Digestioa

. Bilatuerantzunatestuan.. Zergertatzendagorputz

barruanjatenditugunelikagaiekin?

Osasuntsueta indartsu hazteko,denetariketa

kantitateegokianjan behardugu.

Haur hauek behar bezalaari dira gosaltzen:esnea,

zereala,ogia, gurina, marmelada,zukua, frutak,gaztaeta jogurta.

DIGESTIOAREN ETAPAK

10 . IZAKI BIZIDUNAK ETA INGURUNEA-

1. Digestio aparatuariesker, bizitzeko beharrezkoakdirensubstantziak lortzen ditugu elikagaietatik.

Gizakiokelikatubeharradugu.Elikagaietatik,substantziabatzukbainoez dituguaprobetxatzen.Substantziahoriekenergiaema-ten digutemugitzeko,oinez ibiltzeko,lasterkaegiteko,ikastekoetaeguneroegitenditugunbestejardueraguztietarako.Haztekobeharditugunsubstantziakereematendizkiguteelikagaiek.

Digestioaparatuaklortzenditusubstantziahoriek.Hiru prozesugarrantzitsuegitenditu:digestioa,xurgatzeaetahondakinenkan-poratzea.

2. Digestioarenbidez,gure gorputzakbehar dituensubstantziak banantzen dira elikagaietatik.

Digestioaahoanhasietahestemeharrarenlehenzatianamaitzenda. Prozesuhorrekhiruetapaditu:

. Ahoan,elikagaiakmurtxikatueta listuaznahastendira. Beharbezalamurtxikatuondoren,hestegorrirairistendira.Elikagaiakhestegorritikurdailerainojoatendira.

. Urdaileanelikagaiakurin gastrikoeznahastendira eta kimoaosatzendute.Urdailekomugimendueietauringastrikoeiesker,elikagaiaksubstantziasinpleagotan.banatzendira.

. Azkenik,kimoaurdailetikpixkanaka-pixkanakaateraetahestemeharrerairistenda. Bertan,kimoahesteetakourinez,pankre-ako urinezetabehazunaznahastenda. Hesteetakourinakhes-

teetansortzendira, pankreakoakpankreaneta behazuna,be-rriz,gibelean.Horrela,kiloa sortzenda. Kiloaahi batda, etabertan,jada banandutadaudebizitzekobeharditugunsubs-tantziak.

3.Hestemeharrean,behar ditugun substantziak odolerapasatzendira.

Kiloakaurreraegitendu hestemeharrean.Hestearenhurrengozatietan,beharditugunsubstantziakxurgatzendira.Horriesker,odolera pasatzendira substantziahoriek.Hesteanelikagaienhondarrakgeratzendira,aprobetxatzenezdirenak.

4. Hestelodiakhondakinakjasotzenetakanporatzenditu.

Hestelodiakaprobetxatuezindirensubstantziakjasotzenditu,di-gestioarenhondakinak,alegia.Gero,gorozkiakosatzenditu.Kan-titatejakinbatpilatutakoan,gorozkiakuzkitikkanporatzendira.

nZIENTZIEN TXOKOA

Digestioaparatua

.Pankreakpankreakourinaksortzenditu.

.Hestemeharraurdailetikateratzendenhodiada,etahiruzatiditu:duodenoa,jejunoaetaileona.7 metroingurulu-zeda.

.Heste lodia hestemeharrarenondoren datorrenhodia daetametrobat luzeda, gutxigorabehera.Honekere hiruzatiditu:hesteitsua,kolonaetaondestea.Ondestearenamaieranuzkiadaga.

gibela

faringea.Ahoarenbarruanmihia,hortzaketalistuguruinakdaude.. Elikagaiakfaringeetahestegorriizenekohodietatikpasa-

tzendira.

. Urdaila poltsaitxurakoorganoada. Urdailarensarrerarikardiaesatenzaio, eta irteerari,berriz, piloroa.

.Gibelak behazuna sortzen duo

hestemeharra ondestea

uzkia

Digestio aparatuarenorganoak.

~ ARIKETAK1. Kopiatuzurekoadernoandigestioaparatuarenmarrazkia.

Ondoren,margotuorganobakoitzakolorebatel eta idatziizenak.

~ HITZEGINDEZAGUN. . Dietazaintzenduguosasuntsuhazteko

. urdaila

. hestelodia. ahoa. gibela

. hestemeharra

. hestegorria

Gogoanizangoduzunez,zure dietakosasungarriaeta orekatuaizan behardu; hauda,eraaskotakoelikagaiaketakantitateegokianhartubehardituzu.Hartzenduzunelikagaikantitateakegi-ten duzun ariketafisikoarenarabera-koaizanbeharduoBestalde,otorduakeguneanzeharbanatubehardira.

. Zure ustez, osasunerako kaltegarriaal da ikastetxeragosaldugabejoa-tea?Zergatik?

2. Zerdaelikagaiakxurgatzea?Kopiatuesaldizuzenasoilik.

D Elikagaiensubstantziaaprobetxagarriak,digestioarenondoriozsortutakoak,odolera pasatzenda.

D Elikagaieneta listuarenartekonahasteada.D Elikagaiakhestegorritikpasatzeada.

3. Erantzun.

. Zergatikdigeritubeharditugu elikagaiak?

. Zerdira urin gastrikoak?Zein organotansortzendira?

. Zeinelikagaihartubehardirabeharbezalakogosariaegiteko?

. Zergatikez da gozokieta gantzgehiegihartu behar?

11