala(1as: Cliita, ~Iuiic(liic, Cliiiiieza, I'niarito, Recetor, lloiigii;i, IJaiito, Lliac1uil)ay y I'izarrá.

Las producciories (le este Departaincnto son iiiiiclins y varia<!ísitiias; pero sti ~)riiicipai fucn- te tlc riqiicza la constitiiyen la a.qricultura y la ganadería. Entre las otras intliistrias debe riien- cioiiarse la fabricacitin (le telas clc lana y alga- dbii, la ctial se realiza por procctliiiiientos anti- qtiísiiiios ; las poblaciones que se tlistingucii por su coiiiercio en estas telas son: Garagoa, Ranii- riclui. Paipa, So:iti. El Cocuy, Tiirija y Güiciai. En otros lugares se atiende (le preferencia a la fal~i-icacicín (le ;irteiactos de fique, prcparaciori de cueros, etc. etc. 12a única iál>ricn que cuenta con hitena macliiiriaria es la de Iiila<los y tejidos de Snniaci, la qtic cada (lía toiiia inayor ilicre- iiietito, clel>ido a la cscelencia de sus prodtictos. Hay taiilbién varios riiolinos Iiarineros niovi- dos por vapor. -.

Bibliotecas.

l*:sistcn las siguiciitcs: la del Scniiiiario Con- ciliar, con 4,;oo voliirnenes; la del Colegio de. ihyacá, con 1,175, y la del Centenario, con 6-31 volHriicncs.

I

Presupuesto departamental.

Idas rentas clel Del>artaiiicnto ascienden en el ;iíío a $ 352,838 eti oro, incltiyentlo en éstos la siiiiia de ,S zsz,4oo qiic le paga la Saciciri por siihvcncioiies y aiisilioi;. Para gastos de la inc- triiciióii pGl,lica ha (lestiriatlo el Dcpartntiiento en cl presente ;iiío la siriiin tle 8 19, r lo.

Presupuestos municipales.

Kcntas, $ ~c%,I-J-7.1. Gastos. ,S 185,oaj.

Catastro.

E1 dc la propiedact raíz gravahle~nsciende :I

$28.093,723 oro.

Page 32: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

108 C E N S O G l ? S l < R A L

sc8fit~r i1 r* .~~ t i t u i i t t ~ ~ i t , 1.1 .IIIIII:I ( * ~ , I I I ~ I I I I I ~ ~ I I*{>II.~I S:~~~IOIIIII-I{IB. t1iti;irio (le ( ~iiatc~lite. \ciIor (1~111 ) o 4 lIaria KI ~t I:r;iiic~~~ ! los l)i*ri~os \ciiorc*\ \.icctite J1:irtíntv 1 )c coiiioriiiitl:itl coi1 lo aolicit:itlo I)or iistc<l Y .\I;lI1lI1~~ I: ; t l . l .C~ l l ';;iI;iz;i~., \ecill(,s Soiiion-

cii *II ;itcritci tc~lcgr;iiii;i iiiiiiicro 815, tlc iccli;i i\,lel,, ;Lllle ~ ~ , , ~ ~ l ~ l ~ l l ~ t ~ ] l l l~,]it .~, .efi,lr I:r;lrlci.. 1s ( 1 ~ ~ i t i i i o iiltiii~o, tci~sc1 el li(~iior dc rciitlir c,, . \ l l~ , , l l l l , l:l-;lllc~). lc1 (Ii:, c c l ) ~ i ~ ~ ~ i ~ ~ ) ~ ~ (1'1

;i 1 1 c t ~ t l el ~1gliiClitc iiiioriiic col)i-c iiiiitl:itloi-~5 iS2o illts i s \ l ) v ( l i ( l ~ ) l i t l i l ~ ]>ni.it~cluia, itbcli-is tlr iiiiitlacii~ii tic l ne ~~ol)l;iciorics tlc cii;tl iiIe ; I l l i - c l ~ , ; i t ~ c l l ) , l l . ,c.íic,r \ ' l c c l ~ s c ~ i ~ ~ t l t ~

C s t C 1 jc1);1rt;ililcilt0. 1~)11iad0 tlC los (Iatos OIIC' (11* l:, ] < c l ~ ~ l ~ ~ ~ i ~ * ; ~ ( ~ ~ l l c l ~ ; ~ ~ l:r;l~lci,c~) <ll. 1'. saIl- 1 ) 1 i l l l i 1 1 1 ( 1 1 1 1 \;llltlci (1 ; i l lr i l iS21 clrlc(li) (lcfilIitiva- 10s ~ i i o r c ~ l'rcícctoh de las I'roviticias, coi1 id- ~ l ~ e i ~ ~ ~ . ~ i l l ~ t ~ L 1 t ~ , ~ J ~ ~ l l l ~ ~ i l l i ~ ~ , ~ 0 1 1 rcsl)cctj- tcrvciicií~ii <le 10s .;cii~rc.; Cur;is ~);írrocos. vas ;iiitoritlntlc.: civilc. cclcsiisticns.

PIZO\'ISCI.\ I)I1 ORIENTE La Capilla de Tensz,-l .I setiores Cletiieii- Guateque-1,;i erccci()n c n l l ~ l l i c a ({e la Pa- l<ol) ; i~t~ !. J ~ I ~ I I de I:i c r i i ~ .\gitirre, CII repre-

rro(liii;i (lc san losi. (;uateylle se ]lcv() a sciitncic'~ii tlc los \cciiios tIcl litgrti., st~íicitaroii efcctc, 14 iil;irz(, 1/78. sitili del es- la iiiii(l;icic'~ii tic In ~inrrcitliii~i (11, la c:ipiiia de i l l e t ( 1 ; l í i e t l l e ! ~ O l l l ~ l l e l ~ S;III JIigttcl (le 1'ciis;i. lo ( 1 1 1 ~ \t. ~'IectiiO por de- ~ , I ( ~ I I tcri.it(,rjo alcnliz;il>a rcl;giiar(lo creto t lc l \.irrey t l t ~ i i Jos i tlc I<zl)elcta, iceliado tlcl rcfcritlo ~)iicl)lo. 1.0s iiiii<l;iclores (le 1;i Pa- el 1s tlc iii:ryo (Ic 1793. i.rocl~ii;i f i i c r~~i i , ci1ti-c ~ t r ~ s , los sigilielltes: l)ie- Sutaten~a-Sntla 51, sa1)ts ;ieerCa clc Iit itili-

go Jl(ir;tcs. .\lc:iltlc I'ni.ti(loi. ( l e ] partido (le tlacic'111 tic cctc ~iii t i icil~io. Sc Ci-cc t1uc es de (;li;ltc(lile: S;ilvntloi- I->erilla, [.;ictro 1115.; a i i t i ~ i i t ~ ~ tic la l'i.c)\.iti~ia, y (lile 1'11 t i ~ i i i l ) ~ ]ii:ln .\iitonic, Pcrilln, . \g l lz t í i l I:crlinl, Snlv;l- tic 1;i C'oi1tliiist:i is . t i \ t i ; i !'a iiii p ~ ( l i i ~ f i o calci-iO ;](Ir l<i1ix, Javici- K\li7, Snl\.ntloi- Jiorello, Joqci iiitligcn:~. i < q tr;it\ici6n (liic ;i iiicdiiitlos del si- ?\lOralc.;, l[ilai.i(~ll JIartíllcz, S;ilva<lor JI;li-tiIl, g-10 ;iiitcli:i\ntlo Iiizti ci (;cli)ici.nO colonial (luc Tiiaii JJallllcl Castnfie(ln, ( ; reg~~r io JJartiIl, los iiitligciias tic cita rcgiÍ)ii ocitl)a\cri el terri- (;re,qorio Raiiiírc.7. I:rai1cisc(, Riiiz. Ciistoclio torio tic a(liiel ,\fitriici])io. C;utiérrcz, S;il\atlor IZuiz. lIaii~iel Ruiz, Fraii- Sornondoco-1';iiiipm se 11;i l)o(litlo ítveri- cisco Carr;it~ya, Jiiaii .\iitonio C;irratiza, Jit;iti g!iar 1;i icc1i;i tlc 1;i iiii1tlacií)ii tlc este Jliinici- tlc l l o j a. 1gii;icio 1 lcrrcrn. l'clipe Riiiz, 1;ste- 1)iu, 1;i cri;il t lc l~i i~ tlc .;er iiiii!. ;iiitigiia, dcl)ido a la han Castro, llaiiiicl PCrcz. Fraiiciscu Ruhiano, c-sistcnci;~ (le ~iiiiias clc csiiicraltlas cii aclucl Iti- ]OS< lloreno, (;rcjiorio Jiorales. Jlaiiuel <fe gar. Por I;i historia sc salic tluc el ~)riiiicr espn- 1,éoii. .\ntonio J1:irtiti. Francisco 1-Ieredin. . iiol cliie viiiti) ;iqiicl territorio. coii~ciílo ya coi1

Tensa-S(~ )lny col15tallcia e l arcllivo 1):,- e1 i~o t i i l ) r~ cliic Iioy ticiic. iiic el Capitiii Pedro rroqitial 'rcnin la fcclln I,i-ccisa <le la fun- I:crniiitlc/ de \*alcnziizla. ciiviatlo Iitw Qticsa- (IaciOii (le est;i I>;~rrcic,iii;i, piies aitii cuando con da cii el aíio (Ic I 537. iccliíi 4 {le iiiiiio (le J/;S csl)icliA títitlo clc ella La Triiiidad-Esta 1';irroqiii;i .e iuiidi~ iiier- el 1-irrcy tlon llaniiel :\iitonic~I:lí~rez,'ya existía cc(l a la iiiiciativa tlcl lliistrisi~iiu setior (Ion I3c- eii 1702. segiiii al)arecc tlel l i l~ro (le 1)aulizos dc iiigno Pcrilla y Jlartiiicz. Ol)isl)o qiic iiie de la P;irrotluia. ciiyo ~>ritiicr toiiici eiiil)icza el ro Tiiiij;~. y tlc 10.4 .:eiiorc> . \ ~ l o l f ~ > C. Igiiacio Pe- (le icl)rero tlc ;iciiiel ;itio. 1111 cii;into a los fiiiida- ri1l;i. Sii ercccioii iue tlcci~cta(la por el ilitstri- (lores. iio h;i! iioiici;i ;ilgiiiia, excepto In (le (lile siiiio sefior tloctor Etli1;trtlo llaltloiiado Calvo.- los veciiios tlcl 1iig:ir roiifiricroti lioder ;il scfior Obi\p« (le .l'ririia. cl tiia 'S tlc ;igosto <le 10of>. ' O i 1 i 1 I C I I e 1 1 c i i c - Por iiictlic~ tlcl .\ciicrclo I)cl)nrtniiictital iifiiiicro 1.0 iL. 1;i Real .\ricliciicia, 1)ar:i clt'r .-a liritasc cl ,<.' tlc 11p7, iccliatlo el 4 tlc jtilio. se clcvó n la t i i i i l ~ t clc la eri.ccii~ii tlc 1;i Parroquia, el que. catcxoria (le 1liiiiicil)io el iascricl existente cii roiiio ya sr. tliio. ític esl)e<litlo por el Irirrey ;i<liicl Iii.:.ar. Cnntribii>crl~ri igrialineritc a la i71iircz. íiiiitlncitiii tic. 1.;) 'l'riiii(l:itl 113s cciíorcs doctor

Guayatá-l<ii iSio tloii .\iidr(;-. Jletliiia ~ 0 1 1 - Iiriricliie Siiirc7. Sergio I)iai, 131io Pciilln y cil~io cl proycrtc, clc 1;i fiiiitlaciUii <le (;tiayati. A otros. ~ ~ I i c i t i i ( l de los sefiorcs . \~ idr t s , Sarciso y 1,iiiq PKO\'ISC'I.\ 1113 'I'USI).\,\I.\ llctliiia. Jii:iii S c ~ ~ o i i i i i c ~ ~ ~ ~ ~ C;tiliaclio, .jll(lri.s Santa Rosa-Fiic fiiii(latla esta ciiitlntf ;i 111~-

1l;irrc.trl. Josi. .\g1istiii JIartinez, redro Callla- di:itlos tlcl sisi(! S\'II. 1)1>'. 11's cc~ii(litistadore~, clio. I:r;iticisc.íi J:ivicr Ruii y otros, fue '' crigitin cii ~arrocluia el1 cl (le 16tp. t;itl;i l;i crecci0ii <le la 1';irrocliii;i cl clia 4 tlc iiiayo Belén-So esi.tc ;irclii\ i) l);irrot~iiial reic- (Ic 1Sio. por el iloctrir Sicolis (-'iicrvo. Provisor reiitc a lo\ ticriil)lis (le la iuiitlaiii~ii del 1Iuiii- y \*ic:irio C;tl~itiilar (le1 ,\rzoliisl~;i(lo tlc 13ogo- cil)io. t i i I;i trarliciOli Iin coi~íerva~lti clatok qllc

Page 33: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

piicdaii alrrcciar*~ coiiio vcritlicos. cii relacióii n 10. í t~iit latlorz~ i i i n 1.1 il)c>c;i (Ir. \ii iiiiitlnciiiii

Betéitiva-1~0l~l;tcii~ii tic i~rigcii intligetin. Firc iuriilada I)r)r e1 (';icicliic i:etanciri a tiictlin- tlo5 tlcl siglo S\-.

Busbanzá-i'ttcl)lq~ (Ic t,rigrii aiitei-ior a la Coiitliiista, tliitb 11,) ct)iiw-v;i ~ 1 : ~ t o i i i i i ~ i ~ ~ i o rcie- reritc a siis iiiiiilatlorts j- a la i.l>oca <Ir sil fiiii-

dación. Cerinza-1:si~tii) e,tn ~)ol~lnciOii :iii tes (le1

1734, en cl sitio <Icnoiiiinatlo E l Oratorio, iiiior doq kiltiiiietros al riortc del cliic lioy ociil);~; ~)ostcriortiiciitc iiic al~;ititlciii;rtlo cstc Irigar. y sc etlifici~ el 11iiclilo cri el ;ictiial sitio. 1,:i 1)oblaciSn fue dirigitla cii >ti\ p i riiicrcbs ticiiil)os por los Reverciitly Patlrc> cloiiiiiiic:ino~.

Corrales-Pol)lacic,ii iiiiitlarl:i eii el aiio (le 1871. Sc erre cliic 511 iiiilt1;itlor iiie i i t i saccr(1otc (le :ipcllitlo Ehcnbar.

Duitama- I'ol)lacioii tlc origen niiterior a la ,Cnnq~i>t;i, re\itlciiiia {ir I:aci~iics:.iio se con- scrv;i cii sus actiinles nrcliivos dato nl>rccinl)lr sohre ciiál fuera sil iiiiitla(lor, r i i ciiil In 4poca precisa tlc su frin(l:iciciii

Floresta-Eii el iiiec tlc ciiero tlr 1819. por orden tlel \'irrey tlvii Juiiti Sririinno. se fuiidi) la Parrciytiia tlc Floresta. y fueron siis itintlaclo- res los seliorcs 1I;iniiel Ignacio tlc los Rcycs e Ignacio '\logoIlóti.

Nobsa-L\ ~)riiicil)ios del siglo S \ - 1 iiie iirn- dacla esta locnlirln(1. S o csiste tlato referente a los rioiiihrcs tlc >lis iiiiitlatlorcs.

Paipa-Pohl;\ciUii clc origen iii(ligcna. 1-0s archivos que ~)iitlicrnii ~iiiiiiiiist rar iii toriiics lueroii tlestriiítlos por iiii iiiecntlio ocitrri(lo cii' el aíio (le 18j1.

Tibasosa-Piirlllo crigitlo antes tlc la Cori- quista, cluc no coriscrva tl:itos refcrciitcs ;\ qiic

iiinda(lorcs, ni tIc la c"11oca (Ic la futittacii>ti.

coiiio e11 el lil)rc, clc providciicias iiíiiiicro L.", 3c

li;ill:iii ;ict;ii tiriii:i(las cii 177s CII Snri ~o,icliiiii t i c A l irallores."

Garagoa-1:tie iiiritla<l;i y ci iyitla eti Parro (1tii;i por 1)ccrcto LJ, clc .cl~ticiiil)rc de I&#. tlaclo por rl \-icelialroii~ I<c;il .\iitoiiio :\iii;ii,

cii virtti(1 (le ~olicitii(l 1iccli;i ptbr los sciíorcs cltic :i coiiriiiiiacii~ii .e csl)rcsari. 10s clttc l ) i i t ~ l v i i

cuii~i(lrrarac coiiio t'iiritla~lorc~: Juan 1lat;i 1'r- rilla. Cii.;totliti .\lioriso, Petlro J. 3 lora le~ . Jos; Fc1ici:iiio tlc JIora. Igiiacio (le C'astañctla. Si

col;is (le Roa, I:l;ts Igiiacio (le Ko;i, fray I:lo rciicio (IP Jl:irtiii. !os6 .\iitonio Kotiiic b1:irti iiez, Ca!-ctaiio I ) i a ~ , I:crri:ir(lo (;iitii.rrcv, Jow .\ntoiiio blor:~lcs. J0.6 .\iitotiio .\ri;is y otro.

Macanal-[:<te 1liiiiicil)io iiic i~iiitI;itlo cii cl ;iño (le 1807 por el sciior tloctor ]os< blai-tiii I3arreto. saccrdotc coriii~ioriatlo por los vccirio. para liaccr la peticitiii cctrrcs~~ciiitlic~ite al scíior Sarciso Saritantler.

Ze~aquirá-Por nlgiiiias partidas tle I)aiitis- iiios. iiiatriiiiotiios y tlcfiiiicioncs. sciita(l;is cii cl año clc 173; y ciicoiitrat1;is en iiiios frngnicii-

-tos (le lil)ros parrocliii:ilcs, se cree (lile estc 1 I i i

iiicipio fiic iiintlntlo por :it(riell:i i.l)cic:i. auiicliie n o sc tieiic noticia tic cliiién o cliii6iics iueroii 10s

iiiiidatlores. 1)iics cl ;irchivo tlcl bluiii- cipal fue (Icstriiítlo totalniente' en la giicrra l)a d a .

Pachavita-1;iic íui~<latlo eqtc b1tiriicil)io cl io de t1iciciiil)re tlc !/c$i 1>0r el sriior Jo.6 JoñL cliiín Kaiiiírez. coiiio al>n(lera~lo y ~)rnciiratlor (le los vecinos.

Chinavita-I;iiiitl:1(10 eii c1 año (le 1821 por i i i i sacertlotc, oriiiti(1o tlc 1;iini;i. (loctcir lia iiltrcz.

Chámeza.-l,o> únicos datos Iii.;ti)ricos qiic sc. linii hallri~l~) ioljrc fiiiitl:icii~ii tlc C'hriiiicz:i son los co i i s i~ i i í i~ lo~ I)or el 12cvercntlo IJritlr-t. iray Petlro Paho cn iin (liscurso, se~:iiii el ciral cliclio .\liiiiicil)io iiie ol)r;i :le los K c v ~ r ~ i i t l o s

Miraflores-1)e csic b1iiiiicil)io hasta alior;~ no sc Iiaii ol)tciiitlo tl;itos ~)rccisos so1)i.c sir iun- d;icii~ii. pues la ~)rincipnl iiiciite tlc iniorniacitin Iiahrin .;itlo c ~ l ;irclii\-o tlcl Coiiccjo bltiiiicil)nl. cl cjue. 5c3'111 iriior-iiic., tlc~;il);irccic'~ rii 1:i i11tiiii;i

gii(lrr:i. 1)íw lo ciial tnii 5fjlo 11tit~Ie11 (1;irsc los rciitlitlos por cl <cfior C'iirn I I ~ U I I C ~ I <le ;illi. cliic. tlice, rii 411 parte coi-rc~spc~iitlic'i~tc :

" I . * S o cxiqtc en r,tc arcliivc~ i);iri.ocluial el acta (le la fiind;iciOii tlc 1:i 1';trrocliiia. ni se tienc iioticia (le la persona iriiitlatlora.

"2." I,ns ~iriiiieras ~)artirlas de I)aiitisiiic> tie- tieti 1wr fcclia 1636, siti 1)rc3cctlciicia tlcl I i i ~ q r tiel ~ ) i i ~ l > l o ; tlchtle 1742 e11 a(lel;irite ya tienen por ~wocetlcricia a L.ciigitpi. e11 otr;is I)artes.

TJa<lrcs l l is ioi iero~ agustinos rccolcctos: pcro 1i;il)icntlo sitlo tlcrriiitla. rl C';ipitiii 1);izn. I i i i o (le l'iiiij;~, +e ciicarg0 tlc recotistriiíi-la en !;SS.

Campohermoso-l'or las ~)riiiicr;i> 1);irticIris cle Ii;iiitisnio ( 1 1 1 ~ eonst;it~ e11 los lil~i-os 1)ari-o- clirin1t.s. iiiiico.; cloi~iiiiiciito~ rsi\tciitc. clirc piic- tlcii :irrol:ir I L I Z cii el ~~arliciil:ii~. se crcc qiic cstc 1luiiicil1io ittc iiiiitl;itlo cii el :tilo t lC I<%S).~. aiiti- ~liie se ignora por ((iiiiii.

San Rafael -1:tic. iiitit1;itlo rii rl aíio de 1004 por l:i .\~iiii~I)lr:i (Ir l~oyacii, :i 11cticiOii de los \cRores ,\bcl;irtlt-, \'nigas. Friito (;nrci:~ XIedi- iia. I'cregriiio ICoj:i\ y otros vcciiios.

Page 34: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

rrcra I.:il)nrí~~i. cloii Ilicgo Jloiitc)ya, iinos Zniii- l)i.;iiio\. Sa1;iz;ii-c.;. Il;irretos, AI<ritlcz (le Soto- iii;i!-or. \-;irha' '\I:iclii~cas y Cliacoiics funda- roii i i i i cascrio nlrc(lcdor de iiii:i capilla; IiiGgc) (Ioii 1;rniici.co C'li:icciii liizo ewi-itiir:i (Ic (loiia- ciiíri tlcl ;iren <li)ii(lc sc erigiU l:i \7icel)nrroclitia tlc Siicsti-;i Sciior;i <Icl Rosario (Ici C'ociiy, CII

i!)jS. 171 2.1 (le iii:i~» (le 176.; iiic crigitlo cii 1'3- rrotIiii:i 1 ~ 1 r t1o11 los4 Gregario ()~ii.iaiio, l)ig- ni(l;itl tlc 'Tcsorcrt~, etc. cte. I)c 1767 ;i 1812 cl tioctor tloii 1;;iltasnr tlcl l:crro, 1-ic;triu. J i i c ~ I'clcsi;istico !. Xotnrio, tlistril)iiy6 y coii.;- irii!.ti cl templo cliic Iio! .;e cst,? rcctlificnri<lo.

L a Capilla-El 1 3 tlc fcbrci-o tlc i 773 el scñor tloctor (Ion Jt1.;4 tlel ITcri-o. Ciii-ri. \*icario y Jiicz ICclesiistico (le 1;i I'nrrocltiin tlel Cocliy, a pcti- ci0ii de los .;cííorcs l<iiscl)io C'oi-t10ii I í c r~~~ i i i t l c i ( al)otlerado tlcl reciiitlario), Juliiii I?eriial. .\giistiii JIerii;iiitlcz. Perlro J i~ s to llazn, Pcdro lkiri-era. Ignacio y Xgiistíii Bl:iiico. y .Zgui- titi I.cguisniiiiíii, fiiiidó la ~>ol)lacibii cjuc Iioy se Ilniiia la C;il)illa tlcl Cociiy.

Chi-ta-E1 .\lcaltlc iriioriii;~ tliic cii los nrclii- \.os iio csisteii (latos (le sil fi i i idn~ió~i.

Chiscas-13 2 (le jiiiiio de 1777, do11 Petlro C'iia(lros J. el scííor Ctira Jos4 I.raiici~co Kniiii- rez. coi1 al)rol)acicín tlcl scíior :lrzol)isl)o de Snntafé tlc Ihgot i , traslñ(l;irt)ii la ~>oblacii)n :11 Iiigar cliic Iioy ociipa, tlcl piinto Ilaiiia(1o E l Pueblo, en tloiitlc cl Oficial cspafiol JIartiii (;onzilez.li;il)in iuiitladn la ~)ol)lacibn en e1 nfio tlc I j3z.

E l Espino-Eii 1710 fue iiiiicla~lo por Alaria- iio dc \-argas SIacliuca.

Guacamayas-1Sii i 7c9S sc c o n s t i ~ e r o n en jiint:i unos \\.'ilches, iin Infante, coiiiproiiie- ti6ndose a hacer iglesia y circcl, a sostener Al- c:iltle y tlciiiis eiiililcntlos.

Güicán-Fiic fiindatlo por el Ke\?erciido Pa- dre 1Tiguel 1:l;isco. de la Coiiil)aííia de Jesiis. en cl ;iño de 1756.

Panqueba-EII 1784 tlon I'cdro Jiuííoz Cn- 1)rci.a ftititl0 tlic1i:i 1)oblaci611.

La Salina-En 172.; fiic Ctira ~ ) i r roco fray (;illicrtc~ IlitI;ilgo. Se ascgiir:i cliic en la Biblio- teca Sacioiinl csistc 1111 folleto ~>tiblic;ido por el tloctor I:crij;tiiiíii S o r o a %enla. que trata (le la fiintlacitiii {Ic <liclio ~)ucl>lo.

Nunchía ( Saii Carlos de )-Fiic funda<lo por :\driano 1'arg;is eii 16j j.

Támara-J:iic fundado por los ahorigciies. y iiiis tarde cir~nriiratlo eti I'arroc(iiia por el 1%- clrc I)atley, llisic>ncro, en ihrX, kpoca <le la Cd- lonia.

La Trinidad-Su csistc tlnto algtiiio relati- \ o :i I;i iiiiitlacitiii clc cstc lliiiiicipio.

Pore ( Snii José (le)-Sii fiiiitl:itlor sc llaiiia- b;i :\tlri:iiio \-arg;ts, jtiiitn coi1 cloii I:raiicisco I~iiciso, cii el :ificr (le 16a.

Moreno-l<ii 182.5 fiic iiintlntlo por do11 Ari- . toiiio ]os4 1:criitez. pr8ccr de ln 11itlcl)eiitlcn- ci;i, c(iii el iic~iiil)re cliic Iioy Ilcv:i, cii iiiciiioria ( l ~ * l t;ciicr;iI Iii:iii S. ~lvrc~i io . .\ iiiios (los l<ilO- iiicLro< (lc ~I i s~ ; i~ ic i :~ , 11;ici:i el Sii(lcstc, \e divi- \:iii. ciit~.e /ir1)11Ics y 111:11e/:ts, 1;)s riii11:i5 (le1 mi- tiguo ~)uc'l,lo. Ilaiii:itlci La Fragua, por Iinl~er i i ioi i t ; i ( lo :illi i i i i ; ~ forja 1inr;i Iicrrar siis inl,nllas el Coiicliii.;tntlor 1;cilcriii:iii. 1Sstc niitigito cnsc- río .;iil)sistici Iiasta cl ;iíio (le I S ~ j, en cliic pasó ;i ioriii;ii- 1):irtc tlc la ~)ol)lncii)ii hoy csistciite.

Tame-l:stc piiel)lo lo íiintlb el l'atlre Pcdro- clic. 1lii;iotici-o, eii el ;iño de 1662.

Manare-lcstc ~)ctluciio ~)ol>latlo ftic fitii(lado en el sitio cii cliic 1ioj- sc eiiciicntrn por los Pa- dres jcsiiitas. coii oblación ciiter:iiiiciite iiidí- geiia, :t iiictli;itlos (Icl siglo X\'IIf.

Chire-Estc pecliicfio caserío des<lc 1907 de- .¡U (le ser cal~ccera (le Jliiiiicipio y pas0 a ser Corrcgiiiiiciito tlel ile Sl;iliarc.

San Lope-No csi5tc dato algtiiio sohrc sil fiiiidaciUn.

Sácama-Se ignor;i la icclia cn que fue íun- tlntlo este pecjiieíio ~)ol)la(lo, y iarii1)iSn el nom- bre de sil fiiiidador.

Ten-So hay constniici;i ninguna respecto de la íiiiitl:ici~,')ii de cqtc 1)iieblo.

Marroquínt-Se tlicc cliic este pcclueíio Llis- tritu fiie ii111(1:id11 por ~iiios sefiores de alicllido (iiri~n, cii los Ultiiiios aíios tlc la Colonia.

Maní-1)at:i sil csistcncia coiiio Corregi- iiiiciito (scsiiii inioriiies ~)nr t i~u lnrcs ) tlcsde el níío (le 1870. cii t~iic tleii) (le existir el Corregi- iiiicnto Il~iiiindo Barroblanco, coii ciiyos clc- nientos se iuiitli) cri el sitio qiie hoy octipa, sien- tlo Prefecto <le Cas;inarc el scñor cloii 1)oniingo Aletlitin Jlñrtinez.

Moniquirá-.-1 cstc ~~iicl) lo Ic tlicroii el titulo tlc \-ill:i Goiizalo Jiiiiéricz tlc Qiies;id:i y coiii- ~~nííero.s coiic~uistadorc~. en iii:irzo tlc 133 j , y fuc erigido en lJarrotliiin cii 17$, puesantes q t i c ílabn sitiinclo en e1 ptiiito Ilaiiiridn aliora ~ered: i (Ic Puebloviejo, cn ~Inncle niin piicden cncori- irintrarw ;ilgui~os vestigios. -

Chitaraque-So fue liallado cl (lato sollre iut i~lnci~~it <le este J1tiiiicii)io.

Gachantivá-La f\iii~lacit')ii tuvo Iiigar eii el :iiic~ tlc ISM. y cl iiiici:itlor de cstn r,l)ra fue el presl)itcro doctor .\nsciliiio I3cirrAs. qiiicii hizo la ccsiciii del i r e a de poblaciSri.

Page 35: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

C E N S O '

Pare (S;iii Jo.;i de)-Eii tino (11. lo.; lil~rus ~~arroi~iii;iles, el riiis antixuo, ;ipnrccc in.;crita 1;t 1)riiiier;i pnrtitla en el íiiio (le I(NI, y cn otro Iil~ro qiic se corisigiiii) e11 'l'oxtii :iparcce (lile lns ftintlatlitrcs (le 4ste jr 1':ir-c íiicron los iiii-iiios.

ciiyos iioiii1)res \on: Jti:iii 1~:ititistíi (le1 l:crro, l~iati J ~ I - i Stbrrario y JclsC hlcjaridrn Sii:irez.

Arcabiico-En el ;\¡III (le iS.;g dijo 1;i pririicra inis;i, cii irii:i criiiitn. el tlt~ctor !nG .\laría .\rias, t'irroco tlc In \'illii tic I.eiva, cliiieii con 10s sc- iicires ('ayet:iiio I'inzi~ii 12.. Fclipc Corrctlor. Jg- . .. n;icio Kojns y 1 inioteo ,\lorales fiierori los fui)- ilndoros.

Sanra Ana-Esaiiiiii:itlos ciiitl:idosarii~ntc los libros ~)arrocltiialcs. allnrece (lile la priniera pnr- tida itie writíitla en el ;\no (le I(H)L, y no se e13 contró coristanciíi sobre la iuii(lnci0ti.

Santa Sofía-l)oii Cleniciitc Roba!.o iiie el ;ipoderncln para la funtlacitin de la I'íirroquia; el llíicstro tlori Iitnn Gt~nzAlcz Tenorio fiititlG la yriiiicni cal)illa; JIaiiucl de Lebii, Alanuel Sienz. 1,orcrizo Sánchez, Pioquinto Fajnrdo, Sicolás Fajnrdo. Aiiibrosio llalagbn, I3ioiiisio Gonzálcz, Joncluiti Agiiilcra, Joaquíii Pardo, Joncltiín Torres, L«is Pizíi, 2tIigiiel Gbiiiez, Joa- cliiíii S;iciiz llayorgíi, Joacliiíii SAenz, Fcriiiín Suirez, iJe(lro \*icciitc I;nj;irtlo, 1Iatiucl Cií~ieii- tcs, llniiuel (le Iiojns, jaciiito linfael Slieiiz, Aii- tniiio P:ii.<lo. .\iitoiiio , \ lnté~is, I~dunr(lo GoiizA- Icz. :\ritoiiio JosC Rii.;si. Jnciiito Rodriguez, jiian 1'oiii;is I:orcro, llnnuel Snnvetlra, Javicr ( ;t?nziilcz, liniiiiiiiido l;njnr(lo, Igiiacio Rojas, I iiis tlr Oii/:iga. Sepoiiiiiccno Sríenz, Jii:in Tlii- genio S i c i i ~ . I;l:i\ io Fninr(lo y José Scitc.10 fue- ron los clue l~i(lieroii In Ctiii(líici011 (le In scgunda c;ipilla (lon(lc Iioy se eticiicntra: cl I'ro\?isor (;oI)criindor tlcl .\rzol>isl)atlo tloii JosG Iloiiiiii- go Dutlucsiie, por IIecrelo tIc 30 (le octul)rc (le ISW), er isi6 :I ~;ii:itoc~~ie en p:irrotliiia ; el Irirrey tloti ~\ntonio .\iii:ir !- 1:ort)Oii. por 1)ccreto tlc 1." tle (licieiiil~rc (le ISO:), conlirnii> la erccci0ii (le In 1';irrocliiia. 131 ~iriiiicr l'irroco iiie cl (Ioc- tor JosC .\iitonio Aiiioroclio.

Togiií-l<stc ;\Iiiiiicil)io iiic iiiti(lntlo eri el ;iGo (le 180(1, a 1)cticiOn (le 10% vcciiios wíiorcs jiiaii I:;tiiti\ia tiel 1:erro. Jii:iii José Scrrriiio y Jos6 .\lcj:iiitlro Sitircz. (~iiicri<-> 11or 4 y a 110111-

111.e (le 11)'. tlenii.; \~ccitios (licrun ~)otlci a1 señor Jo.;ci 1I:iri:i (';i~i~:icI~o, 1CI pritiiCr :\lcnl(lc iirc cl selior tloctor I'etlro Ignacio 1;rnnki.

1'ar;i 1:i c.rccciiiii i1c la Parroc1iii;i iiic coiiii- ?rioiia(lo !)ara t1eiii:~rcnrln el tloctor Slariano (Juirrtaiia, C'iiríi (le Pare, lo ((tic vcrifc6 el 27 clc ilc>vicliilii.c tlc I S I i : íiie nl)c~dcrriclo ante el I'ro- visor y \'icario (;eneral (le Síiiitafé el scííor Ni- colis 1 .lanos.

I:I tittilo co r r e~~~o i id i c~ i t c iiic csl~ct l i~lo por (loti I'rniicihco tle 1'. Sniitnntlcr, rlc I;is O~~IC ' I ICF tIc 1,il~c~rt;itlnres tlc \'ciicziiclíi ~'iiiitliiiatnar-

c;i. coiidccorntlo con 1:i C'rirz (le Bcy.aci, Gcnc- rnl (le 1 )i\pisi<iii tlc los lljircitos tle la 1Zcl)úhlicn S \*iccl)re.;iclente del I)el)artíiiiiciito (le Ciiiicii- iiaiii;ircn, el i X (le jiiiiio tlc 1821, tiii(1éciiiic1 clc I:r licpiil~lica, y aiitc~rizatlo por tlori I3taniclac> \-crgíirn. Secretario (le lo Interior. 1.n Parro- quia c1iictIi1 I)njo la atlvoc:ici&ii tle S:in L':il>lo .-\lii)stol, y fue sil pririier Sacerdote propit~ el cloctor I:rnnci.;cc~ Javicr 1-ergnra.

I3R0\'IXCIr\ I IEL SOK'I'I< Boavita-So sc han obtenitlo d:itos r i ' i i~~i i-

nos. I)orcliie iin se encoritraroii. Covarachía-Ilste .\Iiinicipio se iiiiidb el 20

(le :il)ril (le 1824 por los vecinos J. 'Til)iircio 1)iinrtt.. JobC Javier l loreno, I.iiis Il.;l>itiíi. J v G Slarin Xiiiaya, Jos6 Slaria Ilaróri, I7clipe Javier

JosC \'icente (le i\fc%:i, 1Iarcclirio 1lancill;i. \'icetite Rojas. 1:onii;icio I.ii.\aiio. .\iarcclo C'riiz Tri:iri:i. JosG 1I:irí:i 1,ozano. Petlro lo54 ( ;:irzi~ii y 1)otiiirigo (le la Cruz.

La Paz-l;iiii(l:itlorcb: 1:raiicisco .\lojica Gil- tiérrez, Jirtiriiriio 1Iojic:i y l'eclrt~ 1lsl;ivíi 11. 1:ccIin tlc In crccciitii (1:. csta Parrocluiri, el 13 (le aliril (le 1834. Xiitcs pertenecía n Sitivanorte.

La Uvita-Feclia tlc I;i iiiiitlacitin, en 1750. 1:iintlatlorcs: el señor doctor \'iccnte I:errcr tlel I i í o tlc 1,oza y el csl)nfiol seiior t loi i Sicol is <Ic (;~rztii~iri, qiiieries solicitíiroii el j>eriiii4o liara sil Iiiii(lacióii ante el Escclcntíiinio scnor \*irrey .olí> Sloiiroy p tlcl Xrzol)ispo (le Sniitafé Ilus- tribiiiio scíior Javier, cliiieiics concetlieroti estíi liccnci;~ el 10 tlc agosto y el 7 de scl)tietiil)rc tlel citado :iíio tlc 1750. I,a ~)riiiicra criatiira cliic se 1)aiitizci en la iglesia (le esta Parroquia fue una iiiíi:i tlc 1:i vcreclíi (le Cachavita (lioy \.crctIa (le Boavita), n <jiiicii se Ic dio por nniiil)rc ll:iriii 1)olores 1)ii:irtc.

Sátivanorte-Por tlicho (le algiiiic)~ vcciiios tlc alli n11:irccc qiic íiic it~iitla(lo por iiiia seiíora johcia tlc Castaño, ~)ei-o no se 1)t1(10 ol>teiicr el (lato sot)i-e la icclia cii cliic sc iiiri(li~: cii los Ií- 1,i-o~ ~~íirrocliiinlcs se ciicontrij cc~iistniiciíi (le clric el 1)riiiicr bairtizo tiivo lugar el 20 tlc jiiiiio (le iOSj, 1)or el scfior tloctnr I'rtlro Ortiz l la l - doii:itlt> Slaiiosalvn.

Sátivasur-Tlsta ~)ol)l:icitiii fue iuiitlatla rri el ; i i i ~ tlr ihoo por 10.; lirvcrcnclo~ I':i<lrcs fríincis- c:it1os.

Susacón-Eii cl l i l~ro de iiivciitnrios parro- (iiiialcs se ciicoii.trci tiri niiriiero (le cliez firnias 1. titiilos (Ic tloii y (lofin, entre los ctialcs figiirati: Sicoli.; Rariiírcz l.ozario, I)oiiiiii.=o tlc la I'arra. \-icciitu Kaiiiircz, itlnrco .\titonir, I;ldrez, Ka- iacl liaiiiircz. Jnscf 1,aiitlinez. 'Tatlco Itariii- rez. \-ictor tlc Xvil;i, Jiinn Xgiisti!i Sicto, Igiia- cio Zniiitirlio, I:r:iiicisc(~ . l . Sicto, José Toiiiis Qiiiritcro, ,\lnrccliiio !c)iiiiitcro, ~\ritoiiici 13ntlillo y Jiiaii .Atiionin i\rn;irillo.

Page 36: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

v. iilii(l;iroti 1;i ll;irroc[iii,i 111a rcligiosoi (loiiiitii- cano. ii;iy l;;irtoloiii~ rlc 1;i Sierra !. iray IXc- ?o lI:irtiiic/, e11 I 54.5, \icii(l<) I'rcl;itl~) cl t10ctc)r . I'ctli-o (;:ti-ci:i .\l;itniiioi.os. 1511 1 ~ 7 1 el I<cy tloii 1;clil)c 1;i cctlió coii c,ti.:ts v;iria, :i I:i Orclcii de I'rccliclitlorca. cii rccciiii~~ciisa por .;iis tral)aios

y Oc!iisiitlo cii 1750. ;irreo10 1;i ritliiiiiiistra- h. , -. c i ~ t i iiiiiii¡cilj:il, eilnjciic'~ 10, e g ~ d o ~ !. rCsgi~;irtIos v tlicti) oti.;i, clisl~oziciotic.. ISii r X i -> se clio ii si iiiisnio el titiilo (le-villa. qtie le fue coi~tiriiiatlo por el (;ol)i~riio F(~Ivr:il (le 'riiiij:i; cnsay0 for- iii;ii- entit1;itl ~)olitic:i tlict;iiitlt~ un:t c~)n*tit~iciOii wriicjaiitc ;i las tliic se 1irin;iioii cii 1;is principa- les ciiitl;itlc> tlel país.

[ i l l;ht;t(iO S~>l>~t.aiio de I h y a c i 1'2 i-cct~iiOcic'~ el títiilo tlc ciutlntl el aiío tlc IX(X).

Sogamoso-1,;i pol)lncióii ;ictiinl fiic iziiitlritla cii el tile> tlc tliciciiil)rc (le ~(yj por el Padre j os; 1liiwl)io 1 )orjitc.l;i. irniicisc;iiio : pci-o iio tliietl~') criqit1;i f ~ r i ~ ~ ; i I i ~ ~ c ~ i t ~ en l'nrro(1iii;i qino hasta el 1 9 (lc tliciciiil~rc tlc 1779.

Tota-:\iitcs tlc la Coiicliii.st:t iiiia iiiil)ortaii- te ~ i < r i ~ ~ ) ; i c i i ~ ~ i (le ci~:iiro ptiel)111s in(Ii:eiias, lla- iii;itlos (;ii;icliiirn. 'i'otn, 'I'ocliiilln 1. Slotliiicka y 1fonil):iz;i y clc 10s C':icic;izfiroi; tlc l;iir;icliiira, Qii- c:tteiisi:i~:ij'i, Sigs; i~o. )loiiiI)ití't y Sii;l)acrt.

111 (':il)ii;iti !ii;iii (le S;tiiiiiartiii tlcsciil>rii~ rs- tos ~)iteltli)s cii;tiitlo ;i Ii.iics (le jitlio I, ~~rincipios (Ic ;igosto tlc 1537 visiti) a lz:i. cii I)iisca <le 10s llaiioi; ilcl ( )riciitcj 1);ir;i el cii;tI 1i:ihía si(lo ctivia-

1)or Qt~c.~:i(l:i: y ; i l l i los iritlios, por tlcsviarl13 tic h i i tciiil1111 ?- ~~c) l~ lac i i~ i i tlc Sitniiii~s, lo cotidir- jci-1111 110r Ciiitiv;~ y (;iiAtiitira :t las orillas tlc la lagiiiia gr:tiitlc clc 'i'ota. (le tlontic en11)rentliti

. 1"" 1:oiiil);izit el rcy-cio a 1:ng;inicluc. I-;ri i iitcrc~ri tlcstiti;irlos algiiiios rvligioscrs

(le S;iii 1;r;incisco 11;w;i ;itloctriii:ir tanto &tos roiiio 10' clciii5s 11iie1)los tlcl \.nllc, cn o1)rtleci-

'

iiiiciito ;I 1;is rc;ilt.s c<tlul;is (le ln Coroiin (Ic Es,- irnñ:i.

I<i i i ;c)O iitcroti visitn(111a los ~)iii.l)los csprc- s,itlo. 1bur el )i<lor I<gna (le (;uzniiti, cjuicti liiiii 1:i ~flir~icr;i tlciii:~i-c;iciOii (le los r c~q i i a~ ( lo s tlr i r i ( l i ~ e * r i ; i ~ y orclciiit I;r coii~iriiccióii (Ic la ig1cki:i cii c:itia r i i i c ~ (lc ello.;.

1<1i tlicic.iiil,rt- (le i0: ) i el Oitlor (ioctctr I,uis

j< t i i~~~ i i cz r~>c~ i~ i c ( ' i cti 311 t.i.;it:i I:I cl(~ti~;ircnciO~~ 1 1 ~ s 11 13 r c . ~ ~ i i : i r ~ I o ~ tic los cit;i(Ios ~~ i t c l~ lo s , Ievali- 11') cI c~ i i so tIc r;itl:i ciial por scl):ir;itlo y ordciii)

;t 11,s ciicoiiiciitlcrc~s 1;) retiriihii ilc ntliicllos ceii- 51,s e11 11110 so10 !. e11 iin solo ~~iicl)lo. .;cii:ilaritl~~ e! 111~; i r (1itc Iioy I I ~ . I I ] I ; I la ~)ol)I;icii~li y el sitio en I I I I V 11~I)í:i co i i s t r t i i r~~~ iii ig1esi:i.

1 1 O c I I c t r i i c r l e liiicblo (11. 'I.ot:i, ,liic :i.;i vi1111 :i lI~ii~~:irsc, l)(lr ser el ii~<is inl- 11or1:11itc tlc 105 C I I : ~ I I - O (!tic 1 1 1 i o r ~ ~ i : i ~ - ~ i i . el ICcvc- rvii(Iti l1:i(Irc ir;iy l'c(lro Siiii<tii, ; I I I~OI . (le l:is Noticias His?oriales.

1<1i * < I (le iiiayo (11. ~ ( i ~ o i i ~ c visit:i(Io el piiel>li~ 11o1. el ( ) i~lor C I ( I I I !i~:iii t Ic l~;iI~~~ix:ir, (li~icii liizt; rccoiioccr (le1 oIici;il :ill):iiiiI !LI ;~I I 1)iiriiti Ortiz el ~(lii icio r l v 1;i iglcsi;~; ortlc~iiii le tIciii;ircaciijii. 11c 1:i 11I;iz:i y c:illc~~: sciía!O I:I l)I:iz:i 10s 111- grii-es e11 tlire los cii:itro C';icicliie.; ~~riiicil>nlcs tic 111s cii;i~i-o ;iiitcriorc.; ~ ~ i i ~ ~ l ) l o s c(Iitic:,r~~ii sits ca- sas : 'cc 111 tiriiic'~ to.; rcs<iini-(lo.<. !. cricoii-ricl& la cjecticitiii y foiiiciito tlcl niievo ~ ~ t i c l ~ l o al reli- gioso .ir;iticisc:iiio 'ír;iy I .uis ( ;ir;igna, Cura cloct riiicro ;1 13 s:iz1'111, :il eiicoi~~e~i(!cro Capitán I'ctlro tlc I ):iza y ;i !ii;iii I'nrtlo Osorio. Lc\~ati-

t i ) tniiil)i<ii 61 censo tlc 1:i ~)i,l~l;iciGii iiitlígciia, y ~~rcbviiio. 11:ijo 1)cn:is g.rnvcs, rr Ins i;iiiiilias d c I~laiictis cst;il)lccitlos ;illi cliic no usiirl)rn-nii los i.esgiiar<los iiitligcii:is.

Monguí-Sc iiiil(l0 esta ~~c~l,l:icii~ii el aiio de 1747 1'01- '1 licvc.rc.ritlo T'atlre fray losí. Coiiic-

so (le los lieyes. l)c las ~ ~ ~ ~ l ) l ; i ~ i o ~ i c s (le I?ir;ivitol):i, l z ;~ , Ciiiti-

v;i. I'csca, 1"iiclilovicjo. 'l'bpa.ga, ll~iiigiia, Gá- tiiez;i. 1 .~l~i-nnz;ig~~:~iitIc, T'a!;irito y Zapatosn 1111 esistc riiiigiiii (lato rcsllccto (le sus fud- tlatlores ni clc 1;i icclin eii tluc Iiny:~ ccriitlo lugar sil itiiitlacii~ii.

Tasco-Acerc;~ (le 1;i iiititlnci8ri clc* este pue- 1110 existeti los sigiiientcs tlatos:

"1 ln1)iciitlo sido cstiiigiiitlo el ~)iiel)lo (le Tas- co, :i[i'rcgatlo su vcciiitlari~~ ;il (le Soc.li;i, cii \.ir: t i i t l (le inioriiie 1111~ cl \.isit:itlor clc I;I I'rovit~- cia tic 'fuiija sciior tloii JoaC ,\I;iri;i C;ii~i~)uza- iio i.iiitliii ;i sil (;ol~icriio. (le que 10s vecinos del cst iiixiiitlo ~>itcl~lo tic1 siiiragnl~;iii cii lo iicces,l; rio 1);ira e1 s~ t s t c~ i to y coiigrUa del T'iirroco, dcs- 11ti's (1c I a r ~ o c!itrc(liclio y por iiietli;icii~ii (le (loii Jtiari \'icetite 1'Crc.z tlr 1)iirniiin. I'rt~ctirntlor tlc lo.; tlcl iiiitiicro tlc 1;) I<cal :\ri~licnqin y a po- tIcr;iclo tlr 10.s i ~ l i g - ~ s ~ s csl~riiicilcs clcl piicblu tic. pl'nscc). cliticii rri escrito tl iri~itlo al scíior Pro\-isor y \-icnrio (;eneral tlijo cliie coii el iiiotivo (Ic la deiiiolicitin (Ic (licl~o ~>iichlo y tr:i~l;icii~li (le <LIS ci:itiiralcs al tlc Soclia, prac- tic;idln rii virtail clc siil)crior co1iiisi01l por e1 LO- 1.rcg11Ior (le : i ~ ~ i r ~ l l a 1'rovitici;i t l ~ ~ i )o,st! 1Iarí;i C'ntiil~iiz;iiv~. rluc(l:iri tiiis 11:trtcs siii 1';irroco quc Ici; ;i~liiiiriistrc I ~ I S ~ : i r i t o ~ sacraiiieiitoc, cclel~rc

Page 37: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

, , , , le l l , i c , i l : 3 1 1 11io 1i;iy I<is *iguiciitci clat~t.;: .;;il)c ptlr tin- ,;, ll,.!$ ,ljicit,.; c ~ ~ ~ ) i l - i t l l ; i ] c i (1ilc :~ l )~ lccc i l ~01110 tlieiiiil tliie cB*l;i ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ : l c i ~ ' l l l ¡ i l ~ ~ i t l l ( ~ : l ( ~ ; l y CStzi- . , . . l , l l , l , , , I t e : l l , , i S , i r ; I~lcci(l;\ cii el Iiig;ir tlue h ~ l y ociili:~ IIor el lire\-

, 1 ; , S l l ~ ; l , o 1 I r - Ii í~cro cloctor 1:rancisco .\iittmit] (;iicv;iríi. des- , , 1 1 ~ 1 , l l ~ t ; , \ 1 1 1 11uí'x 'Ir1 aii11 tlc. iSi r , t.11 \ iriiiil tlc Ii;il>cr sitio cxi

v~~i l l ( l : t r i , , I I ; ~ . ~ : ~ I I ~ C C r C ' í i I t l , c11j.0 llillllcar~) este ; I ~ I I t~crrl1111~1~ltt:i 1:l ~ ) ~ ~ ~ ~ ~ : l ~ i ~ ~ l l , (1l lC Se 11:l- (!,. ; i l l i l ~ , ;i.ciiilt\c :i c l ~ l i l i i ~ i l ~ ; i ~ ; t r r i l l t n Y t t c h ~ . 1lnl1;i sitiint1;i :i irirtictliacioiicc y Iincia In 1);irtc ~.~~iii~~~ciitlitl:c.; 1):ijci (le ciciito !. clcicc cnbe/ns itrr (!el :ictiial ~)iicl)lo. [ , i i i i l i c ~ ~ ~ i i 1 1 l ~ i i ~ n e t r n 1 i n r i i i c 1 1 Jeric&L):ltcis so1)re $11 j ~ ~ ~ i ~ l n c i ó t i : In trn<l:i- li;~iicionatlt~ \'i.ita(lt~r nl l<.rc~~lcnt i \ i r i i~ .;cnrir cii~ii tlc 13 c;il,ill;i C'licv-i 3 ]cric0 se c~rtlciio !.irrey tlc este liCiiici. c.4 iiitliil)it:!l~lc (lile coiicii- el 2; tic octill)re tlc i s i r , y el 1." tlc ciicrc) (le rrcii las c.;tu-a3 ~~rcvcniclns liar las cniiOiiicnq y iS'2 se schiiti) 1;i ~~riii-rcrn ~)artiií;i tIe baiitisiiio cii rc:llr.; t ~ i \ l )~ i~ i c . i~~ i i c s l):ira c>rixir c.11 I'arrocliii;i 1;i 1iilcy;i cnl)ill;i (le la 1';irroqiiin tlc Siicstr;i Sc- i:i ihiczin tlcl icsicritlo ~ ) i i c l ) l~ , 110r 1;iq qiic tlig- íic)r;i (le 1;1 S;itivitlritl (le Jcrici). siciitlo Cure pii- i!.i~i(Iosc Stl Scilliri;i nl)rol)nrl:is y ctnr1n.s por rroco el sciior doctor 1:r;iiici.co .\ntoiiio Cnni- I~:i.t;iiitt~s, y ~)rc*c.iit:~(lo el ~)otlcr c iriforriie ci- llo. So se sal~cii los tioiiil)res clc siic i~iiiclnelor~s. r;ltlo que C I ) U ixital soleiiii~itl:itl iiinni;ic,to. sii- S~cha-lCst;~ ~)ol)l;icii)ii iiic trnrlatl;itla tlel aii- \ ~ l i c < ~ a Sii Scíiori;t i-cntlitl:iiiiciite se tliyiic eri- tigiio Soclia viejo al xctiinl sitio qtie ociipa el xtr cii r';irroqtii;i In csprciritl;i iglr,in, bajo tic1 ~>iiel)lo. scgiifi i c \-e eti eri el acta <le icch:l 4 tlc iiiiilo y 1) ro t~c i41i (le Suc,tr;i Sciiora Ro- agosto tlc i S O j , en In cual al)nrcceri consigna- +:ti.it~, ([tic iiiis l)nrtcs cst5ii pi-ont:is n cotitri- (Iris 10s iionil,rc>: (lector 1:ctlcrico l.:sl;i~n. I'rc- I.iiir a sil 1';irrotn la coiiil)ctciitc congriin siill- sitleritc (le la Jiinta (le I:6bricn: sciíor Rafacl *i.tciicia, > 105 ncIoi.tioc iiccc.nri,)c a stt iglesia: Sarniicntci, '\lnyortloiiio, y sciíor (It>ii Fcriiiín :i iiinritencr Ins tres cofrn(lías. iJiiiiiiiiacibti (Ic I.ci111, Clavero, c1iiiencs sc ercc Iiayaii sitlo siis i:i!nl~nra. y T. ciiiiil)lir, fiiialiiiciit~~ con 135 ( l ~ i i i i s liintl:i<lores. por ha l~e r Ilcvatlo n efecto In cita- ol~ii~acioiics <le fiiii(lailorcs, otorg:tntlo, píirn su <la traslncii~ti. pues oiiiitieroii los noiiil)res de ~ ic .~ tc , . la corrc.;l~oiitlienie i~~crittir:i (le scguri- los t lc i~i is c~uc conciirricroii a clla. (I . it l . Qiic p»r 10 (liic rcspcct;i :i1 plan o sitio tic Pisva-Es 1)ueI)lo aritigito: cra 'itiitiicipin, 1:: (Pobtaciun) fiiii(lnci0ii tlc la i'arroqiiin, si no pero tio se tiisn conociiiiicnto del noiiil)re (Ic siis kc Ic i*eiii:it:~s~' ;iI coniíiii <IcI vccintlnri~~, cc~iiio iiiiirlntlorcs iii la íeclia dc su fittitlacióii. 1l:icc 4 .ic lo scdicita. se ICS iIccI;~r:i ;I lo llTC1lOS el de- tiihs tie ci1;irciita níios tliie(l0 1)aio la ntliiiinistrn- icrlit~ (le1 taiito. (1 ~ ~ a g a n t l o sil jtiato valor, (Icl)c- ciRii tlcl '\Iiiiiicil)io (le I'ayn. con el título tlc al- r.iri por tlcrcclio ser ~)rcicritlct.;. .\siiiiisiiio, sil- (lea. E11 la tlivisiijn territorial (le1 nfic-, IOO.; ~ t l i c o n Sil Sciiori:~ se tligiic n.igiiar \->(ir liniitez I'isvn iue elc\ :ktlo a 13 catcgorin >Iiliiicil>io. ! clc~iiarcacií~ii <le dicli:i I'arrotitiin tlesde 1;i 171 (;eneral Sn t i t i n~o Caninrgo. coiii,-> (;oI>ei.ila- ~:iicl~radn (Ic Chapa ticrr:i.; ' 1 1 1 ~ lioy ~ ) ~ f i e c 1 - i - tlor tlel 1)cl);irtatiiciito (le Snritn Rosa tlc l'iter- cr-nte C"orretI<~r, 1laiiiatl;iq Los Aposentos, Iiasta I)o. Iiizo visita allí, 5 orgariizó Iris ntitori<lncles I;I c1iiel1r;itla tlc Canelas, cluc soii lo\ (10s costa- tliiiilicil>alcs. - - - 111,5: 1)or el pie. el río grniitlc (lc Soganioso. 5 IIel lIitnicil,io <le Paya iio fiic 1)osihle ohtc- plr la cabccci;i, Inq serr;iiii:is tlcl plirntiitl. (lile 11er tlatc-, rol)rc sti fiin(lacii1t1 y noiii1)rcs <le los - l r i c;ihi los iiii.;iiios líiiiitcs tlcl csl~resri(lo ptic- ftln<lndorcs. @ ~ l l ~ ~ . :i t.scepciOii (le iiii corto glol)o de tierra, (lile PI'\O\-I XCILZ DE OCCIDESTI? f c tiflr;i el ccirto iiiiiiicro (le tlocc vcciiios ilcl piie- l * I < l tlc Socii:~, qiic cs 1111 territorio rctliicitlo totln Ráquira-Sc ticnc ctrriociiiiieiito tic cluc esta

t.!. t. iiicil y sin trol)iczos iii itii\>c<liiiic~ntci.nlCii- ~~c~l~laci i '~r i itlc iiiccii(liatln v;~rins veces, y prol)a- i:ll l1:lr;i I;t atliiiiiiistrn~iGn: tjtic toclo tictic Iii- l~lciiieiitc los dociiriiciitos elite trat;ibari dc sil

:*ir y i~t.;tici:i, la ci~;il-iiie~li:i~ite-:~ 511 Scíio- ItindaciOri dcsapnrecicroti. T . , 1 1 , l n l l l l l , Coper-Rcs1)ccto (le cstn 1)ol)laciiin t:iii sólo :tscr y t1ctcriiii11:ir coiiio st-dicito. s e ticnc rioticin que fuc ftiiitlntlri cri cl ticriil)ri dc

'1)octcir Burgos' las cq)afiolas, y por iiii sciíor tloctor Cor(lei-o.

( )trO-i-Siil~lico a sil Sciiotín se sirva iiian- '!*ir ~ ~ t i e , rliic~lniitlo col)i:t aiitoriz;itla tlel iiifur- Buenavista-So sc ciicori~ri) fcchn tlc I;i f i i i i -

'!lk' ~'rc~critntlo clcl Iiscelciití~iiiio scíior 1-i- (IaciOn (Ic cstc ,\Iiiiiicil)io, ni taiiipoco sc sa t c

"V. G r iiic tlcvticlvn original a sir propio des- con precisi0n el no~i ihr~ . del fitn(I;i(lor; ~ O l o se (lttc pi<io jristicin. enciicritra tina fecha tlcl aiio tlc 1122. en qite fue

priiiicr Sncertlcitc el doctor Santos S;icnz, y sc 'Ut supra-Burgo~-Juan Vicente Ferrer de dice qiie G s t e ilel)i<i ser el f i l l l r la(~nr . Y .í ranio.*

Briceño- 1:ste Jltiiiicipio iiic íiiii~latlo cii cl Saeotá-~o~>rc la iiiiid:kciiiii (le este \I«iiici- aíio clc iS<p por l;i i\rnllll)lea <le EQyacil.

13

Page 38: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

Tinjacá- Sc s:iIjc (lile 'l'iiij:\c:i I)criciiccia a tclcsi:isiico I N I I - "1 -criar ( I U I I Joic: .\iiioriio los tloiliiiiios del %ncliic., y por trntlici01i sc- tiene .\iii;iya, c:iiic'jiiigl> Ic.ctoinl (le 1;i Sniitn iclc4i;i corio~iiiiiento tle qiie uiio tle Iti, iiiii(latlc>rci iiic C':ttcdr;il (Ic I;cyy~:i. I ) rc~vi~rv , \ icaric) Geiier.il i i i i C;iciclue Il;~iii;itlo Jiinii I:iil~rt(-, cliiic.11 dejti 1111 tlel .\rzc>l)14l)nt!ii, cricíirg;i~lo clcl (;cjl)ic.rr~e> cele- (lcl)il.ito tic gr;iiitlc.; cori~;itlci.;icioiics, ~ ) c r o .;e si;i?;tico pc)r V I Iliistri~iiiiet sríie~r tloctor tluii igiior:i el ano. 'l'niiil)i<ii sc s;il)c cliic i b i i c.1 ano de !o4 SI,iiiiicl .\l(t*ciii~r:i. cligiiisiiiio r\rzol)ispo, ifiOS \iiio el priiiicr ('iir;~, (11ti~11 se 11;11ii:i1);1 i-xl)i~Iit~ V I t i ~ i i l o (le vrcccioii ( l i s 1:i I'nrro~jiii:~ (lc J ti:iri tlc lioy. ,\lci,ccdc., tlc (';il(l;i\ c1.1." tlc jiilio tle 1859.

Muzo-1-11 Capitin i,aiiclicro \l:ui\), ya ynr Pauna-S~iiil \ ie tlc sii tiiiitl;\tlur, el pscshitc- ri)iiscrv:ir tr;inclriiln la ticrr:i (le 511 c i ico l~~ic~ic la~ 1.0 tli~ctcbr 'Sil~i1rcio I<rtj;if, !- ícc.li:i (lc.sii fiiritl;i-

(le Siil)a. y y;i por volver l)or si1 rcl>utn~iOii iiii- ciUn, eii los :iíio, tlc 1 X - p n 18.~. litar. algiiri tanto ~iirircliita tle~liistr;itla con 1 ~ ] ; ~ ~ ~ , ) i , ~ ~ 1 ) ~ ) ~ ; ~ y ~ ~ l ~ : l l l l ~ r e ~ l ~ I , l , no file

d~ri.Ota Iicricln (lile si1ii.i;) en el ario de I53(), I)o.;il)]c (,l,icIlcr los tl;ltc,s illiltfnción. - se oirecih :i la .\iitliciicin coiiio Jcie tic In espc- ~~ iqu inqu i r~ -Kcs l ) ccLO de los ~ul l~lat lorcs clicii)ii i ~ u c <Iel>ia leiarii:irse oar;i esta c:iiii(~niia. ~lilllieii)i,,. llo llay t rn~ l ic i i ) l l e,1 los

"Soiii1)i;ido J~nricliero en cfccto, y de sir se- Clli,.os p~i r l .oc , i l i~ i~cs i i i (lcl ~ o i l r c ~ o ~ ~ t i l l i c i p n l , giiiitlo 1:rniicisco 1Iorcillo. . . . . . . . . . . . .

"l'ocos di;is (1cspui.s tlc este t riiinio volvi0 el - -Teniente Xlnrcillu,-coi1 acopio (Ic vivcres, qiie I'RO\'1 SCIA DI: M.\ RQUEZ

coiisistia cii r:iiccs Y cIioiit;irliiros, vcrctnl tle al- -

. , fiiiti aliiiicrito. cliic caliii;iron el 1iniiil)re qiic se I;;Klecia ya cii cl raliillo ~ , ; ~ ~ ~ ~ l ~ ~ ~ ~ ~ . r<stc Jefe Ramiriquí-segílii Ju311 \ - : i r ~ i \ ~ , Escriba110 oi.(lcnt\ :i sir 'I'cniciitc 1)ai.n (!tic sigiiicse con In r'iil>lico (le l;i ciittlnd tlc Tiirija, cii Santuario, se- i l l~cil i , , trol);l eli biiscr1 <lcl rio znrlle, ll;icin ];, ret1n clc I<;iiiiiritliti, csisti :~ to(lnví:i en el aiío'de

. 11nrtc tlc L l~ntb , para 1iiisc;ir iii;ís vivcres y para ~.j~)i) 1l:irte (11~1 ~)iicl)lo clc los iiiclios. l':iniRi&ri (lue ~ i i i i t ~ ~ i s e Illl;i !,o~l;iciij,l cii I~~~,~~ acoiilotln- wi. coi110 en I ;;igniiicjttc, cl 11ix;ir ilc los baiíos y (lo, (luc sir, ierii (le I,iiritO (le rculiitirl c-il de a(1orntorios del Zntliic. 1Jii uliri p u t a dciionii- nue\.as ~iiciirs~,,iics los iiitlios. lIOrcilIo si- ii;icIa La Guacamaya Iiabia uti i<lolo de riiadtra, gui i , su ruta, auIlcluc iliolcstntlo ~~gc r~ i i i i e i i t e NI figiira (le giiac:iriia)-o, al ctial dabnii adora-

alRullos restos (le iiitlios rlcstac;idos de, ción lo\ iii(1ios; Cstc itlolo iiic (luciiiatio e11 In eIic.rl>o l i r i i lc i l j ; i~ , c.1l las riiiil;is (le pi I ) o ~ l n c i o i i plaza (le I~aii~ii~i(jiií por or(Ic11 (le1 I'aclrc fray (le ~ ~ ~ i ~ l ~ ali'uar(l;, a ~ . ; ~ ~ ~ l ~ ~ ~ ~ , , cliiicll ~ l ~ ~ ~ ~ ~ ~ l ~ I)oiiiiiigt~ llaiict.ra, Cura <Iocti.iiiario de esta ;illi coi1 sil jieiitc. (lescani-b l l i u c ~ l ~ i s (lías, y ha- 1)ol'lncii'''. I)t!r 10s ;tfit)s 'le '54') a '54'9 (le ' j~ici i ~ , i ~ ~ ~ ~ i ~ , a~ ,~ i i l t~oi ln(~o c.;c iiial.;nno sitic, , escogib con Ixi<t:irite fiiti(laiiieiito sc cree fue sil iiindn- otro y iuii(18 cii e1 que Iioy sc conserva tina vi- (lor,.cn el Iii:,.:ir que lioy uctip;i. ;la. cliic. IlaiiiO 1;i Sniitisiina l'riiiitlntl tlc los 1111- Tibaná-So sc Iio l)odi(lo (i1)tcrier <lato sobre 7 ( ! 5 EligiO 10.; ~)t.itiieros ;\lc;iltles, y tlcsl>uCs de el 1);irticulnr. Eii los libros ~jnrroquialcs soln- !.e,'nrll,. ciicr, i l leil~~~ir los in(lioS, dejó iiicute a1)arcce cuiiio ~)riiiicr Ciira de aquclln 130- 1 ,;iric.licro gOl,ic.rrio la t icrra -rciliCntc I~laci011 el doctor r \ i i t í ) t i io IJCrc;í de 1-argas, cn

JIorcillo, y con vcitite Iioiiibrcs torrib a la ciiidnd C' """' ''3'). tlc ?'uiij;i. . \ l l i . inti~:itlo con t:iiitos tra1)ajos sir- Viracachá-Sol)i-c sii funtl;iciOn iio hay da- friclos, y :ilticrtn la Iicri(ln qiic rccil)ii) de los iiiii- t 0 4 <le i i i i i ~ i i ~ i : ~ clase. Sc ticncii algiinns indicios 70s en I.;~o, i;illccii~ cii 1.iCi2.'' (Ic qiic 1ial)i:i (los Cacicliics. i.1 Iioiiilirc Ilanin;

I<st(, c.; t o i i i ; i t l ~ (le Memorias para la histo- (lo \*ira, y I;i iiiiiicr titiil:r~l;i C'nclii, y (jtic estn ria de la Nueva Granada, hasta el 20 de julio de f~ i c la r a~81 i 1);w:i 1ial)crlc piic\tu cl rioiii1)rc :il 1810, 1 ~ 1 r Jo,i . \ i i t c ~ i i i o tlc I'laza. lliiiiicipio (Ic \-irac:ich;i. !- tliic cuarirlct pnsarc?:i

, . Caldas (~1lcrcctlci (le)-I:iic tiiia tlesiiiciii- los espaiiolc.< par:, 1 uiij;i. los tales Cnciclues se

bracioii <le la.; vcrcdns (le Hatogrande, Alisal, iiicroii Coi1 ellos. Chingaguta, Cubo, Carrizal, Playa, Palmar y Nuevo Colón-So Iiay nct:i de la fecha tle (;u Quipe, (/tic ~~crteiiecíaii a 13.; Parroquias dc Clii- iuiitiacitiii : el priiiier Iil)ro <fe I)nut*s priricil>in (luiii(luiri y Siiiiijnca. E1 sciíor tloii Grcgorio cii el aiic~ clc ictSr, ;~bicrto 110r tl"n jiian S1o~c.c~ rjii<cl. rccino dc Saiiinch. iiie el al>otlcrado cliie \'ciicgas. 1311 1;i pritncrn ~i;irti<ia se Iiace iiirri- a iiotiil)rc de 11)s Iial)itni~tcs tlc nrli~cllns vcreclss, riitii (Ir rtn >citar Xl<,ri>r, 3l;tci:i.;. Ciira que iritl c~iic ~~crtciircinri iiiias n la iiii;i I'ai-rocltiia y clc tlicho ptiel)ltrCliirivi ciitcltices,-y hay pro otras ;i la otra, liizo las xectioiies y solicitiitl al Iial)iIi(l:itlcc tic iliir cstc sciior iiic su iulitlador. (;llhi(.tilo civil cclc~i is t i io . .\cortlc cl scñt,r 1'6 acc.l)inl)le, y co)ixc c l c )a. iil~cril~cioiiel; eii Jo<C ,\l:iri:i 1:nlilco. I'rc~itlciitc (fe la Ci~tii;~r;i el Iil,ro. cliic c.te señor l,:iiiti/;ili;i so!aiiicrite rt~11 ( O (Ir. octiil~rc clv r H . z , ~ ) , y ~cqt i<~riat lo cl asunto ;tgiia, y los li;iiitiz;icl~~s ski 4c Iiicicroii plricr pur los Jcics ~'oliticos cic. UIXttC y \-i'ic7, y c1 < i e~ j~u<< ; h l c<~ \- C ~ ~ P I I I R pctr 4t1 4tIcCsr)r (!o!> Jifall

Page 39: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

Ilt>ac(i (Ic \'eneqak. Ic;il)ric~~ y ~'liirivi 1111 for- ci.tlul;i en fnvtrr (le 10s in<licis. 1'1 í-;icicluc tlc , .

t : i 1 1 1 i i r 1 1 t 1 1 c t r c e e I I I ~ I I I ~ ( [ I I C 111tiriil cn ICsp:iii:i, (I~tiitle ci Key lo \ ,

siterte c,ue 10% ~~i-iiiic.ro.; c l ; i t c ~ i (le e-t;i 1~ol)l;icioii 1i;iI)í:l i io i i i I ) r ;~~l~ sil c:il);~llcri~o \l:~yor. y 111:iii-

nrrr>-inií una ntitigur(latl (le ~ j i niios tlc cer I'a- (1f'i coristriiir 1;i t';il)illii de Suc,tra Scfiorn tlcl rrocltiia. .\ntc.; .;e 1l;iiii:iI)a Chiriví, li:t,t:i el aiio l<cj.;ario. ciiya irti:i~cri iiiniitli) (le I.:s1):iii:i. tlc i(p3, en qiic 1;) .\,niiil>lca (Ic. I\oy:ici Ic v;irii~ !<ti IS IO iric 'I'iiriiicclriC clc\.:itlo a la catcgtl- tbI t~t~iiihre por el cluc Iitly ilcva. rí;i tlc. cii~tl:i<i. con %iliacliiirii, C'liocorttri, í ' l i i -

c ~ , G ~ ~ ~ ~ - I : ~ ~ ~ fiiiitlado .\liinicillio el 1.- (~tii11c~uir:i. (;uatiii:is y otras ciiitlatiec, icyilti (le eiier,, tic i,qis I,resl)itcrc, s e ~ u r Semanario tIeI S;iI)io I~rn~icisco !os6 tic C;iltl;ts. tor (Ioii lfnnucl !os6 SIaria \-iisqucz Gallo. I)i!ratitc 1;i Coloiiin Turiiiecliii fue gol~c.rtia-

(la por Cncirlilch ~~~<lcrci;t ls, riv;ilz.; clcl Zilia y Jenesano- 1.3 J';irrocliiia íitc íuiirlncl;i por el tlcl Zacliic. 1:l iiiris riotahle (le nciii<llos se Ilniiia- I ~ r e ~ l ~ i t ~ r c ~ Petlro l'a!)lo (;nl;iii, cri el niío (le I)a 1)icgo 'rctrrcs y \.ivii~ eii r;SS,

1830, con el noiiil)rc (le Piranguata, al oeste I:1 sangiririario 1 lerii;iri 1'i.i.e~ tle !)iics:itl:i tlcl Iii<;ir qiie hoy nriipn. :i<I(~ntIc In t r a~ lnd6 el

1 o en clin riiticrte a otro Cacique de 'I'iirtnciliii.. que prcs1)itcro (Ioctnr ( lor i .\n(lr& 11:iri:i C.: 11 había concurrido :i las I)odas (Icl Zatliic .Zqiii- cl aiio (le 18.30. Ida ícclin iiilis ;iiitiatin v.; In (le miii. una pnrii<la (le I~ntitiin (le O (le scl)ticiril)rc tlc 1-1 írltinio Cncirliie se 11:iiiii) T'e<lro Saizaquc, 18'~). y sc casó con 1l:iria 1,iiccro.

Turmequé-Esta ~)ol)Iaci<in tti\.o cuna iriclí- S, h, siclo I,osil,lc t~oci,ll,ci,to sn- gena. 111 SInriscal (;ciiiznlo Jiiii611c.z (le <)ucs* t,re fundacii),, o sol,rc sus iul,:latl(,res. tia sitpo cii Fiitiz;i que en Soiiioridoco 1ial)ia tina L~ prilliera (le l,aiitizo (lata <lel 2i (le Iieriiiosa riiiiia (le csint.r:iltl:is. y (lesci~ conocerla. (lc 1 ~ 0 4 , riil)ric.ltla I,or el I)rcil,ítero S;oil- Con ese fin criil~reiitlii) cariiino n esta rezi611 y i.alo de beilcficiado por c,ltonces <le cst;il>lrcii) sir cuartel qcricral en TiirniecliiC. La 1, parroquiíi de T ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ , ~ ~ . 1lcp;irla de !>iiesa(la :i l l í iin fiie tranqiiila: los in- D, ~ i ~ ~ l ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ unil)itn I,iitlo ohtcner tlios. ariii;itlos (le tlcclias y tiinc;iiiris. y con gri- ( l a t t , ,,i c~ocillilcrltO algiilio c,oc tr,?tc (le la ~cell:i tns salvnics, rotleari~ii ;i1 ,\[arisc;il. 1)ero cl va- (1, fu i i ( lac i~n n i iioll,l,re de fiiiid,, 1 ( ores. lor y la scrcnitla(1 tlc <\te eran (Ic la tiiris recia contcstura. E1 lInrisc;\l orclcnii locar 1;i coriie- PRO\-ISCI:\ DEI, CES'I'RO t;i, y al soiii(1t1 (le ella ios iiitlio.; liiiycrori (Icslia- ~oriclos; de alii riiir los c\p;iiioles lo Iiiibieraii ignora la <lue fuy tlerioiiiiiinilo el valle tic I.ns Troii~pctas. tlntl~?y el noiiittrc tlc siis ftinclnt1i)i-c.;, l)nr Iial>er

E1 l ~ ~ ~ l c r o i o Cacitltic de TuriiicrliiC se Iiall<i sitio clucniaclo el ; i r c ~ l i v n l,arrocllli;il en los cii e1 snngriciito cniiiliíite cntrc cl Zipa Seiiic- ,le rS.;o :,. 1 ~ ~ ' . qiietic. de C~~n(lit~:iiii:irc;i. y cl Zaquc Qiiiaiiiii- ~ucaitbrnl,il~ocn se Ilillpúll dato cliatocba. (le Tiiiiin. coiiilxitc cri cl ciinl veiiciii el p~lri ici , l~lr: I,ur iI1i jcrocliiico (, rútiilt, %:icltic. 1:s I;i primera ocn5ii)ii ep cliic se nonihra cliic se cncticntr;~ cn la iglesia ~,rirrorliiial s r :I 'l'uriiicc~iié .. . Eri In F11oc;i clc In Concliiista esta . llol)laci<irl tenía iirl:i c,scc,,eion;il iIli,,or~ailcia !IIZ:=;I que la l)oI)l;iciítii fiic iiiti(l:i(l;i por l'atlres

COIiierci~il. i i i n I i t ~ . i i i ~ i i i los c ~ i i l , c ~ , a s ca(ln tI(~ii~inicanos a -1)riticipios (Icl siklo S\.II. tres tlíns 1;i lilás ;icti\,n ( le .u> ferias: vcntli-~ri I)c COiiibitn, I'atliia, Saiiiacii, Sora, Sorncii, las c.;l~icrnl<l;ic, (lc J l i i ~ ~ J- So1rir,n(loco. l1n caiii- Sicliicn. 'l'uta y l'ocn no se ~>ii<lo s~1)cr 13 épo- I ) i o dc cll:i, rccil)i;iri i c . i u ~ l ~ ~ s (le oro, k;ll tic ca o ireliris cii t l i i iB íiii*roii iiiri(lntlns tnlca ~)ol)la- l l c l l ~ i O ( 1 ; : r ; - cioncs, y asiiiiisiiio se ignoran I o ' r iio11~1)res de yaq (Ir oro. plata y col)rc. iiiniitn.; tlc ;ilcotl6n y 10s (lile las itintI:irt~ii. ;.r;irios <le ln tierra. 1';ir:i coiii{)~ciit~er ta iiiil)or- Chivatá-I)(ir ,,ii;i i l i ~ c ~ i l ) c i ~ l i ( 1 ~ 1 ~ li;i!. t:iiicia tiel iiicrcatlo cluc' (iceir ([tic esto.;. cii i l l l ; ~ l)iI;\ ( l e la j g I c \ i a ( , [ l e ll;lJ.;l si(\() r v 6l)cica. rstniinii retliii'i(iO\ n (11)s 0 Irc.; ~)i)I)la- fi~ri(];~dn el, cl ;ifii, , l e ,(>m, I,c>r I>; l t \ re tl~)liiiiii- ciorics. y cl i tc ' uiiadc &1;ic cr:i 'l'iiriiicc~ir~. canos.

Scgiiri 121 Historia tlcl wiíor Qirij:irio Otero, Sotaquirá-Sc crcc (lile 11 ts fiiiitl;i~lures iucron el (';icicliic tlc ~l'iiriiici~iiC itrsitrrccciori~) n los in- linos seriores C;iIvos y :\lvarez, en el :iGo tlc tlios. pero fuc ;il)relirti~litlo por 10s cs~~ai íolcs tluieiics Ic siguieroti ' coii,cju de gitcrrri, y lo 18.33.

ihnn n fiisilar ctinlitlo cl Cncicliir se fuqti y Ilevú S iriii~crias i c r : 1 1 e c i c 1 , n c i I3e usted iiiiiy atetito scrvitlor-. Ic dio 1;is qiicjas tlrl niotlo ci~iiio los cspntínlcc tri~t:iI);i~i a los in(Iios, clc siis tiraní:is y :iLrty)c- I I ~ ~ ~ , lo cliic tIio Iiignr ;I 1;i eslic<licií)ii tlc iiiia real José Medina C.

Page 40: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

DEPARTAMENTO- DE BOYACA CUADROS

que manifiestan la edad, número de los que saben leer y escribir, conctirrencia a la escuela, vacunados, estado civil, profesión, ocupación, etc., razas, nacionalidad, reí¡.

gion; trabajo y propietarios. Estos datos se refieren únicamente a los hombres.

Page 41: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 42: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

e------- -- * R h - , - P # a ~ - = ! - "1 ur c. PI -ti 1r.1

U C "

- CC;a I C ~ i I ? ,c

- ----- -- - __ lGvcc - PI 0 - 1 - *,e1 V . O C -?t.!¡\ - N ir,

- - - - - -- - e-

Ci

Page 43: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 44: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

C 1.1 S 5 0 (; l. S t.: K .\ 1, ' 121

- ---- - - - - - - - - -- , , t \ l . . 2 ' E+\C'C 1?-- m - l r ~ . ' t r .7 1 - 7 1,- 7 -t - I ~ r . - I L L - . 9 3 K G,% 'A i , tr. ir. 3 - O ~ r . r.

U.") P J - * c . - - w, v, ;,?-

. ?---7-. i \C - ? S 7 > x.1 *I r C.! - - 1 " - -1 - ! t,, 1 CC.

1 1 - 1 - 1 - --- - ---- --

1\ 2 -1 2 - lni i , h ; O S a r , ; , o -1

I I

-

- i -1

I

U - - el

-o 3-3 k- ;/; 1. t\ -t- ~ r , , - -1 I r . -

- - -.- - - - - -- - - - - - I f h Z R ir.--tLi-6 -& -~-~-t&Tn-+-in-i,-o >- r u>wK CI

CI ~ r , - "1 m -líi 8 n In 11 2 2% ,g ol . c< w - C v, (\i v r LT,r,-.-tCC:-ti . w CC: f i j ~ r , -1

v.

i * l ,-,

-k -?--c.% 3 -ir, -K

ir,

r t - . -

- . . . . . . . . . . . . . . . . . e . . . . . . . . . . . . s .

- . . . . . . . . . . . . . . . . . . e . . . . . . . * .

. . e . . . . . . . . . . . . . . e . . . . . . . . . . . . . . _ . . e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N . . . . . e, . . . . . . . . P) : . . . . ; .:. . . . . . 8 " ' . ' ). . . J . . 44 . . e .

: . Q- *:

& . * : - . . l- . .- . . . . 3 ::. . . . . . . L . . . . . . . .m . . . . . . . 2 . . . . . . . . . . . s . . ' E . . . . . . p . . . . : . . . . . . . . r: " C . . . . ~ ' . " . .E . e, ..S2 . . . . . . - . . 'a . - . c . 'O . . - . . u . . . = . . m , .re .=l , S - . . .. a P ~ . a l . ~ ~ g .- ." . ;i .;: 2 .c: - - . - - - ' ,E 2 _ . - - c C.; 2 a-. .O E > ? ~ , ~ ; r a . . . u : g ; ~ z = ~ = c - = c S - c - C ' Z . 2 2.- 2 :3 s . z z s c.k

d . p, UY.%Y.J,+bt)> I r .< t\x 2 2 2 - -1 v,-t ~ r , c i x x - N w * t r , c A X 2 - * ~ r c t -N--- ---_ ^ __-------------_- --_U- ___-- --- --

14

Page 45: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 46: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 47: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

8 1 I " ' I--- - -- - - . 'I: l. C 'J: in ir. Ir: t? .- c ir: I- 'L 1- íI: - v'-x-&%2 -=-,y* -,r' <c w. -2

- --

3 , - 3 - t " c P l , b - i r r . - X ; ? C t r r I J: ! - . - m N -I-4 1 3 3

C c , ' " ; ~ $ ~ , ' , ' ; ; F f : ; I r . 1 2 1 .SO l .ylt , l 10f 1 i 1:; / 1 T . . . .

a, . - .,- . + * ..-., -2.. j ' 2 -.-..-p.- -- . . . . . . . r ,>j I O ~ S I I I P . I J . e . . . . . r C . . . + . . : l y j 3 . - ~ ~ . c I ~ c I , . . . . . . . . . . I r * , j 1" V r / , p t , l I . . . . . . . . . . : ! ! . . ...-... : : : 1 % .--.-.--------.-z-5-,oii.211 ii;ciT07+ k-r.+ ----. ... - . -- -- - '

rlctrrrr 7 r t - o p a .ir.< 1 % I rc. rt 10 ,e rc c v ; L- r* IO -t tn - r. c r- c r- rc r~ 1 rc

c : rr 1 - 1 c-rcrtrc rrr íh 1 $ I ! 1 - '

~_-l_l_----_-_--- -- _ - e N N m G V ) X t . G * . t - P W . 3 r?Omcrr,r?rs N O . m & - ir. u, e tr. e v, m 3 rc 3 O - ,-- . M / E j . - r - t . - - t r r c m i - i o l n 1 %

S I 1 I 'O I

Page 48: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

C E N S O G E N E R A L , 125

, ~ -L L. I - , - , - , . - -- - !

1 ----

I r I 0 - , r e r 3 z e 3 t - - t o e & r 1 1 r? m 1- 3 r-I c r t 1 r~ K . T I : ~ . c : c . ~ , - + ~ < - 1 z* 1 ~ r r ~ ~ ~ 1 ~ r n y 5 e l t c I

C C C t - - t i 0 3 : - F I iri 1 ~ S f l / J I J S l J , ) 1 ! I 4 1 LO 1 " r l

1 : / á

_L .__. W , X t - C : - i O - 3 - r ? 1 3 3 1 = r t 3 S W . - t - t 1 1 - l t- I @ ~ m a i . r r , - -CV I C 1 5 i 5 i g í; T ; i. * i - i

o s y : . ~ c < - T l ? r t r t : i-1 S w 3 l i? C c re. tr, 4 -t

! r t r~ r i r i r c c . + P I ~ s - r r < . r i r i 2 r i r i 2 1 r 4 1 - - - - - . - --- -- l .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ; : : : . . . . . . . . . . e . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 . . . . . e . . . . . . . . . . . a

C j : : : . . . . . . . . . . . . . S c . . . . . . . . .

Y 1 2 o . . . . & , m . . . . e

S & : : :

. . . 1 3 ? - : : . e . . .: ;.y :-$ . . . . . . %. , . . o : > : . . @ o , : zCr j : - a l r:,: : 6 E i Y : = a . s . E < g . ;= 3 U 0.c c.:: 2 S W F b c u ; -

i ,cs.;.: 25;- c.- =2L+C,-:; 4.2 m, 1 ' u o o u ~ ~ ~ a m g2ZeEccU ~ 3 ü C & . n +

Page 49: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

126 C't.1 N S ( i '; l < X 1; [< A l . .

!.--- . I O I - - ~ I - ~ . ~ ~ O ! X C ~ S i o I . t r s r t t n s ~ : r t i r , p y - i u,

f 1 mc.tr,ir-r ~ W P Y , N X I 2 , v 7 r . ~ L C : ct

; . ' 1 i - rs v, 2 rs t= r. - .s rs ri r c y : x - ; 7 1 < ~ 7 t r , . = . ? ~ i < i 5 I e% e - - r c + r c - 7 r . - - j 3

i I ; ; f.1 . . . . - 1 _____-_.l._--" - -- .- -- -. .- - . . - - --- - -- . . - . . . . . . . . . . . .

! , 1 0 1 1 . . . . . . . . . . . . . . . ! . ! . . . . . i : : : : : : : : . 1 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

f . ( . . . . . . . . . . : I : ; . . . . . . . . . . . . , . _. _ __ . _ _ _ _ - . - _.- -

I X 5 3 C r g N C . 7 r ? 2 i r ¡ 2 - ~ I g 1 -rr 2 3 r l * 0 : % l - = , " . i i 's fJJ! ]~>i l lO/J 7 - r . Z < - 7 - r c r ? , - ? v , x c i r . ~ - ~ r . % r l - v l - / ¿

I - rl r l - 1 S.J,Jt1+.2.1!~ . . , , , . , - l . I , ,

,p,ez--?.iT+- --G-3 ' - - - - . . . . - . . . .

l .,. ,-. 1- ,---.s. < S-5 -r c--j-;2 -- --. m v, CI lr. I- 2- - r~ i-.- ra ! 2 rs, = - r r ‘ r r . r a - . r ~ x : .- - ! <o I 3 ! .SO I . I / / >~ . IO / ' 1 e m C?PI;IT I 5 , T 8 : i z

t . .. 1

- - '-- . . . . . . . . T J ) I ~ ~ S ~ I I J . / / . . - . . r? . - : I r . ; - . . E rr r t e1 i -& . . . . . . . . . . . , , . . . . . . . . . 1 L .>/' 111 lJS/2,lll/

. . . . / . . . . . . . . . . . . ' , . ! .--__i -' . -- .... -- -- . . - - . - ..L- --

t-ir,c-t~-ir.rar~tt-tr- ir. I ir. s r . 1-1 *P. r t CI ¿ = z rc T, -f. - - t r t c c r t - e ; i i - c t t c - z - - r < r c z c s 1

e ! - 7- - ' t)! l /s ) f / l i l / ! ! = -

, i . . . . . . . . . . . e: . - rr. , - el ,-- -&. - --- - .

. ,. < . 3 c c - \= / x

. . i r t ! ! . . . . - - - .- -. - ... .. . . . . !

l \ ? c C - t ~ - T C X C , I - ¿ - - - -- .. c.z--t~*4~r. l . .cl .c ! z ,

h ! e

C.(+) - r $ - . r r - + . - e I i i c i , - - - e - CI

.- - - - 1 =

. . i 1 . . . . __.: . . . . . . ; . . . . . l . i

. ! . : .I--~-&c-IFI : : : 1 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I . . . . rl .: . ;. . ....... . . . . . Y . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . .

'S, , , , , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , .... . - .- . -- - -- --- . -- - - - .. - . - - - - - . <x.. rl c.b--f.---*z-+ ' .-2-7,;-3.,.fi +.. - r ~ - . - - h o r ~ r ~ t ~ ~ ~ f

e l z? t . rr e ir. L j .s~I ] ) I )J / Jrt?;l 1 7 h I " - - -. - - I I -- -- - . . . . . j -- . . . ... .. . . - - . .e ( . . . . r 4 . . - .- - . - - . . . . . . . . . . . . l ! c . i r , - c r - c - r i ; rr . . ' ? < . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 - - - -. -- -. -- - - - - -

Y.- - ~ I Z P I N C I ~ ) - W S ~ C < > c I 3 i f i O d ~ 1 ~ 1 ? . r I 7 5 - * ?S H r i e l ! ( O * < r i 2 7 7 ; ' . r lC l+= lOC ! %

1 - ir. c. - r r 1 r! i SO!J!l;> ' S J / . i r

ri . - . -e + - ,n..Fk-e, ~ -.-c6-.6i+-,-z-.- -- I 1 - _ _ _ . . . i . . . . . . : : l e ' . PI i 's.>/ / f ' Sf)//J[/ , . . . . . . , . . . . : : j 1 . . . 1--- 1 _... -- ._I-

l . - . . riro' ; ri -+.----------- ; s / 3 / I 3 - . . w , 7 . e l - .e 8 rC1 ' . . . . . . f . - 1 ,c

. . . . - j . . . . ir, i SJII(NS?/<)I~I \ . . . . . , . . . . . . . , / .

. l _ _ ___l__l______._.__._..___.-_ .. - -- -- -- - - .-- . . - 1 . I t . e ~ w . t . 7 2 m ~ o ~ r ~ I 2 r ? r ~ t - ~ = ¿ r s ~ ~ . t r t ~ e i 5

-4 3 -x c e IO - r b ir: ii PIO - - N S C I J ~ , I - I - - I - % w c t r . r a c y v c . t ! c v , s 2 ! 3. *: -. 'L. a r , r~ a r ¡ rr. a t t c CI I r t

r< I - - c ~ - L r i ~ r i < * C r i r i 1 2 , rr.

r i - r N clC=l' 1 CI

1 1 i 1 - .... - -- - . . . . . . . . . - -- .

I 9 ~ ~ ; ; 7 ~ 2 $ ~ = 2 ~ 1 2 i = t . c r C . r . % : - r ~ r t r i a v. ci -r 2 t r . PI tc 2 tr. w, t. Y. -L BG - < I .SO~IIISI!-) e - r t C S - , e ! ; *c. tr, h r . e-, N, -f. tr. b r , CI r 8 -

, t; " - ! -- - 1 - . . . . .- ..... -. - .. - - - -!~.. - - - - . . . . .-

~ e 3 P l ~ C I ~ C h 7 1 - i ~ i i I F.-.-== 7 - t 2 c 511-sr. J ,= 2 ; r? .s -r I- 2 G t- rr. - r~ -r rs , - PI ct -r nr, - -t sc - tr. , rz.

, ' 9 ~ J . l . l / / f ? ~ ' .? 2 ~r, e l < c 1. re. 2 1- W, - .- e . í L G n r T G 2 L < r * : 2 G : ri 1 I

CI < I ; _ _ _ _ -. . . . . . - ..... .-.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ! . . . < . . . . ' . . . . . : . : : : : : . : : : : : S 2 . ' . . ' " . . - . . . : : ; : . : : : . : : : 5 : : . . : . . . . . . . , . . . . . . .

I '5 -. . . . . . . . . . . . . . . . . t : . : . , . . . . . . . . . . . . . . . . "

l - ,S : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : &. : . . . . . . . . . k . . . . . . . . . . S . . . a . . . . . . . - . . . . . . . . . . . . + . . . . 'J . . . . : . .:. % .- Y

x

Page 50: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

! 2 vi r.; 4 i 1: i 5 2 ri r< 4 i G 2 :. 2 ri w: 4 tr: 2 1: 2 1 _ _. ___ . - --- . l

. . .. . ..A-....

(1 1.1 S S O (; 1.1 3 l < l< : \ . l . 131 ...,e . ...--. _ _ _ .... ...... . _ . ..--..

1 t. r = , r e - r~ ! ; r c = r i ^ - - r . c i : I - r ~ = - f l : * o r z 'C I , ~ I P I = : x * I = = 7 r , M - + 11 x , Z - r r I t t ~ - * i c i , -

y t ) / t ! l : ? > , v . P. T. - -. T. I: -. 5 . I - - r . - . t - ! ~ . + ~ . - ~ ~ < ~ ~ ~ l n t ; y r ~ t - ! y r ! z ; ; t r : r - I I S ! r l r - c r r - r , C. 1 .-- r e - -

........ -- ..-.... ----- ; . b <

- - . . . . . . . . . . . . . . . . . . ' ~ ~ t J l / ~ , l t l f O ~ I . . . . . , . . : ! : i . . . , . . . . . # . , . . . : : : : l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . '"..>vi) , . .,. . . . . . . . 1 . . . . . . . . . . . . . . . l . . / . . . . . . . . . . . . . . . .......- - . . . - -- --.- .. - ir, - r C I .t % -r ir. rci I t . h f < = c I * ~ I - = ~ - ; t-

~ S ~ l J ~ ~ ~ l ~ t l l r > ~ l ! - c d i r . 1 - ~ l i r , r r . C%I ' 1- rc. e * , ~ - r i -t 61' F l ; < , i 11 1 : - - r C r c w , T ; b c i i c - 7 1

r l 1-1 r e t i - - ": l ...I,t,..tl!,\ - . r!

1 - i --- 8 i - j

4 = -sl*.l.*/l~tf lllf : , . - ....... .. --

. . ' . . . . . . . . . . . lJ!.I/Slt/~tf/ . . . . ./. ................--

'/ll!.J f.l/tl<lJ - l ' r l / ~ l t / * t l / - . , . i i i j _- .. - .......... . - - -

- . ,

-_- - .I . .

'd .J>/oJ.~>I I ! - - tl! / / ~ l l / l ~ l / 1 . ------p. . . . . . . . .v, . C l . :3 : : ! S , ; . - : C . . . . . . . . . . . . . : 'S5 / l~ !J ! / l~ f ' . V d . . 1 . .' . - .

. . . . , . . . . . . . . . . . . . . I ! . . . . . . . . . . . . . . . #. . i . . , " ..... ...--.__ 1 ...-.-..-e _...--.________ iL - - . . . . . . . . . . . . . . . . . : e l : . : : : / C l \ . , . . I , . . . . e . . . . . . . . . . . .'J.lJ%%,/[' ! ! / . . . . . . . . . . . . . . . . . .A . . . . . . . . . . . . . . . . , i 1 I : y : : : : : : / :

,_, - - - - - - - I _ _ .

.

r x i r ^ r . ~ * . ~ ¿ z 1 - , ~ I C I ~ I 1 v. r ~ ~ . - r c ~ ~ r . r c r e - r e PI c - 1 2 - -- . t- 7 - \¡- 1

L . ..:o~)ta>/</ry/ 1 . . - I 1

! i ! i j

i " ' . - - . . . . . . . _ _ . . . . . .. - .... l . . Z ,'oso!>'IIJ.~ V/)M.I , - N ~ I - - - - ~ - I d r l . r e - - - ; 3 , . c I - - - I - . . . 1 - 1 3 '

l 2 ,/.>/l S f ~ . l ~ ~ l l l ~ / ~ ' . . . I t - j . . . ; I ! : ,

! _ _ ~ -._........ --- . . . . . . . -- .-.... . . . - ' I fe t-1 3 t- t r . PI q PI z 1 p

~ . s ~ . I ~ / I ~ I . ~ . I < / I I #i ~ r S c l l - ~ P l , i r : , . , ~ I ,e tci CI $2 .t. t e PI r t , 3 ' , - - 2 cl - PI r e rc, 3 ! $-,I!.I!~;J .s.+/ 11 . l ri ! i I I ......

r e t-I - 10 - L-I t-I .- -x T . . - ~ I S P I l l

< _ i . I r . , 1 - 7 :-t : 12 :

.''.?/.l 1 - Sty/.)'c/ / - . - . . 1 / . . . . . . :. i i ! I l . . ; .SJ/IJ I J p f P1 . - . . . . . . . i . . ,

s J l l f ~ s ~ / f ) . t , / . . . , , . . . . . . . . . -- - 1

i r , , ' l . - r c r c c % ¿ ~ , 2 1 Y ! 10 - C I I C ~ - ~ ~ L - - ~ ~ ~ J; 7 I r c r I P = e i- ~ r v c d > t ~ - c ? . 2 a - t : 1- - . - / l l / l ! l : 1 t - 3 > . < í 1 ; ~ % - = - t r ; Z . 1 I I i q v t ? + ~ - - - r ' I - I

~ ~ r q r i - f m r + r ~ ? r , - j 1% 1 6 - 1 3t-1 P 1 C I - - ~ - - I - - ; P I , i P I - - - - - I ' 1 ! ......... < . r r , v , - r e r - I - Y . r ; l - I f C . C . C E C . P l 3 1 - L C ? - so ,' *' c,-m-&l - 1 ;F- i 3 3 r c : = > ~ ~ - r c - I U , - s - 1 CI % PI re. PI c t 1 x 1 . \

4 .sl)p",< ] i C - j t. l . - -. -! - .- . I r S l

! 1 . . - _ - _ --

5 < , 'S<l/IllSl!) . . . m -

7 . l . .J. : .- '.. - S P ~ L ~ < S P ~ S ~ ¡ < i i '

! 1 - ! ... . ..... . _-_ __ - - - - - - - - -- -- -- - - - ..... . . . - . - - ...-.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . .

, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .-. .. . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . l

. . . . . . . . . . . . . . * S . " " e " I . . . . . . . . . . . . . . . . . j ;: : = : : : : : : . . . ' . . . . . . . . . . . . l

1 E : " . . . 3 . . . . . . . . . , - S . . . . . . . . . a . . . . 2 3 . . . . . . i . 1 . . . . . . . . . ' . . . , . :. ,:- ' e . - .- . . . . . . . S : : , . ..:. *< . . . . . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . . . . , . ' - . , " . . 4. . . . . .

'U . . . . . . ' . . . . m !

z : , . i .d .-< Y.

j l l 1

Page 51: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

\ ._ _- - - -_- - _ -- -- - - - L - % P ~ * C , 3 rc 2 - po e l r r ? = * c : r c e ~ s C I = l . - rr.

= l : c , v - ' q ~ . < q ? t : < 7 ' ir. ,4 IC. c x ; C l 3 Ir . t 7 + .-.

.S 6 'Ua .2 - .- * * .- a. g L e'.' 2 2 m .=LL.r..nt.

Page 52: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 53: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 54: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

e .

/.- - ea = ea r 2 . G w, el Ir, , v.

j X V T V U V ~ L v n v . 1 1 ".te- - , - l - . f r . . ! . ! I ( O C I V I I J V < I V J S I

! ' 1 1 '

Page 55: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

I r - - - - - - - - - -- - - -- - - -- -- - - - - - - - - - - - - - -- - - -- - 1 ~ : m > + 7 c r c 1 c 1 - ' & i r , c n - + I 0 1

V r 1 C - r l - - r r g P I 2 , - 8 1- - ~ r c , - r , h ~ I r r 7 P . ~ l c i tr) 1 3 íJ: 7 y C! C. -. : C. C. 7. 7. l 1: /

I I G I -r,-- - r t + - l 2 1 l - 1 1

----A -- 1 S l w n c n c c e c 1 w . r c 3 r - ~ n v , 3 m ts r ~ , Ir, rr, cc r, 1- t, t. c ri , r s I e c - = z K - . c - I - 1 - *

M C ! G " < c c 2 C , * c m = l ? , f

j "*"M""' "" 1 I h l - r i r . . f . x c t i T . . -e l -e 1 4 I

I I - i n - s ~ n . - r t . + ~ c c r ~ . c I u t-C-OhC31.3V3h 1

C l e N l O - W C I - i 1 ~ O I & I I ~ D/HJIiJ.40</

1 i ' I

4 : . : : * " : ; . . - e ' . L. . : :'S : . c : := : . . . .S . .- . . : . . . . u . 5 s . . - . . ' " h.. , 0' ; c., . . L .=

F ~ * L - S C . , ~ ~ > , E : 8 . 4 c 2 u - . - 2 .2 2 = L.= 3- > z =2 2.2 9- L 5 C- cc.-:2.< 4 -.- . GaUaan/.-iX3$F

Page 56: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 57: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia
Page 58: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

RFSEÑA IiISTORICA y ¿ - * y rrip'iva de la cii1~1;1:1 de Tunja.

Solrrc. iiii:i iiic.~t;i tliic tloitiiii;~ ~)c~lnc'iio I)C"'O . . :crtii v:illc, t.11 111, coiiiie~ii~os (le l:i 111,iiiic.ii- (\ticL 1 ~ 1 r iiie(1it) tlc 11,- r;iiii;tIt.- (Ic 1.1 ('ortli1lcr:i ( ) I iv t i -

1;il (Ic~:irri~ll:l 1i:ici;i cl Soi te J Sr rsl)l;i'-;i cri 1,'. v:illc. (le ~ o ~ ; ~ 1 l l l l > o y 'rtlil(Inilia, ilic illil- ti.i(l;i l:! i:iri(l;icl <Ic '1'iirij;i cl (li:i t ) t l e ngosto tic* I.;.?o ljor el < 'o~i~~ii i~t : i t Ior <-:illit{iii (;onz:ilo SII:I- rcz 1~c ' i i t I i ) i i . v i l v i 1)rol)io - i t i o e11 i1iic *e ; i~ei~t ; i - 1,;i l;i ci1~)il;il ( l< , l z;iqilc* l Ii1i17:i, i l l l t l (le los 111:1<

j~~tllcro*o* icick (le Iii 11;lcii)li cliiltclin, ciiyos (lo- tiiiiiios se liciiit;tl~aii 1)or e1 Sortc coii los de Sii- ,<aiiiii~i o 'l'iiii(l:iiii;i y 1)or e1 Sur se estciidiaii h:1.1n sotlloil~li ICCl.

1:r;i (;oii/:ilo Siiircz I<eiitlt')ri cl tercero tle los jvics (le 1:i v~l)c:Iicii)ii ( ILIC, :ic:ii~~lilIntl;i por (;oti/:llo J i i i l ~ l l c ~ clc ~11cs:ilI:l 1. tlcs~):~cll:i(ln el O (le ;il)ril (le I 3.;0 1")" e1 ( ;ol)crii;i(lor tle Saii t;i 1l;irta tlon 1'c.tli.o I:erii;ititlcz tlc l.iigo, sul)iA el ríe) S1;ictl:ilcrin cii 1)tisca tlc 1;i, rica.; ri,icioiic.; . . (111c ~cgt í i i i;iiii;i l)ol,l;~I):iri el interior del país; j;ilcroso y eul)crtt) Cnl)it;iii t~iic 1ial)i;i iiiilita(lo cii los I<j<rcito> tlel I<iiil)cr;iiloi C';irlo~ '\*. Pro cctli:i cii ello por tli5l)osiciAti eiic:irg:itla pus Ji- iiiilicz de ! jiic\ntla a 511 S C ~ L I ~ I ( ~ O . f lcrii511 PC- l.cb?. :iI 1):irtir 11:ir;i l<y):ifi:i, y (111~ &te c ~ ~ i i i o (;o- I)crii;i(lor tiel I\lcitio tlesci11)icrti) trnrisi~litio :i Sriircz I<t~ii<l<iii.

1.ri ciiitl;itl tlcl Zncliie er;i (le inscrio pajizo. c~lii iiiiiros tlc pnlo para(111; so1)i.c 125 1)itc'rtns (le la.; \.::\a. ~)cri(linii liiiiinns tlc (tro I)riifii<lo, qtie ;t.tlcj:il):in lo. s;i> os tlcl .;o1 : t;iiito sil Rey coiiio ios itiílít>cii:i.; titic lo i-o(l~~:il~;iii el di:i tlc 1:i con- * 7

cliiista o iri\~asiOri (le 1:i ciiitl;itl ( 2 0 tlc ajiosto de i ; ; j ) . . cst:il)nii vcstitliis coii 11i;liitas (le :ilgotlUn \. ;itlorii:itlos coi1 iiicilins luii:is tlc oro en la freti- te y e11 el ~lccllo.

"IZrii(1i)ii liizo 1:i iiitirlacic'~ti coii Ins cerciiio- iii:is tliic se iis:i11:111. toiii:iii(Io 1)o.scsií)ii (le1 terre- i!o cii tioiii1)rc tlcl Kcy tlc I<sl);iíin. y tr;izi) el' :'!rc;i tlc 1;i l)ol)l;ici~')ii. i-ct)nrtiO los solnrcs ciitrc 11)s ~spsfioli:s (111c le : I ~ I I I I ~ ~ ~ ; ~ ~ ~ : ~ I ~ : ~ I I , iioitiI)ri~ 12

ixlc.;i;i (111~ Il: i l) i : i~i (le, erigir Nuestra Señora de Guadalupe, 11iis11 lii~i.c:i ~ ) i co~ ; i !- scii:iIi~ cl si- t i11 ~Ioii(lc sc 11cl1i:i Icv;i~it:ii~ i i i i ; i Íort:ilcz:i." S1~1i i I ) i . i~ :\l~:il~lc~s 1 )r(Iiii:irio., l<cxi,lorcs 1)nr;i e¡ (-:i!~il(l() 1. I<sc.ril~:iiio l'iil)lico.

C'oi~ciiri-ic~roit ;i iiiiitl;~i- !. 111111lar 1:i ciiitlntl los ~~ci'iori:iics l)r,iiic.il);ilcz clc la5 ires scl.cioiics tlc ~t ~~ii~iiist:t(It~~i-es. ciiyt 1s Jefes-] iiiiCiiez (le (?tic- k:i~l;i. 1~el:ilc~iznr y l ~ c i l c r ~ ~ i ~ ~ ~ ~ i ~ - l ~ : i l ~ i ~ i i i 1):irtitIo iiiiiii)s ~);ir;i Es1);iii;i. 1 )iir;tiitc cti:it~o ;ifios go- l>cr~it',l:i sil iiiii~1;ttIor. 111ticti qi~ct!it 111Cxt) ciic:ir- t r : ~ t l o tlcl ( ;ol)icriio tlzl I<cirio <Ic. í;r;iii;itl;t, coiiio Iii>iirin Sls~.or. ;il :riisciit;trsc I1crii:íri 1'6i.c~ cii (*~citrsitiii :I 10s I .l;iii!is 11iir;c:i tlc E l Dorado.

"I,:I f:iiii:i (le 1:is ri111icz:is tIt.1 lZciii(-b tlc . \ t I i i i -

iiii~iz;t(~iic+, 1)rciiiilto -.iic.c.or (lvl Z i(1i1e ! j i i i a

itiiiiiic11;it~ca. y 1:i icrtili(1;iil t l ~ k l rerrciio, Iiicii.- rtm prc~wi~tir :i 10s cs~~;ifiolcs gra11 l)r~~.spc~ri~l:itl ~~:ir;l l:i l l l l~@v:i cii1tl:lll. y C h t ~ I le atr;\,io lllllcli:~ c ~ c t i t ~ . tlc 141 ~>riitcil):il. cliic i c c~st:il)lecic'~ i t l l i . y ciiipvz:ir~ii :i ctlitic:ir xr;tiitIes c;is;is ilc c;il y c:iiitt~. sciiil)r:ii111(1 Iris 11~1rt:i(I;is (le co<r(~sos cs- (.iitIos (le :iriii:is (le las il~istrcs i;iii~iIi;is tliic 1;is 1i:il)it;il):iii": 1)lnsoiic.s cliic :i i i i i se coiiscr\.:in. coiiio stil)sistcii I;I 1s 511 soli~lc~z l( 1s 1iiiic111 IS y :t i t i -

111ios ctlificios coristriiitlos cii In il)oca coloiii;il 1' 1.11 iiiil>c~rt;iiici:i col)rc'~ cii I)rc've v i ~)iieI11~1

:\si fi~ii~l:i(Io, (\tic el l< i i i~~e r ; i t I~~~- le co~icc(Ii('~ cl títtilo tlc ciiitl:itl eii In villa (le 'l'iil;ivcr;i, ;L .;o (lías (Icl iiics (le iii;iri:o tlc i3!i, n 1)cticic')n 11r.c- scntntl;~ 1)or Sel):tstiriti I<?~tlrigticz cii iioiiil~rr tlcl C'c)iiccjo y vccirios. ~:iiiil)ii.ii csciitlo (le :ir- iiins, (lile 110 cr;i otro t\iita el iiiisiiio (lc c.:is~ill;i y l.cOit. i o i i II~I:I ~~r:iiintIn cii c.1 iiic~tlio tic la \):ir- *, . te iiiicrior, y 1111 ;tguila iicgr;i <le (10s ca1)cz:is coroii:itlns' tlc oro, iil~rnznritlo el csciitlo. coii c! toisi~n pencliciitc tle'las alas al~icrtas.

l-ii ticiiil)o (le In Colorii;~ iiic sieml)rc 'Tuiij;~ cal)cccrn tlc Ct)ri-c~iiiiicritct y c;il)itnl tlc I'roviii- cia. Coiiio lo iiic liiigo'eii e.1 :iilvciiiiiiiciito dc 1:i

Rcp"l)lic:i, ~)asnntlo n ser cal~itnl tlcl i<st:i<lo tlc 1:oy;ic;i clcstle (lile se erigi0 la ConictIcr:icii~ii (;raiin~liiiri. y 1iii.g:) eii In I:ctlcr:ici6ii or:,.ntiiz;itln en 186.3. y lo es.hoy clcl I )cl)ariaiticritt, tlcl tiiis- TllO ~loill l~rc.

1-ntrc los ctlilicios piil)licos qiie 1)rini(:ro sc 1)iisieroii e11 ol)rn cstA la i~1e:sin tii:iyor, 121 ct1:il iiic -iitcciitliatln 11or Ii:il)<rsclc 1)tiesto teclio tlc paja ; pero en I 504. ;i iiist;iiicin tlcl \'ic;iri<i y Ik - iieliciatlo t lo i i Jii:iii Caste.ll:iiic~s. y (le acitcrtlo coi1 el CaI)iltlo, se coiitrati~ la rccotistrriccic'~ti (le ca1itl:itl y c:il);icitl:itl corrcsl~t)iitlictitcs. y cii c.1 lifio (le 1 f ~ 3 ; n tictiil)o (la co10c;ir la i)ortntl;i. ocurrii) coii el- iiiacstro caiitcro 1~;irtol111iii tlc Carric')ri el iiicitlctitc tlc 1i;il)c.i- ol)jctntlo cl C::i-

I ~ i l t l o coiiio tlcsl~ro~)orcioiiatl:i 1;i ol)i-:l. 1 ~ 3 1 - 10 c i~al cl iii:lcsrro :i11Inn'1 1)nr:l rii:iii(lo :ic;il):ir:i tic coloc;irln, oircciciitlt~ tlc.sl~;ti-iitni-la ;i sil costa si se In tlccl:ir;il):i tlclcctiios;i. y rcx-il)iciitlo el 1)i.l'- itiio tic 8 ~ o o en cn.w CI-~iitr-ario, coiiio cii cicct(). coiicltiítl;~ 1;i o1)rn. Iiiil~o (le sel. prc~iili:i(Io. " 1 ~ 1 s :itloriios arcluitc.ctc;iiicc,s (Ic I:i i:icIi;itl:i tlc 1;i

i~lc-s i :~ i~iayor-(Iicc titi liisfo~~i;i~lor-s~~ii (lc 1111

tr;iI);tit) i:iri cs(1iiisito. ( 1 ~ 1 ~ iio ~ ~ ; i r l ~ ~ c i i (le liie11r;i sino tlr íilgiiiin iii:ircri;i siiiii:ii~ie~iitc l~I;iti~l;i."

Por el iiiisiiit.) ticiiil)o se ciii1)czb In ctliiic:icii)ii (le otras ig1csi:is ctsri.r.crito>. 1711 I 5 . cl I';i~lrc :i,<tlst iiio fray licrii:ir~li~ir) tlca 11iii:ija oI)tiivt~. iiict1i:intr l~rescritacii~ii tlc In 1~ii l ; i . liignr y sola.. res I):ti'n 1;i itiii~l;icitiii llt* rin coiivciiti~ tlc si1 ( )l.- clcii : ~ - i i i(+a:, trriiiiiil'~ In rt.)rtstriiccii)ti tlcl C t l i -

ficio. Por virtii(1 (li* las Ic*!.cs sí11)rc siiprcsit'~ii I I C

Page 59: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

o i ~ v e i t o i i e i r e e\~)ctli(l;is cti 10s niíos (le l'c.tlro <le Sosi y otros ; Iioy rio qiicdaii tilis cliic iS2i a 18.33. y cjiie ccitii~~rc.iitliert,ii este corivcii- II).; c.coiirl,ros. 10. iiie ilestiii;itlo ;i 1ic)sl)it;il 1i;ista el aiio de '1'111i.i;i *e (IistiiigiiiO p i r sil ;iti~or ;i l;i c;iils;l IRI.;, en cliic sieii~lo sil I )irectora le scfior:~ \< i r - t I t l:i I iitle~~cii~lcrici;~. ICI Coiigreso clc las lJro- 1);ir:i Sifio. s t clctcriiiiiii~ cst;il~lcrer en sil Ii1gar viiici;~.; I'iiitl;iq (le Sticv;i (;r:inatfa, pritiier Coii- 1:i I'criitriicisri;~. grczo tlc !:i 12c~~i11)lic:i. qiic se Iial)í;i iristalatlo 1.11

1-1 lio5l)it;il íiic trnslatlatlo al edificio tlcl cuii- la \'ill;i (le I.ri\a el 4 tlc octul~re (le 1812, sieticl~ \crito de S:iiit;i Clara qiic iuiidaroii en sil casa Hcl)rc~t.iitnrites (le la I'roviiicia tloii Joacliiírl tic Ii;il)it:ii.ic')ii cl Cnpit5ii I:i.aiici>co S:ilgticro y C':iiii;iiIici y dori JozC Jlrirín tlcl C':istillo, sc tr:is- \LI cs5pos:\ Jii:iii;i 31:icí:is. (,lot/iiitIt~lci coi1 SIIS I~ic- l : i < l t ~ ;i r l~i~i~j : i ;t ~iic(li:itlo~ (le ii~~viri111)rt (le1 iiiis- t i c a s ; .i,i C O I I I O e11 I.)OO I:is sc.fiorit;is (IC)¡I;L Ijea- 111o :ino. tri/ !. tloii;i C:it;iliii;i, Iiijn.; t l t (loti I'ctlro Kodrí- Sic.te clc. sii* Iiijos i i i i . j)reclaros iiicrc)ii s:icri- <tic/. tlc los Icio.;, clctcsiiiiii:ii~oii fiind;ir cii sil.; tic;itloh LSI liiciiiosl~ :ifio (le iSi0 a I;i veligariza ~)rul)i:i'; c;i>iis !. <Iot;irlo coii\.riito de I.;i C'c)ii- (lcl j);~ci~ic:i(lor Jlorillo, ;isi: septiciill)rc 20: .ll- ccpcii)ii. Iwrto J l~~ i i t e r c~ . !o4 1l:iría Otero e Ignacio

1-11 i ,í.jq el llc\ci-cii<lo I'otlrc ira!. .\giistÍii (le 1'l;iz;i: ~cl)tiriiil)i.c '0: .\litoiiio P;ll:icio ((;o- S:iii:il)ri:i ~) i~l iO y ol~tiivo d a r para ctiitic:ir el I)crii;itlor ) : iioviciiil~rc ny : (loii Jti;iri Scpoiiiii- coiisctilo tlc la oi-tlcii tic Santo I)oiiiiiiho, y cn ceiio Siiio (t;ol)crii;itlor), tloctor J& Caycta- I .5;8 e1 Kcscrriitlo I'ntlrc iray Fi-:incisco í'ctli-o- no \ : ~ z ( l i t ~ ~ . ((~oI~criia~li)i-) . Tenieiitc Coronel clic. tlc 1:i ()rtleti (le Siiii I;r;iiicisco, precciitó ;il los4 I<;iiiitr)ti 1,iiiarcs. I):iiitlo irelite al sitio de C' ; i l ) i l ( lo i i i i iiiatitlniiiieiito tlcl I'scsidente !- Oi- I;is cjc~iiciotic.; Ii;iIIn iiicriist:i(l:i el1 iiiiir(, tlllrcs tIe la ICcal .Iiitliciiciri. por el cual se urde- tIc 1;i cnl)iII;i tic San 1,:iiircaiio uiia ~)l:tca 'con. ii;iI>;i la fiiii<iacii)ii tíel cotivciito (le fraiicisca- iiiciiioratiyn tic iic~llil>i.cs y iecllas, (lile reinata nos (le 'r i~nja. coi1 cst;i iti~cril)ci~\ii: Omnes dulcem adque

I'ri 1 0 1 I se tlio ~iriiicil)iu a la iuiidaciOii de lo> decoram pro Patria mortem tulerunt. I';itlrex tle Iri Coiiil)aííia tlc Jesús, lcvaritiiido- 1'11 t[ociliiiellto oljc.ial <Ic feella 26 septietii- \e el edificio y caljilla cot-i-c.;l>ondietitc. 1'0s I:i iSi(, c l l,il,rrtn(lor ccin-;iglló ?;igiiiente cs1)iilsióii tlc los tloriiiriios cspafiolcs en iicnipo coiicc1)to: tic C':ii-los 111. 1)asarori cl coiivctito c igicsia a 10s "l:,ta ciilcl;i(l ]lci.c,ic:i: el] reacciótl I'atlres (le S ~ i i Juan <le Dios: tlccretatla 1iiEg0 csl)irjtu ';i(lo ~>t .o~)o~cio l i~( la a ~ ; i opresibn In su~)rcsii)li (1'2 10s colivelltos IilcnOrcS, cil 1822 teri.il)lc tres; anos. 1<1 Clero secular y regular, s t ~LII~CIJ cii el cclificio tlcl coi i \ -~nto el Colegio los jilc>iiastei-ios religiosas, 10s filllcic)narios, tlc 1:oyacA. los viejos. los iiiíío~, los ~)obres, las niiijcres,

1.3s ih.lcsias de I;is Sievcs Santa B:'trl>ara ]laiita los lnoril)ulldos hall acercatlo enajeiia- iueron cii sil ~)riiicil)io pcqiiciías erniitas levan- tll>c lile lian abierto sil corazón. yo no Iie ha- t:i<l:l?i I )o l ' t~csocii~li (le 10s ~Olltlllistad~)re5: 1)crO Ila(lc, el1 to(lo esto el Icllgllajc de Iri lisollja, sino ;iiitl~iltlo ri ticiii~>o. tloil 1.iiis ííe Sa1lal)ri;i \. ]U<- cxl)~csiilll (lcl cail(loi- y el sell~ilnicllt i~ de los :,.o .;lis hijos Iiicieroii CI tclill>lO qile hoy c ~ i ~ t t I>icncs <lile trae collsigo l n liljertat]. Ell este pite- de la priiiicra. !. de la coiistriiccióii de la ~<giiiiL ])lo, t . l l t i tc ias~a siis tlercchos, siil aicctacibn, tia ~ i l ~ ; i S ~ 3 ~ O i i Ci i 1 jcr) 10s ~>re sb í t e ro~ XlitO- \-i5tc) el foco (le] l>;itriotislilo, y creo (lile iiio de Castro, Juan tlc Porras JIarqiiiiia y jiian el taller la liljcrtatl el1 estas Provincias.?' I:ctat~coiirt. I)cl 1." al j tlc abril (le iS61 ricurri0 en Tuiija

I'or testaiiicnto utor~; i<lo cii juiiio de I 729, cl la rciiitl;~ I~atalla (lile se 1il)i.U entre ic(lcralistas tlocior JosC Osorio (Ic 1';iz. Cura beneíicindo (le \. Icgitiiiii\t;i~ e11 1;i ~ t i e r r a civil ( j i~c C I I ~ I ) C Z ~ J cl I;i l'ai-rotliiin tlc S;iiita I?rirl>ara, tlcclarS linbcr aíio (Ic iS00 - t~iic tlio Irigar a I;i iiueva orgai i i~ iicclio a sii co5t;i uiia iglcsia y sus casas a riicitlo zarihri 1)t)litic;i tiel 1):iis. coiisigiin<la cri la Cons- (Ic cc~iivetito, y las cuales (lona con toclos sus Ipa- t i t iicic'~ii e\l)etli(la cii Rictncgro el 8 tlc niayo de raiiieiitos tic ihlesia a los 1';itlres cniitlelarios. iF6~>3. 1'0r c;ius;i (le la sul>resi<;ii tIc lus corivciitos ine- SaI)itlo cz que por cniis:i <Ic 1:i (Icsaiiiortiza- iiores 1);15;iroii ;i ~ioder tic \-arios iiitlivi(Iiic>s. ciDii {le lo< hicnc.; Ilaiiiatlí~s tle manosmuertas, y ii;i>ta tliic con 1)ostcrioritl:it1 al ano de 1 ~ 3 vi- tlc 1;i e ~ t i i i c i i ) ~ ~ (le las cc~iiiurii<latlcs nionisticas,' iiit.rori ;i ser ~)rul>ietlad <le la3 iiionjas tlc Ida Con- ocurricl:~.; cii ;i~lircll;i <])oca, los ctlificios de cs- ccl't.iGti. Sc Ilalria~i (le1 Topo. taf c~~tiitiiii~lndcs 1)asaroii a qer l)roliictlati iiacio-

J.;ii i 500 fiic cul,icrta l;i crniita (le San 1.aii- rial. ! r i l~ i i i i i )~ fiierori cedidos ri los Esta(los, con i C;IIIO, y cii i .;T.+ la bentlijo rl .\rzoi)isl)o ilcl iiiie- al)lic;iciOii a of ciiias (le t ;ol)icriio y cstal~leci- vu iicirio ( l o t i 1,iiis %al)at;i <le CArdeiiris. a peti- iiiicntoq tlc iriztriircitin ~)íil>lica, bciieficcn- ciitii rlc lo.; I<egiclores. cia, cte. - .

e.

I'ur ac1ucll;i iiiisiiia i.poca sc Icvaiit0 igual- 1 ui~ja ticiic N , . + o ~ 1ial)itantes: es t i sitiiada ;i tiieritc la ci.iiiita <le Sriiita I.iicí:i, por cuenta (le 2,~o.z iiictrcis sol)re cl iiiwl del iiiar, coi1 tei~i-

B I B L I O T E C A D A N E

Page 60: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

(,eratiira iiietli:i tlc 1.3". a ,í.2",32' y 45" latitii(l i ~ (v i c y 0~32'45" cic Ionxitiitl oriciitiil del iiieri- tliatio tIe Ilogoiá. Su cliiiia e> írio y saiio; lo tlo- iaiii;iii los viciiios .;ecos cjtie corrrii eri (IirccciOn itt)ric. Uiios ciiiitri) kilóiiieiros ;il Sur nacta el ~ ~ ~ " ~ u c i k j río qiic Ilcva sil iic~iitbrt~, y rccil~c eii cl \.alle, pritiier~i e1 río tIc \'cg:i. por r )cci(lctltc. y IiiCgo el (le I.;i C;iscatla, por Oriciitc. y fortiia ;isi I:is ca1)eccr:i~ iiiis altas tlel rio So~nii ioso o ('liicnnioclia, cliic 1):iii;i totln 1;) ~)lniiic~c y valle tlf Sngniiioso, y tlcsliii<h tlc c r i~rosar su caii(1:il con niitiizrosos nlliieiitcs, iriclii.;~, el Su iirez ' o ';;ir:ivita, vn :i clcsciiil)ocrir eri cl Slagtlaleiia. . . 1 arril>ií.ti es seco el siiclo qiie sirve tic asieiito ;i !a ciii<latl.

Sil scniblantc lo tlcscril)iti así el 1)oet;i ( i ) :

Alli es~i'~ 1i1 : I I I I ~ ~ I I ~ \ y IIOI)II* v i l l ~ t , 1'~ltl ill ll(4 zilqllt. y tllllll~:l I IC I ~ o l l ~ l ~ l t , coi1 Sil :1ir1. ~ I l i l ~ l , SI1 Iiril1:llkt~~ cit~lll,

Siis 11l1:is toircs qiir i l r i i i i i i i :~ (4 Sol.

1311 los iiiescs tle junio, julio y agohto baja la teiiil)tbratiira. y 1;i col~ijan las 1)riiiiias cluc pronto I>:iíe I:t corriciitr. tlcl Runta. hcriiiosa y fcrtil co- lina que tlciiiora sollre las vertientes tlcl río.

I)oiiiin:i 1:i ciutlacl I)or el Occi<lcnte el cerro clc San Lázaro, cii ciiya f:iltla se Iiallaii 13s pie- tlrii:, Ila~iiaclas Los Cojines, ~ > u r la foriiin tlitc ;tiectan, y (lonclc he prosteriia1)aii los aborígenes :1 la s;ilitl:i (le1 Sol, ~ltlor~illtlo i i l ll;!tlrc (le la 11:iti1 i~;ilcz;i. :\l 1)ic (Icl cerro. en el valle, se hall:i I i i

Fuente Grande, iiiaii:tiitial (le agii:i pura y iiiuy I)iir~i;i. cuya c;iriliclatl nhiiricl;riite iio disiiiiniiyc cii tiitigiiii ticiiipo J. tloiitlc hay (10.; Iicrtiiosas ;ill:crcas tlc b;iiio y titia tlc I;i\-ntlero. y surti11o'- res 1)ar:i el corisiriiio (le 1:) ~)ol)lacitiii.

:\1 Oriente, cii tlircccitiri ol)iic\t;i. se enciicii- tr:i otro iiiaii:iiiti:tl clc igtial car;ictcr. con alher- <;i de 1)niío 1)iil)lico v Iav;itlcro. 1lniii;ido La Fiiente Chiquira. . \ l Occitlciitc. rocle;in<ln el cc- r i.o (le San Lázaro, zolirc el río (le \*cg:i. Ii;iy ;ixti:is tcri~iíiles. \-:iri:ib tliiirit;i> :itIorri;lii VI va- I I i . en e1 cu:il zc iii:iiiticric I)iicii iiúiiiero (le rc T.;. esl)cci:iliiic.i?tr. \.iic:i.; tli. Iiato. cii!-;i leclie cs t ucelentc.

\Tielle n la ciu(l;itl. ro(lc:iiitlo el cerro tle San Lázaro, cl ngii:i rlc E l Origen. ~liic e> dc I)iiciiri t~:tlid;td, pero iri~iificic~itc, 1)or lo cii:iI se tr:il)aj:i c.11 I;i ciii1)rc.a tic ~)iovcci- rli;iyor c:iiiti(la(l. cn tiicj~)res coiitlicioiic\, y coi1 i;iI objeto la ;\s;iiit- 11ic.n Sncioiial lin votatlo i i i i nii~ilio. tue es 1:iz d t ~ \ ~ I I C I I ~ C S tliztaii ( I c 1:i ciiitI;~(l I I I ~ I S (le i , p Iiirtrns, iiictlidos tlehtle la 1'l;i~;i tic l;oli\-ar. ! I:I (iiíerciicia tlc ii1tiii.a es tlc iii;í> tlc So iiictrcis *'iilrv los iiii<tiios /)iintos.

l)el)i(ltt :II i i i i ~ l i i l h ~ ) 1111c :i las iiicjoras iii:ite- @i.tlc* dio I¿i .\tliiiiiii~rr:ici~~ii ~)rciitlciici;il del :iiitiguo I3st;itIo tic I:ojacá n carKo tic1 tlnctor - --

1 1 1 I ~ I I I .Jtts6 . I ~ N I ~ I I ¡ I I ( ) ~ t i ~ . .

j o \ i I<iiscliio Otrilora, tliir;ititc 10% :iiios tle 1878 ;i 1~881, y (lile <ti.; si~cesorcq eii el (;obicrno sil-

~)it>roii so~tctiiSr. l;i ciiitla<l eiitrc'i cii tr;iiisioriiin- cic'~ii iiiii>. favora1~lc. cliic Ic h;i caiiil)irido el as- pecto triate (le cliie cii ticriil)oa ;iiiteriorc~ :id<*- Ircia, piies l(rs 1i;iliit;iiites a *ti tiiriio se dieror~ ;i la ~ ; I ~ c ; I (le i i~e jor ;~r y tr:iri\ioriii:ir 4113 CX<i;i\

Sus c;iIIc< sori rect;is, coi110 t1i1e (lesde 1111 13riii- cil)io I;i ciutl:itl iiic tr:i~;i(la n cortlcl : tocln. t ic- iieri aiitlcties tlc 1;itlrillo; iiri;is estiii a(locluin:itl;i. J i>tr:i~ sirvcii :il jiicgo (le C ~ I ~ I C I I O I I C S tiiac;iela- iiiizatlos. 'l'iciic tios ~)lazas y tlos ~)lazucl:ts. tres 1)ilni ! v;iri;i* pccliicií;i\ vcrticnte~. ;trregla(las para al~astecer al ~)iiblico. I)c Sor te a Sur ;itrn- \.iesrc In ciiitlntl 1;i carrctcra ii:icioti;il tlel Sor te .

1.a plaza ~)riricipal. cliie 1lcv;il)a el noiiil>rc tlel iuntla(lor, (Ic\l)ii<s del aíio clc iS83 sc Iia Ilaiiia- (lo de Bolívar, cti lioiior (Iel I .il)c.rtatlor. ciiyii cs- tatira clc broiiCc ilescaiisa en ~>etlestal tic granito cii iiierlio tlci 1);irtluc y su vcrj:i (le Iiicrrc,, coiic- triii(los en el cciitro I)or el iiiqetiierci seíior Iki- 40 d \ ~ ~ - ~ i i c i r a , q~iicii (Iirigií) taiiiI)i6ii el :irre- ?lo tic la plaza y callc.s (le la ciii(l;itl. .\ntes c.sis. tia eii el sitio la pila ~)riiicil)nl, con su iiiipa.;il)le iiiono (le l,icrlra, la cual fue trasln(1:itla a In pla- ;.olet;t csl)ecinl (lile al efecto se arregló.

1.a cstatiia tln frciite al Siir, o sea en'la (lireo- ci61i tlcl Iiistbrico I'iicntc clc Iiuyaci, eri rccitcr- (lo del sitio tliie ~ciil);il)a el I.il~crtn(lor en la tila- nana tlcl (lía / tlc :ixosto (le ¡SI<). e~l)crando iw- foriii;irse (le la tlirecci6ii t~iic tl>iiiara el IljCrcito esl)nííol al iiintitlí, clcl 13rig:.;i(licr 12arrciro. 1);it.a ~a l i r l c al eiicucntro.

¡.a ~>l;izn es ~)erfcctariientc l)l:iiia, con pist) (le iiiac!i(lnrii y anchas ínjas Intcralc.; tlc atlotltijii. .

iu&-a (le loz antlciici (le las accras. 1);) frente a 1;i l)l;iza, solire rl costatlo c)rieii-

tal, la ihlecia C;itctlral. crigi(ln cri iiiarxo clc iSSr, [mi. la crc:iciOii tlc la I)iOcccis. c ~ i lugar (le la ixlcsia ~)nrioc~iiinl (le Saiitiago: y ~.oii tal riio- tivc). tanto el teiiil)lo cotiio au ;ilt;i torre y el c i - ~~; ic io \o atrio lian si(lr> ol).icto (le graiitlcs iiic- iorab.

1<1i la ;iccr;i i i ~ r t e se rcco~i~t r i iy ( '~ l:t :~iitigii;i casa ilc L a Torre, 1i;icicntlo L I I ~ lieriiioso ctlilicio tlc Intlrillo, coii tlcstiiio ;i c;is;i tic 1i:il)it;iciUii tlel Gol)criiatlor. I:stri cii tiso la 1)nrtc hnjn, J. iiilta coiicliiír el ;irreglo tlcl iiitcrior y 1)iso >iil~crinr. 1711 In :icer;i cil)iicst;i cs t i sittintln 1;i C:isa '\[iiiii- cil~al.

Eri 1íi iiiniiz:iria tic In ~l i ; i~oi inl stt(locstc sc ti:\- 112 i.1 esl)nciosn ctliticio (Icl Ci11efi.10 1'iil)licci tlc Boy;ici. (11)ntlr reril)cii etluc.;icióii 10a j0veiics. Siis rciit;is corisistcri I io~. cii S 2, ion oro, tltic le recotinco el (;ol>icrtio S:icioii;il, !. $ 280, pro- dticto (le capitales iiiil)iicstos cii ~)otlcr tic 1);ir- ticiilarcs, y lo rii;il ;il>cti;is viciie a ser resto tIe lo qrie cti esta foriiia se tlevriigaba ;i favor de!

Page 61: Censo Población 1912: Atlántico - Bolívar - Boyacá. Colombia

11~ir cl ;irticiilo ,{q (le l;t 1.c' niiiiicro 51) tlc IIK).;:

)teir 103 auxilios tlcl ( ;ollicriio tlcl 1 )c.l);irtaiiicii- to: por In clcci(li(l;i ~)rotc*cci&ii (liic le 11rcstii e1 Ilii~tri*ii~io sciíor Ol)i\po, y 110s l;is ~ I o ~ i ~ i c i o i i c ~ ~);irtictil:ircs. ' ~ ~ C I I C Siii~licri, y es t i ciicar~;i(lii (le sii :itiiiiiiii\triicic,1i I:i Sulicric~r;i (Ic 1:i.: ITcr- ninii:i. CIC Iri C':iritla(l. cliic sc~~ticiieii e13 la otrii p;irtcx o 1)orcii)ii (le\ ;iiitigi~t) c(1iIici11. reioriiiatlo, 1111 colegio !- iiri orieliiiatc~.

t . t ~ i i 111e:iI l)r~ipio Iiii!. iiii :\\ilo (le Xiiios lii(li- ~r r i t cc . cliic iiincic~ti;~ ;il ctiitl;itlo (Ir 1;i Socictl:itl tic Sati \-icetite tlc l';iíil y rccil>e ;iii\rilifi)i tlcl (;ol)i~riiti I)c~~nrtniiiciital.

1;igiir:i etitrc los l~riiicilialc. crlihcicis cl 1%- I:icio de 1;) I)iticesir;, coii C;is;i (le IIjrrcicio.: cs- ~>iriluales y su capilln.

.\1 iiorcstc tlc la ciut1;itl. ~ol)i-c el iiltitiio tlc- clivc. reposa esl)aciuio y I)icii gii;ircl;itlo ceiiicii- icrio: tiene capillas, y lo a(lc~riiati riiiiiicn,sos tittiiulos {Ic granito.

RI llitiiiciliio ticnc iiti ~iecliic"dic';itro, loca- le: 11ar;i liis T<sciielas 1)riiii;irias y lliit;i~Icro 1'1'1- l)ll~l3.

I.as l icriiiaiins 'I'c.rciari;is tlirigcii iiii colelvio *. privado, en local ~irriliici. los 1lcri1i:itios Cris- tiaiios 1111 liceo (le igiial corirlicic\ii, cii el local t1ori:itlo ;iI ohjeto.

1<1i el ~xcseiite aiio fuiicioti;i t;iiiil~i;'ii. con iíi(la regiilaritlncl. el Cciitro .Artístico tIc Seíío- rit;is. t i i (lile se dan Igccioiics tlc iiiú.;ic;c c;iti- tii, dihiijo y niotlistcria.

131 1,icco liifaiitil (le C'ciltiii, (le carictci. 11i-i- v;itln. tlc Ins seííorit;is I)oiiiirig:.i~c~z. tloii<le 2s ~troverliial 1:i r;il1itle7 con (~ i ic lo.: i z i f i c i i :il)reii- den ;i Iccr. 3c 1ia sostciiitlo tlirr;intr iiiiiclios :\fios.

IIii rl I'iiciitc (le 1:ciy;tc;i. cii i-ccticrtlu tlc la hntalla 1íI)r;ida el .Idil)ertador ;i Ins hiicstcs c.sl~a&d:is c.11 ;icliicl sitio e1 ; (le :igost~i (le [Sr(). v cliic tle+citliti cii ~iriiiciliio 1;i iii(lc~)cii~lciici;\ (Ic la .11i14ric:i (le1 Sur (lc l:i l l c t r i ~ ~ ) ~ ~ l i , sí* Icviiiita. i n iiietlio (Ir. suiitiioso p;ircliie. elc~iiii tc y tligiio ~iioiiiiiiteiit~). (111~ .;e itiaiigiirti cii iS;S Ilajo 1.1 I'rcsit1ciici;i tlcl (lector 0t;iloi.a qttc sc ci>ii- ~ l i l y i ~ ibii 1So6, si(>ii(lo ( ; t i l~c~r i~ : i~I~~t* (le1 1~c~1;irt;i- i\1cnto ,.SI (1,lctl~r s;llv;l~ll~r l ~ r ~ ~ l ~ ~ o , Y s1-crct:i- ric~s. tlc ( ;olticrii~~, el ( ;ciir.i-:il tloii C'liiiinco Sil- \:{; tlc I1:iciciicla. cl tleictor S;irciic> (;;\riin ;\le- (liiia. > tlc TiistriicciOii I'iil)licii. el cloctor Ccic- riiio JIatCii.;. ,\si cori5ta cti ~ilacíi fija(l;i c11 lug;ir ~iroiiiincntc.

Iiscivcrr agri;i stiticietitc. I)e aritciii;iiio esistia \. iiiiiciori;il)a la ;isocinciiin ri~iitriii~1;i eiitrc el i ; c ) l ~ i c r ~ ~ ~ ~ I)c~);irtni~iental y cl .\liinicil)iu coti ese objeto.

I'iii.ríi 112 1;i Iiiilirciita del I)cl~:irt;iiiieritc,. en I;i cii;il se etlit;iri el ~~cric'itlirct c~tici;ii y La Admi- nistración. iiiiicioiinii La Popular, (le In C'uriii, Y titia 11;irticiil;ir. e11 11iic sc ii~i++siiiicii 10s l)crii<- ;licos La Juventiid !. Tricolor.

Id;is riifiositlatlcr tlc ;iri(lcz cliic tlcsiiiejoraii los cc~titoriios clcl Asea. qiie ~)roviciicii (le la aiisciicia tlc vcgct;icicíii arl)hrc;i cliic tl~! ~iiriyor corisi.rtciici;i :i 1;i c;ilia ve:.etnl, son ~~rotliici(l;is por Ins avcriitl;is (le I;ts :igii;is Iliivins.

I<I suelo al)iiti(la cii 1)irtlr;i ;irciiihca clc lal)tir y en iiiinas (le c:irlic'iii (le Iiiictia c;ilitlacl. Se fa- 1iric;it~ teja y I;iclrillo clc sitl)crior clase. +

1.0s iesreiios 5o11 11rol1ioq 1);ir;~ 11:istos y par;\ 1;i siciiil)t;i tic trigo. cel)a(la. i i i ; i i i . I)nl)as y hor- talizas. I.;i in(lii\tri:i tlc 1;i ciii~ticiiil~rc~c11all;i di- ' funtlitla rii el ~)iicl)lo. I. t;iiiil)ii.ii In <Ic tejiclos tlc l:111a, alllll~llc C l l ~ ) c l ~ l l e ~ ; l c~si*:ll:l.

T,a fcri:i n iiiri-c;itlei es iil~itii~l;iiitc cii vivcrr.: tlc totl;i.; In. z ~ i i ? s !- cii ~iintiiifactiir;i~. y tniiil)ií.ii lo cs 1;i 11lnza. por siis ticri(la\; y ;iliii;icrtics.

I?i~trc iiiio Y (lo+ iiiiri~iiiictro~ clc 1)or ~ i ic ( l i~ , ciut*tlaii, al Oriciitc, lo\ 1l;iiios tlc Soriicri y Toca: ;iI Sor tc . lo> Il;iiios tlc Oicati I. Cóiiil)it;i y e1 valle tlc Sotntliiii.5: ;il Occitlcritc, el v:illc (le S:i- iiiaci'i, 1)aiiiitlo por l;i c:il~cccra 11riiicipal (le1 Sii:i- rcz, ciiic <Ie*cieiitlc (Icl l);iraiiio tlc (;ach;iiiec;i. Y :i1 Siir. cl valle tlc Jc.iici;iiio. 12;iiiiiricliii !. 'I'i- I ~ i i i i i , por (Ioiitlc ccirrc cl río tiiic cii 411 oriccri se 1laiii;i de Teatinos. ciiic tlc.rciciiclc t ; i i i i l ) iCi i tlcl riiiqiiio 11iir;iiiio \ c\ iliia (le I;I\ c . i I~~~c~cs ; i~ (Ivl IJ11ín.

1.a iiiciora (le 1;1< ví;is ( l e s cor~iiii~ii-:ii~i~'iii ( I I I ( *

coriverqcri ii 1:i c;{ri.ctcr:i iincioii;il. ;i,i c-~~rtio I:i<

coiitlicic~iics c:irnctcrísticn~ tlc I;i .;itri;rcitin xeci- gr5lic:i y l)r)liticn di* 1;i c~~~tl ; ic l , v la i n ~ l o l ~ ~ i~iiq- tila tlc stis linbitaritcs. ccinciirrirAii ;I iiiaiitencr ?. nieiorar sri esistcrici:i cccintiiiiica y si1 ci311di- citiri (le ceiilro ii isiriicci~~tii~ta y 1~ji';ir ;il):icil>lc. s;irio y segiiso p;irn vivir. iiiaynriiici~tc si In vi;i carrcter ;~ cctiivicrte eii icrrovi;irin, coi110 se I)rcil)oiie Ii;iccrlo 1;i :rctital .\(ltiiiiii~tr:ici~iii S;\- cioiial.

Dus ta~io Gómez