a peneira do val miñor - nº 15

8/8/2019 A PENEIRA do Val Mior - N 15

1/8

SECCINFEBREIRODE 2008

11

B A I O N A : G O N D O M A R : N I G R N

N 1 5 - M A I O 2 0 0 9PUBLICACIN MENSUAL - 1

Baiona

Gondomar

Turismo de Baiona crea paquetestursticos para dinamizar o sector

Baiona

Baiona aproba uns orzamentos

reducidos pola crisePxina 3

Entrevista

Anxo Valverde, concelleiro de Cultura de

Nigrn: 'Primeiro hai que escoitar cidadana'Pxina 5

Gondomar

O IEM abre as portas as

coleccins privadasPxina7

Baiona Nigrn

Nigrn celebra asLetras Galegas

O Concello de Nigrn celebra-r a data do 17 de maio, Da das le-tras Galegas, cunha semana de ac-tividades. Do 12 ao 15 organizarnconferencias, debates e mesas re-

dondas ao redor da lingua e a figu-ra do homenaxeado nesta edicin,Ramn Pieiro.

Pxina 5

Cientficos do CEMMA

confirman a presenzade Lampreasorixinarias do Mior

A presenza de lampreas no ro Mi-or nos ltimos das chamou a atencindos investigadores que comezaron a

buscar hipteses que explicaran estefenmeno. Bilogos especialistas daCEMMA (Coordinadora para o Estudodos Mamferos Marios) achegou da-tos que explican este misterio da natu-reza. As lampreas criaron habitualmen-te no ro Mior dende hai ao menos catroa sete anos, e, posiblemente o fixeran

dende tempo inmemorial. Pxina 4

Mara Iglesias Fernndez,

concelleira de cultura e

Xuventude de Baiona

En Baiona nontemos queixa daparticipacin dos

cidadns Pxina 6

A estacionalidade do sectorturstico de Baiona unha das ei-vas mis importantes que frea asa expansin econmica. Poreste motivo a concellera de Tu-

rismo, dirixida por ngel Ma-nuel Rodal, decidiu por en mar-cha uns paquetes tursticos frada tempada alta.

Pxina 3

Pxina 4

NIGRN


2/8

MAIO DE20092 OPININ

Director: Guillermo Rodrguez Fdez. Coordinador: Antn F. escuredo Edita:A Peneira Condado S.A. Enderezo: Sarmiento Rivera, 17- Tel e Fax: 986 66 09 86 // 36.860 PONTEAREAS (Galiza)Publicidade: Fran, Modesto e Departamento propio - Montaxe e deseo: Obradoiro da Peneira Impresin: Tameiga Publicacins /Mos - Tlf: 986 48 74 80 - Depsito Legal: OR/57/84

Editor ia l

Noutros tempos da historia estaban os grandes cas-telos coas sas terras campesias arredor dasmoradas das familias ricas, nobres, potentadas.

Os pazos tan caractersticos galegos serviron de mora-da para a nobreza galega que se arredaba dos burgos se-mi-urbanos onde se traficaba con mercadoras de todotipo; onde se an construndo novas fortunas e novasclases sociais. Os que hoxe chamamos burgueses foronnoutros tempos histricos simples vendedores de todotipo.

Daquela vivir no campo, arrodeado de todo tipo decomodidades era sinal de podero. Pasou o tempo, aca-

bronse os seoros palaciegos, remataron as guerrasque eran fonte de riqueza para esta caste social e o ru-ral foi perdendo encanto. Pouco a pouco a sa poboa-cin foise desprazando cara s novas vilas camio de sercidades. Aindustrializacin fixo de reclamo para que osseoros pasaran a ser un referente histrico e poucomais. Para gozar dun alto nivel econmico haba que ga-alo a pulso; a historia xa era s iso, historia.

aqu como se formaron grandes aglomeracins hu-manas arredor de empresas, industrias, fontes de ri-queza, sobre todo nas r ibeiras e nas costas de mar. Vigo un exemplo. O seudodesenvolvemento industrial foiexponencial. En pouco mis de cen anos pasou de serunha pequena vila marieira a unha potente cidade enpleno desenvolvemento. Al se foron asentando os no-vos ricos. Nun principio non precisaban de mis. Pero namedida en que as riadas de xente acuda a buscar traba-llo dende o rural a cidade ase facendo mis incmoda.Entn haba que buscar lugares tranquilos; non moi re-tirados; nos que non se tivera que soportar o rudo do

trfico comercial e industrial pero que, mesmo tem-po, se estivera a unha carreiria dun can dos centrosneurlxicos da cidade.

Eses lugares foron as terras do Val Mior. Al estnasentadas hoxe miles de familias que teen o seu postode traballo, as sas industrias e os seu negocios na vilaolvica. O Val Mior hoxe un berce vigus como xa o es-tn sendo outras vilas dos arredores .

Val Mior berce vigus

Werner Heisenbergfoi un fsico alemncuxa mis coecida

aportacin foi o principiode incerteza. Este princi-pio, expresado de xeitosimple, di que imposibledeterminar, con exactitudee mesmo tempo, a veloci-dade e a posicin dunhapartcula. Coido que neseestado de incerteza, atpa-se moita xente, nestes in-tres, coa toma do poder po-ltico por quen en realidadelevan case a totalidade dopasado sculo gobernndo-nos.

E que o novo presiden-te, Alberte Nez Feijo,soubo gaar unhas elec-cins sen achegar nin unhasoa proposta que non pasa-ra do puramente anecdti-co ou cosmtico. E por isoagora, ante un goberno queamosa trazos de, cando me-nos, pouca preocupacin

pola nosa cultura e lingua

propias (cando non reco-rren a discursos antigalegosque dificilmente se podenatopar con esa violencia nosltimos anos), e por iso ago-ra, dica, atopmonos comao observador da partcula:na mis completa incerte-za. Medoentos, incluso.

A incerteza salta des-eguida: que vai ser dos pre-mios nacionais da culturagalega, creados o ano pasa-do? Deixarase de promocio-na-la cultura galega no ex-terior, como na histricaFeira do Libro da Habana?Que ser da cidade da cul-tura? Ser definitivamenteo mausoleo fraguiano, tal ecomo o foi a gran Pirmidede Giza para o faranQueps? Nunha das maiorestolemias individuais e co-lectivas da historia da hu-manidade vanse seguir ti-rando os cartos dos galegos,que ben se podan aprovei-

tar para a cultura de verda-

de e non para o cemento? Eno tocante lingua, aposta-r Feijo por facer un apar-theid nas aulas e dividir xente entre os que falan ga-lego e os que falan caste-ln? ese o modelo bilingede Feijo? Pola mia bandaagardo que non, triste quealgun pense que o bilin-gismo ter das socieda-des que falan en das lin-guas distintas en troques deque a mesma sociedade asdomine totalmente. Eu es-tou aterrecido ante a posi-bilidade de que o gobernoanique ante determinadosdiscursos de corte suprema-cista, discursos que, comounha onda, soubo surfearFeijo para chegar a presi-dente.

Non hai que apandar, eademais cmpre comezar aavantar cara adiante. Nasmans de todos est o futu-ro, e cando menos isto non

nolo podern rispar nunca.

a imaxe

Hai uns meses atopmonos nun municipio do Morrazo que faltaba a bandeiragalega na Casa do Concello. Estes das vemos como no Xulgado de Paz deGondomar falta a bandeira espaola. Cada vez teen menos importanciacertos simbolos e, se a teen, a moitos vecios non lles importa. Isto chmaseconvivencia.

IncertezaAlberto lvarez Gil


3/8

3BAIONAMAIO DE

2009

Turismo de Baiona crea paquetes tursticos paradinamizar o sectorANTN F. ESCUREDO

Aestacionalidade do sector tu-rstico de Baiona unha das eivasmis importantes que frea a sa ex-

pansin econmica. Nos meses devern os establecementos hostalei-ros do municipio acadan un misque aceptable nmero de visitantes

pero o resto do ano as cifras nonacompaan. Por este motivo a con-cellera de Turismo, dirixida porngel Manuel Rodal, decidiu poren marcha uns paquetes tursticosfra da tempada alta.

Calidade e competitividade

Buscamos os prezos mis

competitivos e a mxima calida-de, sinalou o concelleiro de Turis-mo na presentacin desta iniciativadiante do propio sector o pasado 29de abril. de agradecer, enga-diu, a implicacin dos establece-

mentos, 19 nestes intres, apuntou.Aidea comezou a desenvolver-

se en setembro de 2008 cando seconvocou a todo o sector hostaleirode Baiona para expoerlle a inicia-tiva. Dos 24 establecementos exis-tentes finalmente adherronse 19.

Tres a escoller

O proxecto consiste en combi-nar as ofertas de hoteis, casas de tu-rismo rural e camping con diferen-tes actividades a desenvolver nazona. Tres son os paquetes que po-den escoller os visitantes: BaionaCultural, Baiona Marieira e Baio-na Natural. Cada un deles incle

das noites en rxime de aloxa-mento e almorzo para das perso-as, visitas e un agasallo de benvida.Os prezos oscilan entre os 125 eu-ros e os 408 euros segundo o grupode establecemento.

Tres son os paquetes que poden escolleros visitantes:

Baiona Cultural, Baiona Marieira e Baiona Natural.

Baiona aprobauns orzamentosreducidos pola

criseA.F.E.

O goberno municipalnon conseguiu convencer oposicin de que se sumaranao carro dos seus orzamen-tos. Cun importe total de7.714.000 euros, case900.000 euros menos que noanterior, pretenden ser, se-gundo palabras do propioJess Vzquez Almuia, al-calde de Baiona, as contasda crise. O alcalde afirmouque a crise pode durar dousou tres anos mis e temos

que estar preparados. Nestesentido foi duramente criti-cado durante o pleno tanto

polo PSOE como polo Blo-que Nacionalista Galego. Oconcelleiro socialista, Ra-fael Estevez, non entendeque o actual goberno nonaproveite o mnimo endebe-damento actual para facerfronte s familias con difi-cultades econmicas. O vo-ceiro nacionalista, EnriqueFernndez, centrou a sa in-tervencin na falta de refe-rencias ao comflicto que

manten o concello coa Poli-cia Local.

Inversins

As contas presentadas polo goberno municipalasumen unha inversin glo-

bal de 2.668.000 euros. Amaior parte desta cifra aaportacin que realiza o Es-tado e o resto aportacinda Deputacin e fondos pro-

pios. Nos captulos a inves-tir figuran o saneamento nas

parroquias, pavimentacin,arranxos en colexios, a ilu-minacin de Nadal e a nova

piscina sober a que se reali-zou xa un estudo previo.Deste tema Manuel Vilar,concelleiro de Vas e Obras,apuntou que se estuda afo-rrar gastos como a factura daelectricidade reducindo oshorarios de alumeado no in-verno.

Reunins coa Xunta

O alcalde de Baiona ten previsto manter varias reu-nins nos vindeiros das conovo executivo galego. So-

bre a mesa de negociacins

estn temas tan importantes para Baiona como a finan-ciacin da nova piscina conspa e ximnasio e, ademais,algunhas melloras no Cole-xio de Fontes.

ANTN F. ESCUREDO

-Como definira a situa-

cin en materia cultural do

municipio de Baiona?

-Baiona creo que un refe-rente en toda a comarca en mate-ria cultural. Empezamos o anoorganizando a Cabalgata deReis e non paramos hasta os fes-

tivais de Panxolias de Nadal. certo que nos centramos espe-cialmente nos meses de verntanto por climatoloxa coma porser poca vacacional e, por tan-to, cando mis persoas podendisfrutar da programacin. An-da que como lle deca, a nosaobriga e preparar unha progra-macin do agrado dun amplosector de poboacin tanto a resi-dentes como a visitantes, gran-des e pequenos, e as o estamostentando facer, pois non hai queolvidar que a Concelleria deCultura mvese nun presuposto

reducido, para a cantidade deactividades que se lle esixe,asveces se non se fan as cousas, no por falla de ideas nin ganas detraballar, que diso sobra, o queocorre e que son moitos os ser-vizos que o Concello ten que darcun presuposto moi reducido e

con apenas financiacin tantoprivada como pblica. Con respecto a participacin da xentenas actividades culturais, nontemos queixa sobre a implica-cin nin sobre a participacin detodo tipo de pblico.

Sen ir mis lonxe, o presentemes de maio preparamos una

programacin que abranguedende actuacions musicais a te-atrais pasando polo noso parti-cular homenaxe figura de Ra-mn Pieiro que como sabido

protagoniza o da das Letras Ga-legas.

-Como pensa que se debe-

ra incentivar a participacin

cidad nos diferentes actos

que se realizan?

-En Baiona non temos quei-xa da participacin dos cida-dns nos actos que se organizandende o Concello . A motiva-cin dende o meu punto de vista

ten moito que ver co que se ofer-ta. Dende a concelleria de Cul-tura sempre tratamos de ofreceractividades capaces de satisfa-cer a un amplo sector de poboa-cin e cseque sempre o logra-mos. Amellor mostra de que os

baioneses son participativos

queda de manifesto coa cele-bracin da Arribada onde os ve-cios non dubidan en ataviarsecon traxes de poca para dar ca-rcter e perpetuar esta conme-moracin.

-Que actividades ten pre-

vistas para celebrar o Da das

Letras Galegas este ano?

-A celebracin abrangue to-do o da e mesmo empeza a ves-

pera cunha Romara que consis-tir na instalacin de varias pul-peras en prazas da vila. Si ben certo que a figura de Ramn Pi-eiro centrara a xornada festivado 17 de maio.

Dende a ma grupos degaiteiros perecorreran as

principais ras con actua-cions de danzas populares nas

prazas. Paralelamente, o lon-go do da haber unha lecturacontinuada de textos escritos

polo prestixioso ensaista e primeiro presidente do Con-sello da Cultura Galega.

-Que opina sobre o debate

de si debera ou non seguir

sendo festivo o 17 de maio?

-Disclpeme, descoezoque exista tal debate. Pero sequere saber a mia opinin per-soal que debe seguir sendo unda de recoecemento a destaca-das figuras que propiciaron o re-coecemento da nosa lingua atravs da literatura.

Mara Iglesias Fernndez, concelleira de

cultura e Xuventude de Baiona

En Baiona non temosqueixa da participacin doscidadns


4/8

M AIO DE20094 N IGRN

breves

Nigrn celebra as

Xornadas europeas

dedicadas ao sol do 1ao 6 de maio

A Concellera de MedioAmbiente celebrar o DaSolar Europeo co obxecti-vo de dar a coecer os usose vantaxes da enerxa so-lar. Consistir nunhas xor-nadas abertas a todos osvecios e vecias que ternlugar do 1 ao 6 de maio.Entre outros contidos con-tarn coa exposicin "Onosos mundo, o nosos fu-turo, a nosa opcin da

Consellera de Medio Am-biente e DesenvolvementoSostible da Xunta de Gali-cia que contn obxectivosde educacin ambientalformal (comunidade esco-lar) e non formal (pblicoen xeral) e diversos instru-mentos que aproveitan aenerxa do Sol para o seufuncionamento cedidos

polo IES Proval.

Comezan a trasladar o

lixo do vertedoiro ilegal

do Porto do MolleO Consorcio da Zona

Franca de Vigo comezou atrasladar os entullos e o li-xo depositado no vertedoi-ro ilegal do Porto do Mo-lle. Os traballos de limpezacustarn mis de 700.000euros e contan co apoioeconmico que remitiu, noseu momento, a anteriorConsellera de Medio Am-

biente da Xunta de Galicia.En previsin de que algnselementos sexan contami-nantes aillaranse e sernsoterrados noutra parcela.

ANTN F. ESCUREDO

Os recursos non son infini-tos. Acrecente preocupacin po-lo desenvolvemento sostible, un-ha situacin onde os habitantesdun territorio poden satisfacer assas necesidades sen comprome-ter as posibilidades de xeracinsvindeiras, est a marcar as axen-das de numerosos municipios. A

concellera de Medio Ambientede Nigrn ven de publicar na saweb (www.nigran.org) os datosestatsticos que permitirn valo-rar as polticas que desenvolve oconcello e a resposta cidad smesmas.

Datos do observatorio

A tboa do Observatorio deSostibilidade de Nigrn contn

parmetros tan importantes co-mo a incidencia na poboacin dareciclaxe (papel, plstico e vi-dro), o abastecemento e depura-cin de auga e o consumo elc-trico pblico.

Remitndonos aos datos pu-blicados sabemos que o consu-mo de Residuos Slidos Urbns(aqueles que se depositan nocontedor verde) experimentaronun descenso que os equipara aosdo ano 2005. No tocante reci-

claxe vemos como se mantn ascifras que se refiren ao papel pe-ro aumenta as que tratan do pls-tico.

Un dos apartados mis im-portantes o do consumo de au-ga. Os datos facilitados polo Ob-servatorio indican que en Nigrnao longo de 2008 cada habitanteconsumiu unha media de 190 li-tros/da.

Sostibilidade

Para Juan Hermida, conce-lleiro de Medio Ambiente de Ni-grn, agora temos unha diagno-se de en que situacin estamos encanto a consumo de recursos,

xestin de resduos, etc. Unhavez recollidos os datos pasarn acompararse cuns valores estan-dar doutros mbitos. Os resulta-dos obtidos ata o de agora fan

pensar que Nigrn anda estlonxe de acadar unha situacinsostible, sinala o propio conce-lleiro. Para mellorar a situacineste observatorio tamn servirde indicativo de por onde haberque centrar o esforzo. Hermidaten moi claro que fundamentalque a administracin, comezan-do pola municipal, sexa a pri-meira en dar exemplo. Atallare-mos primeiro polo consumoenerxtico optimizando o alu-

meado da va pblica, o abaste-cemento de auga, focalizar os re-cursos que son limitados, ase-gura o concelleiro de Medio Am-

biente.

Concienciacin cidad

Queremos concienciar aocidadn pero entendemos que a

percepcin que a administra-cin ten que estar cabeza docambio, argumenta Juan Her-mida.

A concellera de Medio Am-biente de Nigrn deixa aberta asa conta de correo [email protected] calque-ra suxerencia ou consulta.

Os datos poden consultarse na web municipal

Medio Ambiente de Nigrn publica oobservatorio da sostibilidade

Os datos da reciclaxe aparecen no Observatorio de Sostibilidade.

Os datos facilitados poloObservatorio indicanque en Nigrn ao longo de

2008 cada habitante

consumiu unha media de

190 litros/da.


5/8

5N IGRNM AIO DE

2009

A.F.E.

-Fgame un balanzo en ma-

teria cultural do realizado ata

agora polo seu departamento e

dos compromisos anda por le-

varadiante ata o final da lexisla-

tura.

-O que facemos achegar acultura a toda a cidadana. Acaba-mos de asinar un convenio concentros culturais, asociacins mu-sicais (dende corais ata grupos derock), etc. Anosa intencin dalos

a coecer e que podan actuar eamosar o seu traballo. Editamoshai pouco un libro e un trptico so-

bre o patrimonio histrico de Ni-grn. Outro dos obxectivos que te-mos en marcha a recuperacinda nosa toponimia antiga. Agoramesmo moita dela estase esque-cendo.

Por outro lado, como na con-cellera temos NormalizacinLingstica, unhas das cuestins

polas que vamos a pular vai ser precisamente pola defensa doidioma. urxente e necesario. Se-gue habendo funcionarios que dinPanjn en vez do seu nome oficialPanxn.

-En que vai a consistir ese

Plan de Normalizacin Lings-

tica municipal?

-Daremos material pedagxi-co e axudaremos a aquelas entida-des que tean dificultades para,

por exemplo, poer os seus librosde actas en galego. Non lxicoque se as reunins se celebran engalego logo a sa expresin escri-ta sexa en casteln.

-Como definira a situacin

cultural de Nigrn?

-Cando chegamos atopamosunha situacin moi mala. Apolti-

ca cultural que se fixo sempre foide subvencin e festas. Ata quens non chegamos a gobernar nonse fixo ningn estudo para poten-ciar e poer en valor, por exemplo,o patrimonio histrico. Tampouco

se fixo nada pola xente nova queest a traballar no campo cultural.

-Como pensa que se pode in-

centivara participacin cidad

nos actos que se realizan?

-Primeiro hai que escoitar ci-dadana e logo hai que saber o quequeren e o que demandan. Destexeito podes programar conferen-cias, concertos e outras activida-des que poidan ser do seu interese.Teen que ver que o concello estao servizo deles. Hai que darlle fa-

cilidades xente que traballa polanosa cultura.-Estamos nas datas en que o

protagonista cultural o libro.

Que campaas realiza o conce-

llo para o fomento da lectura?

-Xuntamos o Dia do Libro coDa das Letras Galegas. Conse-guimos un b lote de libros que sedistribuirn por colexios, institu-tos, centros culturais, asociacinsde vecios, etc.Espallamos os li-

bros para que estn a disposicindos vecios e vecias. Trataremosde mellorar neste sentido a nosa

biblioteca que anda escasa de li-bros en galego. Tivemos a colabo-racin do anterior goberno gale-go, veremos o novo que sensibi-liddae ten sobre este tema.

-Que actos se realizar con

motivo das letras Galegas?

-A situacin econmica nonnos permite realizar grandes in-vestimentos. De todos os xeitos

programamos varios actos moi in-teresantes. Asemana do 17 haberactos dende o martes ata o venrescon conferencias e mesas redon-das. Despois teremos tamn un ci-clo de cine galego.

-O Da das letras Galegas

debera ser laborable como en

Catalua co Sant Jordi?-Penso que debe seguir sendo

festivo. Logo tamn creo que apromocin da nosa lingua, da no-sa literatura, denera realizarse os365 das do ano.

Anxo Valverde Pino, concelleiro de Cultura

'Primeiro hai que

escoitar cidadana'

ANTN F. ESCUREDO

O Concello de Nigrn cele-brar a data do 17 de maio, Dadas letras Galegas, cunha se-mana de actividades. Organi-zadas pola Concellera de Cul-tura, que dirixe o nacionalistaAnxo Valverde Pino, teen co-mo obxectivo achegar cida-dana non s a figura do home-naxeado nesta edicin, RamnPieiro, senn potenciar a par-ticipacin cidad cara un me-llor coecemento do noso idio-ma.

Programacin

Anda non est pechada aprogramacin de actos co gallodo Da das letras Galegas en

Nigrn. Os que estn confir-

mados comezarn o 12 de maiocoa conferencia "Os nomes delugar: toponimia e talasonimiadas parroquias de Nigrn" acargo de Xos Henrique Cos-tas, Catedrtico da Universida-

de de Vigo, e Xos Lois VilarPedreira, Xegrafo e historia-dor. O mrcores 13 de maiocontinuar coa conferencia "Alingua galega: do esplendormedieval actualidade" a car-go de Anxo Angueira, profesorda Universidade de Vigo e es-critor. Para o xoves 14 de maioest prevista unha mesa redon-da sobre "A lingua galega noensino" na que participarnXose Henrique Porto, profesorde Primaria no CPI de Panxn,Marta Dacosta Alonso, profe-

sora de Ensino Medio, e Fer-nando Ramallo, Sociolingistae profesor na Universidade deVigo. O acto que pechar a se-mana ser o 15 de maio cunhaconferencia sobre a "Vida e

obra de Ramn Pieiro" a car-go de Beatriz Garcia Turnes,

profesora de lingua galega noensino secundario.

Todos estes actos tern lu-gar no Saln de Plenos do Con-

cello a partir das 20:30 horas.

Ramn Pieiro

O poltico, ensasta, escri-tor e filsofo galego RamnPieiro (Lncara, 1915- Com-

postela, 1990) participou en1932 na fundacin das Moci-dades do Partido Galeguista(PG) en Lugo. Activista pol-tico, en 1936 resulta elixidosecretario do comit provin-cial par o plebiscito do Estatu-to de Autonoma polo PG.Des-

pois do golpe militar escapa darepresin alistandose no exr-cito de Franco. En 1942 come-za estudos de Filosofa e Le-tras (que non rematar) e parti-cipa na reorganizacin do PGno interior. Detido en 1946 pa-sa tres anos na cadea. Pensan-do da imposibilidade de loita

poltica no interior participana fundacin da Editorial Ga-laxia en 1950 xunto a F. Fer-nndez del Riego e Xaime IllaCouto. En 1966 marcha aEEUU a dar clases sobre pen-samento espaol. En 1967 in-gresa na Real Academia Gale-ga co discurso Alingoaxe i as

lingoas. En 1983 foi elixidoprimeiro presidente do Conse-llo da Cultura Galega. Morreen Compostela a causa dunhainsuficiencia heptica o 27 deagosto de 1990.

Para o xoves 14 de maio est prevista unha mesaredonda sobre "A lingua galega no ensino" na queparticiparn Xose Henrique Porto, profesor de Primaria

no CPI de Panxn, Marta Dacosta Alonso, profesora de

Ensino Medio, e Fernando Ramallo, Sociolingista e

profesor na Universidade de Vigo.


6/8

MAIO DE20096 GONDOMAR

Alamprea (Petromyzon ma-rinus), un peixe sen mandbu-la, denominado agnado, de for-ma alongada, serpentiforme ecilndrica. Pertence a un grupoevolutivamente moi primitivo ecaracterzase pola forma da sa

boca en forma de ventosa. Dis-tnguese tamn polos sete bura-tos branquiais a ambos lados docorpo e pola pel moi viscosa,sen escamas.

O seu esqueleto cartilaxi-noso. parasito doutros peixese, tamn de baleas e golfios. Oseu ciclo vital anadromo, di-cir, nace nos ros, medra e en-gorda no mar e regresa ao ro pa-

ra reproducirse.

Taxonoma

Dentro dos peixes, as lam-preas clasifcanse dentro da su-

perclase Agnatha (sen mand- bulas), en oposicin s Gna-thostomata (mandibulados).Todas as especies coecidas

pertencen clase Petromyzonti-da, orde Petromyzontiformes efamilia Petromyzontidae.

Descricin

A lamprea ten un corpo lon-go de seccin circular, serpenti-forme, que lembra a unha an-gua. Pode acadar unha lonxitu-de de 100-120 cm anda que onormal que sexa de 50-60 cm.O peso non adoita supera-los 2-3 kg. Acor variable anda queo habitual que tea o dorso

amarelento a pardo verdoso,con manchas claras e escurasirregularmente repartidas. Oventre de cor clara pero napoca de madurez sexual, nos

machos presenta cor morada.Carece de escamas.

Pose das aletas dorsais,longas e separadas. A anterior maior c posterior e esta contac-ta coa aleta caudal que enteirae non lobulada, como a habi-tual nos outros peixes. A boca nfera e en forma de ventosa oufunil. Aberta, mostra un elevadonmero de pequenos dentes cr-neos dobrados cara dentro. Sr-velles para fixarse a outros pei-xes e zugrlle-lo sangue, do quese alimenta.

A ambos lados do tronco,tras os ollos, amosa sete orifi-cios branquiais. Pose uns ollosrudimentarios, que se atopan

por debaixo da pel, e que care-cen de msculos oculares pro-

pios.

AlimentacinAs lampreas son parasitas

doutros peixes e, esporadica-mente, de mamferos marios.A sa alimentacin hematfa-

ga, sobre peixes enfermos ousans, nos que se fixa e fai unhaerosin na pel cos seus dentes,

para comezar a zugarlle o san-gue, outros lquidos biolxicose mesmo a carne. Verte sobre aferida unha substancia anticoa-gulante que impide que calle osangue da sa prea. Ocasional-mente tamn se alimenta de ca-rroa.

Hbitat e distribucin

As lampreas, son peixesanadromos: nacen no ro, madu-ran no mar e volven ao ro a re-

producirse e morrer.A desova prodcese na pri-

mavera, nos cursos medios e al-tos dos ros, con augas correntese ben osixenadas, sobre fondoslimpos, duros e lisos, onde alamprea escava un gran foxo,

deposita os ovos e cbreos con pedrias que transporta coaventosa da boca. ao cabo de 10-20 das nacen as larvas, que sedenominan ammocoetes, e que

carecen de ventosa bucal, ali-mentndose de detritus e peque-nas partculas orgnicas en sus-

pensin que aspira cara a cma-ra branquial e quedan pegadosao mucus da farinxe. ao cabodunha fase larval de 4-5 anos(ata sete anos), xa cuns 10-20cm de lonxitude, sofren unhametamorfose e convrtense enadultos.

Os adultos descenden carao mar ata o momento en que al-canzan a madurez sexual, aocabo de 1-2 anos. No mar vi-ven a profundidades de 200 a500 m e medran ata un tamaode 80-100 cm de lonxitude(con mximos de 120 cm), co-mezando entn, entre decem-

bro e abril, a viaxe migratoriacara os ros, para reproducirsee desovar. Para fecundala, o

macho fxase femia coa ven-tosa e enlase ao redor dela, vez que a femia se suxeita aunha pedra do fondo. Trala re-

producin, morren.

Ecobioloxa da Lamprea(Datos facilitados polo CEMMA)

Ata o de agora pensbase que vian doutros ros

Cientficos do CEMMA confirman apresenza de Lampreas orixinariasdo MiorREDACCIN/ GONDOMAR

Apresenza de lampreas no roMior nos ltimos das chamou aatencin dos investigadores quecomezaron a buscar hipteses queexplicaran este fenmeno. Bilo-gos especialistas da CEMMA(Coordinadora para o Estudo dosMamferos Marios) achegou da-

tos que explican este misterio danatureza.

Orixinarias do Mior

Ata o de agora algns especia-listas pensaban que a presenza delampreas no Mior debase pre-sin da alta densidade de lampre-as adultas de retorno nos ros cer-canos. As investigacins do bilo-go e camargrafo Manuel E. Gar-ci nestes ltimos das confirmarona presenza dunha femia xa des-ovada e de ammocetes, lampreasxuvens, nos areais do ro. tendoen conta que estes peixes nacen

nos ros e poden volver ao mesmoro ente seis e dez anos despois doseu nacemento, estes exemplaresnaceron entre os anos 1999 e2002, coincidindo con invernosduros e con copioso caudal de au-ga.

Isto significa que as lampreascriaron habitualmente no ro Mi-or dende hai ao menos catro a se-te anos, e, posiblemente o fixerandende tempo inmemorial.

Este achdego confirma a pre-senza das lampreas no Mior tal ecomo se apuntaba das atrs unhadas hipteses do bilogo Alfredo

Lpez da CEMMA.

Mis limpeza, mis lamprea

Os bilogos Alfredo Lpez daCEMMA e Manuel E. Garci,coinciden en que a limpeza dos r-os, se se fai adecuadamente, e omantemento do bosque de ribeiracontribe moi positivamente nacalidade do medio e permite a sarecuperacin ambiental. Isto pro-mociona o incremento da presen-za de fauna pisccola en xeral e

particularmente dos peixes an-dromos, que cran no ro e se ali-mentan no mar, como a lamprea, a

zamborca, o reo ou mesmo sal-mn, ou os catdromos, que cranno mar e se alimentan no ro, co-mo a angua. Os labores de con-servacin poderan mellorarsemediante a adecuacin de zonasde frezadeiros para estas especies

pois, un dos problemas que teen a pouca disponibilidade de luga-res adecuados, limpos de lodo ecoa granulometra do substrato dofondo adecuado. Moi posible-mente todos estas especies de pei-xes habitaron o ro Mior nuntempo lonxano, quedando agoratan s escasos reos e lampreas,

ademais das troitas que viven ex-clusivamente no ro.

Proteccin

Sera recomendable a protec-cin da lamprea nos ros onde adensidade da especie sexa moi

baixa, como o caso do ro Miore outros de menor entidade, tal ecomo se contempla para os ros donorte de Galicia, para manter estas

poboacins, dado que a superficiede ocupacin no perodo de cra moi restrinxida e o nmero deexemplares que entran no ro bai-xo, o que as fai moi vulnerables.

A colaboracin cidad resultatamn fundamental, tanto nos la-bores de voluntariado en limpezasprogramadas, evitando deitar lixoao ro, as como na vixilancia e nomantemento do respecto contor-na.

Arriba: Feridas de lambrea sobre a cabeza do arroaz boto LOURIDA, en re-

habilitacin no Acuario do Grove, ano 1998. Fotos CEMMA. Abaixo: Parella

de Lampreas. Fotografa Manuel E. Garci


7/8

7GONDOMAR MAIO DE

2009

a imaxe

Arredor de 30 persoas dedistintos mbitos do ValMior pasaron o 23 defebreiro, Da do libro, polomercado de Gondomar paraleren fragmentos dun libro

previamente elixido. EspazoLectura editou un cadernioespecial, para entregar aosasistentes, que recolle osttulos de todos os libros dosque se leron fragmentos,tanto desta segunda edicin2009 como da do pasado ano2008, que se celebrou naBiblioteca Municipal deGondomar. As letras delvaro Cunqueiro,

Konstantino Kavafis, CarlosCasares, Thomas Bernhard eX. L. Mndez Ferrn, entreoutros, na voz do pobo.

ANTN F. ESCUREDOEstamos acostumados a visi-

tar coleccins pblicas. Estive-mos en museos, salas de arte, ga-leras, lugares onde poder con-templar o traballo dos artistas.Moitas veces preguntmonosonde estarn esas outras pezasmercadas por coleccionistas pri-vados. Coa intencin de ter aoportunidade de ver esas obrasda man dos coleccionistas priva-dos do Val Mior, e en homenaxe

a eles, o IEM organiza estes dasna Aula de Cultura Ponte de Ro-sas de Gondomar a exposicinDas coleccins privadas I

Artistas relevantes

A exposicin permaneceraberta ata o 5 de xuo en hora-rio de luns a venres de 18 a 21horas. Conta con obras de arts-tas tan relevantes como Eduar-do Arroyo, Juan Navarro Bal-deweg, Leopoldo Nvoa, Anto-ni Clave, Din Matamoro, Fer-nando Cass, Francisco Leiro,Xurxo Vzquez, Armando Gue-

rra, Berta Cccamo, Lus Gor-dillo, Antonio Saura, Lodeiro,Silverio Rivas, Rafael Baixe-ras, Fino Lorenzo, Laxeiro, Ro-sana Csano e Anke Blaue.

Coleccionistas

O normal que os artstascoezamos xente que ten as

nosas obras, sinala Fino Lo-renzo, un dos artistas que parti-cipa nesta mostra. A relacinartsta-coleccionista privado moi intensa, segundo nos rela-ta. Ao mellor mercounos

obras ao principio da nosa ca-rreira, cando necesitabamos aconfianza para dedicarnos a is-to, apunta. Para Lorenzo non o mesmo o grande coleccionis-ta privado, as fundacins egrandes empresas por exemplo,que este que participa nesta ex-

posicin. A gran coleccin de

Telefnica ou de Coca-Colaquere aparecer nos carteis, es-tes coleccionistas teen estasobras como tesouros na casa e

prefiren o anonimato. Por isoapreciaremos as obras pero non

saberemos a quen pertencen.Os artistas que participan,moitos deles tamn do Val Mi-or, teen claro que se este pe-queno coleccionista posible-mente teran as cousas mis di-fciles, de a esta homenaxe. Eque haxa por moitos anos xentecon amor arte.

Unha exposicin recolle obras de 21 artistas relevantes

O IEM abre as portas as coleccins

privadas do Val Mior

breves

Sern tradicional en

Vincios o da 9 de maio

A Comisin de Festas deSanta Maria prepara un Se-rn tradicional para o da 9de maio. Ter lugar no adrode Santa Luca e non faltar

boa msica para bailar.

O Montaa Quixos de

Monforte gaa o V Trofeo

Concello de Gondomar

de Slalom

xito organizativo e de- portivo para o Club Pira-gismo Val Mior Frioya noV Trofeo Concello de Gon-

domar de Slalom. Na clasifi-cacin final por equiposquedou 5 por tras do Dum-

bria, o Penedo, os Teixugose o Montaa Quixos deMonforte.

A.F.E./ GONDOMAR

-Fgame un pequeno

balanzo dos adiantos en

materia cultural que reali-

zou o seu departamento

dende a sa chegada.

-Moitos non hai. Seguiu-se a mesma lia. Continua-mos coa mostra de teatro quexa est consolidada en Gon-domar. A nica innovacinfoi darlle mis participacins entidades e aos actos queorganizan. Son os que danoutra vida ao municipio.Haique contar con eles. Porexemplo est o Espazo Lec-tura que fan unha labouramoi importante de fomentodos libros con varios clubesde lectura de adultos e nenos.

Tamn contamos coas aso-ciacins de vecios e as cul-turais para que participen dacultura en Gondomar.

-Como definiras a si-

tuacin actual a nivel cul-

tural no municipio?

-Aparte de que o concello

faga a sa propia programa-cin o mis importantes sonas asociacin. Outro exem-

plo seria o Instituto de Estu-dos Mioranos que fan moi-

tas actividades. Hai moitaactividade cultural en Gon-domar.

-Como pensa que se po-

de incentivar a participa-

cin cidad nos actos que

se celebran aqui?

-Apoiandoos e colabo-rando no posible con eles. Se un concertoo, por exemplo,facilitarlles as cousas.

-Que hai previsto para

celebrar o Da das Letras

Galegas?

-Temos unha actuacinde Tino Baz. Amin parceme

moi importante que o mesmo17 a xente vaia a manifestar-se a Santiago para defender anosa lingua. Por iso non te-mos actividades xusto eseda. moi importante loitar

pola nosa lingua que aidentiddae do noso pobo.

Ftima Rodrguez, concelleira

de Cultura de Gondomar

moi importante loitarpola nosa lingua

A responsable cultural do Concello de Gondomar ten moiclaro que o mis importante do Mes das Letras a defensada lingua galega. En conversa con APENEIRA DO VAL MIOR

amsase satisfeita da situacin cultural do seu municipio eaposta pola creatividade da casa: Tino Baz actuar o da 15 de

maio en Gondomar.

A exposicin permanecer aberta ata o 5 de xuo.


8/8

Director: Guillermo Rodrguez Fdez.. Edita: EDICINS A PENEIRA CONDADO S.A.Enderezo: Sarmiento Rivera, 17- Tel e Fax: 986 66 09 86 // 36 860 PONTEAREAS (Galiza) Coordinador:Antn F. Escuredo

Publicidade: Departamento propio - Montaxe e deseo: Obradoiro da Peneira - Impresin: Tameiga Publicacins /Mos - Tlf: 986 48 74 80 - Depsito Legal: OR/57/84

A Peneira

na Rede

Este Xornal faise con papel reciclado

[email protected]

Carlos MixomeCamio de Sanxin

Andei, un da e outro, dapasada Semana de Paixnentre o Mior e Sanxin.

Deixei en cada viaxe de ida,sempre esquerda, a rboremutilada que ideou FernandoCass en homenaxe aos Novede Baredo, os rochedos batidospola mar ocana dos que se

penduran homes e mulleres naprocura do percebe ansiado, astorres afiadas e silandeiras doMosteiro de Oia das que, pare-ceume, xurda, con profundaintensidade, o rumor das pala-bras silenciadas dos presos ataachegarnos ao pequeno relan-zo de terra do concello do Ro-sal que se deita ante o grandemar. No retorno ficaba, sempre esquerda, a permanente liado ceo debuxada pola serra daGroba co seu ciclpeo ollo deSilleiro.

Imaxinei a Joaqun, o car-

pinteiro de San Pedro da Rama-llosa, percorrendo o mesmocamio, agoniado polo que se-ra dos seus moitos fillos e do-rido polas pancadas. Hai infor-macins que falan que un in-farto furtoulle a morte aosseus asasinos. Se isto fose cer-to non lle impediu a aquelaspreas meterlle un tiro nas tem-pas, cando menos se as nosassospeitas se confirman.

Descoecemos o nome dohipottico compaeiro de in-

fortunio que compartiu con Jo-aquin un anaco da terra fartu-renta de Sanxin. Debeu ser

por finais de agosto ou comezode setembro. Un deles levabano peto uns feixns. Ao ano se-guinte brotaron e as xentes deSanxin gardaron na sa colec-

tiva memoria a fermosura dasplantas que se renovaron du-rante anos.

Imaxinei a Abilio e Manuel,xornaleiros, pens camieiros,portugueses de nacin e namo-rados en Chan, ao p do Gali-eiro. Presentinos na compaadun mozo, de nome incerto eorixe dubidosa, que traballabacomo panadeiro, era palero,no forno de Laureana, en Gon-domar.

Entre pancadas e berros

metronos nun taxi e os seusollos aterrorizados pola bruta-lidade coa que os tratabanquedaron absortos ante as on-das grandes do mar que, na-

quel rudo inverno de 1937, ba-tan con estrondo na Bombar-deira, mesmo onde mataranaos Nove.

Imaxino a lvaro, Sergio eEduardo (fillos de Abilio), aAngelina (filla de Manuel) e aUlpiano (fillo de Joaqun) fa-cendo o mesmo percorrido pa-ra procurar os restos do paique non coeceron. De todoseles, s lvaro chegou a idadesuficiente para lembra r ao paifurtado pola senrazn fascis-

ta.Procuramos os seus restos.

A seora Lola, Teresa, a sa ir-m e moitos outros vecios deSanxin informaban. Xos Loisdirixiu os traballos. Xilberte,Eduardo, Arantxa, Roberto eChema labraron con dedica-cin entre a ledicia de acertar

na pescuda e a anguria de con-firmar os crimes.

Na fosa situada dereita dapequena igrexa, rente ao murode cachotera, dous cadve-res, un riba do outro con orifi-cio de entrada e sada no cra-nio. Na da esquerda, tres cad-veres: un boca abaixo, outrode canto e o terceiro cara arri-ba. Cranios mis destrozados,orificios de entrada. Hiptese:na dereita, Joaqun e o compa-eiro descoecido; na esquer-da, Abilio, Manuel e o palerodo forno de Laureana.

Agardamos agora que os es-tudos e probas que estn a rea-lizar o doutor Serrulla e o pro-fesor Carracedo, isto o Insti-tuto Anatmico Forense e oInstituto de Medicina Legal daUSC, nos poidan confirmar, ounon, o que, polo de agora, nonson mis que sospeitas, iso siben fundadas.

Daquela poderemos entre-garlle os restos do seu pai a l-varo, Sergio, Eduardo, Angeli-na e Ulpiano.

Imaxinei a Joaqun,o carpinteiro deSan Pedro da

Ramallosa,percorrendo o mesmocamio, agoniadopolo que sera dosseus moitos fillos edorido polaspancadas

a peneira do val miñor - nº 15

Documents