10 ohiane unibertsoa

Existitzen den guztia unibertsoa da.

Unibertsoa astro guztien multzoa eta multzo horrek betetzen duen espazioa da.

• Zeruko berezko gorputzak dira adibidez izarrak, planetak, kometa, satelitea etab.

• Unibertsoko materia guztia gune bakar baten bilduta zegoen, baina duela (15.000.000) miloi bat urtean inguru eztanda egin zuen eta zabaldu eta sakabanatu zen materia eta horrela sortu ziren izarrak eta planetak

• Izar multzo erraldoiak dira, formaren arabera 4 multzotan sailkatzen dira: kiribilak, barradunak, irregularrak eta eliptikoak.

• Berezko argia duten astrok dira. Eguzkia izar bat da gure izarra beroa eta argia ematen digu, eta horrela bizi gara Lur planetan

• Argia urtebetean espazioan egiten duen distantzia da

• Izarrez osaturiko irudiak dira. 88 esagutzen ditugu: HartzTxiki, Kasiopea…

• Hartz Txikia garrantzitxuena da bere konstelazio barruan Ipar Izarra kokatuta dagoelako. Marinelek erabiltzen zuten nabigatzeko.

• Unibertsoan daude objekturik bitxienak omen dira. Inork ez ditu inoiz ikusi, baina astronomoek diotenez hor daude. Oso eremu txikiak dira, eta inguruan grabitate – indar izugarria eragiten dute: den-dedna erakartzen omen dute, baita argia ere.

• Zulo beltz handiak dituzten galaxien erdiko guneak dira. Pisu ikagarria dute, oso argitxuak dira eta gure inguruko galaxiak baino askoz ere urrutiago daude.

• Gure Sistema da, Eguzkia erdian dago. Bere inguruan zortzi planetak eta bere sateliteak daude biraka.

• Planetak astroak dira,ez dute berezko argirik. Eguzki sistemako 8 planetak, huek dira: Merkurio, Artizarra, Lurra, Marte, Jupiter, Saturno, Urano eta Neptuno.

• Espazioko gorputz guztiak grabitate – indarra dute, gorputz handiak grabitate-indarra dute, ordun Eguzkiak grabitate handia du, honi eskerbeste planetak orekan daude

• Lurrak gu erakartzen gaitu bestela gu noraezean egongo ginateke.

• Astroak dira. Ez dute berezko argirik planeten inguruan biraka daude. Lurrak Satelite bakarra du Ilargia baino Saturnok 18 Satelite ditu.

• Planetak txiki- txikiak dira. Eguzkiaren inguruan biraka daude. Forma irregularra dute, beraien atean txokatzen dira eta zati txikiagoak egiten dira. METEORITOAK

• Izugarrizko abiaduran sartzen dira atmosferan eta asko berotzen dira .

• Gorputz argidunak dira.

• Halley kometa 76 urtean behin hurbilzen da Eguzki aldera.

• Eguzkitik gertuen dagoen 3. planeta da tenperatura egoki du, ur likidoa edukitzeko eta atmosferan oxigenoa du, orduan bizitza dago. Hor bizi gara gu.

• Lurrak 2 mugimendu ditu:• Errotazioa: Bere

ardatzaren inguruan biraka dabil 24ordu behar ditu bira bat emateko, eta horrela sortzen dira gauak eta egunak.

• Translazioa: Eguzkiaren inguruan biraka dabil 365 egun behar ditu bira 1 emateko eta horrela sortzen dira urtaroak.

•

• Lurraren satelitea da, 2 mugimendu ditu:

- Errotazioa: Bere ardatzaren inguruan biraka dabil 28egun behar ditu.

- Translzioa: Lurraren inguruan biraka dabil 28 egun behar ditu

• Ilargiaren faseak: - Ilberria: Ikusten ez dugunean - Ilbehera: Txikitzen danean. - Ilgora: Handitzen danean - Ilbetea: Osoa dagonean

• Eguzkia, Lurra eta Ilargia lerro batean jartzen direnen 2 eklipse daude:

- Eguzki eklipsea: Ilargia erdian jartzen denean Eguzkia ez da ikusten

- Ilargi eklipsea: Ilargia ez da ikusten lurreko itzalak ezkutatzen duelako.