ค ำน ำkrukird.com/tepe_58103.pdf · 2016-02-24 · tepe-58103...

TEPE-58103 การจดการเรยนรวชาหนาทพลเมอง

1 | ห น า

ค ำน ำ

เอกสารหลกสตรอบรมแบบ e-Training หลกสตรการจดการเรยนรวชาหนาทพลเมอง เปนหลกสตรฝกอบรมภายใตโครงการพฒนาหลกสตรและพฒนาคร และบคลากรทางการศกษาโดยยดถอภารกจและพนทเปนฐานดวยระบบ TEPE Online โดยความรวมมอของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอพฒนาความร ความสามารถ และสมรรถนะ ตามความสนใจและภารกจของตวเอง โดยสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดทกคน ทกสถานท และทกเวลา ลดการเขารบการประชม อบรม และพฒนานอกพนทปฏบตงาน ซงเปนการประหยดงบประมาณของสวนราชการและคาใชจายสวนตวของครและบคลากรทางการศกษา ท าใหครและบคลากรทางการศกษาลดการทงหองเรยน นกเรยน และพนทปฏบตงานลง โดยใชหลกสตรและวทยากรทมคณภาพ เนนการพฒนาโดยการเรยนรดวยตนเองผานเทคโนโลยการสอสารผานระบบเครอขายอนเทอรเนต

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย หวงเปนอยางยงวาหลกสตรอบรมแบบ e-Training หลกสตรการจดการเรยนรวชาหนาทพลเมอง จะสามารถน าไปใชใหเกดประโยชนตอการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาตามเปาหมายและวตถประสงคทก าหนดไว ทงนเพอยงประโยชนตอระบบการศกษาของประเทศไทยตอไป


2 | ห น า

หลกสตร

กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง

รหส TEPE-58103 ชอหลกสตรรำยวชำ การจดการเรยนรวชาหนาทพลเมอง วทยำกร

ผชวยศาสตราจารย ดร.วลย อศรางกร ณ อยธยา


3 | ห น า

รำยละเอยดหลกสตร

ค ำอธบำยรำยวชำ แนวคดเกยวกบการเรยนรหนาทพลเมอง วชาหนาทพลเมอง กบการพฒนาความเปนพลเมองไทย การเรยนการสอนเพอพฒนาความเปนพลเมองไทย สอและแหลงการเรยนรส าหรบวชาหนาทพลเมอง และการวดและประเมนผลการเรยนรส าหรบวชาหนาทพลเมอง วตถประสงค เพอใหครผเขารบการอบรมมความรความสามารถ ดงน

1. วเคราะหจดเดนของความหมายความเปนพลเมอง 2. วเคราะหจดเดนของความหมายของการศกษาเพอความเปนพลเมองด อธบายพนฐาน

ของความเปนพลเมองไทยในระบอบประชาธปไตย 3. วเคราะหยทธศาสตรเพอสรางความเปนพลเมองระดบการศกษาขนพนฐาน 4. วเคราะหจดเนนของหลกสตรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง 5. อธบาย แนวปฏบตส าคญในการจดการเรยนการสอนวชาหนาทพลเมอง 6. วเคราะหพฤตกรรมทตองฝกฝนแกนกเรยนในวชาหนาทพลเมอง และน าเสนอการจด

กจกรรมการเรยนร 7. วเคราะหกจกรรมหลก เพอบรรลผลการเรยนร 8. วเคราะหการใชสอการเรยนการสอนเพอพฒนานกเรยน 9. วคราะหการใชแหลงเรยนรเพอพฒานกเรยน 10. อธบายแนวปฏบตในการวดและประเมนผลการเรยนร 11. วเคราะหวธการและเครองมอในการวดและประเมนผลทสอดคลองกบผลการเรยนร

สำระกำรอบรม

ตอนท 1 แนวคดเกยวกบการเรยนรหนาทพลเมอง ตอนท 2 วชาหนาทพลเมอง กบการพฒนาความเปนพลเมองไทย ตอนท 3 การเรยนการสอนเพอพฒนาความเปนพลเมองไทย ตอนท 4 สอและแหลงการเรยนรส าหรบวชาหนาทพลเมอง ตอนท 5 การวดและประเมนผลการเรยนรส าหรบวชาหนาทพลเมอง กจกรรมกำรอบรม

1. ท าแบบทดสอบกอนการอบรม 2. ศกษาเนอหาสาระการอบรมจากสออเลกทรอนกส


4 | ห น า

3. ศกษาเนอหาเพมเตมจากใบความร 4. สบคนขอมลเพมเตมจากแหลงการเรยนร 5. ท าใบงาน/กจกรรมทก าหนด 6. แสดงความคดเหนตามประเดนทสนใจ 7. แลกเปลยนเรยนรระหวางผเขารบอบรมกบวทยากรประจ าหลกสตร 8. ท าแบบทดสอบหลงอบรม

สอประกอบกำรอบรม

1. บทเรยนอเลกทรอนกส 2. ใบความร 3. วดทศน 4. แหลงเรยนรทเกยงของ 5. กระดานสนทนา (Web board) 6. ใบงาน 7. แบบทดสอบ

กำรวดผลและประเมนผลกำรอบรม วธการวดผล

1. การทดสอบกอนและหลงการอบรม โดยผเขารบการอบรมจะตองไดคะแนนการทดสอบหลงเรยนไมนอยกวา รอยละ 70

2. การเขารวมกจกรรม ไดแก สงงานตามใบงานทก าหนด เขารวมกจกรรมบนกระดานสนทนา

บรรณำนกรม วลย อศรางกร ณ อยธยา (พานช). (2554). ครสงคมศกษำกบกำรพฒนำทกษะแกนกเรยน. กทม.:

โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2554). ยทธศำสตรพฒนำกำรศกษำเพอสรำงควำมเปน

พลเมอง พ.ศ. 2553-2561. กทม.: หางหนสวนจ ากดวทซคอมมวนคเคชน. ส านกงานเลขาธการผแทนราษฎร. (2554). พนฐำนควำมเปนพลเมองในระบอบประชำธปไตย.

กทม.: ส านกพมพส านกเลขาธการสภาผแทนราษฎร. ส านกงานวชาการและมาตรฐานการศกษา, ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2557).

แนวทำงกำรจดกำรเรยนรรำยวชำเพมเตมหนำทพลเมอง. กทม.: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

เอนก เหลาธรรมทศน. (2551). กำรเมองภำคพลเมอง. กทม.: ส านกพมพคณะรฐมนตรและ ราชกจจานเบกษา.


5 | ห น า

Chapin, J.R. (2003). A Practical Guide to Middle and Secondary School Studies. Boston : Pearson Education., Inc.

Davies, I. (2015). “Defining Citizenship Education” in Learning to Teach Citizenship in The Secondary School. Edited by Liam Gearon, New York : Routledge.

Heater, D. (2010). “A History of Citizenship in Britain” in Learning to Teach Citizenship in The Secondary School. Edited by Liam Gearon, New York : Routledge.

Laughlin, M. A. and Hartoonian, H. M. (1995). Challenges of Social Studies Instruction in Middle and High Schools : Developing Enlightened Citizens. Fort Worth : Harcourt Brace & Company.

Print, M. (2008). “Education for Democratic Citizenship in Australia”. In Education for Citizenship and Democracy. London : Sage Publication Ltd.


6 | ห น า

หลกสตร TEPE-58103 หลกสตรการจดการเรยนรวชาหนาทพลเมอง เคำโครงเนอหำ

ตอนท 1 แนวคดเกยวกบกำรเรยนรหนำทพลเมอง เรองท 1.1 ความหมายค าวา “ความเปนพลเมอง” เรองท 1.2 ความหมายค าวา การศกษาเพอความเปนพลเมอง/ วชาหนาทพลเมอง เรองท 1.3 ความเปนพลเมองไทยในระบอบประชาธปไตย แนวคด 1. ความเปนพลเมอง คอ ความเปนสมาชกชองสงคมทจะตองมสทธ และความรบผดชอบ มสวนรวมในกระบวนการปกครองประเทศ 2. การศกษาเพอความเปนพลเมอง/วชาหนาทพลเมอง เปนกระบวนการพฒนานกเรยนใหเปนพลเมองดมความรความสามารถ มทกษะ และมความรบผดชอบตอความเปนพลเมองของสงคมตามวถประชาธปไตยหรอเรยกวาเปนกระบวนการพฒนาคนใหมคณภาพตามแนวทางประชาธปไตย 3. ความเปนพลเมองไทยในระบอบประชาธปไตย มหลกการ 3 ประการ คอ เคารพตวตนของความเปนมนษย เคารพสทธเสรภาพ และกฎกตกาของสงคม ทเปนธรรมและมความรบผดชอบตอตนเอง ผอน และสงคม วตถประสงค เพอใหครผเขารบการอบรมมความรความสามารถ ดงน

1. วเคราะหจดเดนของความหมายความเปนพลเมอง 2. วเคราะหจดเดนของความหมายของการศกษาเพอความเปนพลเมองด 3. อธบายพนฐานของความเปนพลเมองไทยในระบอบประชาธปไตย ตอนท 2 วชำหนำทพลเมอง กบกำรพฒนำควำมเปนพลเมองไทย

เรองท 2.1 ยทธศาสตรพฒนาการศกษาเพอสรางความเปนพลเมองระดบการศกษาพนฐาน เรองท 2.2 หลกสตรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง แนวคด 1. ยทธศาสตรเพอสรางความเปนพลเมองดระดบขนพนฐาน เปนการเตรยมการสรางความเปนพลเมองดแกสงคม การศกษาเปนกลไกหลกส าคญทจะตองมทงเนอหาสาระทเหมาะสมและจ าเปน นโยบายจดการหลกสตร พฒนากระบวนการเรยนร โดยเปนการปฏบตจรง และการเชอมโยงกบวถชวตไทยในสงคมเพอสรางความเขมแขงของสงคม 2. หลกสตรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง เปนวชาทพฒนาความเปนพลเมองดของชาตไทย เนนการสอนในรปกจกรรม การลงมอปฏบต การฝกปฏบตของกระบวนการคด การเชอมโยงการเรยนรสประสบการณจรง การประเมนพฤตกรรมทมคณลกษณะและการปฏบต เพอใหนกเรยนเกด


7 | ห น า

การเปล ยนแปลงสพฤตกรรมท พ งประสงคตามแนวทางการปกครองประชาธป ไตยอนมพระมหากษตรยเปนพระมข วตถประสงค เพอใหครผเขารบการอบรมมความรความสามารถ ดงน 1. วเคราะหยทธศาสตรเพอสรางความเปนพลเมองระดบการศกษาขนพนฐาน 2. วเคราะหจดเนนของหลกสตรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

ตอนท 3 กำรเรยนกำรสอนเพอพฒนำควำมเปนพลเมองไทย เรองท 3.1 แนวปฏบตส าคญในการจดการเรยนการสอนรายวชาเพมเตม หนาทพลเมอง เรองท 3.2 พฤตกรรมทควรฝกฝนแกนกเรยนในวชาหนาทพลเมอง เรองท 3.3 กจกรรมหลกเพอบรรลผลการเรยนร แนวคด 1. แนวปฏบตในการจดการเรยนการสอนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองคอ การพฒนาทกษะ

คณลกษณะ และพฤตกรรมทพงประสงค เนนการเชอมโยงกบประสบการณจรง การลงมอปฏบตในเหตการณจรง โดยมการเรยนรอยางกระตอรอรน มทงสทธและเสรภาพรวมทงความรบผดชอบ โดยมการประเมนการปฏบต การสรางลกษณะนสย กระบวนการท างาน คณลกษณะของงาน ดวยวธการและเครองมอในการวดและประเมนผลทหลากหลาย

2. พฤตกรรมตองฝกฝนแกนกเรยนในวชาหนาทพลเมอง เปนพฤตกรรมทเนนความเปนประชาธปไตย ซงเปนพฤตกรรมทเกยวของกบ ตนเอง ผอนและสวนรวม

3. กจกรรมทจะน าไปสการเรยนรวชาหนาทพลเมองทมประสทธภาพ ควรเปนกจกรรมทเนนผเรยนเปนศนยกลาง นกเรยนไดลงมอปฏบต ฝกกระบวนการคด ฝกการท างาน การสอสาร ไดพฒนาคานยม และเกดการเรยนร

วตถประสงค เพอใหครผเขารบการอบรมมความรความสามารถ ดงน 1. อธบาย แนวปฏบตส าคญในการจดการเรยนการสอนวชาหนาทพลเมอง 2. วเคราะหพฤตกรรมทตองฝกฝนแกนกเรยนในวชาหนาทพลเมอง และน าเสนอการจด

กจกรรมการเรยนร 3. วเคราะหกจกรรมหลก เพอบรรลผลการเรยนร ตอนท 4 สอและแหลงกำรเรยนรส ำหรบวชำหนำทพลเมอง เรองท 4.1 แนวทางการใชสอการเรยนการสอน เรองท 4.2 แนวทางการใชแหลงการเรยนร แนวคด 1. สอการเรยนการสอนประเภทสอมวลชนและกราฟกเปนแหลงขอมลทส าคญในการเรยน

การสอนวชาหนาทพลเมอง สอดงกลาวมบทบาทส าคญในการฝกการคดอยางมวจารณญาณและวเคราะหคานยมในประเดนของการน าเสนอขอมล การเมอง สงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรม ดงนน


8 | ห น า

การจดกจกรรมโดยใชแหลงขอมลประเภทสอมวลชนและกราฟกตองมการวางแผนด าเนนงานเพอใหสามารถใชประโยชนจากสอตางๆ อยางมประสทธภาพ

2. การใชแหลงเรยนรในชมชนเปนสอทใหนกเรยนไดรบประสบการณตรง ไดมการพฒนาทกษะ เจตคต อดมศกษา ชวยเสรมสรางจตส านกของการเอาใจใสตอสวนรวม การพฒนาสงคม ทกษะการคดและการแกปญหา และคณลกษณะอนๆ ซงน าไปสการเปนพลเมองทด

วตถประสงค เพอใหครผเขารบการอบรมมความรความสามารถ ดงน 1. วเคราะหการใชสอการเรยนการสอนเพอพฒนานกเรยน 2. วคราะหการใชแหลงเรยนรเพอพฒานกเรยน ตอนท 5 กำรวดและประเมนผลกำรเรยนรส ำหรบวชำหนำทพลเมอง เรองท 5.1 แนวปฏบตในการวดและประเมนผลการเรยนร เรองท 5.2 วธการและ/เครองมอในการคดและประมวลผลการเรยนร แนวคด 1. รายวชาเพมเตมหนาทพลเมองเนนพฤตกรรม ทกษะปฏบต เจตคต และคณลกษณะ

ดงนนการวดประเมนผลดานทกษะ/การปฏบต และการวดประเมนผลดานจตพสย จงเปนการวดประเมนผลการเรยนรในระดบชนเรยนทเหมาะสม

2. วธและเครองมอในการวดและประเมนผลการเรยนร จะตองสอดคลองกบผลการเรยนรของรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองซงเนนพฤตกรรม ทกษะการปฏบต เจตคต และคณลกษณะ

วตถประสงค เพอใหผศกษาสามารถ 1. อธบายแนวปฏบตในการวดและประเมนผลการเรยนร 2. วเคราะหวธการและเครองมอในการวดและประเมนผลทสอดคลองกบผลการเรยนร


9 | ห น า

ตอนท 1 แนวคดเกยวกบการเรยนรหนาทพลเมอง เรองท 1.1 ความหมายค าวา “ความเปนพลเมอง” ประวตของค าวา ความเปนพลเมอง (citizenship) มความซบซอนและมความเปนมาอยางยาวนาน ด งขอ เขยนของ Derek Heater (2010) ท สรป ได ว า เรมจากค าในภาษาละตนท ว า “civis”หมายถงพลเมอง (Citizen) จากค านท าใหเกดค าวา “civilis” ซงหมายถง “civic” และค าวา “civil” มความหมายในลกษณะของความสภาพ (sense of polite) และในตนศตวรรษท 16 ค าภาษาองกฤษทวา “civic / civility” มการน ามาใชอยางกวางขวาง ค าวา “พลเมอง (citizen)” ทมนยเกยวกบบรบทของพฤตกรรมได มการสรปวา “A citizen was courteous, socially well-mannered” การใชค าวา citizen ในบรบททางการเมองเกยวของกบความเปนเมอง (urban connection) สวนค าในภาษาองกฤษทวา “city” ทเรมใชในศตวรรษท 13 มาจากภาษาละตนทวา “civitas” ซงมาจาก “civis” และมการเกดค าใหมจากการผสมผสาน จากรากศพทภาษาละตน ไดแกค าวา city, state, citizenship ความเปนพลเมอง (Citizenship) ในบรบทประชาธปไตย หมายถง ความเปนสมาชกของสงคมพลเรอน (Civic society) ซงมขอผกพนในการปฏบตตน (Obligation) และมสทธพเศษ (privilege) นกเรยน เปนพลเมองของประเทศจงตองมการเตรยมนกเรยนใหมความเขาใจเกยวกบการท างานของรฐบาล และการเมอง คอ มความเขาใจในวตถประสงค และคณคาของรฐบาลในสงคมทอสระ (free society) ดงนนจงถอวาเปนจดมงหมายส าคญของสงคมศกษาทตองพฒนานกเรยนใหไดเรยนรและปฏบตตนตามบทบาทหนาท และความรบผดชอบในฐานะพลเมองทมประสทธภาพในสงคมประชาธปไตย ซงสะทอนใหเหนถงหนาทของครสงคมศกษาทตองชวยพฒนาพลเมองใหมการรบรขอมล มความคดวเคราะหและปฏบตตามพนธกจของพลเมองในสงคมทตนเปนสมาชก (Magaret A. Laughlin and H. Michael Hartoonian (1995) นอกจากนยงมนกการศกษาทางสงคมศกษาหลายทานไดอธบายความหมายของความเปนพลเมอง (citizenship) ในลกษณะตางๆ สรปโดย Marray Print (2008) ดงน

1. ความเปนพลเมอง คอ การมสถานภาพทถกตองตามกฎหมาย (legal status) ในการมสทธและความรบผดชอบในระบบประชาธปไตย

2. ความเปนพลเมอง คอ การเกยวของกบการมสวนรวมอยางเขมแขง (active participation) ในโครงสรางและกระบวนการทางสงคม

3. ความเปนพลเมอง คอ การสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนทกคนในระบอบประชาธปไตย ทค านงถงความยตธรรมในสงคม ปองกนการกดกน และการกดข

ความเปนพลเมองสามารถพฒนาไดจากการเรยนในโรงเรยนโดยผานเนอหาเกยวกบระบอบการเมอง การปกครอง ประชาธปไตย กฎหมาย สทธและความรบผดชอบ คณคาประชาธปไตย รวมถงประเดนทางสงคม และการเมอง เพอใหนกเรยนเปนพลเมองท เขมแขงและมสวนรวม (active, participating citizen) ในระบอบการปกครอง


10 | ห น า

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 1.1

สรป

ความเปนพลเมอง คอ การเปนสมาชกทดของสงคม มสทธ มความรบผดชอบ มสวนรวมในระบอบการปกครองประชาธปไตยอยางเขมแขง โดยค านงถงความยตธรรมเปนส าคญ


11 | ห น า

เรองท 1.2 ความหมายค าวา การศกษาเพอความเปนพลเมอง/วชาหนาท พลเมอง จดมงหมายทเปนหลกการส าคญของการสอนสงคมศกษา คอ การศกษาเพอความเปนพลเมองหรอภาษาองกฤษใชค าวา “civic education” หรอ “citizenship education” หรอเรยกเปนภาษาไทยวา วชาหนาทพลเมอง (civics) ซง June E. Chapin (2003) ระบวา ค าวา civic education เปนทนยมใช แตทงสองค าซงรวมทง “citizenship education” สามารถใชสลบสบเปลยนกนได การศกษาเพอความเปนพลเมองหรอวชาหนาทพลเมองในแนวใหม (current form) คอ การสอนและการเรยนเกยวกบสงคมรวมสมย (contemporary society) เพอพฒนาความเขาใจ สนบสนน การปฏบต (action) รวมทงมการสะทอนและสงเสรมคณลกษณะความเปนประชาธปไตย ดงนนการศกษาเพอความเปนพลเมอง/วชาหนาทพลเมอง คอ การจดการใหนกเรยนมความร ทกษะ ความเขาใจ เพอเตรยมบคคลเหลานนใหแสดงบทบาทหนาทอยางเตมทและเขมแขงในสงคม (Ian Davies, 2015) การศกษาเพอความเปนพลเมอง อาจจะกลาวไดเปนกระบวนการทพฒนานกเรยนใหเปนพลเมองทมความสามารถในการพฒนารฐ (ประเทศ) เปนไปอยางมคณภาพ โดยมความรความเขาใจในระบบการปกครอง สทธและหนาท และมความรบผดชอบ รวมทงมคานยมและบรรทดฐานของสงคม เพอใหมพฤตกรรมเปนทยอมรบในสงคม มสวนรวมในการพฒนาประเทศในฐานะเปนพลเมองด ทงนการศกษาเพอความเปนพลเมองนน เปนการศกษาทเปนบทบาท หนาทของโรงเรยน หรอสถาบนการศกษาทเปนหนวยงานส าคญ ดงนนการศกษาเพอความเปนพลเมองจงมเปาหมายโดยรวมคอ การพฒนานกเรยนสความเปนพลเมองด มคณลกษณะหรอมพฤตกรรมของพลเมองดในการปฏบตตนอยางถกตอง และเหมาะสม หรอกลาวอกนยหนงกคอ เปนการพฒนาคณลกษณะความเปนพลเมองดใหแกนกเรยน ซงมเปนหนาทของทกวชาทจดสอนในโรงเรยน โดยวชาสงคมศกษามบทบาทและหนาทหลกในการพฒนาความเปนพลเมองด


สรป

การศกษาเพอความเปนพลเมองด เปนกระบวนการทพฒนานกเรยนใหเปนพลเมองทมคณภาพหรอพฒนาพลเมองดแกสงคมใหมความร มความรบผดชอบ มคณลกษณะทพงประสงคของสงคมและมสวนรวมในการพฒนาสงคม


12 | ห น า

เรองท 1.3 ความเปนพลเมองไทยในระบอบประชาธปไตย ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร (2556) ไดน าเสนอพนฐานความเปนพลเมอง (ไทย) ในระบอบประชาธปไตย สรปไดดงน คนไทยทกคน ตองปฏบตตนเปนพลเมองไทย โดยมพนฐานความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตย มหลกการ 3 ประการ คอ หลกกำรท 1 เคำรพศกดศรควำมเปนมนษย ไดแก กำรยอมรบในเกยรตภมของแตละบคคล โดยไมค ำนงถงสถำนภำพทำงสงคม หลกกำรนมองคประกอบยอย ดงน

ส านกรในคณคาศกดศรความเปนมนษย ตระหนกในความเสมอภาคของความเปนมนษย เคารพในความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรม ยดหลกอดทน อดกลนตอความคดเหนทแตกตาง

ศกดศรความเปนมนษย หมายถง ความมอสรภาพในการทจะก าหนดชะตาชวตของตนเองทงสทธในชวต และรางกาย และสทธในความเสมอภาคในดานตางๆ โดยปราศจากเงอนไข อาท เชอชาต ศาสนา วย และวฒนธรรมทแตกตางกน โดยไมถกลดรอนสทธและความเสมอภาคทางสงคม และการถกเลอกปฏบตโดยศกดศรของความเปนมนษยถอวาเปนสงทตดตวทกคนมาตงแตก าเนด

ความเสมอภาค (Equality) ของความเปนมนษย ความหมายตามหลกสทธมนษยชน หมายถง ความเทาเทยมของมนษยทกคนในการไดรบสทธพนฐานตามหลกสทธมนษยชน

ความหมายตามหลกกฎหมาย หมายถง หลกการพนฐานของความยตธรรม ทก าหนดใหมการปฏบตตอบคคลทเกยวของกบเรองนนๆ อยางเทาเทยมกน

ความหมายตามระบอบประชาธปไตย หมายถง การทประชาชนทกคนในประเทศมความเสมอภาคหรอเทาเทยมกบกนในสงจ าเปนพนฐานในเรองสงจ าเปนพนฐาน ไดแก ปจจยส ความมนคงปลอดภยในชวตและรางกาย การนบถอศาสนา การศกษาและการบรขาวสาร การเขาถงบรการสาธารณะและสวสดการสงคม การประกอบอาชพ การมสวนรวมทางการเมอง และการไดรบความคมครองตามกฎหมาย

ความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรม การสรางความพลเมองในสงคมไทยทสงเสรมความเปนประชาธปไตย ยอมตองสอดคลองกบ “วฒนธรรมของสงคมไทย” ดงนนการสรางความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตยของไทย จงตองกระท าควบคกนไปกบการสราง “วฒนธรรมของสงคมไทย” ทสอดคลองกบความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตยของไทยดวย นนคอการสรางวฒนธรรมทางจตใจ คอ การมความเขาใจในความแตกตาง ยอมรบความแตกตางหลากหลายทอยในบรบทหรอเงอนไข สภาพแวดลอมทแตกตาง

สวนการสรางวฒนธรรมความเปนพลเมองอกอยางหนงคอ การสรางใหพลเมองม “วฒนธรรมทางความร” เปนการเสรมสรางใหมความร ใหรจกใชวจารณญาณ หรอทศนะวพากษ ความคดเหน และนโยบายของทกฝาย สามารถมสวนรวมทางการเมองอยางฉลาดและสรางสรรค การเปลยนจารตทางความรหรอวฒนธรรมเดมของไทย เปนวฒนธรรมทางความรข องพลเมองในระบอบ


13 | ห น า

ประชาธปไตย จะตองท าใหการเรยนการสอนไมเนนการทองจ าเนอหาวชา แตจะตองใชเนอหาวาเปนเครองมอในการพฒนาวธคด วธการสรางความร ตลอดจนวธการประยกตใชความรทตระหนกวา คนสามารถมองเหน “ความจรง” ตางกน หรอม “ความจรง” จากหลากหลายมมมอง

ความอดทน อดกลนในความแตกตาง ความอดทน มาจากค าวา ขนต หมายถง การรกษาปกตภาวะของคนไวได ไมวาจะถก

กระทบกระทงดวยสงอนเปนทพงปรารถนา หรอไมถงปรารถนากตาม มความมนคงหนกแนน งานทกชนเปนงานเลกงานใหญ ทส าเรจขนมาไดดวยปญญาและคณธรรมนนกคอ “ขนต”

อดกลนในความแตกตาง หมายถง การยอมรบความแตกตางของกนและกน ทงความแตกตางในเรองกายภาพและในเรองพฤตกรรม ความรสกนกคด การแสดงออกซงความคดเหน การไมกลาวหาใครงายๆ โดยไมคดใครครวญใหรอบคอบเสยกอน หลกกำรท 2 กำรเคำรพสทธ เสรภำพ กฎกตกำ ของสงคมททคนมสวนก ำหนดขน หลกกำรนมองคประกอบยอย ดงน

รจกสทธ และเสรภาพของตนเอง โดยรวาตนเองเปนเจาของอธปไตยและเปนสมาชกคนหนงของสงคม

เคารพและปกปองสทธและเสรภาพของตนเอง ของผอน และของชมชน โดยไมใหผใดลวงละเมดอนขดตอกฎหมาย

เคารพกฎกตกาสงคม โดยกฏกตกานนตองตงอยบนความยตธรรมและความชอบธรรม หากยงมกฎกตกาใดไมยตธรรมและไมชอบธรรม กยอมสามารถปรบปรง แกไข หรอยกเลกตามครรลองหรอเงอนไขทก าหนดไวในกฎหมาย มใชใชวธการอนใดทไม ถกตองตามกฎหมาย

ยดหลกนตรฐ (Rule of Law) โดยมหลกการพนฐานในการคมครองสทธ เสรภาพของพลเมอง มใหถกลวงละเมดโดยบคคล กลมคน หรอรฐ

สทธ เสรภำพ คออะไร สทธ (Rights) หมายถง สทธเปนสงทตดตวมนษยทกคนตามธรรมชาตทไดเกดมาเปนมนษย ซงไมมใครลวงละเมดได คนทกคนทเกดมามสทธทจะมชวตอยรอด และตองมชวตอยอยางสมเกยรตและมศกดศรความเปนมนษย เสรภาพ (Freedom) หมายถง การทมนษยสามารถท าอะไรกไดภายใตขอบเขตของศลธรรมอนดงามโดยไมเบยดเบยนสงคม หรอไมลวงล าสทธของบคคลอน หรอสทธของสวนรวม สทธเสรภาพทรฐตองใหความคมครอง เชน

สทธและเสรภาพในการแสดงความคดเหน สทธและเสรภาพในการศกษา สทธของผบรโภค เสรภาพในการชมนม


14 | ห น า

เสรภาพในการรวมตวเปนหมคณะ สทธการรบขอมลขาวสารจากรฐ เสรภาพการจดตงพรรคการเมอง

ฯลฯ ดงนน สทธเสรภาพในความเปนพลเมอง จงเปนสทธของพลเมองทไมจ าเปนวาทกคนจะตองไดรบประโยชนเทากน หากแตเปนสทธอะไรของใครกเปนหนาทของรฐทจะตองรบผดชอบในการสนองตอบตอการใชสทธนน ระบอบประชาธปไตย ตองใช “กตกา” คอ การปกครองโดยกฎหมาย (The Rule of Law) หรอทเรยกวา “นตรฐ” ซงหมายถง รฐทมการปกครองดวยกฎหมาย และหลกแหงกฎหมายทเปนธรรม หรอรฐทปกครองโดยกตกา มใชปกครองโดยอ าเภอใจ หรอใชก าลง ทกคนจะตองอยภายใตกตกาหรอกฎหมายอยางเสมอกน รฐบาลกจะตองอยภายใตกฎหมาย และจะมอ านาจกระท าการใดทกระทบตอสทธเสรภาพประชาชนได ตอเมอมกฎหมายใหอ านาจไวเทานน และเนองจากประชาธปไตยคอ การปกครองโดยประชาชน กฎหมายทใชในการปกครอง จงตองมาจากประชาชน กฎหมายในระบอบประชาธปไตยจงมใชค าสงของผมอ านาจ หากเปนการตกลงกนของประชาชน วาจะอยรวมกนโดยมกตกาอยางไร และโดยเหตทมประชาชนจ านวนมากจนไมสามารถจะไปออกกฎหมายดวยตนเองโดยตรงได การออกกฎหมายจงท าโดยผานผแทน และนคออ านาจหนาทของสภาผแทนราษฎรท “ราษฎร” ไดเลอกเขาไปท าหนาทออกกฎหมายแทนตนเอง หลกกำรท 3 รบผดชอบตอตนเอง ผอน และสงคม เปนการตระหนกถงบทบาท หนาทและพนธกจของความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตย มองคประกอบยอย ดงน

ท าหนาทของตนเองในฐานะสมาชกของสงคม เชน การเสยภาษ การเกณฑทหาร เปนตน

ก าหนดทศทางของสงคมรวมกน เพอน าไปสสงคมทเปนธรรมและสนตสข เชน การไปใชสทธเลอกตง การมสวนรวมในการประชาพจารณ เปนตน

ใชหลกการประชาธปไตยในการแกปญหาของสงคม เชน การมสวนรวมในการแกปญหาดวยเหตและผลในเวทสาธารณะ เปนตน

ยอมรบหลกเสยงขางมากและเคารพสทธเสยงขางนอย เชน การเคารพมตทประชม เปนตน

หนำทและควำมรบผดชอบของประชำชนในระบอบประชำธปไตย มการก าหนดใหบคคลมหนาทรกษาไวซงชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระมขและยงมหนาททส าคญอนๆ เชน

1. บคคลมหนาทปฏบตตามกฎหมาย 2. บคคลมหนาทไปใชสทธเลอกตง


15 | ห น า

3. บคคลมหนาทปองกนประเทศ รบราชการทหาร เสยภาษอากร ชวยเหลอราชการ รบการศกษาอบรม พทกษปกปอง และสบสานศลปวฒนธรรมของชาต ภมปญญาทองถน อนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

4. บคคลผเปนขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอของราชการสวนทองถน และเจาหนาทอนของรฐ มหนาทด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมายเพอรกษาประโยชนสวนรวม อ านวยความสะดวกและใหบรการแกประชาชน

ความรบผดชอบแบงไดเปน 2 สวน คอความรบผดชอบตอตนเองและความรบผดชอบตอสงคม - ความรบผดชอบตอตนเอง หมายถง การรบรฐานะและบทบาทของตนทเปนสวนหนงของสงคม จะตองด ารงตนใหอยในฐานะทชวยเหลอตวเองได รจกวาสงใดถก สงใดผด ยอมรบผลการกระท าของตนเองทงทเปนผลดและผลเสยจงตองมการไตรตรองอยางรอบคอบ - ความรบผดชอบตอสงคม หมายถง ภาระหนาทของบคคลทจะตองเกยวของ และมสวนรวมตอสวสดภาพของสงคมทตนเองด ารงอย การกระท าของบคคลใดบคคลหนงยอมมผลกระทบตอสงคม ทกคนจงตองมภาระหนาทและความรบผดชอบทจะตองปฏบตตอสงคม ดงตอไปน

1. ความรบผดชอบตอหนาทพลเมอง ไดแก การปฏบตตามกฎระเบยบของสงคม การรกษาทรพยสนของสงคม การชวยเหลอผอน และการใหความรวมมอกบผอน

2. ความรบผดชอบตอครอบครว ไดแก การเคารพเชอฟงผปกครอง การชวยเหลองานบานและการรกษาชอเสยงของครอบครว

3. ความรบผดชอบตอโรงเรยน ไดแก ความตงใจเรยน การเชอฟงคร -อาจารย การปฏบตตามกฎของโรงเรยน และการรกษาสมบตของโรงเรยน

4. ความรบผดชอบตอเพอน ไดแก การชวยตกเตอน แนะน าเมอเพอนกระท าผด การชวยเหลอเพอนอยางเหมาะสม การใหอภยเมอเพอนท าผด การไมทะเลาะและเอาเปรยบเพอน และการเคารพสทธซงกนและกน นอกจากนประชาชนจะตองพฒนาสงเหลานดวย คอ การพฒนาตนเอง การมวนยในตนเอง การเสยสละเพอประโยชนสวนรวม และการใชสตปญญาและเหตผล


สรป

ความเปนพลเมองไทยทมคณภาพในระบอบประชาธปไตย คอ การเคารพศกดศรของความเปนมนษย เคารพสทธเสรภาพ กฎกตกาของสงคม และมความรบผดชอบตอตนเอง ผอน และสงคม


16 | ห น า

ตอนท 2 วชำหนำทพลเมองกบกำรพฒนำควำมเปนพลเมองไทย เรองท 2.1 ยทธศาสตรพฒนาการศกษาเพอสรางความเปนพลเมองระดบ

การศกษาขนพนฐาน ยทธศาสตรพฒนาการศกษา เพอสรางความเปนพลเมอง (ระดบการศกษาขนพนฐาน) น าเสนอโดยคณะอนกรรมการ กนป. ดานพฒนาการศกษา เพอสรางความเปนพลเมองด (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2554) มรายละเอยด ดงน ระดบกำรศกษำขนพนฐำน : กำรศกษำเพอควำมเปนพลเมองในสถำนศกษำ

1. เรงใหเกดวฒนธรรมองคกรในสถานศกษา ตงแตผบรหารและบคลากรทางการศกษาทกคนโดยเนนการเปนผสอน และการเปนผปฏบต “ความเปนพลเมอง” เพอเปนแบบอยางใหกบผเรยนแทนการสอน ใหจ าแบบดงเดม

2. ปรบและทบทวนเนอหาสาระการเรยนรในวชาหนาทพลเมอง เนน “ความร” ในเรองรฐธรรมนญ และการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ใหเหลอเทาทจ าเปนและเหมาะสมกบชวงวยของผเรยน ส าหรบเนอหาในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบปจจบน ใหน ามาสอนเฉพาะมาตราส าคญทเปนพนฐานเทานน

3. พฒนากระบวนการเรยนการสอนและกจกรรมในเชงปฏบตการ เพอพฒนาความเปนพลเมอง และความเปนประชาธปไตยใหกบผเรยนโดยจดใหเหมาะสมกบระดบชนและชวงวยของนกเรยน เนนกระบวนการกลมและฝกฝนใหนกเรยนเกดทกษะทเปนพนฐานของความเปนพลเมอง คอ การรบฟงผอน การเคารพผอนวาเสมอกบตนเอง การเคารพความคดเหนทแตกตาง การคดวเคราะห เชอมโยงปญหาและเชอมโยงตนเองกบปญหา สามารถแลกเปลยนความคดเหนกบผอน โดยแยกแยะ “ขอเทจจรง” ทเปนวตถวสย (objective) กบ “ความคดเหน” ทเปนอตวสย (subjective) มความสามารถในการท างานรวมกบผ อน ค านงถงสวนรวม และมความรบผดชอบตอตนเอง ตอผ อน และตอสงคม ผานการลงมอท าโครงการ/กจกรรมตางๆ ทสถานศกษาและผปกครองมสวนรวม เพอใหผเรยนไดพฒนาตนเอง ใหเปนพลเมอง ซงสามารถจดเนอหาและกจกรรมใหเหมาะสมกบระดบชน และชวงวยของนกเรยนได ดงตอไปน

ชนอนบาล : ฝกฝนการเคารพกตกาแบบงายๆ ทปฏบตอยแลวในหองเรยนอนบาล เชน การอยรวมกบผอนในสงคม การแบงปน รอคอย ขอโทษ ใหอภย รวมถงไมใชความรนแรงเมอเกดความขดใจ ความขดแยง และเรมฝกฝนใหนกเรยนมความรบผดชอบตอตนเอง ตอเพอน ๆ ตอหองเรยนแบบงายๆ สนกสนาน เพอสรางตนทนการเปนพลเมองใหกบนกเรยนตวนอย โดยครและผปกครองตองเปนตวแบบทสะทอนทศนคต วธคด การแสดงออกทางพฤตกรรมและการพดคยเจรจาเปนหลก หรอไมเนนการอบรมสงสอน แตเนนเรองวถชวตและการถายทอดทางจตวญญาณ

ชนประถมศกษา : ฝกฝนในเชงตอยอดจากระดบอนบาล ไมวาจะเปนเรองความรบผดชอบ ทงตอตนเอง ตอผอน ตอสงคม การเคารพกตกา เคารพสทธผอน เคารพความแตกตาง ทงมตทเหนดวยตา และมตความคด เคารพหลกความเสมอภาค และการ


17 | ห น า

แกปญหาความขดแยง โดยไมใชก าลง และชวงนเปนชวงทกาวสการฝกฝนนกเรยนใหเปน “พลเมองของโรงเรยน” ไดด โดยเฉพาะการฝกใหนกเรยนมความคดเชอมโยงระหวางตนเองกบสงคม รวมถงการไมสรางภาระ สรางปญหาใหโรงเรยน และสงคม ขณะเดยวกนกใหเหนมตทเปนพลงดวย

ชนมธยมศกษาตอนตน : ฝกฝนใหเหน “พลเมองของโรงเรยน” ในระดบสงขน เปนรปธรรมขน เชน คดถงสวนรวม มจตสาธารณะ ดวยการใหท า “โครงงาน” เพอรวมกนแกปญหาทเกดขนในโรงเรยน ซงเปนปฏบตการทเรมตนจากตนเอง ส าหรบเนอหาและกระบวนการทตองตอยอดตอไป นนคอ ฝกฝนการเคารพกฎหมาย การใชสทธเสรภาพโดยไมละเมดสทธเสรภาพของผอน ไมเปนปฏปกษตอรฐธรรมนญ ตอการปกครองระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และไมขดตอศลธรรมอนดของประชาชน ตามรฐธรรมนญมาตรา 28

ชนมธยมศกษาตอนปลาย/ ประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) : ใหท าโครงงานแกปญหาทเกดขนในสงคม ซงนอกจากจะท าในโรงเรยนแลว ใหนกเรยนไดออกมาสมผสกบปญหาทเกดขนในสงคมดวยเรมจากชมชนทอยรอบๆ โรงเรยน โดยใหมการลงมอท าและเชอมโยงกบกจกรรมจตอาสาหรอบ าเพญประโยชนของโรงเรยน ใหฝกฝน “การปกครองตนเอง” ตามระบอบประชาธปไตย โดยเชอมโยงสภานกเรยน และการเลอกตงสภานกเรยนกบการเรยน และท าใหประชาธปไตยเปนวถชวตในโรงเรยน

รปแบบการเรยนการสอนระดบการศกษาขนพนฐาน : เนนการเรยนรแบบกลม (Group learning) แบบแลกเปลยนเรยนร (Show and Share) โดยอาศยฐานการเรยนรบนสถานการณจรง บรบทจรงในชมชนในยานทอยอาศยของนกเรยนในทองถน ฯลฯ

4. จ าเปนอยางยงทผบรหารสถานศกษาตองบรหารสถานศกษาและสรางวถชวตและบรรยากาศในสถานศกษาใหเปนประชาธปไตย หรอเปนตนแบบในการเปน “พลเมอง” ทส าคญคอ การท างานในเชงแนวระนาบ โดยรบฟงความคดเหนของครและผใตบงคบบญชา เคารพครและผใตบงคบบญชา ในฐานะเพอนรวมงาน ไมเนนสงการแบบอ านาจนยมแนวดง แตใชหลกการบรหารแบบมสวนรวมทงร ะดบบคลากร และระดบนกเรยน

5. ใหสถานศกษาบรณาการสาระความเปนพลเมองในสวนทหลกสตรก าหนด ใหสถานศกษาจดกระบวนการเรยนรทเชอมโยงกบวถชวต เนนปฏบตการทงในและนอกโรงเรยนไมนอยกวารอยละ 30 ของเวลาเรยน นอกเหนอจากกจกรรมลกเสอและเนตรนาร ทตองใหความส าคญในการน าไปสการสรางความเปนพลเมองอยางจรงจง รวมทงตองบรณาการกบวชาอนๆ และเรองอนๆ ในโรงเรยน เปาหมายคอ ท าให “ประชาธปไตย” และ “ความเปนพลเมอง” เปนเรอง “วถชวต” เปนวฒนธรรมของโรงเรยนทสอดแทรกในทกกจกรรมตงแตเขาแถวเคารพธงชาต ในโรงอาหาร ในสนามกฬา ฯลฯ โดยทผบรหาร คร และบคลากรทางการศกษา เปนตวอยาง และแรงบนดาลใจของความเปนพลเมองใหกบผเรยน

6. ใหผบรหารและศกษานเทศกเขตพนทการศกษา เปนแกนน าในการเปนตวอยางความเปนพลเมองและประสานการด าเนนงาน ตดตามประเมนผล “ความเปนพลเมอง” ของนกเรยนในเขตพนทการศกษา โดยใชกระบวนการประชาธปไตย และการแลกเปลยนเรยนรระหวางโรงเรยนในเขตการศกษา รวมถงการเรยนรจากโรงเรยนทเปนแบบอยางทด สวนการประเมนผลใหวดทการเปลยนแปลงทาง


18 | ห น า

ความคดและพฤตกรรมทเกดขนกบตวนกเรยน หรอการเปลยนแปลงทเกดขนในโรงเรยนหลงจากโรงเรยนมนกเรยนทมความเปนพลเมองเพมมากขน

7. จดใหม “คมอการจดการเรยนการสอนเพอสรางความเปนพลเมองในเชงกระบวนการ” รวมถงสอประกอบกจกรรมเชงปฏบตการทหลากหลาย เพอใหการศกษาเพอความเปนพลเมองปรากฎผลในวถชวตอยางเปนรปธรรม

8. ใหมหนวยงานรบผดชอบตดตามประเมนผล เพอคดเลอกกรณตวอยางทประสบความส าเรจ (Best Practice) และด าเนนการหาโรงเรยนตวอยางทมปฏบตการทดทสด (Best Practice) ทงในดานเนอหาและกระบวนการเรยนรเพอความเปนพลเมอง เพอเผยแพรและขยายผลตอไป


สรป

การวางแผนยทธศาสตรเพอสรางความเปนพลเมองดระดบขนพนฐาน เปนการเตรยมและด าเนนงานเพอสรางความเปนพลเมองดใหเปนพลงเพอเปลยนแปลงสงคมไทยสยคใหมทสงบ มนคง มความเสมอภาค ภราดรภาพ โดยเนนประเดนการจดการเรยนร กระบวนการเรยนร การบรหารจดการหลกสตร และเนนการเชอมโยงกบวถชวตและการปฏบตจรง


19 | ห น า

เรองท 2.2 หลกสตรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง แนวทางการจดการเรยนรรายวชาเพมเตม หนาทพลเมอง มดงน (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา, 2557) เปำหมำย การพฒนาการเปนพลเมองดของชาต ทจะตองมความเปนไทย รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย เปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตย โดยด ารงชวตในสงคมปรองดองสมานฉนทและมวนยในตนเอง จดเนนและขอบขำย จดเนนท 1 ความเปนไทย

1. ลกษณะทดของคนไทย (มารยาทไทย กตญญกตเวท เออเฟอเผอแผ เสยสละ) 2. ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และประเพณไทย (การแตงกาย ภาษา ภมปญญา ประเพณ) จดเนนท 2 รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย : เหนคณคาและ

การแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย จดเนนท 3 ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมช

1. การด าเนนชวตตามวถประชาธปไตย 2. การมสวนรวมทางการเมองการปกครอง ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรง

เปนประมข จดเนนท 4 ความปรองดอง สมานฉนท 1. การอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลาย 2. การจดการความขดแยงและสนตวธ จดเนนท 5 ความมวนยในตนเอง : ซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทนใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระท าของตนเอง สรปจดเนนผลกำรเรยนรมธยมศกษำปท 1-3 และมธยมศกษำปท 4-6

ส าหรบตนเอง ส าหรบผอนและสวนรวม 1. ปฏบตตน 2. มสวนรวม 3. แนะน าผอน/สงเสรม/สนบสนน 4. ยกยองบคคล 5. แสดงออก 6. เหนคณคา 7. เปนแบบอยาง 8. ประยกต

1. อนรกษ 2. สบสาน 3. เผยแพร 4. สรางเครอขาย


20 | ห น า

ส าหรบตนเอง ส าหรบผอนและสวนรวม 9. รบผดชอบ 10. รทนสอ 11. รทนขาว 12. ยอมรบ

สำระกำรเรยนรทจะศกษำ

1. มารยาทไทย 2. ความกตญญกตเวท 3. เออเฟอเผอแผ เสยสระ 4. การบ ารงรกษา การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 5. ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ 6. ภมปญญาไทย/ทองถน 7. กจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย 8. พระบรมราโชวาท 9. หลกการทรงงาน 10. การใชสนคาไทย 11. การดแลรกษาโบราณสถาน โบราณวตถ และสาธารณสมบต 12. การปฏบตตนเปนพลเมองทด 13. การปฏบตตนทแสดงออกถงความรกชาต ศาสนา กษตรย 14. ขอตกลง กตกา กฎ ระเบยบ 15. การปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถ ประชาธปไตย 16. การเปนสมาชกทดของครอบครว โรงเรยน ประเทศ และโลก 17. การมสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจ 18. การรเทากนสอ ขาวสาร ขอมลตางๆ 19. การวพากยประเดนสาธารณะดวยกระบวนการประชาธปไตย 20. ความหลากหลายทางสงคมและวฒนธรรม 21. การอยรวมกนในสงคม วฒนธรรม 22. การขจดความขดแยงและปญหาดวยสนตวธ 23. คณลกษณะของผมวนยในตนเอง

กำรจดกำรเรยนร ลกษณะส าคญของการจดการเรยนร

1. การจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองตามจดเนนทง 5 นน มเปาหมายส าคญเพอใหเยาวชนมลกษณะทดของคนไทย เหนคณคาและมสวนรวมในการอนรกษศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณไทย เหนคณคาและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบน


21 | ห น า

พระมหากษตรย ด าเนนชวตตามวถประชาธปไตย มสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สามารถอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลายและจดการความขดแยงโดยสนตวธ ซงสอดคลองกบคานยมหลก 12 ประการ

2. รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง มผลการเรยนรทมเปาหมายเนนใหผเรยนตระหนกและเหนคณคาในเรองทเรยนและลงมอปฏบตจรง ซงเปนการตอยอดการเรยนรจากรายวชาพนฐาน กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2553

3. การจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง สามารถจดท าได 2 ลกษณะ คอ 3.1 การจดการเรยนรตามจดเนนแตละจดเนน โดยบรณาการจดเนนท 5 ความมวนยใน

ตนเอง ทสอดคลองกบผลการเรยนรและสาระการเรยนรของจดเนนท 1-4 ทเกยวของ 3.2 การจดการเรยนรแบบบรณาการทง 5 จดเนน โดยตองวเคราะหผลการเรยนรในแตละ

จดเนนวา เกยวของ หรอเชอมโยง หรอมประเดนรวมกนในเนอหาตางๆ และตงเปน Theme (หวเรอง) 4. การจดการเรยนรในแตละหนวยการเรยนรอาจจดใหสอดคลองกบเหตการณ สถานการณ ท

เกยวของกบจดเนนทง 5 จดเนน

กำรวดและประเมนผลกำรเรยนร การวดและประเมนผลการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง โดยพจารณาจากคณภาพของ

ชนงาน หรอการปฏบตทเปนผลผลต/ รองรอยหลกฐานการเรยนรของผเรยนวาเปนไปตามผลการเรยนรและจดเนนของรายวชาเพมเตม หนาทพลเมองหรอไม ซงประกอบไปดวยความรความสามารถ คณธรรมจรยธรรม คานยมทพงประสงค การปฏบตตนโดยใชวธการและเครองมอทหลากหลายและเกณฑการประเมนทชดเจน ทงนเมอผเรยนไดรบการพฒนาแลวจะตองบรรลตามผลการเรยนรทก าหนด กำรออกแบบกำรวดและประเมนผลกำรเรยนร การประเมนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองจะตองก าหนดเกณฑการประเมนใหชดเจนเหมาะสม เพราะเกณฑการประเมนเปนแนวทางในการใหคะแนนทประกอบดวยเกณฑดานตางๆ เพอใชประเมนคาผลการปฏบตของผเรยน เกณฑเหลาน คอ สงส าคญทผเรยนควรประพฤตจนกลายเปนลกษณะนสย ครผสอนสามารถออกแบบวดและประเมนผลในระดบชนเรยน ไดดงน

1. ก าหนดผลการเรยนร/ คณลกษณะทจะประเมน 2. วเคราะหพฤตกรรมส าคญจากผลการเรยนรเพอก าหนดหลกฐานการเรยนร 3. เลอกใชวธการเครองมอใหเหมาะสมกบพฤตกรรมทจะประเมน 4. ก าหนดเกณฑการประเมนพฤตกรรม (Scoring Rubrics)


22 | ห น า

ตวอยาง การออกแบบการวดและประเมนผลการเรยนร

ผลการเรยนร พฤตกรรมส าคญ ชนงาน/ภาระงาน การประเมน วธการ เครองมอ

ปฏบตตนตามกฎ ระเบยบ และหนาททตองปฏบตตนในโรงเรยน

- การปฏบตตน - การแตงกายถกระเบยบ - การเชาแถวเปนระเบยบ

การประเมน การปฏบต

- เกณฑการประเมน - แบบประเมน

ปฏบตตนตามบทบาท หนาทในฐานะสมาชกทดของหองเรยนและโรงเรยน

- การปฏบตตน - การดแลพนททไดรบมอบหมาย - การเปนผน าและสมาชกทด

การประเมน การปฏบต

- เกณฑการประเมน - แบบประเมน

ตวอยำง เกณฑกำรประเมน

ประเดนการประเมน ระดบคณภาพ ด พอใช ปรบปรง

กำรแตงกำย แตงกายสะอาดเรยบรอย ถกระเบยบสม าเสมอ

แตงกายสะอาดเรยบรอย แตไมถกระเบยบ ตองใหครตกเตอน

แตงกายไมสะอาดและไมถกระเบยบ

กำรเขำแถว เขาแถวตรงเวลา ไมพดคย ขณะเขาแถว

เขาแถวตรงเวลา ไมพดคยขณะเขาแถว โดยครตองตกเตอน

เขาแถวไมตรงเวลา และพดคยขณะเขาแถว

ปฏบตตนตำมบทบำทหนำท ปฎบตหนาททไดรบมอบหมาย ไดเรยบรอยดวยตนเอง

ปฏบตหนาททไดรบมอบหมายไดเรยบรอย โดยมครเปนผใหค าแนะน า

ไมปฏบตหนาททไดรบมอบหมาย

กำรเปนผน ำและสมำชกทด ปฏบตตนเปนผน าทดและเปนสมาชกทดของกลม

ปฏบตตนเปนผน าทด หรอเปนสมาชกทดของกลมโดยมครเปนผแนะน า

ไมปฏบตตนเปนผน าทด หรอเปนสมาชกทด

ตวอยำง แบบประเมนพฤตกรรมรำยบคคล ประจ ำหนวยกำรเรยนร

ล าดบท ชอ – สกล พฤตกรรม

รวม การแตงกาย ระเบยบแถว ปฏบตตามบทบาทหนาท

การเปนผน าและเปนสมาชกทด

3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 1 2 3 4


23 | ห น า

เกณฑกำรใหคะแนน ด = 3 ปานกลาง = 2 ปรบปรง = 1 กำรตดสนผลกำรเรยน เมอครผสอนจดการเรยนการสอน วด และประเมนผลในแตละหนวยการเรยนรจนครบทงรายวชา และประเมนผลปลายป/ ปลายภาค (การทดสอบคณลกษณะ) แลวน าคะแนนทง 2 สวนมารวมกนเพอตดสนผลการเรยน ดงตวอยาง

ตวอยาง การตดสนผลการเรยนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

หนวยการเรยนร คะแนนเตม คะแนนทได 1. ........................................................ ................ 25 20 2. ........................................................................ 20 15 3. ........................................................................ 20 15 4. ............................................................... ......... 25 20 รวมคะแนนระหวางเรยน (90) 70 ปลายป/ปลายภาค (การทดสอบคณลกษณะ) (10) 8

รวม (100) 78

*คะแนนทน าไปตดสนผลการเรยน เมอเทยบกบเกณฑนกเรยนจะไดผลการเรยน 3.5 กำรใหระดบผลกำรเรยน การตดสนเพอใหระดบผลการเรยนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง สถานศกษาสามารถใหระดบผลการเรยน ดงน ระดบประถมศกษาปท 1-3 สามารถใหระดบผลการเรยนหรอระดบคณภาพการปฏบตของผเรยนเปนระบบตวเลข ระบบตวอกษร ระบบรอยละ และระบบทใชค าส าคญสะทอนมาตรฐาน ระดบประถมศกษาปท 4-6 ใหใชตวเลขแสดงระดบผลการเรยนเปน 8 ระดบ ระดบมธยมศกษา ใหใชตวเลขแสดงระดบผลการเรยนเปน 8 ระดบ


24 | ห น า

ตวอยาง แบบสรปผลการประเมนผลการเรยนรรายบคคล (ส าหรบคร)

ล าดบท

ชอ – สกล

ผลการเรยนร ปฏบตตนตามกฎ ระเบยบ

และหนาททตองปฏบตตนใน

โรงเรยน

ความเหนเพมเตม

ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทด

ของหองเรยนและโรงเรยน


....................


3 2 1 3 2 1 3 2 1 1 2 3 4

ลงชอ ..................................................... (...............................................................) ......./........................./............


สรป

หลกสตรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง มจดประสงคเพอพฒนาพลเมองของชาตไทยโดยม 5 จดเนน คอ ความเปนไทย รกชาต ยดมน ในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ความปรองดองสมานฉนท และมวนย เนนการสอนทเปนกจกรรมลงมอปฏบตตามสภาพจรง โดยเชอมโยงท งในหองเรยนและนอกหองเรยน และเนนการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปสพฤตกรรมทพงประสงค จงมการประเมนทเนนคณลกษณะและการปฏบตของนกเรยน


25 | ห น า

ตอนท 3 กำรเรยนกำรสอนเพอพฒนำควำมเปนพลเมองไทย

เรองท 3.1 แนวปฏบตส าคญในการจดการเรยนการสอน รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง แนวปฏบตส าคญทจะท าใหการเรยนการสอนหนาทพลเมองบรรจวตถประสงค มดงน (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา, 2557)

1. ผสอนตองเขาใจมโนทศน (Concept) ส าคญของรายวชาน นนคอ การเขาใจในจดเนนทเปนพนฐานส าคญ ซงวตถประสงคของรายวชานตองการพฒนาทกษะ คานยม และคณลกษณะ ซงสะทอนดวยการปฏบต

2. การวางแผนการสอนจะตองเนนการพฒนาทตอเนอง (Continuous Development) ของกระบวนการคด กระบวนการสบคน กระบวนการแกปญหา รวมทงกระบวนการ พฒนาคานยม เพอใหผเรยนเกดการเรยนรและน าไปสการเปลยนแปลงทพงประสงค ดงนน การวางแผนการสอนควรเปดโอกาสใหผเรยนไดท ากจกรรม ดงน

1) ตงค าถามดวยตนเองเพอการสบคน 2) มสวนรวมในกจกรรมทหลากหลายในการสบคนขอมล 3) ฝกการวเคราะหโดยใชขอมลจรง (Real Data) ในสภาพจรง ทงน มผเชยวชาญการ

สอนสงคมศกษาหลายทานเสนอวาตองเปดโอกาสใหผเรยนไดส ารวจ (Survey) หรอสมภาษณ จากแหลงขอมลทเปนปฐมภม

4) ผเรยนท างานเปนกลมรวมกนกบเพอน รวมทงบคคลอนในชมชนตามโอกาสและวฒภาวะของผเรยน

5) น าเสนองานหรอผลงานดวยวธการทหลากหลาย เชน จดอภปราย ท าปายนเทศ จดนทรรศการ บทบาทสมมต จดท า Video Clip เปนตน

3. การสอนหนาทพลเมองตองเนนความเชอมโยง หรอความเกยวของ (Relevant) การลงมอท า หรอปฏบตอยางตอเนอง (Engaging) และเรยนรอยางกระตอรอรน (Active Learning)

3.1 ความเชอมโยง หรอความเกยวของ (Relevant) คอ การใชประเดนจรง (Real Issue) ทเปนปจจบนทเกยวของกบความคดของคนวาจะถกหรอผด ด หรอไมด มคณคา หรอไมมคณคา เพอการเรยนรของผเรยนจะเชอมโยงกบประสบการณจรง แตในกรณใชประเดนจรง ผสอนควรใชวจารณญาณ เพราะบางประเดนอาจมความออนไหว (Sensitive) ตอสงคม รวมทงควรค านงถงวยและวฒภาวะของผเรยนดวย

3.2 การลงมอท า หรอปฏบตอยางตอเนอง (Engaging) การเรยนจากประสบการณจรง ถอวาเปนหลกการส าคญของการสอนหนาทพลเมองและเปนทยอมรบของนกการศกษาทวโลก ดงนนการลงมอท าภาคปฏบต อยางตอเนองกบประเดนจรง (Real Issue) หรอเหตการณจรง ทงในระดบรอบครว หองเรยน โรงเรยน หรอชมชน จงเปนส าคญ


26 | ห น า

3.3 เรยนอยางกระตอรอรน (Active) การเรยนอยางกระตอรอรน กคอ การเรยนทผเรยนตอง “ท า” หรอ “do” หรอ “act” ทงน การเรยนโดยผานการอภปราย (Discussion) เปนวธทส าคญในการเรยนรายวชาหนาทพลเมอง เพราะการอภปรายเปนทกษะทส าคญในการเรยนและทกษะของความเปนพลเมอง (Citizenship skill) เพอแสดงออกซงสทธและเสรภาพในการแสดงความคดเหน การอภปรายโดยทวไปคงไมใชการอภปรายท เกยวของกบประเดนความเปนพลเมอง (Citizenship Discussion) Sandie Lewellin (2001) นกการศกษาดานความเปนพลเมอง (Citizenship Education) ไดเสนอวา การอภปรายทเกยวของกบความเปนพลเมองควรมลกษณะ ดงน

1) เปนประเดนทเกดขนจรง (Real Life Issue) 2) เกยวของกบวถชวตของประชาชน (Deal with Public Dimension of Life) 3) เก ยวของกบเยาวชนในฐานะเปนพลเมองคนหน ง (Relate to Young

People as Citizens) 3.4 การเรยน (Learning) การเรยนรเรอง หนาทพลเมองจะมประสทธภาพ ตอเมอม

บรรยากาศของหองเรยนทมเสรภาพในการแสดงความคดเหน ไมมบรรยากาศของการใชอ านาจ หรอท าใหผเรยนเกดความไมสบายใจ กลยทธส าคญทท าใหผเรยนในบรบทของสงคมไทยเรยนรอยางมประสทธภาพ คอ

1) จดการท างานเปนกลมเลก เพอใหผเรยนมโอกาสแสดงความคดเหนไดทวถงกวาการท างานในกลมใหญ

2) เปดโอกาสใหผ เรยนมสวนก าหนดกตกาในการท างาน คณภาพของงาน ประเดนการอภปรายหรอประเดนทจะศกษาตลอดจนการจดกจกรรมทเกยวของ เพอทผ เรยนเกดความรสกวาการเรยนหรอการท างานนนมความหมายและมคณคา จะไดท างานอยางตอเนองและตงใจ (Engaging)

3) เปดโอกาสใหผเรยนทกคนแสดงความคดเหนและเมอมขอสรปความคดเหนของทกคนควรจะอยในขอสรปนนๆ ดวย

4) ครควรสรางความรสกวา การประสบความส าเรจ คอ การเรยนร หรอการท างานโดยผานกระบวนการตางๆ เปนรางวลทนาภมใจ

5) ครควรค านงถงการเรยนรหลายๆ รปแบบ (Learning Style) ของผเรยน การจดกจกรรมจงควรมหลากหลาย เชน การสาธต การตอบค าถาม การอภปราย การคนควาวจย การท าโครงการ การส ารวจ การแกปญหา การใชเกม การแสดงบทบาทสมมต การใชสถานการณจ าลอง การใชกรณศกษา (Case Study) โดยมการท างานกลมเลกและรายบคคล

6) กรณการเรยนรทเปนกระบวนการควรจดใหครบขนตอนอยางตอเนอง แตครกอาจน าบางขนตอนมาจดกจกรรมแยกได เชน กจกรรมการวเคราะห ซงเปนกจกรรมทอยในขนตอนของกระบวนการเรยนการสอนหลายรปแบบสามารถน ามาจดเปนกจกรรมแยกออกมาไดตามความเหมาะสม เปนการฝกความสามารถในการวเคราะห หรอการจดการกบขอมลตาง ๆ แกผเรยน


27 | ห น า

7) ครควรมการวดและประเมนผลการเรยนรของผเรยนอยางตอเนองตลอดเวลาในการจดการเรยนรเพอสะทอนการปฏบตของผเรยนในสภาพจรง ทงน การวดและประเมนหนาทพลเมองตองมการประเมนสาระงานทเกยวกบกจกรรมใหผเรยนปฏบต การสรางลกษณะนสย รวมทงกระบวนการท างานและคณภาพงานดวยวธการและเครองมอการวดและประเมนผลทหลากหลาย

จากหลกการสอนทง 4 หลก ขางตน Sandie Lewellin (2001) ไดสรปหลกการสอนวาเปน R-E-A-L : Relevant, Engaging and Active Learning และแสดงความเหนวาการท างานในลกษณะโครงงาน (Project Work) เปนกจกรรมทส าคญในการเรยนการสอนหนาทพลเมอง เพราะเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดรบผดชอบในการเรยนร มวนย และเปนการเรยนรทเปน Active Learning ผเรยนไดมโอกาสศกษาประเดนตางๆ ในสงคมทเกดขนจรง ศกษาปญหาอปสรรค และเรยนรในการแกไข เรยนรบทบาทของพลเมองดในสงคมเพอการเตรยมตวเปนพลเมองดของชาตในอนาคต


สรป

แนวปฏบตส าคญในการเรยนการสอนตองมการวางแผนการพฒนาอยางตอเนอง ทงการพฒนาทกษะ คณลกษณะและพฤตกรรมทพงประสงค เปนการพฒนาทเชอมโยงกบประสบการณจรง ลงมอปฏบต มการจดกจกรรมหลากหลายทเนนการปฏบต กระบวนการ การสรางคณลกษณะนสย รวมทงมการประเมนผลอยางตอเนองดวยวธการและเครองมอในการวดและประเมนผลทหลากหลาย


28 | ห น า

เรองท 3.2 พฤตกรรมทตองฝกฝนแกนกเรยนในวชาหนาทพลเมอง ขอเสนอแนะส าหรบพฤตกรรมทตองฝกฝนแกนกเรยนในวชาหนาทพลเมอง เพอพฒนาทกษะ คณลกษณะและลกษณะนสย มดงน

1. การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล หรอมขอมลประกอบ มการสงเสรมแสดงความคดเหนทไมเรงใหนกเรยนรบตดสนใจ ใหรจกการพจารณาขอมลหรอมขอเสนอแนะทกๆ มมมองอยางรอบคอบ รวมทงรจกการรอคอยและรบฟงความคดเหนของผอน

2. การรจกสทธของผอน มมารยาท และมสมมาคารวะ และมไมตรจต กบบคคลอนๆ เชน ผอาวโส เพอน หรอผออนวยวฒ เปนตน

3. การท างานเปนหมคณะ ฝกการรจกวางแผนรวมกน และปฏบตงานรวมกน ฝกการพด สอสารทางภาษา การแสดงออกทถกตองและมมารยาท และการใหโอกาสผอนมโอกาสไดท างานของเขา และการเสยสละประโยชนสวนตวเพอสวนรวม

4. การรวมมอกบผอน อาจแสดงในลกษณะของพฤตกรรมทเตมใจ จะแลกเปลยนความคดเหนเพอประสบการณหรอขอมล ซงแสดงใหเหนถงคณคาของการท างานรวมกน ดวยกจกรรมตางๆ เชน การอภปราย การท างานกลม ในลกษณะตางๆ เชน โครงงาน การแกปญหา การศกษาคนควา เปนตน รวมทงการแบงปนใหความชวยเหลอผอน และขอความชวยเหลอ

5. การมสวนรวม ควรเตมใจในการท างานกลมใหงานของกลมส าเรจดวยดตามวตถประสงค ซงสามารถแสดงออกจากการลงมอปฏบต การพด การฟง และสหนา ทาทาง เปนการฝกใหนกเรยนไดรจกการวางตวในสงคมใหเหมาะสม เชนเดยวกบการท างานเปนหมคณะ

6. ความรบผดชอบ มการท างานโดยมจดมงหมาย และตรงเวลา ซงจะตองเกยวของกบพฤตกรรม การมวนยในการท างาน ไมผลดวนประกนพรง และรจกการท างานอยางสม าเสมอ ไมหยดกลางคน โดยเนนการฝกความอดทนตออปสรรค และตองหาทางแกไขทถกตองและมเหตผล ซงอาจน าไปสพฤตกรรมการรจกน าตนเอง (self-directed) และการปกครองตนเอง (self-governing) รวมทงการมการตดตามการกระท าของตนทมผลกระทบถงตนเอง ผอน และสวนรวม ไมจดลกษณะทางสวสดภาพ ความปลอดภย และสทธของผอนในกรณทมความรบผดชอบและการละเลยไมปฏบต

7. การใฝรเปนการรจกแสวงหาความร ขอมลตางๆ รจกพจารณาขอเทจจรงและแสดงความคดเหน รจกหาแนวทางปฏบตในการหาความรเพมเตม จากแหลงขอมลทหลากหลาย โดยรจกไตรตรองอยางมวจารณญาณดวยกระบวนการคดวเคราะห และการคดอยางมวจารณญาณ ซงการใฝรนมผลท าใหเกดความคด และขอคดทดไดและมการยอมรบในเหตผลทด

8. การรจกหวงใยผอน สงนมาจากการมความยตธรรมและเหนผอน มความเสมอภาค โดยเคารพในสทธมนษยชน มการปฏบตตนทด ทเหมาะสมและปฏบตตนกบเพอนๆ อยางเสมอภาคกน ซงจะมผลตอการท างานเปนหมคณะ การรวมมอและสงผลดตองานสวนรวม

9. การมความคดสรางสรรค การฝกใหนกเรยนลงมอปฏบตในการแกปญหาตางๆ เนนการแกปญหาดวยวธการใหมๆ ทมแนวคด และมเหตผลรองรบ หรอวธการแกปญหาทมหลายทางเลอก รวมทงควรจดกจกรรมหลายประเภท เพราะการพฒนาความคดสรางสรรคเปนคณลกษณะทใชเวลานานและพฒนาอยางตอเนอง เชน การอนรกษดานวฒนธรรมประเพณ การใชทรพยากรธรรมชาตทคมคา


29 | ห น า

การรณรงคพฤตกรรมตางๆ เปนตน ทงนสงทควรค านงถงคณภาพของงาน เปนองคประกอบส าคญในการวดและประเมนผลดวย


สรป

พฤตกรรมทตองฝกฝนแกนกเรยนเปนพฤตกรรมทเกยวกบการแสดงความคดเหน การท างานรวมกน การเคารพสทธของผอน การรวมมอกบผอน การมสวนรวม ความรบผดชอบ การใฝร การรจกหวงใยผอน และมความคดสรางสรรค


30 | ห น า

เรองท 3.3 กจกรรมหลกเพอบรรลผลการเรยนร กจกรรมเปนปจจยส าคญทจะน าไปสการเรยนรทมประสทธภาพ กจกรรมหลกตอไปนท าใหผลการเรยนรทตงเปาหมายไว บรรลตามเปาหมายนน โดยเปนกจกรรมทเนนผเรยนเปนศนยกลาง ใหนกเรยนไดลงมอท า/ปฏบต ใหมสวนรวม เกดการเรยนร และน าไปใชในชวตจรงได กจกรรมในหองเรยน

1. สอนโดยตรงบอกวาสงใด/พฤตกรรมใดทพงประสงคทนกเรยนตองปฏบตอยางไร (Value inculcation)

2. วเคราะหเหตการณ/พฤตกรรม/ ประสบการณ/ กรณศกษา/ตวอยางทเกยวของกบคานยม (Value analysis)

3. อภปรายแสดงความคดเหนอยางมเหตผล (Reasoning) 4. ใหแสดงจดยนของคานยมและสงทนกเรยนยดถอ/ มความเชอ (Value Clarification) 5. ตงค าถามแบบเปด (Open-ended) ในประเดนทเปนปญหาหรอประเดนขดแยง มการ

อภปราย แสดงความคดเหนและแกปญหา 6. สรางสถานการณจ าลอง/ แสดงบทบาทสมมต/ แสดงละครสะทอน การปฏบต ความคดเหน

ความเชอ คานยม เจตคตของนกเรยนตอสถานการณ/ เหตการณ/ ความขดแยงตางๆ 7. การประเมนแหลงขอมลอยางมวจารณญาณ 8. การศกษาขอมล/กจกรรมในชมชน 9. ท าโครงงาน 10. จดกจกรรมทเนนกระบวนการแกปญหาทน าไปสการปฏบตจรง 11. จดตงคณะกรรมการหองเรยน ใหนกเรยนรวมสรางกฎระเบยบวนย/ มกรรมการท าหนาท

เพอสวนรวม เชน ดแลความสะอาด ดแลพฤตกรรม ดแลทรพยสนของนกเรยนและหองเรยน เปนตน

12. ใหนกเรยนเลอกคนดประจ าหองเรยนในรอบหนงเดอนหรอระยะเวลาตามทนกเรยนทงหองมมตเหนรวมกน

กจกรรมเสรมหลกสตร

สภานกเรยน คณะกรรมการนกเรยน กจกรรมลกเสอ เนตรนาร-ยวกาชาด ผบ าเพญประโยชน กจกรรมชมชน กจกรรมชมรมตางๆ กจกรรมวนส าคญ


31 | ห น า

กจกรรมทหลากหลายทเนนผเรยนเปนศนยกลาง จะท าใหนกเรยนเกดการเรยนรได ครตองมการวางแผนทด จดกจกรรมใหเหมาะสม และสอดคลองกบเนอหา ความสามารถ วฒภาวะ และความสนใจของนกเรยน รวมทงเปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนรรวมกบผอน


สรป

กจกรรมทจะน าไปสการเรยนรวชาหนาทพลเมองทมประสทธภาพ ลวนเปนกจกรรมทเนนผเรยนเปนศนยกลางทงสน มทงการใหนกเรยนลงมอปฏบตโดยมการใชกระบวนการคด มการพฒนาคานยม ฝกการแกปญหา และฝกการสอสารและการรวมท างานเปนกลม


32 | ห น า

ตอนท 4 สอและแหลงกำรเรยนรส ำหรบวชำหนำทพลเมอง เรองท 4.1 แนวทางการใชสอการเรยนการสอน สอการเรยนการสอนส าหรบวชาหนาทพลเมอง มหลากหลายซงจะชวยสนบสนนใหการด าเนนการจดกจกรรมการเรยนรบรรลเปาหมายไดอยางชดเจน ในขณะเดยวกนสอตางๆ กชวยใหการจดกจกรรมการเรยนรมความหลากหลายมากขนดวย สอการเรยนการสอนในวชาหนาทพลเมองทใชเปนหลก สวนมากจะเปนประเภทวสด สงพมพ และกราฟก ซงเปนแหลงขอมลทหลากหลายและใหความรททนสมย เชน ขาว และเหตการณปจจบนในประเทศและตางประเทศ แนวทางการใชสอการเรยนการสอนตอไปนจะเนนแหลงขอมลประเภทสอมวลชนและสอกราฟกทส าคญตอไปน (วลย อศรางกร ณ อยธยา, 2554) หนงสอพมพ การวเคราะหหนงสอพมพจะท าใหนกเรยนไดเขาใจหนงสอพมพยงขน และเปนการเพมพนความสามารถในการตดสนใจ เนอหาหนงสอพมพสะทอนใหเหนคานยมและปญหาขอขดแยงตางๆ กอนทจะตดสนใจ นกเรยนจะตองมการเตรยมตวเพอวเคราะหหนงสอพมพประกอบในการเตรยมตวเพอวเคราะหหนงสอพมพมดงน

1. การอานขอความจากหนงสอพมพและตดสนใจโดยแยกไดวา 1.1 ประโยคทบรรยายความ 1.2 ประโยคทแสดงความจรง

2. การชไดวาอะไรคอการแสดงความคดเหนจากเนอหาในบทความ 3. การรวบรวมความจรงและความคดเหนจากแหลงอนๆ 4. การฟงความจรง และขอคดเหนตางๆ 5. การตดสนใจ หลกเกณฑส ำคญในกำรประเมนขอมลจำกหนงสอพมพ มดงน

1. ความเชอถอไดของผเขยน ใครเปนผเขยนเรอง มชอเสยงและมความเปนอคตเพยงไร 2. ความเชอถอไดของแหลงขอมล 3. ขอมลทไดเปนเรองราวทผรายงานไดเหนจากเหตการณจรง ไมใชเปนขาวลอ หรอฟงมาอก

ทอดหนง 4. ศกษาเพมเตมเกยวกบขาว เชน

4.1 ขอความส าคญมการอธบายอยางถกตองหรอไม 4.2 ขอโตแยงมการอภปรายอยางมเหตผลหรอไม 4.3 มความแตกตางอยางชดเจน ระหวางความจรงและความคดเหนหรอไม 4.4 การพาดหวขาวหรอประโยคน าของขาวตรงกบเนอหาของขาวหรอไม


33 | ห น า

กำรจดกจกรรมกำรเรยนกำรสอน โดยใชหนงสอพมพ 1. ใหนกเรยนเตรยมหาเกณฑทจะวเคราะหหนงสอพมพ 2. เลอกหนงสอพมพหลายฉบบเพอเปรยบเทยบความแตกตางของเนอหาขาว 3. ศกษาการตนและภาพประกอบรวมดวย 4. อภปรายวาขอมลจากหนงสอพมพมผลกระทบตอประชาชนกลมใดและอยางไร 5. อภปรายความส าคญของการอานหนงสอพมพ 6. อภปรายคณคาทางการศกษาทไดจากหนงสอพมพ

ถานกเรยนไดมการเรยนการใชหนงสอพมพอยางมประสทธภาพ เขากจะไดพฒนาทกษะในการคดและการอานอยางมวจารณญาณ นอกจากนการโฆษณาตางๆ สามารถน ามาใชฝกการพฒนาการคดอยางมวจารณญาณได เพราะการวเคราะหโฆษณาตางๆ นนนกเรยนจะไดมโอกาสตรวจสอบทงความเปนอคตและการใชเทคนคการโฆษณาดวย กำรจดกจกรรมกำรเรยนกำรสอน จำกกำรโฆษณำและตรวจสอบควำมเปนอคตตำงๆ

1. ครใหนกเรยนตรวจสอบค าพดหรอขอความทวไปทแสดงถงการชกชวนหรอจงใจมากกวาการอธบายหรอการบอกเลาขอเทจจรง

2. ครใหตรวจสอบวาในขอมลนนมขอเทจจรง และการแปลความหมายหรอการตความของผเขยนเพยงใดบาง

3. ครยกตวอยางค าโฆษณาทเปนถอยค าหรอส านวนตางๆ 4. ครใหนกเรยนฝกประเมนคณคาของการโฆษณาในแงของ

4.1 ความซอสตย 4.2 การแสดงเหตผล 4.3 การสอสารขอมล

วำรสำร วารสารเปนสอมวลชนทเปนสงพมพเชนเดยวกบหนงสอพมพ วารสารทสามารถน ามาใชฝกทกษะการใชแหลงขอมล และทกษะการคด ไดแก วารสารทใหขาวสารตางๆ เชน วารสารการทองเทยว วารสารทางราชการ วารสารทางสงคมและเศรษฐกจทงของรฐบาลและเอกชน วารสารทงหมดดงกลาวควรมแนวทางทงเสรนยมและอนรกษนยม ทงน เพราะวารสารเหลานใหเนอหาหรอขอมลทางเศรษฐกจ การเมอง สงคม ภมศาสตร และประวตศาสตร เปนอยางด วารสารทใหขาวสารเหลานมกเรยนจะตรวจสอบความถกตองและตดตามเรองราวอยางละเอยด แตวารสารยงมขอจ ากดกวาหนงสอพมพ ตอไปน

1. ขาวทเสนอไปไมใชเปนขาวใหม 2. การเสนอขาวหรอขอมลจ ากดประเภทของผสนใจ 3. ขอมลทลงในวารสารจะถกเสนอใหงายเขาหรอมการเสรมแตงมากขน 4. ขอมลทเสนอสวนมากจะเสนอแนวคดดานเดยว


34 | ห น า

แตอยางไรกตามวารสารกยงมประโยชนในการฝกทกษะการใชแหลงขอมลดวยการคดอยางมวจารณญาณ ดงน

1. เสนอขอมลหรอภมหลงใหนกเรยนเขาใจเรองราวไดงาย 2. เสนอขอมลทงทเปนความจรงและความคดเหน 3. สามารถหาขอมลเพมเตมไดมากกวาหนงสอพมพ 4. มระดบความยากงายของการอานเหมาะส าหรบประเภทของผทสนใจ

การจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอฝกการใชวารสารเปนแหลงขอมล ครสามารถใชหลกเกณฑเดยวกบการใชหนงสอพมพ โทรทศนและวทย โทรทศนและวทยมอทธพลตอนกเรยนมาก รายการตางๆ สามารถน ามาใชในการสอนวชาสงคมศกษาไดเปนอยางด ทงโทรทศนและวทยอาจกลายเปน “electronic chalkboard” ของครได รายการโทรทศน และวทยทสามารถน ามาใชในการสอนวชาสงคมศกษา คอ

1. รายการโฆษณา 2. รายการทเกยวกบการศกษาวฒนธรรมและสงคม 3. รายการเกยวกบวนพเศษหรอวนส าคญ 4. รายการขาวภายในประเทศ และตางประเทศ 5. รายการสรปและวเคราะหขาว 6. รายการโทรทศนหรอวทยเพอการศกษา การจดกจกรรมการเรยนการสอน โดยใชรายการโทรทศนและวทย มดงน 1. ครตองคอยตดตามรายการตางๆ ซงจะมการประกาศลวงหนา 2. ครใหนกเรยนจดตงกรรมการเลอกชมหรอฟงรายการโทรทศน และวทยทมประโยชนตอ

เนอหาทางสงคมศกษา 3. ครมอบหมายใหนกเรยนไดชมหรอฟงรายการลวงหนา 4. ครจดการอภปรายเกยวกบแนวคดทส าคญ และวธการใหขอมลจากรายการ 5. ครฝกใหนกเรยนประเมนคณคาในแงของ

5.1 ขอมล 5.2 การใหเหตผล 5.3 ความเชอถอได

กำรตน การตนเปนเครองมอทใชฝกการแปลความหมายตางๆ การตนสะทอนความคดเหนดานการเมอง และประวตศาสตรไดเปนอยางด ครสามารถรวบรวมการตนทเกยวของกบปญหาสงคม การเมอง และคานยม ลกษณะส าคญของเนอหาทไดจากการตน คอ สญลกษณทแสดงในรปแบบตางๆ เพอน าเสนอความคดเหน


35 | ห น า

กำรจดกจกรรมกำรเรยนกำรสอนโดยใชภำพกำรตน 1. ครเลอกการตน โดยพจารณาใหเหมาะสมกบวฒภาวะและประสบการณของนกเรยน รวมทง

เกยวของกบบทเรยน 2. ครเตรยมค าถามงายๆ เพอเปนแนวคด ค าถามมดงน

- การตนแสดงแนวคดอะไรบาง - การตนตองการแสดงความรสกอะไรแกผอาน - นกเรยนเรยนคดวาคนหรอสงทมอย ในภาพมความรสกอยางไร และท าไมนกเรยนคด

เชนนน - ท าไมคนหรอสงทเสนอในการตนจงมความรสกเชนนน - นกเรยนคดวาการตนสะทอนเหตการณในชวตจรงหรอไม - การตนแสดงขอมลทเปนอคตหรอไม ถามคออะไร - การตนเปนแหลงขอมลทเชอถอไดหรอไม ใหนกเรยนแสดงเหตผล - การตนทแสดงนนใชสญลกษณอะไรบาง

3. ครใหนกเรยนตรวจสอบขอมลทเกยวของกบเรองทน าเสนอจากการตน 4. ครใหนกเรยนแยกตวอยางเรองราวหรอเหตการณทคลายคลงกบสงทแสดงจากการตน 5. ครใหนกเรยนฝกแสดงแนวคดของเรองราวหรอเหตการณจากการตน และอภปรายแนวคด

ตางๆ เหลานน 6. ครใหนกเรยนดการตน และฝกใหใสขอความหรอบทสนทนาดวยตนเอง อาจใชการตนจาก

หนงสอพมพไทย และตางประเทศ เปนการฝกเรองคานยมดวย กรำฟก สอกราฟก ทส าคญคอ แผนผงกราฟก (Graphic organizers) เปนเครองมอส าคญทนกเรยนไดแสดงกระบวนการคดทเปนรปธรรม แสดงใหเหนถงความเขาใจตางๆ โดยผานกระบวนการคด กจกรรมในการเรยนรจะตองเนนการสรางองคความร ทงนผเรยนไดเหนขอเทจจรง สามารถสรปเปนมโนทศน และสามารถเขอมโยงมโนทศนตางๆ ใหเกดเปนหลกการทงหมดของการสรางองความร ซงเปนองคประกอบส าคญทจะน ามาสการแกปญหาหรอการใชประโยชนได หรอน าไปสการพฒนาความคดสรางสรรคมเนอหาในวชาหนาทพลเมอง ตองใชสอกราฟกในการคดวเคราะหสรปเพอหาค าตอบ เชน

1. การสรปเรองความส าคญ ประโยชนและการเหนคณคา 2. ขนตอนตางๆ ในการปฏบตตามกฎกตกา ระเบยบตางๆ และการแกปญหา 3. การเสนอองคประกอบส าคญ 4. การประยกตใชกระบวนการหรอแนวคดไปสการปฏบตในเนอหาศลปวฒนธรรม ประเพณ

ไทย พระบรมราโชวาท การใชสนคาไทย กระบวนการประชาธปไตย การรเท าทนสอ การแกปญหาอยางสนตวธ เปนตน

แผนผงกราฟก ซงเปนสอกราฟกส าคญ ไดแก แผนภมตางๆ เชน แผนภม tree charts, แผนภม timeline, web, spider map, mind map, fishbone map, แ ผ น ภ ม flow charts, แ ผ น ภ ม comparison charts เปนตน


36 | ห น า

แผนผงกราฟก มความแตกตางกนในการน าเสนอ เชน การน าเสนอล าดบขนตอนของขอมล การแยกแยะขอเทจจรง การแสดงประเดนส าคญ และความเกยวของ การเปรยบเทยบ กระบวนการ ความตอเนอง ความสมพนธ ปฏสมพนธทมเหตและผลกระทบ แนวทางการแกปญหา เปนตน หลกกำรใชแผนผงกรำฟกในกำรเรยนกำรสอน

1. ครตองเขาใจลกษณะและการสอความหมายของกราฟกในรปแบบตางๆ เพอการเลอกใชใหตรงตามจดประสงคและเนอหาสาระ

2. จดประสงคในการใชแผนผงกราฟก คอ การฝกการวเคราะห สงเคราะหและเชอมโยงสมพนธของขอมล

3. ใชแผนผงกราฟกในการท ากจกรรม ในตอนใดตอนหนงของกระบวนการสอน เชน การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative) การใชกระบวนการแกปญหา การระดมสมอง การสอนแบบโครงการ การสรป การสงเกตเหตการณหรอรวมกจกรรมตางๆ เปนตน


สรป

สอการเรยนการสอนประเภทสอมวลชนไดแก หนงสอพมพ วารสาร โทรทศนและวทย การตน และสอกราฟก ไดแก แผนผงกราฟก ซงการใชสอดงกลาว จะตองมการวเคราะหการเลอกใช มการวางแผนการด าเนนการจดกจกรรมเพอใหใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ


37 | ห น า

เรองท 4.2 แนวทางการใชแหลงการเรยนร แหลงการเรยนรทเปนแหลงความรใหนกเรยนไดรบความรหรอประสบการณในวชาหนาทพลเมอง ทส าคญคอแหลงการเรยนในชมชน ซงสามารถเสรมความสมบรณในการพฒนาดานความร ทกษะ คณลกษณะโดยเฉพาะจตส านกของความเปนพลเมองด การเหนคณคา การมสวนรวม การอนรกษ การประยกต การเผยแพรความเปนไทย และการเทดทนสถาบนของชาต และการปฏบตตนเปนพลเมองด แหลงการเรยนรในชมชนสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ สถานทและบคคล ดงตอไปน

1. แหลงการเรยนรประเภทสถานท ไดแก 1) แหลงการเรยนรทรฐหรอประชาชนจดตง เชน พพธภณฑ ศนยวฒนธรรม อทยาน

แหงชาต ตลอดจนหนวยงานและสถานทราชการตางๆ เปนตน 2) สถาบนของชมชน ไดแก วด โบสถ วหาร มสยด ตลาด โรงงานในหมบาน ชมชนท

สถานศกษาตงอย รวมถงขนบธรรมเนยมประเพณความเปนอย ภมปญญาทองถน ธรรมชาตและสงแวดลอม เปนตน

2. แหลงการเรยนรประเภทบคคล ไดแก บคคลในชมชนทเปนศนยรวม หรอบอเกดขององคความรในดานตาง ๆ ในชมชน สรปไดวา แหลงการเรยนรในชมชนทเหมาะสมในวชาหนาทพลเม อง ไดแก รฐสภา ศาล พพธภณฑ อทยานแหงชาต ปชนยสถานทางศาสนา วฒนธรรมประเพณของทองถนชาต บคคลทท าหนาทดานการปกครอง เชน ผวาราชการจงหวด นายอ าเภอ ก านน ผใหญบาน ปราชญทองถน ผเชยวชาญทางวฒนธรรม/ดานอาชพ ชางฝมอทางหตถกรรม เปนตน กำรใชแหลงกำรเรยนรในชมชนในกำรเรยนกำรสอน การใชแหลงการเรยนรในชมชนคอการจดกจกรรมการเรยนรทใชชมชนในการศกษาขอมลตางๆ เปนการลงมอปฏบตทใชชมชนเปนฐานในการเรยนร ดงแนวทางตอไปน

1. ครตองมความรเกยวกบแหลงการเรยนนนๆ เพอน ามาออกแบบกจกรรมใหนกเรยนไดฝกปฏบตเพอชวยเตมเตมความร ทกษะ และพฒนาทงคณลกษณะ รวมทงเจตคต ทตรงเปาหมาย และสอดคลองกบหลกสตร

2. การใชแหลงเรยนรในชมชนมหลกการ 2 แนวทาง คอ การน านกเรยนไปยงแหลงการเรยนร โดยพานกเรยนไปศกษาขอมลตางๆ ในชมชน หรอเชญบคคลทเปนผรมาในโรงเรยน

3. การจดกจกรรมโดยใชชมชนเปนแหลงการเรยนร อาจท าไดหลายรปแบบ ไดแก 1) การไปรบความร/ ขอมลจากแหลงการเรยนร เชน การไปศกษาดงานทรฐสภา ศาล

หรอศนยวฒนธรรม เปนตน 2) การออกไปเรยนรในแหลงการเรยนร เชน ไปศกษาขอมลเกยวกบศลปวฒนธรรม

ประเพณ การไปศกษาการปฏบตตนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง การจดกจกรรมวนส าคญ และการรณรงคดแลสาธารณสมบตและสงแวดลอมรวมกบชมชน รวมถงการมสวนรวมทางการเมอง เชน การสงเกต/รณรงคในการเลอกตง เปนตน


38 | ห น า

3) การจดกจกรรมการเรยนรจากบรการสงคม (Community service-learning) หรอเรยกวา การเรยนรโดยการรบใชสงคม ซงถอวาเปนการฝกการท างานรวมกบผอน และการมสวนรวมทางสงคม การเรยนรจากการบรการสงคมเปนการจดการสอนทน าไปสการพฒนาทกษะ คณลกษณะ และเจตคตควบคกบเนอหาสาระ ซงอาจเรยกการเรยนรนวาเปน Academic service-learning ดงนนการเรยนรจากการบรการสงคม เปนการบรณาการบรการสงคม (Community service) กบการเรยนรดานวชาการในหลกสตร (Academic learning) ทเนนทกษะการคดอยางมวจารณญาณ แสดงความรบผดชอบตอหนาทพลเมอง (วลย อศรางกร ณ อยธยา (พานช), 2555) เปนการกระตนใหนกเรยนเหนความส าคญและการมสวนรวมในการท าหนาท และความรบผดชอบในสงคม/ชมชน เปนการเชอมโยงความสมพนธของบคคลกบสงคม/ชมชน

ตวอยางโครงงานการเรยนรจากการบรการสงคมเชน การดแลรกษาสงแวดลอมในชมชน การดแล ปลกตนไมรมทาง การดแลการทงขยะใหถกตอง การดแลรกษาโบราณสถานในทองถน การรไซรเคล จดโครงการรณรงคลดภาวะปญหาโลกรอน และรณรงคปญหาลดมลภาวะในโรงเรยน/ชมชน เปนตน


สรป

แหลงการเรยนรทส าคญ คอ แหลงการเรยนรในชมชนซงมทงประเภทสถานท และบคคล โดยแนวทางส าคญในการใชแหลงการเรยนรในชมชนคอ การน านกเรยนไปยงแหลงการเรยนรหรอเชญบคคลมาท โรงเรยน โดยตองมการจดกจกรรมท เปนการเรยนรท เปนประสบการณจรง จงจะท าใหเกดการเชอมโยงการปฏบตตนของบคคลกบสงคม/ชมชนในการเตรยมตวเปนสมาชกทดของสงคม


39 | ห น า

ตอนท 5 กำรวดและประเมนผลกำรเรยนรส ำหรบวชำหนำทพลเมอง เรองท 5.1 แนวปฏบตในการวดและประเมนผลการเรยนร รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง จะเนนพฤตกรรม การปฏบต เจตคต ทกษะ คณลกษณะทพงประสงค ดงนนแนวปฏบตในการวดและประเมนผลการเรยนรในระดบชนเรยน มดงน

1. การวดและประเมนผลดานทกษะ/การปฏบตเปนการวดกระบวนการและ/หรอผลงาน โดยตองค านงถงผลการเรยนร กระบวนการทตองการวด และผลทตองวด ซงสวนใหญใชการสงเกต จงตองมการก าหนดสงทวดใหชดเจน และระดบคณภาพของสงทตองการวด เชน การแสดงความเคารพดวยการไหวผอาวโส ตองรจกการวางมอ การกมศรษะ และการควบคมรางกายใหเรยบรอย ถกตอง และวดคณภาพทอาจเปน ด พอใช และตองปรบปรง ซงกรณนอาจใชมาตราประมาณคา (Rating) เปนเกณฑการประเมนผล ตามความเหมาะสม หรอการปฏบตตามบทบาทหนาท คอ ตองปฏบตงานตามทไดรบมอบหมาย ซงระดบคณภาพของการปฏบตอาจเปน ด พอใช และตองปรบปรง ในกรณนอาจใช Scoring rubrics เปนเกณฑการประเมน

2. การวดประเมนผลดานจตพสย เปนการวดความรสกหรออารมณของบคคล ซงมความซบซอน โดยมประเดนเจตคต คานยม ความพงพอใจ การประเมนผลดานจตพสย เปนการประเมนเปนรายบคคล การประเมนจตพสย จะตองมการประเมนคณลกษณะยอย ในวชาหนาทพลเมองอาจใชแบบใหประเมนน าหนก โดยตอบมากทสดถงนอยทสด หรอการประเมนความส าคญโดยตอบวา เหนดวย ไมเหนดวย เชน การวดทศนคตตอการอยรวมกนอยางสนตสข ตวอยำง

ขอความ เหนดวยมาก เหนดวย ไมเหนดวย ไมเหนดวยมาก

1. ทกคนตองใหเกยรตกนและกน 2. ไมสมควรแสดงกรยาดถกผอน 3. ทกคนควรชวยเหลอกนและกน ฯลฯ


สรป

การจดประเมนผลดวยทกษะ/การปฏบต เปนการวดกระบวนการและ/หรอผลงาน สวนการวดประเมนดานจตพสยเปนการวดความรสกหรออารมณ มประเดนเจตคต คานยม รวมทงความพงพอใจ


40 | ห น า

เรองท 5.2 วธการและเครองมอในการวดและประเมนผลการเรยนร วธการและเครองมอในการวดและประเมนผลจะตองสอดคลองจดเนนของรายวชา ซงแสดงออกโดยผลการเรยนร ทงนรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองจะเนนผลการเรยนรทเปนการปฏบต พฤตกรรม เจตคต ทกษะ ตอไปนคอตวอยางของวธการและเครองมอส าหรบผลการเรยนรทปรากฎในรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

ผลกำรเรยนร วธกำร เครองมอ การปฏบตตน การมสวนรวม การแสดงออก การชกชวน การเปนแบบอยาง

การสงเกต การสอบถาม การตรวจสอบจากบนทกพฤตกรรม/ กจกรรมของนกเรยน การสอสารดวยวาจา

แบบประเมนพฤตกรรม - การปฏบต - กระบวนการ

การท างาน/ความตงใจ - การน าเสนอ - การท าโครงงาน

แบบประเมนพฤตกรรมจากสถานการณจรง/ บนทกพฤตกรรมของนกเรยน/บนทกการอภปราย

เหนคณคา รคณคา เหนความส าคญ เหนประโยชน

การสงเกต การสอบถาม การตรวจสอบจากบนทกของนกเรยน (reflection)

แบบส ารวจความคดเหนความพงพอใจ แบบสมภาษณ แบบประเมนตนเอง/คร/เพอน/ผปกครอง แบบประเมนพฤตกรรมจากการท ากจกรรมการเรยนร

การยอมรบ การสงเกต การส ารวจความรสก การตรวจสอบจากแบบสะทอน การเรยนร (reflection)

แบบวดเจตคต แบบประเมนพฤตกรรมจากการสะทอนการเรยนร

การแกปญหา การตรวจสอบ แบบประเมนกระบวนการแกปญหา แบบตรวจสอบรายการ


สรป

วธการและเครองมอในการวดและประเมนผลการเรยนรมหลากหลาย ซงวธการและเครองมอตองสอดคลองกนกบผลการเรยนรดวย


41 | ห น า

ใบงำนท 1.1

ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 1 แนวคดเกยวกบกำรเรยนรหนำทพลเมอง ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน วเครำะหจดเดน ของควำมหมำย ควำมเปนพลเมอง ............................................................................................................................. ....................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. .......................................... ............................................................................................................................. .......................................... เฉลย

1. ควำมเปนสมำชกของสงคม 2. มหนำท/ ควำมรบผดชอบทตองปฏบต


42 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 1 แนวคดเกยวกบกำรเรยนรหนำทพลเมอง ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน วเครำะหจดเดน ของควำมหมำยของกำรศกษำเพอควำมเปนพลเมองด .......................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. .......................................... .................................................................................................................................................................... ... ............................................................................................................................. .......................................... เฉลย

1. กำรพฒนำพลเมองใหมคณภำพ 2. กำรพฒนำควำมเปนพลเมองดแกสงคม 3. ใชกระบวนกำรศกษำเปนกลไกส ำคญ


43 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 1 แนวคดเกยวกบกำรเรยนรหนำทพลเมอง ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน อธบำยพนฐำนควำมเปนพลเมองไทยในสงคมประชำธปไตย และประโยชนทน ำมำปฏบตไดจรง ............................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. .......................................... ............................................................................................................................. .......................................... เฉลย พนฐำน ปจจย มหลก 3 ประกำร

1. กำรเคำรพศกดศรของควำมเปนมนษย 2. เคำรถวถเสรภำพ และกฎกตกำของสงคม 3. ควำมรบผดชอบตอตนเอง ผอนและสงคม

ประโยชน สงคมมควำมสงบสข ประเทศไดพฒนำเปนสงคมประชำธปไตยอยำงยงยน


44 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 2 วชำหนำทพลเมองกบกำรพฒนำควำมเปนพลเมองไทย ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน จงวเครำะหยทธศำสตรโครงสรำงควำมเปนพลเมองในระดบกำรศกษำขนพนฐำนในประเดนตอไปน

1. จดเนอหำและประสบกำรณกำรเรยนรของระดบชนและชวงวยของนกเรยน 2. ปจจยกำรน ำยทธศำสตรไปสกำรปฏบตทใหเกดผลส ำเรจ

............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .......................................... ............................................................................................................................. .......................................... ....................................................................................................................................................................... เฉลย

1. มกำรจดเนอหำของกจกรรมทเปนประสบกำรณกำรเรยนรทเชอมโยงตอเนองดวยวยและวฒภำวะของนกเรยนในระดบครอบครว หองเรยน โรงเรยน ชมชน และสงคม เนนกำรขยำยประสบกำรณและมระดบควำมลมลกของเนอหำทเชอมโยงกบกำรรบรและระดบควำมสำมำรถในกำรรบรและลงมอปฏบตตำมวยและวฒภำวะของนกเรยน

2. อธบำยตำมเหตผลของแตละทำนได แตควรครอบคลม 2 ประเดน ปจจยหลก คอ ปจจยทสนบสนนคอผบรหำร /ศกษำนเทศก รวมทงกระทรวงศกษำธกำร


45 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 2 วชำหนำทพลเมองกบกำรพฒนำควำมเปนพลเมองไทย ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน วเครำะหจดเนนของหลกสตรรำยวชำเพมเตมหนำทพลเมองในประเดนตอไปน

1. เปำหมำย และจดเนนส ำคญของวชำ 2. ผลกำรเรยนรโดยรวม 3. กำรจดกำรเรยนร 4. กำรวดและประเมนผลกำรเรยนร

............................................................................................................................. ....................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. .......................................... ............................................................................................................................. .......................................... เฉลย

1. กำรเปนพลเมองดของชำตไทย โดยมจดเนนคอ ควำมเปนไทย รกชำต ยดมนในศำสนำ และเทดทนพระมหำกษตรย เปนพลเมองดในระบอบประชำธปไตย อนมพระมหำกษตรยเปนพระมข ปรองดองมสมำนฉนท และมวนยในตนเอง

2. ผลกำรเรยนรเนนกำรปฏบต/พฤตกรรม รวมทงกำรพฒนำคณลกษณะ 3. กำรจดกำรเรยนรเนนผเรยนเปนศนยกลำง โดยจดกำรเรยนรในแตละจดเนนทง 5 และ

กำรจดกำรเรยนรแบบบรณำกำร 4. กำรวดและประเมนผลกำรปฏบต พฤตกรรม และคณลกษณะทตองกำรพฒนำ


46 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 3 กำรเรยนกำรสอนเพอพฒนำควำมเปนไทย ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน จงอธบำย แนวปฏบตในกำรจดกำรเรยนกำรสอนวชำหนำทพลเมอง ตำมหลกกำรสอน R – E – A - L ทเกยวของกบบทบำทของครในประเดนตอไปน

หลกกำรสอน บทบำทคร R E A L

เฉลย

หลกกำรสอน บทบำทคร R ใชวจำรณญำณในกำรเลอกประเดนทเปนจรง E ใหนกเรยนลงมอปฏบตจรงอยำงตอเนอง A ใหนกเรยนไดท ำกจกรรม/ลงมอปฏบตดวย

ตนเอง L ครจดใหนกเรยนท ำงำนกลมเลก เปดโอกำสให

นกเรยนระดมควำมคดอยำงมอสระ ใหนกเรยนมสวนรวมในเกณฑกำรประเมนคณภำพของงำน มกำรจดกำรเรยนรหลำยรปแบบ


47 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 3 กำรเรยนกำรสอนเพอพฒนำควำมเปนพลเมองไทย ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน จงวเครำะหกจกรรมส ำคญทสำมำรถสงเสรมพฤตกรรมทตองฝกฝนแกนกเรยน .................................................................................................................................... ................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................... .......................................... .............................................................................................................................................. ......................... ......................................................................................................... .............................................................. เฉลย กำรอภปรำย กำรท ำโครงกำร กำรจดกจกรรมรณรงค กำรเนนกำรสงงำนทมอบหมำยใหตรงเวลำ กำรเสนอแนวทำงแกปญหำตำงๆ กำรศกษำคนควำ ตำมมอบหมำยหรอตำมควำมสนใจ กำรประเมนแหลงขอมลและกำรน ำเสนอผลงำนทสรำงสรรค เปนตน


48 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 3 กำรเรยนกำรสอนเพอพฒนำควำมเปนพลเมองไทย ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน กจกรรมตอไปนมวตถประสงคใหนกเรยนเกดกำรเรยนรอะไร

กจกรรม วตถประสงคทใหนกเรยนเกดกำรเรยนร ตวอยำง สำธตมรดกไทย ใหนกเรยนไดมมำรยำทไทยทถกตองดวย

กำรปฏบตใหเหน 1. อภปรายประโยชนจากการมมารยาททดงาม 2. เขยนตารางผลกระทบจากความขดแยง 3 ก าหนดสถานการณใหแสดงบทบาทตางๆ ใน การตดสนใจ

4. ตดตามขาวสารและวเคราะหขาว 5. เสนอการแกปญหาสงแวดลอมในทองถน และน าไปใชในสถานทตาง ๆ

เฉลย

กจกรรม วตถประสงคทใหนกเรยนเกดกำรเรยนร

1. อภปรายประโยชนจากการมมารยาททดงาม ใหนกเรยนเขาใจประโยชนของการมมารยาททดงามดวยการแสดงความคดเหน

2. เขยนตารางผลกระทบจากความขดแยง ใหนกเรยนวเคราะหผลกระทบตางๆจากความขดแยง

3 ก าหนดสถานการณใหแสดงบทบาทตางๆ ใน การตดสนใจ

ใหนกเรยนรจกตดสนใจในสถานการณตางๆ

4. ตดตามขาวสารและวเคราะหขาว ใหนกเรยนเปนผทสนใจตดตามขาวและวเคราะหขาว ทงเปนสวนหนงของคณลกษณะพลเมอง

5. เสนอการแกปญหาสงแวดลอมในทองถน และน าไปใชในสถานทตาง ๆ

ใหนกเรยนรจกหาวธการแกปญหาอยางมระบบในประเดนของปญหาสงแวดลอม


49 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 4 สอและแหลงกำรเรยนรส ำหรบวชำหนำทพลเมอง ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน สอกำรสอนตอไปนเปนประโยชนหรอชวยสนบสนนนกเรยนในทกษะหรอคณลกษณะใด

สอ ประโยชน 1. หนงสอพมพ 2. การโฆษณาสนคา 3. วารสารการทองเทยว 4. รายการขวจากโทรทศน/วทย เฉลย

สอ ประโยชน 1. หนงสอพมพ ทกษะการอาน การวเคราะห การประเมน การ

อภปราย 2. การโฆษณาสนคา การประเมน การคดอยางมวจารณญาณ 3. วารสารการทองเทยว การวเคราะห รวบรวมขอมลในการศกษาคนควา 4. รายการขวจากโทรทศน/วทย การวเคราะห การคดอยางมวจารณญาณ สงเสรม

ความสนใจตดตามขาวสารบานเมอง


50 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 4 สอและแหลงกำรเรยนรส ำหรบวชำหนำทพลเมอง ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน เลอกแหลงกำรเรยนรในชมชนมำ 1 ประเภท และทำนจะจดกจกรรมอยำงไรส ำหรบกำรเรยนรดงกลำว ............................................................................................................................. ......................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ............................................................ ............................................................................................................................. .......................................... ........................................................................................................................................................ ............... เฉลย ตวอยำง โรงงานทอผาไหม กจกรรมคอ อาจจดใหนกเรยนไปศกษาขอมลการทอผา เชน วธการ การเลอกใชวสด การออกแบบลวดลายสสรรตางๆ รวมทงอาจฝกงานงายๆ เชนการเตรยมอปกรณหรอฝกทอผาขนพนฐาน เปนตน หรอเชญชางฝมอทอผามาทสถานศกษาและมาเลาประสบการณการทอผาใหนกเรยนฟง เปนตน


51 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 5 แนวปฏบตในกำรวดและประเมนผลกำรเรยนร ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน

1) กำรวดและประเมนผลดำนทกษะ/กำรปฏบต และจตพสยมควำมแตกตำงกนอยำงไร 2) ยกตวอยำงผลกำรเรยนรทเนนกำรปฏบตทงพฤตกรรมและเจตคตมำอยำงละ 1 ตวอยำง

(รวม 2 ตวอยำง) ............................................................................................................................. .................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................ .......................................... ...................................................................................................................................... ................................. ................................................................................................. ...................................................................... เฉลย

1) ทกษะ/การปฏบตเนนกระบวนการ/ผลงาน สวนจตพสยเนนความรสก เจตคต อารมณความพงพอใจและคานยม

2) - ปฏบตตนตามพระราโชวาทดานความเออเฟอ ความสามคคและความพอเพยง (การปฏบต) - เหนคณคาของภมปญญาทองถน (เจตคต)


52 | ห น า


ชอหลกสตร กำรจดกำรเรยนรวชำหนำทพลเมอง ตอนท 5 แนวปฏบตในกำรวดและประเมนผลกำรเรยนร ค ำชแจง ตอบค ำถำมตอไปน จงระบวธกำรและเครองมอในกำรวดและประเมนผลของผลกำรเรยนรตอไปน

ผลกำรเรยนร วธกำร เครองมอ 1. การมสวนรวมในการอนรกษมารยาทไทย

2. การยอมรบในสงคมพหวฒนธรรม

3. การประยกตใชหลกการแกปญหาในสถานการณจรง

เฉลย

ผลกำรเรยนร วธกำร เครองมอ 1. การมสวนรวมในการอนรกษมารยาทไทย

- การสงเกต - การสอบถาม

แบบประเมนพฤตกรรมจากการท ากจกรรม

2. การยอมรบในสงคมพหวฒนธรรม

- ส ารวจความคดเหน แบบวดเจตคต แบบสอบถามความคดเหน แบบสมภาษณ

3. การประยกตใชหลกการแกปญหาในสถานการณจรง

- การตรวจสอบ แบบประเมนกระบวนการแกปญหา แบบตรวจสอบรายการ

ค ำน ำkrukird.com/tepe_58103.pdf · 2016-02-24 · tepe-58103...

Documents