astelehenekoa 409 (2013-05-13)

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

2/40

2013-05-13 | astelehena | gOIENA2 asteko gaia

lEIrE kOrtAbArrIA | debagoiena

Oraingo astean eman du Deba-

goieneko auzo-konpostajeak bere

lehenengo emaitza, izan ere, Ber-

garan martxan dagoen auzo-kon-

postaje gunetik atera dute lehe-

nengo konposta. Joan den eguaz-

t e n e a n h u s t u z i t u z t e nLabegaraietako auzo-konpostaje

guneko konpost-gailuak, eta auzo-

tarren ortuan ongarri gisa era-

bili zuten segidan handik atera-

takoa. Urtarrilean hasi ziren

auzotarrak gune horretara hon-

dakin organikoa eroaten. 12 fami-

liaren artean egin dute konpost

hori.

Eskoriatzan ere urtarrilean,

hilaren 9an jarri zen martxan

auzo-konpostaje gunea, Dorleta

auzoan, hain zuzen ere; 31 fami-

liak erabiltzen dute. Geroago,

apirilaren 30ean, inauguratu

zituen Oatik bere lau lehenen-

go auzo-konpostaje guneak, Zubi-

barrikoa, Bidebarrietakoa, Ugar-kaldekoa eta San Lorentzokoa;

hurrenez hurren, 40, 36, 34 eta

47 familia daude horiek erabil-

tzeko izena emanda. Beraz, orain-

goz 210 familia dabiltza Deba-

goieneko hiru herri horietan

auzo-konposta egiten.

Poea, exe barranLabegaraietako auzotarrak pozik

daude emaitza horrekin eta bai-

ta, orokorrean, auzo-konposta

egiteko esperientziarekin: "Hasie-

ran ez genekien zelan funtziona-

tuko zuen. Ikastaroa eman zigu-

ten eta poliki-poliki bakoitza bere

kubotxoarekin etortzen hasi zen",

esaten du Iaki Muxika auzota-

rrak. "Hasieran zalantzan geneuz-kan ea ondo egiten genbiltzan

organikoa bistan geratzen zela,

eltxoak zetozela baina Udala-

rekin eta teknikariekin berba

egin eta zalantzak erantzuten

dizkigute", gaineratzen du.

Muxikak dioenez, konposta

egitearen inguruan "gauza asko

entzuten da: eltxoak eta arratoiak

ibiltzen direla" Baina Labega-

raietako gunean auzotarrek ez

dute halakorik ikusi.

Beste uste bat hauxe da: zabor

organikoak usaina botatzen due-

la. Muxikaren esanetan, organi-

korako kuboa "etxean edo bal-

koian" uzten dute eta, etxe barruan

izaten dutenetan, "ez du usainiksortzen".

Boa, eragin ea esaliHondakin organikoa traba egiten

edo usaina botatzen hasten bada,

kuboa konpostaje gunera eroan

eta han hustu besterik ez dago.

Izan ere, gaikako bilketan (atez

atekoa) ez bezala, auzo-konpos-

taje sistemarekin edozein momen-

tutan hustu daiteke hondakin

organikoaren ontzia. Bizilagun

bakoitzak konpostaje guneko

giltza dauka eta nahi duenean

joan daiteke. Iaki Muxikak dio

"astean behin edo bi aldiz" joaten

direla etxekoak. Normalean, hala

izaten da.

Debagoieneko auzo-konpos-taje gune guztiak oso antzekoak

dira: hesiz inguratutako guneak,

leku berdeetan konposta egiteko

hala behar delako eta etxebizi-

tzetatik aparte samar, trabarik

ez egiteko bizilagunei. Barruan,

hainbat arkoi edo kutxa daude;

batetik, konpost-gailuak eurak;

eta, bestetik, tresna batzuk eta

lehorkina (txirbila eta adar txi-

kituak) gordetzeko kutxak. Auzo

-konposta egiteko, familia bakoi-

tzak berari dagokion arkoian

botatzen du hondakin organikoa

eta eragin egiten dio, organiko

berria eta zaharra, dena homo-

geneizatzeko. Gero, ondo estaltzen

da dena lehorkinarekin.Bergaran, Labegaraietako

gunean, konpost-gailu txikiak

eta handiak izan dituzte. Erabil-

tzaileek txikietan botatzen zuten

hondakin organikoa, eta, haiek

bete ahala, handira pasatzen zuten.

Joan den astean konpost-gailu

handia hustu zuten. Orain, kon-

post-gailu handi berriak ipini

dizkiete. Oatin, aldiz, konpost

-gailu handiak ipini dizkiete

zuzenean hantxe egiteko konpos-

ta. Dena dela, herri gehienen

kasuan, lehenengo hilabete hauek

proba hilabeteak dira, erabiltzai-

leek eta arduradunek eurek ere

sistema ikasteko eta arazoak

konpontzeko.

60 graik beheraBergarako lorezainen arduradu-

na da Arkaitz Tolosa udal langi-lea. Berak azaltzen digu nola

egiten den konposta: "Erabiltzai-

leek, lehenengo, kutxa batera

botatzen dute organikoa, eta des-

konposaketa-fasea hor egiten da.

Gero hortik konpost-gailu han-

diagora pasatzen dute, bertan

heltze-fasea egiteko".

Hainbat fase daude. Lehe-

nengo fasean, hondakinak 60C

inguru hartzen ditu, deskonpo-

satzen hasi ahala. Bigarren fase

baten, mikro-organismoak sar-

tzen dira, konpost bihurtzen

hasten da eta 40C ingurura

jaisten da tenperatura. Pixkana

-pixkana hondakina konpost

bihurtzen joaten da eta tenpe-

ratura jaisten doa; azkenean,

hotza dago, usainik gabe: kon-

posta da. Arkaitz Tolosak dioe-

nez, konpost hori "leku askotan"

erabiliko dute: "baratzetan, lore

-potoetan, herriko lorategietan

Izan ere, konposta oso elikagai

ona da".

Arrasaen, obrak hasearGainerako herrietan ere auzo-

konpostaje guneak egiteko edo

martxan jartzeko asmo zehatzak

daude. Aretxabaletan, Txarapean

dute gunea egokituta, eta hama-

bost egun barru-edo ipiniko ditu

Udalak konpost-gailuak. Proba

pilotua egingo dute han 52 fami-

liak.

Arrasaten, hiru lekutan egin-go dute konposta auzotarrek:

Uribe auzoan, Laubide plazan

eta Nafarroa etorbidean. 100 fami-

liak eman dute izena, eta derri-

gorrezkoa den ikastaroa eginda

daukate. Laubide plazakoa egin-

go dute lehenengo, eta oraingo

astean hasi nahi dituzte lanak,

ekainerako martxan ipintzeko

asmoarekin.

Bergaran, gune gehiago ipi-

niko dituzte; hurrengoa Ibarga-

raikoa izango da. Gero, Osintxun,

Espoloian, Bolun eta, hortik aurre-

ra, izena ematen duen jendea

nongoa den arabera. Ibargarain

obrak hasita daudela esan du

Arianne Kareaga zinegotziak. 28

familia daude izena emanda.

Osintxun ere "jende askok" eman

duela izena esan du Kareagak.

Denetara, Bergaran 130 familia

daude auzo-konposta egitera kon-

prometituta.

Eskoriatzan, zaharren egoitza

inguruan martxan ipini zuten

b ,

e o x

Hiru herritako

210 familiaauzo-konposta

egiten dabiltza

Arkaitz Tolosa udal langilea, ezkerrean, eta Iaki Muxika auzotarra, konpost-gailua

Labegaraietako auzo-konpostaje gunean, eguaztenean. | oiha na elortza

dAtuA

Oraingoz, sei gune daude

martxan bailaran, eta datozen

hilabeteotan beste 14 egin edozabalduko dituzte.

20konpostaje gune Erabiltzaile gehien dituenkonpostaje gunea, orain arte,San Lorentzokoa da, Oatin:47 familiak erabiliko dute.

47familia Labegaraieta auzokokonpostaje gunean, 12 familiakbost hilabete hartu dutekonposta egiteko.

5hilabete

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

3/40

gOIENA | 2013-05-13 | astelehena 3asteko gaia

n. | oiha na elortza

Konposta ongarri gisa ipintzen. | argazkilariaxxx

esanak

a r i a n n e k a r e a g a | b e r g a r a k o u d a l a r d u r a d u na

"Helburua dahondakinoranikoabirziklatze-ziklotikateratzea eta

zikloa berahobetzea"

"Badaudeherrietankonpostajeuneak ipintzekotxoko eokiak

eta txukunak,berdeuneetan"

leire kortabarria

J, Mj m- u-

du D up-u.

Zer dela eta apuntatu zineten?J a: ku ud-

d d u-

u u. adu duu: u

d, m

du , pu , dj.

Nola antolatu zarete etxean?

J.a.: h u u u -

d u; u dd duu; -

d. efu, p

d. o d-d duu. P

m duu, pu

du. a d u d uduu.

Mj Um: M, u

j duu

u d p;

du, u

duu. a p u u ,

u u d du -

p u.Oranikoa da "zabor-poltsaren"

zati handiena?

J.a.: P u d du, du m.

bum pu d

du, .

Usainak, eltxoak izan duzue apar-teko arazorik?

M.U.: e du u . ed

j duu ; -m, -. e, ,

d p-u. tp

pu dm d, , -

. e d uu, du. g, du f

u dud; u ,d j ,

duu.

"Pote txiki eta arina dugu organikorako,eta astean bizpahiru aldiz husten dugu"

jota arrieta eta maje umerez | eskoriatzarrak

bigarren gune bat, eta arazo batzuk

konpondu eta gero laster irekiko

dute berriro. Saioa Altzua udal

arduradunak dioskunez, aurten

beste bi gune ipiniko dituzte,

segun eta nongo herritarrak apun-

tatzen diren.

Oatin, beste bi gune izango

dira; denetara, sei.

Leintz Gatzagan, Udala egu-

notan dabil herritarrei galdetzen

zer gurago duten, auzo-konposta-

jea edo norberak etxean bere

konpost-gailua izatea. Auzo-kon-

postaje gune bat izango dute eta

obrak maiatz bukaeran hasiko

dituzte; San Juanetarako gertu

izan gura dute.

ed g dAuzo-konpostaje programen

atzean dagoen helburua azaltzen

du Bergarako udal arduradun

Arianne Kareagak: "Hondakin

organikoa birziklatze ziklotik

atera nahi dugu. Izan ere, arazo

handiena sortzen duena honda-

kin organikoa da. Herrian bertan

berau kudeatzeko gai bagara,

ziklotik ateratzeko birziklatze-

zikloaren mesederako, hobeto".

Orain arte eta gaur egun ere

norberak etxean konposta egi-

teko konpost-gailuak banatzen

dituzte, baina sistema berriak

erakusten du konposta edozeinek

egin dezakeela.

Auzo-konposta egiteko lekuak

egokitzea zen udalen beste erron-

ka. Kareagaren iritziz, "txoko

txukunak egin daitezke. Berde-

guneak behar dira, baina inoiz

ez litzaiguke bururatuko parkee-

tan halako gune bat ipintzea.

Baina badaude herrian horreta-

rako txoko aproposak".

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

4/40

2013-05-13 | astelehena | gOIENA4 debagoiena

Aingeru Guarda Pasealekua 31. Eskoriatza. s ESKORIATZAs Tel.: 943 71 50 61 s Faxa: 943 71 40 10

KONPONKETAK:Txapa

Margoa

Mekanika

z.v.d.m. | arrasate

Aurreneko urtea pasata, Harrera

Elkarte Asistentzialak batzar oro-

korra egin zuen zapatuan Arra-

sateko Kulturateko areto nagusian.

Egun elkartea 800 bazkidez osatzen

da eta aurrera begira beste horren-

beste lortzearen garrantziaz hitz

egin zuten. Horretarako, jendea

arazoaz eta elkartearen beharraz

konbentzitu behar dela aipatu

zuten batzar orokorrean: "Eta ez

soilik gure ideia bera dutenak,

gainera".

Arazoen aurrean, elkartasunaPreso eta iheslariek etxeratzean

ziklo bat ixten dute eta beste bat

irekitzen da. "Arazoak agertzen

dira orduan: ekonomikoak, admi-nistratiboak..." Horiei aurre egiten

laguntzen dute Harreratik. Arazo

administratibo eta juridikoak

izaten dira, ekonomikoaz batera,

etxeratzean aurkitzen dituzten

traba handienak: "Osasun txarte-

la eta nortasun agiria lortu behar

izaten dute. Askok, ez dute balia-

bide ekonomikorik, ez lanik..."

Arazoen aurrean, elkartasunaOro har, urtearen balorazio posi-

tiboa egin zuen Juan Karlos Ioldi

lehendakari ordeak. Etorkizune-

ko erronka nagusiak, bazkide

kopurua bikoiztea eta laguntza

ematen jarraitzea direla gainera-

tu zuen. Elkartean lanik gabedaudenen kopurua zero izatea ere

bilatuko dute.

Amaitzeko, jende guztia ani-

matu gura izan zuten diru ekar-

pena egitera; hala, etorkizuneko

arazoak konpontzeko baliabide

gehiago izango lukete eta.

bzkde kopuru kozte

Hrrer elkrteren erronkl u , u h a pu

zurIE v.d.m. | arrasate

Jende ugari elkartu zen egubakoitz

arratsaldean Arrasaten azken

atxiloketak salatzeko deitutako

manifestazioan. Eragile ugarik

deitutako agerraldia izan zen. Eta

asko izan ziren atxiloketak sala-

tzeko zein Kepa Arkauz eta Julen

Mendizabal arrasatearren eta

beste lau euskal herritarren egoe-

raz kezka adierazteko bertaratu

zirenak ere. Seber Altube plazatik

abiatu zen Gatazkaren konponbi-

dean atxiloketarik ez!lelopean

manifestazioa eta toki berean

amaitu zen; kaleetan zehar elkar-

tasun eta salaketa oihuak entzun

ziren.

Manifestazioaren amaieran

LABeko kide batek irakurri zuen

adierazpena. Hala, herritar zein

eragileei horrelako egoeren

aurrean aktiboki parte hartu deza-

ten egin zieten dei. Bestalde, eus-

kal gizarteak bizi duen egoera

hobetzeko oraindik asko dagoela

egiteko gaineratu zuten, eta bes-

teen artean, elkarrizketa bideak

irekitzea aldarrikatu zuten.

Atxilotuak espetxeanZapatu arratsaldean Frantzian

atxilotutako sei euskal herritarrak

espetxeratzeko agindua eman

zuen Parisko Auzitegi Bereziak,

"helburu terroristako gaizkile

taldeko kide" izatea leporatu eta

inputatuta".

Albistea jakin aurretik zapa-

tu eguerdian agerraldia egin zuten

Arrasateko Herriko Plazan Arkauz

eta Mendizabalen egoera salatu

eta kezka azaltzeko.

Manifestazio jendetsua, Arrasateko kaleetan. | z.v.d.m.

azken txloketen urkko ldrrkngus arrsteko mnfestzonzpu pu u F u u

z.v.d.m. | bergara

Imanol Bolinaga (Arrasate, 1933)

Bergarako alkate izandakoa

egubakoitzean hil zen, 80 urte

zituela bihotzekoak jota, Ala-

canten. EAJko kidea zen.

Politikagintzan murgildutaKlandestinitatean hasi zen lanean

1950an. Ondoren, politikagintzan

sartu eta bide luzea egin zuen.

Bergarako alkatea izateaz gai-

nera (1983-1987), zinegotzia izan

zen, Jose Luis Elkoro alkate

zenean (1987-1991). Alkate izan

zeneko agintaldian, batzarkide

ere izan zen Gipuzkoako Batzar

Nagusietan. Gainera, 1988an

Eusko Jaurlaritzako Turismo

Sailburuorde izendatu zuten;

EAEren ordezkari gisa, sena-

taria izan zen Espainian, 1991-

tik 1999ra bitartean. Europako

parlamentuan ere egon zen.

La Vergaresa autobusetako

gerentea izan zen, Transconor

enpresako kontseilaria eta Ecua-

dor Bidaietako zuzendaria.

imnol bolng bergrko lktezndko hl zen egukotzen

z.v.d.m. | aretxabaleta

Zapatuan hondakinen inguruko

azken bilera informatzailea egin

zuten. Udalak sortutako Hon-

dakinen Mahaiko azken taldeak

(herritarrek osatutakoa) elkar-

tu zen Arkupen, hondakinek

sortzen duten arazoez berba

egiteko. Euskara eta gaztela-

niazko saioak egin zituzten, 50

lagun inguruk parte hartuz.

Lore Martinez Ingurumen

zinegotziak positiboki baloratu

du ekimena: "Baina 7.000 biz-

tanle inguru gara eta 120 ingu-

ru soilik etorri dira. Behintzat

aukera egon da zalantzak eta

azaldu eta argitzeko".

Bigarren faseari ekingo dio-

te irailean eta orduan sistema

beraren xehetasunak erabakiko

dituzte".

Herrtrrk nformtuz HondknenMhko 1.go fse mtu dute

Imanol Bolinaga, 2011n. | goiena

Hondakinei buruzko bilera informatzailea, herritarrekin. | argazkilariaxxxHarrera elkartearen batzar orokorra Arrasaten. | z.v.d.m.

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

5/40

gOIENA | 2013-05-13 | astelehena 5

ANE EtxEbArrIA | arrasate

Mondragon Unibertsitateak

eskaintza berria aurkeztu du

Graduak online eta erdi presen-

tzial modalitatean (e-learninga)

burutzeko. Hala, modalitate berri

hauei esker Hezkuntza Graduak

online eta euskaraz eskuratzeko

aukera izango dute ikasleek. Modu

honetan norberak bere erara eta

erritmora ikasteko aukera izan-

go du, nahiz eta prozesuan zehar

saio presentzialak ere tartekatu-

ko diren. Ikasi daitezkeen graduak

bi dira: Haur Hezkuntza eta Lehen

Hezkuntza Graduak.

Horrela bada, Irakasle Ikas-

ketetan diplomatura izan eta

Haur Hezkuntzan edota Lehen

Hezkuntzan (Atzerriko hizkun-

tzan, Hezkuntza Berezian edota

Hezkuntza Fisikoan) gradu-titu-

lua lortu nahi duten ikasleek

aukera bikaina izango dute.

Inormazio gehiago nahi duten

guztiek posta elektroniko bat

bidaltzerik izango dute helbide

honetara: idazkaritza.huhezi@

mondragon.edu. Eguenean, hilak

16, ate irekien jardunaldia ospa-

tuko da Eskoriatzako HUEZIn

arratsaldeko 18:00tatik aurrera.

Hortaz, ikasketa hauetan intere-

sa duten guztiek, aukera bikaina

izango dute behar duten inor-

mazio guztia eskuratzeko eta

gradu hauetan izen-emateko.

Gru iksketk nline egitek ukererrik Mnrgn Uniertsittenhu l hzkuz duk o uuzko uk oo d

debaGoiena

ImANOl gAllEgO | arrasate

Urteetan Arrasatek eta Oatik

euren bidegorri zatiak izan ostean,

orain etenik gabe, bi herriak lotu-

ko dituen bidegorriak domekan

zabalduko dute obra. GipuzkoakoForu Aldundiak hartu zuen obra

egiteko ardura eta 8,3 kilometro

luze dituen ibilbideak 3.290.000

euroko kostua izan du.

Aurreikuspenen arabera,

hasiera batean, lanak maiatze-

rako bukatuko zituztela esan

arren, izandako negu euritsuak

hamabost egun atzeratu du ire-

kiera data. Ibilbideak ez ditu

gauzak erraztu. Oatiren kasuan

Magdalenako tunelak lan ugari

eskatu ditu eta Elorregin ere lankonplexua egin dute. Arrasateko

ibilbidea errazagoa izango da eta

kilometro gehienetan vasco-na-

varro trenak egiten zuen ibilbidea

aprobetxatu du. Hala ere, tunelak

behar bezala argiztatzeko esor-

tzu berezia egin dute.

Ospakizun egunaAldundiak erdiko gune moduan

Elorregi aukeratu du bidegorria-

ren irekiera ekitaldia egiteko.

11:00etan Txirrinka taldeak bizi-

kleta martxa antolatu du Oati-tik Elorregira. Ordu bete beran-

duago, Elorregin inaugurazioan

Larraitz Ugarterekin batera Ber-

gara, Oati eta Arrasateko ordez-

kariak egongo dira. Irekiera

ekitaldiaren ostean, Elorregin

jokoak ere antolatu dituzte.

dmekn zluk uteoti-arrste iegrriOko tk dk zk ou du Ok eo

Elorregin egingo dute inaugurazio ekitaldia. | ima nOl gallegO

I.g. | aretxabaleta

Eguenean Gipuzkoako Merka-

taritza Ganberak enpresekin

urteroko hitzordua burutu zuen

eta bertan, Aretxabaletako Mon-

dragon Assemblyk txalo eta

laudorio guztiak bereganatu

zituen. Assemblyk dibertsifka-

zio esparruan egindako lana-

gatik PYME industrial saria

eskuratu zuen. Enpresako pre-

sidente den Arkaitz Mardarasek

esan moduan,"egindako lan eta

estrategiari bultzada gisa jaso

dugu saria".

Dibertsifkazioaren saria

Merezitako saria izan da Gan-

berak eman dion saria, izan

ere, 1988. urtean enpresa sortu

zenetik ikerketa, garapena eta

berrikuntzara bideratu dute

enpresaren ibilbidea. Estrategia

horrek gainera enpresaren etor-

kizuna ere indartzen duela dio

Mardarasek: "Sariak gure apus-

tua sendotzen du, dudarik gabe".

Enpresako lantegian garatuta-

ko eguzki energiarena eta maki-

na berezien lan lerroak izan

dira dibertsifkazio horren era-

kusle handienak.

Sari honek, baina, ez du

Assamblyren etorkizuneko

estrategiak aldatu: "Nazioarte-

ratze estrategiari erantzun

nahian lantokiak ditugu" dio

Mardarasek. Beti ere, euren

etxe nagusia den Aretxabale-

tako planta alde batera utzi

gabe. Aurrerantzean dibertsi-

fkazioa ere oso presente izan-

go du Assamblyk, izan ere bere

lana sektore otovoltaikora,

armazeutikora eta automati-

zaziora bideratuko ditu-eta.

"Sariak gure dibertsifkazioestrtegi sentzen u"ayk PYme du jo du

I.g. | arrasate

Mikel Baztanek beti izan du

berdeguneekin nolabaiteko

erlazioa. Bera baso teknikaria

izan arren, hiri eta herrietako

berdeguneetan garatu du karre-

ra gehiena.

bedeuneak ei izan dia zueoiidea?

Bai. 1986an zazpi urtez, Irue-

ko lorategiak zaintzen hasi

ginen. Gero beste hiru urtez

barazkigintza ekologikoak

ekoiztu nituen eta 1997tik Noain-

go berdeguneetan aritzen

naiz.

Noako hiia da Noain? ?

Noaindarrek herriak eskaintzen

dizkien zerbitzuak erabiltzen

dituzte, baina etorri berri gehie-

nak Irueatik datozenez bizitza

gehiena hiriburuan egiten dute,

hor dago arazo handiena. Hala

ere, apurka apurka hasi gara

herriko giroa pizten.

Hei aen iziza epizekooduan ekaaizaz hiz eien

da ei, aina zuek edeuneen

iaez ou duzue hoi.

Hala da bai. Nortasuna alda-

tzeko eta autoestima piztekobalio izan du. Lehen Noaingo

kaleak askoz grisagoak ziren.

Trafko ugari, trenbidea, auto-

bidea, aireportua... Nire ustez

berdeguneen bitartez ikuspegi

hori aldatzea lortu dugu. Orain

jendeak Noaini buruz hitz egi-

ten duenean, trena edo traf-

koaren aurretik berdeguneak

aipatzen ditu.

Uean heiak pesonenaik

adendu osean, oain aeaze

pozesu aean sau diea useduzu?

Zorionez horrela dirudi. Kon-

tsumistaegiak izan gara eta ez

dugu gure ingurua behar beza-

la zaindu. Orain aldaketa egi-

teko garaia iritsi da. Berdegu-

neak, parkeak, oinezkoentzako

tokiak... Horrelako proiektuek

herria eta herritarrak lotzendituzte.

Noaino edeuneak iikeiedo eedu a dia ?

Nik eredu bat direla esango

nuke. Gure ekimenak beste

herri batzuen jakingura piztu

du eta hori oso ona da.

Mikel bztn | Baso teknikaria

"Lrregi kntsumitu uguet ez ugu gure inguru

ehr ezl zinu"

Mikel Baztan. | imanOl gallegO.

Noaingo berdeguneak hobeto planiftatu etaduz o- zz dz ou du

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

6/40

6 2013-05-13 | astelehena | gOIENAdebagoiena | ekonomia

l.k. | eskoriatza

Jarduera berriari ekingo dio Fagor

Ederlanek, Kanadako Asteria

Performance enpresarekin egin

duen hitzarmenaren eskutik:

hain zuzen, balazta (freno) siste-

ma aurreratu bat egingo du eta

bera izango da horren hornitzai-

lea Europan, ibilgailu industria-

len aplikazioetarako.

Hitzarmenaren lehenengofasean, Fagor Ederlanek merka-

tuaren prospekzioa egingo du,

ibilgailu industrialen behar zeha-

tzetan sakontzeko. Gainera, balaz-

ta sistema fabrikatzeko prozesua

diseinatzeko eta garatzeko ere

balioko du.

Fase horri jarduera industrial

berri baten garapen potentzialak

jarraituko dio. Fagor Ederlanen

esanetan, fase horrek "enplegua

sortzea ahalbidetuko" du, "hori-

xe izanik kooperatibaren jardue-

raren motor nagusia, taldearen

balio proposamena eboluziona-

tzearekin batera".

AEBetan zertifkatuaFagor Ederlanek industri ibilgai-

luen sektorean ditu bere salmen-ten zati bat. Kooperatibaren

esanetan, Asteria Performancek

diseinatu eta patentatu duen

soluzioa "oso egokia" da kamioien

balaztetarako.

Asteriaren balazta soluzioak

%30 denbora eta espazio txikiagoan

geratzen du ibilgailua, AEBetan

egiaztatu den moduan.

balazt lrrk jardura rri atkplgua sr dzak Fagr edrla

Kanadako Asteria Performance enpresak diseinatutako balaztak. | fagor ederlan

l.k. | arrasate

EAEk postu batzuk galdu ditu

Europako eskualdeen 2010eko

sailkapenean. Barne Produk-

tu Gordinaren arabera dago

eginda sailkapen hori. Euros-

tatek eman ditu estatistikahorien datuak, eta Eusko

Jaurlaritzako Ekonomia eta

Plangintza Zuzendaritzak

eman du haien berri. Estatis-

tika horren arabera, EAE 30.

postuan zegoen Europako

Batasuna osatzen duten 270

eskualdeen artean, 2009an

baino lau postu beherago.

Hain zuzen, Europako Bata-

sunaren batez bestekoak 100e-

ko balioa hartzen badu, EAEk

132ko BPG zuen biztanle bakoi-

tzeko, aurreko balioa baino

bi puntu beherago. 2007an

lortu zuen sailkapen horre-

tako balio maximoa, 136. Eko-

nomia eta Plangintza Zuzen-

daritzak ohartarazten du

"litekeena" dela 2012an berri-

ro atzera egitea EAEk sailka-

pen horretan.

Eskualde aberatsena, sail-

kapen horren arabera, Lon-

dresko Citya da, biztanleko

328ko BPGrekin.

euskadik laupstu galduditu eurpaksailkapa

l.k. | arrasate

Euskal kutxek iaz ipini zute-

naren erdia ipiniko dute aurten

gizarte ekintzarako, apirileanbatzar orokorrek aurrekontuak

onartu zituztenean zehaztu zen

moduan. Kutxa, BBK eta Vital

Kutxabanken bat eginda egon

arren, bakoitzak bere gizarte

ekintza zereginei eusten die.

Horrenbestez, bakoitzak bere

aurrekontuak onartu ditu:

Kutxak 14,91 milioi izango ditu

gizarte ekintzarako, iaz baino

23 milioi gutxiago. Dena dela,

azkenean 21,4 milioiko aurre-

kontua izan dezake Kutxak,

zenbait salmenta aurreikuspen

betetzen badira.

Bestalde, BBK-k 32,8 milioi-

ko aurrekontua izango du, iaz-

ko erdia; eta Vitalek, 6,5 milioi,

iaz baino bat gutxiago; besteak

beste, Vitalquiler gazteendako

alokairu programa bertan behe-

ra utzi du.

Irabazi guztiak erabili nahiKutxabank-ek 84,6 milioi euro

garbi kontsolidatu irabazi zituen,

2011n baino % 65,5 gutxiago, eta

horrek eragina izan du gizarte

ekintzarako aurrekontuetan ere.

Dena dela, Espainiako Bankua-ri baimena eskatu diote kutxek

joan den ekitaldiko irabazi guz-

tiak gizarte ekintzarako erabil-

tzeko; hala esan zuen Kutxaban-

keko eta BBK-ko presidenteak,

Mario Fernandezek. Jakinarazi

zuenez, BBK-k behintzat krisia-

ren aurkako programei eutsiko

die, eta gutxiago parte hartuko

dute aisialdi eta kultura ekin-

tzetan.

Kutxak 15 milii ditugizart kitzaraki b 23 ; ,b 21

datua

BBKren gizarte ekintzak

32,8 milioiko aurrekontua

du aurten, iazkoarenerdia. Krisiaren aurkako

ekintzak lehenetsiko ditu.

% 50txikitu

lEIrE kOrtAbArrIA | oati

Natra enpresaren kakao eta

txokolate negozioa, zati baten

Oatin egiten dena, hazi egin

da. Hain zuzen, 2013ko lehenen-

go hiruhilekoan, % 1,8 gehiago

saldu du, eta 79,96 milioi euro-

ko fakturazioa lortu du. Iazko

epe berberarekiko emaitzak

hobetu ditu, eta bere EBITDA

(interesak, zergak, depreziazioa

eta amortizazioak aplikatu aurre-

tiko emaitzak) ere % 9,9 hobetu

zen, 4,89 milioi eurotaraino;

2012ko lehenengo hiruhilekoan,

4,45 milioi euro lortu zituen.

Irabazi garbiak 1,6 milioikoak

izan dira, iazko epe berean bai-

no % 66,9 gehiago, eta negozio

-zifra 88,1 milioikoa izan da, %

3,6 gehiago.

Oatin lantegia duen Valen-

tziako enpresak azpimarratu du

kakaoa eta txokolatea dela bere

aktibitate nagusia, eta, oroko-

rrean, "kontsumoa ahul" badago

ere, gero eta zifra hobeak lortu

dituztela, "2012an hasitako hobe-

kuntza operatiboa eta marjinen

berreskuratzea jarraituz".

Natrako zuzendaritzaren esa-

netan, "industriako produktu-di-

bisioa indartsu egotea eta kon-

tsumorako produktu-dibisioko

prozesuak eta hornikuntzak modu

eraginkorrean kudeatzea" izan

dira hazkunde horren "motor

nagusiak".

Hobekuntza operatibo guztiei

esker, Natra enpresaren esplota-

zio-emaitza % 53 handitu da eta

5,04 milioi eurokoa izan da lehe-

nengo hiruhilekoan.

Aldaketa eraginkorrak2010era arte burtsan balioa galtzen

joan ondoren, egoerari buelta ema-

tea lortu zuen Natrak eta garai

onak bizi ditu gaur egun. Hala,

2011 ezkero, ordura arte zeukan

zorra kentzen joateko estrategiari

ekin zion multinazionalak, eta

zuzendaritzako kide batzuk aldatu

ziren; tartean, Zahorreko Juan

Ignacio Egaa aukeratu zuten

taldeko Administrazio Kontseilu-

ko presidente, eta Mikel Beitia,

kontseilari delegatu. Horrekin

batera, Natraceutical adarrak

Naturex enpresan zuen parte-har-

tzea saldu egin zuen eta Fort

Pharma negozioa indartzeari ekin

zion. Mugimendu horiek akziodu-

nak konbentzitu dituzte eta, aurten,

Natrak % 37,6 irabazi du orain

arte burtsan.

Akziodunen artean daude gaur

egungo presidentea, Juan Ignacio

Egaa (akzioen % 1,5), eta Kutxa-

bank, CK Corporacin Kutxaren

bitartez (akzioen % 9,1).Natraren Oatiko lantegiko instalazio batzuk. Beste argazkian, Mikel Beitia, kontseilari delegatua. | natra

oatiarr zuzdaritzapa, natrak

1,6 milii gari iraazi ditu aurtV

datuak

Natraren EBITDA % 9,9

hobetu da iazko 1.

hiruhilekoarekin alderatuta.

% 10gehiago

Natraren esplotazio-emaitza % 53 handitu da

eta 5,04 milioikoa izan da.

5milioi euro pasa

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

7/40

gOIENA | 2013-05-13 | astelehena 7debagoiena

ENEKO AZKARATE | aRRasate

Koldo Zuazo (Eibar, 1965) hizkun-

tzalaria EHUko irakaslea eta eus-

kaltzain urgazlea da. Arrasaten

izan genuen aurreko astean,Nazio

egitura eta hizkuntza gaiaz ber-

betan. Zuztarrak Errotuz taldeak,

Nabarraldek eta Arrasateko Uda-

lak elkarlanean antolatu duten

Udaberriko Hitzaldi Zikloaren

azken-aurrekoa izan da. Euskal-

kiak, Leintz aldeko berbeta, esta-

tuak, nazioak, hizkuntzak... izan

ditu berbetagai.

gaur eun ezautzen dituun eus-kalkiak Erdi Aroan sortu zirela dio-

zu. Baita Leintz aldekoa ere?

Ziurrenera bai. Leintz aldea oso

lotuta egon da Arabarekin eta,

hain zuzen, Araban ikusten dut

euskalkietako baten sorgunea.

Araba ardatz zela, Bizkaira, Deba

ibarrera, Goierrira eta Nafarroa-

ko mendebalera zabaldu zen:

Burunda, Ameskoa eta Lana eskual-

deetara. Beharbada, baita Burgos

eta Errioxa aldera ere. Mendeba-leko euskalkia deitzen diot horri

eta denetan zabalena eta inpor-

tanteenetakoa dela uste dut.

Debarroan zenbat euskalki bereiz-

ten dituzu?

Euskalki bakarra, baina hiru ber-

beta mota. Bata, Debagoienean

egiten da, Leintzen, Oatin eta

Aramaion (Oleta auzoa kenduta).

Bestea, erdigunean, Bergara,

Antzuola, Elgeta, Soraluze, Eibar

eta Ermuan. Hirugarrena Elgoibar,

Mendaro eta Mutrikukoa da. Azken

honetan oso indartsua da euska-

ra giputzaren eragina. Deba bera

gaur egun bete-betean ikusten dut

euskara giputzaren barruan.

Arabako euska ra da zure azkenliburua eta bertan diozu, besteak

beste, Mendebaleko euskalkiarenardatza Araba eta, zehatzao esa-

teko, gasteiz dela, eta handik zabal-

du zela inuruetara Hasiera batean,harriarria dirudi, ezta?

Bai. Orain arte beti esan digute

Araba erdalduna zela eta euskal-

kiaren ardatza Bizkaia zela. Bai-

na azken urteotan, Araban idatzi

diren testuak agertu dira eta,

horri esker, hango euskara zela-

koa zen ezagutu ahal izan dugu.

Horretaz gainera, Araba ondoko

berbetak ere ezagutu ditugu eta

garbi ikusten da Debagoiena batez

ere, baina baita Goierri eta Burun-

da ere, Arabara begira egon dire-

la. Hiru berbeta horiek bereziak

dira eta Arabarekin eduki duten

hartu-emanean dago, gehienbat,

berezitasunaren arrazoia.

Mendebaldeko berba asko erabiltzendira Nafarroako Burundan edo

gipuzkoako goierrin ere. Hortik uler

daiteke zeure teoria?

Bai, eta ez dira bakarrik berbak.

Esate baterako, Debagoienean

-ketanatzizkia erabiltzen da: bial-

ketan, ezauketan, ezkonketan...

Orain arte bertakoa zela uste

genuen, baina azkenaldian ikusi

denez, Arabako izkribuetan ere

agertzen dira. Hori dala eta, ez

du ematen Debagoienean sortu

direnik; Arabatik hartu dituela

baino. Beste adibide bat esango

dizut. Debagoienean "gaztaie gus-

tetan jat" nahiz "gaztaiek gustetan

jat" esaten da. Beti "jat", gaztai

bat nahiz gaztai asko izan. Gau-

za bera gertatzen da Goierrin.

Han ere "gaztaiek gustatzen zat"

esaten da, gazta asko izan arren.

Eta hori ere Arabako izkribuetan

agertzen da. Bai Goierrik eta bai

Debagoienak handik hartu du

jokabide hori.

Beste ze froa duzu zure teoriaeiaztatzeko?

Hizkuntza bat zabaltzeko herri

handiak behar dira eta antzina

mendebal osoan zegoen herri han-

di bakarra Gasteiz zen. Gaur egun

Bizkaian daude herri handiak:

Bilbo, Getxo, Barakaldo, Sestao...

baina horien handitasuna "atzo

goizekoa" da. Bizkaiko herri han-

diak sortu zirenerako, euskalkia

egituratuta zegoen.

Euskalkietan berezitu zara edozerein horrenatik zara batez ere

ezauna, baina Arabako euskara

ikertzen ere urteak daroatzazu. Zerdela-eta?

1956 arte ez genekien ezer hango

euskararen gainean eta ordutik

hona lan handia egin da eta bene-

tako iraultza bat gertatu da.

Toponimia aztertu da, testu ida-

tziak agertu dira, Araba inguru-

ko berbetak ezagutu dira... horrek

guztiak ekarri du Arabako eus-

kararen gaineko teoriak egun

batetik bestera aldatu beharra.

Nazio eitura eta hizkuntza izan

da Arrasateko berbaldi zikloarenbarruan erabili duzun aietako bat.

Nazio eiturak zerikusi zuzena dau-ka hizkuntzarekin?

Bai. Gure kasuan hobeto "nazio

desegitura" esan. Azken batean,

benetako herri bat osatzen ez dugu-

lako dago hainbeste dialekto. Nazio

bat ondo kohesionatuta dagoenean,

hizkuntzan ere batasuna ikusten

da. Ostera, herri bat zatituta dagoe-

nean, hizkuntza ere halaxe egoten

da. Zoritxarrez, horixe da guri

gertatzen zaiguna. Euskal Herria

zatituta egotea, benetako herri bat

ez izatea da euskalkien ugaritasu-

naren arrazoia.

Hizkuntzaren arapena eta Nafa-

rroako Erresumaren ibilbidea osoestu daude lotuta? Zeratik?

Ematen du Erromatarren ondo-

rengo garaian euskara asko alda-

tu eta asko berdindu zela. Euska-

ra berdintze hori Nafarroako

Erresuma sortzearekin egon dai-

teke lotuta. Nafarroako Erresumak

euskaldunak batu egin zituen, eta

hizkuntzan ere ikusten da bata-

suna. Aldiz, badirudi Erresuma

desegin zenean sortu zirela eus-

kalkiak. Euskaldunen arteko

batasuna galtzean, bakoitza bere

aldetik ibiltzen hasi zen eta hiz-

kuntzan ere horixe gertatu zen.

Zein da zure hurreno proiektua;h a u d a , z e r d a r a b i l z u e s k u

artean?Azkenengo hiru urteak Nafarroanegon naiz, Araitz-Betelu eskual-

dean. Hango euskara aztertu dugu

eta, hori amaitzen dugunean,

euskara horren egoera hobetzeko

egitasmo bat antolatzen ahale-

ginduko gara. Une honetan hori-

xe daukat buruan.

Koldo Zuazo Arrasaten hizlari izan dugu oraingo astean. | GOIena

Koldo Zuazo | Hizkuntzalari eta dialektologoa

"nazio bat odo kohesioatuta dagoeea,

hizkutza ere batasua ikuste da"'nzio giur izkuz' gir gi jrdu du Kodo Zuzok arr

eukki orrr nfrroko errumr grk zrikui zuz iz zu dio

"gasteizen erainanabaria da goierrikoeta Debaoienekoberbetan"

"NafarroakoErresuma deseinzenean sortu zireneuskalkiak"

"Herri bat zatitutadaoenean,hizkuntza ere halaxeeoten da"

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

8/40

2013-05-13 | astelehena | gOIENA8 iritzia

GipuzkoakoForu Aldundia

ArrasatekoUdala

BergarakoUdala

AretxabaletakoUdala

EskoriatzakoUdala

OatikoUdala

AntzuolakoUdala

AramaiokoUdala

ElgetakoUdala

LeintzGatzagakoUdala

E s J l l l GOIENAkez du bere gain hartzen IRITZIA eta GUTUNAKorrialdeetan, edo bestelakoorriald eetakokolaboratzaileek, adierazitakoirit zien erantzukizunik.

aleGoiena Komunikazio

Taldea Kooperatiba Elkartea

E05 Basabe Poligonoa,

20550 ARETXABALETA

LeheEstepan Plazaola

zesIban Arantzabal

ze EnekoAzkarate

EeebUbane Madera

Sle Xabi Urtzelai

(Kirola), Iaki Iturbe (Diseinua), Mireia

Larraaga (Publizitatea)

aseb e

Xabier Urzelai

MeIaki Iturbe, Kepa Martelo

alImanol Soriano

Pble Mireia Larraaga,

Amaia Mundiano, Ziortza Martin,

Imanol Elortza

teseeeSergioAzkarate

Hpe e be Marta Leturia

amsAgurtzane Gaintzarain,

Ane Berezibar, Iratxe Bengoa

EgoitzanaguSia- goiEnaPaPEra

ArrAsAte 20500:

Otalora Lizentziaduna 31 | 132posta-kutxa

Tel.: 94325 05 05 | Faxa: 943 25 05 00

ordEzkaritza

AretxAbAletA20550:

E05 Basabe Poligonoa

Tel.: 94325 05 05 | Faxa: 943 25 05 09

Pble Aretxabaleta 20550

E05 Basabe Poligonoa | Tel.: 94325 05 05

Faxa: 94325 05 09 | [email protected]

HpeAretxabaleta 20550

E05 Basabe Poligonoa | Tel.: 94325 05 05

[email protected]

Leegl: SS-0088/04

iSSn:2173-707X

t:5.000 ale

dfs:4.383ale

KOMUNIKAZIO tAlDeA

LAGUNTZAILEAK

Bergarako Udaletik deia oraintsu. Pedro Garcia Estevez

Pedrotxo herritarra hil dela Grenoblen. Bere hango lagu-

nek ikurrin bat eskatu dutela hiletarako. Berehala bidali

dutela posta azkarrez. Hunkituta utzi ninduen berriak,

aspalditik ezagutzen baikenuen elkar.

Oso gizon estimatua zen Pedro zebilen tokian. Jakin dugunez,

jendetza handia bildu zen azken agurra egitera. Bera ezagututa,

bandera gorria eta errepublikanoa ere agerian izango ziren egun

horretan.

Aita asturiarra eta ama Medina del Campokoa. San Antonion

jaio zen 1920an. Hamalau urte-

rekin hasi zen lanean. Aibar

-Txikirenean errekaduak egiten.

16 urte zituela irten zuen gerrak,

eta berehala batu zen UHPko

milizietara.

(Hurrengo datuak Juan

Ramon Garairi sor dizkiot. Bide

batez, txalo memoriaren alorrean

hainbeste lan egiten ari den Intxorta Taldeari). Lehen lerroan

ibili zen iparraldeko ronteak iraun zuen bitartean Intxortan,

Maroton (Legutio), Artxandan eta Santander aldean. Preso hartu,

eta axisten ejertzitoan borrokatzera behartu zuten. Bala batek

atzamarra eraman zion. Gerra amaitu arren, soldadu eduki zuten

beste hiru urtez. Tuberkulosiak jota itzuli zen etxera 1942an.

Gerra ostean alderdi komunistan militatzen hasi zen. Josuren

GabilondoBaxarte, gerran Loiola Batailoi jeltzalean ibilitakoa,

izango du adiskide min eta erkide harrezkero. JSU gazte erakun-

dea antolatu zuten. 100 kide izatera heldu ei zen Bergaran. 1947ko

greba orokorra prestatzen ere jardun zuen. Klandestinitatean

luzaroan ibili ondoren, Frantziara ihes egin zuen 1948an.

Grenoblen bizi zen. CGT sindikatuko ordezkaria izan zen lan

egiten zuen enpresan. 2008an omenaldi txiki bat egin zien Berga-

rako Udalak Pedrotxori eta Josuren Gabilondoren alargunari.Gizon irekia, jantzia, maitagarria, alaia, berriketan eta kantuan

egitea maite zuena. Agur eta ohore,Pedrotxo. Doluminak Amaia

eta Paloma alabei eta arreba Puritari.

juAN mArtIN ElExpurup://goi./iizi/

Pedro Garcia joan zaigu

"maiaaia,

aaia, eikeanea kanan eieaaie zena"

z a b a l i k

Z

eri buruz egingo dugu kale inkesta? Langabeziari buruz? Jo,

ba nahiago nuke halako kontu ezkorren gainekoa ez balitz,

horren triste eta burumakur gabiltza Zerbait pozgarriagoa.

UuuummmmUuuummmm Ba ez zait ezer okurritzenJa, ez da batere erraza A, bai! Reala! Zergatik ez dugu Realaren

gainean galdetzen? Egiten dabilen denboraldi zoragarria ikusita

Ederki!". Berriketaldi hori izan genuen orain pare bat aste erredak-

zioan. Berorrek erakusten du zelako errealitate gris-beltza bizitzen

gabiltzan. Eskerrak tarteka (oso tarteka) Reala modukoak agertzen

diren. Kantu hark zioen moduan: bizitzak emandako plazer txiki

hoiengatik ez balitz! Aupa, Reala!

ubANE mAdErA | [email protected]

Eskerrak plazer txiki horiei

u s t e a k u s t e

h a n d i k e t a h e m e n d i k

Isiltasunkonplizea alaisiltasuneraginkorra?mike gacia Iiakez

gi.com/bogk/mik-gci/

Gaur [maiatzak 10] eraman

behar zuten LOMCE legea

EspainiakoMinistro-Kontseilura,

hezkuntza erreorma

polemikoari buruzko

eztabaida parlamentuan

abiatzeko.

Azkenean atzeratu egin

dute eguna, baina gaiaz aritu

nintzen atzo irakasle birekin

eta kezkatuta zeuden,

Cristina Uriarte Eusko

Jaurlaritzako Hezkuntza

sailburuaren isiltasunaz

mesfdati.

Erreormak EAEk dituen

hezkuntza eskuduntzak

urratzen dituela edota

euskararen estatusaren

kontra egiten duela esana dusailburuak, lege-proiektuak

"hainbat akats" dituela.

Erantzun epelegia dela eta

irmotasuna alta zaiola iritzi

diote irakasleok, apenas

mintzatu dela gaiaz, apenas

salatu dituela Madrildik

datozen asmoak

hedabideetan eta arloko

eragileekin.

Isilegi dagoela uste dute,

eta Wertekin negoziazio

jokoan sartu beharrean, ozen

esan beharko liokeela ezetz

LOMCEri, Kataluniako

Gobernuak egin duen

moduan, lege-proposamena

bere osotasunean deskalabru

pedagogikoa delako.

Cristina Uriartek aldiz,

eraginkortasunaren izeneandeendatu zigunArgia-n bere

jarrera:

"Erreorma ez zaigula

batere gustatzen argi utzi

ondoren, hitz egiteko eta

ikuspuntuak hurbiltzeko

momentua da eta ahalegin

horretan aritu gara orain arte,

nahiz eta batzuek gure jarrera

kritikatu. Hurrengo

eszenatokia Madrilgo

parlamentua dugu. Eta bertan

ere, nahitaez, LOMCEren

edukiaren inguruan

eztabaidatu beharko dugu,

gustatzen ez zaiguna salatuz

eta gure argudioen alde eginez.

Arduragabekeria litzatekemahaitik jaiki eta Madrilgo

Gobernuak bere gehiengo

absolutuarekin egiten duenaren

zain geratzea. Gure interesak

deendatzen jarraitu beharrean

gaude, eta horretarako, hitza

erabili behar dugu".

Bitartean, ezari-ezarian

erreorma ari da aurrera

egiten, eta halako

burugabekeriaren aurrean

politikariak bakarrik ez,

hezkuntza eragile guztiak,

irakasle, guraso eta ikasleak,

gizartea oro har, ozen

mintzatu beharko litzateke,

urtetako lanaren ondorio den

hezkuntza eredu propioa

aldarrikatu eta LOMCE

arbuiatzeko.

LOMCEren erradiografaegin genuen Wert erreforma:

Deskalabru pedagogikoa

erreportajean.

Amildegizamildegijan lis Zaaa

p://bi.ifo/bogk/zb/

Narratiba unibertsalaren

historiako mise en abyme

esanguratsuenei buruzko

hitzaldia eman zuen, ondo

harilkatua eta hobeto

amaitua, arrakasta handiz.Jasotako txaloak gogoan,

euoriaren eraginpean gidatu

zuen autoa etxerako bidean,

harik eta bat-batean

errepidetik irten eta

labarrean behera amilduta hil

zen arte.

k a l e i n k e s t a

Miren

garcia

arrasate

"Ziur gainera.

Txirrindularitza argi

ikusten da. Egitendituzten marka eta

esfortzuak ez dira

normalak".

chen

ding

arrasate

"Txirrindularitzan

dopping kasuez asko hitz

egiten da eta futboleanere, arbitroak erostearen

gaia ere aipatzen da noiz

edo noiz".

jone

salaberri

arrasate

"Bizitzako arlo

gehienetan egiten dira

tranpak eta kirolean erebai. Dirua edo ohorea

sartzen direnean, jendeak

denetik egiten du".

jose raMon

gorosabel

arrasate

"Boxeo eta herri kiroletan

drogen kontua entzun

izan dut, apustuek ereeragiten dute. Benetako

kirola gazteek Iturripen

egiten dutena da".

Kirol profesionalean tranpak egiten dira?

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

9/40

gOIENA | 2013-05-13 | astelehena 9publizitatea

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

10/40

10 2013-05-13 | astelehena | gOIENAdebagoiena

D`clb`c\XgX`e[\^`X

Ile apaindegiaz gain, ORAIN,

estetika zerbitzua ere badugu!

Depilazioak Masajeak Gorputz eta aurpegiko tratamenduak

943 76 51 82 Osintxu 13 Bergara

LEKU BEREANZERBITZU GUZTIAK,

ETORZAITEZ!

OIhANA ElOrtzA | elgeta

Udal jarduna gertutik jarraitu

du Juan Maria Arantzetak. "Azke-

naldian, baina, urrutitik jarraitzen

dut politika", aitortzen du. "Gau-

zak asko aldatu dira; lehen, herria-

ri gehiago begiratzen zitzaion

orain baino, gehiago eztabaidatzen

zen", dio.

zean sau inen Udaea?

Independenteen izenean batzen

ginen taldetxo bateko kide nintzen

eta udal hauteskundeak heltzen

zirenean, geure artean erabakitzen

genuen nor sartu Udalera. Horre-

la izan zen.

ze ooiapen diuu?

Onak eta txarrak, denetariko

oroitzapenak ditut. Garai hartan

gehiengoa genuen Udalean: bost

ginen gu, Patxi Basauri alkate

zela, EAJk hiru zinegotzi zitueneta HBk bat.

Herriaren alde egiten genuen

lan guztiok, eta, nahiz eta puntu

batzuetan desadostasunak egon,

orain baino gehiago izaten genuen

kontuan herria.

zein ian en momenuik oo-

eneakoa?

Industrialdea martxan jarri genue-

na, duda barik. Hori aurrera

eramateko erabakia hartu behar

genuenean, jende asko etorri zen

osoko bilkurara. Asko, gainera,

abokatu eta guzti. Momentu gogo-

rra izan zen, bai, baina herria-

rendako ona izango zela uste

genuen eta denborarekin ikusi

da erabaki zuzena hartu genuela.Herriko industrialdearen lehe-

nengo fasea izan zen hori. Egia

da bigarren faseak ez duela emai-

tza bera izan, baina garaia eta

bizi den egoera ere ez da berdina;

gaur egun ez daude horrenbeste

eskaera.

hekuna ineoi ianda, ein

poieku nabamenduko enuke?

Eskolen bateratzea. Ordura arte

ikastola eta orduko eskola nazio-

nala zeuden herrian eta biak batu

genituen, eskola bakarraren alde.

Hori ere ez zen denen gustukoa

izan, baina tira... Horri lotuta,

ikasle nagusiak Bergarako ikas-

tetxera jaisteko autobus zerbitzua

bermatzea ere nire arduretako

bat zen, adibidez.

Noa anen eniuen aiak?

Hilean behin egiten genuen oso-

ko bilkura, orain bezala, baina

komisioak ere izaten genituen

eta aste barruan batzarrak egiten

genituen. Lanaz gain izaten zen

hori, jakina. Guk ez genuen diru-

rik irabazten zinegotzi izateaga-

tik. Kobratu, kobratzen genuen,

baina alkateari ematen genion

gure dirusaria, hark kudeatze-

ko.

ze aeman enuen bese ade-dieako kideekin?

Politika kontuetan ez genuen bat

egiten batzuetan, baina gogoan

dut asko eztabaidatzen genuela

eta adostasunak ere horrela lor-

tzen genituela. Herrira begira

egiten genuen lan guztiok.

Gogoan dut, esaterako, Santi

Brouard hil zuten eguna. Egun

hartan osoko bilkura genuen

udaletxean. HBko zinegotziak

osokoa bertan behera uzteko pro-posamena egin zigun gainerako

zinegotzi guztioi, eta denok esan

genion baietz. Gertaeraren larri-

tasunaz denok konturatu ginen,

ez zen egon diskusiorik. Uste dut

orain beste modu batera hartzen

direla erabakiak, herriari kasu

txikiagoa egiten zaiola, ez zaiola

lehen beste begiratzen, eta hori

ez zait batere gustatzen.

Noakoa iudiu iaiun uda ode-

kai iaeko ana?

Nik gustura egin nuen, ikusten

nuelako denok ari ginela batera

lanean. Administrazio orokorrek

gauzak beste ikuspuntu batetik

begiratzen dituztela ere kontu-

ratu nintzen. Eskolak bateratueta bakarra egin genuenean, adi-

bidez, horrenbeste gela, labora-

tegia eta ez dakit zenbat gauza

gehiago jartzeko eskatu ziguten.

Ez ziren konturatzen Elgeta herri

txikia dela. Herri guztiak ez dira

berdinak.

Juan Maria Arantzeta, Elgetan, egubakoitz goizean. | larra itz zeberio

"Oain eabakiakaen dia eiaioenbesebeiau baik"

"Kobaen enuendiua akaeaiemaen enionak kudeaeko"

U D A L O R D E Z K A R I I Z A N D A K O A K

Jun Mri arntzt egizbl | Independenteak (1983-1987)

hkuk , Px bu k u

idud k dk pkuk

s bud u u, k ku k u uk

Industrialdeko lehen fasea egin zuten Arantzetaren agintaldian. | l.z.

"asko ztbidtzn gnun, t horrl iristnginn dostsuntr, hrriri bgir bti"

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

11/40

gOIENA | 2013-05-13 | astelehena 11

herriakeskoriatza

ImANOl gAllEgO | eskoriatza

Mendia, bertsoak edo txakolina

bezala, euskal izaera eta bizimo-

duaren parte da. Aisialdiaren

zati handi bat mendian igarotzen

dugu. Hori horrela dela ikusita,

Huhezi fakultatea mendi astea

antolatzen hasi zen. Aurten, bai-

na, ekimena dezente handitu da.

Rosa Lasagabaster Eskoriatzako

Udaleko Kirol aholkulariak eki-

mena ezagutu eta osasun asteak

izandako harrera onaren ostean,

fakultatearekin batera, aste bat

beharrean hilabete osoa antola-

tu dute. "Orain, ekimen osoagoa

eskaintzen diegu eskoriatzar eta

unibertsitateko ikasleei", dio

Lasagabasterrek.

Goraipatzekoa da ekimenak

batu dituen bi taldeak. Orain

arte egiten ez zen moduan, eki-mena hazi denetik, unibertsita-

teko ikasleez gain eskoriatzarrak

ere bildu ditu. Herrian egiten

diren ekintzak herrian dauden

guztiei zabalduta. Ekintza guztiak

irekiak dira; hala ere, Lasaga-

basterrek aipatu duen moduan,

"astegunetako ekintzetara ikas-

le gehiago etortzen dira eta aste-

buruetakoetara, berriz, herritar

gehiago". Hasi berri duten ibil-

bidea ez da erraza izango, baina

Eskoriatza bezalako herri txiki

batean ikasle eta herritarrak

batzea bururatu izana zorion-

tzekoa da.

a b Mendia eta bertan egiten diren

ekintzak hobeto jorratu eta sail-

katzeko, ekintza bakoitzari hila-

bete honetako aste bat eskaini

diote. Maiatzeko lehen astean,

eskalada kontuei heldu zieten.

Eguraldiak kale egin arren, eki-

menak oso harrera ona izan

zuen.

Bihar, Eskoriatzako Vasco

-Navarro trenbide zatia ezagu-

tzeko ibilaldia egingo dute. Men-

di irteerei eskaini dioten aste

honen barruan, eguaztenean

herriko mendi elkartea bizibe-

rritzeko asmoarekin bilera egin-

go dute udaletxean, bertaratzen

direnen ideia eta iradokizunak

jasotzeko asmoarekin.

Hirugarren astean orientazioa

izango da protagonista. Parte

hartzaileek herriko mapa hobe-

to ezagutzeko aukera izango dute.

Ekintza horretarako, baina, ize-

na ematea beharrezkoa da. Tal-

deka, lehenengo Eskoriatzan,

eta nahi dutenek Garaion, orien-

tazio jolasak izango dituzte. Azken

astean Eskoriatzan egiten den

Gabez Takarraran lasterketa

behar bezala promozionatzeko,

haren aurkezpena soilik egingo

dute.

e p bEskoriatzan bertan, aurreko

egunetan egindako lehen jokoen

ostean, orientazioaren arloan

gehiago sakondu nahi dutenek

aukera ezin hobea izango dute

maiatzaren 26an, Garaion espre-

suki orientazio jokoetara bide-

ratuta dagoen gunean ibiliko

baitira. "Bertan hiru maila ezber-

dinetako ibilbideak egiteko auke-

ra izango dute".

Ekintza hori ere doakoa izan-

go den arren, Eskoriatzatik

Garaiora joatea ez da barne egon-

go. Dena den, gauzak errazte

aldera, parte hartzaile guztiak

plazan elkartuko dira, eta bertan,

azken orduko autoak antolatze-

ko aukera egongo da.

P hKirol Saila hasi da hurrengo

hilabeteetarako ekintzak anto-

latzen. Horien inguruko zehaz-

tasunak emateko goiz izan arren,

ekainean Emakumeen Bira dato-

rrenez, bizikletaren inguruko

ekintzak antolatzen hasi dira.

Uztailean udalekuak martxan

egongo direnez, gazteek zenbait

kirol ekintza izango dituzte aisial-

di gisa. "Baina kirola eta osasu-

na bateratzeko proposatu diet",

dio Lasagabasterrek. Esan beza-

la, goiz da zehaztasun gehiago

emateko, baina, ziur, hurrengo

hilabeteetan eskoriatzarrek kiro-

la egiteko aitzakia bat baino

gehiago izango dutela.

e Ud hu md u u u du

a u, d, md ju du

Maiatza, mendiaren hilabetea

Tatau hazta z a a a. | aitziber gorosabelUuu a hasa t tu maa. | pablo berezibar

Atz Huta zautza jaa taa. | pablo berezibar

Mendi HilAbeTeko egiTArAUA

14, martitzena

16:00euu ed :zmu-e. e: hu.

15, eguaztena

19:00Eraiki dezagun denon arteanmendi elkartearen etorkizuna .b d du jd. lu: u .

19, domeka

09:00euu ed :zmu-e. e: .

21, martitzena

19:00 i ox d o

uu Pura vidaflmearen proiekzioa. Lekua:hu.

23, eguena

17:00e due: j.lu: p. *i-m:ix, hu dd.

26, domeka

10:00g uu

: , .e : . *g

j, u.

29, eguaztena

19:00g t u.

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

12/40

2013-05-13 | astelehena | gOIENA12

ImANOl gAllEgO | aretxabaleta

Gazta, panpinak, pintxoak, eztia...

produktu zerrenda amaigabea

zirudien. Postu bakoitzak sorpre-

saz beteriko erakusleiho berri

bat zirudien. Ohikoagoak diren

janari edo arropa postuez gain,

egur birziklatuarekin estrukturak

egiten dituen enpresa bat ere

bazegoen. Azokak gainera, pro-

duktuak ezagutzeko aukera ema-

teaz gain, tailerren bitartez, hauek

nola egiten diren ere ikasteko

aukera ematen zuen.

Aurtengo Ekobira indartsu

hasi dela dirudi. Zapatua osoan

zehar Aretxabaletako plaza pro-

duktu ekologikoz bete zuen-eta.

Aretxabaletarrei nagiak ateratzea

kosta bazitzaien ere, eguerdi par-

tean oso giro jatorra zegoen. Azo-

ka izan arren, erosketek beste

mota bateko kutsua zuten; "pro-

duktu naturalagoak dira" zioen

erosle batek "plastiko eta kimikoe-

tatik at oso produktu onak aurki-

tu daitezke" zioen beste batek.

Erosleak baina, ez ziren,

Kutxak sortutako ekimen honen

onuren inguruan hitz egin zuten

bakarrak. Saltzaileek ere, ban-

ketxeak aurrera ateratako eki-

menaz oso iritzi ona dute "plata-

forma handi batean zaudela

dirudi" zioen batek. Egia da, Eko-

bira Gipuzkoako zortzi herritan

zehar ibiliko dela eta toki guz-

tietan Aretxabaletan izandako

harrera lortzen badute arrakas-

ta erabatekoa izango da.

Hori horrela gertatzen bada,

onurak ez dira saltzaileengan

soilik igarriko. Saltzaile baten

hitzetan, "azoka honek produktuak

saldu eta gizarte osoarentzat onak

diren ideiak oparitzen ditu".

Einez ezuuIkuspuntu ekologiko hori lantze-

ko, zenbait informazio panel jarri

zituzten. Horrez gain, plazan ber-

tan, etxeko txikienek hainbat

jolasetan aritzeko aukera ere izan

zuten. Jendea inplikatzeko gai-

nera, goizean etxeko produktue-

kin birziklaturiko altzariak eta

etxeko balkoian barazkiak noiz

eta nola landatzen ikasteko tai-

lerrak egin zituzten, arratsaldean

berriz, xaboi eta kremagintza

izan zuten.

Zpu pz zu zk pduku kkk ukk k uk z

Produktu ekologikoak erosi eta

ezagutzeko aukera lehen Ekobiran

arEtxabalEta

Elgetako bolatokian irabaztea baino garrantzitsuagoa parte hartzea zen. | imanol soriano

I.g. | elgeta

Oso borobila ez den bolo batek

15 bat metrora dagoen hiru txir-

lo jotzea ez da erronka erraza.

Baina Elgetako bolatokian gutxie-

nekoa irabaztea zen. Hasierako

beroketa jokoan, barre algara

ugariren artean, parte hartzaile

bakoitza pistari neurria hartzen

hasi zen. Lehen jaurtiketen ostean,

txapelketaren unea iritsi zen.

Guztira 77 parte hartzaile

lehiatu ziren eta etxekoek, ner-

bioengatik edo, ez zuten oso emai-

tza onak lortu. Lehen saria Las-

turrera joan zen. Benetan aipa-

tzekoa Elgetan neskek erakutsi

zuten maila, 3. eta 5. postuak

lortu zituzten-eta.

Hueno benUrtetan hiru txirlo txapelketako

zirkuitutik kanpo egon ostean,

aurtengo Mendekoste jaietan

Gipuzkoako txapelketak lehiake-

ta egingo du Bergarako San Joxe-

peko bolatokian. Zapatuan 21:00-

tan izango da norgehiagoka eta

jende guzt iari zabal ik dagoen

txapelketa izango da.

Sari nagusia Lasturrerajoan zen arren, guztiekgogotik disfrutatu zuten

ElgEta

Inguruko baserrietako produktuez gain, musikak ere bete zuen Aramaioko plaza. | imanol soriano

Gertuko produktuen azoka herrikoia AramaionAramaio Basarri Barri ekimena sortu zenetik, herriak

ekologia eta gertuko produktuekin duen harremana

dezente sendotu du. Zapatuko azoka horrenerakusle izan zen. Herri guztiak hartu zuen parte,

batzuk erosle bezala eta beste batzuk,baserritarren

kasuan bezala, euren ogia edo sasoiko barazkiak

eskaintzen. Horrez gain, bidezko merkataritzakopostu bat ere jarri zuten. Goiza borobiltzeko,

trikitilariez gain, herritar batzuek espresuki azokari

egindako kopla batzuk abestu zituzten.

Txikiek ere ederto pasa dute jolasean. | i.g.

Erosteaz gain, zer ikasi ere egon da. | i.g.

Jende ugari gerturatu da produktuak ikusi eta erostera. | imano l gallego

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

13/40

gOIENA | 2013-05-13 | astelehena 13asteburuari begiratua

AretxAbAletA

ImANOl gAllEgO | aretxabaleta

Fokuak besterik ez ziren alta.

Alonbra gorria, jendea, modeloak,...

Zapatuan 18:00etatik aurrera Dura-

nak, kale izateari utzi zion eta

herriko pasarela bihurtu zen. Bai-

nujantziak, soinekoak, pijamak...

Denetik ikusteko aukera egon zen.

Bosgarren desilea izan arren,

urduritasuna nabari zen.

Idoia Elexpuruk kapitain lanak

hartu eta musikaren laguntzarekin

Durana kaleko alonbra gorritik

Belar Metako jantziak erakusten

hasi zen. Ez zen modelo bakarra

izan eta aretxabaletar ugarik, lotsa

etxean utzi eta Belar Meta, Kilima,

Titare eta Haurrak dendetako

arropak ongi baino hobeto eraku-

tsi zituzten.

Saihski janaDesflea bukatu eta gero Giokela-

ren eskutik, UDA kirol elkartearen

alde, saiheski errea dastatzeko

aukera egon zen. Mitarte kalearen

hasieran jende mordoxka bat batu

zen Iosu harategiak eskainitako

haragi gozoa jateko. Mokadutxoak

bustitzeko gainera ardoa eta gara-

gardoa ere izan zuten.

Durana kalea dendetakomodaren erakusleiho bihurtu zenBosgarren aldiz, Belar Metak antolatutako desfleak jende asko batu zuen

Fin ibili ziren gazteak pasarela gainean. | imanol soriano Saiheskia dastatzeko aukera. | i.s.

Modelo gazteak ere izan ziren. | i.s.

I.g. | arrasate

Eroski bezalako hipermerkatu

handietara behin eta berriro

joan arren, beti topatzen duzu

produktu berriren bat. Horre-

gatik azken asteotan, jendeak

bere eskaitza zabala hobeto

ezagutzeko, Eroski ekintza uga-

ri antolatzen hasi da. Zapatuan,

bertako langileek, Arrasateko

hipermerkatuak eskaintzen duen

guztia erakusteko moda desflea

egin zuten. Betaurrekoak, arro-

pa... Denetik erakutsi zuten,

langile uniormea kendu eta

modelo lanak egin zituzten lan-

gile eta amiliakoek. Ikusle zein

parte hartzaileak gustura gera-

tu zirenez, negu partean bigarren

desfle bat egingo dute.

Eroskiko langileen eskutik udakoproduktua erakusteko desflea

Txikienek jaso zituzten txalo gehienak. | x.u.

Bazkideez gain, gazteek ere desflatu zuten. | xabi urzelai

ArrASAte

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

14/40

14 2013-05-13 | astelehena | gOIENAasteburuari gainbegiratua

zurIE v.d.m. | arrasate

San Isidro jaiak bizirik daudela

erakutsi dute asteburuan Musa-

kolan. Eta beste behin ere, inde-

pendentzia aldarrikatu dute ber-

tako biztanleek, umore klabean.

Zapatu goizean Axerikoa zubia

birkonkistatu zuten; horretarako,

Arrasateko armarriaren gainean,

auzoko ikurra den astoaren irudia

ipini zuten. "Miraria gertatu da!",

esaten zuten harro jaien antola-

tzaileek.

Denetarik egiteko aukera izan

dute bertakoek zein kanpokoek

asteburuan. Haurrentzako jolasak,

sokatira edo musikaz gozatu dute

bertaratu direnek. Azken horren

harira, zapatuan egunean zehar

txarangak bere lana egin bazuen,

gauean DJ Amaiak eta Kaixoren

erromeriak hartu zuten protago-

nismoa. Eta ezin ahaztu herri

bazkaria; txartelak salgai ipini

eta egun gutxira saldu ziren guz-

tiak. "Krisiak zerbait kentzea

derrigortzen badu, ez dadila baz-

karia izan!".

Uzk Aaka a

Urrezko Astakiloa ere banatu

zuten zapatuan; Juan Jose Gar-

mendiak harrituta hartu zuen

albistea eta harro eta hunkituta

jantzi zuen paparrean astakiloa

eta eskuetan hartu zuen iloben

argazkiak zituen plaka. "Horrela-

ko auzorik ez dago munduan!".

oihana elortza

Ez da denbora asko Oatiko Urgain eskolako neska-mutikoek Nax etabere laguntzaileakliburua aurkeztu zutela, gaztetxoek eurek idatzitako

ipuinekin osatutako liburua, hain zuzen ere. Zapatuan, baina, Txandaren

eskutik, ipuin horiek irakurri beharrean entzun eta ikusteko aukera egonzen Oatiko hainbat lekutan, ikasleak ipuin kontalari ibili ziren-eta.

Argazkian, San Lorentzon egindako ipuin kontaketako une bat ikus

daiteke.

Neska-mutilakipuin-kontalariegun batez

Musakolako jaiek independentzia

usaina izan dute beste behin ere

Iban Goi Musakolako alkatea Urrezko Astakiloa ematen. | imanol soriano 200 lagun inguru eseri ziren mahaiaren bueltan herri bazkarian. | imanol soriano

Axerikoa zubian, astoa dragoiaren partez. | xabi urtzelai

imanol soriano

Antzuolan Anelkar elkarteak antolatutako elkartasun festak arrakasta

izan zuen eta antolatutako afarira herritar ugari bertaratu ziren, 80

inguru. Osteko dantzaldira, gainera, lagun ugari bertaratu ziren, etaantolatzaileak benetan pozik agertu dira emaitzarekin. Patxi

Monteroren laguntzarekin ordu eta erdiz gorputza mugituta freskurak

kentzeko erremedio bikaina aurkitu zuten, gainera.

Elkartasun festa borobila

mAite sAlegiJUAn Jose gArmendiA ZUhAitZ Uli

"San Isidroek azken urteetanzerbait behera egin dute baina guk

hemen egoten jarraitzen dugu, eta

ederto igartzen dugu. Esatebaterako, urtero etortzen naiz

lagunekin-eta bazkarira eta plan

bikaina izaten da".

beAt APrAiZ

"Egitarau polita egon da aurten erejaietan. Herri bazkarirako dena

prestatzen ibili naiz. Izan ere, jende

pilo batek hartzen du parte urtero;jaietako ekintza garrantzitsuetako

bat da, giro polita egoten da,

gaiteroek-eta alaituta".

ibAn goi

"San Isidroak hasi zirenetik, denaoso ondo joan da. Eguraldi hobea

espero genuen, baina hori ez zaie

inporta izan jaiekin bat egindutenei, jende asko ibili da eta.

Denetarik egin dugu, baita mirari

txikia zubian ere".

"Egubakoitzean hasi nintzen San

Isidro jaiak ospatzen eta oso ondo

joan dira. Urtero etortzen gara

bazkarira, eta niretzakoantolatutako gauzetatik onena da.

Denok izaten gara ezagunak eta

ederto pasatzen dugu".

"Ez nuen uste Urrezko Astakiloa

emango zidatenik, ezusteko handia

izan da. Nire lagunak izan diratxarrenak, sekretuan eduki dute

dena eta gaur arte ez dut jakin. Oso

pozik nago; hemengoentzat ohoreada eta Urrezko Astakiloa jasotzea".

ArrAsAte

AntZUolA

oAti

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

15/40

gOIENA | 2013-05-13 | astelehena 15ArrAsAte

jOkIN bErEzIArtuA | arrasate

Ezagutza eta jario handiko pertso-

na dela berehala konturatzen da

elkarrizketatzailea Tomas Urzain-

ki historialariarekin (Iruea, 1949)

solasean hasten denean. Etzi Kul-

turateko areto nagusian (19:00)

egongo da, Udaberriko Hitzaldi

zikloaren barruan.Los reyes caste-

llanos Alfonso VIII y X vs. Arrasa-

te, dialectica conquistador-conquis-

tado (1200-2013) izenburua jarri dio

bere saioari.

Oooean ea laei aea ai:

ea eino d ea?

Historian testu-inguratzea oina-

rrizkoa da eta Naarroako Erresu-

maren inbasioa hasi aurretiko

hainbat xehetasun azalduko ditut.

Inbasioaren gainean, Naarroakoa

eta Gaztelakoa gizarte ezberdinak

zirela azalduko dut; egun ere hori

islatzen duten adibideak badaude

-eta. Hainbat xehetasun emangoditut Naarroako Erresumak jasan

behar izan zituenez.

zein eisi d Aasae gaelao

eeeein?

Alontso X.ak, lurraldea kontrola-

tuta izateko, ondo gotortutako

hiribilduak sortzen ditu. 1256. urtean

Naarroako Erregea, Teobaldo II.a,

Alontso X.arekin bildu zen Gas-

teizen. Teobaldo II.-ak Naarroa

bere osotasunean itzultzeko eskatu

zion Alontso X.-ari Esteban de

Garibai historialari arrasatearrak

ere jaso zuen bilera hori. Gazte-

lako erregeak, lotsagabe bat zenez,

baiezkoa eman zion baina hilabete

berean Agurain sortu zuen, Gazte-

lako muga indartzeko. Lau urte

beranduago, 1260an, eman zion

Arrasateri hiri-gutuna. Aurretik,

baina, hiribildua egon bazegoen

eta hori ziurtatzen duten agiriak

badaude.

Gaztelako erregeak, ordea, hiri-

bildu hori gotorleku egin zuen.

Zertarako? Lurraldea eta herritarrak

kontrolatzeko. Izan ere, biztanleria

harresi artean bizi bazen askoz

errazagoa izango zen kontrolatuta

mantentzeko. Horrekin batera,

biztanleria bere jarraitzaile ziren

oligarkien eskuetan utzi zuen Gaz-

telako erregeak. Horiek eta beste

hainbat aspektuk lagundu zuten

konkistatzaileak gure herrian fn-

katu zitezen.

Hialdi iloaen heleao a

da hisoia ondo onaeaen aan-ia naamenea. zein iii d

ai hoen ainean?Ezinbestekoa da historia ondo kon-

tatzea, oinarrizkoa. Edozein nor-

banako zein gizarterendako zer

gertatu den jakitea oso garrantzitsua

da. Historia ez da neutrala; benetan

zer gertatu zen jakin behar dugu

egungo egoera zein den ulertzeko

eta beraz, etorkizuna nola eraiki

daitekeen aurreikusteko. Askok

diote dialektika bat dela euskaldun

eta espainolen artean, karlista eta

liberalen artean, agaramontar eta

beaumontarren artean, oinaztar

eta ganboatarren artean...

Baina hori ez da arazoa: gizar-

te dominatzaile eta konkistatzaile

bat dago alde batetik; hori da Gaz-

tela, egun Espainia dena. Beste

aldean dago Naarroa, gurea, beste

eredu politiko bat eta nazio ezber-

din baten izaera duena. Konkista-

tuak izan gara eta ordutik euren

menpe izan gaituzte. Hainbat aldi-

tan saiatu dira disimulatzen edo

beste era batera esaten baina dia-

lektika, fnean, honakoa da: kon-

kistatzaileak eta konkistatuak. Ez

gara hobeak edo okerragoak, batzuk

konkistatzaileak dira eta besteak

konkistatuak.

Konkistatzaileak konkistatuaukatu gura du. Euren politikak

ukatzaileak izan dira betidanik.

Horregatik egia azaleratu behar

dugu. Izan ere, gure gizarteari poli-

tika konkistatzaile zehatz batzuk

aplikatzen zaizkio.

Aaleaeo lan hoi ein ae daoe-

la se d?

Hasierako puntuan gaudela esan-

go nuke. Pazientziarekin eta behar

den moduko zabalkundearekin

joango gara konturatzen. Kata-

lunian, adibidez, konturatu dira

konkistatutako gizarte bat dire-

la. Eurak konturatu dira; beste

kontu bat da Espainiako komu-

nikabideek nahi dutena ulertzen

dutela eta beraz, nahi dute hela-

razi. Bestalde, gai batzuk daude

onetik ateratzen nautena. Boron-

datezko entregatzearena da bat.

Herri bati borondatez entregatzea

eskatzea, borondatez esklabo egi-

tea eskatzea modukoa da. Boron-

datez entregatu? Askatasuna ez

da sekula borondatez ematen.

zilo hone oso haea ona ian de

oain ae. Nola aloaen d aa-saeaen inees hoi?

Arrasate oso herri berezia da. Gus-

tatu edo ez, ekonomiak agintzen

du eta Arrasaten ekonomiak pisu

handia duenez, herri moduan indar

eta kemen handia erakutsi izan

du. Gure historiaren gaineko hitzal-

diek interesa piztea oso positiboa

da; herritarrek interesa agertzen

badute bide onetik goazela esan

gura du.

tomas Urzainki | Historialaria

"Konkistatzaileak ukatu

egin gura du, horregatikegia azaleratu behar dugu"

h kk u Kuu, 19:00

Uk h kk k g

"boondaeenea?Asaasna e daoondae emaen"

"Hisoia e daneala; eneanea ena ainehaa dao"

Tomas Urzainki. | ido ia zabaleta

A.b. | arrasate

Hondakinen gaia ardatz hartu-

ta hainbat hitzaldi eta ekintza

antolatu ditu Arrasateko Zero

Zabor taldeak datozen egune-

tarako.

Eguaztenean, maiatzak 15,

Hondakinak... Geuk sortu, geuk

kudeatu izenburupean hitzaldia

eskainiko dute Arrasateko Zero

Zabor taldeko ordezkariek.

19:00etan izango da Arrasateko

gaztetxean.

Zapatuan berriz, maiatzak

18, Zero Zabor Taldeak postua

ipiniko du Seber Altube plazan

10:00etatik 14:00etara bitartean.

Bertako lehengaiekin egindako

pintxoak eta krepeak, sagar

zukua eta sagardoa dastatu

ahalko dira bertan, besteak

beste. Umeendako jolasak eta

tailerrak ere egingo dituzte.

Maiatzaren 22an, eguaztena,

hitzaldia eskainiko du Iigo

Iurrategik. Egungo bizimo-

duaren oraina eta etorkizuna

ulertzeko oinarrizko klabe batzuk

da hitzaldiaren izenburua eta

19:00etan izango da Kulturate-

ko areto nagusian.

Azkenik, maiatzaren 18an,

Hondakinak... Geuk sortu, geuk

kudeatu hitzaldia errepikatuko

dute Zero Zabor taldekoek, bai-

na gaztetxean egin beharrean

Kulturateko areto nagusian

egingo dute, 19:00etan.

Hondakinen gaiarekin lotutahainbat ekintza datozen egunetan

UribarriKo erretiratUen elKartea

Uribarri auzoko erretiratuen elkarteko lagunak astebeteko bidaia egin

zuten Galiziara apirila amaieran. 40 lagun inguru joan ziren eta

atsedenerako denbora gutxi izan zuten. Besteak beste, Ria de Arousa,O' Grove, Pontevedra eta Santiago de Compostela bisitatu zituzten.

Mariskoa eta Galiziako ardo zuria dastatzeko aukera ere izan zuten.

UribarrikoerretiratuakGalizian izanziren astebetez

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

16/40

16 2013-05-13 | astelehena | gOIENAArrAsAte

Besaide mendizale elkarte-

koek Bizkaiko Biraren 15.

etapa egingo dute domekan,

hilak 19. Areta eta Orozko

artean 13 kilometro eta erdi-

ko ibilbidea egingo dute;

Elorritxugana (729 metro) eta

Jesuriko (749 metro) tontorrak

egingo dituzte, besteak beste.

Era berean, Santa Marina de

Arrolako ermita ere ezagu-

tuko dute. Izena eman daite-

ke gaur, bihar edo etzi. Inte-

resatuek hiru egun horietako

baten Besaideko bulegora jo

beharko dute izena emateko,

19:30etik 20:30era.

Emilio Martinez zuzendaria fl-

matzen hasiko den Ocho apellidos

Vascos pelikularako Borja Cobea-

gak eta Diego San Josek egin

dute gidoia castinga deitu dute

hilaren 16rako. Euskal Herrian

egingo dituzten geldialdien artean

bat Arrasaten egingo dute. Dene-

tariko fguranteak behar dituzte;

interesatuendako 915 558 999 tele-

ono zenbakia eta ochoapellidos-

[email protected] helbide elektro-

nikoak eman dituzte. Argazkia

bidali beharra dago.

700 fgurante behar dituzte

guztira eta flma ekainaren 1etik

16ra bitartean grabatuko da.

'Ocho apellidos vascos'flmean parte hartzekocastinga hilaren 16an

Bizkaiko Biraren 15.etapa hilaren 19an,Besaidek antolatuta

Emarock proiektuaren era-

kusketa irekiko dute eguba-

koitzean, hilak 17. Euskal

Herrian musikan aritzen diren

emakumeei protagonismoa

eta espazio bat ematea du

helburu eta Kulturateko klaus-

troan zehar 70 emakume musi-

kari baino gehiagoren zuze-

neko emanaldietako argazkiak

ikusi ahalko dira. 2012ko maia-

tzean ireki zen lehen erakus-

keta, Tolosan. Orain Arrasa-

teren txanda da; hilaren 31ra

arte egongo da zabalik, mar-

titzenetik domekara bitartean

17:30etik 20:30era.

Emarock erakusketairekiko dute hilaren17an, Kulturaten

j.b. | arrasate

Eguen honetan, hilak 16, jakin-

go dugu zeintzuk diren AEDk

antolatutako 26. Arrasate Lite-

ratur Lehiaketetako irabazleak.

Sari banaketa ekitaldia Kultu-

rateko areto nagusian egingo

da, 18:30ean. Ekitaldia "xumea"

izango da eta Uxue Alberdi

bertsolari eta idazlea izango da

aurtengo gonbidatua. Alberdik

bere bizipenen eta esperientzien

berri emango die gaztetxoei.

198 lan aurkeztu dira lehia-

ketara: 124 ipuinen atalean, 46

poesien atalean eta 28 bertso-

paperen atalean. Antolatzaileak

pozik daude lan gehiago jaso

dituztelako eta Eskoriatza, Ber-

gara eta Oatiko eskoletatik

hainbat lan jaso dituztelako.

"Dtrio" lPena bakarra izan da bi talde-

tan ezin izan dutela saririk

banatu, ez dutelako lanik jaso.

Kalitateari dagokionez, "dene-

tariko" lanak jaso dituzte:

"Batzuk beste batzuk baino

hobeak, baina orokorrean oso

pozik gaude", dio Itxaro Artola

AEDko kideak.

AEDren literatur lehiaketen saribanaketa egingo dute eguenean

jOkIN bErEzIArtuA | arrasate

Francesco Tonucci Italiako psi-

kologia ikerlari ospetsuaren bisi-

ta izan dugu azken egunetan.

Haren Haurren Hiria liburua

aurkeztu zuten joan den eguenean

udaletxean, euskarazko bertsioan,

eta egubakoitzean zein zapatuan

Donostian egon daHerri hezitzai-

lea, eskola herritarra izeneko

jardunaldietan. Egueneko aur-

kezpenean Tonucciren ondoan

egon ziren Lorea Agirre euskal

kulturgintzan aditua, Inazio Azka-

rragaurizar alkatea eta Txatxili-

purdiko Gari Iturbe.

Txatxilipurdik argitaratu du

liburua, Berramesten ekimenaren

barruan. Txatxilipurdikoek Irrien

Lagunak, Hazi Hezi aldizkaria eta

Hik Hasi elkartea izan dute bide-

lagun liburua argitaratzeko. Mai-

der Elkorok euskaratu du eta

Lorea Agirrek idatzi du hitzaurrea:

"Esan ohi da maite dena itzultzendela, itzultzea maitasuna adieraz-

teko modu bat dela. Eta halaxe

da. Tonucci maite dugulako eka-

rri dugu geurera. Euskarara. Ez

beste hizkuntzetan irakurtzeko

gai ez garelako. Bagara, zorionez

gai gara. Tonucci geure egin nahi

dugulako, baizik", dio Agirrek.

Osoko bilkuren aretoa bete

egin zen hiria haurraren ikuspe-

gitik eraikitzea beharrezkoa dela

aldarrikatzera datorren liburua-

ren aurkezpenean. Interes handia

piztu zuen; hainbatek liburua

erosi eta Tonucciri sinatzeko

eskatu zioten. Oraingoz Txatxili-

purdiren egoitzan dago salgai

liburua, hamar eurotan. Lasteregongo da liburu-dendetan.

Hurr, iupgi zbrdiHaurrei entzutea beharrezkoa

dela uste du Tonuccik, baina hori

ariketa zaila dela nabarmendu

zuen. Haurrek benetan uste dute-

na esatea zaila dela uste du psi-

kopedagogo italiarrak, umeek

nahiago dutelako helduoi gusta-

tzen zaizkigun gauzak esatea.

Hala erakutsi omen diegu txiki-

tatik. Era berean, baina, haurrek

benetan uste dutena esaten digu-

tenean, eurekin kolaboratzen

hasteak beste hainbat heldurekin

arazoak sortuko lituzke, Tonuc-

ciren arabera: "Oso zaila da hau-

rrei entzutea, baina ahaleginak

merezi du". Liburua bera alkateei

egiten zaien proposamena denez

Tonuccik ez zuen erreparorik

izan Azkarragaurizarri honakoa

esateko: "Alkateak haurrei esa-

teko dutena entzuten badie ikus-

puntua irekiko du eta beraz,

alkate hobea izango da".

Izan ere, hiriaren oso ikuspe-

gi berezia dute haurrek: "Haurren

hiria diogunean, guztion hiriaz

ari gara. Haurrek ez dute ulertzen

norbait kanpoan uzten duen hiri

bat. Ez dute ulertzen aitona, anaia

txikia, txakurra edo landareak

baztertzen dituen hiria. Haurrak

hiriaren ikuspuntu ekologiko bat

dauka eta zientziaren ikerketen-

gandik ere oso gertu dago umea-

ren ikuspegia. Era berean, baina,

azken urteetan eraiki dugun hiria-

rengandik oso urrun dago hau-rraren ikuspuntua. Haurrek alda-

keta eskatzen dute". Aldaketa

eskatzen dute, Txatxilipurdi hitza-

ren beraren esanahitik oso gertu:

"Txatxilipurdi hitza asko gustatzen

zait. Buelta ematea esan gura du,

aldaketa. Hori da nire liburuak

aldarrikatzen duena", esan zuen

Tonuccik.

Asaltoak eta autoek irabazi-

tako tokia berreskuratu beharra

dagoela ere esan zuen: "Autoen

eskubideak gure haurrenak bai-

no lehenago deendatzen ditugu.

Autoenganako maitasuna gehia-

gotan erakusten dugu, gure hau-

rrekiko sentitzen duguna baino".

Gehiago jakin gura duenak, erosdezala liburua.

Tonucci: "Oso zaila da

haurrari entzutea, bainaahaleginak merezi du"'h ' p d; d txxpd

Amaieran hainbat liburu sinatu zituen Tonuccik. | argazkiak: jokin bereziartua

Osoko bilkuren aretoa bete egin zen liburua eta haren egilea ezagutzeko.

Txatxilipurdiko Baz eta Arando Francesco Tonuccirekin, Herriko plazan.

esanak

"Alaeahaeienen adieispna

ieio d eaalae hoeaiano da"

"Aoenanaomaiasnaehiaoeasen de haeioseniendna aino"frAncesco tonucci | psikopedagogoa

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

17/40

gOIENA | 2013-05-13 | astelehena 17bergara

mONIkA bElAstEgI | bergara

Udalak, berdintasunaren aldeko

politikak sustatu nahian, zenbait

programa ditu martxan, eta Paz-

koetan ere berdintasuna bultzatze-

ko kanpaina berezia prestatu du.

Batetik, pegatinak aterako

dituzte Jaietan ere berdintasunaren

alde!leloarekin, iazko ekimena

indartuz. Pegatinok Jardunek

banatuko ditu jaietako zapiekin

batera, eta tabernetan, txosnetan

eta beste hainbat lekutan ere jarri-

ko dituzte herritarrek hartzeko

eta arropan itsasteko. Hain zuzen,

Udalak animatu nahi ditu herri-

tarrak pegatina "alkandoran, kami-

setan, poltsan edo nahi duten lekuan

jartzera, eta, horrela, ingurukoei

berdintasunaren alde daudela

adieraztera". Eta gehitzen dute:

"Arazo hauek ez dira pertsonalak,

banakoei gertatutakoak, pribatuak

edo intimoak; gizarteko balioetan

daude. Denoi eragiten digu honek,

eta denon ahalegina eskatzen du

aldaketak".

Gomendioak emango dituztePegatinekin batera, jai giro pare-

kidea emateko, jaietako egitarauan

zenbait gomendio ere emango dituz-

te galdera batetik abiatuta: Zer da

jai-giro parekidea?Bada, udal ardu-

radunek garbi dute: "Emakumeek

eta gizonezkoek aukera berekin

festaz gozatzeko egunak izatea lor-

tu nahi dugu".

Horretarako ematen dituzten

gomendioen artean daude: batera-

garritasunez jokatzea, "etxeko lanak

eta zaintza-lanak etxeko emakume

eta gizonezkoen artean partekatuz,

denok festaz gozatzeko aukera iza-

teko"; emakumeei eta gizonezkoei

egozten zaizkien ohiko rolak gain-

ditzea, "ekintza guztietan emaku-meek eta gizonek parte hartuz";

jarrera sexistarik gabe aritzea,

"emakumeak bigarren mailan laga-

tzen dituzten jarrera guztiak alde

batera lagata, hala nola emakumeak

objektu gisa aurkezten dituzten

komentarioak eta ekintzak, eta

sexualitate arrazoiengatik inor

gutxietsi gabe homofobia eta trans-

fobia barik; eraso sexistarik gabe

jardutea; eta baita erantzukizunez

ere.

Tabernariek arreta bereziaTabernariei, sexu erasoren baten

lekuko izanez gero, egoki jokatzeko

zenbait proposamen ere eman nahi

izan dizkiete: "Izan ere, emakumeek

erasoak eta indarkeria urteko edo-

zein unetan jasan arren, ez dugu

ahaztu behar festaguneetan eraso

hauek ere gertatzen direla. Datuek

hala erakusten dute".

Pazkoetan berdintasuna bultzatzeko zenbaitgomendio emango ditu Udalak egitarauanKp u pk uk u, 'J u !' k

t.m. | bergara

Bisita berezia izan zuten mar-

titzen goizean Bergarako Aran-

zadi Ikastolan eta Antzuola

Herri Eskolan. Kolonbiako Fun-dacion Estructurar izeneko

gobernuz kanpoko erakundeko

hiru kide izan ziren ikastetxeo-

tan jarraitzen dituzten hezkun-

tza ereduak bertatik bertara

ezagutzen. Gobernuz kanpoko

erakundeko ordezkarien esa-

netan, "oso baliagarriak" iru-

ditzen zaizkie gurean ikusita-

koak gero Kolonbian aplikatze-

ko.

26 urte daramate lanean

Duela hamahiru urte hasi zenFundacion Estructurar erakun-

dearen eta Mondragon Taldea-

ren arteko elkarlana. Gobernuz

kanpoko erakunde horrek 26

urte daramatza lanean eta behar

handien duten umeekin egiten

dute lan. Iaz, Huhezi fakultate-

ko 7 ikasle izan ziren Kolonbian

praktikak egiten.

Kolonbiako Fundacion EstructurarGKEko ordezkariak Aranzadin izan dira

Kolonbiako ordezkariak Aranzadikoekin. | txom in madina

m.b. | bergara

Maiatzaren 14an Musika Esko-

lako irakasleekMusikaren zirku

mundiala!!!ipuin pedagogikoa

taularatuko dute, 4 eta 8 urteko

ikasleentzat Zabalotegi aretoan.

Emanaldian, Oihan Vegak jar-

dungo du zirkuko aurkezle, eta,

ikuskizunean barrena, pianista

siamdarrak, Hamoboed sugeen

sorgintzailea, panpina abeslaria,

sorgintxeloa magia egiten,

Tubahandi gizon indartsua eta

Tronpi eta Tronpa pailazoak

ikusteko aukera izango due hau-

rrek, zirkuko beste artista batzuen

artean. Musika Eskolaren bos-

garren ipuina da.

Musika Eskolak besteipuin bat taularatuko du'muk ku u!!!' u 14 uk u kk kk

m.b. | bergaraUdaletik jakinarazi dutenez,

Ondasun Higiezinen Gaineko

Zerga ordaintzeko epea zabal-

tzear da: borondatezko epea

maiatzaren 15etik uztailaren

1era izango da; hortik aurre-

ra errekarguarekin kobratu-

ko dute.

Erreziboen ordainketa

banketxeren batean helbide-

ratuta duten zergadunei, ban-

ketxe horren bidez bidali eta

kobratuko zaie. Erreziboak

helbideratu gabe dituzten

zergadunek, berriz, datozen

egunetan etxean jasoko dute

ordainketa egiteko beharko

duten agiria. Agiri horrekin

edozein banketxe edo udal

bulegoetatik pasa daiteke

ordainketa egiteko. Agiri hori

maiatzaren 31 baino lehen

jasotzen ez bada, edo azalpe-

nen baten beharra izanez gero,

Kontu-hartzailetzako bulegoe-

tatik pasa daiteke.

Kontribuzioaordaintzekoepea asteonirekiko dute

Pazkoetan,argazkilehiaketaUdaleko Kultura ZerbitzuakPentekosteak 2013

argazki lehiaketa antolatu

du eta nahi duten

argazkizale guztiek hardezakete parte. Hilaren

17tik 21era ospatuko diren

Mendeskoste jaietanateratako edozein argazki

aurkeztu ahal izango da,

betiere, jai giroa islatzenbadute.

Euskarri digitalean

aurkeztu beharko dira

lanak, zuri-beltzean edokoloretan, eta nahi adina

aurkeztu ahal izango dira.

Lanok aurkezteko epeahilaren 24an, 13:00etan,

bukatuko da, kultura

etxean. Saria 200 euroizango da.

Pentekoste jaietako kartelaren

irudia Oihana Altzelaibergararrarena da. Udalak

deitutako lehiaketara 12 lan

aurkeztu dira eta epaimahaiakAltzelairena aukeratu du

aurtengo jaietako irudia izateko.

"Koloretsua eta alaia da", esan

dute epaimahaiko kideek, eta"dantzarako gonbita egiten du,

jai-giroan murgiltzekoa", gehitudute.

Altzelai gazteak 400

euroko saria jaso du. Altzelairen irudia. | oiha na alzelai

Oihana Altzelairena da aurten kartela

Jaitetako Xaxau birusa da pegatinako elementuetako bat. | goiena

Kriskitin musikaren bila ipuina da taularatu dutenetako bat. | bme

7/30/2019 Astelehenekoa 409 (2013-05-13)

18/40

2013-05-13 | astelehena | gOIENA18 oati

A.T. / O.E. | oati

Oati Abesbatza eta Bergarako

Orfeoia Requiem lanaren kon-

tzertua eskaintzeko batu egingodira. Ganbara Orkestrarekin

batera sortu dute proiektua eta

Aitor Biain zuzendariak gidatu-

ko ditu kontzertuak. "Proiektu

handia dugu eskuartean, jende

askok parte hartuko du eta erron-

ka handia da guretako", esan du

Biainek. Duela urtebete hasi ziren

proiektuarekin lanean.

120 pertsonaz osatutako koroak

kantatuko du eta 26 pertsonakoorkestraren laguntza izango dute

abeslariek. Beraz, 150 lagun ingu-

ruko taldeak hartuko du parte

proiektuan. Karlos Etxaniz Ber-

garako Orfeoiko presidenteak

esan du eurendako oso berezia

dela proiektuan parte hartzea.

Manu Egaa kultura zinegotzia-

rentzat, berriz, "proiektu herrikoia

da, Debagoiena mailan egina eta

itxura profesionala duena".

Sarrerak, egue

astelehenekoa 409 (2013-05-13)

Documents