A IDADE MEDIA

TEMA 3

1.-A EUROPA FEUDAL. 1.1.-Orixes do feudalismo

• O Feudalismo é o réxime político, económico e social predominante na Europa occidental entre os séculos IX e XIII.

• Naceu no século IX debido á inseguridade que seguiu á morte de Carlomagno. Inseguridade motivada por:– Loitas entre os sucesores do emperador– Ataques musulmáns no Mediterráneo– Ataques dos viquingos ou normandos no Atlántico– Ataques dos búlgaros, maxiares e eslavos no Centro Europa.

• Os reis, incapaces de protexer todo o territorio confiaron a súa defensa a nobres locais que xuraban fidelidade e axuda militar a cambio de concesións (terras)

• Os campesiños buscaron a protección dos nobres entregándolles a súa terra ou o seu traballo.

1.-A EUROPA FEUDAL. 1.2.-O territorio e a súa organización

• A Europa feudal estendíase:– Entre O Atlántico e as chairas rusas– Entre as costas do norte o Mar mediterráneo

• Estes territorios estaban fragmentados en numerosos reinos e estados cuxo goberno recaía no rei (considerábase que o seu poder era divino). O poder do rei era amplo: dirixía o exército, lexislaba e xulgaba. Na práctica o rei compartía o poder cos grandes nobres e eclesiásticos que actuaban nos seus territorios con independencia.

1.-A EUROPA FEUDAL. 1.2.-O territorio e a súa organización

• Para gobernar axudábanse do Consello Real que era unha asamblea de nobres e eclesiásticos que asesoraban ao rei.• Para administrar o territorio os reinos

dividíanse en condados e ducados gobernados por condes e duques.

2.-O FEUDO. A BASE DA ECONOMÍA• A economía feudal era agraria. O traballo realizábase en feudos ou

señoríos que pertencían ao rei, á nobreza ou ao clero. Constaba de dúas partes:– Reserva señorial: era o territorio explotdo directamente para o señor.

Comprendía:• a súa residencia• terras de cultivo• prados • pastos • bosques.

– Mansos: pequenas parcelas entregadas polo señor aos campesiños. A cambio, debían pagarlle.• unha parte da colleita• traballar as terras da reserva señorial algúns días ao ano • prestarlle certos servizos: domésticos, construción, reparacións,

etc.

2.-O FEUDO. A BASE DA ECONOMÍA

• O Feudos ou señoríos eran autosuficientes, é dicir, producían o necesario para vivir.

• Obtíñanse alimentos cultivando a terra con técnicas rudimentarias (arado, fouce, gadaña…) Por iso os rendementos eran baixos.

• Taméns e producían artigos de uso cotiá, como tecidos, vestidos, ferramentas…

• Algunhas instalacións eran do señor como o muíños, as pontes, a prensa e os campesiños debían pagar impostos por empregalos.

• O comercio era moi escaso e realizábano mercaderes ambulantes.

3.-A SOCIEDADE E AS RELACIONS PERSOAIS. 3.1.-A sociedade estamental

3.-A SOCIEDADE E AS RELACIONS PERSOAIS. 3.1.-A sociedade estamental

• A sociedade feudal divíase en tres estamentos ou grupos sociais aos que se pertencía por nacemento, agás no caso do clero.

• Cada estamento desempeñaba unha función:– A nobreza defendía a sociedade– O clero oraba pola salvación da humanidade– Os traballadores, campesiños, traballaban para manter os

outros dous grupos.• A nobreza e o clero eran privilexiados e non pagaban

impostos e podían ocupar cargos. Os traballadores carecían de privilexios

3.-A SOCIEDADE E AS RELACIONS PERSOAIS. 3.2.-As relacións de dependencia

3.-A SOCIEDADE E AS RELACIONS PERSOAIS. 3.2.-As relacións de dependencia

• En época feudal diferenciamos dous tipos de relacións:– Relacións feudo-vasaláticas: establecíanse:

• Entre o rei e grandes nobres ou eclesiásticos.• Entre grandes nobres e nobres de menor categoría.

Eran pactos de alianza militar a cambio de concesións. Incluían:– Vasalaxe: acto polo cal un home se poñía baixo a dependencia

doutro e convertíase en vasalo. Debía xurarlle fidelidade e comprometerse a prestarlle axuda militar e consello.

– Feudo: era a concesión realizada polo señor ao vasalo. Adoitaba ser unha grande terra e incluía:» Dereitos de gobernala» Impartir xustiza» Cobrar impostos

Ao comezo estes pactos remataban coa morte dunha das partes, logo fixéronse hereditarios

3.-A SOCIEDADE E AS RELACIONS PERSOAIS. 3.2.-As relacións de dependencia

– Relacións señoriais: Establecíanse entre os campesiños e os señores.• Os campesiños recibían protección do señor• O señor apoderábase das súas terras e tiña

dereito sobre eles:–Ditar ordes–Cobrar impostos–Administrar xustiza.

4.-A VIDA COTIÁ DOS SEÑORES: 4.1.-Alta e baixa nobreza

• A nobreza era o estamento social composto por un reducido número de persoas. Dividíase en:– Alta nobreza: que eran os vasalos directos do rei:

condes, duques, marqueses, baróns.– Baixa nobreza: nobres de menor categoría como

os cabaleiros ou persoas que podían manter un cabalo e o armamento para a guerra.

4.-A VIDA COTIÁ DOS SEÑORES: 4.2.-Cabaleiros e Damas

• Os homes nobres: Formábanse para a actividade militar:– Aos seis anos acudían ao castelo doutro señor ou

do rei, para servilos de paxes mentres aprendían as regras do comportamento cortesán.

– Aos catorce anos ascendían a escudeiros e acompañaban a un cabaleiro en torneos e batallas.

– Aos vinte anos eran armados cabaleiros.

4.-A VIDA COTIÁ DOS SEÑORES: 4.2.-Cabaleiros e Damas

• As damas nobres: casaban coa persoa elexida polos seus pais. Dende entón, debían obediencia ao marido e dirixían aos serventes.

As que non casaban adoitaban a ingresar en conventos.

O CASTELO, RESIDENCIA DO SEÑOR• A nobreza residía en castelos, fortalezas para defensa doseñor. Adoitaban

situarse no centro do feudo, nun lugar elevado.• RECINTO AMURALLADO: O castelo estaba rodeado por grosas murallas e

altas torres, e protexido por un profundo e ancho foso. Na parte superior da muralla estaba o adarve ou camiño de rolda. A única porta de entrada estaba entre dúas torres.

• CONXUNTO DE DEPENDENCIAS: Torre da Homenaxe: parte principal onde residía o señor e a súa familia. Divíase en varias plantas. Nela estaba a:

Capela

Cociña

Apousentos

O gran Salón: onde se celebraban os acontecementos máis importantes e tiña cheminea e paredes cubertas con ricas peles e tapices. Nel celebraban os banquetes.

Contaba cun pozo, almacéns, cortes e talleres.

5.- A VIDA COTIÁ DOS CAMPESIÑOS. 5.2.-As actividades dos campesiños

• A vida do campesiño era moi dura. • Traballaban de sol a sol e con ferramentas primitivas

que proporcionaban baixos rendementos e obrigaban a deixar cada ano a metade da terra en barbeito.

• Debían pagar impostos ao señor e o décimo á Igrexa.• Debían traballar gratuitamente na reserva señorial e

na casa do señor.• Debían pagar polo uso de certas instalacións: como o

muíño, o forno a prensa.

5.- A VIDA COTIÁ DOS CAMPESIÑOS: 5.1.-Campesiñado e a súa familia

• Constituían a maioría de habitantes dos feudos. Diferenciamos:– Viláns: eran persoas libres que podían marchar dos feudos.– Servos: eran persoas que non podían abandonar os feudos

e transmitían a súa condición por herdanza. Posuían algún ben persoal pero o Señor podía golpealos, matalos, vendelos como escravos.

• A familia estaba formada polo matrimonio e fillos. O pai tiña a maior autoridade.

6.-A IMPORTANCIA DA IGREXA. 6.1.-As actividades da igrexa

• Terreo político:– Interviña nos asuntos dos reinos aconsellando ao rei.– Freaba a violencia e prohibía atacar a persoas ou lugares indefensos. Prohibía

facer a guerra os domingos, os días de festa e certas época do ano.• Terreo económico:

– Posuía grandes feudos e recibía do campesiñado rendas:• O décimo ou décima parte da colleita• Doazóns a cambio de orar pola salvación da alma.

• Terreo social:– Constituía un estamento privilexiado.– Obrigaba a asistir a misa, xaxuar ou confesar.– Asistía aos pobres e enfermos, recollía orfos, refuxiaba a perseguidos e

hospedaba aos peregrinos.• Terreo cultural:

– Organizaba o ensino– Financiaba obras de arte

6.-A IMPORTANCIA DA IGREXA. 6.2.-O modo de vida do clero

• As ocupacións eran predicar, ensinar, administrar os sacramentos.

• O clero dividíase en dous grupos.– Clero secular: formado polos bispos e os sacerdotes das

parroquias entre os laicos.• Alto clero: a vida era similar a dos nobres• Baixo clero: vivía máis pobremente

– Clero regular: integrado por abades, abadesas, monxes e monxas.

• Vivía comunitariamente nun mosteiro e obedecía a unha regra. A máis extendida era a dos benedictinos a súa vida rexíase polo “ora et labora”