07 yanire unibertsoa

unibertsoa• Existitzen den

guztia da unibertsoa unibertsoa izugarri zabala baita : bilioika eta bilioika kilometro zabal.

• Unibertsoa astro guztien multzoa da eta multzo horrek betetzen duen espazioa da .

UNIBERTSOA

ASTROAK

• Astroak zeruko berezko gorputzaK dira hala nola izarrak , planetak , kometak , sateliteak , etab

Bing – Bang-a• Bing – bang teoriaren

arabera unibertsoko materia guztia gune bakar baten , bilduta zegoen baina duela 15 mila miloi urte inguru eztanda egin zuen , ,eta unibertsoan zehar zabaldu zen materia

• Horrela sortu ziren izarrak, galaxiak eta planeta–sistemak ,

• Teoria harren arabera gaur egun , unibertsoa hedatze fasean dago oraindik ere.

Galaxiak• Unibertsoa galaxiaz beteta

dago. Galaxiak izar multzo handiak dira .

• Gure planeta lurra eta gure izarra eguzkia , galaxia batean daude . Gure galaxia Esne –Bidea deitzen da , eta kiribila da . Handia da eta besoak espiralean ditu . Beso batean eguzkia dago .

• Galaxia guztiak ez dira berdinak , forma desberdinak dauzkate : kiribilak , barradunak, irregularrak , eta eliptikoak izan daitezke .

IzarrakIzarrak berezko argia duten astroak

dira . Izarrak hidrogenoz eta bestelako

gasez osaturik daude eta horien erreakzioen ondorioz sortzen dira beroa eta argia .

Eguzkia izar bat da ere.Izarren arteko distantziak oso

handiak dira eta horiek neurtzeko unitate berezi bat erabiltzen da , argi urtea .

Konstelazioak• Izarrez osaturiko irudiei

konstelazio esaten zaie • Ezagunena Hartz Txikia da

zeren inoiz ez da mugitzen. Iparraldean ikusten da eta marinelek erabiltzen zuten orientatzeko.

Unibertso fenomeno bitxiak

• Zulo beltzak oso eremu txikiak dira eta inguruan grabitate – indar izugarri eragiten dute. Den-dena erakartzen dute baita argia ere.

Quasarrak

• Zulo beltz handiak dituzten galaxien erdiko guneak dira oso argitsuak dira.

Eguzki - sistema• Eguzki – sistema eguzkiaren inguruan

sortuko planeten eta beste gorptz espazial batzuen sistema da.

• Eguzkia da sistemaren erdigunea, sistemaren izarra, eguzkia inguruan biraka dabiltza 8 planeta horien sateliteak asteroideak kometak eta planetak artekon gas eta hautsak.

• Planetak izar baten inguruan orbitetan dauden objektu handiak dira ez dute berezko argirik baina izarren argia islatzen dute eguzki sisteman 8 planeta daude 2 talde sailka daitezke : - barne planetak : Merkurio ,Artizarra , Lurra eta Marte dira

–eta kanpo planetak: Jupiter , Saturrno, Urano eta Neptuno .

Grabitate indarra • Espazioko gorputz

guztiek grabitate – indarra egiten dute . Zenbat eta handiagoa izan objetua , orduan eta grabitate – indarra handiagoa egiten du . Adibidez , Lurrak gu erakartzen gaitu . Horrela ez balitz , ezpazioa noraezean ibiliko ginakete .

Sateliteak edo ilargiak

• Planeten inguruan biraka dabiltzan astroak .

• Lurrak satelite bakarra dauka, Ilargia

Asteroideak

• Marte eta Jupiterren arteko asteroide gerrikoa osatzen dute forma irregularreko gorputz txiki harritsuak dira .

Meteoritoak

• Meteorito edo izar ihekorrakn ohjektu txikiagoak izugarriko abiaduran sartzen da atmosferan et asko berotzen da .

Halley kometa

• Kometak noizean behin . Eguzkitik izugarri urruntzen dira eta gero berriro hurbiltzen dira , eta gero berriro hurbiltzen izotzeko gorputzak dira .