a dinámica interna do planeta (t9) maria casares
TRANSCRIPT
A DINÁMICA INTERNA DO PLANETA
Profesor: Adán Gonçalves
Esquema de contidos
A calor interna da Terra
Orixe
Características
El vulcanisme
Orixe
Características
Tipos de actividade volcánica
Os terremotos
Orixe
Efectos
Ondas sísmicas
Os riscos
Medidas de actuación
Sistemas de alerta
Formación de montañas
O relevo terrestre
Interacción de procesos
As rochas
Magmáticas ou ígneas
Metamórficas
O ciclo das rochas
Manifestacións
da calor interna
Clasificación
Efectos
As placas litosféricas
Movemento
Tectónica
A dinámica interna do planeta
Fallas e placas
Fallas
Placas
A medida que descendemos cara o interior terrestre aumenta a temperatura,
nas capas superiores en media 3ºC cada 100 m. Este aumento denomínase
gradiente xeotérmico.
A calor interna da Terra débese a dúas fontes:
A calor remanente da formación da Terra:
- O choque de asteroides durante a formación do planeta elevou a súa
temperatura ata fundilo na súa maior parte.
- Na terra en formación os materiais metálicos (máis pesados) afundiron
cara o interior liberando calor por rozamento e formando un núcleo
fundamentalmente de ferro.
A enerxía liberada polos elementos radiactivos do interior terrestre,
principalmente uranio e plutonio.
O núcleo actualmente posúe dúas partes: unha externa fundida e outra interna
sólida.
1. A CALOR INTERNA DA TERRA
Afundamento de
materiais metálicos
Actualidade
Augmento de
tamaño
Fai 4.000 millóns de anos
Meteoritos
Fai 4.600 millóns de anos
Orixe da calor interna da Terra
Millóns de anos
Codia
Manto
Formación
do núcleo
Codia
sólida
Oceáno
Núcleo externo
fundido
Núcleo interno
sólido (5.000 ºC)
Manto sólido
Presión e temperatura no interior terrestre
Cara o interior terrestre aumenta a temperatura, pero tamén a
presión.
A presión dificulta o fundido das rochas, esto explica porque hai
rochas sólidas a grande profundidade a pesar de existir nestas zonas
elevadas temperaturas.
Por esta razón o núcleo externo está fundido e o interno é sólido.
Características do interior terrestre
A 50 quilómetros:
A temperatura é duns 600 ºC
A presión dunhas 20.000 atmosferas
Aumento da temperatura
e a presión
A temperatura aumenta
30 ºC cada Km de
profundidade
GRADIENTE
XEOTÈRMICO
Superfície da codia
terrestre
2. AS MANIFESTACIÓNS DA CALOR INTERNA
A calor interna da Terra maniféstase na superficie de varias formas:
Vulcanismo: saída á superficie terrestre de rochas que se fundiron
no interior da codia.
Terremotos: movementos breves e bruscos da codia terrestre.
Deriva continental: desprazamentos lentos e horizontais dos
continentes.
Isostase: movementos verticais lentos da codia terrestre.
Vulcanismo
Manifestacións da calor interna
Terremotos
Deriva
continental
Isostase
2. AS MANIFESTACIÓNS DA CALOR INTERNA
Ademais a calor interna tamén ten outros efectos:
A atmosfera e a hidrosfera formáronse hai uns 4000 M.a. a partir dos
gases que escaparon dos volcáns.
O campo magnético orixínase polo movemento do ferro do núcleo externo
fundido.
As rochas quentes a pouca profundidade en lugares activos, como Islandia
permiten o aproveitamento da calor interna da Terra para xerar auga
quente e calefacción (enerxía xeotérmica)
Os fenómenos hidrotermais, como géyseres e augas termais débense a o
quecemento da auga que se infiltra cando toma contacto con rochas
quentes.
Produción do campo magnético
Efectos da calor interna
Formación da atmosfera Rochas quentes
Fenómenos hidrotermais
3. O VULCANISMO
O Vulcanismo é proceso polo cal o magma formado no interior terrestre ascende
cara a superficie.
O magma é unha mestura de rochas fundidas e gases orixinado a certa
profundidade debido as altas temperaturas. O fundido das rochas fai que teñan
menos densidade (sexan máis lixeiras) que as rochas de arredor e pode
ascender por fisuras e fendas.
Neste ascenso pode saír ao exterior a través dos volcáns. Esta rocha fundida
(sen gases) que sae ao exterior denomínase lava.
3. O VULCANISMO
Un volcán está formado polas seguintes partes:
• Cámara magmática: zona onde se acumula o magma
• Cheminea volcánica: zona pola que ascende o magma
• Cráter: orificio que comunica a cheminea co exterior
• Cono volcánico: estrutura formada por piroclastos e coadas de lava
Produtos dunha erupción volcánica
Nunha erupción volcánica expúlsanse materiais en tres estados:
Gases: Os máis abundantes dióxido de carbono e vapor de auga, pero tamén xofre
e monóxido de carbono.
Líquidos: A fluidez da lava depende da súa composición e da temperatura, As que
proveñen de magmas orixinados a altas temperaturas flúen mellor.
Sólidos: chámanse piroclastos e saen despedidos durante a erupción. Atendendo a
seu tamaño poden ser:
- Bombas
- Lapilli
- Cenizas
+ Tamaño - Tamaño
Cráter
Cono
volcánico
Piroclastos
Gases
Coadas de lava
Cámara
magmática
Cheminea
volcánica
Características dunha erupción volcánica
Actividade volcánica e coadas de lava
A máis de 1.000 ºC
lava fluida e coadas extensas
As burbullas de gas
escapan suavemente
A máis temperatura,
o magma é máis fluido
A menos temperatura,
o magma é máis viscoso As burbullas de gas
producen explosións
e salpicaduras
A menos de 700 ºC, lava viscosa e coadas de
avance lento
ACTIVIDADE HAWAIANA
Temperatura do magma: moi alta (superior a 1.000 ºC)
Explosividade: baixa
Perigosidade: baixa
Riscos: lava moi fluida que pode sepultar cidades
Volcán en escudo
Cámara magmática Caldera principal Cheminea principal
4. TIPOS DE ACTIVIDADE VOLCÁNICA
Non todos os volcáns son iguais. A temperatura do magma, o tipo de erupción e a súa
perigosidade permítenos diferenciar tres tipos principais de actividade volcánica: hawaiana,
estromboliana e pliniana.
Volcán en escudo máis ancho que longo; coadas fluidas con poucos piroclastos.
ACTIVIDADE ESTROMBOLIANA
Temperatura do magma: media (entre 700 e 1.000 ºC)
Explosividade: media
Perigosidade: media
Riscos: os piroclastos poden sepultar cidades
Estratovolcán
Cámara magmática
Cono volcánico
Cheminea
Cràter
Coadas viscosas con numerosos piroclastos, o edificio volcánico é un
estrato volcán (máis alto que ancho)
ACTIVIDADE PLINIANA Temperatura do magma: baixa (inferior a 700 ºC)
Explosividade: alta
Perigosidade: alta
Riscos: explosións e nubes ardentes
Domo
Cámara magmática Domo
de lava consolidada
Emite cinzas mesturadas con gases incandescentes (nubes ardentes) e abundantes
piroclastos (coadas piroclásticas). O edificio volcánico é un domo (montículo orixinado
polo fluir lento da lava viscosa que pode chegar a taponar o cráter)
5. OS TERREMOTOS
Os terremotos son vibracións debidas a liberación brusca de enerxía en determinadas
zonas da codia terrestre.
O lugar onde se orixina un terremoto denomínase hipocentro.
O punto na superficie sobre o hipocentro é o epicentro.
As vibracións orixinadas no
hipocentro transmítense en todas as
direccións no interior terrestre en
forma de ondas sísmicas.
En consecuencia, no epicentro
orixínanse ondas superficiais que son
as responsables dos danos que
producen os sismos.
A magnitude dun terremoto (é dicir a enerxía liberada) mídese tradicionalmente
mediante a escala Richter, pero actualmente os sismólogos prefiren a escala MMS.
Cada grao desta última indica trinta veces a enerxía do grao anterior
6. AS ONDAS SÍSMICAS E A ESTRUTURA DA TERRA
O coñecemento que temos da estrutura interna da Terra débese en boa parte
aos datos obtidos do estudo do comportamento das ondas sísmicas ao
atravesar os distintos materiais do interior terrestre.
Os sismógrafos son os aparellos que nos permiten detectar e rexistrar estas
ondas. Temos sismógrafos distribuidos por todo o planeta, a partir dos datos
recollidos neles podemos deducir a natureza dos materiais que hai a certa
profundidade.
O xeofísico Gutenberg en 1951 foi quen de establecer a profundidade da
separación entre manto e núcleo.
Hoxe sabemos que as ondas reducen ou aceleran a súa velocidade de
propagación dependendo da rixidez dos materiais que atravesen. Tamén que a
codia e a parte máis superficial do manto forman unha capa ríxida que
denominamos litosfera que a súa vez disponse sobre unha capa semifluída
chamada astenosfera.
Sismograma
Sismógrafo
Ondas sísmicas
A litosfera ríxida está situada
encima da astenosfera que é
semifluída.
Diferenciamos dous tipos de
litosfera:
Litosfera continental: forma os
continentes e a súa codia e
granítica.
Litosfera oceánica: forma os
fondos oceánicos e a súa codia
e basáltica.
O manto está formado
basicamente por peridotita.
7. OS MOVEMENTOS DAS PLACAS LITOSFÉRICAS
Esta litosfera
atópase dividida en
fragmentos
denominados placas
litosféricas ou
tectónicas de
distintos tamaños.
7. OS MOVEMENTOS DAS PLACAS LITOSFÉRICAS
A calor interna xera
no manto correntes
de convección que
arrastran estas
placas ríxidas sobre
a astenósfera
semifluída.
O movemento das placas provoca nos lugares onde están en contacto
(límites de placas) tres situacións:
Sepáranse: a separación fai moi fina nestes lugares a litosfera
facilitando a saída de materiais fundidos (volcanismo intenso). Estas
zonas chámanse zonas de rift.
Colisionan: a placa máis densa (a oceánica) afunde por baixo
orixinando unha zona de subducción (alto volcanismo e sismicidade).
Se as dúas placas teñen similar densidade non afunden e
incrústanse unha contra a outra (sismicidade)
Escorregan: desprázanse lateralmente orixinando zonas de alta
sismicidade.
7. OS MOVEMENTOS DAS PLACAS LITOSFÉRICAS
Arriba, zona de rift en dorsal
oceánica.
Abaixo, zona de rift
intracontinental
SEPARACIÓN DE PLACAS
COLISIÓN DE PLACAS
Zona de subducción (Montañas tipo Andes)
COLISIÓN DE PLACAS
Zona de subducción: formación dun arquipélago tipo as illas do Xapón
COLISIÓN DE PLACAS
Interpenetración (Montañas tipo Himalaya)
AS PLACAS ESVARAN LATERALMENTE
Orixinan unhas fracturas móbiles
chamadas fallas transformantes como a
famosa falla de San Ándres
8. VOLCÁNS, TERREMOTOS E TECTÓNICA DE PLACAS
Como xa podemos deducir, os volcáns e terremotos non se distribúen ao azar,
senón que se aliñan formando zonas sísmicas e zonas volcánicas coincidindo
cos bordos dos continentes ou discorrendo ao longo dos océanos. É dicir cos
lugares onde hai contacto entre placas que constitúen as zonas “activas” do
planeta.
A tectónica de placas é a teoría que explica as causas, o mecanismo e as
consecuencias dos movementos das placas litosféricas.
Como consecuencia destes movementos prodúcense diversos procesos
xeolóxicos:
Sismicidade: fallas transformantes e zonas de colisión.
Vulcanismo: subducción e zonas de rift.
Subducción: nestas zonas diminúe a codia oceánica. (Pacífico)
Rift: nesta zonas estase a formar nova codia oceánica (Atlántico)
Pregamento e fracturación das rochas.
Formación de relevos
Áreas de risco volcánico e sísmico
Os lugares onde están en contacto as placas litosféricas orixinan procesos de
fundido de materiais e son tamén onde se acumulan tensións no interior
terrestre consecuencia dos movementos entre as placas. Esta é a razón pola
que hai unha relación directa entre os fenómenos volcánicos e os sismos,
constituíndo as zonas activas da terra.
A maior concentración no planeta destas zonas atópase no Pacífico e soese
falar por elo do “Cinturón de fogo do Pacífico”.
9. A FORMACIÓN DAS MONTAÑAS
As correntes de convección do manto ademais de xerar os fenómenos de
magmatismo son responsables do movemento das placas litosféricas.
Cando dúas placas colisionan o se produce unha subducción poden orixinar
cadeas montañosas.
Colisión. Montañas Tipo Hymalaya Subducción. Montañas Tipo Andes
9. A FORMACIÓN DAS MONTAÑAS
Outro xeito polo que se poden orixinar montañas é a actividade volcánica en
zonas quentes que pode dar lugar a conos volcánicos, cando esto sucede en
fondos oceánicos orixínanase arquipélagos como o de Hawai.
O Relevo terrestre. Continentes e fondos mariños
O Relevo terrestre. Continentes e fondos mariños
Nos continentes podemos diferenciar:
Cordilleiras: aliñacións montañosas de grande altitude como o
Himalaia en Asia ou os Andes en Sudamérica. En España son os
Pirineos ou as cordilleiras Béticas e Cantábrica.
Grandes chairas: son os escudos continentais, grandes extensións
planas nas zonas centrais dos continentes como a chaira do Amazonas
ou a do Sáhara.
Plataformas continentais: extensións baixo as augas que van dende a
liña de costa ata uns 300 m de profundidade, son o bordo dos
continentes.
Plataformas
continentais
Escudo
Cordilleiras
Nos continentes
O Relevo terrestre. Continentes e fondos mariños
Nos fondos oceánicos podemos diferenciar:
Cordilleiras oceánicas: son as dorsais oceánicas nas que hai unha intensa
actividade volcánica.
Fosas oceánicas: as zonas máis profundas dos océanos como a fosa das
Marianas (11 km)
Chairas abisais: zonas chás submariñas cunha profundidade duns 4000 m
Volcáns submariños: relevos illados que emerxen orixinando arquipélagos
volcánicos como Hawai ou Canarias.
Dorsal
oceánica
Fosa oceánica
Chaira abisal
Volcáns
submariños
Nos océanos
10. OS RISCOS DEBIDOS A PROCESOS INTERNOS
O vulcanismo e os terremotos supoñen un risco importante para o ser humano,
por iso debemos tentar prever, previr e predecir.
Un elemento fundamental na previsión son os mapas de risco que nos indican a
probabilidade de que se produza unha erupción volcánica ou un terremoto nun
determinado lugar.
10. OS RISCOS DEBIDOS A PROCESOS INTERNOS
Outra ferramenta primordial son os sistemas de alerta temperá que permiten
avisar na medida do posible dunha catastrofe sísmica o volcánica.
Un exemplo típico son o conxunto de boias distribuidas polos océanos do
mundo que recollen datos de movementos sísmicos e permiten avisar con
certa antelación da chegada dun tsunami.
En todo caso, na actualidade non é posible predecir unha erupción ou un sismo,
aínda que si podemos detectar signos que nos poden indicar unha erupción ou
sismo incipiente: emanación de gas argón do solo, variacións no nivel de auga
dos acuíferos, inclinación do terreo ou comportamentos estranos nos animais.
11. INTERACCIÓN DOS PROCESOS INTERNOS E EXTERNOS
Os movementos isostáticos son desprazamentos verticais da litosfera, que
tende a afundirse nuns lugares e levantarse noutros.
Subsidencia: é o movemento vertical de afundimento da litosfera producido
por:
- Glaciacións: a formación de un casquete de gran espesor sobre o
continente.
- Acumulación de sedimentos nunha conca sedimentaria.
Ascenso isostático: movemento vertical de levantamento da litosfera
producido por:
- O xeo que desparece tras unha glaciación
- A erosión que elimina materiais dun macizo montañoso
11. INTERACCIÓN DOS PROCESOS INTERNOS E EXTERNOS
Os axentes xeolóxicos e os procesos internos, a miúdo, fan efectos contrarios:
Os axentes xeolóxicos erosionan os relevos e enches as concas sedimentarias;
igualan o relevo e elaboran chairas.
As colisións entre continentes levantan relevos.
Ascenso isostático
Subsidencia
Os axentes xeolóxicos erosionan e quitan peso á litosfera
O peso dos sedimentos xera subsidencia
12. AS ROCHAS MAGMÁTICAS
Orixínanse ao arrefriarse e solidificarse o magma do interior da Terra
ou cando este material sae ao exterior en forma de lava. Basicamente
existen dous tipos de rochas ígneas:
- Volcánicas: formadas a partir dunha erupción volcánica, polo o que
o seu arrefriamento e rápido polo que non hai tempo para que se
formen ben os cristales que a forman (textura microcristalina ou
vítrea). Os minerais que a forman non son visibles a simple vista. p.e
basalto.
- Plutónicas: formadas a gran profundidade, polo que cristalizan
lentamente (textura cristalina). Os minerais que a forman son
visibles a simple vista. p.e. Granito.
As rochas magmáticas ou ígneas
Principais rochas magmáticas
Granito Pegmatita Sienita Gabro
Escoura volcánica Pedra Pómez Obsidiana Basalto
Ro
ch
as
plu
tón
ica
s
Ro
ch
as
vo
lcá
nic
as
Cuarzo, feldespato e mica Igual que granito, pero cristais grandes. Laranxa
Cristais pequenos. Cor rosada.
Cristais pequenos. Cor negra.
Aspera, burbullas e normalmente escura
Aspera, burbullas e moi lixeira
Aspecto vítreo. Cor negra. Algúns buratos. Alta densidade. Cor escura.
13. AS ROCHAS METAMÓRFICAS
O metamorfismo é o conxunto de cambios que experimenta unha rocha ao ser
sometida a altas temperaturas e presións no interior da codia terrestre, sen
chegar a fundirse.
As rochas resultantes chámanse rochas metamórficas. Fórmanse a partir
de rochas magmáticas e sedimentarias cando éstas afunden no interior da
Terra e sofren transformacións polas condicións existentes.
Constitúen exemplos típicos a lousa a partir da arxila ou o mármore a
partir da caliza.
As rochas metamórficas
Principals roques metamòrfiques
Arxila Arxila ou lousa Arxila, lousa o esquisto
Arenita rica en cuarzo
Calcaria
Lousa Esquisto Gneis Cuarcita Mármore
Ro
ch
a o
rix
ina
l e
pro
ce
so
me
tam
órf
ico
Ro
ch
a m
eta
mó
rfic
a
res
ult
an
te
Presión e
temperatura:
Aumento
suave
Presión e
temperatura:
Aumento
intenso
Presión e
temperatura:
Aumento moi
intenso
Presión e
temperatura:
Aumento
intenso
Presión e
temperatura:
Aumento
intenso
Rompe en láminas e pode conter fósiles
Laminación e moita mica Bandas escuras e claras. Cores claros. Rocha dura Fai burbullas con ácido
14. O CICLO DAS ROCHAS
O conxunto de procesos que poden experimentar os materiais da codia,
formando rochas sedimentarias, metamórficas e magmáticas, e as súas
transformacións dunhas en outras denomínase ciclo das rochas ou ciclo
litolóxico.
O ciclo das rochas
SEDIMENTOS
MAGMA ROCHA
SEDIMENTARIA
ROCHA MAGMÀTICA OU
ÍGNEA
ROCHA
METAMÒRFICA
Dis
gre
gació
n
Litific
ació
n
Fusió
n
Arr
efr
iam
ento
GRAZAS POR ATENDERME
WEBGRAFÍA
http://enriquemontalar.com/humor-geotecnico-terapia-de-piedras-joaquin-reyes/
http://www.slideshare.net/biogelete/t9-la-dinmica-interna-del-planeta?from_action=save
http://www.slideshare.net/mosansar/dinmica-43523855?qid=fcfb104f-798b-4a4b-8926-22bbe4d39338&v=qf1&b=&from_search=1
http://www.uni-kassel.de/fb14/geohydraulik/Lehre/Geophysik_Geothermie/Geophysik_Sum09.html