c:\fakepath\1 m 6 gaia 4 erroma 2007 08

ERROMA• Bilakaera• Ekonomia• Gizartea

• Egitura politikoa• Erlijioa• Kultura

• Ekarpenak• Hirigintza eta artea

•Hispaniaren eta Galiaren konkista• Iberiar penintsulan aurkitu zutena

• Erromanizazioa• Euskal lurraldean

• Galtzadak•Inperioaren amaiera

Hispaniaren konkista Erromatarren aurretik

Hispaniaren konkistaEuskal tribuen ezaugarriak

• Gizarteak tribu antolaketa zuen, emakumearen nagusitasunarekin

• Agintea, adinekoen kontseiluak zuen

• Ekonomia fruitu bilketan oinarrituta, ezkur bilketa bereziki

• Artzaintza ere lantzen zuten

• Nekazaritza (laborantza) apala zen, emakumeak lantzen zuten, aitzurrarekin eta laiarekin, animaliaren laguntzarik gabe

• Erlijio berezia: izadiko indarrak gurtzen zituzten

• Ortzi edo Urtzi jainkoa eguzkiaren sinboloa adoratzen zuten; Odei, ekaitzen jeinua; Mari, Basajaun...

• Heriotza ondorengo bizitzan sinisten zuten, hildakoei janaria, tresnak...jartzen zizkieten

Hispaniaren konkistaEuskal tribuen ezaugarriak

Hispaniaren konkista

Administrazio banaketa

K.a. 218. urten Tarragonara etorri

ziren, Kartagotarrei bidea mozteko

Erromara bidean

Hispaniaren konkista

Hispaniaren administrazio banaketa Probintziak

Iruña-Veleia ( Araba )

Araban, erromanizazioaren adierazlerik onena, Astorga-Bordel

galtzadari lotua, Iruña/Veleiako Oppidum izenekoa da.

ERROMATARKUNTZA

AlfabetoaZenbakiak Egutegia

CALENDARIO JULIANO1.Januarius (31 días) 2.Februarius (28) (ó 29)3.Martius (31) 4.Aprilis (30) 5.Maius (31) 6.Junius (30) 7.Julius (31) (antes Quintilis) 8.Augustus (30) (antes Sextilis) 9.September (31) 10.October (30) 11.November (31) 12.December (30)

ERROMATARKUNTZA

K.a. 700

ERROMATARKUNTZAHizkuntzak

ERROMATARKUNTZA - Hizkuntzetan

Inoiz pentsatu al duzu gure ohiturak, izakera, hizkuntza, dibertitzeko era, ...

nondik datozen ?

10 gutxienez jakin beharko

nituzke !!!

Konturatzen zara zergatik ikasten

ditugun antzinako zibilizazioak ?

Nondik gatozen jakiteko !!!

ERROMATARKUNTZA - Zuzenbidea

Kristautasuna Enperadoreak hiltzen zirenean, erromatarrek jainko bezala gurtzen (adoratzen) zituzten.

Kristauek hori ez zuten onartzen.

Horrela, Kristo ondoren 250. urtetik aurrera, milaka kristau espetxeratu edo eta zirkuko lehoietara bota zituzten.

Bizitzak arriskuan ikusita, kristauak KATAKONBETAN (lurpeko galerietan) elkartzen ziren ezkutuan otoitz egiteko.

K.o. 313. urtean Konstantino enperadoreak kristautasuna legeztatu egin zuen.

HirigintzaKanpamendutik ... hirira

Hasiera kanpamendu

militarrak

Gero, batzuk HIRIAK

bihurtu ziren

Erromatarkuntza – (Erromanizazioa)

Erromatarkuntza – (Erromanizazioa)

ForuaFlaviobriga

Getaria

Ekonomian aldaketak

• Hirien inguruan baratzeak

• Urrunago “villae” izeneko ekoizpen unitateak (etxebizitza + baserria)

• 3 produktu nagusi: garia, olioa eta ardoa.

• Meatzaritza: urrea, beruna, eztainua, kobre, burdina

• Arrantzan : “garum”

Ekonomian aldaketak - Errepasoa

Galtzadak

Galtzadak

Erromatarkuntza euskal lurraldean

Ager

SaltusUreztatzeko teknikak

Lugorria Goldea

Gainbeherakadaren arrazoiak

Barne arazoak

-Gerra zibil ugari jeneralen artean,

-Ondorioz bideak ez ziren seguruak eta merkataritza beherantz.

-Beste lurralderik ez zen konkistatu eta esklaburik ez

-Produktuak saltzerik ez zegoenea, nekazaritzak behera

-Gerra harrapakinik ez zegoenez, zerbitzu publikoak mantentzeko bide bakarra, hirietako biztanleei zergak kobratzea

-Ondorioz, jendea hirietatik landetara joaten da.

Kanpo arazoak

-Iparraldean Rin eta Danubio ibaiez beste aldera barbaroak bizi ziren, nekazariak eta abeltzainak

-Hegoalderako lurraldeak hartu nahi zituzten eta muga luzeei eraso egiten zieten (emigratu nahi zuten)

-III. mendeaz gero barbaro tribu batzuk Inperioaren barruan ezartzea lortzen dute (batzuetan indarrez, beste batzuetan tratuak eginez)

-K.o.III.mendearen amaieran enperadore batzuk, arazoak konpontzeko neurriak hartu nahi baina ez zuten lortu hobetzerik.

Erorpena-Mapa

III. Mendean zehar herri germaniarren erasoei frente egin zieten eta batzuetan Inperioak asimilatu egin zituen, soldadu edo kolono gisa.

Baina 376.ean hunoen presioak germaniar tribuak inperioaren mugetara bultzatu zituen.

Barbaroak

476. urtean bukatzen da, barbaroak

enperadorea botatzen dutenean

1.485. urtean bukatzen da, turkiarren

Konstantinopla konkistatzen dutenean

Eta honelako hiriak izatetik . . .

. . . honelakoetara pasa ziren

Baina hori hurrengo gaian aztertuko dugu.

Erdi Aroa