BIRDEKLINABIDEA

Euskaraz oso zabalduta dago deklinatuta dagoen hitza berriro deklinatzea. Gaur egun, kasu bakartzat jotzen diren zenbait deklinabide, teknika honen ondorio dira, esate baterako , rengatik (Noren gatik).

Lokarri lanak egiten dituztenak -en eta ko atzizkiak dira. Hurrengo lerroetan ko atzizkiaren zenbait kasu ikusi eta betetzen dituen funtziorik behinenak islatuko ditugu:

Horietan ko atzizkia loturazkoa dugu eta beste atzizkiei atxikitzen zaie, ondoko izenarekin berau lotzeko: Hona hemen kasuak:

1.-Nondik ( ko= nondikako

Laudiotik datorren autobusa= Laudioti(ka)ko autobusa

2.-Nora ( ko= norako

Etxera doan errepidea= etxerako errepidea

3.-Norantz ( ko= noranzko

ibairantz doan bidea= ibairanzko bidea

4.-Noraino ( ko= norainoko

Heriotzaraino izaten den gorrotoa:= heriotzarainoko gorrotoa

5.-Norentzat ( ko= norentzako

Liburua zuretzat da, zuretzat den liburua:=zuretzako liburua

6.-Norekin ( ko= norekiko

lagunekin harreman onak ditugu: lagunekiko harremanak onad dira

7.-Norengatik ( ko= norengatiko

Amaiarengatik poztu naiz= Amaiarengatiko poza dut.

8.-Norengana ( ko= norenganako

Norengana ez dut begirunik adierazi?= Norenganako begirunerik ez dut adierazi?

9.-Zerez ( ko= zerezko

Mahai hauek zerez eginda daude? = zerezkoak dira mahai hauek?

Berte zenbait kasutan erabil daiteke, baina gutxiago: norenganazko, norengandiko, norenganainoko...

Norako eta norekiko halako autonomia hartu dute, aditz lagun funtzioa hartuz:

Hauxe da egongelarako erlojua, egongelarako erlojua erosi dut.

Harreman estuak ditut amarekiko

Galderetan Zenbat ( izena(ko multzoan izena desager daiteke

Zenbat eguneko epea? = zenbateko epea dago agiriak aurkezteko?

Zenbat metroko zabalera? =zenbateko zabalera du?

Baita Zenbateko bakar-bakarrik agertzea ere prezioaz galdetzeko:

Zenbateko ogia erosi duzu? 2 eurokoa.

KASU NAHASKETAK ETA BALIOKIDETASUNAK

-REKIKO / -GANAKO

Lagunei diedan konfiantzaUmeei dieten maitasuna

Amari diogun amodioaJendearekin izaten ditugun harremanak

Txakurrei diedan beldurraArrotzekin izaten dugun mesfidantza

Gure aurrean agertu ohi duen jarreraAitari diogun begirunea

PROPORTZIOAK

ZENBATEKO

Ordu batean ehun kiloimetro

Zazpi litro duen ontzia

Egunean mila pezeta

Mila urte barne duen epea

Astean bi litro ur

Berrogei urte dituen pertsona

ATRIBUTOAK

Beso luzeak dituen pilotiariaEtorri oparoa duen bertsolariaItzal handiko jakintsua

Hitza betetzen duen pertsonaJertse gorria duen mutilaNire adina duen laguna

Azeriaren itxura duen umeaZirt edo zart egiten duen pertsonaItxura ona duena

Bakarka egiten den lanaPresaka egindako lanaBihotz ona duen neska

ARIKETAK

Eman beste era batez hurrengo esaldiak ko- atzizkia erabiliz

1.-Gasteiztik zetorren autobusa:

2.-Etxera doan bidean ikusi nuen:

3.-Ibizarantz doan itsasontzia hondoratu egin da:

4.-Mesedez, zein da Donostiara doan bidea?:

5.-Opari hau aitarentzat da eta ez zuretzat:

6.-Sastada bihotzeraino sartu zen:

7.-Andonirekin zuen ituna bete zuen:

8.- Aitonarengatik arduratuta zeuden:

9.- Parisko Eiffel dorrea burdinaz egin zuten:

10.-Gerrilariekin izandako gatazkan hamaika soldadu hil ziren:

11.-Bikotearengana dudan maitasuna ez dut zalantzan jartzen:

12.-Lagunengandik jaso nuen gutuna galdu dut: