7 aurkezpena...

EAE-KO EGOERA EKONOMIKOA ETA LAN- HARREMANAK 2019AN

LAN HARREMANEN KONTSEILUA CONSEJO DE RELACIONES LABORALES Urkixo zumarkalea 2, 3 48008 Bilbo – Bizkaia Tel.: 94 479 21 00 www.crl-lhk.eus

http://www.crl-lhk.eus/

EAE-KO EGOERA EKONOMIKOA ETA LAN- HARREMANAK 2019AN

5

2019KO EDIZIOAREN AURREKO OHARRA 2020ko martxoaren 11n, Osasunaren Mundu Erakundeak nazioarteko pandemiatzat jo zuen COVID-19ak osasun publikoan eragindako larrialdi-egoera. Ondoren, martxoaren 14an, alarma-egoera aldarrikatu zen Estatuan, eta, beste neurri batzuen artean, murrizketak ezarri zitzaizkien pertsonen zirkulazio libreari eta jarduera ekonomikoari, koronabirusak eragindako osasun-larrialdiari aurre egiteko. Bai, argi dago krisi honek ondorio oso larriak izango dituena, baita ekonomikoak ere, baina horren guztiaren balorazioa eta azterketa etorkizuneko txostenetan jasoko da. Dokumentu hau 2019koa da, eta ekitaldi horretan ez da egon aparteko inguruabarrik, dokumentua egiteko orduan eraginik izan duenik. 2020ko ekaina.

7

AURKEZPENA ...................................................................................................................................... 10

SARRERA .............................................................................................................................................. 14

1. EAE-KO EGOERA EKONOMIKOAREN ETA LAN-HARREMANEN EZAUGARRI NAGUSIAK 2019AN ......................................................................................................................................... 18

2. EAE-KO EGOERA EKONOMIKOA ................................................................................................... 30

2.1 INGURUNE EKONOMIKOA ......................................................................................... 30

2.2 EUSKAL EKONOMIA ................................................................................................... 32

3. ENPLEGUA, KONTRATAZIOA ETA LAN-KOSTUAK ....................................................................... 42

3.1. SARRERA ..................................................................................................................... 42

3.2. LAN-MERKATUA ETA ENPLEGUA EAE-N ............................................................... 43

3.3. JAKINARAZITAKO KONTRATAZIOAREN BILAKAERA (EAE) ................................ 65

3.4. UNIBERTSITATEKO IKASLEEN LANERATZEA ....................................................... 74

3.5. LANBIDE ARTEKO GUTXIENEKO SOLDATA ........................................................... 75

3.6. LAN-KOSTUAREN HIRU HILEAN BEHINGO INKESTA ........................................... 77

3.7. LANAREN PREZIOEN INDIZEA ................................................................................. 81

3.8. SOLDATEN BILAKAERARI BURUZKO AZKEN GOGOETAK .................................... 82

8

4. LAN-HARREMANAK ...................................................................................................................... 88

4.1. NEGOZIAZIO KOLEKTIBOA ....................................................................................... 88

4.2. LAN-GATAZKAK ....................................................................................................... 127

4.3. ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEAK ...................................................... 137

4.4. LANEKO EZBEHAR-TASA ........................................................................................ 143

4.5. HAUTESKUNDE SINDIKALAK ................................................................................. 153

ERANSKINA. EAE-KO SEKTORE-HITZARMENEN ZERRENDA ETA EGOERA ..................... 160

10

AURKEZPENA

11

Gure ikerketa-planaren barruan, urteko txostenak ez dira berehalako koiuntura aztertzeko tresna (bi hilean behingo txostenak ez bezala); gehiago dira aldagai sozioekonomiko nagusien epe ertain eta luzeko bilakaerari buruz eta gure lan-harremanen sistemaren funtsezko joera batzuei buruz hausnartzeko tresna. Planteamendu honekin gaurkotasuna galduko dute akaso, baina sakontasun handikoak dira, eta horrekin konpentsatzen dugulakoan gaude. Dena dela, gure urteko txosten guztiek partekatzen duten ikuskera orokor horren barruan, Covid 19ak sortutako pandemiaren agerpenak erabateko aldaketa ekarri du. Izan ere, larrialdi-egoera honetan, txosten eta analisi ekonomiko guztietan planteatzen dena askoz larriagoa da, eta, zoritxarrez, ez dugu erantzunik: osasun-krisi honek eta haren ondorio ekonomikoek azken bosturtekoan izan dugun suspertze-prozesuaren haustura bortitza ekarriko ote duten, edo, aitzitik, ekonomiaren uzkurtze sakon baina koiuntural baten aurrean ote gauden, zeinetatik arrazoizko denboran aterako garen, ondorio dramatikorik gabe, enpleguari, ongizate ekonomikoari eta gizarte-kohesioari dagokienez. Ziurgabetasuna nagusi da egun, izan ere, koronabirusak gogor jo gaitu, eta ematen du urrun gaudela guztiz gaindituta izatetik; bada, honek guztiak irakasgai batzuk uzten dizkigu, neurri batean lehendik genekiena berresten dutenak eta, neurri batean, halaber, ikuspegi berriak irekitzen dituztenak aspalditik gure premia handienetako bat den honetarako: depresio-ziklo ekonomikoetan enplegua babesteko beharra. Geratzen zaigun irakasgai nagusietako bat zera da, krisiek enplegu prekarioa duten pertsonak beti lehenago eta sendoago kolpatzen dituztela baieztatzea. Gogoeta teoriko askok azpimarratzen zuten –eta azpimarratzen dute – gure lan-merkatuaren dualtasuna gainditu behar zela, behin-behinekotasuneko tasak nabarmen murriztuz; eta oraingo egoeran dramatikoki egiaztatu da hori. Lan-egonkortasunean aurrera egiteko, eragile sozial eta politiko guztiek hausnarketa

sakona eta ahalegin partekatua egin behar dute. Baina ez da erronka erraza, zeren eta gure artean ia hiru hamarkada daramatzan arazo konplexu bati aurre egin behar baitiogu, tinko eusten duena kontratazioaren kausalitate-printzipioa formalki indartzera bideratutako lege-erreformen aurrean, nahiz eta kausalitate horrek behin-behinekotasuna murrizten lagunduko lukeen. Uste dut segmentazio hori pixkanaka gainditzen lagun dezaketen faktoreetako bat dela enpresen barruan negoziatutako barne-malgutasuna areagotzea, lehentasunezko tresna delakoan enplegua eta lan-baldintzak eredu ekonomiko globalizatu eta bereziki dinamiko bati datxezkion gorabeheretara egokitzeko. Bigarren irakasgaiak zuzeneko lotura du aurreko gogoetarekin. Nahiz eta pandemiak eragin negatibo ukaezina izan kontratu ez-egonkorrak dituzten langileen segmentuan, egia da, halaber, horren ondorioak moteltzen ari direla enpleguari dagokionez, Enplegua Aldi Baterako Erregulatzeko Espedienteen bidez, horiek baitira, hain zuzen ere, lanpostuak zuzenean suntsitu gabeko salbuespenezko egoeretarako eskura dauden malgutasun-tresnetako bat. Baina gaur egungo ERTE direlako horietatik enplegu normalizatura nola igaroko garen, ahal dela osasun-alarmaren lehen fasean mantendu ahal izan diren lanpostuen galera esanguratsurik gabe, horixe da une honetan epe ertainean aurre egin beharreko inkognita nagusietako bat. Horregatik, badirudi ezinbestekoa dela egungo arau-esparruari aldi batez eustea, enpresek tresna hori erabiltzea errazten baitu. Nolanahi ere, eta termino orokorragoetan, ez genuke akats hau egin behar: ez gaitzala premiazkoa denak beharrezko denetik desbideratu. Aurkezpen honen hasieran nioenez, gaur egungo kezkarik hurbilena pandemiak gure ekoizpen-sarean eragindako ondorioei, oraindik ezezagun diren horiei, aurre egitea da, eta enpleguan utzitako arrastoa handiegia ez izatea, baina hori egin behar dugu egoera zalantzagarri honi irtenbide sendo bat emateko gure eredua indartu behar

12

dugula ahaztu gabe, azken urteetan egin duguna are gehiago sendotuz: bereziki, negoziazio kolektiboa egonkortzea, batez ere oinarri sektorialekoa, eta, halaber, negoziazio-esparru propioak berreskuratzea, eta indarrean diren hitzarmenen babesera ekartzea 2013tik aurrera babes hori galdu zutenak. Beraz, orain aurkezten dugun urteko txosteneko datuak ez dira iraganeko kronika iraungia, iragan hori ez baita itzuliko; datuok egiaztatzen digute gizarte zuzen eta kohesionatu bat elkarrizketaren eta itunen bidez soilik eraiki daitekeela, kide guztien artean ongizatea zentzuz hedatzen dela bermatzeko metodo eta helburu komun gisa.

Gure zeregin kolektibo nagusia da krisi sakoneko ia hamarkada bat gainditzeko ahaleginak ez daitezen alferrik gal, eta ikusten hasiak ziren agerraldiak –arazoak eta arriskuak ukatu gabe– ez daitezen izan ameskeria hutsa. Lan Harremanen Kontseiluan lan egiten dugunok horretan lagundu nahi dugu, apaltasun osoz. Bada, orain aurkezten dugun txostena, berriz ere nabarmendu eta eskertu nahi dudan inplikazio kolektiboaren eta talde-lanaren emaitza dena, aurrez aipatu dugun konpromiso horren beste adibide bat besterik ez da.

Tomás Arrieta Heras Lan Harremanen Kontseiluko Burua

14

SARRERA

15

Euskal Autonomia Erkidegoko ekonomiaren eta lanaren errealitateari buruzko ezagutza hobea izaten laguntze aldera, Lan Harremanen Kontseilua hainbat hedapen- eta azterketa-jarduera egiten ari da 1994az geroztik, bere informazio soziolaboraleko planari jarraituz. 2019an, plan hori bi jarduera-motaren bidez gauzatu da: alde batetik, etengabe eguneratu da gizarte- eta lan-aldagai nagusiak biltzen dituen datu-base bat; beste batetik, lau txosten-mota egin dira. Hona hemen: bi hilean behin, eguneratutako informazioaren laburpen bat ematen da; sei hilean behin, gizarte- eta lan-egoerari buruzko hausnarketa bat; eta urtean behin, gai interesgarri bati buruzko txosten monografiko batekin batera, txosten zabal bat egiten da, Lan Harremanen Kontseiluaren 4/2012 Legeak, Euskadiko lan-egoerari buruzko informazioa emateko betebeharra ezartzen duenak, ezarritakoa betetzen duena. Beraz, EAEko Egoera Ekonomikoa eta Lan-Harremanak 2019an izeneko txostena, 2020ko urtarriletik maiatzera bitartean egina, Lan Harremanen Kontseiluak egiten duen hogeita laugarren txostena da. Haren bidez, LHKren helburua da Euskadiko gizarte- eta lan-errealitateari buruzko ikuspegi orokorra ematea, ahalik eta objektiboena, eztabaida, ikuspegi eta proposamenak aberasteko, gure Autonomia-Erkidegoko lan-harremanak eta, horren ondorioz, bizi-baldintzak eta bizi-kalitatea hobetze aldera. Atal bakoitzaren barruan, ikusitako ondoriorik garrantzitsuenak nabarmentzen dira. Txostenak lau kapitulu ditu. Lehen kapituluan, «EAEko egoera ekonomikoaren eta lan-harremanen ezaugarri nagusiak 2019an» izenekoan, ateratako ondoriorik garrantzitsuenak azaltzen dira. Bigarren kapituluan, «Egoera ekonomikoa EAEn» kapituluan, nazioarteko, Europako eta Estatuko 2019ko egoera ekonomikoaren azterketa labur bat egiten da. Ondoren, EAEko bilakaera ekonomikoa aztertzen da. Hirugarren kapituluan, «Enplegua, kontratazioa eta lan-kostuak» izenekoan, EAEko lan-merkatuaren alderdi guztiei (okupazioa, langabezia, kontratazioa…) buruzko azterketa xehatua egiten da. Laugarren kapituluan («Lan-harremanak»), negoziazio kolektiboan jarri da arreta, batez ere. Kapitulu horretan, negoziazioaren dinamikaz eta emaitza nagusiez gain, hauek ere aztertu dira: hitzarmenen inaplikazioak, lan-gatazkak, enplegu-erregulazioko espedienteak, laneko ezbehar-tasa eta hauteskunde sindikalen emaitzak. Azkenik, berriz ere eskerrak eman nahi dizkiegu hainbat erakunderi, informazioa emanez lagundu digutelako, halako laguntzarik gabe ezin izango bailitzateke informazio soziolaboraleko plan hori egin. Horren harira, besteak beste, honako hauek aipatu nahi genituzke: Lan eta Justizia Saila (Eusko Jaurlaritza), Osalan-Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Erakundea, Eustat, Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoa (EEZP) eta EEZPren Bizkaiko Lanbideen Behatokia.

EAE-KO EGOERA EKONOMIKOAREN ETA LAN-HARREMANEN EZAUGARRI NAGUSIAK 2019AN

18 1 EAE-KO EGOERA EKONOMIKOAREN ETA LAN-HARREMANEN EZAUGARRI NAGUSIAK 2019AN

1. EAE-KO EGOERA EKONOMIKOAREN ETA LAN-HARREMANEN EZAUGARRI NAGUSIAK 2019AN

EAEko 2019ko ekonomia- eta lan-egoeraren ezaugarri nagusiak laburbildu aurretik, adierazi behar da urte horren amaieran munduan zegoen hazkundea moteltzeko prozesua bat-batean eten zela 2020. urtearen hasieran, eta ziurgabetasun handiko egoera bati bide eman zitzaiola COVID-19 koronabirusak eragindako nazioarteko pandemiaren ondorioz. Herrialde gehienek BPGd-aren beherakada handiei egin behar diete aurre, baita defizit publikoen igoera handiei eta enplegu-galerei ere. 2019ko gizarte- eta lan-egoerari buruzko txosten hau idazteko unean, COVID-19ak eragindako krisia adierazten duten lehen datuak aipatu behar ditugu. Datu horien arabera, urte batetik bestera, Gizarte Segurantzako afiliatuen kopuruak % 1,5 egin du behera apirilean (hileko batezbestekoa), eta langabeziak % 19,9 egin du gora aurreko urteko hilabete berarekin alderatuta. Hain zuzen, 185.127 pertsona egon dira uneren batean enplegu-erregulazioko espediente baten mende martxoaren 30etik apirilaren 30era bitartean. 2019ari dagokionez, munduko hazkunde ekonomikoa % 2,9koa izan zen urte horretan, 2018koa (% 3,6) baino zazpi hamarren txikiagoa, Nazioarteko Diru Funtsak (NDFk) egindako estimazioen arabera. Bloke ekonomiko handi guztiek izan zituzten hazkunde-tasa positiboak, baina aurreko urtekoak baino txikiagoak. Euroguneko BPGd-a % 1,2 hazi zen (2018an, % 1,9); Espainiak % 2ko hazkundea izan zuen. Aurreko urtean bezala, Alemaniak (% 0,6), Frantziak (% 1,3), Erresuma Batuak (% 1,4) eta Italiak (% 0,3) baino tasa handiagoa izan zuen. Euskadiko ekonomiak % 2,2ko hazkundea izan zuen, aurreko urtekoa baino zortzi hamarren txikiagoa (2018an, % 3), baina Estatuko batezbestekoa eta Eurogunekoa baino handiagoa; hain zuzen, Eurogunekoa baino puntu bat handiagoa. Barne-eskariak egindako ekarpenaren (% 2,1) ondorioa izan zen 2019ko BPGd-aren hazkundea. Kanpo-sektoreak, berriz, askoz ekarpen txikiagoa egin zuen (% 0,1). Sektore guztiek izan zituzten hazkunde-tasa positiboak 2019an, aurreko ekitaldian baino motelagoak izan arren. Azpimarratzekoa da industriak galdutako indarra: % 1,1 hazi zen 2019an, eta % 2,5 2018an.

19

1.1. TAULA

EAE-KO BARNE-PRODUKTU GORDINA (EKARPENAK) Urtetik urterako aldakuntza-tasa

2018 (a) 2019 (e) Barne-eskariak BPGd-aren aldakuntzari egindako ekarpena (1) 3,0 2,1 Kanpo-sektoreak BPGd-aren aldakuntzari egindako ekarpena (1) 0,0 0,1 BPGd 3,0 2,2 (a) Aurrerapena. (e) Estimazioa. (1) BPGd-aren aldakuntzari egindako portzentajezko ekarpen- edo kenketa-puntuak. Iturria: Eustat (2020ko martxoa).

Enpleguaren bilakaerari dagokionez, aipatzekoa da, BJAren arabera, lanean ari diren biztanleen kopurua bosgarren urtez jarraian handitu zela 2019an; hain zuzen, 946.200 pertsonakoa izan zen1. Balio hori, 2009koaren antzekoa, % 4,0 txikiagoa da 2008ko maximo historikoa baino, urte hartan 986.100 biztanle baitzeuden lanean; urte arteko kopuruetan, % 1,2 handitu da 2019an, eta % 1,8, berriz, 2018an. Langabezia-tasa ehuneko hamarretik beherakoa izan zen, zehazki % 9,6koa; 2010az geroztik izandako tasarik baxuena da, 2018. urtearekin alderatuta 7 hamarren murriztu baita. Gizonen langabezia-tasa gehiago txikitu zen emakumeena baino, eta, adin-tarteak kontuan hartzen baditugu, 25 urtetik beherakoen langabezia-tasa soilik handitu zen (% 19,9koa izan zen 2018an, eta % 20,7koa, 2019an). 2019an sinatutako kontratuen kopurua % 0,7 handitu zen 2018ko datuarekin alderatuta, eta, bigarren urtez, milioi bat kontratutik gora egin ziren. Sinatutako kontratuen kopurua urtetik urtera handitu zen ondoz ondoko seigarren urtea izan zen 2019. urtea. Halere, aurreko urteetan baino txikiagoa izan zen hazkunde hori, % 1etik beherakoa izan baitzen 2019an (% 4,5ekoa 2018an, % 3,4koa 2017an eta % 6,8koa 2016an).

1.1. GRAFIKOA

EAE-KO KONTRATU-KOPURUAREN BILAKAERA

*Barruan sartuta daude etxeko langileek sinatutako kontratuak, 1620/2011 Errege Dekretuaren araudia aldatu ondoren. Iturria: EEZPko Informazioa Aztertzeko Sistema. 2020ko urtarrilean eguneratutako datuak.

1 Behin-behineko datuak, 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutakoak.

849.825869.206822.863

673.925709.979723.809703.834

678.945

759.149

867.255

926.599958.100

1.001.181 1.008.175

% 2,3

-% 5,3

-% 18,1

% 5,3

% 1,9

-% 2,8 -% 3,5

% 11,8

% 14,2

% 6,8

% 3,4

% 4,5

% 0,7

-% 40

% 0

% 40

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Kontratuak guztira Aurreko urtearekiko aldakuntza


Errotazio-indizea (pertsonek batez beste urte bakoitzean sinatzen dituzten kontratuen kopurua) 3,11 kontratukoa izan zen 2019an pertsonako, 2018an baino bost ehunen handiagoa, baina 2016an erregistratutako 3,14 kontratuen azpitik. Esan beharra dago 2019an ere enplegua eta produktibitatearen hazkundea gainditu gabeko erronkak izan zirela, bai gure ekonomiari dagokionez, bai gure inguruko ekonomiei dagokienez. Azken urteotan, enplegua suspertu ahala, EAEko produktibitatearen hazkunde-tasak moteltzen ari direla ikusten da. Halere, tasa positiboak dira oraindik, enpleguak azken urteotan izan duen gorakada esanguratsua kontuan hartuta. 2018an gertatu bezala, ekonomiaren hobekuntzaren ondorioz nabarmen gutxitu ziren enplegu-erregulazioko espedienteak, bai eta haien eraginpeko langileak ere. Hala, 2019an, guztira, 173 espediente jakinarazi zitzaizkion Euskal Administrazioari (2018an, 187), guztira 3.187 langile eraginpean hartuta (aurreko ekitaldian, 3.187). Kopuru horien arabera, urtetik urterako murrizketak %7,5 eta % 23,2 izan dira, hurrenez hurren. Aurreko ekitaldiarekin alderatuta, lanaldia murrizteko espedienteen eraginpean zeuden pertsonen kopurua % 38,3 txikitu zen, lanaldia eteteko EEE-en eraginpean zeuden pertsonak % 15,9 gutxitu ziren, eta iraungipen-espedienteen eraginpean zeudenen kopurua, berriz, nabarmen murriztu zen (-% 44,3). Negoziazio kolektiboaren esparruan, 2019. urtea amaitzean, langileen % 61,1ek eguneratuta zuen hitzarmena, 2019an itunpeko irakaskuntzan, ikastoletan eta Bizkaiko industria siderometalurgikoan lortutako akordioak ere kontuan hartuta. Hala ere, ekitaldiaren amaieran hiru sektore-hitzarmen horiek erregistratu gabe zeudenez, ez ditugu txosten honetan kontuan hartuko. Izan ere, negoziazio kolektiboaren bilakaera aztertzeko garaian erabiltzen dugun irizpidea hitzarmenen erregistro-data da, eta, horri erreparatuta, ehunekoa % 51,6koa litzateke. Dena den, hori da azken urteetan hitzarmenak eguneratuta dituzten langileen ehunekorik handiena. Izan ere, 2014koa baino handiagoa ere izan zen; urte hartan, ekitaldia amaitzean, langileen % 48,6k zuen hitzarmena eguneratuta. 2009ra egin behar dugu atzera ehuneko handiagoa aurkitzeko (% 57,7). 2019aren amaieran, luzapen-egoeran zeuden langileen ehunekoa % 33,4 zen. Bestalde, hitzarmenak iraungita zituzten eta goragoko mailako beste hitzarmenik ez zuten langileen ehunekoa % 15 izan zen, 2018a amaitzean erregistratutakoa baino hamarren bat handiagoa soilik (% 14,9).

21

1.2. GRAFIKOA

2019KO NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN BILAKAERA EAE-N

Abiapuntuko egoera ona izan zen urtearen hasieran, eta akordioen lorpenari esker (batez ere EAEn eragina duen estatu-mailakoak eta enpresa-mailakoak), hitzarmenak eguneratuta dituzten langileen azken 10 urteetako ehunekorik handiena genuen urtearen amaieran.

Ohartarazi denez, ehuneko horiek 2019-12-31n erregistratutako hitzarmenak baino ez dituzte islatzen. Hala ere, kontuan hartu behar da, halaber, gure negoziazio kolektiboaren egoera epaitzean, urte amaieran bultzada handia izan zuela, eta horrek ekarri duela hitzarmen berrituen kopurua % 10 handitzea eta gure negoziazio sektoriala nabarmen suspertzea.

Sexuaren araberako banaketari dagokionez, ez dago alde handirik, eta hitzarmenak indarrean zituzten emakumeen proportzioa (% 52,7) gizonena (% 50,6) baino apur bat handiagoa zen. Gizonen artean, hitzarmen iraungien kopurua handiagoa zen, batez ere, gizonezko langile asko zituzten bi hitzarmen iraungi zirelako: Arabako eta Gipuzkoako industria siderometalurgikokoak. Negoziazioa lurralde-esparruaren arabera (EAE/Estatua) aztertuz gero, adierazi behar da 2019. urtea amaitu zenean hitzarmen baten eraginpean zeuden langile guztien % 67,7 EAEn negoziatutako hitzarmen batek babestuta zegoela. 2018an, ordea, ehuneko hori % 67,3 izan zen, hau da, lau hamarren txikiagoa. Horrela, beraz, badirudi nolabait ere finkatu egin dela negoziazio kolektiboko eremu propioak berreskuratzeko joera positiboa.

%34,2%51,6

%47,3%33,4

%18,5 %15,0

2019/01/01eko datuak 2019/12/31ko datuak

Hitzarmenak iraungita zituzten eta goragoko mailakorik ez zuten langileenehunekoa

Hitzarmenak 2019an luzatuta eta berritu gabe zituzten langileen ehunekoa

Hitzarmenak indarrean (eguneratuta) zituzten langileen ehunekoa


1.3. GRAFIKOA

EAE-KO LANGILEEN EHUNEKOAK, HITZARMENAREN INDARRALDIAREN ARABERA (URTE BAKOITZEKO ABENDUAREN 31KO DATUAK)

Lurralde-esparruaren arabera aztertuta, enpresa-hitzarmenek babestutako langileen % 58,2k hitzarmena eguneratuta zuen 2019. urtearen amaieran; sektoreko hitzarmenek babestutakoak % 49,4 izan ziren. Negoziazio kolektiboaren aurrerapenik handiena izan zen enpresa-hitzarmenetan. Dena den, gertatutako hobekuntza gorabehera, nabarmendu behar da EAEn pertsona askok berritu gabe eta, hortaz, luzatuta zituztela beren hitzarmenak, eta pertsona askok iraungita zituztela beren hitzarmenak.

%34,9%24,0 %21,1 %23,0 %22,5

%34,2

%13,7

%12,0 %17,7 %16,2%24,8

%17,4

%34,3%46,0 %43,3 %41,5

%37,8 %33,4

%17,1 %18,0 %17,9 %19,3 %14,9 %15,0

%0

%10

%20

%30

%40

%50

%60

%70

%80

%90

%100

2014/12/31 2015/12/31 2016/12/31 2017/12/31 2018/12/31 2019/12/31

Iraungitakohitzarmenak

Luzatutakohitzarmenak

Urteanberritutakohitzarmenak

Ekitaldiarenhasieranindarreanzeudenhitzarmenak

23

1.4. GRAFIKOA

2019KO NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN BILAKAERA EAE-N, EREMU FUNTZIONALEN ARABERA. ENPRESA ETA SEKTOREA

EAEn indarrean zeuden hitzarmenetan —EAEn eragina zuten estatu-mailakoak barne— itundutako batez besteko soldata-igoera % 2koa izan zen2, Estatu osorako adostutakoa (% 2,33) baino txikiagoa.

2 Estatu osorako itundutako soldata-igoera, Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioak 2020/01/31n emandako informazioaren arabera.

%38,2%58,2

%61,5%41,7

%0,3 %0,1

%32,9%49,4

%43,0%30,8

%24,1 %19,8


Hitzarmenak iraungita zituzten eta goragoko mailakorik ez zutenlangileen ehunekoaHitzarmenak 2019an luzatuta eta berritu gabe zituzten langileen ehunekoa

Hitzarmenak indarrean (eguneratuta) zituzten langileen ehunekoa

ENPRESA

SEKTOREA


1.5. GRAFIKOA

INDARREAN DAUDEN HITZARMENETAN ADOSTUTAKO SOLDATA-IGOERAK. EAE/ESTATUA2

EAEn, gure erkidegoan negoziatutako hitzarmenak soilik kontuan hartuta, eta, beraz, EAEn eragina duten estatu-esparrukoak alde batera utzita, batez besteko soldata-igoera % 1,74koa izan zen, EAEn eragina duten estatu-esparruko hitzarmenetan adostutako igoera (% 2,39) baino 65 ehunen txikiagoa. Erosteko ahalmenaren bilakaera baloratu ahal izateko, adierazi behar da 2019rako adostutako batez besteko soldata-igoera handiagoa izan zela 2019ko abenduko urtetik urterako inflazioa (% 1,2) eta 2019ko batez besteko inflazioa (% 1) baino. Kontuan hartu behar da 2019an BPGd-a % 2,2 handitu zela.

1.6. GRAFIKOA

EAE-N ERAGINA DUTEN HITZARMEN KOLEKTIBOETAN ITUNDUTAKO SOLDATA-IGOEREN ETA EAE-KO BATEZ BESTEKO INFLAZIOAREN BILAKAERA (AURREKO URTEAREKIKO IGOERAREN %)

0,93 0,65

0,62

1,01

1,48

1,86 2,00

0,57 0,57

0,74

1,06 1,43

1,75

2,33

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

EAE ESTATUA

4,234,44

2,62,12

3,16

2,18

0,930,65 0,62

1,011,48

1,86 2

2,85

4,1

0,27

1,69

3,1

2,31

1,57

0,16

-0,3

0,0

2,0

1,6

1

-1

0

1

2

3

4

5

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Soldata-igoera Batez besteko inflazioa

25

Sektoreko negoziazio-prozesuen iraupenari dagokionez, nabarmen luzatu zen, eta 644 egunekoa izan zen 2019an; segida historikoko iraupenik handiena. Izan ere, denbora luzean irekita baina jarduera txikiarekin zeuden zenbait negoziazio-prozesutan akordioa lortu zen. Hitzarmen gehienak (% 83,4) bi urtetik gorako indarraldirako negoziatzen dira oraindik ere. Nahiz eta 2019an sektoreko negoziazio-prozesuetan aurrerapen handia izan, kontuan izan behar da urte horretan ere zaila izan zela eremu horretan akordioak lortzea. Hori dela eta, negoziazioen batez besteko iraupena 600 egunetik gorakoa izaten da. Lan-gatazkei dagokienez, 308 lan-greba egin ziren guztira 2019an EAEn; 48.696 langilek hartu zuten parte haietan, eta lan egin gabeko 391.830 egun izan ziren. 2018ko datuekin alderatuta, greba-kopurua % 16,7 handitu zen, eta lan egin gabeko egunen kopurua, % 253,5. Bestalde, greba horietan parte hartutako langileen kopurua % 64 handitu zen. Negoziazio kolektiboa izan zen 2019ko gatazken arrazoi nagusia; aurreko urtearekin alderatuta, gora egin zuen haien kopuruak. 2019an, gatazka gehienak sektorialak izan ziren. Arlo horretako bi gatazkak, Bizkaiko industria siderometalurgikoarenak eta itunpeko irakaskuntzarenak, greben ondorioz lan egin ez ziren lanaldien % 80 baino gehiago eragin zuten.

1.2. TAULA

LAN-GREBAK (EAE)

GREBAK PARTE-HARTZAILEAK LAN EGIN GABEKO EGUNAK

PARTE-HARTZAILEAK GREBA BAKOITZEKO

LAN EGIN GABEKO EGUNAK GREBA

BAKOITZEKO

LAN EGIN GABEKO ORDUAK PARTE-HARTZAILE

BAKOITZEKO 2007 204 46.492 112.497 228 551 19,4 2008 232 41.183 73.769 178 318 14,3 2009 280 27.117 126.184 97 451 37,2 2010 298 38.090 179.519 128 602 37,7 2011 240 18.640 83.935 78 350 36,0 2012 278 21.600 130.930 78 471 48,5 2013 350 37.020 140.391 106 401 30,3 2014 236 17.126 56.648 73 240 26,5 2015 184 10.608 18.222 58 99 13,7 2016 164 13.735 58.157 84 355 33,9 2017 214 59.505 96.423 278 451 13,0 2018 264 48.696 110.838 184 420 18,2 2019 308 79.860 391.830 259 1.272 4,9

Iturria: Lan eta Justizia Saila.

2019an, baja eragin zuten lan-ezbeharren tasa aurreko urtekoa baino % 8,9 handiagoa izan zen. Hain zuzen, lanaldiko istripuak % 9,6 gehitu ziren, in itinere gertatutako istripuen kopurua % 6,3 handitu zen, eta, azkenik, gaixotasun profesionalen bat izan zuten langileen kopurua % 0,5 handitu zen.


1.3. TAULA

EAE-KO LANEKO EZBEHAR-TASA (BAJA IZANDAKO PERTSONAK) Lanaldian baja eragin zuten istripuak

In itinere

Lanaldian + In Itinere baja eragin zuten istripuak

Gaixot. Profes. Guztira Guztira

Larritasunaren arabera Sektorearen arabera

Arinak Larriak Hilgarriak Nekaz. Indust. Eraik. Zerb. Traumatikoak Ez-traumatikoak

2017 29.629 29.443 161 25 664 10.281 2.898 15.786 3.935 33.500 64 1.445 35.009 2018 30.115 29.912 169 34 641 10.524 2.998 15.952 3.857 33.901 71 1.511 35.483 2019 33.007 32.819 162 26 679 11.794 3.766 16.768 4.099 37.044 62 1.520 38.626 Iturria: Osalan.

Lanaldiko ezbehar-tasak izan duen igoera handia istripu arinen gorakadaren ondorioa izan da. Izan ere, istripu arinek % 9,7ko igoera izan zuten, eta istripu larriek % 4,1eko beherakada. Bestalde, 2018an baino 8 istripu hilgarri gutxiago erregistratu ziren (-% 23,5). Lanaldian (26) zein in itinere (4) hildako 30 pertsonetatik, 27 gizonak ziren, eta 3, emakumeak

1.7. GRAFIKOA

LANEKO EZBEHAR-TASAREN INTZIDENTZIAREN BILAKAERA (EAE ETA ESTATUA)

(Lanaldian istripua izan duten langileak/landunak) × 1.000

Iturria: Egileak egina, Osalanen, Eustaten, Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioaren eta EINen datuetan oinarrituta.

* Behin-behineko datuak. 2020ko urtarrilean argitaratutako datuak.

Lanaldian gertatutako ezbeharraren ondorioz baja hartu zuten pertsonen ratioa zertxobait handitu zen 2019an aurreko urtearekin alderatuta; hain zuzen, mila landuneko 34,9koa izan zen.

45,1

37,2 36,433,1

28,5 27,8 28,229,8 31,1 32,3 32,3

34,9

39,3

32,330,4

27,8

23,2 23,6 24,5 25,6 26,7 26,8 26,9 27,8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

EAE ESTATUA

*

EAE-KO EGOERA EKONOMIKOA

30 2 EAE-KO EGOERA EKONOMIKOA

2. EAE-KO EGOERA EKONOMIKOA 2.1 INGURUNE EKONOMIKOA 2019an, munduko ekonomia % 2,9 hazi zen, 2018an (% 3,6) baino zazpi hamarren gutxiago

2019ko egoera ekonomikoa alde batera utzita, txosten hau idazteko garaian (2020ko udaberriaren hasieran), munduko ekonomiaren bigarren atzeraldi handia ekar lezake koronabirusaren krisiak, 2008ko atzeraldiaren hasieratik hamabi urte besterik igaro ez direnean. Ekonomiarik aurreratuenetan hazkundea moteltzeko prozesua antzematen hasia zen, geroago aztertuko dugun bezala. Prozesu hori bat-batean eten zen 2020aren hasieran, ordea, eta ziurgabetasun handiko agertokia sortu zen, non herrialde gehienek BPGd-aren jaitsiera handiak, defizit publikoen igoera nabarmenak eta enplegu-galerak izango dituzten, ziurrenik. Hazkundeari buruz egindako aurreikuspen guztiak zaharkiturik geratu dira, beraz. 2019ari dagokionez, munduko hazkunde ekonomikoa % 2,9koa izan zen urte horretan, 2018koa (% 3,6) baino zazpi hamarren txikiagoa, Nazioarteko Diru Funtsak (NDF) egindako estimazioen arabera. BPGd-aren hazkunde-tasa positiboak izan zituzten ekonomia aurreratuek zein garatzeko bidean daudenek, nahiz eta aurreko urteko tasen azpitik egon: % 1,7 eta % 3,7 hazi ziren 2019an, hurrenez hurren. Ekonomia aurreratuen taldean, AEB % 2,3 hazi zen, aurreko urtean baino sei hamarren gutxiago; Euroguneko hazkunde ekonomikoa % 1,2koa izan zen (% 1,9koa 2018an); Japonian soilik izan zen handiagoa 2019ko BPGd-a (% 0,7) 2018koa baino (% 0,3). Barne Produktu Gordina (BPGd): ekonomia baten magnitude osoa adierazteko erabiltzen den neurria. Honela zehazten da: erakunde-sektore edo jarduera-adar guztien balio erantsi gordinen batura gehi zergak ken produktuen gaineko dirulaguntzak. Iturria: Eustat.

Euroguneko herrialdeei dagokienez, Espainiak % 2ko hazkundea izan zuen, Alemaniak (% 0,6), Frantziak (% 1,3), Erresuma Batuak (% 1,4) eta Italiak (% 0,3) baino handiagoa. Garatzeko bidean dauden Asiako herrialdeek dinamismo handiagoa erakutsi zuten. Halere, Txinak zertxobait jaitsi zuen hazkunde-tasa, 2018ko % 6,7tik 2019ko % 6,1era, hain zuzen; India ere 2018ko % 6,1eko tasatik 2019ko % 4,2ko tasara jaitsi zen, eta Brasil % 1,1 hazi zen.

31

2.1. KOADROA

BPGd-AREN URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASAREN BILAKAERA ETA PROIEKZIOAK

Urtekoa 2018 2019*

MUNDUKO BPGd-A 3,6 2,9 Ekonomia aurreratuak 2,2 1,7

Eurogunea (19 herrialde) 1,9 1,2 Alemania 1,5 0,6 Espainia 2,4 2,0 Frantzia 1,7 1,3 Italia 0,8 0,3 Erresuma Batua 1,3 1,4

Estatu Batuak 2,9 2,3 Japonia 0,3 0,7

Garatzeko bidean dauden ekonomiak 4,5 3,7 Brasil 1,3 1,1 Txina 6,7 6,1 India 6,1 4,2

(*) Estimazioak. Iturria: NDF, WEO txostena, 2020ko apirilean eguneratua.

Industria-produkzioak 2019an izan duen bilakaerari erreparatuta, ekonomiarik aurreratuenetako batzuetan aurreko urtean hasitako beherakadak jarraipena izan zuen. Hauek izan ziren arrazoiak, besteak beste: muga-zergen inguruko gerra eta ingurumenaren arloko arau berriak betetzeko beharra. Hala, Euroguneko Industria Produkzioaren Indizeak % 3,2ko urtetik urterako aldakuntza negatiboa izan zuen 2019ko abenduan. Azpimarratzekoa da Alemaniako indizeak izandako % 6,3ko jaitsiera. Estatu Batuetakoak, berriz, % 1,3 egin zuen behera.

2.2. KOADROA

INDUSTRIA-PRODUKZIOAREN INDIZEAREN URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASAREN BILAKAERA*

Urtekoa Hilekoa

2018 2019 18-abe. 19-abe. Eurogunea (19 herrialde) 0,9 -1,5 -3,4 -3,2

Alemania 1,1 -4,7 -3,1 -6,3 Espainia 1,5 0,8 -2,2 0,6 Frantzia 0,7 0,3 -1,2 -3,0 Italia 1,8 -1,2 -4,8 -2,8 Portugal -0,3 -1,0 -1,8 0,5 Erresuma Batua 0,4 -1,1 -2,0 -2,9

Estatu Batuak 2,3 -0,2 2,6 -1,3 Brasil 1,1 0,2 -5,4 -0,1 India 5,4 e.e. 2,9 e.e. (*) Manufaktura-industria. e.e.: ez dago eskuragarri. Iturria: ELGA (2020ko martxoa).


Hazkundea moteldu arren, Espainiako ekonomia (% 2) Euroguneko batezbestekoaren (% 1,2) gainetik hazi zen 2019an Espainiako ekonomiaren hazkunde-tasa % 2koa izan zen 2019an3. Tasa hori Euroguneko batezbestekoa baino 8 hamarren handiagoa da, eta Alemaniakoa zein atzeralditik hurbil zeuden beste herrialde batzuetakoa baino askoz handiagoa. Espainiako hazkunde ekonomiko horrek barne-eskaria izan zuen oinarri, neurri handi batean, 1,5 puntuko ekarpena egin baitzion BPGd-aren hazkundeari. Ekarpen hori aurreko urtekoa baino 1,1 puntu txikiagoa izan zen. Kanpo-eskariak, berriz, 0,5 puntuko ekarpena egin zuen; 2018an, ekarpen negatiboa egin zuen (–0,3 puntukoa). Sektoreka, lehen sektoreak eta eraikuntzak izan zituzten hazkunde-tasarik handienak 2019an (% 5,9 eta % 5,7, hurrenez hurren). Zerbitzu-sektorea % 2,7 hazi zen, eta industriak hazkunde negatiboa izan zuen (–% 0,4). Ondorio gisa, esan daiteke Espainiako ekonomian nolabaiteko moteltze-zantzuak nabaritu zirela 2019an, aurreko urteetan hazkunde-tasa handiagoak izan ondoren: % 2,9koa 2017an eta % 2,4koa 2018an.

2.2 EUSKAL EKONOMIA Euskal ekonomia % 2,2 hazi zen 2019an, 2018an baino zortzi hamarren gutxiago Euskal ekonomia % 2,2 hazi zen 2019an, 2018an (% 3) baino zortzi hamarren gutxiago. Halere, EAEko BPGd-aren hazkundea Estatukoa (% 2) baino bi hamarren handiagoa izan zen, eta Eurogunekoa (% 1,2) baino puntu bat handiagoa. Hala, euskal ekonomiak hazkundearen bidea berreskuratu zuen 2014an, BPGd-aren % 3ko hazkunde-tasa izanda 2015ean, % 3,3koa 2016an, % 2,8koa 2017an eta % 3,0koa 2018an. Azken urte horretako laugarren hiruhilekotik aurrera, ordea, hazkundean moteltze-zantzuak hasi ziren agertzen, eta hazkunde-tasak, handiak izan arren, aurreko hiruhilekoetakoak baino txikiagoak izan ziren. Ondorioz, BPGd-aren batez besteko hazkundea % 2,2koa izan zen 2019aren bukaeran.

3 Txosten honetan jasotako Espainiako ekonomiari buruzko datuak EINk 2020ko martxoaren 31n argitaratutakoak dira.

33

2.1. GRAFIKOA EAE-KO, ESTATUKO ETA EUROGUNEKO BPGd-A

Urtetik urterako aldakuntza-tasa (%)

Iturria: Eustat, EIN eta Eurostat. 2020ko martxoa.

Barne-eskaria izan zen EAEko hazkunde ekonomikoaren eragile nagusia 2019an Barne-eskariak egindako ekarpenaren (% 2,1) ondorioa izan zen 2019ko BPGd-aren hazkundea. Kanpo-sektoreak, berriz, askoz ekarpen txikiagoa egin zuen (% 0,1). Kontsumoa % 1,9 hazi zen 2019an (2018an baino sei hamarren gutxiago) eta kapital-eraketa gordina % 2,8 (% 4,7 2018an).

2.3. KOADROA EAE-KO BARNE-PRODUKTU GORDINA (EKARPENAK)

Urtetik urterako aldakuntza-tasa

2018 (a) 2019(e) Barne-eskariak BPGd-aren aldakuntzari egindako ekarpena (1) 3,0 2,1 Kanpo-sektoreak BPGd-aren aldakuntzari egindako ekarpena (1) 0,0 0,1 BPGd 3,0 2,2 (a) Aurrerapena. (e) Estimazioa. (1) BPGd-aren aldakuntzari egindako portzentajezko ekarpen- edo kenketa-puntuak. Iturria: Eustat (2020ko martxoa).

Sektore guztiek izan zituzten hazkunde-tasa positiboak 2019an, aurreko ekitaldian baino motelagoak izan arren. Azpimarratzekoa da industriak galdutako indarra: % 1,1 hazi zen 2019an, eta % 2,5 2018an.

1,2

-4,1

0,70,3

-2,0-1,7

1,6

3,03,3

2,83,0

2,2

0,9

-3,8

0,2

-0,8

-3,0

-1,4

1,4

3,8

3,0 2,9

2,42

0,4

-4,5

2,11,7

-0,9

-0,2

1,4

2,1 1,9

2,5

1,9

1,2

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

EAE Estatua Eurogunea


Eraikuntzak ere moteldu zuen bere hazkunde-tasa: 2018ko % 4,1eko hazkunde-tasatik % 3,1era jaitsi zen 2019an. Dena dela, lehen sektoreak izan zuen jaitsierarik handiena: 2018an % 7,9 hazi ondoren, 2019an % 0,6 hazi zen. Nolanahi ere, gainerako sektoreek baino askoz ekarpen txikiagoa egiten dio horrek BPGd-ari. Zerbitzu-sektorea guztietan egonkorrena izan zen: % 2,5eko hazkunde tasa izan zuen 2019an, eta % 2,7koa 2018an. Sektore horren barruan, Merkataritzak, Ostalaritzak eta Garraioek izan zuten jaitsierarik handiena, 2018an % 4 hazi ondoren, % 2,4 hazi baitziren 2019an.

2019an, KPIaren batez besteko igoera % 1ekoa izan zen EAEn eta % 0,7koa Estatuan Prezioen bilakaerari dagokionez, EAEko KPIaren batez besteko igoera % 1ekoa izan zen 2019an. Energiari lotutako produktuek urteko bigarren erdialdean izandako prezio-jaitsierak eragin zuen urteko batez besteko datu apala. Bestalde, azpiko inflazioaren urtetik urterako aldakuntza % 1,3koa izan zen. Azpiko inflazioa: prezioen indize orokorraren aldakuntza, elikagai landugabeak eta energiaren prezioak aintzat hartu gabe, prezio horiek gorabehera handiagoak izaten baitituzte.

2.4. KOADROA KONTSUMO-PREZIOEN INDIZEA (KPI, 2019)

EAE ESTATUA Indize orokorra (urteko batezbestekoa)* 1,0 0,7 Indize orokorra** 1,2 0,8

Azpikoa 1,3 1,0 * 2019ko batez besteko balioaren aldakuntza-tasa 2018koaren aldean. ** Abenduko urtetik urterako aldakuntza-tasa aurreko abendukoaren aldean. Iturria: LHK-k egina EINren datuetan oinarrituta.

35

2.5. KOADROA.

EAE-KO ALDAGAI EKONOMIKOAK Urtetik urterako aldakuntza-tasak

2016 2017 2018 (a) 2019* ESKARIA Azken kontsumoko gastua 3,0 2,9 2,5 1,9

- Etxeen eta FZIAGE-en azken kontsumoa 3,3 3,1 2,7 1,9 - Herri-administrazioen azken kontsumoa 1,8 2,1 1,6 2,1

Kapital-eraketa gordina 5,5 3,1 4,7 2,8 Barne-eskaria 3,6 2,9 3,0 2,1 Esportazioak guztira 1,8 4,8 3,0 0,4 Inportazioak guztira 2,2 5,0 3,0 0,4

BPGd 3,3 2,8 3,0 2,2

Eskaintza Lehen sektorea 1,0 10,1 7,9 0,6 Industria 4,2 2,5 2,5 1,1

- Manufaktura-industria 4,3 2,5 2,8 1,0 Eraikuntza 0,2 1,6 4,1 3,1 Zerbitzuak 2,8 2,9 2,7 2,5

- Merkataritza, Ostalaritza eta Turismoa 3,6 4,1 4,0 2,4 - Herri-administrazioa, Hezkuntza, Osasuna eta Gizarte-zerbitzuak 2,4 2,2 2,1 2,2 - Gainerako zerbitzuak 2,5 2,6 2,2 2,6

Balio erantsia oinarrizko prezioetan 3,0 2,8 2,8 2,2 Produktuen gaineko zerga garbiak 6,8 2,3 4,9 2,1

BPGd 3,3 2,8 3,0 2,2

Lanpostudun langileak (lanaldi osoko lanpostu baliokideak) 2,2 2,1 2,6 1,6 Lan-faktorearen itxurazko produktibitatea 1,1 0,7 0,4 0,6

(a) Aurrerapena. (*) Estimazioa. Iturria: Eustat (2020ko martxoa).

Euskal ekonomiaren itxurazko produktibitateak hazkunde apalagoak izan ditu azken urteotan 2019an, BPGd-aren hazkundea (% 3) handiagoa izan zen enpleguarena baino (% 1,6, lanaldi osoko lanpostu baliokideetan adierazita). Hori dela eta, euskal ekonomiaren itxurazko produktibitatea % 0,6 hazi zen urte horretan. Itxurazko produktibitatea: BPGd-aren eta enpleguaren (lanaldi osoko lanpostu baliokideetan adierazita) arteko zatidura.

Krisialdiko lehen urteetan izandako lanpostu-galeraren ondorioz, itxurazko produktibitatea (BPGd/enplegua) handitu egin zen. Halere, azken urteotan eta, batez ere, 2014tik aurrera, euskal ekonomiaren produktibitatearen hazkundea moteldu egin zen, BPGd-aren eta enpleguaren hazkunde-tasen arteko aldeak murriztu egin zirelako. Denboraren ikuspegi zabalago batetik aztertuta, produktibitatearen hazkunde metatua % 11,5ekoa izan da 2008az geroztik. Azken urteotan, enplegua suspertu ahala, produktibitatearen hazkunde-tasak moteltzen ari direla ikusten da. Halere, tasa positiboak dira oraindik, enpleguak azken urteotan izan duen gorakada kontuan hartuta.


Nolanahi ere, nahiz eta 2019ko BPGd-ak aise gainditu zuen 2008ko tasa, ezin da gauza bera esan enpleguari buruz, 2008koaren azpitik jarraitzen baitu (2008ko enpleguaren % 98, lanaldi osoko lanpostu baliokideetan adierazita).

2.2. GRAFIKOA EAE-KO PRODUKTIBITATEAREN* BILAKAERA (BPGd-A ETA ENPLEGUA. 2018KO BALIOEN INDIZEA = 100)

* BPGd (bolumen-indize kateatua) / Lanaldi osoko lanpostu baliokideak.

Iturria: LHK-k egina Eustaten datuetan oinarrituta (Kontu Ekonomikoak. 2020ko martxoa).

2.3. GRAFIKOA EAE-KO ITXURAZKO PRODUKTIBITATEAREN* HAZKUNDEAREN BILAKAERA (AURREKO URTEKOAREN GAINEKO HAZKUNDEA)

* BPGd (bolumen-indize kateatua) / Lanaldi osoko lanpostu baliokideak.

Iturria: LHK-k egina Eustaten datuetan oinarrituta (Kontu Ekonomikoak. 2020ko martxoa).

109,3

100,098,0

111,5

85

90

95

100

105

110

115

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

BPGd Enplegua (LOLB) Produktibitatea

% 1,00

% 0,00

% 2,08

% 1,24

% 1,45

% 1,21

% 1,44

% 0,89% 1,05

% 0,68

% 0,38% 0,55

%0,0

%0,5

%1,0

%1,5

%2,0

%2,5

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

37

BPGd-aren eta enpleguaren (lanaldi osoko lanpostu baliokideak) bilakaera ikuspegi zabalago batetik aztertuz gero, EAEko eta Estatuko hazkunde ekonomikoak 2000tik 2008ra bitartean nahiko antzekoak diren arren, Espainiako ekonomiak EAEkoak baino lanpostu gehiago sortu zituen. Krisialdian, berriz, enplegu gehiago suntsitu zuen, eta BPGd-aren jaitsiera ere handiagoa izan zen Estatuan. Horrek agerian jartzen du batean eta bestean egitura ekonomikoak ezberdinak direla.

2.4. GRAFIKOA

EAE-KO ETA ESTATUKO BPGd-A ETA ENPLEGUA (2000-2019) (2000KO BALIOEN INDIZEA = 100)

EAE ESTATUA

Iturria: LHK-k egina Eustaten (2020ko martxoa) eta EINren (2020ko martxoa) datuetan oinarrituta.

Susperraldia hasi ondoren, lanpostu-sorrera biziagoa izan zen Estatuan lehen urteetan. Halere, 2019an, EAEko lanpostu-maila Estatukoa baino askoz hurbilago dago krisiaren aurreko kopuruetatik. Estatuan nabarmen handiagoa da 2008tik 2019ra bitarteko aldea.

2.6. KOADROA BARNE-PRODUKTU GORDINAREN BILAKAERA (ERRENTA, EAE)

PREZIO ARRUNTAK (2015EKO OINARRIA) MILIOI EUROKOTAN

PREZIOAK

PORTZENTAJEZKO BANAKETA

2008 2012 2017 2018 (a) 2008 2012 2017 2018 (a) Soldatapekoen ordainsaria (1) 33.213 32.343 34.893 36.394 48,4 49,2 47,3 47,4 Ustiapeneko soberakin gordina (2) = (3) + (4) 28.784 27.430 31.154 32.303 42,0 41,7 42,3 42,1

Ustiapeneko soberakin garbia 83) 21.767 20.587 23.719 24.548 31,7 31,3 32,2 32,0 Kapital finkoaren kontsumoa (4) 7.017 6.843 7.435 7.755 10,2 10,4 10,1 10,1

Produkzioaren eta inportazioen gaineko zerga garbiak (5) 6.578 5.990 7.650 8.112 9,6 9,1 10,4 10,5 BPGd-a merkatu-prezioetan (1)+(2)+(5) 68.575 65.763 73.697 76.809 100,0 100,0 100,0 100,0 (a): Aurrerapena Iturria: Eustat (2020ko martxoa).

2000 20012002

20032004

20052006

2007

20082011 2009

2012

2010

2013

20142015

2016

20172018 2019

100105110115120125130135140145

95 100 105 110 115 120 125

BP

Gd

Lanaldi osoko lanpostu baliokideak

20002001

20022003

2004

20052006

2007

2008

2010

2009

20122011

2013

2014

2015

20162017

20182019

100105110115120125130135140145

95 100 105 110 115 120 125

BP

Gd

Lanaldi osoko lanpostu baliokideak


Soldaten pisua BPGd-an 2017ko % 47,3tik 2018ko % 47,4ra jaitsi da Errentaren banaketaren araberako BPGd-aren4 datuek erakutsi dutenez, soldatapekoen ordainketak BPGd-an duen partaidetza hamarren bat igo zen 2018an (% 47,4). Ustiapeneko soberakin gordinaren partaidetza, berriz, bi hamarren jatsi zen (% 42,1) eta zergena hamarren bat igo (% 10,5). Beraz, 2018an, zergei eta soldatapekoen ordainketari dagozkien zatiek pisua irabazi dute BPGd-aren banaketan, eta ustiapeneko soberakin gordinaren zatiak, berriz, galdu. Ikuspegi zabalago batetik begiratuta, ikus daiteke 2012tik aurrera zergei dagokien BPGd-aren zatia portzentajezko 1,4 puntu handitu dela eta ustiapeneko soberakin gordinaren zatia 4 hamarren. Soldaten ordainketari dagokion zatia, berriz, 1,8 puntu jaitsi da. Zehazki, soldatek BPGd-an duten pisua 1,8 puntu txikiagoa zen 2018an (% 47,4) 2012an baino (% 49,2).

4 Aurreko urteetan bezala, errentei dagozkien BPGd-aren banaketari buruzko datuak atal honetako gainerako informazioa baino urtebete geroago daude eskuragarri.

39

ONDORIO OROKORRAK

- 2019an ekonomiarik aurreratuenetan antzematen hasia zen hazkundea moteltzeko prozesua bat-batean eten zen 2020aren hasieran, COVID-19aren agerpenaren ondorioz. Horrela, ziurgabetasun handiko agertokia sortu zen, non herrialde gehienek BPGd-aren jaitsiera handiak, defizit publikoen igoera nabarmenak eta enplegu-galerak izango dituzten, ziurrenik.

- 2019an, munduko ekonomia % 2,9 hazi zen, 2018an (% 3,6) baino zazpi hamarren gutxiago. Hazkundea moteldu arren, Espainiako ekonomia (% 2) Euroguneko batezbestekoaren (% 1,2) gainetik hazi zen 2019an.

- EAEko BPGd-a % 2,2 hazi zen 2019an, 2018an baino zortzi hamarren gutxiago. Barne-eskariak egindako ekarpenaren (% 2,1) ondorioa izan zen 2019ko BPGd-aren hazkundea. Kanpoko sektoreak, berriz, askoz ekarpen txikiagoa egin zuen (% 0,1).

- KPIaren batez besteko igoera % 1ekoa izan zen EAEn eta % 0,7koa Estatuan.

- Gure ekonomiako sektore guztiek lortu zituzten hazkunde-tasa positiboak 2019an, aurreko ekitaldian baino motelagoak izan arren. Azpimarratzekoa da industriak galdutako indarra: % 1,1 hazi zen 2019an, eta % 2,5 2018an.

- Azken urteotan enpleguak izan duen gorakadak bere ekarpena egin du euskal ekonomiaren produktibitatearen hazkundea moteltzeko.

-

ENPLEGUA, KONTRATAZIOA ETA LAN-KOSTUAK

42 3 EMPLEO, CONTRATACIÓN Y COSTES LABORALES

3. ENPLEGUA, KONTRATAZIOA ETA LAN-KOSTUAK 3.1. SARRERA

III. kapituluan, gure erkidegoko enpleguaren egoera aztertuko dugu, dauden estatistika eta administrazio-erregistro nagusiak erabiliz. Lehenik, demografiaren bilakaera eta biztanleriaren proiekzioa aztertuko ditugu laburki, lan-merkatuko datuak testuinguruan kokatzeko. Esan beharra dago lan-egoerari buruz jarraian eskaintzen den informazioak ikuspegi bikoitza duela: alde batetik, laginei lotutako datuak, eta, bestetik, erregistroei lotutakoak. Oro har, datu horiek adierazten dituzten joerek koherentzia handia erakutsi dute, baina noiz edo noiz metodologia eta kontzeptu desberdinak erabili izanaren ondoriozko desberdintasunak ere azaleratu dira. Dena den, erabilitako iturriak osagarriak direlakoan eta lan-merkatuaren bilakaeraren azterketa hobetzeko eta aberasteko balio dutelakoan gaude. Hala, biztanleria aktiboa, landuna eta langabea aztertzeko, lan-merkatuari buruzko estatistika nagusiak hartu ditugu aintzat: Eustatek argitaratzen duen Biztanleria Jardueraren Arabera (BJA) eta, Estatuko datuetarako erreferentzia gisa, EINek argitaratzen duen Biztanleria Aktiboaren Inkesta (BAI). Horrez gain, erregistratutako langabeziari eta afiliazioari buruzko datuak ere hartu ditugu kontuan. Honaino iritsita, esan beharra dago, azterlan hau egiteko garaian, 2019. urteari dagokion BJAren informazioa behin-behinekoa dela. Ondoren, kontratazioaren bilakaerari buruzko azterketa xehatua egin dugu. Horren inguruan aztertutako aldagaiak eta adierazleak dira, adibidez, Euskadiko kontratazioaren errotazio-mailak 2019an, kontratu-motak eta lanaldi-motak. Azkenik, unibertsitateko ikasleen laneratzea eta soldata eta lan-kostuen bilakaera aztertu ditugu, Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioak lanbide arteko gutxieneko soldataren (LGS) inguruan argitaratzen duen informazioa, Lan-kostuei buruzko hiru hilean behingo inkestaren datuak eta Lan Prezioen Indizearenak erabiliz.

43

3.2. LAN-MERKATUA ETA ENPLEGUA EAE-N

3.2.1. BIZTANLERIA POTENTZIALKI AKTIBOA ETA JARDUERA-TASA

2000. eta 2019. urteen artean, biztanleria potentzialki aktiboa 50.000 pertsonatik gora gutxitu zen Gure azterketari ekin aurretik, ohartarazpen bat: biztanleriari buruzko proiekzioak egiteko, Eustatek egiten dituen estatistika eta proiekzioetatik ateratako biztanleria potentzialki aktiboaren aldagaia erabiliko dugu, eta, lan-merkatuaren bilakaera aztertzeko, berriz, BJAko biztanleria aktiboari buruzko datuak erabiliko ditugu, horiek ere Eustatenak.

Biztanleria potentzialki aktiboa: Adina dela eta, lan-merkatuan egoteko aukera duten herritarrek osatzen dute biztanleria potentzialki aktiboa. Egoera horretan daude 20 eta 64 urte bitarteko pertsona guztiak5. Iturria: Eustat

2000. eta 2019. urteen artean, biztanleria potentzialki aktiboa 50.000 pertsonatik gora gutxitu zen. Eustatek biztanleriari buruz egindako proiekzioek, berriz, 2019an baino 58.000 pertsona inguru gutxiago aurreikusten dituzte 2025erako eta 94.000 gutxiago 2030erako. Piramide demografikoaren egiturak biztanleriaren zahartze etengabea erakusten du. Hala, 30 eta 44 urte bitarteko biztanle-kopuruak nabarmen egingo du behera. Gainerako adin-segmentuetan, ordea, gehitu egingo da biztanleria, besteak beste 20 eta 24 urte bitarteko biztanleen artean. Dena den, igoera horiek ez dira nahikoa izango aipatutako jaitsiera konpentsatzeko. Gainera, biztanleriaren igoerarik handiena 60 urtetik gorako biztanleen artean gertatuko da.

3.1. GRAFIKOA EAE-KO BIZTANLERIA POTENTZIALKI AKTIBOAREN GAINEKO PROIEKZIOAK

Iturria: Eustat. Biztanleriari buruzko estatistikak eta proiekzioak. 2019. urtea. Biztanleen Udal Estatistika.

5 Definizio hori agian ez dator guztiz bat biztanleria aktiboa definitzeko erabiltzen dutenarekin, azken horretan 16 urtetik gorako biztanleak (lan egiteko adinean daudenak) hartzen baitira aintzat. Dena dela, ikuspegi objektibo batetik hobeto lotzen zaio lan-merkatuaren errealitateari, kontuan hartuta gazteak geroago sartzen direla bertan, 20 urtetik beherakoen jarduera- eta okupazio-tasek erakusten duten bezala.

1.351.101 1.299.513 1.241.100 1.205.600

6559 57 55

45

55

65

1.100.000

1.200.000

1.300.000

1.400.000

2000 2019 2025 2030

Pertsona-kopurua %


Ondorioz, etorkizunean lan-merkatuan sartuko diren pertsonen kopurua txikiagoa izango da lan-merkatutik irten eta biztanleria ez-aktiboaren taldean sartuko diren pertsonena baino. Ondorioz, lan egiteko adinean dagoen biztanleria gutxituz joango da etengabe, eta, aldi berean, EAEko biztanleria osoaren gainean duen pisu erlatiboa jaitsi egingo da. Testuinguru horretan, aurreko txostenetan adierazi dugun bezala, EAEk eta gainerako herrialde aurreratuek erronka bikoitzari egin beharko diete aurre: biztanleria aktiboaren jaitsierari eta biztanleriaren zahartzeari, hain zuzen. Agertoki hori nagusi izango da Europa osoan, gainera. Gauzak horrela, ezinbestekoa da lan-merkatuan eta gizarteko beste arlo batzuetan izango duen eraginari aurrea hartzeko politikak abian jartzea.

3.2. GRAFIKOA

EAE-KO BIZTANLERIA POTENTZIALKI AKTIBOAREN BILAKAERA, ADIN-TARTEAREN ARABERA. 2019-2025

2019-2025 epealdiko aldakuntza % -tan

Iturria: Eustat. Biztanleriari buruzko estatistikak eta proiekzioak. 2019. urtea. Biztanleen Udal Estatistika.

Hemendik aurrera, lan egiteko adinean dagoen eta lan-merkatuaren barruan egon nahi duen biztanleriari erreparatuko diogu gure azterketan; hau da, biztanleria aktiboari, dela landunari, dela lan bila dabilenari.

Biztanleria aktiboa: hamasei urte edo gehiago izanda, ondasun edo zerbitzuak produzitzen dituzten biztanleek (landunek) edo, ordaindutako lanpostu baten bila ari direlarik, horretarako prest daudenek (langabetuek) osatzen dute biztanleria aktiboa. Iturria: Eustat.

BJAren arabera, 2019an igoera txikia izan zuen biztanleria aktiboak (+% 0,4), eta 1.046.000 pertsonara heldu zen. Urtetik urterako igoera hori txikiagoa izan zen 2018koa baino (+% 0,7). Aurreko urtekoarekin alderatuta, gizonezkoen biztanleria aktiboak (+% 0,3) igoera txikiagoa izan zuen 2019an emakumezkoen biztanleria aktiboak (+% 0,5) baino.

15,1 2,1

-12,8-22,2 -21,4

0,52,4 3,1 10,6 12,0

20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65 edo gehiago

45

Adin-tarteari erreparatuta, biztanleria aktiboa gehitu egin zen 16 eta 24 urte bitarteko gazteen artean (+% 4,1), eta, hein handiagoan, 54 urtetik gorako pertsonen artean (+% 6,5), agian biztanleriaren zahartzearen ondorioz. Biztanleria aktibo osoaren gainean pisurik handiena duen 20 eta 54 urte bitarteko pertsonen segmentuan, ordea, % 1,3 gutxitu zen.

3.1. KOADROA EAE-KO 16 URTEKO EDO GEHIAGOKO BIZTANLERIA AKTIBOAREN ETA EZ-AKTIBOAREN BILAKAERA, SEXUAREN ETA ADINAREN ARABERA. 2017-2019

BALIO ABSOLUTUA (MILAKOTAN)*

URTETIK URTERAKO

ALDAKUNTZA-TASA

2017 2018 2019** 2019 ≥ 16 urteko biztanleria 1.838,0 1.842,8 1.848,1 0,3

Sexuaren arabera Gizonak 884,5 885,4 886,9 0,2 Emakumeak 953,5 957,4 961,2 0,4

Adinaren arabera 16-24 urte 167,2 170,1 171,0 0,5 25-54 urte 904,0 895,1 884,5 -1,2 55 urte edo gehiago 766,8 777,6 792,6 1,9

Biztanleria ez aktiboa 802,3 800,1 801,5 0,2 Sexuaren arabera Gizonak 343,7 340,4 340,6 0,1

Emakumeak 458,6 459,7 460,9 0,3 Adinaren arabera 16-24 urte 127,0 125,9 125,1 -0,6

25-54 urte 101,8 96,1 96,2 0,1 55 urte edo gehiago 573,5 578,1 580,2 0,4

Biztanleria aktiboa 1.035,6 1.042,6 1.046,6 0,4 Sexuaren arabera Gizonak 540,8 544,9 546,3 0,3

Emakumeak 494,8 497,7 500,3 0,5 Adinaren arabera 16-24 urte 40,1 44,1 45,9 4,1

25-54 urte 802,2 798,9 788,2 -1,3 55 urte edo gehiago 193,3 199,6 212,5 6,5

* 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutako datuak. ** Behin-behineko datuak. Iturria: BJA (Eustat).

Jarduera-tasa % 56,6koa da 2019an, 2018an bezala Jarduera-tasa: 16 urteko edo gehiagoko biztanleen artean, biztanleria aktiboa osatzen duten pertsonen ehunekoa. Iturria: Eustat

Jarduera-tasak pixka bat egin zuen gora 2018an, bi urteko bilakaera negatiboaren ostean, eta maila berean mantendu zen 2019an, hots, % 56,6an. Sexuari erreparatuta, gizonezkoen jarduera-tasa hamarren bat igo zen 2019an, % 61,6raino; emakumezkoen jarduera-tasa, berriz, % 52koa izan zen, hots, 2018ko tasa bera. Beraz, sexuaren araberako jarduera-tasaren diferentziala hamarren bat handitu zen 2019an, eta gizonena portzentajezko 9,6 puntu handiagoa izan zen.


Adinaren arabera aztertuz gero, 16-24 urte bitarteko gazteen artean portzentajezko ia puntu bat igo zen jarduera-tasa 2018tik 2019ra, eta % 26,8koa izan zen azken urte horretan. Garrantzi erlatiborik eta jarduera-tasarik handieneko kolektiboan, hau da, 25 eta 65 urte bitarteko biztanleen artean, ordea, ia ez zen aldatu tasa, eta % 89,1ean mantendu zen. 54 urtetik gorako biztanleen jarduera-tasari dagokionez, portzentajezko 1,1 puntu handitu zen urtetik urtera, eta % 26,8ra heldu zen 2019an.

3.2. KOADROA EAE-KO ETA ESTATUKO JARDUERA-TASAREN EBOLUZIOA, SEXUAREN ETA ADINAREN ARABERA. 2017-2019

EAE* ESTATUA 2017 2018 2019** 2017 2018 2019

Jarduera-tasa 56,3 56,6 56,6 58,8 58,6 58,6 Sexuaren arabera Gizonak 61,1 61,5 61,6 64,7 64,6 64,3

Emakumeak 51,9 52,0 52,0 53,2 53,1 53,3 Adinaren arabera 16-24 urte 24,0 25,9 26,8 37,3 36,9 36,9

25-54 urte 88,7 89,3 89,1 87,0 86,9 87,0 55 urte edo gehiago 25,2 25,7 26,8 25,4 26,0 26,8

Jarduera-tasa: Biztanleria aktiboa/ 16 urteko edo gehiagoko biztanleria. * 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutako datuak. ** Behin-behineko datuak. Iturria: BJA (Eustat) eta BAI (EIN).

3.2.2. BIZTANLERIA LANDUNA

Enplegu-tasa 5 hamarren igo zen 2019an, % 51,2raino Jarduera-tasa ez bezala —esan dugunez, egonkor mantendu baitzen—, enplegu-tasa 5 hamarren igo zen 2019an, % 51,2raino. 2015. eta 2019. urteen artean, enplegu-tasak portzentajezko 2,5 puntu egin zuen gora. Halere, atzeraldiaren aurretik lortutako mailaren azpitik dago oraindik, garai hartan % 53tik gorakoa izan baitzen. Enplegu-tasa: 16 eta 64 urte bitarteko (adin hori beteta) biztanle guztien artean lanean diharduten pertsonen ehunekoa. Iturria: Eustat.

3.3. KOADROA EAE-KO* ETA ESTATUKO ENPLEGU-TASAREN BILAKAERA. 2015-2019

2015 2016 2017 2018 2019** EAE 48,7 49,3 50,0 50,7 51,2 Estatua 46,4 47,6 48,7 48,5 50,4 Enplegu-tasa: Biztanleria landuna /16 urtetik gorako biztanleria. * 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutako datuak. ** Behin-behineko datuak. Iturria: BJA (Eustat) eta BAI (EIN).

47

Era berean, esan beharra dago EAEren eta Estatuaren arteko diferentzialak positiboa izaten jarraitzen duela enplegu-tasari dagokionez. Halere, diferentzial positibo hori murriztu egin zen urtetik urtera: 2018ko +2,2 puntutik 2019ko +0,8ra jaitsi zen. Gizonezkoen enplegu-tasa hein handiagoan igo zen emakumezkoen enplegu-tasa baino. Horrela, sexuaren araberako diferentziala zertxobait handitu zen. Hala, gizonezkoen enplegu-tasa % 56,2koa izan zen 2019an, sei hamarren handiagoa 2018koa baino; emakumezkoen enplegu-tasa, ordea, % 46,6ra igo zen, 2018an baino lau hamarren handiagoa. Epe luzerako ikuspegitik, 2007tik hona nabarmen murriztu da gizon eta emakumeen arteko enplegu-tasaren arteko diferentziala; izan ere, gizonezkoen enplegu-tasak jaitsiera handia izan du, eta emakumezkoen enplegu-tasa igo egin da, igoera apala izan bada ere. Dena den, emakumezkoen enplegu-tasa ia 10 puntu txikiagoa da gizonezkoena baino. Baina, 2007ra atzera egiten badugu, aldea ia 20 puntukoa zen. Susperraldi ekonomikoa hasi zenetik (2015. urtean), gizonezkoen eta emakumezkoen enplegu-tasen arteko aldea portzentajezko 9 puntu ingurukoa izan da. Halere, esan bezala, alde hori handitu egin zen 2018an eta 2019an.

3.3. GRAFIKOA EAE-KO* ENPLEGU-TASAREN BILAKAERA, SEXUAREN ARABERA (%). 2007-2019

* 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutako datuak.

** Behin-behineko datuak.

Iturria: BJA (Eustat).

Biztanleria landuna gehitu egin zen 2019an, bosgarren urtez jarraian 2008. eta 2014. urteen artean izandako beherakada handiaren ondoren, 2019an gora egin zuen biztanleria landunak: guztira 946.200 biztanlek dute lanpostua EAEn. Kopuru hori 2009. urtekoaren parekoa da, baina, 2008ko maximo historikoaren aldean (986.100 lagun lanean), % 4,0 txikiagoa da oraindik.

63,1 62,258,5 57,7 56,0 53,9 53,2 52,7 53,5 53,9 54,6 55,6 56,2

43,5 44,7 43,9 44,1 44,3 43,7 43,3 43,7 44,3 45,0 45,7 46,2 46,6

0

10

20

30

40

50

60

70

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019**

Gizonak Emakumeak


Biztanleria landuna: lan ordaindua duten edo jarduera independente batean ari diren pertsonak, eta, era berean, lanean ez aritu arren, enpleguarekin lotura formala dutenak. Lotura formala da ordainsariren bat jasotzea edo hiru hilabetetik beherako epean lanean berriz hasteko aurreikuspena izatea. Iturria: Eustat.

EAEko biztanleria landuna % 1,2 handitu zen EAEn 2018tik 2019ra. Gainera, hein berean handitu zen gizonen artean zein emakumezkoen artean.

3.4. GRAFIKOA EAE-KO* BIZTANLERIA LANDUNAREN BILAKAERA (MILAKA PERTSONATAN). 2008-2019



Iturria: BJA (Eustat). Biztanleria landunak adinaren arabera izandako bilakaerak antz handia du biztanleria aktiboak izandakoarekin. Hala, biztanleria landunaren hazkunderik handiena adinik handieneko tartean gertatu zen (55 urte edo gehiago), hein batean biztanleriaren zahartzearen ondorioz, lehen esan dugu bezala. Nolanahi ere, 2018an baino 14.400 landun gehiago genituen 2019an (+% 8). Era berean, 25 urtetik beherako gazteen segmentuan ere handitu zen biztanleria landuna, baina hein txikiagoan. Zehazki, % 2,8 handitu zen, edo, balio absolutuetan, 1.000 landun gehiago. Bestalde, 25 eta 54 urte bitarteko tartean 4.300 landun gutxiago zeuden (–% 0,6). Gogoratu beharra dago horixe dela biztanleria landunaren gaineko pisu erlatiborik handiena duena. Azkenik, aurrerago aurkeztuko ditugun afiliazio-datuekin bat etorriz, soldatako enplegua —biztanleria landunaren % 80 da— % 1,6 handitu zen 2018tik 2019ra, hau da, soldatako 12.000 langile gehiago. Igoera horrek nabarmen konpentsatu zuen soldatarik gabeko lanaren galera (–% 0,5).

977,7986,1

946,6937,8

925,0

898,4884,3 880,6

892,9903,3

918,2

935,1946,2

820

840

860

880

900

920

940

960

980

1.000

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019**

49

3.4. KOADROA EAE-KO* BIZTANLERIA LANDUNAREN BILAKAERA, SEXUAREN, ADINAREN, SEKTOREAREN ETA EGOERA PROFESIONALAREN ARABERA. 2017-2019

BALIO ABSOLUTUA (MILAKOTAN)* URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASA

2017 2018 2019** 2019 Biztanleria landuna 918,2 935,1 946,2 1,2 Sexuaren arabera Gizonak 482,6 492,5 498,6 1,2


25-54 urte 712,8 718,6 714,3 -0,6 55 urte edo gehiago 173,5 181,1 195,5 8,0

Egoera profesionalaren arabera

Soldatako langileak 731,5 752,5 764,6 1,6 Soldatarik gabeko langileak

186,7

182,6

181,6

-0,5


Kontratu mugagabea duten soldatako langileen ehunekoa % 68,5ekoa da, 2018an bezala, BJAren arabera Soldatako langileen artean, kontratu finkoa zuten langileen kopurua gehiago handitu zen aldi baterako kontratua zuten langileena baino (+% 1,5 eta +% 0,6, hurrenez hurren). Aldi baterako kontratua duten langileen kopuruaren igoera hori askoz txikiagoa da 2018an izandako % 11,4koa baino. Kontratu finkoa duten soldatako langileen kopuruari dagokionez, 2016an hasitako gorako joera berreskuratu du, iazko ekitaldian eten eta gero (% 0,2ko jaitsiera izan zuen).

3.5. KOADROA EAE-KO* SOLDATAKO BIZTANLERIA LANDUNAREN BILAKAERA, KONTRATU-MOTAREN ARABERA. 2017-2019

SOLDATAKO PERTSONA LANDUNAK

(MILAKOTAN) URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASA

2017 2018 2019** 2019 GUZTIRA 731,5 752,5 764,6 1,6 Kontratu mugagabea 516,9 515,7 523,4 1,5 Aldi baterako kontratua 208,4 231,5 233,0 0,6 Kontraturik gabe eta bestelakoak 6,2 5,3 8,2 54,7 * 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutako datuak. ** Behin-behineko datuak. Iturria: BJA (Eustat).

Ondorioz, kontratu mugagabea duen soldatako biztanleriaren pisu erlatiboak 2018ko maila berean jarraitu zuen 2019an; aldi baterako enpleguaren ehunekoak, berriz, hamarren bat egin zuen behera. Kontraturik gabeko langileen ehunekoak lau hamarren egin zuen gora, eta % 0,7tik % 1,1era igo zen.


3.5. GRAFIKOA EAE-KO* SOLDATAKO BIZTANLERIA LANDUNAREN EHUNEKO BANAKETAREN BILAKAERA, KONTRATU-MOTAREN ARABERA 2009-2019




Aldi baterako kontratuen tasak pixka bat egin zuen behera 2019an Sexuaren arabera, aldi baterako kontratuen jaitsiera horrek gizonengan bakarrik izan zuen eragina, halako kontratua dutenen kopurua zazpi hamarren jaitsi baitzen. Emakumeen artean, berriz, bi hamarren egin zuen gora kontratu-mota hori dutenen kopuruak 2019an, soldatako emakume guztien % 32,9 izateraino.

3.6. KOADROA EAE-KO SOLDATAKO BIZTANLERIA LANDUNAREN BILAKAERA, KONTRATU-MOTAREN ETA SEXUAREN ARABERA. 2016-2019

SEXUA KONTRATU-MOTA 2016 2017 2018 2019**

MILAKOAK % MILAKOAK % MILAKOAK % MILAKOAK % Gizonak GUZTIRA 358,8 100,0 364,8 100,0 379,6 100,0 386,4 100,0

Mugagabea 267,9 74,7 264,4 72,5 268,4 70,7 275,7 71,4 Aldi baterakoa 89,5 24,9 98,8 27,1 109,5 28,8 108,4 28,1 Kontraturik gabe eta bestelakoak 1,4 0,4 1,7 0,5 1,6 0,4 2,2

0,6

Emakumeak GUZTIRA 358,7 100,0 366,7 100,0 372,9 100,0 378,2 100,0 Mugagabea 247,4 69,0 252,6 68,9 247,3 66,3 247,6 65,5 Aldi baterakoa 105,7 29,5 109,6 29,9 122,0 32,7 124,5 32,9 Kontraturik gabe eta

bestelakoak 5,7 1,6 4,5 1,2 3,6

1,0 6,0

1,6 * 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutako datuak. ** Behin-behineko datuak. Iturria: BJA (Eustat).

Bestalde, nahiz eta aldi baterakotasunak eragin handiagoa duen 16 eta 24 urte bitarteko soldatako langileen artean (% 77,3), aldi baterako kontratua dutenen kopuruak behera egin zuen adin-tarte horretan 2018tik 2019ra. Gora egin zuen, ordea, 45 urteko edo gehiagoko langileen artean, % 21,2koa izan arte 2019an. 25 eta 44 urte bitarteko tartean, berriz, bi kontratu-motak dituzten langileen kopuruak egin zuen behera, baina hein handiagoan aldi baterako kontratua dutenen kopuruak. Ondorioz, adin-segmentu horretan ere gora egin zuen kontratazio mugagabearen pisu erlatiboak.

79,0 77,5 77,6 77,2 76,8 74,2 72,6 71,8 70,7 68,5 68,5

18,6 20,1 20,0 21,3 21,7 24,0 26,4 27,2 28,5 30,8 30,5

2,4 2,4 2,4 1,5 1,5 1,8 1,0 1,0 0,8 0,7 1,1

0

20

40

60

80

100

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019**

Mugagabea Aldi baterakoa Kontraturik gabe

51

3.7. KOADROA EAE-KO* SOLDATAKO BIZTANLERIA LANDUNA, KONTRATU-MOTAREN ETA ADIN-TALDEAREN ARABERA. 2019**

GUZTIRA 16-24 URTE 25-44 URTE 45 URTE EDO GEHIAGO MILAKOAK % MILAKOAK % MILAKOAK % MILAKOAK %

GUZTIRA 764,6 100,0 32,2 100,0 367,4 100,0 365,0 100,0 Mugagabea 523,4 68,5 6,2 19,3 232,5 63,3 285,1 78,1 Aldi baterakoa 233,0 30,5 24,9 77,3 130,4 35,5 77,5 21,2 Kontraturik gabe eta bestelakoak 8,2 1,1 1,1 3,4 4,5 1,2 2,4 0,7 * 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutako datuak. ** Behin-behineko datuak. Iturria: BJA (Eustat).

3.8. KOADROA EAE-KO* SOLDATAKO BIZTANLERIA LANDUNAREN ALDAKUNTZA-TASA 2018TIK 2019RA, KONTRATU-MOTAREN ETA ADIN-TALDEAREN ARABERA**

GUZTIRA 16-24 URTE 25-44 URTE 45 URTE EDO GEHIAGO GUZTIRA 1,6 0,2 -0,7 4,2 Mugagabea 1,5 12,8 -0,5 3,0 Aldi baterakoa 0,6 -2,1 -3,1 8,5 Kontraturik gabe eta bestelakoak 51,7 -8,2 158,6 2,2 * 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutako datuak. ** Behin-behineko datuak. Iturria: BJA (Eustat).


GIZARTE SEGURANTZAKO AFILIAZIOA Gizarte Segurantzako afiliatuen kopurua % 2 igo zen 2019an Gizarte Segurantzako batez besteko afiliazioa % 2 igo zen EAEn 2018tik 2019ra. Azken urte horretan, 966.698 biztanle zeuden afiliatuta; horietatik, % 52,8 gizonak ziren, eta % 47,2 emakumeak6. Erkidegoko afiliatuen batez besteko kopurua etengabe handitu da 2014az geroztik. Hala, 2018an baino 18.871 afiliatu gehiago zeuden 2019an erkidegoan. Horietatik, heren bai baino pixka bat gutxiago (5.885) atzerritarrak ziren. Estatu osoan, berriz, % 2,6 handitu zen afiliazioa 2019an, EAEn baino sei hamarren gehiago. Hala ere, afiliazioaren hazkunde-tasa moteldu egin zen 2019an aurreko urtekoarekin alderatuta, eta moteltze hori handiagoa izan zen Estatuan EAEn baino. Izan ere, afiliazioaren hazkundea 2018an baino bost hamarren txikiagoa izan da 2019an Estatuan, eta hamarren bat txikiagoa EAEn.

3.6. GRAFIKOA EAE-KO GIZARTE SEGURANTZAKO AFILIATU-KOPURUAREN BILAKAERA (HIL BAKOITZEKO BATEZBESTEKOA). 2008-2019

Iturria: Gizarte Segurantza.

3.9. KOADROA LANEAN ARI DIREN GIZARTE SEGURANTZAKO AFILIATUEN BILAKAERA EAE-N ETA ESTATUAN. 2008-2019

URTEKO BATEZBESTEKOK URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA (%)

EAE ESTATUA EAE ESTATUA 2008 974.132 19.136.055 1,3 -0,5 2009 939.860 18.020.470 -3,5 -5,8 2010 930.443 17.670.376 -1,0 -1,9 2011 924.923 17.433.161 -0,6 -1,3 2012 902.531 16.853.210 -2,4 -3,3 2013 872.651 16.299.515 -3,3 -3,3 2014 875.464 16.555.988 0,3 1,6 2015 892.359 17.087.348 1,9 3,2 2016 910.018 17.600.801 2,0 3,0 2017 928.684 18.222.519 2,1 3,5 2018 947.827 18.787.377 2,1 3,1 2019 966.698 19.278.721 2,0 2,6 Iturria: Geuk egina, Gizarte Segurantzaren datuetan oinarrituta.

6 Hileko batezbestekoetan oinarrituta kalkulatu dira ehunekoak.

800000,0

820000,0

840000,0

860000,0

880000,0

900000,0

920000,0

940000,0

960000,0

980000,0

1000000,0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

53

Herrialdeka, lanean dauden Gizarte Segurantzako afiliatuen kopuruak gora egin zuen Gipuzkoan eta Bizkaian 2018tik 2019ra, hein berean (% 2,1), EAEko batezbestekoa baino hamarren bat gehiago. Araban, berriz, afiliatu-kopuruaren hazkunderik txikiena izan zen (% 1,4).

3.10. KOADROA LANEAN ARI DIREN GIZARTE SEGURANTZAKO AFILIATUEN EBOLUZIOA EAE-N, LURRALDE HISTORIKOAREN ARABERA. 2018-2019 (URTEKO BATEZBESTEKOA)

AFILIATUAK % URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASA

2018 2019 2019 2019 Araba 156.659 158.897 16,4 1,4 Gipuzkoa 317.629 324.301 33,6 2,1 Bizkaia 473.540 483.500 50,0 2,1 EAE 947.827 966.698 100,0 2,0 Iturria: Gizarte Segurantza.

Gizarte Segurantzako Araubide Orokorreko afiliazioa % 2,5 igo zen EAEn, eta autonomoen kopurua % 0,5 jaitsi zen EAEko afiliatuen kopuruak 2019an izandako % 2ko igoera hori Araubide Orokorreko afiliazioaren gorakadari zor zaio; izan ere, langile autonomoen kopurua % 0,5 jaitsi zen. Era berean, % 2,5 egin zuen behera Etxeko Langileen Sistema Bereziko afiliatuen kopuruak eta aldaketarik gabe mantendu zen Nekazaritzako Sistema Berezian afiliatutako langileena. Azken bi sistema horiek kontuan hartu gabe, Araubide Orokorreko afiliatuen kopuruaren gorakada % 2,7koa izan zen 2019an.

3.11. KOADROA EAE-N LANEAN ARI DIREN GIZARTE SEGURANTZAKO AFILIATUAK, ARAUBIDEAREN ARABERA

URTEKO BATEZBESTEKOAK URTETIK URTERAKO

ALDAKUNTZA-TASA

2017/2018

2015 2016 2017 2018 2019

GUZTIRA 892.359 910.018 928.684 947.827 966.698 2,0 Orokorra 714.744 732.684 752.592 771.884 791.452 2,5 -Orokorra 683.482 700.447 720.255 739.732 760.024 2,7 -Etxeko Langileen Sistema Berezia 28.907 29.788 29.840 29.587 28.861 -2,5 -Nekazaritzako Sistema Berezia 2.355 2.449 2.497 2.566 2.566 0,0 Langile Autonomoen Araubide Berezia

173.840

173.474

172.264

172.042

171.185

-0,5

Itsasoko Langileen Araubide Berezia

3.776

3.860

3.828

3.901

4.061

4,1

Iturria: Geuk egina, Gizarte Segurantzaren datuetan oinarrituta.


Afiliazioaren igoeraren heren bat langile atzerritarrei zor zaie Atzerriko biztanleriaren Gizarte Segurantzako batez besteko afiliazioa nabarmen handitu zen 2019an (+% 9,7), eta 2018an baino 6.000 afiliatu gehiago erregistratu ziren. Esan bezala, afiliatu atzerritarrei zor zaie EAEko afiliazioaren igoeraren % 31,2. Biztanleria atzerritarraren afiliazioaren gorakada hori era homogeneoan gertatu zen hiru lurraldeetan: % 10,5 Araban, % 9,4 Bizkaian eta % 9,7 Gipuzkoan. Sexuaren arabera, afiliatu atzerritarren % 55 gizonak izan ziren 2019an, eta % 45 emakumeak.

3.12. KOADROA GIZARTE SEGURANTZAN AFILIATUTAKO LANGILE ATZERRITARRAK

URTEKO BATEZBESTEKOAK URTETIK URTERAKO

ALDAKUNTZA-TASA

2018/2019

2014 2015 2016 2017 2018 2019

EAE 46.916 49.000 51.423 54.960 60.628 66.513 9,7 Araba 8.242 8.528 8.879 9.707 10.819 11.951 10,5 Bizkaia 22.671 23.608 24.610 25.824 28.119 30.773 9,4 Gipuzkoa 16.003 16.865 17.935 19.428 21.691 23.790 9,7

Estatua 1.554.872 1.607.856 1.688.209 1.801.842 1.946.837 2.092.002 7,5 Iturria: Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa.

3.7. GRAFIKOA GIZARTE SEGURANTZAN AFILIATUTAKO LANGILE ATZERRITARREN BANAKETA EAE-N, SEXUAREN ARABERA. 2019

Iturria: Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa.

Azpimarratzekoa da zaintzaile ez-profesionalen kopuruak 2019ko maiatzetik aurrera izandako gorakada handia Araubide Orokorraren barruan, zaintzaile ez-profesionalek hala eskatu eta baldintzak betez gero Estatuko Administrazio Orokorra haien hitzarmen bereziko kuotak berriz ere finantzatzen hasteko arau-aldaketaren ondoren (6/2010 Legegintzako Errege Dekretua).

36.885%55

29.628%45

Gizonak

Emakumeak

55

Hala, 2018ko abendutik 2019ko abendura bitartean, gure erkidegoko Gizarte Segurantzako afiliatuen kopuruak 20.069 pertsonako7 gorakada izan zuen; haietatik, 7.824 afiliatu mendeko pertsonen zaintzaile ez-profesionalak ziren (guztien % 39).

Eraikuntzak eta zerbitzuek bultzatu zuten 2019ko afiliazioaren gorakada, % 3,0ko eta % 2,5eko igoerak izan zituztelarik hurrenez hurren Jarraian ikusiko dugun sektorekako afiliatuen kopuruaren bilakaera aztertzeko, Araubide Orokorrean eta Langile Autonomoen Araubide Berezian afiliatutako biztanleen urteko batez besteko balioak erabiliko ditugu. Datu horiek hileko batezbestekoetatik aterako ditugu, Itsasoko Langileen Araubide Berezia bazter utzita. Batez besteko balio horien arabera, afiliazioak lehen sektorean bakarrik egin zuen behera (–% 1) 2019an. Sektore horrek EAEko afiliazio osoaren % 0,9 besterik ez du hartzen, ordea. Nabarmenagoa da industrian izandako afiliazioaren dezelerazioa: afiliatuen kopurua % 0,6 bakarrik igo zen 2019an, aurreko urtean baino askoz igoera apalagoa (% 1,8 hazi zen 2018an). Urtetik urterako igoerarik handiena eraikuntzan izan zen (% 3,0), nahiz eta 2018ko hazkundearen aldean (% 3,6) indar pixka bat galdu. Zerbitzuetan bakarrik igo zen 2018an baino gehiago 2019ko afiliazioa (% 2,3); izan ere, afiliazio guztiaren % 74 sektore horri dagokio. Zerbitzuen barruan, honako jarduera hauek nabarmentzen dira afiliatuen kopuruagatik: ibilgailuen merkataritza eta konponketa (afiliazio guztiaren % 14,8), osasun-jarduerak eta gizarte-zerbitzuak (% 10,9) eta hezkuntza (% 7,7). Azken bi jarduera horiek, gainera, afiliazioaren igoerarik handiena izan dute 2018tik 2019ra: 7.303 eta 2.767 afiliatu gehiago, hurrenez hurren. Lurralde historikoen artean alde handirik ez egon arren, lehen sektorearen pisu erlatiboa handiagoa da Araban (% 2,1), eraikuntzak eta zerbitzuek ehuneko handiagoa dute Bizkaian (% 6,5 eta % 77,4, hurrenez hurren), eta industriak afiliazioaren % 24,8 eta % 22,1 hartzen du Araban eta Gipuzkoan, hurrenez hurren, bi lurraldeak EAEko batezbestekoaren gainetik baitaude sektore horretan. Ildo horretan, industriak Gizarte Segurantzako Araubide Orokorrean eta Langile Autonomoen Erregimen Berezian afiliatutako langileen % 15,4 besterik ez du hartzen Bizkaian.

7 Hileko batezbestekoa.


3.13. KOADROA ARAUBIDE OROKORREAN ETA LANGILE AUTONOMOEN ARAUBIDE BEREZIAN AFILIATUTAKO LANGILEAK, JARDUERA-SEKTOREAREN ETA LURRALDEAREN ARABERA. 20198

LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK GUZTIRA EAE 8.764 184.932 56.965 712.100 962.760 Araba 3.397 39.401 7.167 108.955 158.920 Bizkaia 2.942 74.114 31.330 372.187 480.573 Gipuzkoa 2.425 71.417 18.468 230.957 323.267

URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASA. 2018/2019 LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK GUZTIRA

EAE -1,0 0,6 3,0 2,3 2,0 Araba -1,4 -0,7 2,6 2,2 1,4 Bizkaia -0,1 0,7 3,4 2,3 2,1 Gipuzkoa -1,5 1,2 2,5 2,4 2,1

SEKTOREEN PISU ERLATIBOA, LURRALDEAREN ARABERA. 2019 LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK GUZTIRA

EAE 0,9 19,2 5,9 74,0 100 Araba 2,1 24,8 4,5 68,6 100 Bizkaia 0,6 15,4 6,5 77,4 100 Gipuzkoa 0,8 22,1 5,7 71,4 100 Iturria: Geuk egina, Gizarte Segurantzaren datuetan oinarrituta.

3.14. KOADROA GIZARTE SEGURANTZAKO ARAUBIDE OROKORREAN AFILIATUTAKO LANGILEAK, JARDUERA-SEKTOREAREN ETA LURRALDEAREN ARABERA. 20199

LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK GUZTIRA EAE 3.589 160.555 34.990 592.435 791.570 Araba 1.247 37.420 4.612 95.123 138.401 Bizkaia 1.407 66.748 20.400 308.101 396.656 Gipuzkoa 936 56.387 9.979 189.211 256.513

URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASA 2018/2019 LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK GUZTIRA

EAE 0,6 0,6 4,8 2,9 2,5 Araba -1,3 -0,4 4,4 2,6 1,8 Bizkaia 3,3 1,0 4,3 2,9 2,6 Gipuzkoa -0,8 0,8 5,8 3,2 2,7

SEKTOREEN PISU ERLATIBOA, SEKTOREAREN ARABERA LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK GUZTIRA


8 Urteko batez besteko balioak, hileko batezbestekoetatik aterata. Guztizko emaitza ez dator bat 3.10 koadroan adierazitako Erregimen Orokorreko eta Lanbide Autonomoen Erregimen Bereziko afiliazioen baturarekin. Arrazoia hauxe da: bertan, Gizarte Segurantzaren beraren doikuntza batzuk ezarri dira eta, horien arabera, urteko hil bakoitzak lanegun jakin batzuk ditu. 3.12 koadroko datuek ez dituzte Itsasoko Langileen Araubide Bereziko langileak aintzat hartzen. 9 Urteko batez besteko balioak, hileko batezbestekoetatik aterata. Guztizko emaitza ez dator bat 3.10 koadroan adierazitako baturarekin. Arrazoia hauxe da: bertan, Gizarte Segurantzaren beraren doikuntza batzuk ezarri dira eta, horien arabera, urteko hil bakoitzak lanegun jakin batzuk ditu.

57

3.15. KOADROA

AUTONOMOEN ERREGIMEN BEREZIAN AFILIATUTAKO LANGILEAK, JARDUERA-SEKTOREAREN ETA LURRALDEAREN ARABERA. 2019

LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK GUZTIRA EAE 5.175 24.377 21.975 119.664 171.191 Araba 2.150 1.981 2.555 13.832 20.519 Bizkaia 1.536 7.365 10.931 64.086 83.918 Gipuzkoa 1.489 15.030 8.489 41.746 66.755

URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASA 2018/2019 LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK GUZTIRA

EAE -2,0 0,4 0,4 -0,8 -0,5 Araba -1,4 -6,7 -0,5 -0,4 -1,1 Bizkaia -3,0 -2,3 1,7 -0,6 -0,5 Gipuzkoa -1,8 2,7 -1,1 -1,1 -0,3

SEKTOREEN PISU ERLATIBOA, LURRALDEAREN ARABERA. 2019 LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK GUZTIRA


Industriako eta zerbitzuetako langileen % 80tik gora Gizarte Segurantzako Araubide Orokorrean afiliatuta daude (industriako langileen % 86,8 eta eraikuntzako langileen % 83,2). Eraikuntza, berriz, bitarteko eremuan dago, nahiz eta horretan ere nagusi izan Gizarte Segurantzako Araubide Orokorrean afiliatutakoak (% 61,4). Lehen sektorean bakarrik da nagusi Langile Autonomoen Araubide Berezia (% 59,1). Gipuzkoako industrian oso handia da langile autonomoen kopurua, sektore kooperatiboak lurralde horretan duen garrantziaren ondorioz. Izan ere, kooperatibetako bazkideak araubide berezi horretan daude afiliatuta. Jarraian, afiliatuen osaera aztertuko dugu, lanaldi- eta kontratu-motaren arabera. Horretarako, Gizarte Segurantzako Araubide Orokorreko afiliazioari buruzko datuak erabiliko ditugu, honako hauek kenduta: Nekazaritzako Sistema Berezikoak, Etxeko Langileen Sistema Berezikoak, zaintzaile ez-profesionalak eta kontraturik gabeko afiliatuak (funtzionarioak). Aurreko ekitaldietakoen oso antzekoa da lanaldi-motaren araberako afiliatuen banaketa10 Datuak lanaldi-motaren6 arabera aztertuz gero, ikusiko dugu 2019ko ekitaldiaren amaieran eta aurreko ekitaldietan afiliatutako pertsonen banaketa oso antzekoa dela. Hain zuzen, afiliatutako pertsonen % 73,9k lanaldi osoko kontratua zuen, eta % 22,9k, berriz, lanaldi partzialekoa.

10 Nekazaritzako Sistema Berezian eta Etxeko Langileen Sistema Berezian afiliatutakoak eta bestelakoak (funtzionarioak, zaintzaile ez-profesionalak eta akatsak edo hutsak) kontuan hartu gabe. Abenduaren 31ko datuak.


3.16. KOADROA GIZARTE SEGURANTZAKO ARAUBIDE OROKORREKO AFILIAZIOAREN PISUA EAE-N, KONTRATU-MOTAREN ARABERA (12-31KO DATUAK)

2018 2019 Araubide Orokorra guztira* 100,0 100,0 Lanaldi osoa 73,5 73,9 Lanaldi partziala 23,2 22,9 Aldizkako finkoak 1,8 1,9 Praktikak eta prestakuntza 1,5 1,3 * Kanpoan utzi dira Nekazaritzako Sistema Berezian eta Etxeko Langileen Sistema Berezian afiliatutakoak eta bestelakoak (funtzionarioak, zaintzaile ez-profesionalak eta akatsak edo hutsak). Iturria: Geuk egina, Gizarte Segurantzaren datuetan oinarrituta.

Kontratuaren araberako6 afiliatuen banaketari dagokionez, 2019ko abenduaren 31n aurreko urtean baino handiagoa zen kontratu mugagabea zuten langileen pisu erlatiboa, puntu bat baino pixka bat gutxiagoko hazkundea besterik ez bazen ere (% 66,4koa 2019an eta % 65,6koa 2018an). Era berean, 0,7 puntu egin zuen behera aldi baterako kontratua zuten langileen kopuruak (% 30,4), beherakada hori ere oso txikia izan arren.

3.8. GRAFIKOA EAE-KO ARAUBIDE OROKORREKO AFILIAZIOA, KONTRATU-MOTAREN ARABERA (URTE BAKOITZEKO 12-31KO DATUAK)*

* Kanpoan utzi dira Nekazaritzako Sistema Berezian eta Etxeko Langileen Sistema Berezian afiliatutakoak eta bestelakoak (funtzionarioak, zaintzaile ez-profesionalak eta akatsak edo hutsak).

Iturria: Gizarte Segurantza.

Gizarte Segurantzan izena emandako enpresen kopuruak behera egin zuen 2019an EAEn, lehen aldiz 2014az geroztik 2019. urtearen bukaeran, EAEko 58.958 enpresa zeuden Gizarte Segurantzan izena emanda, hamabi hilabete lehenago baino % 0,5 gutxiago. Horrela, lehen aldiz egin du behera Gizarte Segurantzan afiliatutako enpresen kopuruak 2014az geroztik. Joera hori 2018ko txostenean aurreratu genuen, urte hartan enpresen sorkuntza moteltzen ari zela ohartarazi baikenuen.

67,5% 66,0% 65,1% 64,7% 65,6% 66,4%

% 29,3 % 30,5 % 31,4 % 32,0 % 31,1 % 30,4

3,2% 3,5% 3,5% 3,3% 3,3% 3,2%

2014/12/31 2015/12/31 2016/12/31 2017/12/31 2018/12/31 2019/12/31

Mugagabeak Aldi baterakoak Gainerakoak (ald. fink., prak. eta prest.)

59

3.17. KOADROA GIZARTE SEGURANTZAN IZENA EMANDAKO ENPRESAK

Enpresa-kopurua (urte bakoitzeko abenduaren 31n)

ESTATUA (*) EAE (*) ARABA BIZKAIA GIPUZKOA 2008 1.332.090 63.081 10.271 33.446 21.726 2009 1.264.689 61.576 10.018 32.670 21.242 2010 1.323.810 61.904 10.182 32.873 21.236 2011 1.292.153 60.873 10.030 32.313 20.903 2012 1.248.381 59.024 9.658 31.316 20.367 2013 1.246.167 57.442 9.379 30.276 20.027 2014 1.255.613 58.062 9.489 30.482 20.309 2015 1.286.565 58.700 9.579 30.860 20.543 2016 1.312.345 58.951 9.657 31.004 20.673 2017 1.326.161 59.045 9.663 31.070 20.728 2018 1.346.629 59.263 9.679 31.277 20.787 2019 1.340.415 58.958 9.657 31.183 20.656 (*) Estatuko enpresen kopuru osoak ez du zertan bat etorri autonomia-erkidego guztietako enpresen baturarekin, autonomia-erkidego bakoitzaren datuak erkidego horretan lantokiren bat duten enpresei buruzkoak baitira, eta litekeena da enpresa berberak erkidego batean baino gehiagotan edukitzea lantokiak. Horrexegatik, EAEko enpresen kopuruak ez du zertan bat etorri lurralde historiko guztietako enpresen batuarekin. Iturria: Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa.

Gizarte Segurantzan afiliatutako enpresen kopuruaren jaitsiera hori EAEko hiru lurraldeetan gertatu zen 2019an. Hala, Araban % 0,3koa izan zen, Bizkaian % 0,3koa eta Gipuzkoan % 0,6koa. Ildo beretik, EAEko enpresa afiliatuen kopuruak 2019an izandako % 0,5eko jaitsiera hori Estatu osoan gertatu zen, hein berean.

3.2.3. BIZTANLERIA LANGABEA Biztanleria langabea % 6,7 jaitsi da, baina jaisteko erritmoa aurreko urteetakoa baino apalagoa izan da BJAren arabera, 2019an 100.300 langabe zeuden EAEn. Kopuru hori % 6,7 txikiagoa da 2018koarekin alderatuta. Dena dela, langabezia jaisteko erritmoa aurreko urteetakoa baino apalagoa izan da. Langabe-kopurua bi sexuetako biztanleen artean jaitsi da, baina, 2018an gertatu zen bezala, 2019ko jaitsiera handiagoa izan zen gizonen artean (–% 9) emakumeen artean baino (–% 4,5). Langabeen adinari erreparatuta, beherakadarik handiena 25 eta 54 urte bitarteko biztanleen artean (–% 8,0) eta 55 urteko edo gehiagoko biztanleen artean (–% 8,2) izan zen. Gazteen artean, ordea, % 8,0 egin zuen gora langabeen kopuruak.


3.10. KOADROA EAE-KO BIZTANLERIA LANGABEA

BALIO ABSOLUTUA (MILAKOTAN)* URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASA

2017 2018 2019** 2018-2019 Biztanleria langabea 117,4 107,5 100,3 -6,7 Sexuaren arabera Gizonak 58,2 52,4 47,7 -9,0

Emakumeak 59,2 55,1 52,6 -4,5 Adinaren arabera 16-24 urte 8,2 8,8 9,5 8,0

25-54 urte 89,4 80,3 73,9 -8,0 55 urte edo gehiago 19,7 18,4 16,9 -8,2


3.9. GRAFIKOA EAE-KO* GIZONEN, EMAKUMEEN ETA GAZTEEN LANGABEZIA (MILAKA PERTSONATAN)




2019ko langabezia-tasa % 9,6koa izan zen, 2010etik hona izandako tasarik apalena Langabezia-tasa % 10etik behera jaitsi zen 2019an, hain zuzen ere % 9,6ra. Horrenbestez, portzentajezko 5,5 puntu jaitsi da susperraldi ekonomikoa 2014an hasi zenetik hona. Halere, urrun gaude oraindik krisiaren aurreko mailatik, garai hartan langabeziak nekez gainditzen baitzuen % 3ko tasa.

4348

64,4

52,6

25,1

9,5

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019**

Gizonak Emakumeak Gazteak

61

3.10. GRAFIKOA EAE-KO LANGABEZIA-TASAREN BILAKAERA, SEXUAREN ARABERA (%)*




Adin-tarte guztietan egin du behera langabezia-tasak, gazteenen artean izan ezik Beherakada handiagoa izan zen gizonen artean (% 8,7koa, eta 2018an % 9,6koa). Emakumeen artean, berriz, sei hamarren egin zuen behera langabeziak, % 10,5eko tasaraino. Horrenbestez, bi sexuen arteko diferentziala handitu egin zen 2019an. Adin-tartearen arabera, are handiagoak dira aldeak. Hala, 25 urtetik beherakoen artean, langabezia-tasa % 20tik gorakoa izan zen (% 20,7). Hain zuzen, 2019an langabeziak gora egin zuen adin-tarte bakarra izan zen hori (% 19,9 2018an). Bestalde, langabeziak behera egin zuen adinik handieneko biztanleen artean: 25 eta 54 urte bitarteko biztanleen artean, % 9,4ra jaitsi zen, 2018an baino zazpi hamarren gutxiago; 54 urtetik gorakoen artean, berriz, % 7,9raino jaitsi zen langabezia-tasa, 2018an baino 1,4 puntu gutxiago.

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019**

Gizonak 3 03 08 10 11 12 16 16 16 13 11 10 09

Emakumeak 3,6 04 08 09 10 11 14 16 15 14 12 11 11

Guztira 3,3 3,8 8,1 9,1 10,8 11,8 15,1 16,1 15,3 13,4 11,3 10,3 9,6

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Gizonak Emakumeak Guztira


3.19. KOADROA EAE-KO* ETA ESTATUKO LANGABEZIA-TASA

EAE ESTATUA 2018 2019** 2018 2019

EAEko batezbestekoa 10,3 9,6 15,3 14,1 Sexuaren arabera Gizonak 9,6 8,7 13,7 12,4


25-54 urte 10,1 9,4 14,0 12,9 55 urte edo gehiago 9,3 7,9 13,3 12,2

* 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutako datuak. ** Behin-behineko datuak. Iturria: BJA (Eustat). BAI (EIN).

3.11. GRAFIKOA EAE-KO LANGABEZIA-TASA* (%)



Iturria: BJA (Eustat). EAEko hiru lurraldeetan hobetu zen langabezia 2019an. Gipuzkoan zazpi hamarren egin zuen behera tasak, % 7,2raino. Bizkaian hein berean egin zuen behera, eta % 10,9an kokatu zen. Araban, azkenik, portzentajezko puntu-erdi jaitsi zen langabezia, % 10,3ko tasaraino. Horrenbestez, Gipuzkoak du langabezia-tasarik onena, EAEko batezbestekoa baino 2,4 puntu txikiagoa baitu. Estatu osoari dagokionez, han ere bilakaera positiboa izan zuen langabezia-tasak. Halere, EAEkoarekin alderatuz gero, 4,5 puntu handiagoa da Estatuko tasa. Alde hori 5,5 puntura handitzen da emakumeen kasuan, eta askoz handiagoa da gazteenen artean: % 32,5eko langabezia-tasa dute gazteek Estatuan eta % 20,7koa Euskadin.

04

1010

21

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019**

Guztira 16 eta 24 urte bitartean

63

3.20. KOADROA EAE-KO* LANGABEZIA-TASA, LURRALDE HISTORIKOAREN ETA SEXUAREN ARABERA

2018 2019** GUZTIRA GIZONAK EMAKUMEAK GUZTIRA GIZONAK EMAKUMEAK

EAE 10,3 9,6 11,1 9,6 8,7 10,5 Araba 10,8 9,7 12,1 10,3 9,3 11,4 Bizkaia 11,6 11,2 12,1 10,9 9,9 11,9 Gipuzkoa 7,9 7,1 8,9 7,2 6,6 7,8 * 2020ko urtarrilaren 23an argitaratutako datuak. ** Behin-behineko datuak. Iturria: BJA (Eustat).

Erregistratutako langabeziak behera egin du, baina aurreko ekitaldietan baino hein txikiagoan Bestalde, Estatuko Enplegu Zerbitzu Publikoak (EEZPk) EAEn dituen bulegoetan erregistratutako langabeziak % 6,5eko beherakada izan zuen 2019an, aurreko urteko kopuruaren aldean: ia 8.000 langabe gutxiago. Dena dela, jaitsiera hori txikiagoa izan zen aurreko urteetakoa baino. Nolanahi ere, langabe-kopuruaren beherakada hori bat dator Eustaten BJAk jasotakoarekin (–% 6,7).

3.21. KOADROA EAE-N ERREGISTRATUTAKO LANGABEZIA

2015 2016 2017 2018 2019 Urteko batezbestekoa 160.155 146.003 133.416 123.517 115.547 Urteko batezbestekoaren urtetik urterako aldakuntza-tasa

–% 6,7

–% 8,8

–% 8,6

–% 7,4

–% 6,5

Iturria: EEZP.

2018an bezala, eraikuntzan izan zen hobekuntzarik nabarmenena, sektore horretan % 13,5 egin baitzuen behera erregistratutako langabeziak. Jaitsiera hori, ordea, 2018koa baino 4,5 puntu txikiagoa izan zen (–% 17,0ko jaitsiera 2018an). Industriak eta zerbitzuek ere dinamika positiboak erakutsi zituzten: erregistratutako langabeziak antzeko neurrian egin zuen behera 2019an bi sektoreotan (–% 6,7 eta –% 6,0, hurrenez hurren). Dena den, jaitsiera-tasa horiek ere 2018koak baino txikiagoak izan ziren (–% 9,6 eta –% 6,6 2018an, hurrenez hurren).

3.22. KOADROA EAE-N ERREGISTRATUTAKO LANGABEZIA, SEKTOREAREN ARABERA

2018 2019

URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASA

2018 Nekazaritza 2.752 2.499 -9,2% Industria 14.683 13.696 -6,7% Eraikuntza 9.432 8.154 -13,5% Zerbitzuak 81.842 76.918 -6,0% Aurretik lan egin gabe 14.808 14.190 -4,2% GUZTIRA 123.517 115.547 -6,5% Iturria: EEZP.


3.12. GRAFIKOA EAE-N ERREGISTRATUTAKO LANGABEZIA

Urteko batezbestekoen urtetik urterako aldakuntza-tasa (%)

Iturria: EEZP.

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Aurretik lan eginda Aurretik lan egin gabe

65

3.3. JAKINARAZITAKO KONTRATAZIOAREN BILAKAERA (EAE) 3.3.1. BILAKAERA OROKORRA ETA ERROTAZIOA Atal honetan EEZPn jakinarazitako lan-kontratuak aztertu ditugu. Fluxu-aldagaia da, eta ez stock-aldagaia. Oro har, kontratazioa igotzen denean, Gizarte Segurantzako Araubide Orokorreko afiliatuen kopurua handitu egiten da. Hainbat arrazoi direla eta (langabezia, heriotza edo erretiroa) biztanleria landuna jaisten denean, berriz, gutxitu egiten dira afiliatuak. Lan-merkatuaren dinamismoaren adierazle bat da jakinarazitako kontratazioa, sortzen den enpleguaren ezaugarriei buruzko informazioa ematen baitigu.

Jakinarazitako kontratazioa % 0,7 handitu da aurreko urtekoaren aldean EAEko enplegu-zerbitzu publikoetan jakinarazitako kontratu-kopuruak % 0,7 egin zuen gora 2019an aurreko urtekoaren aldean. Ondorioz, milioi bat kontraturen kopurua gainditu zen bigarren urtez jarraian. Sinatutako kontratuen kopurua urtetik urtera handitu zen ondoz ondoko seigarren urtea izan zen 2019a. Halere, aurreko urteetan baino txikiagoa izan zen kontratazioaren hazkundea, % 1etik beherakoa izan baitzen 2019an (% 4,5ekoa 2018an, % 3,4koa 2017an eta % 6,8koa 2016an).

3.13. GRAFIKOA EAE-KO KONTRATAZIOAREN BILAKAERA

*Barruan sartuta daude etxeko langileek sinatutako kontratuak, 1620/2011 Errege Dekretuaren araudia aldatu ondoren. Iturria: EEZPko Informazioa Aztertzeko Sistema. 2020ko urtarrilean eguneratutako datuak.

849.825 869.206822.863

673.925709.979 723.809 703.834

678.945

759.149

867.255

926.599958.100

1.001.181 1.008.175

% 2,3

-% 5,3

-% 18,1

% 5,3

% 1,9

-% 2,8 -% 3,5

% 11,8

% 14,2

% 6,8

% 3,4

% 4,5

% 0,7

-% 40

% 0

% 40

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Kontratuak guztira Aurreko urtearekiko aldakuntza


Alde handiagoak daude jakinarazitako kontratuen hazkundea adin-tartearen arabera konparatuz gero. Hala, sinatutako kontratuen kopurua erruz handitu da (+% 9) biztanlerik gazteenen artean (17-24 urte) eta 45 urtetik gorakoen artean (+% 1,9). Gainerako adin-tarteetan, ordea, jaitsi egin da. Beherakadarik handienak 30-39 urte bitarteko langileen artean (–% 3,8) eta 25-29 urte bitartekoen artean (–% 2,6) gertatu dira.

3.23. KOADROA EAE-KO EEZP-REN BULEGOETAN JAKINARAZITAKO KONTRATUAK, SEXUAREN ETA ADINAREN ARABERA

2017 2018 2019 URTETIK URTERAKO ALDAKUNTZA-TASA.

2018-2019

BANAKETA (%) 2019

GUZTIRA 958.100 1.001.181 1.008.175 0,7 100,0 Gizonak 479.693 500.925 502.032 0,2 49,8 Emakumeak 478.407 500.256 506.143 1,2 50,2 17-24 urte 161.719 178.473 194.545 9,0 19,3 25-29 urte 153.857 152.749 148.788 -2,6 14,8 30-39 urte 265.472 264.351 254.426 -3,8 25,2 40-44 urte 127.491 135.108 134.806 -0,2 13,4 45 urte edo gehiago 249.561 270.500 275.610 1,9 27,3 Iturria: EEZP.

2018an izandako jaitsiera apalaren ostean, errotazio-indizea igo egin zen 2019an Errotazio-indizearen bidez, pertsonek urtean batez beste sinatzen duten kontratu-kopurua aztertzeko aukera dugu.

2019an, 323.657 pertsonak 1.008.175 kontratu sinatu zituzten; hau da, pertsonako 3,11 kontratuko errotazio-indizea egon zen, 2018an baino bost hamarren handiagoa, baina 2016an pertsonako eta urteko izandako 3,14ko errotazio-indizea baino txikiagoa. Errotazio-indizea: kontratu-kopuruaren eta kontratatutako pertsona-kopuruaren arteko zatidura.

3.14. GRAFIKOA EAE-KO ERROTAZIOAREN BILAKAERA

Iturria: EEZPko Informazioa Aztertzeko Sistema. 2020ko urtarrilean eguneratutako datuak.

2,61 2,59 2,74 2,82 2,77 2,90 2,96 3,06 3,14 3,08 3,06 3,11

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

67

2018an gertatu zen bezala, alde handiak daude lurralde historikoaren araberako errotazio-indizeen artean. Gipuzkoak du errotazio-indizerik txikiena (2,84) eta Bizkaiak handiena (3,31). Araba, berriz, EAEko batezbestekotik hurbil dago (3,08).

3.24. KOADROA EAE-N JAKINARAZITAKO KONTRATUAK ETA KONTRATATUTAKO LANGILEAK, LURRALDE HISTORIKOAREN ARABERA. 2019

ARABA BIZKAIA GIPUZKOA GUZTIRA Jakinarazitako kontratuak (1) 193.720 520.674 293.781 1.008.175 Kontratatutako langileak (2) 62.869 157.333 103.455 323.657 Errotazioa (1/2) 3,08 3,31 2,84 3,11 Iturria: EEZPko Informazioa Aztertzeko Sistema. 2020ko urtarrilean eguneratutako datuak.

Zerbitzuetan bakarrik handitu zen sinatutako kontratuen kopurua 10 kontratutik 8 zerbitzuetan sinatu ziren. Sektore horretan bakarrik handitu zen sinatutako kontratuen kopurua 2019an aurreko urtekoaren aldean, +% 1,7 hain zuzen. Gainerako sektoreetan, ordea, nabarmen jaitsi zen jakinarazitako kontratuen kopurua. Eraikuntzan, adibidez, % 4,2koa izan zen jaitsiera, nekazaritzan eta arrantzan % 4,5ekoa eta industrian zertxobait txikiagoa (–% 2,9).

3.25. KOADROA EAE-N JAKINARAZITAKO KONTRATUAK, SEKTOREAREN ARABERA. 2018-2019

2018 2019 BANAKETA (%) 2019 ALDAKUNTZA-TASA 2018-2019

Nekazaritza eta arrantza 18.456 17.618 1,7 -4,5 Industria 155.153 150.691 14,9 -2,9 Eraikuntza 35.560 34.049 3,4 -4,2 Zerbitzuak 792.012 805.817 79,9 1,7 GUZTIRA 1.001.181 1.008.175 100,0 0,7 Iturria: EEZP.

Kontratuen % 50,2 emakumeek sinatu zuten, gehienek zerbitzu-sektorean, eta % 49,8 gizonek Kontratuen % 50,2 emakumeek sinatu zuten eta % 49,8 gizonek. Aurreko urteetan bezala, alde handiak daude sexuen artean, sektorearen arabera. Hala, zerbitzu-sektorean, kontratuen % 58,1 emakumeek sinatu zuten. Gainerako sektoreetan, berriz, nabarmen handiagoa izan zen gizonen ehunekoa (% 93,8 eraikuntzan, % 90,2 lehen sektorean eta % 70,3 industrian), eta ez dirudi aurrerapausorik ematen ari denik sektore horietan emakumeen presentzia handitzeko.


3.15. GRAFIKOA JAKINARAZITAKO KONTRATUAK, SEKTOREAREN, LANALDI-MOTAREN ETA SEXUAREN ARABERA. 2019

Iturria: EEZPko Informazioa Aztertzeko Sistema. 2020ko urtarrilean eguneratutako datuak.

3.3.2. JAKINARAZITAKO KONTRATUAK, KONTRATU-MOTAREN ETA LANALDIAREN ARABERA

EAEn aldi baterako 924.244 kontratu eta 83.931 kontratu mugagabe sinatu ziren 2019an. Horrenbestez, aldi baterako kontratuen kopuruak % 1,5 egin zuen gora aurreko urtekoarekin alderatuta, eta kontratazio mugagabeak % 5,3 egin zuen behera.

3.26. KOADROA EAE-N JAKINARAZITAKO KONTRATUAK, KONTRATU-MOTAREN ARABERA

URTEAN GUZTIRA

URTEKO BANAKETA (%)

GUZTIRA 2018 1.001.181 100,0 Mugagabeak 88.625 8,9 Aldi baterakoak 912.556 91,1

GUZTIRA 2019 1.008.175 100,0 Mugagabeak 83.931 8,3 Aldi baterakoak 924.244 91,7 Iturria: EEZP.

Ekintzaileei laguntzeko kontratua 2019an desagertu izanaren ondorioa izan daiteke sinatutako kontratu mugagabeen kopuruaren jaitsiera

050.000

100.000150.000200.000250.000300.000350.000400.000450.000

L o

soa

L p

artz

iala

Bes

te b

atzu

k

L o

soa

L p

artz

iala

Bes

te b

atzu

k

L o

soa

L p

artz

iala

Bes

te b

atzu

k

L o

soa

L p

artz

iala

Bes

te b

atzu

k

Lehen sektorea Industria Eraikuntza Zerbitzuak

Gizonak Emakumeak

69

3.16. GRAFIKOA EAE-N JAKINARAZITAKO KONTRATU MUGAGABEEN BILAKAERA, URTEAREN ARABERA*

Iturria: EEZP.

*Barruan sartuta daude etxeko langileek sinatutako kontratuak, 1620/2011 Errege Dekretuaren araudia aldatu ondoren.

Hau izan daiteke kontratu mugagabeen kopuruaren jaitsiera azaltzen duen arrazoietako bat: 2019an ekintzaileei laguntzeko kontratu mugagabea (Lan-merkatuko erreformaren presazko neurriei buruzko uztailaren 6ko 3/2012 Legeak ezarria) desagertu izana. Kontratu-mota horrek, urtebeteko probaldia izan zuenak, gora egin zuen urtez urte 2012an indarrean sartu ondoren; esaterako, 2018an, horrelako 13.389 kontratu mugagabe formalizatu ziren EAEn. Beraz, konparazioan kontratu horiek ez baditugu kontuan hartzen, 2019an sinatutako gainerako kontratu mugagabeak 2018an baino % 11 gehiago izan ziren.

3.17. GRAFIKOA EKINTZAILEEI LAGUNTZEKO KONTRATU MUGAGABEEN KOPURUA ETA SINATUTAKO GAINERAKO KONTRATU MUGAGABEAK EAE-N, URTEAREN ARABERA

Iturria: EEZP.

*Barruan sartuta daude etxeko langileek sinatutako kontratuak, 1620/2011 Errege Dekretuaren araudia aldatu ondoren.

76.88571.194

51.36648.964

43.665

66.688

44.59452.443

60.03765.530

73.328

88.62583.931

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

100.000

2007 2008 2009 2010 2011 2012* 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

71.194

51.366 48.96443.665

63.295

41.69348.577

54.954 58.723 62.82375.236

83.547

3.393

2.901

3.866

5.0836.807

10.505

13.389 384

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

100.000

2008 2009 2010 2011 2012* 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Ekintzaileei laguntzeko kontratu mugagabeak Gainerako kontratu mugagabeak


Aldi baterako kontratuen erdiek ez dute hilabeteko iraupena gainditzen Aldi baterako kontratuen iraupenari dagokionez, oro har, % 50,4k hilabete baino gutxiago irauten du. Gizonen artean, kontratuen % 48,2k hilabetetik behera irauten du, eta emakumeen artean kontratuen % 52,6k.

3.27. KOADROA EAE-N JAKINARAZITAKO ALDI BATERAKO KONTRATUEN BANAKETA, SEXUAREN ETA IRAUPENAREN ARABERA (%). 2019

HILABETE EDO GUTXIAGO

1 ETA 6 HILABETE BITARTEAN

6 HILABETE BAINO GEHIAGO MUGAGABEA

Aldi baterako kontratuak guztira 50,4 15,1 3,0 31,5 Gizonen aldi baterako kontratuak 48,2 15,2 3,1 33,5 Emakumeen aldi baterako kontratuak 52,6 15,1 2,8 29,5 Iturria: EEZP.

Aldi baterako kontratu gehienak oso iraunaldi txikikoak izaten dira. Hala, zazpi urtetik beherakoen ehunekoa puntu bat handitu zen, % 36,7tik % 37,7ra hain zuzen. Bestalde, kontratu mugagabeak puntu bat gutxitu ziren (% 32,5 izan ziren 2018an, eta % 31,5, 2019an). Bi kontratu-mota horiek 2019an sinatutako kontratu guztien % 69,2 izan ziren, eta ehuneko hori ia ez da 2009az geroztik aldatu.

3.18. GRAFIKOA EAE-KO ALDI BATERAKO KONTRATUEN BANAKETA, IRAUPENAREN ARABERA. 2009-2019 (URTEROKO %-A, GUZTIZKOAREN GAINEAN)

Iturria: Lanbide (2009-2017 urteak). EEZP (2018-2019 urteak).

37,8

32,5 31,5

30,9

36,7 37,7

12,5 12,912,7

8,5 8,48,6

6,6 6,1 6,6

2,32,6

2,6

1,40,8

0,40,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Mugagabea

<= 7 egun

>7 egun <=1hilabete

>1 eta <=3hilabete

>3 eta <=6hilabete

>6 eta <=12hilabete

>12 hilabete

71

3.19. GRAFIKOA EAE-KO 7 EGUNEKO EDO GUTXIAGOKO ALDI BATERAKO KONTRATUEN BILAKAERA

Iturria: Lanbide (2009-2017 urteak). EEZP (2018-2019 urteak).

Gazteen artean (17 eta 24 urte bitartekoen artean), nabarmen egin zuen gora aldi baterako kontratazioak (+% 9,9), gainerako adin-tarteetan baino askoz ere gehiago. Alabaina, behera egin zuen 25 eta 39 urte bitarteko langileen artean.

3.28. KOADROA EAE-N JAKINARAZITAKO KONTRATU MUGAGABEAK, SEXUAREN ETA ADINAREN ARABERA

2017 2018 2019 ALDAKUNTZA-TASA 2018/2019

BANAKETA (%) 2019

GUZTIRA 73.328 88.625 83.931 -5,3 100,0 Gizonak 38.202 46.057 43.483 -5,6 51,8 Emakumeak 35.126 42.568 40.448 -5,0 48,2 17-24 urte 9.321 11.269 10.824 -3,9 12,9 25-29 urte 12.402 14.185 12.977 -8,5 15,5 30-39 urte 23.055 26.317 23.895 -9,2 28,5 40-44 urte 10.142 12.363 11.920 -3,6 14,2 45 urte edo gehiago 18.408 24.491 24.315 -0,7 29,0

Iturria: EEZP.

3.29. KOADROA EAE-N JAKINARAZITAKO ALDI BATERAKO KONTRATUAK, SEXUAREN ETA ADINAREN ARABERA

2017 2018 2019 ALDAKUNTZA-TASA 2018/2019

BANAKETA (%) 2019

GUZTIRA 884.772 912.556 924.244 1,3 100,0 Gizonak 441.491 454.868 458.549 0,8 49,6 Emakumeak 443.281 457.688 465.695 1,7 50,4 17-24 urte 152.398 167.204 183.721 9,9 19,9 25-29 urte 141.455 138.564 135.811 -2,0 14,7 30-39 urte 242.417 238.034 230.531 -3,2 24,9 40-44 urte 117.349 122.745 122.886 0,1 13,3 45 urte edo gehiago 231.153 246.009 251.295 2,1 27,2

Iturria: EEZP.

187.690213.700 225.679 222.286 216.160

238.907

286.784312.945 316.098

335.010 348.213

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019


Jakinarazitako kontratazioa lanaldi-motaren arabera aztertzen badugu, ikusiko dugu, aurreko urtean ez bezala, lanaldi osoko kontratazioak lanaldi partzialekoak baino hazkunde txikiagoa izan zuela (hurrenez hurren, % 0,2 eta % 1,6).

3.30. KOADROA

EAE-N JAKINARAZITAKO KONTRATUAK, LANALDI-MOTAREN ARABERA (2018 ETA 2019)

2018 2019 ALDAKUNTZA-TASA 2018/2019

BANAKETA 2019 (%)

GUZTIRA 1.001.181 1.008.175 0,7 100,0 Lanaldi osokoak 590.259 591.410 0,2 58,7 Lanaldi partzialekoak 398.591 404.875 1,6 40,2 Aldizkako finkoak 3.022 4.333 43,4 0,4 Praktikak eta prestakuntza 9.309 7.557 -18,8 0,7

Iturria: EEZP.

Lanaldi partzialeko hiru kontratutik bi emakumeek sinatu zituzten 2019an sinatutako lanaldi partzialeko kontratu guztietatik, % 66,4 emakumeek sinatu zuten. Ildo horretan, lanaldi partzialeko kontratazioak emakumeengan duen eragina gizonengan duenaren bikoitza da. Zehazki, emakumeek 2019an sinatutako kontratuen % 53,3 lanaldi partzialekoa izan zen, eta gizonek sinatutako % 26,9 bakarrik izan zen halakoa. Emakumeek sinatutako kontratu guztietatik, % 50 aldi baterako lanaldi partzialekoak izan ziren. Gizonen kasuan, ordea, ehuneko hori % 25ekoa da. Ehuneko horiek ia ez dute aldaketarik izan azken urteotan.

3.20. GRAFIKOA LANALDI PARTZIALEKO KONTRATUAK KONTRATU GUZTIEN GAINEAN, SEXUAREN ARABERA (%)

Iturria: EEZP.

Zerbitzu-sektoreko kontratuen % 48,4 lanaldi partzialekoa izan zen

% 53,5

% 26,8

% 53,2

% 26,4

% 53,3

% 26,9

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Emakumeak Gizonak Emakumeak Gizonak Emakumeak Gizonak

201920182017

73

3.31. KOADROA EAE-N JAKINARAZITAKO KONTRATUAK, LANALDI-MOTAREN, KONTRATU-MOTAREN ETA GENEROAREN ARABERA (2018 ETA 2019)

2018 2019 GIZONAK GUZTIEN GAINEAN (%) 2019

EMAKUMEAK GUZTIEN GAINEAN (%) 2019

GUZTIRA GIZONAK EMAKUMEAK GUZTIRA GIZONAK EMAKUMEAK

GUZTIRA 1.001.181 500.925 500.256 1.008.175 502.032 506.143 49,8 50,2 Lanaldi osoa (LO) guztira 590.259 361.286 228.973 591.410 360.447 230.963 60,9 39,1

Mugagab. lanald. osoan 55.187 35.067 20.120 51.603 32.831 18.772 63,6 36,4 Mugagab. arruntak LOan 32.515 19.781 12.734 28.945 17.447 11.498 60,3 39,7 Mugagab. desgaituak LOan 166 121 45 214 159 55 74,3 25,7 Mugagab. bihurtuak LOan 22.506 15.165 7.341 22.444 15.225 7.219 67,8 32,2

Aldi baterako lanald. osoan 535.072 326.219 208.853 539.807 327.616 212.191 60,7 39,3 Obrakoak LOan 165.763 123.917 41.846 161.813 121.013 40.800 74,8 25,2 Aldi bater. LOan 264.205 166.124 98.081 276.152 170.667 105.485 61,8 38,2 Bitartekoak LOan 102.541 34.504 68.037 99.508 34.401 65.107 34,6 65,4 Gainerako aldi bat. LOan 2.563 1.674 889 2.334 1.535 799 65,8 34,2

Lanaldi partziala (LP) guztira 398.591 132.486 266.105 404.875 135.033 269.842 33,4 66,6

Ald. bater. LPan 30.416 9.702 20.714 27.995 8.828 19.167 31,5 68,5 Ald. bater. arruntak LPan 21.432 6.797 14.635 18.598 5.817 12.781 31,3 68,7 Ald. bater. desgaituak LPan 118 55 63 133 64 69 48,1 51,9 Mugagab. bihurtuak LPan 8.866 2.850 6.016 9.264 2.947 6.317 31,8 68,2

Ald. bater. lanald. partz. 368.175 122.784 245.391 376.880 126.205 250.675 33,5 66,5 Obrakoak LPan 111.135 42.144 68.991 110.588 42.513 68.075 38,4 61,6 Aldi bater. LPan 180.094 64.253 115.841 194.994 69.644 125.350 35,7 64,3 Bitartekoak LPan 70.818 12.785 58.033 68.739 12.424 56.315 18,1 81,9 Gainerako aldi bat. LPan 6.128 3.602 2.526 2.559 1.624 935 63,5 36,5

Aldizkako finkoak, guztira 3.022 1.288 1.734 4.333 1.824 2.509 42,1 57,9 Praktikak eta prestakuntza 9.309 5.865 3.444 7.557 4.728 2.829 62,6 37,4 Iturria: EEZP.

Lanaldi partzialeko kontratu ia gehienak zerbitzu-sektorean egin ziren (sektore horretan egindako kontratu guztien % 8,4 lanaldi partzialekoa izan zen). Gainerako sektoreetan, berriz, jakinarazitako kontratu gehienak lanaldi osokoak izan ziren. Zehazki, lehen sektorean sinatutako kontratuen % 97,1, industrian sinatutako % 91,1 eta eraikuntzan jakinarazitako % 88,7 lanaldi osokoak izan ziren.

3.32. KOADROA

EAE-N JAKINARAZITAKO KONTRATUAK, LANALDI-MOTAREN ETA SEKTOREAREN ARABERA LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK GUZTIRA

Kontratuak guztira 17.618 150.691 34.049 805.817 1.008.175 Lanaldi osokoak 17.115 137.249 30.200 406.846 591.410 Lanaldi partzialekoak 282 11.074 3.370 390.149 404.875 Aldizkako finkoak 211 146 21 3.955 4.333 Praktikak eta prestakuntza 10 2.222 458 4.867 7.557 Iturria: EEZP.


3.4. UNIBERTSITATEKO IKASLEEN LANERATZEA Ikasle egresatuen laneratze-tasa oso handia izaten da, eta, gainera, % 86k bere prestakuntza-mailari dagokion lanpostua betetzen du Lanbidek EAEko unibertsitate-promozioen laneratzeari buruz 2018an egindako azken inkestak (ikasketak 2015ean amaitu zituen promozioari dagokionak) berretsi egiten du kolektibo horren laneratze-tasa handia. Izan ere, kolektibo horren jarduera- eta enplegu-tasak % 94,2 eta % 86,9 dira, hurrenez hurren. Gainera, ehuneko horiek oso antzekoak dira unibertsitatean ikasitako gizonen eta emakumeen artean. Era berean, langabezia-tasa % 7,7koa da, hau da, EAEko 25 eta 44 urte bitarteko herritarren batez bestekoa (% 10,2) baino askoz txikiagoa.

3.21. GRAFIKOA EAE-N IKASKETAK 2015EAN AMAITU ZITUZTEN GRADUKO IKASLEEN JARDUERA-, ENPLEGU-, ETA LANGABEZIA-TASAK, SEXUAREN ARABERA (%)

Iturria: Lanbide, Unibertsitateko ikasleen laneratzea 2018an.

Enplegu doitua: hirugarren mailako prestakuntza-mailari (unibertsitateari edo goi-mailako lanbide-heziketari) lotutako enplegua duten pertsona landunen ehunekoa. LES sailkapeneko 94 epigrafeetan sailkatutako lanpostuak dira: 1. Enpresa-zuzendaritza eta -gerentzia; 2. Unibertsitateko titulazioari lotutako profesional zientifiko eta intelektualak; 3. Laguntzako teknikari eta profesionalak. Iturria: Lanbide

Era berean, 2015ean ikasketak burutu zituztenen enplegu doituaren tasa % 86koa da, aurreko urtean baino portzentajezko puntu bat handiagoa.

3.33. KOADROA

GRADUDUNEN KUALIFIKAZIOAREN ETA ENPLEGUAREN ARTEKO EGOKITASUNARI LOTUTAKO ADIERAZLEAK 2013KO PROMOZIOA 2014KO PROMOZIOA 2015KO PROMOZIOA 2015EKO PROMOZIOKO

EMAKUMEAK Enplegu doitua % 83 % 85 % 86 % 83 Iturria: Lanbide, unibertsitateko ikasleen laneratzea 2018an.

2015ean graduko ikasketak bukatu zituten landunen lanaldi osoko hileko soldata 1.563 eurokoa izan zen, 2014koena baino % 2,8 handiagoa.

94,7 87,2

7,9

93,7 86,6

7,6

94,2 86,9

7,70

20

40

60

80

100

Jarduera-tasa Enplegu-tasa Langabezia-tasa


75

3.5. LANBIDE ARTEKO GUTXIENEKO SOLDATA Hiru urtez igoera txikiak izan ondoren, lanbide arteko gutxieneko soldatak (LGS) nabarmen egin du gora azken hiru urteotan. Ildo horretan, azpimarratzekoa da 2019an izandako % 22,3ko igoera, LGSa hileko 900 eurora igo baitzen (14 ordainketa). Erosteko ahalmenaren ikuspegitik, 2014az geroztik LGSa KPIaren gainetik igo bada ere, alde hori handiagoa izan zen 2019an, urte horretako inflazio-tasa % 0,7koa izan baitzen. Denbora luzeagoaren ikuspegitik begiratuta eta 2007a oinarrizko urtetzat hartuta —krisiaren hasieraren aurreko urtea izan baitzen—, urte hartatik hona gutxieneko soldata % 57,7 igo da, eta KPIa % 17,5. Azkenik, txosten honen lurralde-eremutik kanpo badago ere, esan beharra dago 2020ko LGS berria indarrean jarri dela dagoeneko: 950 eurora igo da (+% 5,5 2019koarekin alderatuta). Inoren kontura lan egiten duen langileak egunean edo hilean jaso behar duen gutxieneko ordainsari gordina zehazten du lanbide arteko gutxieneko soldatak (LGS), jardueraren, sexuaren eta adinaren araberako bereizketarik egin gabe.

3.34. KOADROA LANBIDE ARTEKO GUTXIENEKO SOLDATA (ESTATUA)

LGS (EURO HILEAN, 14 PAGA) LGS-AREN ALDAKUNTZA (2007=100)

KPI (URTEKO BATEZBESTEKOAK,

2007=100) 2007 570,6 100,0 100,0 2008 600,0 105,2 104,1 2009 624,0 109,4 103,8 2010 633,3 111,0 105,6 2011 641,4 112,4 109,0 2012 641,4 112,4 111,7 2013 645,3 113,1 113,3 2014 645,3 113,1 113,1 2015 648,6 113,7 112,5 2016 655,2 114,8 112,3 2017 707,7 124,0 114,5 2018 735,9 129,0 116,4 2019 900,0 157,7 117,2

Iturria: Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa, EIN.

Eurostatek erosteko ahalmenaren parekotasunari (EAP) buruzko datuak kaleratzen ditu, 12 ordainketa oinarri hartuta. Hori horrela, gutxieneko soldata duten 22 estatuen batez besteko soldatatik gora dago Espainiako LGSa, eta, lehen aldiz, 1.000 EAPtik gorako soldata duten herrialdeen artean dago. Nolanahi ere, Luxenburgon, Herbehereetan eta Belgikan askoz handiagoak dira gutxieneko soldatak. Horrez gain, kontuan izan behar dugu datu horiek zuzendu egin direla, herrialde bakoitzeko prezio-mailaren arabera (erosteko ahalmenaren parekotasuna). Doikuntza hori egin gabe, herrialdeetako gutxieneko soldaten arteko aldeak are handiagoak izango lirateke.


Azkenik, esan beharra dago Europar Batasuneko sei estatuk (Danimarkak, Italiak, Ziprek, Austriak, Finlandiak eta Suediak) ez dutela gutxieneko soldatarik, eta horietan negoziazio kolektiboa dela gutxieneko soldata finkatzeko sistema bakarra.

3.35. KOADROA EUROPAR BATASUNEKO LANBIDE ARTEKO GUTXIENEKO SOLDATA, EROSTEKO AHALMENAREN PAREKOTASUNARI DAGOKIONEZ

EAPko eurotan*

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 (**) Luxenburgo 1.557 1.590 1.591 1.537 1.597 1.646 1.705 Herbehereak 1.353 1.361 1.403 1.379 1.404 1.442 1.460 Belgika 1.382 1.407 1.436 1.450 1.479 1.438 1.432 Frantzia 1.331 1.354 1.385 1.359 1.372 1.390 1.397 Erresuma Batua 1.031 1.052 1.106 1.155 1.222 1.274 1.320 Irlanda 1.213 1.190 1.211 1.250 1.264 1.302 1.287 Espainia 796 815 848 835 902 933 1.131 Eslovenia 944 954 978 943 960 1.059 1.059 Polonia 685 720 772 791 855 933 1.056 Malta 864 891 913 888 897 909 941 Lituania 460 467 518 581 605 860 921 Errumania 319 373 440 489 575 865 913 Grezia 761 803 826 813 813 800 900 Portugal 682 683 725 736 759 814 858 Hungaria 556 568 588 598 687 765 808 Kroazia 562 601 624 628 659 745 805 Txekiar Errepublika 452 492 537 558 620 743 799 Eslovakia 492 520 572 596 640 745 750 Estonia 429 477 536 571 624 691 726 Bulgaria 321 367 405 450 493 577 618 Letonia 404 452 522 520 534 591 579 (*) Erosteko ahalmenaren parekotasuna.

(**) Balio zenbatetsiak.

Iturria: Eurostat (2020ko otsaila).

77

3.6. LAN-KOSTUAREN HIRU HILEAN BEHINGO INKESTA Epigrafe honetan ageri diren lan-kostuak aztertzeko, EINek egiten duen Lan-kostuen hiru hilean behingo Inkesta hartu dugu aintzat. Inkesta horrek langile bakoitzeko batez besteko lan-kostuaren bilakaera aztertzen du, barruan sartuta soldataren kostua (oinarrizko soldata, soldata-osagarriak, aparteko orduengatiko ordainketak, aparteko ordainketak eta atzeratutakoak), soldatatik kanpoko prestazioak eta Gizarte Segurantzarako kotizazioak11. Osaera-efektua: lan-merkatuan sartu eta irteteko fluxuek eraginda, lagina osatzen duten kolektiboen pisu erlatiboa aldatzea.

Osaera-efektuak lan-kostuaren bilakaera aldaraz dezake. Horrela, enpleguak galtzen diren garaietan, litekeena da aldi baterako kontratua edo batezbestekotik beherako soldata dutenek gainerakoek baino lehenago galtzea lana, eta, horren ondorioz, babes-maila, esperientzia edo soldata handiagoko langileen pisu erlatiboak gora egitea soldatakoen guztizko kopuruarekiko. Beraz, enplegu-osaera aldatuta, langile bakoitzeko batez besteko kostuak gora egingo luke. Aitzitik, enplegua ugaltzen den garaian, kontrakoa gerta liteke; alegia, dagoeneko lanean ari direnek baino soldata txikiagoa izango dutenak lanean hasten dira, eta, beraz, langile bakoitzeko batez besteko lan-kostuak behera egingo luke.

3.22. GRAFIKOA

LAN-KOSTUAREN BILAKAERA, LANGILE BAKOITZEKO ETA HIL BAKOITZEKO (2008. URTEKO BALIOAK = 100)

Iturria: EIN.

11 Informazio gehiago nahi izanez gero, begiratu lan-kostuaren hiru hilean behingo inkesta. EIN. http://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c=Estadistica_C&cid=1254736045053&menu=metodologia&idp=1254735976596 Inkestak ez du jasotzen lehen sektoreari buruzko informaziorik.

102,8

104,3

104,9

105,6

107,4

106,3105,7

104,7105,2

107,9

109,8

103,5

103,9

105,1

104,5 104,6 104,3104,9

104,5 104,7

105,8

108,2

100

102

104

106

108

110

112

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

EAE Estatua

http://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c=Estadistica_C&cid=1254736045053&menu=metodologia&idp=1254735976596

http://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c=Estadistica_C&cid=1254736045053&menu=metodologia&idp=1254735976596


2019an, EAEko langile bakoitzeko batez besteko lan-kostuak % 1,8 egin zuen gora Langileko eta hileko batez besteko lan-kostua, 2019an, 3.091,65 eurokoa izan zen EAEn; hau da, 2018an baino % 1,8 gehiago. Lan-kostua hirugarren urtez jarraian igo da: 2017an % 0,5 hazi da, 2018an % 2,5 eta 2019an % 1,8. Estatuan, oro har, batez besteko lan-kostuaren urte arteko igoera (% 2,2) EAEkoa baino handiagoa izan zen, baina adierazi behar da 2018an hazkunde hori (% 1,0) txikiagoa izan zela. Denbora-ikuspegi zabalago batean, 2008-2019 aldian, eta hasierako urtea oinarritzat hartuta (2008=100), 2019ko langile bakoitzaren batez besteko lan-kostua 109,8koa izan zen EAEn eta 108,2koa Estatuan. EAEn lan-kostuak Estatuan baino 1,6 puntuko hazkunde handiagoa izan zuen, baina, 2019an zehar, EAEaren eta Estatuaren arteko aldea txikitu egin da. EAEko lan-kostuen urteko bilakaerak gorako joera izan du 2013ra urtera arte. Urte horretan 107,4ko gailurra jo eta, ondoren, hiru urte segidan beherantz egin zuen, 2016ra arte. Hortik aurrera berriro ere heldu dio gorako bideari. 2016ra arte, lan-kostuaren hazkundean zeresana izango zuen, beharbada, lehen aipatu dugun osaera-efektuak, lan-kostuak gora egin ahala, enplegu-kopuruak behera egin zuelako. Alabaina, 2016az geroztik, enpleguak eta lan-kostuak, biek ala biek egin dute gora.

3.23. GRAFIKOA

EAE-KO* BIZTANLERIA LANDUNAREN BATEZ BESTEKO LAN-KOSTUAREN BILAKAERA (MILA PERTSONA). 2008-2019



Iturriak: Lan Kostuaren hiru hilean behingo Inkesta (EIN) eta BJA (Eustat).

2.814,5

2.893,4

2.934,62.951,7

2.971,3

3.022,12.992,3

2.975,02.948,1 2.961,5

3.036,0

3.091,7817,8

783,4774,4

764,8

736,2

705,5 702,2 703,9717,5

731,6

752,5764,6

640

660

680

700

720

740

760

780

800

820

840

2.650

2.700

2.750

2.800

2.850

2.900

2.950

3.000

3.050

3.100

3.150

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019**

Batez besteko lan-kostua Soldatako biztanleak

79

Sektorearen arabera, aurreko urteetan bezala, EAEn industriak du batez besteko lan-kosturik handiena (3.739,58 euro), eta, ondoren, eraikuntzak (3.131,78 euro) eta zerbitzuek (2.902,96 euro). Aurreko urtearekin alderatuta, bilakaerak agerian uzten du kostua % 2,6 handitu dela zerbitzuen sektorean, % 0,8 industrian eta % 1,2 eraikuntzan.

2016tik aurrera, lan-kostuaren goranzko bilakaerarekin batera, enpleguak ere hazkundea izan du

3.36. KIADROA

EAEKO LAN-KOSTUAREN PORTZENTAJEAREN ARABERAKO BANAKETA LANGILEKO ETA HILEKO (URTEKO BATEZ BESTEKOA)

ZENBATEKO ABSOLUTUAK PORTZENTAJEZKO BANAKETA ALDAKUNTZA 2018 2019 2018 2019 2018/2019

Langile bakoitzeko lan-kostu osoa 3.035,96 3.091,65 100,0 100 1,8 Langile bakoitzeko soldata-kostu osoa 2.258,33 2.289,94 74,4 74,1 1,4 Beste kostu batzuk 777,63 801,71 25,6 25,9 3,1 Soldatari lotuta ez dauden ordainsarien kostua 72,15 72,52 2,4 2,3 0,5 Derrigorrezko kotizazioen kostua 722,04 744,84 23,8 24,1 3,2 Dirulaguntzak eta Gizarte Segurantzaren hobariak* -16,56 -15,65 -0,5 -0,5 -5,5

* Gizarte Segurantzaren dirulaguntzak eta hobariak gainerako kostuei kentzekoak dira. Iturria: EIN.

Lan-kostuaren osagaien bilakaerari dagokionez, langile bakoitzeko soldata-kostu osoa (zerbitzuak emateagatik langileei eskudirutan edo gauzatan emandako ordainsari guztiak barne hartzen dituena) % 1,4 handitu zen EAEn, 2018arekin alderatuta; gainerako kostuak, berriz, % 3,1 handitu ziren. Azken atal horretan, derrigorrezko kotizazioek % 3,2ko igoera izan zuten, eta Gizarte Segurantzarako dirulaguntzak eta hobariak nabarmen murriztu ziren (-% 5,5), nahiz eta oso pisua txikia izan (% 0,5) langile bakoitzeko guztizko lan-kostuan. Estatu osoan, langile bakoitzeko lan-kostuak eta derrigorrezko kotizazioek EAEn baino igoera handiagoa izan zuten (hurrenez hurren, +% 1,9 eta +% 3,8). Hala ere, soldatari lotuta ez dauden ordainsarien kostua % 1,1 murriztu zen, eta dirulaguntzak eta hobariak % 0,8 handitu ziren batez beste.

3.37. KOADROA

ESTATUKO LAN-KOSTUAREN PORTZENTAJEAREN ARABERAKO BANAKETA LANGILEKO ETA HILEKO (URTEKO BATEZ BESTEKOA)

ZENBATEKO ABSOLUTUAK PORTZENTAJEZKO BANAKETA ALDAKUNTZA 2018 2019 2018 2019 2018/2019

Langile bakoitzeko lan-kostu osoa 2.573,08 2.630,90 100,0 100 2,2 Langile bakoitzeko soldata-kostu osoa 1.919,42 1.955,19 74,6 74,3 1,9 Beste kostu batzuk 653,66 675,71 25,4 25,7 3,4

Soldatari lotuta ez dauden ordainsarien kostua 67,74 67,01 2,6 2,5 -1,1 Derrigorrezko kotizazioen kostua 598,96 621,84 23,3 23,6 3,8 Dirulaguntzak eta Gizarte Segurantzaren hobariak* -13,04 -13,14 -0,5 -0,5 0,8

* Gizarte Segurantzaren dirulaguntzak eta hobariak gainerako kostuei kentzekoak dira. Iturria: EIN.


Euskadi, Madril, Nafarroa, Kataluniako eta Asturiasko lan-kostua handiagoa da Estatuko batezbestekoa baino Autonomia-erkidegoen arteko alderaketa eginez gero, 2019an EAEn izan zen handiena lan-kostua (3.091,65 euro). Bigarren postuan, oso alde txikiarekin, Madril zegoen (3.089,30 euro), 2018an lehen postuan egon ostean. Ondoren, Nafarroako Foru Erkidegoa (2.862,48 euro), Katalunia (2.816,64 euro) eta Asturiasko printzerria (2.692,49 euro) zeuden, guztiak Estatuko batez bestekotik gora. Beste muturrean, lan-kosturik txikiena zuten erkidegoak Andaluzia (2.316,02 euro), Murtzia (2.307,25 euro), Kanariak (2.239,81 euro) eta, azkenik, Extremadura (2.164,92 euro) izan ziren. Erkidego horietako lan-kostua EAEkoa baino 926,73 euro txikiagoa izan zen, baina alde hori 2018koa baino txikiagoa izan zen; hain zuzen, 18,79 euro gutxiagokoa izan zen.

2019an lan-kostua autonomia-erkidego guztietan handitu zen Bilakaerari erreparatuz gero, esan behar da 2019an langile bakoitzeko batez besteko lan-kostuak gora egin zuela autonomia-erkidego guztietan. Galiziak (% 3,8) eta Extremadurak (% 3,6) izan zituzten urtetik urterako igoerarik handienak; igoerarik txikienak, berriz, Murtzian (% 1,4) eta Balear Uharteetan (% 1,2) izan ziren.

3.38. KOADROA

LANGILE BAKOITZAREN HILEKO BATEZ BESTEKO LAN-KOSTUA AUTONOMIA-ERKIDEGOETAN

Eurotan

HILEKO LAN-KOSTUA GUZTIRA*

2017 2018 2019 GUZTIRA 2.547,36 2.573,08 2.630,90

Andaluzia 2.281,93 2.263,03 2.316,02 Aragoi 2.426,89 2.462,53 2.548,51 Asturias 2.604,74 2.619,70 2.692,49 Balearrak 2.433,90 2.514,63 2.543,66 Kanariak 2.169,54 2.204,24 2.239,81 Kantabria 2.441,28 2.479,23 2.541,39 Gaztela eta Leon 2.294,52 2.324,10 2.370,04 Gaztela-Mantxa 2.311,02 2.289,93 2.330,85 Katalunia 2.683,12 2.737,96 2.816,64 Valentziako Erkidegoa 2.302,27 2.300,18 2.350,21 Extremadura 2.081,34 2.090,44 2.164,92 Galizia 2.288,87 2.313,15 2.400,57 Madril 3.004,05 3.043,82 3.089,30 Murtzia 2.272,48 2.274,29 2.307,25 Nafarroa 2.749,43 2.807,42 2.862,48 Euskal Autonomia Erkidegoa 2.961,49 3.035,96 3.091,65 Errioxa 2.354,72 2.338,83 2.400,19

*Urteko batez bestekoa. Iturria: EIN.

81

3.7. LANAREN PREZIOEN INDIZEA Lanaren Prezioen Indizea (LPI) urtean behin egiten den etengabeko estatistika-eragiketa da. Helburua: laneskuaren prezioak denboran zehar eta soil-soilik lan-merkatuaren presioaren ondorioz izan duen aldakuntza neurtzea. Txosten hau egiteko garaian, 2017ko ekitaldiari dagokiona da azken informazio eskuragarria

Soldatak % 3,02 igo ziren EAEn 2008tik 2017ra bitartean, baina behera egin zuten 2016an eta 2017an 2017ko indizearen arabera, soldatak % 1,1 jaitsi ziren EAEn aurreko urtekoaren aldean. Estatu osoan, berriz, % 0,5 jaitsi ziren. Dena den, esan beharra dago EAE dela Estatuan indizerik handiena duen erkidegoa (103,02). Soldatek 2015ean izandako gorakadaren ondoren, 2016an behera egin zuten, oro har, autonomia-erkidego guztietan, Extremaduran eta Nafarroan izan ezik. 2017an ere behera egin zuten, baina hein txikiagoan. LPIaren bilakaera aztertuta, segidaren lehen urteetan EAEko hazkundeak Estatuko batez bestekoen antzekoak ziren, baina 2010etik aurrera gorakada handiagoak izan zituen EAEk. Hartara, ikuspegi zabalagoari erreparatuta, EAEn izan da 2008tik aurrerako orduko soldataren igoerarik handiena (+% 3,02). Denbora-tarte berean, Estatuan soldatek % 1,9 egin dute behera. Lanaren Prezioen Indizea (LPI) EINek urtean behin egiten duen estatistika-eragiketa da. Helburua: laneskuaren prezioak izan duen aldakuntza neurtzea, egindako lanaren kalitatean eta kantitatean aldaketarik ez dagoenean. Soldaten bilakaera zorrotz azaltzeko asmoz, LPIan soldatak ez dira batezbestekotzat neurtzen, Lan Kostuaren Hiru hilean behingo eta Urtean behingo Inkestan bezala. Aitzitik, KPIan bezala, lanpostuen hautaketa adierazgarrian oinarrituz indize bat prestatu eta denboran zehar duen portaera aztertzen da.

3.24. GRAFIKOA

LPI. 2008-2017 BILAKAERA. EAE ETA ESTATUA

Iturria: EIN.

100,000101,362

104,262 104,173104,087103,569

103,636

106,685

104,124

103,020

100,000

101,499102,055

100,504

98,867

98,529

99,29099,943

98,615

98,09397

99

101

103

105

107

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017EAE Estatua


3.8. SOLDATEN BILAKAERARI BURUZKO AZKEN GOGOETAK Azken urteetan soldaten bilakaera zein izan den aztertzerakoan, kontuan izan behar dugu galdera horrek erantzun bat baino gehiago izan ditzakeela; izan ere, aurreko ataletan azaldu bezala, gaur egun egiten diren erregistro eta eragiketa estatistikoek errealitate beraren ikuspegi partzialak ematen dituzte, eta emaitzak arreta jarri dugun lekuaren eta erabilitako metodologiaren arabera aldatzen dira. Lehenik eta behin, adierazi behar da hitzarmenean itundutako soldata-igoerak (hurrengo kapituluan aztertuko ditugu) hitzarmen kolektiboetan adostutakoak direla, eta ez direla kontuan hartu soldataz bestelako sariek, aparteko orduek, hainbat osagarrik (antzinatasuna, gaueko txandak, produktibitatea, helburuen betetze-maila eta abar) ordainsarietan izan dezaketen eragina; izan ere, horiek guztiak enpresaren bilakaeraren eta emaitzen arabera jasotzen dituzte langileek. Halaber, hitzarmenean itundutako batez besteko soldata-igoeran ez dira honako hauek jasotzen: hitzarmenak luzapen-egoeran dituzten langileek izan ditzaketen soldata-igoerak (ez baitakigu nolako igoerak izan diren, igoerarik egon bada) eta negoziazio kolektiboaren estaldurapean ez dauden langileek —hau da, hitzarmen kolektibo baten bidez arautzen ez diren lan-baldintzak dituzten langileek— izan dezaketen soldata-igoera. Hori guztia kontuan hartuta, IV. kapituluan ikusiko dugunez, EAEko hitzarmen kolektiboetan itundutako batez besteko soldata-igoera % 2koa izan zen 2019an. Bestalde, Lan Kostuaren hiru hilean behingo Inkestak langile bakoitzeko lan-kostuari buruzko informazioa ematen digu. Horretan, soldata-kostuaz gain, beste kostu batzuk ere sartzen dira, hala nola soldataz kanpoko sariak edo Gizarte Segurantzako kotizazioak. EINek batez besteko lan-kostuari buruzko informazioa ematen du. Hala ere, kostua urte batetik bestera alda daiteke; esaterako, enpresa bateko langile-multzoaren osaera alda daiteke, ordainsari-egitura aldatu gabe; hau da, kategoria jakin bateko langile-kopurua handitu edo murriztu daiteke, edo osagarri jakin batzuk ordaindu daitezke edo ez. Inkesta horren emaitzak erakusten digu lan-kostua handitzen ari dela 2016az geroztik. 2018tik 2019ra bitartean guztizko lan-kostua % 1,8 handitu zen EAEn, eta batez besteko soldata (langile bakoitzeko guztizko soldata-kostua) % 1,4 handitu zen. Azkenik, EINek Lanaren Prezioen Indizea argitaratzen du. Urtean behingo estatistika-eragiketa da, eta haren helburua da eskulanaren prezioaren aldaketa ahalik eta homogeneotasunik handienez neurtzea, betiere, aldaketa hori lanaren kalitatean eta kantitatean izandako aldaketen ondorio ez bada; adibidez, lan-indarraren osaeran izandako aldaketen, lan egindako ordu-kopuruaren, kontratu-motaren eta soldatapekoen ezaugarrien ondorio ez bada.

83

Hau da, kasu honetan, ordainsarien igoera kalkulatzeko, ez litzateke kontuan hartuko urte batean edo bestean ordu gehiago edo gutxiago lan egin izana; izan ere, helburua da eskulanaren kostuak bi urteren artean izandako igoera neurtzea, osaeraren efektua kenduta. Ildo horretan, LPIa lortzeko, lanpostuen hautaketa adierazgarria egiten da, eta haien portaeraren jarraipena egiten da denboran zehar. Ez dugu Lanpostuen Indizearen daturik, ez 2018rako ez 2019rako; izan ere, txosten hau egin den egunean oraindik argitaratu gabe zeuden. Hala ere, 2017ra arteko azken urteetako datuen arabera, modu horretan neurtutako soldatak txikitzen ari dira, aipatutako gogoeten arabera. Azken gogoeta gisa, gerta liteke krisi-egoeran dagoen enpresa batek kualifikaziorik txikiena duten eta, beraz, ordainsari txikienak dituzten langileak kaleratzea, eta gainerako langileen ordainsariei eustea. Hortaz, batez besteko soldatak gora egingo luke, nahiz eta jardunean jarraitzen duen langile bakoitzak gauza bera kobratzen jarraitu. Era berean, adierazi behar da, soldata-igoera aztertzeko, beharrezkoa dela KPIaren bilakaera edo ekonomiaren bilakaera kontuan hartzea, besteak beste; esate baterako, KPIaren bilakaerak zehaztuko du erosteko ahalmena handitu edo txikitu den. Ildo horretan, 2019an EAEko KPIren batez besteko igoera % 1ekoa izan zela, eta BPGd-aren igoera, berriz, % 2,1ekoa.


ONDORIO OROKORRAK

- Ekonomiak 2019an izan duen bilakaera onaren ondorioz, lan-merkatuaren adierazleek hobera egin dute eta enplegua handitu egin da, baina aurreko urtean baino hein txikiagoan.

- EAEko biztanleria potentzialki aktiboak behera egin zuen 2000tik 2019ra bitartean: 50.000 biztanle gutxiago. Biztanleria gero eta zaharragoa denez, lan egiteko adinean dauden biztanleen kopuruak behera egin du, eta adin handiagoko segmentuetan, berriz, gora.

- Dena dela, 2019an gorakada txikia izan du biztanleria aktiboak, eta jarduera-tasak eutsi egin dio. Enplegu-tasak ere bost hamarren egin du gora eta % 51,2raino iritsi da, biztanleria landuna ondoz ondoko bosgarren urtean handitu ondoren, 946.200 biztanlera heldu baita 2019an.Langabezia-tasa biztanleria aktiboaren % 9,6ra jaitsi da 2019an. Maila hori 2010az geroztik izandako apalena da. Adin-tarte guztietan egin du behera langabeziak, gainera, salbu eta biztanle gazteenen artean.

- Enpleguaren dinamika positibo hori Gizarte Segurantzaren afiliazio-mailan ere islatzen da: % 2,0 hazi da 2019an, 966.698 afiliatu izanik. Afiliazioaren hazkunde hori Gizarte Segurantzako Araubide Orokorrean soilik gauzatu da (% 2,6). Langile Autonomoen Araubide Berezian, ordea, % 0,5 jaitsi da afiliazioa.

- Zerbitzuak eta eraikuntza dira afiliazioaren gorakada eragin duten sektoreak, % 2,3ko eta % 3,0ko igoerak izan baitituzte hurrenez hurren, 2018ko datuen aldean. Industriak, berriz, % 0,6ko igoera apala izan du.

- Jakinarazitako kontratazioa % 0,7 handitu da aurreko urtekoaren aldean. Halere, sinatutako kontratu gehientsuenak aldi baterakoak eta iraupen laburrekoak dira.

- Ekintzaileei laguntzeko kontratua 2019an desagertu izanaren ondorioa izan daiteke sinatutako kontratu mugagabeen kopuruaren jaitsiera.

- 2019an, EAEko langile bakoitzeko batez besteko lan-kostuak % 1,8 egin zuen gora.

- 2016tik aurrera, lan-kostuaren goranzko bilakaerarekin batera, enpleguak ere hazkundea izan du.

LAN-HARREMANAK

88 4 LAN-HARREMANAK

4. LAN-HARREMANAK

4.1. NEGOZIAZIO KOLEKTIBOA12 4.1.1. SARRERA Atal honetan, EAEko negoziazio kolektiboaren ezaugarri nagusiak laburbilduko ditugu. Lehenik eta behin, horrelako akordioen eraginpean dauden langileak aztertuko ditugu, eta, ondoren, gure Autonomia Erkidegoko negoziazio kolektiboaren egitura. Gainera, egitura horren alderdi nagusiei buruzko informazioa eskainiko dugu. Geroago, 2019ko negoziazioaren dinamika, emaitzarik garrantzitsuenak, soldata-igoera eta itundutako lanaldia aztertuko ditugu, lurralde-eremuaren zein eremu funtzionalaren arabera. Halaber, indarreko hitzarmenak negoziatu eta sinatu dituzten erakundeei buruzko informazioa emango dugu. Azken zatian, EAEko hitzarmen kolektiboen inaplikazioen analisia egingo dugu. Bi urtean behin, Lan Harremanen Kontseiluak negoziazio kolektiboaren egiturari buruzko informazioa eguneratzen du. Azken batean, EAEn aplikatzen diren hitzarmen kolektiboen zerrenda identifikatzean eta hitzarmen horien eraginpeko langileak zehaztean datza lan hori. Horretarako, abiapuntu-datu gisa, Gizarte Segurantzak gure erkidegoan dituen kotizazio-kontuak eta herri-administrazioek emandako informazioa erabiltzen ditu LHK-k. Txosten honetan jasotako datuak lantzeko, 2018an egindako ikerlanaren emaitzak erabili dira, eta, hilean behin, hitzarmenen unibertsoa eta haien eraginpeko langileen kopurua eguneratu dira. Horretarako, argitaratutako enpresa-hitzarmenetatik lortutako informazioa baino ez da baliatu. 2020. urtean, EAEko negoziazio kolektiboaren egiturari buruzko beste ikerlan bat egingo da, aurreko aldietan erabilitako metodologia berarekin.

4.1.2. NEGOZIAZIO KOLEKTIBOKO AKORDIOEN ERAGINPEAN DAUDEN LANGILEEN EZAUGARRIAK

Lehenik eta behin, adierazi beharra dago negoziazio kolektiboko akordioak izenpetu ditzaketen langileen artean ez daudela funtzionarioak, horien lan-baldintzak ez baitira hitzarmen kolektibo baten bidez finkatzen. Era berean, administrazio publikoetan diharduten langileak ez dira kontuan hartu. Ildo horretan, adierazi beharra dago Auzitegi Goreneko Lan Arloko Salaren 335/2019 epaiak ezartzen duela langile horiei ez zaiela aplikatu behar egiten duten jardueraren arabera eraginpean har ditzaketen hitzarmen kolektiboetan xedatutakoa. Sozietate publikoetan lan egiten duten eta noizbait enpresa-hitzarmen bat izenpetu duten lan-kontratuko langile publikoak, ordea, sartu egin ditugu negoziazio kolektiboko akordioen eraginpeko langileen barruan.

12 Atal honetan, informazio-iturria Lan Harremanen Kontseilua (LHK) da.

89

Arestian azaldutako guztia kontuan hartuta, beren lan-baldintzak EAEko negoziazio kolektiboko akordioen bidez ezar ditzaketen langileak ia 660.000 dira. Hala ere, langile horien zati bat soilik egon da noizbait horrelako akordioen babespean. Gainera, jarduera batzuetan, lan-baldintzak inoiz ez dira hitzarmen kolektibo baten bidez arautu. Soldatako langileen talde horren kopurua 55.000 inguru izan da 2019. urtearen amaieran; hau da, soldatako langileen % 8,3 inguru (administrazio publikoetako funtzionarioak eta langileak salbuetsita, adierazi dugunez). Negoziazio kolektiboaren eraginpeko langileen taldea —gainerako % 91,7a, alegia— 604.948 pertsonak osatu dute.

Langileen % 8,3k (55.000 pertsona inguru, gehienak emakumeak) hitzarmen bidez arautu gabeko jardueretan egiten dute lan Hitzarmen bidez arautu gabeko lanen barruan, jarduera-multzo heterogeneo samar bat dugu. Jarduera horiek zerbitzuen sektoreari lotuta daude sarritan. Haien artean, etxeko langileek egiten duten lana da enplegu gehien dituena (28.581 pertsona 2019aren amaieran), baina, halaber, lan ugari daude osasun-sektorearen barruan, mediku- edo albaitaritza-kontsultetan, kasu askotan tamaina txikiko enpresetan. Haietan, langileen jarduera ez dago hitzarmen bidez araututa. Lurraldeak kontuan hartuta, adierazi beharra dago negoziazio kolektiboko akordioen bidez arautu gabeko jarduerak egiten dituzten ia 55.000 langile horietatik, 11.500 Arabakoak direla, 27.800 Bizkaikoak eta 15.700 Gipuzkoakoak. Beraz, Arabak gainerako lurraldeek baino garrantzi erlatibo handiagoa du, langileen kopuruari begiratuta. Puntu honetan, gogorarazi beharra dago Araban inoiz ez zela izenpetu, Bizkaian eta Gipuzkoan bezala, bulego eta despatxuen sektorerako hitzarmenik. Horren ondorioz, eremu horretako langile askoren lan-baldintzak inoiz ez dira arautu hitzarmen kolektibo baten bidez. Arautu gabeko jarduerek sexuaren arabera duten osaera aztertzen badugu, jarduera horietan lan egiten duten emakumeen kopurua gizonena baino askoz handiagoa dela egiaztatuko dugu. Izan ere, hitzarmen bidez arautu gabeko jardueretan diharduten lau pertsonatik hiru emakumeak dira. Negoziazio kolektiboaren eraginpeko soldatako langileen artean, berriz, oreka handiagoa dago sexuen artean, gehienak gizonak badira ere (% 55,8 eta % 44,2). Etxeko langile gisa lan egiten duten ia pertsona gehienak emakumeak dira, eta, gainera, hitzarmen bidez inoiz arautu ez diren zerbitzuen sektoreko jarduera askotan (mediku-kontsultak, albaitaritza-kontsultak, zenbait administrazio-jarduera eta jarduera lagungarri eta abar), gehienak emakumeak dira.

90 4 LAN-HARREMANAK

4.1. KOADROA HITZARMEN BIDEZ ARAUTU GABEKO LANETAN DIHARDUTEN EAE-KO SOLDATAKO LANGILEEN BANAKETA, JARDUERAREN ARABERA*

Etxeko langileak % 51,9 Mediku-kontsultak eta osasun-jarduerak % 15,8 Administrazio-zerbitzuak % 7,7 Nekazaritza eta arrantza % 5,9 Kultura eta kirola % 4,0 Gainerako jarduerak % 14,7 GUZTIRA % 100,0 *Funtzionarioak eta administrazio publikoetako langileak salbuetsita. 2018ko Negoziazio Kolektiboaren Egiturari buruzko ikerlanean oinarrituta lortutako ehunekoak.

4.1.3. 2019KO NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN EGITURAREN OINARRIZKO EZAUGARRIAK

Adierazi dugunez, negoziazio kolektiboaren egiturari buruzko azken ikerlanean bildutako eta 2019ko abenduaren 31n eguneratutako datuei jarraikiz, 604.948 pertsona daude negoziazio kolektiboaren eraginpean EAEn. Ondoren, negoziazio kolektiboaren ezaugarri nagusiak, eremu funtzionalak eta hitzarmen kolektiboen egoera azalduko ditugu. Hasi aurretik, aipatu beharra dago 2012ko lan-erreformak hitzarmenen aurreraeragina aldatu zuela, besteak beste. Horren ondorioz, hitzarmen kolektiboa salatu eta urtebetean hitzarmen berria adosten ez bada, hitzarmen hark bere indarraldia galduko du, kontrakoa adostu ezean, eta goragoko mailako hitzarmen kolektiboa aplikatuko da, baldin eta halakorik badago. Hitzarmena iraungita duten eta hitzarmenen babesik ez duten langileak: Hitzarmena iraungi ondoren, hura ordezkatzeko hitzarmen berririk eta babesteko maila goragoko hitzarmenik ere ez duten langileak.

Horrenbestez, estatistika-ondorioetarako, hitzarmena iraungi ondoren, hura ordezkatzeko hitzarmen berririk eta babesteko maila goragoko hitzarmenik ere ez duten langileak hitzarmena iraungita duten eta hitzarmenen babesik ez duten langileak direla esan dugu, bai txosten honetan eta bai LHK-k egiten dituen argitalpenetan ere. Pertsona horiek, aipatutako lan-erreforma indarrean hasi baino lehen, hitzarmen kolektibo baten babespean zeudenez, egokitzat jo da gure analisietan sartzen jarraitzea; izan ere, une honetan langile asko daude hitzarmen baten babesik gabe, eta, gainera, luze gabe berritu daitezke hitzarmen horiek. Hitzarmenak indarrean dituzten langileak: Indarraldi arruntaren barruan dagoen hitzarmen kolektibo batek babestuta dauden langileak.

91

Horrenbestez, luzatutzat edo aurreraeraginekotzat hartu ditugu, eta horrenbestez, ez iraungita, salatuak eta indarraldia bukatua izan arren, luzapena erregulatzen duen klausula dutenak.

EAEko negoziazio kolektiboak 604.948 pertsona hartzen ditu eraginpean

4.1. GRAFIKOA EAE-KO NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN EGITURA 2019AN (ERAGINPEKO PERTSONAK)

2019ko abenduaren 31ko datuak

Luzatuta edo aurreraeraginean dauden hitzarmenak dituzten langileak: Indarraldi arrunta amaitu ondoren luzapen-egoeran edo aurreraeraginean dagoen hitzarmena duten langileak.

EAEko negoziazio kolektiboak honako egitura-ezaugarri hauek ditu: - EAEko negoziazio kolektiboa sektore pribatuari dagokio nagusiki

(eraginpeko pertsonen % 95,6).

- Negoziazio kolektiboaren barruan hainbat hitzarmen-mota daude: EAEn negoziatu eta erregistratutako hitzarmen kolektiboak, eta estatu-mailako sektore-hitzarmenak —beren eraginpean gure Erkidegoan berariazko hitzarmenik ez duten edo hitzarmen iraungia duten sektoreak hartzen dituztenak—, eta EAEn ere lantokiak dituzten enpresetako hitzarmenak. Nolanahi ere, negoziazio kolektiboko akordioen mendeko langile gehienek EAEko eremuan bertan burutzen dute negoziazio hori. Eraginpeko pertsonak kontuan hartuta, azken horiek % 72,5 dira.

Negoziazio kolektiboko akordioen eraginpeko

soldatako langileak

604.948

Eremu publikoa

26.503

Eremu pribatua

578.445

EAE

415.419

ESTATUA

163.026

EAE

23.022

ESTATUA

3.481

Hitzarmen aplikagarriarekin

325.263

Iraungitako hitzarmenarekin eta estaldurarik

gabe

90.156


162.313


gabe

713


22.973


gabe

49


3.481

92 4 LAN-HARREMANAK

- Langile gehienak sektore-hitzarmenen babespean daude. Hala ere,

sektoreko eta enpresako negoziazio kolektiboaren pisua desberdina izaten da lurralde-eremu bakoitzean. Bizkaian eta Gipuzkoan, esate baterako, sektoreko negoziazioa da nagusi argi eta garbi; Araban, berriz, garrantzi handia dauka enpresako negoziazioak.

- Iraungitako hitzarmenen eraginpean zeuden eta maila goragoko hitzarmen baten babesik ez zuten langileak negoziazio kolektiboko akordioekin lotutako soldatako biztanleriaren % 15 ziren 2019/12/31n. Horren eraginpean zeudenak sektore pribatukoak ziren ia guztiak, lehen EAEn negoziatutako sektore-hitzarmenen babesean zeudenak, eta haiek iraungi ondoren maila goragoko beste hitzarmen batean tokirik aurkitu ez dutenak.

Azpimarratu beharra dago, halaber, gure Erkidegoan enpresetako itunak sinatu ohi direla, eskuarki sektore-hitzarmeneko baldintzak hobetzen dituztenak, baina ez dugu haiei buruzko informaziorik izaten, argitaratzen ez direlako eta gehienetan Lan Agintaritzaren aurrean gordailuan utzi ere egiten ez direlako.

4.2. GRAFIKOA NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN EGITURA. EREMU FUNTZIONALAK (ERAGINPEKO LANGILEAK)

Negoziaziokolektibokoakordioen mendeko

soldatako biztanleria

604.948

Sektorea

457.726

Enpresa

147.222

Hitzarmenaplikagarrietan

146.989

Hitzarmen iraungietanbabesik gabe

233

Hitzarmenaplikagarrietan

367.041

Hitzarmen iraungietanbabesik gabe

90.685

2019ko abenduaren 31ko datuak

93

Negoziazio kolektiboko akordioen eraginpean dauden langileen % 55,8 gizonak dira, eta % 44,2, emakumeak Negoziazio kolektiboko akordioen eraginpean dauden soldatako langileen sexuaren araberako banaketari dagokionez, esan behar da haien % 55,8 (337.671 pertsona) gizonak direla, eta gainerako % 44,2 (267.277 pertsona), berriz, emakumeak.

4.3. GRAFIKOA NEGOZIAZIO KOLEKTIBOKO AKORDIOEN ERAGINPEAN DAUDEN SOLDATAKO LANGILEEN BANAKETA, SEXUAREN ARABERA (2019/12/31)

Esan behar da gizonak gehiengoa direla negoziazio kolektiboa egiten den lurralde-eremu guztietan, lurralde artekoan izan ezik. Ildo horretan, Arabako lurralde historikoa nabarmentzen da, han emakumeen bikoitza baita negoziazio kolektiboaren eraginpean dauden gizonen kopurua, 4.2. taulan ikus daitekeenez. Hitzarmen kolektibo guztien eraginpeko (indarrean eta aurreraeraginean daudenak zein iraungiak) pertsonen kopurua erakusten du taula horrek.

4.2. KOADROA

NEGOZIAZIO KOLEKTIBOKO AKORDIOEN ERAGINPEKO PERTSONEN BANAKETA, SEXUAREN ETA LURRALDE-EREMUAREN ARABERA (2019/12/31)

Gizonak Emakumeak GUZTIRA Gizonak Emakumeak EAE guztira 337.671 267.277 604.948 % 55,8 % 44,2 EAEn erregistratuak 248.223 190.218 438.441 % 56,6 % 43,4

Araba 40.963 21.337 62.300 % 65,8 % 34,2 Bizkaia 114.866 81.381 196.247 % 58,5 % 41,5 Gipuzkoa 80.173 57.784 137.957 % 58,1 % 41,9 Lurralde artekoak 12.221 29.716 41.937 % 29,1 % 70,9

Estatu-mailakoak 89.448 77.059 166.507 % 53,7 % 46,3 Lurralde arteko eremuan, handia da emakumeen ehunekoa, negoziazio-eremu horretan dauden jarduera batzuk, gehienak zerbitzuen sektorekoak, oso feminizatuta daudelako; esate baterako, eskoletako jangela-zerbitzua, irakaskuntza (arautua eta ikastolak), eta Hezkuntza Saileko eta Osakidetzako garbiketa-kontratak. Hori dela eta, emakumeen ehunekoa % 71koa da eremu horretan. Ondoren, hitzarmen aplikagarriak aztertuko ditugu alde batetik, eta, bestetik, iraungita daudenak.

% 55,8

% 44,2

Gizonak Emakumeak

94 4 LAN-HARREMANAK

2019. urtearen amaieran, hitzarmen aplikagarriek (indarrean zeudenak eta luzatuak) 514.030 pertsona babesten zituzten, eta 90.918 pertsonek, berriz, iraungita zituzten hitzarmenak

4.3. KOADROA

EAE-KO HITZARMEN KOLEKTIBO APLIKAGARRIEN KOPURUA 2019AN, ETA HAIEN ERAGINPEKO PERTSONAK (2019/12/31)

ENPRESA SEKTOREA GUZTIRA HITZARMENAK ERAGINPEKO

PERTSONAK HITZARMENAK ERAGINPEKO


PERTSONAK EAE guztira 1.115 146.989 193 367.041 1.308 514.030 EAEn erregistratuak 881 109.194 80 239.042 961 348.236

Araba 164 23.244 19 22.566 183 45.810 Bizkaia 414 40.768 29 139.978 443 180.746 Gipuzkoa 270 30.709 25 49.034 295 79.743 Lurralde artekoak 33 14.473 7 27.464 40 41.937

Estatu-mailakoak 234 37.795 113 127.999 347 165.794 4.3. taulan, EAEn aplikagarri dauden hitzarmenen kopurua eta hitzarmen horien babespeko langile-kopurua agertzen dira. Haien artean daude 2019an indarraldi arruntaren barruan zeuden hitzarmenak nahiz luzapen-egoeran edo aurreraeraginean eta, beraz, berritzeko zain zeudenak. Hitzarmen horietan sartuta daude beren hitzarmena —dela sektorekoa, dela enpresakoa— iraungi ondoren goragoko mailako (estatukoa, probintziakoa edo lurralde artekoa) sektore-hitzarmen baten babesa duten langileak; izan ere, hitzarmen berri horren babesean daude legez, aplikatu behar zitzaiena iraungi ondoren.

4.4. KOADROA EAE-N IRAUNGITAKO HITZARMEN KOLEKTIBOEN KOPURUA 2019AN, ETA HAIEN ERAGINPEKO PERTSONAK (2019/12/31)




PERTSONAK EAE guztira 8 233 22 90.685 30 90.918 EAEn erregistratuak 6 225 20 89.980 26 90.205

Araba 3 64 2 16.426 5 16.490 Bizkaia 2 112 9 15.389 11 15.501 Gipuzkoa 1 49 9 58.165 10 58.214 Lurralde artekoak - - - - - -

Estatu-mailakoak 2 8 2 705 4 713 4.4. taulan, hitzarmena iraungita duten langileak sartu dira. Talde horren barruan dauden soldatako langileek hitzarmena iraungita daukate eta, horren ondoren, ez dute hura ordezkatzeko beste hitzarmenik, ezta aplikagarria izan daitekeen goragoko mailakorik ere. Gipuzkoan, langile askok dute hitzarmena iraungita; batez ere, enplegu-bolumen handia duten lau sektore-hitzarmen iraungi direlako: industria siderometalurgikokoa, ostalaritzakoa, metalaren merkataritzakoa, eta bulego eta despatxuena.

95

4.1.4. 2019KO NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN BILAKAERA

2019. urtea hitzarmenak eguneratuta dituzten langileen azken urteotako ehunekorik handienarekin amaitu zen (% 51,6); 2009. urtera jo behar da ehuneko handiago bat aurkitzeko 2019. urtea amaitzean, langileen % 61,1ek eguneratuta zuen hitzarmena, 2019an itunpeko irakaskuntzan, ikastoletan eta Bizkaiko industria siderometalurgikoan lortutako akordioak ere kontuan hartuta. Hala ere, ekitaldiaren amaieran hiru sektore-hitzarmen horiek erregistratu gabe zeudenez, ez ditugu txosten honetan kontuan hartuko. Izan ere, negoziazio kolektiboaren bilakaera aztertzeko garaian erabiltzen dugun irizpidea hitzarmenen erregistro-data da. Hortaz, 2019aren amaieran, 311.814 pertsonak (langileen % 51,6) eguneratuta zituzten hitzarmenak, 202.216 langilek (% 33,4) hitzarmen luzatuak zituzten, eta 90.918 langilek (% 15), berriz, iraungita. Hau da, azken urteetan baino langile gehiagok zituzten hitzarmenak eguneratuta, baita 2014an baino gehiagok ere; izan ere, urte hartan, ekitaldia amaitzean, langileen % 48,6k zuen hitzarmena eguneratuta. 2009ra egin behar dugu atzera ehuneko handiagoa aurkitzeko (% 57,7). Ekitaldiaren amaieran, hitzarmenak iraungita zituzten eta goragoko mailako beste hitzarmen baten babesik ez zuten langileen ehunekoa ere azken urteetako txikienetako bat zen (% 15), 2018aren amaierakoa (% 14,9) baino hamarren bat handiagoa soilik.

96 4 LAN-HARREMANAK

4.4. GRAFIKOA EAE-KO NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN BILAKAERA 2019AN

4.5. GRAFIKOA EAE-KO LANGILEEN EHUNEKOAK, HITZARMENAREN INDARRALDIAREN ARABERA (URTE BAKOITZEKO ABENDUAREN 31KO DATUAK)

Hitzarmenak iraungita zituzten langileak % 15 izan ziren, hau da, 2018an baino hamarren bat gehiago baino ez Abiapuntuko egoera ona izan zen. Urtearen hasieran, langileen % 34,2k eguneratuta zituen hitzarmena, eta akordioen lorpenari esker (batez ere EAEn eragina duen estatu-mailakoak eta enpresa-mailakoak), hitzarmenak eguneratuta dituzten langileen azken 10 urteetako ehunekorik handiena genuen urtearen amaieran.

% 34,2% 51,6

% 47,3% 33,4

% 18,5 % 15,0


Hitzarmenak iraungita dituzten eta goragoko mailako beste hitzarmen baten babesik ezduten langileen ehunekoa

Hitzarmenak 2019an luzatuta eta berritzeko dituzten langileen ehunekoa

Hitzarmenak indarrean (eguneratuta) dituzten langileen ehunekoa

% 34,9% 24,0 % 21,1 % 23,0 % 22,5

% 34,2

% 13,7

% 12,0 % 17,7 % 16,2% 24,8

% 17,4

% 34,3% 46,0 % 43,3 % 41,5

% 37,8 % 33,4

% 17,1 % 18,0 % 17,9 % 19,3 % 14,9 % 15,0

% 0

% 10

% 20

% 30

% 40

% 50

% 60

% 70

% 80

% 90

% 100

2014/12/31 2015/12/31 2016/12/31 2017/12/31 2018/12/31 2019/12/31

Hitzarmeniraungiak

Hitzarmenluzatuak

Urteanberritutakohitzarmenak

Ekitaldiarenhasieranindarreanzeudenhitzarmenak

97

Sexuaren araberako banaketari dagokionez, ez dago alde handirik, eta hitzarmenak indarrean zituzten emakumeen proportzioa (% 52,7) gizonena (% 50,6) baino apur bat handiagoa zen. Gizonen artean, hitzarmen iraungien kopurua handiagoa zen, batez ere, gizonezko langile asko zituzten bi hitzarmen iraungi zirelako: Arabako eta Gipuzkoako industria siderometalurgikokoak.

4.6. GRAFIKOA EAE-KO LANGILEEN BANAKETA SEXUAREN ARABERA, HITZARMENAREN INDARRALDIA KONTUAN HARTUTA (2019/12/31KO DATUAK)

4.5. taulan, 2019an zehar erregistratutako hitzarmenen kopurua ageri da, baita hitzarmen horien eraginpeko langileen kopurua ere.

4.5. KOADROA

2019AN ERREGISTRATU ZIREN ETA EAE-N ERAGINA DUTEN HITZARMEN KOLEKTIBOEN ETA HAIEN ERAGINPEKO PERTSONEN KOPURUA




PERTSONAK EAE guztira 246 31.244 43 72.292 289 103.536 EAEn erregistratuak 197 23.255 13 25.793 210 49.048

Araba 38 3.580 3 1.733 41 5.313 Bizkaia 91 9.926 5 8.575 96 18.501 Gipuzkoa 63 9.016 3 7.953 66 16.969 Lurralde artekoak 5 733 2 7.532 7 8.265

Estatu-mailakoak 49 7.989 30 46.499 79 54.488 2019an, 289 hitzarmen erregistratu ziren; hain zuzen, 103.536 langileren lan-baldintzak berritu ziren. EAEn erregistratutako akordioen kopurua handiagoa izan zen (210 hitzarmen, sektoreko 13 eta enpresako 197) EAEn eragina duten Estatuko hitzarmenena baino (79 hitzarmen erregistratu ziren 2019an). Hala ere, akordio horiek babestutako langileen kopurua handiagoa izan zen EAEn eragina zuten Estatuko negoziazioetan (54.488 pertsona); gure erkidegoan garatutako negoziazioetan, berriz, 49.048 pertsona soilik.

170.865140.949

311.814108.503

93.713

202.216

58.303

32.615

90.918


Hitzarmenakiraungita etaberreskuratzekodituzten langileak

Hitzarmenakluzatuta etaberritzeko dituztenlangileak

Hitzarmenakindarrean(eguneratuta)dituzten langileak

98 4 LAN-HARREMANAK

2018an langileen ehuneko handi batek bere hitzarmenak (gehienak urte anitzekoak) berritu izanak eragina du hurrengo urteko negoziazio kolektiboaren emaitzetan, ekitaldiaren hasieran akordioak hainbat urtetarako sinatuta zituzten langile asko baitzeuden. Zehazki, 2018an 146.294 langilek berritu zituzten beren akordioak, eta 2019an, berriz, 103.536 langilek. Hala ere, 2019an beren hitzarmenak berritu zituzten langileen ehunekoa handia izan zen (langileen % 17,4).

4.6. KOADROA 2019RAKO INDARRALDI ARRUNTA ZUTEN EAE-KO HITZARMEN KOLEKTIBOEN ETA HAIEN ERAGINPEKO PERTSONEN KOPURUA (2019/12/31)






Estatu-mailakoak 137 21.400 74 106.484 211 127.884

4.7. KOADROA INDARRALDI LUZATUA ZUTEN HITZARMEN KOLEKTIBOEN ETA HAIEN ERAGINPEKO PERTSONEN KOPURUA (2019/12/31)






Estatu-mailakoak 97 16.395 39 21.515 136 37.910 Iraungitako hitzarmenei dagokienez, adierazi beharra dago Araban eta Gipuzkoan hitzarmena iraungita duten langileen ehuneko handia ia ez dela aldatu 2018az geroztik; neurri handi batean, industria siderometalurgikoan sektore-hitzarmenik ez dagoelako, nahiz eta Araban eremu horretan negoziazio-prozesu bati ekin dioten 2019an. Azkenik, 4.7. taulan, indarraldia luzatuta duten edo aurreraeragin-egoeran dauden hitzarmenen kopurua —hortaz, berritu behar direnak— jaso da, baita hitzarmen horien eraginpeko langileen kopurua ere. Kasu horretan, EAEn negoziatuta eta luzapen-egoeran dauden hitzarmenen eraginpeko pertsonen kopurua EAEn eragina duten estatuko hitzarmenak dituzten langileen kopurua baino askoz handiagoa da, oraindik ere (164.306 eta 37.910, hurrenez hurren).

99

2018an eta 2019an izandako hobekuntza gorabehera, nabarmendu behar da EAEn pertsona askok berritu gabe eta, hortaz, luzatuta dituztela beren hitzarmenak, eta soldatako langile askok, berriz, iraungita.

Sektore-hitzarmenen eraginpeko langileen % 16,5ek hitzarmena berritu zuen 2019an; enpresako hitzarmenen babesean zeuden langileen kasuan, berriz, % 20 izan ziren Negoziazio kolektiboa eremu funtzionalen arabera aztertzen badugu, ikusiko dugu enpresako hitzarmenek estalitako langileen % 58,2ren hitzarmenak eguneratu zirela 2019aren amaierarako, eta, sektore-hitzarmenen kasuan, langileen % 49,4ren hitzarmenak eguneratu zirela. Hala ere, negoziazio kolektiboaren aurrerapen-maila handiagoa izan zen enpresa-hitzarmenetan. Izan ere, 2019. urtean zehar, mota horretako akordioei lotuta zeuden langileen % 20k berritu zuen hitzarmena; sektoreko akordioen babespeko langileen kasuan, aldiz, % 16,5ek berritu zuen. Ekitaldiaren amaieran, enpresa-hitzarmenak indarrean zituzten langileen ehunekoa 2018. urtekoaren berdina izan zen (% 58,2). Sektore-hitzarmenei dagokienez, egoera oso bestelakoa da aurreko urteko egoerarekin alderatuta: 2019. urtea amaitzean hitzarmenak indarrean zituzten langileen kopurua 5,7 puntu handiagoa zen 2018koa baino. Aipatzekoa da oraindik ere sektore-eremuan biltzen direla hitzarmenak iraungita dituzten langile gehienak, egoera hori nabarmen hobetu bada ere. Urte hasieran, sektore-hitzarmenen eraginpean zeuden soldatako langileen % 24,1en hitzarmenak iraungita zeuden. 2019an zehar, 4,3 puntu txikitu da ehuneko hori, eta % 19,8ra iritsi da.

100 4 LAN-HARREMANAK

4.7. GRAFIKOA EAE-KO NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN BILAKAERA 2019AN, EREMU FUNTZIONALAREN ARABERA. ENPRESA ETA SEKTOREA

Enpresako eremu funtzionalean hitzarmenak iraungita dituzten pertsonen ehuneko txiki horrek bi arrazoi ditu: alde batetik, enpresako hitzarmenen negoziazioan bizitasun handiagoa izan delako, eta, bestetik, kasu gehienetan enpresako hitzarmenak iraungita dituzten langileei babesa emateko sektore-hitzarmenak (probintziakoak edo estatukoak) daudelako.

% 38,2% 58,2

% 61,5% 41,7

% 0,3 % 0,1

% 32,9% 49,4

% 43,0% 30,8

% 24,1 % 19,8


Hitzarmenak iraungita dituzten eta goragoko mailako beste hitzarmenbaten babesik ez duten langileen ehunekoa2019an hitzarmenak luzatuta eta berritzeko dituzten langileen ehunekoa


ENPRESA

SEKTOREA

101

Sektore-eremuan biltzen dira oraindik hitzarmen iraungiak dituzten langile gehienak

4.8. GRAFIKOA EAE-KO NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN BILAKAERA 2019AN, EREMU FUNTZIONALAREN ARABERA

Erregistratutako enpresa-hitzarmen berrien eta horien eraginpeko langileen kopuruak behera egin du 2019an 2019an erregistratutako enpresako hitzarmen berriei dagokienez, lehenago hitzarmenik ez zuten 57 enpresak beren enpresa-hitzarmena erregistratu dute (enpresa horiek EAEko 3.038 langile dituzte guztira). Negoziazio-eremu hori suspertu egin zen 2013an lan-erreformaren ondorioak indarrean hasi zirenean, oso bizi iraun zuen 2013. eta 2014. urteetan zehar bereziki, eta sektore-hitzarmena iraungia zuten langileen zati bat bere baitan hartu zuen. Hala ere, enpresako hitzarmenen kopuru handiago horrek ez zuen isla nabarmenik izan enpleguaren bolumenari dagokionez. Gure enpresa-ehunaren egitura bereziki enpresa txikiz eta ertainez osatuta dagoela ikusita, oso zaila da enpresa-hitzarmenak sinatuz sektore-hitzarmenak iraungita dituzten langileen zati handi bat enpresaren eremura eramatea. 2019. urtean, aurreko urtearekin alderatuta, murriztu egin da enpresa-hitzarmen berrien kopurua (4.10. grafikoa), baita haien eraginpeko langileen kopurua ere. Zehazki, 3.038 pertsona babestu zituzten 57 enpresa-hitzarmen berri erregistratu ziren 2019an. 2018an, berriz, erregistratutako hitzarmen berriak 76 izan ziren, eta 5.225 langile hartu zituzten eraginpean.

% 58,2 % 60,7

% 23,3 % 24,3

% 18,5 % 15,0


Hitzarmenak iraungita dituzten eta goragoko mailako beste hitzarmen batenbabesik ez duten langileen ehunekoaEnpresa-hitzarmenen (indarrekoen eta luzatuen) babesean dauden langileenehunekoaSektoreko hitzarmenak (indarrekoak eta luzatuak) dituzten langileen ehunekoa

IRAUNGIAK

ENPRESA

SEKTOREA


2019an, halaber, murriztu egin zen hitzarmenak sinatu zituzten enpresen batez besteko tamaina. Izan ere, 2018an hitzarmen berriak izenpetu zituzten enpresek 69 langile zituzten batez beste, eta 2019an izenpetu zituztenek, berriz, 53 langile.

4.9. GRAFIKOA ERREGISTRATUTAKO ENPRESA-HITZARMEN BERRIAK ETA GAINERAKO ENPRESA-HITZARMENAK

Oro har, eta ondorio gisa, esan daiteke 2019an eremu funtzionalen arabera sektoreko negoziazioa garrantzitsuagoa izan dela enpresakoa baino (4.9. grafikoa), batez ere iraungita zeuden sektore-hitzarmen batzuk berreskuratu direlako. Izan ere, ekitaldiaren amaierako eta hasierako egoerak alderatzen baditugu, ikusiko dugu langileen % 3,5ek hitzarmen iraungia berreskuratu duela. Urtearen hasieran, 112.087 pertsonak zituzten hitzarmenak iraungita; hots, babesik gabe zeuden. 2019. urtearen amaieran, berriz, 90.918 langile zeuden egoera horretan, % 18,9 gutxiago, alegia. Orobat, adierazi beharra dago enpresa-eremuan negoziazioak estaldura-mailan duen eragina txikia dela, indarrean zein luzatuta dauden enpresa-hitzarmenek babestutako langileen ehunekoa % 25etik beherakoa izan baita 2019an, azken urteetan bezalaxe.

Negoziazio kolektiboko eremu propioak berreskuratzeko joera positiboa sendotzen ari da. EAEn negoziatu diren eta indarrean dauden hitzarmenek babesten dituzten langileen ehunekoak apur bat egin du gora Negoziazio kolektiboaren bilakaera ikuspegi zabalago batetik aztertzen badugu, eta EAEn negoziatutako hitzarmenen bilakaeran arreta jarriz eta gure erkidegoan eragina duten estatu-eremuko hitzarmenekin alderatuz gero, egiaztatuko dugu lan-erreforma indarrean hasi zenetik 2018ra arte estatu-mailako hitzarmen gehiago adostu direla EAEn negoziatutakoak baino.

37

129140

6756

6476

57

108

176

133140

183 186 189 189

0

30

60

90

120

150

180

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Urtean erregistratutako enpresa-hitzarmen berriak

Urtean erregistratutako gainerako enpresa-hitzarmenak

103

Alegia, lan-erreforma ezarri ostean, hitzarmena berritu ez eta babesik gabe geratutako soldatako pertsona asko estatu-eremuko hitzarmenen baten eraginpean geratu dira.

4.10. GRAFIKOA

EAE-KO NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN BABESPEKO PERTSONEN BILAKAERA (ABENDUAREN 31KO DATUAK)

Hala ere, egoera hori aldatzen ari da, neurri batean bederen, iraungita zeuden EAEko sektore-hitzarmen batzuk 2018an zein 2019an berreskuratu direlako, hala nola eraikin eta lokaletako garbiketakoa eta metalaren merkataritzakoa. Ildo horretan, 2019. urtea amaitu zenean, hitzarmen baten eraginpean zeuden langile guztien % 67,7 EAEn negoziatutako hitzarmen batek babestuta zegoen. 2018an, ordea, ehuneko hori % 67,3 izan zen, hau da, lau hamarren txikiagoa. Horrela, beraz, badirudi nolabait ere finkatu egin dela negoziazio kolektiboko eremu propioak berreskuratzeko joera positiboa.

Edonola ere, negoziazio kolektiboaren azterketa lurraldearen arabera eginez gero (4.12. grafikoa), ikus daiteke negoziazio kolektiboa askoz dinamikoagoa izan dela EAEn eragina duten Estatuko hitzarmenetan eta, neurri txikiagoan, lurralde artekoetan Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan negoziatutakoetan baino; bertan negoziatutako hitzarmenetan, aurrerapenak apalagoak izan dira.

469.351 456.200 454.525

307.895 314.571 302.955 305.349 330.594 348.236

125.056 125.660 125.290

146.642 135.585 149.033 157.155160.812

165.794

93.830 99.101 98.366 110.398 86.02790.918

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Iraungitako hitzarmenak

EAEn eragina duten estatu-esparruko hitzarmenak (indarrean eta luzapen-egoeran daudenak)

EAEn negoziatutako hitzarmenak (indarrean eta luzapen-egoeran daudenak)


Ondoren, negoziazio kolektiboaren egoera lurralde-eremuen arabera azalduko dugu13. Kapitulu honen amaierako Eranskinean, dauden sektore-hitzarmenen zerrenda dago jasota, baita 2019ko abenduaren 31n zuten egoera ere. Araba 2019. urtean zehar, Araban, langileen % 9k erregistratu zuen hitzarmena. Hortaz, ekitaldiaren amaieran, langileen % 58,2 indarreko hitzarmen kolektibo baten babespean zegoen; ehuneko hori 2018ko abendukoa (% 56,4) baino handixeagoa izan zen. 2019an lortutako sektore-akordioen artean, ehugintzako merkataritzako hitzarmena, etxez etxeko laguntza-zerbitzukoa eta altzarien merkataritzakoa azpimarratu behar dira, beren garrantzia dela eta. Guztira, 1.700 pertsona baino gehiago babestu zituzten. 2019/12/31n iraungita zeuden sektore-hitzarmenei dagokienez, honako hauek dira azpimarratzekoak: metalaren merkataritzakoa, hitzarmen horretako langileek ez baitute babesa emango dien goragoko mailako beste hitzarmenik; eta industria siderometalurgikokoa, enpresa eta langile kopuru handia hartzen baitu eraginpean, 2015eko abenduan 2015., 2016. eta 2017. urteetarako estatutuz kanpoko itun bat sinatu bazen ere. Bizkaia Bizkaiari dagokionez, langileen % 9,2k berritu zuen hitzarmena, eta, 2019. urtearen amaieran, langileen % 50,2k zeukan hitzarmena eguneratuta. Ehuneko hori 2018. urtearen amaierakoa (% 42,3) baino nabarmen handiagoa da. Eremu horretan izenpetutako hitzarmenen artean, industria siderometalurgikoko hitzarmenaz gain (lehenago esan dugunez, erregistratzeke zegoen), honako hauek azpimarratu behar dira: salgaien errepideko garraioko hitzarmena, farmazia-bulegoen hitzarmena eta likoreen fabrikazioaren eta ardoen hazle, esportatzaile, botilaratzaile eta biltegi-jabeen hitzarmena. Azken hiru horiek 8.000 enplegu baino gehiago bildu zituzten. Urtearen amaieran iraungita zeuden sektore-hitzarmenen barruan, bulego eta despatxuen sektorekoa azpimarratu behar da, duen garrantzi handia dela eta. Gipuzkoa Gipuzkoan14, 2019an erregistratu ziren hitzarmenek langileen % 12,3 hartu zuten eraginpean. Urtea amaitzean, soldatako langileen % 28k zuen hitzarmena indarrean. Ehuneko hori 2018koaren berdina da ia (% 28,3 2018an). Erregistratutako hitzarmenen artean, ore, paper eta kartoiaren sektorekoa, arte grafikoen sektorekoa eta elikagaien merkataritzaren sektorekoa azpimarratu behar dira. Guztira, ia 8.000 langile babesten dituzte.

13 Lurralde historiko bakoitzean (Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa) hitzarmenen eraginpeko biztanle-kopurua kalkulatzean, hiru esparru horietako bakoitzean erregistratutako eraginpeko langileak soilik hartu dira kontuan. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan lanean egonik lurralde arteko edo estatu-esparruko hitzarmen batek babestuta dauden pertsonak esparru horietako batean sartu dira. 14 Haietako bat Gipuzkoako ehungintzaren merkataritzako hitzarmen kolektiboa da, 2018/06/28ko GAOn argitaratua. 2019ko urtarrilaren 15ean, EAEANek hari buruzko epaia eman eta estatutuz kanpokotzat jo zuen. Txosten hau amaitzean, hitzarmen kolektibo hori ez da irmoa.

105

Lurralde horretan, sektore-hitzarmen asko daude iraungita, eta, horren ondorioz. langile asko babesik gabe daude. Biltzen duten enplegu-kopuru handiagatik, honako hauek azpimarratu behar dira: industria siderometalurgikoa, metalaren merkataritza, bulegoak eta despatxuak, eta ostalaritza. EAEko lurralde arteko eremua Lurralde arteko negoziazioari dagokionez, adierazi beharra dago urtearen hasieran eremu horretan zeudela berritutako hitzarmen gutxien. 2019an, langileen % 20,6 babesten zuten hitzarmenak berritu ziren, eta urtearen amaieran langileen % 24,9 babesten zuten hitzarmenak zeuden indarrean (indarraldi arrunta). Ehuneko hori 2018. urtearen amaierakoa baino askoz handiagoa da (garai hartan, langileen % 6,1ek baino ez zuen hitzarmena eguneratuta. Edonola ere, esan behar da ez zegoela langile bakar bat ere hitzarmena iraungita zuenik. Eremu horretan lortutako akordioen barruan, Hezkuntza Sailaren mendeko zuzeneko kudeaketako eskola-jantokietako langileen eta Osakidetzako garbiketa-zerbitzuaren enpresa-emakidadunetako langileen hitzarmenak nabarmendu behar ditugu. Guztira, 7.500 enplegu baino gehiago biltzen dituzte. Haiez gain, ikastoletako eta itunpeko irakaskuntzako langileak ere hartu behar ditugu kontuan. Haien akordioak, adierazi dugunez 2019an lortu baziren ere, erregistratzeke daude oraindik. EAEn eragina duen estatu-eremua EAEn eragina duten estatu-mailako hitzarmenei dagokienez, 2019. urtean hitzarmenak indarrean zituzten langileen ehunekoa % 76,8koa zen, eta langileen % 0,4k baino ez zuen hitzarmena iraungita. Hori gertatu da hasierako egoera hobea izateagatik (% 43,3k jada berrituta zuen 2019. urtearen hasieran), eta urtean zehar egindako negoziazioagatik, % 33,5ekoa izan baitzen. 2018. urtea amaitzean, eremu horretan hitzarmenak indarrean zituzten langileen ehunekoa % 75,2 zen. EAEn eragina duten estatu-mailako hitzarmenei dagokienez, honako hauek aipatu behar ditugu, babesten dituzten langileen kopurua dela eta: Ingeniaritza eta Azterlan Teknikoetako Bulegoena, 16.000 langile baino gehiago babesten dituena; Arautu Gabeko Irakaskuntza eta Prestakuntzakoa, ia 10.000 langile babesten dituena; eta Higiezinen Kudeaketa eta Bitartekotzakoa, gutxi gorabehera 2.300 langile babesten dituena.


4.11. GRAFIKOA

EAE-KO NEGOZIAZIO KOLEKTIBOAREN BILAKAERA 2019AN, LURRALDE-EREMUAREN ARABERA

% 49,2 % 58,2

% 23,4 % 15,3% 27,4 % 26,5

% 41,0 % 50,2

% 50,9 % 41,9% 8,1 % 7,9

BIZKAIA

% 15,7 % 28,0% 39,5 % 29,8

% 44,8 % 42,2

% 4,3 % 24,9

% 95,7 % 75,1

% 43,3% 76,8

% 46,3% 22,8

% 10,4 % 0,4


Hitzarmenak iraungita dituzten eta goragoko mailako bestehitzarmen baten babesik ez duten langileen ehunekoa

2019an hitzarmenak luzatuta eta berritzeko dituzten langileenehunekoa


GIPUZKOA

EAE-N ERAGINA DUTEN

ESTATUKOAK

ARABA

EAE-KO LURRALDE ARTEKOA

107

4.1.5. 2019RAKO NEGOZIAZIOAREN EMAITZAK

Handitu egin da sektore-hitzarmenak negoziatzeko prozesuen iraupena; 644 egunekoa da, hain zuzen Txosten hau lantzerakoan, aintzat hartu dugu negoziazio-mahaia eratzen den unetik erregistratutako hitzarmen kolektiboak sinatzen diren egunera arte irauten duela negoziazio-prozesuak. Irizpide horren arabera, EAEn negoziatutako hitzarmenen negoziazio-prozesuen iraupenari buruzko informazioa ematen da, baita EAEn eragina duten Estatukoei buruzkoa ere. 2019an indarrean zeuden eta EAEn negoziatu ziren hitzarmenak negoziatzeko prozesuen iraupena 289 egunekoa izan zen (4.8. taula), hau da, aurreko urteko prozesuenaren antzekoa (287 eguneko urte horretan). Negoziazioaren iraupena askoz luzeagoa izan zen sektore-hitzarmenen kasuan enpresa-hitzarmenen kasuan baino (644 egun eta 260 egun, hurrenez hurren), denbora gehiago behar baita akordioak lortzeko.

4.8. KOADROA EAE-N NEGOZIATUTAKO HITZARMEN KOLEKTIBOAK NEGOZIATZEKO PROZESUEN IRAUPENA (BATEZ BESTEKO EGUN KOPURUA)*

NOIZ ERREGISTRATUAK URTEAN INDARREAN GUZTIRA 2018 2019 2018 2019

Guztira 310 268 287 289 Sektorea 807 586 627 644 Enpresa 258 247 257 260

* Urte bakoitzeko abenduaren 31ko datuak.

EAEn negoziatu eta 2019an erregistratu ziren hitzarmenei dagokienez, negoziazio-prozesuen batez besteko iraupena 42 egunetan murriztu zen 2018ko iraupenarekin alderatuta, eta ia bederatzi hilabetetan geratu zen (268 egun). Halaber, egiazta daitekeenez, negoziazio-prozesuak berriz ere luzeagoak izan ziren sektore-hitzarmenetan enpresa-hitzarmenetan baino (586 egun eta 247 egun, hurrenez hurren). Oro har, sektoreko negoziazio-prozesuen iraupenak gora egin du (4.13. grafikoa), eta 644 egunera iritsi da 2019an. Beraz, serie historikoko aldirik luzeena izan da. Hala ere, 2019an erregistratutako hitzarmenen negoziazio-prozesuen iraupenak behera egin duela ikus daiteke. Izan ere, 586 egunekoa izan da, eta EAEn negoziatutako eta 2018an erregistratutako hitzarmenen kasuan, berriz, 807 egunera iritsi zen. Nahiz eta azken bi urteetan EAEn sektoreko negoziazio-prozesuetan aurrerapen handia izan, kontuan izan behar da oraindik ere zaila dela eremu horretan akordioak lortzea. Hori dela eta, negoziazioen batez besteko iraupena 600 egunetik gorakoa izaten da; krisialdiaren aurreko urteetako batezbestekotik (250 egunekoa) oso urrun, oraindik ere.


EAEn eragina duten estatu-eremuko hitzarmenen negoziazio-prozesuen iraupenari dagokionez, 357 egunekoa izan zen 2019an erregistratutako hitzarmenen kasuan, eta 292 egunekoa, indarrean zeudenen kasuan. Horrenbestez, nabarmen murriztu da 2019an erregistratutako sektore-hitzarmenen iraupena, eta gora egin du urte horretan bertan erregistratutako enpresa-hitzarmenenak.

4.12. GRAFIKOA URTE BAKOITZEAN EAE-N SINATUTAKO INDARREKO SEKTORE-HITZARMEN KOLEKTIBOEN NEGOZIAZIO-PROZESUEN BATEZ BESTEKO IRAUPENA

4.9. KOADROA EAE-N ERAGINA DUTEN ETA ESTATU-MAILAN NEGOZIATU DIREN HITZARMEN KOLEKTIBOAK NEGOZIATZEKO PROZESUEN IRAUPENA (BATEZ BESTEKO EGUN KOPURUA)*

NOIZ ERREGISTRATUAK URTEAN INDARREAN GUZTIRA 2018 2019 2018 2019

Guztira 371 357 265 292 Sektorea 502 281 260 241 Enpresa 307 403 267 320

* Urte bakoitzeko abenduaren 31ko datuak.

Estatu-eremuan eta EAEn negoziatutako hitzarmenen negoziazio-prozesuen iraupenari dagokionez, alderik handienak sektore-hitzarmenetan daude, eta gure Erkidegoan askoz luzeagoak dira negoziazio-prozesuak. Enpresa-hitzarmenen kasuan, berriz, aldeak txikiagoak dira. 2019. urtean, alderik handiena EAEn indarrean zeuden sektore-hitzarmenetan agertu zen. Izan ere, bertako negoziazio-prozesuek 644 eguneko iraupena izan zuten batez beste, eta EAEn eragina duten Estatukoen negoziazio-prozesuena, berriz, 241 egunekoa.

206258

311345

300260

489530

625 622 616

526491

627

644

0

100

200

300

400

500

600

700

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

109

Hitzarmen gehienak bi urtetik gorako indarraldirako negoziatzen dira oraindik ere Aurreko urteetan bezala, indarreko hitzarmen gehienak hainbat urtetarako negoziatu ziren. 2019an indarrean zeuden hitzarmen kolektiboen % 96,7 (haien eraginpeko pertsonen % 94,3) urtebetetik gorako aldi baterako itundu da. Hitzarmenen % 83,4tan, bi urtetik gorako indarraldia itundu da. Pertsonak kontuan hartuta, ehunekoa % 90,4 da. 4.10. eta 4.11. tauletan ikusten denez, lurralde-eremu eta eremu funtzional guztietan dira nagusi hainbat urtetarako hitzarmen kolektiboak. Nolanahi ere, hainbat urtetarako indarraldia duten zenbait hitzarmenetan, gai batzuk (batez ere soldaten berrikuspena) adostu gabe gelditzen dira eta urte bakoitzeko negoziazioetarako uzten dira.

4.10. KOADROA

2019AN INDARREAN ZEUDEN HITZARMEN KOLEKTIBOEN DENBORA-EREMUA, LURRALDE-EREMUAREN ARABERA*

URTEBETE URTEBETETIK BI URTERA BITARTE BI URTE BAINO GEHIAGO

HITZARMENAK ERAGINPEKO PERTSONAK



EAE guztira % 3,3 % 5,7 % 13,3 % 3,9 % 83,4 % 90,4 EAEn erregistratuak % 3,0 % 2,2 % 14,6 % 3,5 % 82,4 % 94,3

Araba % 3,5 % 0,9 % 11,5 % 4,0 % 85,0 % 95,1 Bizkaia % 2,5 % 0,6 % 13,1 % 2,5 % 84,4 % 96,9 Gipuzkoa % 2,9 % 1,2 % 18,1 % 5,7 % 79,0 % 93,1 Lurralde artekoak % 7,2 % 26,0 % 21,4 % 3,1 % 71,4 % 70,9

Estatu-mailakoak % 4,3 % 10,7 % 9,9 % 4,4 % 85,8 % 84,9 (*) 2019/12/31ra arte

4.11. KOADROA

2019AN* INDARREAN ZEUDEN HITZARMEN KOLEKTIBOEN DENBORA-EREMUA, EREMU FUNTZIONALAREN ARABERA

URTEBETE URTEBETETIK BI URTERA BITARTE BI URTE BAINO GEHIAGO

HITZARMENAK (%)

ERAGINPEKO PERTSONAK

(%)

HITZARMENAK (%)


(%)

HITZARMENAK (%)


(%) Guztira % 3,3 % 5,7 % 13,3 % 3,9 % 83,4 % 90,4

Sektorea % 4,4 % 7,1 % 5,2 % 2,2 % 90,4 % 90,7 Enpresak % 3,2 % 1,9 % 14,7 % 8,4 % 82,1 % 89,7

(*) 2019/12/31ra arte

Bestalde, indarraldi mugagabeko hiru sektore-hitzarmen daude Gipuzkoan; hain zuzen, paperaren fabrikaziokoa, eraikuntzakoa eta arte grafikoena. Hitzarmen horietan, gai batzuk urtero negoziatzen dira, hala nola soldata-igoerak eta lanaldia; beste gauza batzuk, berriz, ez dira aldatzen, esate baterako, lanbide-sailkapena eta zigor-erregimena. Beraz, hitzarmen horiei dagokienez eta txosten honen ondorioetarako, gai nagusiak (soldata-igoera eta lanaldia) adostuta dauden aldiaren arabera erabaki da indarrean dauden ala ez.


Duela hogei urtetik hona, 4.14. grafikoan ikus daitekeenez, hiru urterako edo gehiagotarako sinatutako hitzarmenak nagusi dira, argi eta garbi. 2011tik 2014ra bitartean, hiru urterako edo gehiagotarako hitzarmenen pisua zertxobait txikitu zen, eta bi urterakoena eta urtebeterakoena, handitu. 2015etik aurrera, berriro handitu zen hiru urterako edo gehiagotarako hitzarmenen pisua. 2019an, urtebeteko indarraldiko hitzarmenak guztien % 3,3 ziren, bi urtekoak % 13,3, eta hiru urterako edo gehiagotarako hitzarmenak, berriz, % 83,4. Beraz, aurreko urtearekin alderatuta, behera egin du urtebeteko eta bi urteko indarraldiko hitzarmenen ehunekoak (% 6,3 eta % 14,2 2018an, hurrenez hurren), eta gora egin du hiru urterako edo gehiagotarako izenpetutako hitzarmenen ehunekoak (% 79,5 2018an).

4.13. GRAFIKOA

EAE-N ERAGINA DUTEN HITZARMEN KOLEKTIBOEN DENBORA-EREMUAREN BILAKAERA (URTE BAKOITZEAN INDARREAN DAUDEN HITZARMEN GUZTIEN %)

2020. urtearen hasieran, langileen % 37,3k berrituta zuen hitzarmena, eta aurreko urtean, berriz, % 30,9k Azken urte hauetako negoziazio kolektiboaren ezaugarrietako bat hainbat urtetarako izatea denez, kontuan hartu behar da dagoeneko eginda dagoela datozen urteetarako negoziazio kolektiboaren zati bat. 2019. urtearen amaieran, 225.686 pertsonak (negoziazio kolektiboaren eraginpeko langileen % 37,3) 2020/01/01erako berrituta zuten 2020rako hitzarmena; ehuneko hori aurreko urtekoa baino handiagoa da (% 30,9 eta 178.243 pertsona urte horretan).

0102030405060708090

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Urte 1 2 urte 3 urte edo gehiago

111

4.14. GRAFIKOA

HAINBAT URTETARAKO HITZARMEN KOLEKTIBOEN DENBORA-PROIEKZIOA 2019AN, EAE-N APLIKAGARRIAK DIREN HITZARMEN GUZTIEKIKO (ERAGINPEKO PERTSONEN %, GUZTIRA 604.948 DIRELA)

EAEn itundutako batez besteko soldata-igoera % 2koa izan zen, eta Estatuan, berriz, % 2,33koa EAEn indarrean zeuden hitzarmenetan itundutako batez besteko soldata-igoera % 2koa izan zen 2019an (EAEn eragina duten estatu-mailako hitzarmenak ere kontuan hartuta); hau da, Estatuko hitzarmen kolektiboetarako itundutako batez besteko soldata-igoera baino 33 ehunen txikiagoa, Estatuan % 2,33koa15 izan baitzen (4.16 grafikoa). Horren harira, esan behar da CEOEk, CEPYMEk, CCOOk eta UGTk sinatutako Enplegu eta Negoziazio Kolektiborako IV. Akordioak soldata-igoera hau ezarri duela akordioaren indarraldiko urteetako (2018, 2019 eta 2020) bakoitzerako: % 2 inguruko soldata-igoera finkoa eta % 1eko igoera aldagarria, hitzarmen bakoitzean zehazten diren kontzeptuekin lotua (produktibitatearen bilakaera, emaitzak, justifikatu gabeko absentismoa eta beste batzuk), adierazle kuantifikatuetan, neurgarrietan eta bi aldeek ezagutzen dituztenetan oinarrituta. Orobat, eskatzen da pixkanaka urteko 14.000 euroko gutxieneko hitzarmen-soldata ezartzea. Gutxieneko soldata hori indarrean dauden hitzarmen kolektiboetan kokatu beharko da, haien berritzearekin lotuta.


224.234

59.36713.104 8.927

0%

20%

40%

60%

80%

100%

2020 2021 2022 2023


4.15. GRAFIKOA

INDARREAN DAUDEN HITZARMENETAN ADOSTUTAKO SOLDATA-IGOERAK. EAE/ESTATUA16

Iturria: LHK eta Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa.

EAE barruan, gure erkidegoan negoziatutako hitzarmenen eta EAEn eragina duten estatu-mailakoen banakapena eginez gero, alde handiak ikusten dira: EAEkoak % 1,74 da, eta Estatukoak, berriz, % 2,39. EAEn indarrean zeuden hitzarmenetako soldata-igoeren bilakaera eremu funtzionalaren (enpresak eta sektorea) arabera aztertuta, ikusten dugu 2019an igoerak handiagoak izan zirela sektoreko eremuan enpresetan baino (hurrenez hurren, % 2,07 eta % 1,79). Datu horrek berretsi egiten du 2018an hautemandako joera; alegia, azken urteetan orokortu den joera aldatu egin da. Orobat, esan beharra dago soldata berrikusteko edo bermatzeko klausulek oso ekarpen txikia egin ziotela batez besteko soldata-igoerari (% 2), KPIaren bilakaeraren arabera: 0,01 puntukoa besterik ez. Hori azaltzeko arrazoi bat gaur egungo inflazio txikia izan daiteke. Bestalde, gero eta ohikoagoa da berrikusteko klausulak enpresaren helburuak betetzearekin lotuta egotea (eta klausula horien ondorioak ezagutzea ezinezkoa da), alde batetik; eta, beste batetik, urtean KPIak izan duen bilakaera erreferentzia bakartzat duten soldata bermatzeko klausulak gero eta gutxiago izatea.


0,93 0,65

0,62

1,01

1,48

1,86 2,00

0,57 0,57

0,74

1,06 1,43

1,75

2,33

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

EAE ESTATUA

113

4.16. GRAFIKOA

EAE-N INDARREAN DAUDEN HITZARMENETAN ADOSTUTAKO SOLDATA-IGOERAK. ENPRESA/SEKTOREA

EAE barruan, gure erkidegoan negoziatutako hitzarmenak soilik kontuan hartuta, eta, beraz, EAEn eragina duten estatu-eremukoak alde batera utzita, soldata-igoera % 1,74koa izan zen, hau da, EAEn eragina duten estatu-eremuko hitzarmenetan adostutako igoera baino 65 ehunen txikiagoa (% 2,39 Estatuko hitzarmenetan). Bestalde, 2019an EAEn erregistratutako hitzarmenetako (gure erkidegoan eragina duten estatu-eremukoak ere aintzat hartuta) soldata-igoera % 2,25ekoa izan zen. Horrek agerian uzten duenez, negoziazio kolektiboan itundutako ordainsari-igoerek goranzko joera dute.

4.12. KOADROA

2018. ETA 2019. URTEETARAKO ITUNDUTAKO SOLDATA-IGOERAK* SOLDATA-IGOERA

2018 2019 EAE guztira % 1,86 % 2,00 EAEn erregistratuak % 1,91 % 1,74

Araba % 1,94 % 1,81 Bizkaia % 2,00 % 1,70 Gipuzkoa % 1,70 % 1,62 Lurralde artekoak % 1,53 % 2,30

Estatu-mailakoak % 1,78 % 2,39 * Urteroko abenduaren 31ko datuak. ** EAEn eragina duten estatu-mailako hitzarmenen igoera. Iturriak: LHK.

1,11

0,60 0,62

1,13

1,501,59

1,79

0,850,67 0,62

0,96

1,47

1,972,07

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

ENPRESA SEKTOREA


2019an, EAEn, sektore-hitzarmenetako soldata-igoerak handiagoak izan ziren enpresa-hitzarmenetakoak baino (% 2,07 eta % 1,97, hurrenez hurren)

4.13. KOADROA

EAE-N ETA ESTATUAN INDARREAN DAUDEN HITZARMENETAKO SOLDATA-IGOERAK, EREMU FUNTZIONALAREN ARABERA*

EAE ESTATUA 2015 2016 2017 2018 2019 2015 2016 2017 2018 2019

Guztira 0,62 1,01 1,48 1,86 2,00 0,74 1,06 1,43 1,75 2,33 Sektorea 0,62 0,96 1,47 1,97 2,07 0,75 1,08 1,45 1,77 2,35 Enpresa 0,62 1,13 1,50 1,59 1,79 0,49 0,78 1,14 1,38 1,94

* Estatu osorako itundutako soldata-igoera, Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioak 01/31n hurrengo ekitaldirako emandako informazioaren arabera. Iturriak: LHK eta Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa.

Erosteko ahalmenaren bilakaera baloratu ahal izateko, adierazi behar da 2019rako adostutako batez besteko soldata-igoera handiagoa izan zela 2019ko abenduko urtetik urterako inflazioa (% 1,2) eta 2019ko batez besteko inflazioa (% 1) baino. Kontuan hartu behar da 2019an BPGd-a % 2,2 handitu zela.

4.17. GRAFIKOA

EAE-N ERAGINA DUTEN HITZARMEN KOLEKTIBOETAN ITUNDUTAKO SOLDATA-IGOEREN ETA EAE-KO BATEZ BESTEKO INFLAZIOAREN BILAKAERA (aurreko urtearekiko igoeraren %)

4.17. grafikoan ikus daitekeenez, EAEn 2007tik 2011ra bitartean hitzarmenetan itundutako soldata-igoerak EAEko batez besteko inflazioa baino handiagoak izan ziren argi eta garbi. 2011. urtean, biak oso antzekoak izan ziren (batez besteko KPIa % 3,1 eta itundutako soldata-igoera, % 3,16), eta 2012an eta 2013an, KPIa baino txikiagoak izan ziren.

4,234,44

2,62,12

3,16

2,18

0,930,65 0,62

1,011,48

1,86 2

2,85

4,1

0,27

1,69

3,1

2,31

1,57

0,16

-0,3

0,0

2,0

1,6

1

-1

0

1

2

3

4

5

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Soldata-igoera Batez besteko inflazioa

115

2014., 2015. eta 2016. urteetako inflazio-tasa txikiak (hurrenez hurren, % 0,16, -% 0,3 eta % 0,0) erabakigarriak izan ziren soldaten batez besteko igoera inflazioa baino handiagoa izan zedin. Hala ere, 2017. urtean zehar prezioek izandako igoeraren ondorioz (% 2,0), erosteko ahalmena galdu zuten soldatek berriro ere. Azken bi urteetan, soldata-igoera inflazioa baino handiagoa izan da, batez ere 2019an. Izan ere, urte horretan, hitzarmenetan itundutako soldata-igoera % 2koa izan zen, eta EAEko batez besteko inflazioa, berriz, % 1ekoa.

4.14. KOADROA

EAE-N ERAGINA DUTEN HITZARMENETAN ITUNDUTAKO SOLDATA-IGOEREN BILAKAERA (*)

NEGOZIAZIO KOLEKTIBOKO SOLDATA-IGOERAK Erreferentziazko urtea baino

lehen erregistratutako hitzarmenetan

Erreferentziazko urtean erregistratutako hitzarmenetan Indarreko hitzarmen guztietan

2007 4,32 4,16 4,23 2008 4,47 4,37 4,44 2009 2,59 2,69 2,60 2010 2,36 1,80 2,12 2011 3,50 2,70 3,16 2012 2,67 1,24 2,18 2013 1,33 0,76 0,93 2014 0,73 0,47 0,65 2015 0,58 0,68 0,62 2016 0,98 1,05 1,01 2017 1,32 1,68 1,48 2018 1,45 2,15 1,86 2019 1,88 2,25 2,00

(*) Urte bakoitzeko abenduaren 31ra arte erregistratutako hitzarmenak.

Hitzarmenak erregistratu ziren garaia erreferentzia gisa hartzen badugu (4.14. taula), krisia larriena izan zen urteetan (2010-2014), urte bakoitzean erregistratu ziren hitzarmenek soldata-igoera txikiagoak jasotzen zituzten, aurreko urteetan erregistratu ziren hitzarmenek urte horietarako jasotako igoera baino. 2015etik aurrera, berriz, joera alderantzizkoa izan zen, eta soldata-igoera handiagoak izan ziren urte bakoitzean erregistratutako hitzarmenetan aurreko urteetan erregistratutako hitzarmenetan baino. Hala, 2019an erregistratutako hitzarmenetan, % 2,25eko batez besteko soldata-igoera itundu zen; hau da, aurreko urteetan 2019rako erregistratutako hitzarmenetan adostutakoa (% 1,88) baino handiagoa.

2019rako itundutako batez besteko lanaldia 1.706 ordukoa izan zen EAEn aplikagarriak ziren indarreko hitzarmenetan, eta 1.751 ordukoa, Estatu osokoetan Indarrean zeuden eta lan-baldintzak eguneratuta zituzten hitzarmenetan 2019rako itundutako batez besteko lanaldia 1.706 ordukoa izan zen EAE osorako, 1.690 ordukoa EAEn negoziatutako hitzarmenetan, eta 1.729 ordukoa EAEn eragina duten estatu-mailakoetan. Estatu osoan aplikatzeko batez besteko lanaldia 1.751 ordukoa izan zen.


4.15. KOADROA

INDARREKO HITZARMENETAN 2019RAKO ITUNDUTAKO BATEZ BESTEKO LANALDIA

EAE-N NEGOZIATUAK (1) EAE-N APLIKAGARRIAK

(2) ESTATU OSOAN

APLIKAGARRIAK (3) Hitzarmen guztiak 1.690 1.706 1.751

Lehen sektorea -- 1.776 1.728 Industria 1.689 1.708 1.755 Eraikuntza 1.702 1.702 1.740 Zerbitzuak 1.688 1.706 1.752

(1) Urte bakoitzeko abenduaren 31ra arte erregistratutako hitzarmenak. (2) EAEn negoziatutako indarreko hitzarmenak gehi Estatuan indarrean daudenak eta EAEn eragina dutenak. (3) Estatu osoan aplikagarri diren hitzarmenak. Iturria: Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa eta LHK.

Lanaldiak jarduera-sektorearen arabera aztertzen baditugu (4.15. taula), ikusiko dugu batez besteko lanaldiak EAEn txikiagoak direla Estatu osoan baino, hala EAEn negoziatutako hitzarmenetan nola EAEn aplikagarri direnetan, lehen sektorean eta zerbitzu-sektorean izan ezik (lehen sektorean, EAEn ez da ia negoziaziorik egiten, eta horrenbestez, eragin handia du estatuko negoziazioak). Sektore-hitzarmenetan, 2019an EAErako itundutako urteko batez besteko lanaldia 1.713 ordukoa izan da, eta 1.686 ordukoa, enpresa-hitzarmenetarako (4.16. taula). Estatu osoan 2019rako itundutako batez besteko lanaldia 1.753 ordukoa izan da sektore-hitzarmenetarako, eta 1.716 ordukoa, berriz, enpresakoetarako.

4.16. KOADROA

2019AN EAE-N ETA ESTATU OSOAN INDARREKO HITZARMENETAN ITUNDUTAKO LANALDIAREN IRAUPENA (URTEKO ORDU-KOPURUA)

2019 EAE ESTATUA (*)

Guztira 1.706 1.751 Sektorea 1.713 1.753 Enpresa 1.686 1.716

(*) Ministerioak emandako informazioa, 2020/01/31koa. Iturriak: LHK eta Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa.

Aurreko urteetan gertatu bezala, 2019rako indarraldi arrunta zuten hitzarmenetan adostutako lanaldia sektore-hitzarmenetan handiagoa izan da enpresakoetan baino. Egoera bera nabaritu da Estatu osoan berritutako hitzarmenetan. Era berean, eremu horretan, 2019rako itundutako lanaldia nabarmen handiagoa da EAEri dagokiona baino, bai sektore-hitzarmenetan bai enpresakoetan.

Indarreko hitzarmenen % 11,4k lanaldi-murrizketak ditu, batez beste ordubete eta 42 minutukoak 2019an indarrean zeuden hitzarmen guztien % 11,4tan lanaldi-murrizketa bat hartu zen kontuan, aurreko urtekoarekin alderatuta (4.17. taula). Murrizketa horrek hitzarmenak indarrean zituzten langileen % 15,6 hartu zituen eraginpean.

117

Azken urteotan ikusi denez, lanaldia aurreko urtekoarekin alderatuta murriztu duten hitzarmenen kopuruak eta eraginpeko langileen ehunekoak gora egin dute. Izan ere, 2016an indarreko hitzarmenen % 3tan baino ez zen kontuan hartu lanaldiaren murrizketa. 2017an, berriz, ehunekoa % 5,6ra iritsi zen, 2018an % 8,5era eta 2019an % 11,4ra. Orobat, gora egin du murrizketa horien eraginpeko langileen ehunekoak, eta hitzarmenak indarrean dituzten langileen % 15,6ra iritsi da 2019an. 2018an, ehuneko hori % 8 izan zen, 2017an % 3,7, eta 2016an % 3,3.

4.17. KOADROA

AURREKO URTEAREKIKO LANALDI-MURRIZKETA IZAN DUTEN INDARREKO HITZARMEN KOLEKTIBOEN ETA HAIEN ERAGINPEKO PERTSONEN EHUNEKOAK*

2017 2018 2019

Hitzarmenak (%)

Eraginpeko pertsonak

(%)

Hitzarmenak (%)


(%)

Hitzarmenak (%)


(%) EAE guztira 5,6 3,7 8,5 8,0 11,4 15,6 EAEn erregistratuak 6,3 5,1 8,9 6,9 12,3 15,4 EAEn eragina duen estatu-eremua 4,1 2,2 7,4 9,3 8,5 15,8 * Abenduaren 31ra arte

Nolanahi ere, ehuneko horiek, azken urteetan handitu badira ere, aurreko garaietan erregistratutakoak baino txikiagoak dira, baita krisiaren lehen urteetan izandakoen aldean ere; esate baterako, 2009an, indarreko hitzarmenen % 22,9k hartu zituen kontuan aurreko urtearekiko lanaldi-murrizketak.

4.18. KOADROA ITUNDUTAKO LANALDIAREN MURRIZKETA. URTEKO ORDU-KOPURUA

2017KO LANALDIA, 2016KOAREKIKO



EAE guztira 0,4 1,5 1,7 EAEn erregistratuak 0,6 1 1,6 EAEn eragina duen estatu-eremua 0,1 2,1 1,8

Orobat, gora egin du lanaldi-murrizketaren ordu-kopuruak, eta guztizko batezbesteko haztatua urteko ordubete eta berrogeita bi minutukoa (1,7 ordu) izan da 2019an. Ikusi denez, murrizketa hori handiagoa izan da EAEn eragina duten estatu-mailako hitzarmenetan azken bi urteetan.


4.1.6. 2019AN INDARREAN ZEUDEN HITZARMEN KOLEKTIBOAK NEGOZIATU ETA SINATU ZITUZTEN ERAKUNDEAK

CCOO eta UGT dira sektore-hitzarmen gehien sinatu dituzten sindikatuak, eta, aldiz, enpresa-hitzarmen gehiago sinatu dituzte, proportzioan, LAB sindikatuak eta, batez ere, ELA sindikatuak Jarraian, EAEn negoziatu ziren eta 2019rako indarraldi arruntean zeuden hitzarmenen negoziazio-mahaietan parte hartu zuten erakunde sindikalei eta hitzarmen horien sinadurari buruzko informazioa emango dugu. Atal hori aztertzeko, alde batera utzi dira EAEn eragina duten estatu-mailako hitzarmenak. Hirugarren atalean aztertutako datuen arabera, 2019an 535 hitzarmen erregistratu eta egon ziren EAEn indarrean (ez dira aintzat hartu luzapen-egoeran edo iraungita zeuden hitzarmenak), eta euren eraginpean 183.930 langile zeuden. 4.19. grafikoan (hitzarmen-kopurua) eta 4.20. grafikoan (pertsona-kopurua), 2019an indarrean zeuden hitzarmenak negoziatu eta sinatu zituzten lau sindikatu nagusien arteko aldeak daude jasota. ELAk 2019an indarrean zeuden hamar hitzarmenetik ia zazpi sinatu zituen, eta hitzarmen horiek 2019an indarrean zegoen eta EAEn erregistratu zen negoziazio kolektiboaren eraginpeko langileen % 62,8 babesten zuten (% 60,2 2018an).

4.18. GRAFIKOA

ERAKUNDE SINDIKAL NAGUSIEN PRESENTZIA ETA SINADURA INDARREAN ZEUDEN HITZARMENETAN* (HITZARMEN-KOPURUA)

* EAEn negoziatu ziren eta 2019rako indarraldi arrunta zuten hitzarmenak

ELAk sinatutako hitzarmen guztien % 95,8 enpresa-hitzarmenak izan ziren, eta % 4,2, berriz, sektore-hitzarmenak. Sindikatu horrek sinatutako 15 sektore-hitzarmenek EAEn negoziatutako indarreko sektore-hitzarmenak dituzten langileen % 57,8 babesten zuten. ELAk sinatu zuten 313 enpresa-hitzarmenek, ordea, gure erkidegoan negoziatutako indarreko enpresa-hitzarmenak dituzten langileen % 72,3 babestu zuten.

417

211198

150

359

164180

136

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

ELA LAB CCOO UGT

Presentzia Sinatuak

119

ELAk 2019an negoziazio-mahaietan negoziatutako hitzarmenen % 86,1 sinatu zituen, aurreko urtean baino puntu bat gutxiago (% 87,1 2018an). LABek indarrean zeuden hamar hitzarmenetatik hiru sinatu zituen, eta hitzarmen horien eraginpean zeuden langileen % 43 babestu zuten (% 44,3 2018an). 18 sektore-hitzarmen sinatu zituen, eta, horien bidez, 49.397 langile babestu (EAEn negoziatu ziren eta indarrean zeuden sektore-hitzarmenak zituzten langileen % 41,3), eta 146 enpresa-hitzarmen, haien eraginpean 29.770 langile hartuz (EAEn negoziatu ziren eta indarrean zeuden enpresa-hitzarmenak zituzten langileen % 46,3).

4.19. GRAFIKOA

ERAKUNDE SINDIKAL NAGUSIEN PRESENTZIA ETA SINADURA INDARREAN ZEUDEN HITZARMENETAN* (ERAGINPEKO LANGILEAK)

* EAEn negoziatu ziren eta 2019rako indarraldi arrunta zuten hitzarmenak

CCOO sindikatuak 180 hitzarmen sinatu zituen, hau da, indarreko guztien % 33,6; hamar langileetatik zazpi zeuden haien eraginpean. Era berean, 91.095 langile (gure erkidegoan negoziatutako sektore-hitzarmenen eraginpeko langileen % 73,2) babestu zituzten 30 sektore-hitzarmen sinatu zituen, baita 34.498 langile (EAEn negoziatutako indarreko enpresa-hitzarmenen eraginpeko langile guztien % 53,7) babestu zituzten 150 enpresa-hitzarmen ere. Sindikatu hori da, negoziazio-mahaietan duen presentziaren arabera, hitzarmen gehien sinatu dituen sindikatua. UGTk azterlan honen xede diren hitzarmenen % 25,4 sinatu zituen (% 29,2 2018an); hamar langiletik zazpi zeuden haien eraginpean. 33 sektore-hitzarmen sinatu zituen, eta, horien bidez, 102.516 langile babestu (EAEn negoziatu ziren eta indarrean zeuden sektore-hitzarmenak zituzten langileen % 85,7), baita 110 enpresa-hitzarmen ere, haien eraginpean 28.192 langile hartuz (gure erkidegoan negoziatu ziren eta indarrean zeuden enpresa-hitzarmenak zituzten langileen % 43,9). CCOOrekin batera, negoziatzen dituen hitzarmenetatik gehien sinatzen dituen sindikatua da (% 90,7).

174.060162.336

155.993145.625

115.575

79.167

125.593 130.708

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

160.000

180.000

200.000

ELA LAB CCOO UGT

Presentzia Sinatuak


4.19. KOADROA

SINDIKATUETAKO ORDEZKARIEN PARTE-HARTZEA 2019AN INDARREAN ZEUDEN ETA EAE-N ERREGISTRATU ZIREN HITZARMENEN SINADURAN*

ELA LAB CCOO UGT USO ESK Beste batzuk Sind. g.** Guztira Hitzarmen kopurua 359 164 180 136 26 27 27 42

Guztizkoaren % % 67,1 % 30,7 % 33,6 % 25,4 % 4,9 % 5,0 % 5,0 % 7,9 Eraginpeko pertsonak 115.575 79.167 125.593 130.708 6.566 11.803 12.396 5.776

Guztizkoaren % % 62,8 % 43,0 % 68,3 % 71,1 % 3,6 % 6,4 % 6,7 % 3,1 Sektorea Hitzarmen kopurua 15 18 30 33 1 1 1 0

Guztizkoaren % % 36,6 % 43,9 % 73,2 % 80,5 % 2,4 % 2,4 % 2,4 % 0,0 Eraginpeko pertsonak 69.124 49.397 91.095 102.516 150 620 1.702 --

Guztizkoaren % % 57,8 % 41,3 % 76,1 % 85,7 % 0,1 % 0,5 % 1,4 % 0,0 Enpresa Hitzarmen kopurua 344 146 150 103 25 26 26 42

Guztizkoaren % % 69,6 % 29,6 % 30,4 % 20,9 % 5,1 % 5,3 % 5,3 % 8,5 Eraginpeko pertsonak 46.451 29.770 34.498 28.192 6.416 11.183 10.694 5.776

Guztizkoaren % % 72,3 % 46,3 % 53,7 % 43,9 % 10,0 % 17,4 % 16,6 % 9,0 (*) 19/12/31ra arte (**) Sindikatu gabeak

EAEn sinatu ziren eta indarrean zeuden hitzarmen kolektiboen % 51,2tan hartu zuten parte CONFEBASK osatzen duten erakundeek 2019an indarrean zeuden eta EAEn erregistratu ziren sektore-hitzarmen kolektiboetatik enpresa-erakunde sinatzaileei buruz lortutako informazioan (4.20. taulan lurralde-eremuaren arabera banakatuta dago) oinarrituta, ondorengo ondorioak atera daitezke. Adieraz dezagun, lehenik, 2019an indarrean zeuden 41 sektore-hitzarmenetatik sei sinatu zituztela, batera, CONFEBASK osatzen duen erakunderen batek (SEA, ADEGI eta CEBEK) eta beste enpresa-erakunde batzuetako ordezkariek. Araban, SEA erakundeak lurralde horretan indarrean zeuden hamahiru sektore-hitzarmenetako bost sinatu zituen; lurralde horretako pertsonen % 47,1 hartu zuten hitzarmenek. Beste enpresa-erakunde batzuek Arabako beste bederatzi sektore-hitzarmen sinatu zituzten (bat SEArekin batera), eta eraginpeko langileen % 81,3 babestu zituen. 2019an indarrean zegoen sektoreko negoziazio kolektiboari dagokionez, SEAren parte-hartzeak behera egin zuen; izan ere, aurreko ekitaldian sinatu zituen hitzarmenek eraginpeko langileen % 53,9 babestu zuten. 2019an sektore-hitzarmenak sinatu zituzten beste enpresa-erakunde batzuen parte-hartzeak gora egin zuen. Hitzarmen horiek eraginpeko langileen % 81,3 babestu zuten (% 75,3 2018an). Bizkaiari dagokionez, 2019an indarrean zeuden 16 hitzarmenetatik 11tan hartu zuen esku CEBEKek; hitzarmen horiek Bizkaiko langileen % 64,9 hartu zuten. Beste erakunde batzuek 10 sektore-hitzarmen sinatu zituzten (haietako bost CEBEKekin batera), eta, haien bidez, eremu horretako hitzarmenen eraginpeko langileen % 75,2ren lan-harremanak arautu zituzten. 2018an indarrean zegoen negoziazio kolektiboarekin alderatuta, CEBEKen parte-hartzeak behera egin du (% 93,1tik % 64,9ra).

121

4.20. KOADROA

2019AN EAE-N INDARREAN ZEUDEN SEKTORE-HITZARMEN KOLEKTIBOAK SINATU ZITUZTEN ENPRESA-ERAKUNDEAK

CONFEBASK (*) BESTE ERAKUNDE BATZUK

Hitzarmenak Eraginpeko pertsonak Hitzarmenak Eraginpeko

pertsonak EAE guztira 21 72.588 26 84.926

Araba 5 9.012 9 15.556 Bizkaia 11 47.220 10 54.686 Gipuzkoa 5 16.356 6 9.861 Lurralde artekoak 0 0 1 4.823

(*) Lurralde-eremuko hiru erakunde kidek osatua da: ADEGI (Gipuzkoa), CEBEK (Bizkaia) eta SEA (Araba).

Gipuzkoan, indarrean zeuden hamar sektore-hitzarmenetatik bost sinatu zituen ADEGI erakundeak. Hitzarmen horiek sektore-eremu horretako langileen % 80,5 hartu zituzten eraginpean. Beste erakunde batzuek sei sektore-hitzarmen sinatu zituzten guztira (haietako bat ADEGIrekin batera), eta eraginpeko langileen % 48,6ren lan-harremanak arautu ziren haien bitartez. 2018ko sektoreko negoziazio kolektiboarekin alderatuta, ADEGIren parte-hartzeak nabarmen egin zuen gora eraginpeko langileen kopuruari dagokionez. Halatan, 2018an, urte hartan indarrean zeuden sektore-hitzarmenen eraginpeko langileen % 41,5 babesten zuten sektore-hitzarmenetan hartu zuen parte. 2019an, berriz, ehuneko hori % 80,5era iritsi zen. Lurralde arteko eremuan, sektore-eremuko hitzarmen bakarra sinatu zen, eta CONFEBASKek ez zuen parte hartu. CONFEBASK osatzen duten erakundeek (CEBEK, ADEGI eta SEA) sinatutako hitzarmenak 2019an EAEn indarrean zeuden sektore-hitzarmenen % 51,2 izan ziren, eta eremu horretako langileen % 60,7 babestu zuten. Beste enpresa-erakunde batzuek hamar sektore hitzarmenetik sei sinatu zituzten, eta hitzarmen horien eraginpean zeuden langileak % 71 zen. Erakunde horien artean, ostalaritzaren eta garraioaren sektoreetako patronalak azpimarratu behar dira, beren garrantzia dela eta. 2018an indarrean zeuden hitzarmenekin alderatuta, gora egin du CONFEBASK osatzen duten erakundeek sinatutako hitzarmenen ehunekoak, baina hitzarmen horien eraginpeko langileen ehunekoa % 73,8tik % 60,7ra jaitsi da 2019an.


4.20. GRAFIKOA

ENPRESA-ERAKUNDEEN PARTE-HARTZEA 2019AN INDARREAN ZEUDEN ETA EAE-N ERREGISTRATU ZIREN SEKTORE-HITZARMEN KOLEKTIBOEN SINADURAN

HITZARMEN KOLEKTIBOAK (%) ERAGINPEKO PERTSONAK (%) CONFEBASK: % 51,2

CONFEBASK: % 60,7

% 14,6

% 31,7

Beste erakunde batzuk:

% 63,4

Beste erakunde batzuk:

% 71,0

123

4.1.7. HITZARMEN KOLEKTIBOEN INAPLIKAZIOAK17 EAE-N

2019. urtean, 9 inaplikazio aurkeztu ziren EAEn, hau da, aurreko urtekoen erdiak 2019an, Hitzarmen Kolektiboen Erregistroan aurkeztutako inaplikazioen kopuruak behera egin zuen bigarren urtez; hain zuzen, bederatzi inaplikazio aurkeztu ziren urtean, aurreko ekitaldikoen erdiak. Inaplikazio horien eraginpeko pertsonen kopuruari dagokionez, askoz gutxiago izan ziren; 2019ko inaplikazioen eraginpeko pertsonen kopurua nabarmen txikiagoa izan zen aurreko urteetan baino. Hain zuzen, 2019an inaplikazioek 55 pertsona hartu zituzten eraginpean; 2018an, 353 pertsona; 2017an, 483; 2016an, 449; eta 2015ean, 689. 2019ko inaplikazioen eraginpeko langileen kopurua (% 84,4) txikiagoa izan zen aurreko urtean baino. Azpimarratu beharra dago 2017an eta 2018an enpresa berak inaplikazio bana aurkeztu zuela. 2018ko inaplikazioak 238 pertsona hartu zituen eraginpean (urte hartako inaplikazioen eraginpeko langile guztien % 67,4), eta 2017koak, berriz, 300 pertsona (eraginpeko pertsona guztien % 62,1). Hau da, enpresa horren inaplikazioen ondorioz, nabarmen handitu zen urte horietako inaplikazioen eraginpeko pertsonen kopurua. 2019an EAEko Lan Agintaritzan gordailututako inaplikazio guztietatik, zortzitan hala jokatzeko erabakia hitzartu zuten bi aldeek kontsultaldian, eta, beste batean, hitzarmenaren batzorde paritarioan hartu zen erabakia. Halaber, adierazi beharra dago 2019an ez zaiola inaplikaziorik eskatu EAEko hiru alderdiko organoari (ORPRICCE), 2017an eta 2018an bezala. Sektoreak kontuan hartuta, zerbitzu-sektoreko enpresek aurkeztu zituzten 32 langile eraginpean hartu zituzten 5 inaplikazio, eraikuntza-sektoreko enpresek aurkeztu zituzten 21 langile eraginpean hartu zituzten beste 3 inaplikazio, eta industria-sektoreko enpresa batek erregistratu zuen bi pertsona eraginpean hartu zituen inaplikazio bakarra. Estatu osoari dagokionez, 2019an 1.044 inaplikazio aurkeztu ziren; hain zuzen, 22.280 langile zeuden haien eraginpean. Horrenbestez, % 5,8 handitu zen inaplikazioen kopurua, aurreko urtekoaren aldean; eragindako langileak ere gehitu ziren, hain zuzen, % 6,5.

17 2012ko lan-erreformak enpresei aukera eman die, ekonomia, teknika, antolakuntza edo produkzio-kausak daudenean, enpresaren eta langileen ordezkarien arteko adostasunez, aplikatzeko hitzarmenean aurreikusita dauden lan-baldintza jakinak enpresan ez aplikatzeko. Adostasunik lortzen ez bada, desadostasuna hitzarmenaren batzordearen iritzipean jar daiteke. Batzorde horrek esku hartzen ez badu edo akordiorik lortzen ez badu, alderdiek Precora jo beharko dute. Precok ez badu desadostasuna konpontzen, alderdietako edozeinek ORPRICCEra jo ahal izango du (haren egoitza LHKn dago).


1.044 inaplikazio horien % 93,1etan (972 inaplikazio), akordioa lortu zen kontsultaldian. 46 inaplikaziotan (% 4,4), hitzarmenaren batzorde paritarioan lortu zen akordioa. 17tan (% 1,6), alde biko organoaren bitartekoari esker lortu zen, eta bitan (% 0,2), berriz, organo horren laudo baten bidez. Zazpi kasutan (% 0,7), hiru alderdiko organo batek hartu zuen erabakia. 2019an ere, inaplikazioen % 63,9 zerbitzu-sektorean gertatu ziren nagusiki; eraikuntza-sektorea izan zen hurrena, inaplikazioen % 11,5ekin; eta, ondoren, industria (% 11,5) eta lehen sektorea (% 4). EAEn hitzarmenak ez aplikatzeko gaiei dagokienez, soldataren zenbatekoa edo ordainsari-sistema izan ziren 9 inaplikazioen 7ren gai nagusia. Beste bi inaplikazioetan, lanaldia, ordutegia eta lan-denboraren banaketa izan ziren gai nagusiak. Estatuan, aplikatu ez ziren lan-baldintzak soldaten zenbatekoarekin eta ordainsari-sistemarekin lotutakoak izan ziren; bakarrik edo beste gai batzuekin batera, inaplikazio guztien % 75,5 izan ziren. Adierazi beharra dago, bestalde, EAEn aurkeztu ziren inaplikazio guztietatik bost aurkeztu zirela Bizkaiko Lan Agintaritzaren aurrean, lau Gipuzkoan, eta bat ere ez Arabako Lurralde Historikoan. Azkenik, azpimarratzekoa da inaplikazioek eragindako pertsonen kopurua oso txikia dela eta nabarmen txikitzen ari dela, eta, gehienetan, prozedura kontsultaldian amaitzen dela, aldeen akordioaren bidez. Hau da, hiru alderdiko organoak oso gutxitan hartzen du esku.

4.21. GRAFIKOA

EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOA. INAPLIKAZIOEN ERAGINPEKO PERTSONAK

689

0

166120

403449

0

11356

280

483

0

309

21

153

353

0

240

18

9555

0 2 21 32

0

100

200

300

400

500

600

700

800

GUZTIRA Lehen sektorea Industria Eraikuntza Zerbitzuak

2015 2016 2017 2018 2019

125

4.1.8. NEGOZIAZIO KOLEKTIBOA SEKTORE PUBLIKOAN

2019. urterako, EAEko eremuan zein Estatuan, aurrekontu orokorrak luzatu egin ziren, ez baitziren esparru horietako legegintza-ganberetan lortu ekitaldi horretarako aurrekontu-legeak onartu ahal izateko akordio nahikoak. Hori dela eta, administrazio publikoetako langileentzako ordainsariak hauen bidez arautu ziren, hurrenez hurren, Estatuan eta EAEn: sektore publikoaren eremuan ordainsarien arloko premiazko neurriak onartzen dituen abenduaren 21eko 24/2018 Errege Lege Dekretuaren bidez, eta lansarien arloan 2019ko ekitaldirako presako aurrekontu-neurriei eta luzapenaren beste alderdi batzuei buruzko otsailaren 14ko 2/2019 Legearen bidez. 24/2018 Errege Lege Dekretuan, honako hau ezartzen da:

«Errege lege-dekretu honen edukiari dagokionez, bete egiten ditu ordainsarien inguruan sindikatuekin egindako akordioak, Espainiako Gobernuak eta CCOO, UGT eta CSIF sindikatuek sinatutako Enplegu publikoa eta lan-baldintzak hobetzeko II. Akordioaren esparruan lortutakoak. Akordio horrek urte anitzeko esparru bat ezartzen du, 2018tik 2020ra bitartekoa, eta, haren arabera, soldatei igoera finko bat eta ekonomiaren hazkundeari lotutako igoera osagarri bat aplikatuko zaizkie, Estatuko Aurrekontu Orokorren hurrenez hurreneko legeetan jaso beharko direnak».

Halaber, adierazten denez, Estatuko Administrazioko langileen ordainsariek ezin zuten % 2,25etik gorako igoera globala izan, 2018ko abenduaren 31n jasotzen zuten soldatarekin alderatuta. Aurrekoaz gain, 2018an Barne Produktu Gordinaren (BPGd) igoera (prezio konstanteetan) ehuneko 2,5 edo handiagoa balitz, ehuneko 0,25eko soldata-igoera gehituko litzateke, 2019ko uztailaren 1etik aurrerako ondorioekin. Adierazitako ehuneko 2,5etik beherako hazkundearen kasuan, igoera proportzionalki murriztuko da, ehuneko 2,5 horrekiko aldearen arabera. Horrela, beraz, igoera globalak honako hauek izango lirateke:

• BPGd-a 2,1 denean: % 2,30 • BPGd-a 2,2 denean: % 2,35 • BPGd-a 2,3 denean: % 2,40 • BPGd-a 2,4 denean: % 2,45

Aurrekoarekin bat etorriz, eta EAEko Administrazio Orokorraren eremuan, otsailaren 14ko 2/2019 Legean ezartzen da sektore publikoko langileen ordainsariek % 2,25eko igoera izango dutela 2018. urteko ordainsarien aldean. Geroago, 2018an Barne Produktu Gordinaren (BPGd) igoera (prezio konstanteetan) % 2,5 baino handiagoa izan zela egiaztatu ondoren (urtetik urterako aldakuntza % 3,5 izan zen 2018an), soldatak beste % 0,25 igo ziren uztailaren 1etik aurrerako ondorioekin, eta, beraz, sektore publikoko ordainsarien urteko batez besteko igoera % 2,38koa izan zen.


Funtzionarioen urteko lanaldiari dagokionez, aurreko urtekoarekiko aldaketarik gabe jarraitu zuen administrazio publiko guztietan. 2019. urterako, ez zen argitaratu foru-administrazioen zerbitzura diharduten funtzionarioentzako negoziazio kolektiboaren ondoriozko akordiorik. Hala ere, Bizkaiko Lurralde Historikoaren 2019rako Aurrekontu Orokorrei buruzko abenduaren 27ko 8/2018 FORU ARAUAk honako hau ezarri zuen Bigarren Xedapen Gehigarriaren 3. puntuan:

“Ordainsariek 2019ko ekitaldian gehikuntza izatea erabakitzen da, eta Bizkaiko Foru Aldundiko Gobernu Kontseiluak zein foru-sektore publikoko gainerako erakundeetan horretarako baimena duten organo eskudunek honela zehaztuko dute zenbatekoa den: 2019. urtean ordainsarietan aurreko urtekoen aldean (aurreikusitako baterakuntza egin ondoren) izango den gehikuntzaren ehunekoa EAEko kontsumo-prezioen indizearen igoerarena izango da; behar izanez gero, ehuneko hori oinarrizko araudiarekin bat etorriz ezartzen den gehieneko ordainsari-ehunekora arte gehituko da (finkoa eta aldagarria), Funtzio Publikorako Estatu Idazkaritzaren 2018ko martxoaren 22ko Ebazpenaren eranskineko lehen idatz-zatian ezartzen denaren arabera; horren bidez, argitaratu egin da enplegu publikoa eta laneko inguruabarrak hobetzeko Gobernuaren eta sindikatuen arteko II. Akordioa”.

Arau horrek, beraz, Estatuko eremuan Espainiako Gobernuaren eta CCOO, UGT eta CSIF erakunde sindikalen artean lortutako akordioa ezartzen du gehieneko igoera-muga gisa. Akordio hori aipatutako 24/2018 Errege Lege Dekretuan estatu-mailan onartutako igoeraren oinarria da. Tokiko administrazioaren eremuan, 2010eko abenduaren 31n amaitu zen Lan Harremanetarako Akordio Marko Orokorraren (Udalhitz) indarraldia; EUDELek eta sindikatuek (ELA, CCOO eta UGT) 2008an sinatu zuten akordio hori. 24/2018 Errege Lege Dekretuan xedatutakoari jarraikiz, bertan ezarritako soldata-igoerak toki-administazioko funtzionarioak ere eraginpean hartzen ditu.

127

4.2. LAN-GATAZKAK

4.2.1. ALDERDI NAGUSIAK

Grebak nabarmen ugaldu dira, eta gatazka gutxiago aurkeztu dira Precon. 2019an, 772 lan-gatazka erregistratu ziren guztira EAEn. Haietatik, 308 grebak izan ziren, eta 464, Precon aurkeztutako gatazkak. Aurreko urtearekin alderatuta, Precon aurkeztutako gatazken kopurua txikitu egin zen, eta gora egin zuten bai greba-kopuruak, bai haietako parte-hartzaileen kopuruak.

4.21. KOADROA

LAN-GATAZKAK EAE-N LAN-GREBAK PRECO-N AURKEZTUTAKO GATAZKAK

Gatazka-kopurua Parte-hartzaileak Gatazka-kopurua Eraginpeko pertsonak 2007 204 46.492 353 81.607 2008 232 41.183 406 79.792 2009 280 27.117 361 141.313 2010 298 38.090 454 128.464 2011 240 18.640 530 109.632 2012 278 21.600 420 72.033 2013 350 37.020 1.349 453.819 2014 236 17.126 581 160.280 2015 184 10.608 573 186.645 2016 164 13.735 613 200.406 2017 214 59.505 494 134.363 2018 264 48.696 476 110.190 2019 308 79.860 464 117.988

4.2.2. LAN-GREBAK EAE-N 2019an, 308 lan-greba egin ziren guztira EAEn; 79.860 langilek hartu zuten parte haietan, eta 391.830 egun geratu ziren lan egin gabe. 2018ko datuekin alderatuta, greba-kopurua % 16,7 handitu zen, eta lan egin gabeko egunen kopurua, % 64. Bestalde, greba horietan parte hartutako langileen kopurua % 253,5 handitu zen. 2019ko greben ondoriozko gatazken datuak azken 12 urteetako handienak izan dira, batez ere parte-hartzaileei dagokienez, eta bereziki lan egin gabeko lanaldien kopuruari erreparatuta; izan ere, 2015etik etengabe handitu da lan egin gabeko lanaldien kopurua.


4.22. KOADROA

LAN-GREBAK (EAE)




BAKOITZEKO


BAKOITZEKO 2007 204 46.492 112.497 228 551 19,4 2008 232 41.183 73.769 178 318 14,3 2009 280 27.117 126.184 97 451 37,2 2010 298 38.090 179.519 128 602 37,7 2011 240 18.640 83.935 78 350 36,0 2012 278 21.600 130.930 78 471 48,5 2013 350 37.020 140.391 106 401 30,3 2014 236 17.126 56.648 73 240 26,5 2015 184 10.608 18.222 58 99 13,7 2016 164 13.735 58.157 84 355 33,9 2017 214 59.505 96.423 278 451 13,0 2018 264 48.696 110.838 184 420 18,2 2019 308 79.860 391.830 259 1.272 4,9


Erakunde-eremuari dagokionez (pribatua/publikoa), lan egin gabeko greba, parte-hartzaile eta lanaldi gehienak eremu pribatukoak dira, aurreko urteetan bezala. Hala ere, greba horietako batzuk, nahiz eta sektore publikoan egin ez, Administrazioaren finantzaketaren mendeko sektoreetan gertatu dira, hala nola itunpeko irakaskuntzan eta etxez etxeko laguntzan.

4.22. GRAFIKOA

GREBEN ONDORIOZ LAN EGIN EZ DIREN EGUNAK ESPARRUEN ARABERA: PRIBATUA/ PUBLIKOA (EAE, 2014-2019)


2019an, gatazka gehienak sektorialak izan ziren, eta lan egin gabeko lanaldi guztien % 84,7 eragin zuten. Enpresetako grebek, berriz, gainerako % 15,3 eragin zuten.

50.062

12.963

56.25583.190 88.124

391.224

6.586 5.259 1.90213.233

22.714606

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

450.000

2014 2015 2016 2017 2018 2019

Pribatua Publikoa

129

Bi gatazka sektorialek, Bizkaiko industria siderometalurgikoarenak eta itunpeko irakaskuntzarenak, greben ondorioz lan egin ez ziren lanaldien % 80 baino gehiago eragin zuten. 2019an gatazka-kopuruan izandako gorakada handia bi gatazka sektorialen ondorio izan zen batik bat. Bizkaiko industria siderometalurgikoarena izan zen horietako bat, eta itunpeko irakaskuntzarena, bestea; azken horrek eragin txikiagoa izan zuen, nahiz eta lurraldeartekoa izan. Sektore horietako langileek egindako lanuzteek, oro har, grebengatik lan egin ez ziren lanaldien % 80 baino gehiago eragin zuten.

Negoziazio kolektiboa da 2019ko gatazken arrazoi nagusia; aurreko urtearekin alderatuta, gora egin du. Orobat, negoziazio kolektiboa izan zen 2019ko gatazken arrazoi nagusia; izan ere, aurreko urtearekin alderatuta, gora egin zuen. Hala, greben % 74,1 eragin zuen negoziazio kolektiboak, eta, haietan, langileen % 95,9k hartu zuen parte. Halaber, galdutako lanaldi guztien % 97,2 eragin zuen. 2018an, berriz, ehuneko horiek % 60,2, % 36,5 eta % 46,5 izan ziren, hurrenez hurren. Industrian bildu ziren parte-hartzaile gehien grebetan (guztizkoaren % 82,3) eta lan egin gabeko lanaldietan (% 81,2)

4.23. GRAFIKOA

GREBEN ONDORIOZ LAN EGIN EZ DIREN EGUNAK, SEKTOREAREN ARABERA (EAE, 2014-2019)


885 4 7 0 0 641.018 1.086 6.856 880 86 785

18.330 9.308 29.77018.724

28.242

318.078

36.415

7.82421.524

76.819 82.51072.903

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

2014 2015 2016 2017 2018 2019

Nekazaritza Eraikuntza Industria Zerbitzuak


Gatazkak sektore ekonomikoen arabera aztertuz gero, ikusiko dugu greba guztien % 73,1 zerbitzu-sektorean izan zela, gatazka horiek langile guztien % 17,4ri eragin ziola, eta lanaldi guztien % 18,6 galdu zela. Industrian, bestalde, hau eragin zuten gatazkek: greba guztien % 24,4, parte-hartzaileen % 82,3 eta lan egin gabeko lanaldien % 81,2. Horrenbestez, zerbitzu-sektorean izan zen greba gehien, baina industrian izan zen eragindako langileen eta galdutako lanaldien kopururik handiena, batez ere Bizkaiko industria siderometalurgikoaren gatazkaren ondorioz. Horrek aldaketa bat dakar aurreko urtearekin alderatuta; izan ere, 2018an, zerbitzu-sektorean gertatu zen gatazka gehien, greba-kopurua, greba horietan parte hartu zuten pertsonen kopurua edo lan egin gabeko lanaldien kopurua aztertuz gero (hurrenez hurren, % 70,1, % 88,5 eta % 74,4). Bestalde, 2019an, eraikuntzan izan zen lan egin gabeko lanaldien % 0,2, eta lehen sektorean, berriz, % 0,02. Bi sektore horietako gatazka-maila oso txikia da industriakoa eta zerbitzu-sektorekoa baino, eta, gainera, askoz langile gutxiago dituzte.

4.23. KOADROA

LAN-GREBAK (ESTATUA)




BAKOITZEKO


BAKOITZEKO 2007 751 492.150 1.182.782 655 1.575 19,2 2008 810 542.508 1.508.719 670 1.863 22,2 2009 1.001 653.483 1.290.852 653 1.290 15,8 2010 984 340.776 671.498 346 682 15,8 2011 777 221.974 485.054 286 624 17,5 2012 878 323.871 1.290.114 369 1.469 31,9 2013 994 448.024 1.098.480 451 1.105 19,6 2014 777 217.047 620.568 279 799 22,9 2015 615 170.528 497.483 277 809 23,3 2016 641 183.120 388.912 286 607 17,0 2017 730 225.723 594.253 309 814 21,1

20181 726 338.671 907.631 466,5 1.250 21,4 2019 2 856 261.934 840.834 306 982 25,7

(1) Ez da greba orokorrei edo fiskal, magistratu eta epaileen grebei buruzko daturik sartu. (2) Behin-behineko datuak. Ez da greba orokorrei buruzko daturik sartu. Iturria: Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa.

Estatu osoari dagokionez, % 17,9 handitu zen greba-kopurua 2019an, baina parte-hartzaileen kopurua eta lan egin gabeko lanaldien kopuruak behera egin zuten, % 22,7 eta % 7,4, hurrenez hurren. Edonola ere, datu horiek kontu handiz hartu behar dira; izan ere, txosten hau egin denean, 2019ko datuak behin-behinekoak ziren eta berrikusteko prozesuan zeuden. 2019an, 259 pertsonak hartu zuten parte, batez beste, greba bakoitzean EAEn; aurreko urtean baino 75 pertsona gehiagok, hain zuzen. Hazkunderik handiena grebaren ondorioz lan egin ez ziren lanaldien batez besteko kopuruak izan zuen: 1.272 izan ziren, eta 2018an, berriz, 420.

131

Era berean, EAEn greban egon zen langile bakoitzak lan egin gabeko orduen kopuruak nabarmen egin zuen gora: 2018ko 18,2 orduetatik 2019ko 39,3 orduetara. Azkenik, greben batez besteko iraupena 13,2 egunekoa izan zen 2019an; hots, 2018an baino 2,6 egun handiagoa izan zen, eta 2010-2019 aldiko batezbestekoa (10,5 egun) baino handiagoa.

4.24. KOADROA

LAN-GREBAK JARDUERA-SEKTOREAREN ARABERA (EAE)



BAKOITZEKO

2014

Guztira 236 17.126 56.648 26,5 Nekazaritza 3 106 885 66,8 Industria 91 4.868 18.330 30,1 Eraikuntza 9 183 1.018 44,5 Zerbitzuak 133 11.969 36.415 24,3

2015


2016


2017

Guztira 214 59.505 96.423 13,0 Nekazaritza 0 0 0 -- Industria 68 5.356 18.724 28,0 Eraikuntza 11 586 880 12,0 Zerbitzuak 135 53.563 76.819 11,5

2018

Guztira 264 48.696 110.838 18,2 Nekazaritza 0 0 0 -- Industria 76 5.546 28.242 40,7 Eraikuntza 3 69 86 10,0 Zerbitzuak 185 43.081 82.510 15,3

2019

Guztira 308 79.860 391.830 39,3 Nekazaritza 1 3 64 170,7 Industria 75 65.749 318.078 38,7 Eraikuntza 7 197 785 31,9 Zerbitzuak 225 13.911 72.903 41,9



4.25. KOADROA

LAN-GREBAK LURRALDE HISTORIKOAREN ARABERA

GREBAK PARTE-HARTZAILEAK

LAN EGIN GABEKO EGUNAK

PARTE-HARTZAILEAK

GREBA BAKOITZEKO


BAKOITZEKO


BAKOITZEKO

GREBEN BATEZ BESTEKO IRAUPENA

(EGUNAK)

2010

EAE 298 38.090 179.519 128 602 37,7 11,3 Araba 59 2.392 10.361 41 176 34,7 13,6 Bizkaia 144 20.092 85.960 140 597 34,2 9,8 Gipuzkoa 95 15.606 83.198 164 876 42,6 12,3

2011


2012


2013


2014


2015


2016


2017


2018


2019

EAE 308 79.860 391.830 259 1.272 39,3 13,2 Araba 52 3.469 9.922 67 191 22,9 5,7 Bizkaia 119 72.579 345.686 610 2.905 38,1 9,7 Gipuzkoa 137 3.812 36.222 28 264 76,0 19,0


133

4.2.3. PRECO-N AURKEZTUTAKO GATAZKAK 2019. urtean, bere hiru lurralde-zerbitzuen bitartez jarraitu du Lan Harremanen Kontseiluak Preco akordioa (Lan Gatazkak Ebazteko Borondatezko Prozedurei buruzko Lanbide arteko Akordioa) kudeatzen. 2000ko otsailaren 16an (66. zenbakiko EHAA, 2000ko apirilaren 4koa), Euskal Autonomia Erkidegoko ordezkaritzarik handieneko sindikatu- eta enpresa-konfederazio guztiek sinatu zuten akordio hori. Lehendabizi, 2019an zehar eskatutako prozedurei buruzko informazioa eskainiko dugu, Preco akordioa erabiliz bideratutako gatazken ikuspegi orokorra emateko. Ondoren, urte horretan bertan amaitutako prozedurei buruzko informazioa emango da, kudeaketa eta emaitzak aztertzeko.

% 2,5 eskaera gutxiago aurkeztu ziren Precon 2019an, 464 eskaera aurkeztu ziren Precon, eta 117.988 langile izan ziren guztira haien eraginpean. Hau da, aurreko urtean baino % 2,5 eskaera gutxiago aurkeztu ziren, baina % 3,3 langile gehiago izan ziren haien eraginpean. Krisi ekonomikoaren eta lan-erreformen urteek gatazka kolektiboko eskaeren gorakada handia eragin zuten. 2013an izan zuen gailurra eskaera-kopuruak. Urte hartan, 1.349 gatazka sortu ziren, sektore publikoan 2012ko abenduko aparteko ordainsaria kentzeagatik eta, batez ere, hainbat hitzarmenen aurreraeraginaren amaieragatik. Azken faktore hori dela eta, enpresa askok horri buruzko jakinarazpena bidali zieten euren langileei, eta horiek jakinarazpenen aurkaratze masiboa egin zuten.

4.24. GRAFIKOA

GATAZKA KOLEKTIBORAKO EGINIKO ESKAERAK: 2003-2019

Iturria: LHK.

377 352 344 364 353406

361

454530 420

1.349

581 573 613494 476 464

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019


Harrezkero, egoerak normaltasunera jo zuen azkar, hurrengo hiru ekitaldietan 600 gatazka inguru egon baitziren. 2017an eta 2018an, gatazka-kopurua nabarmen txikiagoa izan zen, baina krisiaren aurreko urteetakoa baino handiagoa. 2019an aurkeztutako eskabideak aurreko urtekoak baino gutxiago izan arren, 2008aren aurreko ekitaldietakoak baino gehiago izan ziren artean ere. Gatazken esparru-motari dagokionez, enpresa-esparrukoak izan ziren gehienak, ohikoa den moduan. Zortzi kasutan soilik aurkeztu ziren sektore oso bati eragin zioten eskaerak, baina nabarmen gehitu ziren aurreko urtearekin alderatuta, 2018an lau sektoretan gertatu baitzen hori. Gainerako eskaerak enpresa-esparruko gatazken ingurukoak ziren; haietako 39 sektore publikoko enpresetan eta erakundeetan (% 8,6), eta beste 417ak, berriz, sektore pribatukoetan (% 91,4).

Industriako gatazka-kopuruak txikitzen jarraitu zuen, eta zerbitzu-sektorekoak, ordea, handitzen

4.25. GRAFIKOA

PROZEDUREN BANAKETA EHUNEKOTAN, ARLO EKONOMIKOAREN ARABERA. 2005-2019

Iturria: LHK.

Sektore ekonomikoen arabera, 2019an gora egin zuen berriro zerbitzu-sektorean aurkeztutako gatazken kopuruak, eta behera, industria-sektorean. Zehazki, aurkeztutako prozedura guztien % 31,9ra jaitsi zen industria-sektoreko gatazka-kopurua; zerbitzu-sektorekoa, berriz, aurkeztutako prozesura guztien % 61,8ra handitu zen. 2006 baino lehenagoko segida historikoan, industria-sektoreko gatazkak gatazka guztien % 55 ziren gutxi gora-behera, eta zerbitzu-sektorekoak, % 43 inguru. Urte hartan, industria-sektoreko gatazken pisu erlatiboa apaltzen hasi zen, eta zerbitzu-sektorekoenak, gora egiten, 2014tik 2017ra bitartean oszilazio txikiak izan baziren ere.

43,6

39,244,7 46,7

52,953,3

62,8

57,3

61,7

55,2

65,3

63,8

53,6

60,7 61,8

54,9 59,352,4 52

45,443,2

33,5

36,9

35,5

39,9

30,931,3

37,433

31,9

0

10

20

30

40

50

60

70

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Zerbitzuak Industria

135

Orobat, adierazi behar da zerbitzu-sektorean, azken urteotan, gatazka gehienak administrazio publikoek azpikontratatutako jardueretan edo haien finantzaketaren mende dauden jardueretan gertatu zirela.

4.26. KOADROA

PRECO-N AURKEZTUTAKO GATAZKA KOLEKTIBOAK ARABA BIZKAIA GIPUZKOA EAE

Gatazka- kopurua

Eragindako pertsonak

Gatazka- kopurua


Gatazka- kopurua


Gatazka- kopurua


2000 47 9.477 102 36.652 73 18.559 222 64.688 2001 64 10.369 159 78.586 100 11.874 323 100.829 2002 80 15.368 172 71.076 81 20.606 333 107.050 2003 92 41.634 180 63.311 105 35.176 377 140.121 2004 85 74.211 177 25.104 90 8.501 352 107.816 2005 65 44.212 182 26.137 97 21.839 344 92.188 2006 83 21.004 195 20.438 86 7.044 364 48.486 2007 84 27.033 182 45.349 87 9.225 353 81.607 2008 111 35.484 213 33.630 82 10.678 406 79.792 2009 71 64.749 202 67.675 88 8.889 361 141.313 2010 101 52.787 237 65.326 116 10.351 454 128.464 2011 126 35.605 302 59.386 102 14.641 530 109.632 2012 96 20.760 220 41.477 104 9.796 420 72.033 2013 203 95.109 739 214.253 407 144.457 1.349 453.819 2014 148 59.971 289 85.874 144 14.435 581 160.280 2015 94 34.688 326 138.650 153 13.307 573 186.645 2016 133 38.793 319 143.871 161 17.742 613 200.406 2017 103 36.694 245 45.786 146 51.883 494 134.363 2018 109 55.872 253 46.230 114 12.088 476 114.190 2019 131 40.620 232 62.160 101 15.208 464 117.988

Iturria: LHK.

Gatazka-motei dagokienez, enpresen erabakiekin edo jarduerarekin lotutakoak izan ziren gehienak (% 54,5, 253 eskaera) 2019an. Haietan, enpresaren neurriak inpugnatu ziren; gehienetan, lan-baldintzen funtsezko aldaketei ekin baino lehen enpresan ezinbestez bideratu behar den negoziazioan izandako porrotak edota omisioak. Lege-arauen eta hitzarmen kolektiboen interpretazioaren edo aplikazioaren ondorioz sortutako gatazkak eskaeren % 29,7 (138 eskaera) izan ziren. Haien pisu erlatiboa txikitu egin zen eskaeren guztizko kopuruan. Eskaera gehienak (% 81,8) hitzarmen kolektiboen interpretazioari edo betetzeari buruzko desadostasunekin lotuta egon ziren. Aitzitik, 2019an, nabarmen ugaritu dira hitzarmen kolektiboen edo enpresa-itunen negoziazioen geldialdiekin edo desadostasunekin lotutako gatazka kolektiboak; hain zuzen, 55 eskaera izapidetu ziren (guztizkoaren % 11,8), eta, aurreko urtean, 43. Aurkeztutako gainerako gatazkak honela banakatzen dira: 12 eskaera, sindikatu batek enpresa batean duen afiliazio-ehunekoa egiaztatzeko, aukera hori Precoren aplikazio-arauetan onartuta baitago, hitzarmen kolektiboetan batzuetan aurreikusitako sindikatu-eskubideak baliatu ahal izateko eskatzen diren egiaztatze-betebeharrei erantzute aldera; 3 eskaera, hitzarmen kolektiboaren batzorde paritario baten barruan sortutako desadostasun bati buruz; eta askotariko 3 gatazka.


Halaber, aipatu diren 464 gatazka kolektiboez gain, gatazka indibidual bat ere izapidetu zen 2019an, Precoko Batzorde Paritarioak bere garaian hartutako erabakiarekin bat etorriz. Batzorde horrek erabaki zuen zenbait enpresa-hitzarmenetan xedatutakoa onartzea; izan ere, hitzarmen kolektiboaren interpretaziotik edo aplikaziotik eratorritako gatazka indibidualak Precoren prozeduren bidez izapidetzeko baimena ematen dute hitzarmen horiek.

2019an, gatazken konpontze-tasak gora egin zuen, bai eta alderdiek profesional bat izendatzen duten prozeduren kopuruak ere 2019an, gatazken konpontze-tasa —urte horretan amaitutako eskaera guztien arteko adostasun- eta laudo-tasa— % 26,5ekoa izan zen; hau da, 2,9 puntu handitu zen, aurreko urteko konpontze-tasarekin (% 23,6) alderatuta. 2019an, gatazken konpontze-maila 2008-2012 urteetako batezbestekoaren (% 26) oso antzekoa izan zen. 2008ko krisiaren aurreko urteetako datuei erreparatzen badiegu, berriz, aldea handiagoa da, urte haietan konpondutako gatazken batez besteko ehunekoa % 32tik gorakoa izan baitzen. Benetan izapidetutako eskabide guztiak alderatzen baditugu (atzera eman zirenak eta izapidetzeko ez onartzeagatik eta kontrako aldea ez agertzeagatik amaitutzat jo zirenak kenduta), konpondutako gatazken ehunekoa, errealitatetik hurbilen dagoena, % 29,8 izango litzateke. Azkenik, aipatu behar da aldeek profesional bat izendatu zuten prozeduren kopuruak gora egin zuela: 2018an amaitutako prozedura guztien % 5,3 izan ziren, eta 2019an, % 9. Horrek esan nahi du gatazkari irtenbidea bilatzeko jarrera handiagoa izan zutela aldeek.

4.26. GRAFIKOA

PROZEDUREN EMAITZAK ORO HAR: 2012-2019


405

1.266

598541

649

504 508 490

117 131 119 125167 147 120 130

288

1.135

479416

482

357388 360

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Amaituta Konponduta Konpondu gabe

137

4.3. ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEAK 4.3.1. EAE-KO ENPLEGU-ERREGULAZIOKO

ESPEDIENTEAK, GUZTIRA Enplegu-erregulazioko espedienteak administrazio-prozedurak dira, eta hiru ondorio eduki ditzakete langileen eta enpresen arteko kontratu-harremanetan: lanaldia murriztea, lan-harremanak aldi baterako etetea eta kontratua bertan behera uztea. Ildo horretan, adierazi beharra dago ondorio horietako bat, bi edota hirurak eragin ditzakeela espediente batek, ondorio horietako batek ez baititu besteak baztertzen. Behar bezala justifikatutako kausen arabera eta proportzioan gertatzen dira ondorio horiek. Aurreko urteetan, atal honetan, Euskal Administrazioari zein Administrazio Zentralari jakinarazitako enplegu-erregulazioko espedienteak hartzen ziren kontuan18. Hala ere, txosten hau egitean Administrazio Zentralari jakinarazitako espedienteei buruzko informazio xehaturik ez dagoenez, EAEko administrazioari jakinarazitako prozeduretan soilik jarriko dugu arreta, 2019. urteari dagokionez. Beraz, merkataritza-arloko epaitegian Konkurtso Legearen (22/2003 Legea, uztailaren 9koa) 64. artikuluan araututako konkurtso-prozeduraren esparruan izapidetutakoak alde batera utziko ditugu.

Enplegu Erregulazioko Espedienteak: Enpresek edo langileen legezko ordezkariek eskumeneko lan-administrazioko agintaritzaren aurrean aurkezten dituzten prozedurak, bai lan-harremanak eteteko edo bertan behera uzteko, bai kausa ekonomikoen, teknologikoen edo ezinbesteko kausen ondorioz edo kontratugileen nortasun juridikoa iraungitzeagatik lanaldi-murrizketak ezartzeko. Iturria: Eusko Jaurlaritza. Lan eta Justizia Saila.

Enplegu-erregulazioko espedienteen kopuruak eta haiek eragindako pertsonen kopurua txikitu egin da 2019an, guztira 193 espediente izapidetu ziren Euskal Administrazioaren aurrean, aurreko ekitaldian baino 5 gutxiago; haietako 20 atzera bota edo artxibatu ziren, azkenean. Bestalde, izapidetutako espedienteen (atzera botatakoak edota artxibatutakoak barne) eraginpeko pertsonen kopurua 2018koa baino % 21,6 txikiagoa izan zen.

18 Prozedura bi autonomia-erkidegotan edo gehiagotan kokatutako lantokiei edo langileei dagokienean, Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioko Enplegu Zuzendaritza Nagusiak izango du enplegu-erregulazioko prozeduraren berri. Salbu eta enpresako langileen % 85 gutxienez autonomia-erkidego bateko lurralde-esparruan badago eta enpresa horretan espedientearen eraginpeko langileak badaude; kasu horretan, prozedura autonomia-erkidegoko lan-administrazioko agintaritzaren aurrean egingo da.


4.27. KOADROA

ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEAK EAE-N ESPEDIENTE-

KOPURUA ERAGINPEKO PERTSONAK

Guztira Murrizketa Etendura Iraungipena

2017

Euskal Administrazioak izapidetuak 285 4.733 613 2.947 1.173

Jakinaraziak 266 4.342 481 2.864 997

Atzera emanak edota artxibatuak 19 391 132 83 176

2018

Euskal Administrazioak izapidetuak 198 3.740 368 2.671 701

Jakinaraziak 187 3.187 355 2.299 533

Atzera emanak edota artxibatuak 11 553 13 372 168

2019

Euskal Administrazioak izapidetuak 193 2.933 250 2.257 426

Jakinaraziak 173 2.449 219 1.933 297

Atzera emanak edota artxibatuak 20 484 31 324 129 Iturria: Lan eta Justizia Saila.

4.3.2. EAE-KO ADMINISTRAZIOARI JAKINARAZITAKO ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEAK

Hemendik aurrera, jakinarazitako espedienteak soilik aztertuko ditugu, beraz, alde batera utziko ditugu artxibatutako edo atzera emandako espedienteak.

4.27. GRAFIKOA

EAE-N JAKINARAZITAKO ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEEK ERAGINDAKO PERTSONEN KOPURUAREN BILAKAERA. 1993-2019.


EEE-en kopuruaren eta haien eraginpeko pertsona-kopuruaren bilakaerak oso zeregin estua du ekonomiaren joanarekin, grafikoan ikusten denez. Hartan, ekonomiaren atzeraldietan izapidetu ziren espediente-kopuru gehien.

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

100.000

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

139

2019an, gure erkidegoan lantokiak dituzten enpresek enplegu-erregulazioko 173 espediente jakinarazi zizkioten EAEko administrazioari, eta, guztira, 2.449 langile gelditu ziren espediente haien eraginpean. Kopuru horien arabera, urtetik urterako datuei begira, % 7,5 txikitu zen espediente-kopuruak, eta % 23,2, haien eraginpeko langileenak.

Jakinarazitako enplegu-erregulazioko espedienteen eraginpeko pertsonen kopurua % 23,2 txikitu zen. Beherakada hori nabarmen aipagarria izan zen iraungipeneko EEE-etan: % 44,3 Enplegu-erregulazioko espedienteen eraginpeko pertsonen hiru laurdenen baino gehiagoren (% 78,9) kasuan, aldi batez eten zen langilearen eta enpresaren lan-harremana. Espedienteen % 12,1etan, bertan behera gelditu zen kontratua, eta, gainerako % 9tan, lanaldia murriztea izan zen espedientearen helburua. Eragindako pertsonen kopuruak behera egin du hiru kasuetan, aurreko ekitaldiarekin alderatuta. Iraungipen-espedienteek eragindako pertsonen kopurua % 44,3 txikitu zen; murrizketen eta etenduren kasuetan, berriz, urte arteko beherakada % 38,3koa eta % 15,9koa izan zen, hurrenez hurren. Gainera, 2019an, espedienteek batez beste eragindako langileen kopurua ere txikitu zen: 14,2 langile izan ziren, batez beste. 2017ko batezbestekoa 16,3 izan zen espediente bakoitzeko, eta 2018koa, berriz, 17.

Estatuan, oro har, espediente-kopuruak gora egin zuen (% 3), baita eragindako pertsonen kopuruak ere (% 22) Estatuan, azken urteetan, EAEkoaren antzeko joera egon da; alegia, jakinarazitako espedienteen kopurua zein eragindako pertsonen kopurua txikitu egin dira. Hala ere, 2019an, Estatuan, espediente-kopuruak eta eragindako pertsonen kopuruak gora egin zuten (hurrenez hurren, % 3 eta % 22), iraungipeneko eta jarduera eteteko EEE-ek eragindako pertsonen kopurua handitu zelako (hurrenez hurren, % 54,7 eta % 12,1). Aitzitik, lanaldia murrizteko espedienteei dagokienez, eragindako langileen kopurua % 23,2 txikitu zen.

4.28. KOADROA

ONARTUTAKO ETA/EDO JAKINARAZIRIKO ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEAK (ESTATUA)

ESPEDIENTE-KOPURUA

ERAGINPEKO PERTSONAK GUZTIRA Murrizketa Etendura Iraungipena

2007 3.794 58.401 226 32.433 25.742 2008 6.249 148.088 2.675 104.841 40.572 2009 19.434 549.282 20.591 465.215 63.476 2010 17.269 302.746 38.270 211.942 52.534 2011 21.168 343.629 60.636 215.012 67.981 2012 35.521 483.313 99.724 300.713 82.876 2013 28.415 379.972 75.505 234.116 70.351 2014 13.497 159.566 31.457 92.234 35.875 2015 7.336 100.522 13.652 62.298 24.572 2016 5.397 86.576 8.570 53.658 24.348 2017 3.564 57.497 8.427 28.257 20.813 2018 3.127 72.896 3.610 49.329 19.957 2019 3.220 88.927 2.771 55.285 30.871

Iturria: Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa. 2020ko martxoko datuak.


Akordioaren araberako azterketa 2019an, EAEn, ezinbesteko espedienteak alde batera utzita, espedienteen % 76,5etan lortu zen aldeen arteko akordioa; 2018an eta 2017an baino gutxiago (hurrenez hurren, % 85 eta % 87,8). Akordiorik gabeko EEE horien eraginpeko langileak eraginpeko pertsona guztien % 52,3 izan ziren (ezinbesteko kasuetan izan ezik). Bestalde, aurreko urtearekin alderatuta txikitu zen arren, bi aldeen adostasuna lortu zuten espedienteek eragindako pertsonena (% 47,7) baino handiagoa izaten jarraitu zuen.

Jarduera eteteko eta lanaldia murrizteko espedienteetan, akordiorik gabeko EEE-en eraginpean zeuden langileen ehunekoa handiagoa izan zen (% 55 eta% 53,9, hurrenez hurren), eta deuseztatzearen eraginpean zeudenen kasuan, berriz, txikiagoa (% 34,1).

4.29. KOADROA

ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEAK EAE-N ESPEDIENTE-



2017

Kop.

Guztira 266 4.342 481 2.864 997 Akordioa 231 3.418 363 2.394 661 Akordiorik ez 32 880 118 427 335 Ezinbesteko kasua 3 44 0 43 1

% Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Akordioa 86,8 78,7 75,5 83,6 66,3 Akordiorik ez 12,1 20,3 24,5 14,9 33,6 Ezinbesteko kasua 1,1 1,0 0,0 1,5 0,1

2018

Nº Guztira 187 3.187 355 2.299 533 Akordioa 136 1.259 156 630 473 Akordiorik ez 24 1.872 198 1.616 58 Ezinbesteko kasua 27 56 1 53 2


2019

Nº Guztira 173 2.449 219 1.933 297 Akordioa 111 1.140 101 846 193 Akordiorik ez 34 1.252 118 1.034 100 Ezinbesteko kasua 28 57 0 53 4



141

Sektoreen araberako azterketa 2019an, EEE-en kopururik handiena industrian gertatu zen: 91 espediente aurkeztu ziren, eta 1.894 pertsonari eragin zien (guztien % 52,6 eta % 77,3, hurrenez hurren). Jarraian, zerbitzu-sektorekoak izan ziren bigarren ugarienak: 72 espediente (% 41,6) eta eragindako 457 langile (% 18,7). Ondoren, eraikuntzakoak egon ziren: 10 espediente eta eragindako 98 pertsona (hurrenez hurren, % 5,8 eta % 4). Lehen sektorean ez zen espedienterik egin. 2018an, zerbitzu-sektorean izapidetu zen espediente gehien, eta handiena izan zen eragindako pertsonen ehunekoa (guztizkoaren % 55,6 eta % 53,0, hurrenez hurren). Urte hartan, industria bigarren lekuan geratu zen: espedienteen % 28,3 eta eragindako langileen % 42,4.

2018an, hirugarren sektorekoak izan ziren espediente eta eragindako pertsona gehienak (hurrenez hurren % 55,6 eta % 77,3) 2019an, industrian erregistratutako EEE-en kopurua % 71,7 handitu zen aurreko urtearekin alderatuta; espediente horiek eragindako pertsonak % 40,2 egin zuen gora. Eraikuntzan, espedienteen kopurua % 11,1 handitu zen arren (2018an baino espediente bat gehiago), eragindako pertsonen kopurua % 6,7 murriztu zen; zerbitzuetan, berriz, EEE-en kopuruak eta eragindako pertsonen kopuruak behera egin zuten (hurrenez hurren, –% 30,8 eta –% 72,9).

4.30. KOADROA

ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEAK EAE-N, JARDUERA-SEKTOREAREN ARABERA ESPEDIENTE-



2017

Guztira 266 4.342 481 2.864 997 Lehen sektorea 2 41 0 8 33 Industria 106 3.203 285 2.379 539 Eraikuntza 29 214 12 143 59 Zerbitzuak 129 884 184 334 366

2018

Guztira 187 3.187 355 2.299 533 Lehen sektorea 21 42 1 41 0 Industria 53 1.351 145 952 254 Eraikuntza 9 105 2 73 30 Zerbitzuak 104 1.689 207 1.233 249

2019

Guztira 173 2.449 219 1.933 297 Lehen sektorea 0 0 0 0 0 Industria 91 1.894 163 1.641 90 Eraikuntza 10 98 2 66 30 Zerbitzuak 72 457 54 226 177


Azkenik, esan behar da aurreko ekitaldietan bezala, industriako espedienteek eragin zietela langile gehieni, batez beste, espediente bakoitzeko (20,8 pertsona espediente bakoitzeko). Eraikuntzan eta hirugarren sektorean, berriz, batez beste 9,8 eta 6,3 pertsonari eragin zien espediente bakoitzak; hortaz, batezbestekoak nabarmen txikiagoak izan ziren. Edonola ere, nabarmentzekoa da sektore guztietan espedienteen batez besteko tamaina txikitu egin dela aurreko ekitaldiarekiko.


Lurralde historikoen araberako azterketa 2019an, EAEko administrazioari jakinarazitako espedienteen kopurua % 23,2 txikitu zen Bizkaian; Araban eta Gipuzkoan, berriz, gora egin zuen (hurrenez hurren, % 3,8 eta % 12,9). Dena den, espedienteek eragindako pertsonen kopurua % 2,6 handitu zen Gipuzkoan, baina, Araban eta Bizkaian, % 73,2 eta % 1,5 txikitu zen, hurrenez hurren.

Eragindako pertsonen kopuruak behera egin du Araban (–% 73,2) eta Bizkaian (–% 1,5), baina gora egin du Gipuzkoan (+% 49,6). Lurraldeen araberako banaketak erakusten du Bizkaikoak izan zirela EAEn jakinarazitako espediente gehienak (% 43,9): 76 espediente, guztira. Gipuzkoan, berriz, 70 espediente (% 40,5) jakinarazi ziren, eta, Araban, 27 (% 15,6). Eragindako pertsonei dagokienez, Bizkaiak erdiak baino gehiago izan zituen (1.239 langile, guztizkoaren % 50,6). Gipuzkoan, 845 pertsona (% 34,5) izan ziren, eta Arabako datuak askoz txikiagoak izan ziren: 365 pertsona,% 11,9. Horrek esan nahi du espedienteen eraginpean zeuden langileen batez besteko kopuruak apur bat gora egin zuela Bizkaian eta Gipuzkoan (16,3 eta 12,1 pertsona, hurrenez hurren); Araban, berriz, nabarmena txikitu zen kopuru hori: espediente bakoitzeko 5,2,5 langile zeuden 2018an, eta 13,5, 2019an.

4.31. KOADROA

ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEAK ARABAN ESPEDIENTE-


Guztira Murrizketa Etendura Iraungipena 2017 30 1.330 65 1.190 75 2018 26 1.364 102 1.167 95 2019 27 365 26 288 51 Iturria: Lan eta Justizia Saila.

4.32. KOADROA

ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEAK BIZKAIAN ESPEDIENTE-


Guztira Murrizketa Etendura Iraungipena 2017 145 1.824 280 985 559 2018 99 1.258 110 879 269 2019 76 1.239 83 1.059 97 Iturria: Lan eta Justizia Saila.

4.33. KOADROA

ENPLEGU-ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEAK GIPUZKOAN ESPEDIENTE-


Guztira Murrizketa Etendura Iraungipena 2017 91 1.188 136 689 363 2018 62 565 143 253 169 2019 70 845 110 586 97 Iturria: Lan eta Justizia Saila.

143

4.4. LANEKO EZBEHAR-TASA 4.4.1. LANEKO EZBEHAR-TASAREN BILAKAERA

HISTORIKOA (EAE-ESTATUA; 2010-2018) Txosten honen aurreko edizioetan bezala, EAEko eta Estatuko laneko ezbehar-tasaren bilakaera historikoa aztertuko dugu lehenik, Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioak emandako informazioaren arabera. Argitu behar da ministerio horrek 2019. urteari buruzko datuen aurrerapena argitaratu badu ere (datu horiek hurrengo atalean daude jasota), indizeen bidezko konparaziozko analisia erabateko datuak erabiliz egiten dela eta kasu horretan aztertutako azken urtea 2018. urtea izan dela. 2018an, intzidentzia- eta maiztasun-indizeek behera egin zuten EAEn, eta beren horretan jarraitu zuten Estatuan

Intzidentzia-indizea: Erreferentziazko aldi batean gertatutako istripuen kopurua arriskuaren eraginpean egondako pertsonen batez besteko kopuruarekin erlazionatzen du. Maiztasun-indizea: Istripu-kopurua benetan lan egindako orduen guztizko kopuruarekin erlazionatzen du. Iturria: Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa.

4.34. KOADROA

LANALDIAN GERTATU DIREN ETA BAJA ERAGIN DUTEN LANEKO EZBEHAR-INDIZEAK (EAE, ESTATUA) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Intzidentzia-indizea* EAE 42,9 38,8 32,9 32,4 32,4 34,1 34,8 36,0 33,9 Estatua 40,0 36,3 29,5 30,1 31,1 32,5 33,6 34,1 34,1

Maiztasun-indizea EAE 28,1 25,3 21,5 21,8 21,7 23,2 23,9 24,6 23,2 Estatua 25,1 22,8 18,6 19,3 20,0 21,0 21,7 22,0 22,0

Intzidentzia-indizea** (istripu hilgarriak)

EAE 4,7 5,0 3,9 3,6 3,6 2,7 4,9 3,5 4,4 Estatua 4,0 3,9 3,3 3,3 3,4 3,7 3,8 3,7 3,7

Maiztasun-indizea (istripu hilgarriak)

EAE 3,1 3,2 2,6 2,5 2,4 1,9 3,4 2,4 3,0 Estatua 2,5 2,5 2,1 2,1 2,2 2,4 2,5 2,5 2,4

* Mila langileko istripuak ** Ehun mila langileko istripuak 2016. urteaz geroztik, lan-istripua gertatu eta urtebeteko epean gertatutako heriotza guztiak hartzen dira istripu hilgarritzat, hasierako larritasuna edozein izanik ere. Beraz, seriearen haustura bat dago istripu hilgarrien intzidentzia- eta maiztasun-indizeetan, 2015. urtearen eta 2016. urtearen artean. Iturria: Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa.

2010etik 2014ra bitartean, EAEko ezbehar-indizeak pixkanaka txikitu ziren, baina, 2015etik aurrera, intzidentzia- eta maiztasun-indizeek goranzko joera bat hasi zuten. Joera hori 2018an eten zen; ekitaldi horretan, bi indize horiek behera egin zuten gure erkidegoan.


Estatu osoari dagokionez, inflexio-puntua EAEn baino bi urte lehenago iritsi zen. Izan ere, 2013. urtetik aurrera ezbehar-indizea gora egiten hasi zen, eta gorakada horrek 2017. urtera arte iraun zuen. 2018an, lan-istripuen intzidentzia- eta maiztasun-indizeak aurreko urtekoen antzekoak izan ziren. Istripu hilgarrien kasuan, gure erkidegoan gorakada bat izan zen 2018an, eta Estatu osoko balioak, berriz, aurreko urtekoen antzekoak izan ziren. EAEko intzidentzia- eta maiztasun-indizeak Estatu osokoak baino handiagoak izan ohi dira, baina konparazio hori egiteko garaian kontuan hartu behar da enpresa-sarearen osaera desberdina dela. Izan ere, industria-sektoreak pisu erlatibo handiagoa du EAEn Estatu osoan baino.

4.4.2. LANEKO EZBEHAR-TASA EAE-N ETA ESTATUAN 2019AN. ALDERDI NAGUSIAK

2019an, EAEko laneko ezbehar-tasak 38.626 pertsona hartu zituen eraginpean, hau da, aurreko urtean baino % 8,9 gehiago

4.35. KOADROA

EAE-KO LANEKO EZBEHAR-TASA (BAJA IZANDAKO PERTSONAK) Lanaldian baja eragin zuten istripuak

In itinere Lanaldian + In Itinere baja eragin

zuten istripuak Gaixotasun profesionalak Guztira

Guztira Larritasunaren arabera Sektorearen arabera

Arinak Larriak Hilgarriak Nekaz. Indust. Eraik. Zerb. Traumatikoak Ez-traumatikoak 2009 35.200 34.932 233 35 718 12.996 6.274 15.212 4.008 -- -- 1.067 40.275 2010 34.106 33.846 225 35 667 12.454 5.769 15.216 4.002 -- -- 1.042 39.150 2011 30.628 30.392 199 37 665 11.460 4.379 14.124 3.384 -- -- 1.028 35.040 2012 25.604 25.412 160 32 616 9.320 3.143 12.525 3.324 28.858 70 860 29.788 2013 24.611 24.445 138 28 574 8.611 2.562 12.864 3.349 27.881 79 777 28.737 2014 24.816 24.651 137 28 639 8.792 2.527 12.858 3.279 28.045 50 895 28.990 2015 26.641 26.460 153 28 659 9.094 2.555 14.333 3.580 30.161 60 999 31.220 2016 28.090 27.918 138 34 673 9.861 2.640 14.916 3.512 31.534 68 1.145 32.747 2017 29.629 29.443 161 25 664 10.281 2.898 15.786 3.935 33.500 64 1.445 35.009 2018 30.115 29.912 169 34 641 10.524 2.998 15.952 3.857 33.901 71 1.512 35.484 2019 33.007 32.819 162 26 679 11.794 3.766 16.768 4.099 37.044 62 1.520 38.626 Iturria: Osalan (2009tik 2011ra bitarteko ekitaldiak: laneko ezbehar-tasaren estatistika-laburpena. 2012tik aurrera, abenduko hileko

txostenak, datu metatuak).

Osalanek (Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Erakundeak) argitaratutako datuen arabera, 2019an EAEko laneko ezbehar-tasak 38.626 langile hartu zituen eraginpean (gaixotasun profesionalen eta lanaldian zein in itinere gertatutako istripuen ondorioz baja hartu zuten pertsonak). Haietatik, % 85,5ek lanaldian gertatutako eta baja eragindako istripuak jasan zituen, % 10,9k in itinere gertatutako istripuak, eta % 3,9k gaixotasun profesionalak. Lanaldian gertatutako istripu arinek % 9,7ko igoera izan zuten, eta lanaldian gertatutako istripu larriek eta istripu hilgarriek, berriz, behera egin zuten (% 4,1 eta % 23,5, hurrenez hurren)

145

Baja eragin zuten ezbeharren guztizko tasak urtetik urterako igoerak izan zituen 2014. urteaz geroztik, eta 2019an % 8,9ko igoera izan zuen aurreko urtearekin alderatuta. Zehazki, lanaldian gertatutako istripuen eraginpeko pertsonen kopuruak urtetik urterako % 9,6ko igoera izan zuen 2019an, baja eragin zuten eta in itinere gertatu ziren istripuak izan zituzten pertsonen kopurua % 6,3 handitu zen, eta gaixotasun profesionalak jasan zituzten pertsonen kopurua, berriz, % 0,5 handitu.

Lan-istripua: langileak besteren kontura egiten duen lanagatik edo haren ondorioz jasaten duen gorputz-lesio oro, baita lantokira joatean edo itzultzean jasaten dituenak ere. Gaixotasun profesionala: besteren kontura egindako lanaren ondorioz hartutako gaixotasuna. Iturria: Gizarte Segurantzaren Lege Orokorra (8/2015 Legegintzako Errege Dekretua, urriaren 30ekoa)

Adierazi beharra dago lanaldiko ezbehar-tasak izan duen igoera handia istripu arinen gorakadaren ondorioa izan dela. Izan ere, istripu arinek % 9,7ko igoera izan zuten, istripu larriek % 4,1eko beherakada, eta 2018an baino 8 istripu hilgarri gutxiago erregistratu ziren (-% 23,5). Lanaldiko ezbehar-tasa sektoreen arabera aztertuta, ikus daiteke 2019an istripuaren ondorioz baja hartutako pertsonen erdiak (% 50,8) zerbitzu-sektorekoak direla. Hala ere, sektore bakoitzean lan egiten duten pertsonen ehunekoa kontuan hartuta, zerbitzu-sektoreak du ezbehar-tasarik txikiena, termino erlatiboetan. Ezbeharren guztizko kopuruari dagokionez, hau da sektoreen ordena, zerbitzu-sektorearen ondoren: industria, eraginpeko pertsonen herenak baino gehiago (% 35,7) izan zituena; eraikuntza (% 11,4); eta, azkenik, lehen sektorea (% 2,1). Urtetik urterako bilakaerari dagokionez, lehen sektorean gora egin zuen ezbehar-tasak (% 5,9). Industrian, eraikuntzan eta zerbitzuetan, berriz, % 12,1, % 25,6 eta % 5,1eko igoerak izan ziren, hurrenez hurren.

Istripu traumatikoak: kanpoko eragile batek sortutakoak. Oro har, bat-batekoak eta bortitzak diren ekintzek eragiten dituzte (makadurak, erredurak, zauriak, hausturak eta abar).

Istripu ez-traumatikoak: patologia endogenoak, hala nola bihotzekoak eta garun-isuriak. Gaixotasun profesionaltzat hartzen ez badira ere, lan-baldintzek eragin dezakete haiek gertatzea.

Lanaldian zein in itinere gertatutako istripuen ondorioz baja hartu zuten pertsonak kontuan hartuta, eta ezbehar traumatikoak eta ez-traumatikoak bereizita, egiazta dezakegu lan-istripuen % 99,8 ezbehar traumatikoak izan zirela, gehien-gehienak arinak.


4.36. KOADROA

LAN-ISTRIPU TRAUMATIKOAK ETA EZ-TRAUMATIKOAK (LANALDIAN ETA IN ITINERE) EAE-N, LARRITASUNAREN ARABERA

ISTRIPU TRAUMATIKOAK ISTRIPU EZ-TRAUMATIKOAK Arinak Larriak Hilgarriak Guztira Arinak Larriak Hilgarriak Guztira

2017 33.302 175 23 33.500 31 24 9 64 2018 33.696 179 26 33.901 32 28 11 71 2019 36.838 189 17 37.044 32 17 13 62

Iturria: Osalan.

4.37. KOADROA

ESTATUKO LANEKO EZBEHAR-TASA* (BAJA IZANDAKO PERTSONAK) Lanaldian baja eragin zuten istripuak

In itinere Gaixot. Profes. Guztira


Arinak Larriak Hilgarriak Nekaz. Indust. Eraik. Zerb. 2008 804.959 797.257 6.892 810 33.010 210.765 186.655 374.529 90.720 11.504 907.183 2009 617.440 611.626 5.182 632 27.681 142.497 122.614 324.648 79.137 9.691 706.268

2010 569.523 564.019 4.935 569 27.487 130.321 100.542 311.173 76.441 8.765 654.729

2011 512.584 507.637 4.396 551 28.059 115.440 78.966 290.119 68.566 8.805 589.955

2012 408.537 404.347 3.738 452 25.358 88.642 51.327 243.210 62.686 7.466 478.689

2013 404.284 400.447 3.390 447 27.695 83.623 41.994 250.972 63.746 7.599 475.629

2014 424.625 420.829 3.329 467 30.250 87.188 43.043 264.144 66.474 8.112 499.211

2015 458.023 454.029 3.479 515 32.577 94.923 48.813 281.710 71.225 9.073 538.321

2016 489.065 484.912 3.657 496 33.144 101.588 53.579 300.754 77.170 9.886 576.121

2017 515.082 510.682 3.904 496 35.512 107.141 61.375 311.054 81.524 10.140 606.746

2018 532.977 528.412 3.991 574 35.400 113.162 69.420 314.995 84.511 11.382 628.870

2019 549.569 544.820 4.207 542 36.329 119.030 80.102 314.108 85.658 12.934 648.161 (*) Aldakuntzak kontu handiz interpretatu behar dira, 2019ko datuak behin-behinekoak direlako. Iturria: Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioa. (2019ko martxoko datuak).

2019an, istripu hilgarrien % 43,3 ez-traumatikoak izan ziren Hala ere, ezbehar ez-traumatikoetan, istripu hilgarrien ehunekoa askoz handiagoa izan zen; hain zuzen, 2019an, istripu ez-traumatikoen % 21 izan ziren, eta istripu hilgarri guztien % 43,3. Bilakaerari dagokionez, istripu traumatikoen kopurua 2018koa baino % 9,3 handiagoa izan zen, eta ez-traumatikoena, berriz, % 12,7 txikiagoa. In itinere gertatutako istripu larriak 6 izan ziren 2016an, 2017an 7, eta 2018an 3. 2019an, berriz, 4 pertsona hil ziren in itinere gertatutako lan-istripu baten ondorioz.

147

Estatuan, ezbehar-tasa % 3,1 handitu zen 2019an Baja eragin zuten ezbeharren tasa neurri txikiagoan handitu da Estatuan (% 3,1) EAEn (% 8,9) baino. Ezbehar-motaren arabera, lanaldian eta in itinere gertatutako istripuen ondorioz baja hartu zuten langileen kopurua apur bat handitu zen (hurrenez hurren, % 3,1 eta % 1,4), eta gaixotasun profesionalen eraginpeko pertsonen kopurua, ordea, % 13,6 handitu zen.

4.28. GRAFIKOA

LANEKO EZBEHAR-TASAREN INTZIDENTZIAREN BILAKAERA (EAE ETA ESTATUA)

(Lanaldian ezbeharra izan duten langileak/landunak) x 1.000

Iturria: Egileak egina, Osalanen, Eustaten, Lan eta Gizarte Ekonomiako Ministerioaren eta EINen datuetan oinarrituta.

* Behin-behineko datuak. 2019ko urtarrilean argitaratutako datuak.

Lanaldian gertatutako ezbeharraren ondorioz baja hartu zuten pertsonen ratioa zertxobait handitu zen 2019an aurreko urtearekin alderatuta, eta mila landuneko 34,9ra iritsi zen 2019an, lanaldian gertatutako ezbeharraren ondorioz baja hartu zuten pertsonen ratioak gora egin zuen zertxobait EAEn, eta mila landuneko 34,9ra iritsi zen (32,3koa izan zen 2018an). Estatu osoan ere gora egin zuen, eta erregistratutako mila landuneko 26,9 pertsonatik 27,8ra igo zen 2018tik 2019ra bitarte.

45,1

37,2 36,433,1

28,5 27,8 28,229,8 31,1 32,3 32,3

34,9

39,3

32,330,4

27,8

23,2 23,6 24,5 25,6 26,7 26,8 26,9 27,8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

EAE ESTATUA

*


4.4.3. LANEKO EZBEHAR-TASA EAE-N: SEKTOREAREN ETA LURRALDE HISTORIKOAREN ARABERAKO AZTERKETA

4.38. KOADROA ENPLEGUA ETA EZBEHAR-TASA EAE-N

GUZTIRA LEHEN SEKTOREA INDUSTRIA ERAIKUNTZA ZERBITZUAK Lanaldian gertatu diren eta baja eragin duten istripuak

2017

EAE 29.629 664 10.281 2.898 15.786 Araba 5.299 113 2.184 392 2.610 Bizkaia 15.443 347 4.664 1.721 8.711 Gipuzkoa 8.887 204 3.433 785 4.465

2018


2019


Landunak (milakoak) (1)*

2017

EAE 918,2 10,5 197,5 47,8 662,4 Araba 138,5 2,6 36,4 7,2 92,4 Bizkaia 472,9 3,8 88,9 23,7 356,5 Gipuzkoa 306,8 4,1 72,3 16,9 213,5

2018

EAE 935,1 10,8 205,6 49,8 668,9 Araba 143,0 2,5 35,2 6,7 98,6 Bizkaia 481,2 4,1 89,5 25,1 362,5 Gipuzkoa 311,0 4,2 81 17,9 207,9

2019

** EAE 946,2 9,8 202,3 51,3 682,8

Araba 144,7 2,2 36,5 5,8 100,2 Bizkaia 485,2 5,0 81,8 28,2 370,2 Gipuzkoa 316,3 2,7 83,9 17,4 212,4

(Istripuak/Landunak) X 1000

2017


2018


2019

** EAE 34,9 69,3 58,3 73,4 24,6

Araba 42,5 52,3 67,2 85,5 30,7 Bizkaia 34,7 77,4 64,4 77,6 24,3 Gipuzkoa 31,7 65,6 48,5 62,2 22,1

(1) BJA (Eustat). * 2019ko urtarrilean argitaratutako datuak. ** Behin-behineko datuak. Iturria: Egileak egina, Osalan eta Eustaten datuetan oinarrituta.

EAEko ezbehar-tasaren azterketa sektorearen arabera eginez gero ikus dezakegunez, mila landuneko istripuen kopuruak sektore guztietan gora egin bazuen ere, indar handiagoarekin egin zuen eraikuntzan, lehen sektorean eta industrian. Zerbitzuen sektorean, berriz, hazkundea nabarmen txikiagoa izan zen. Erregistratutako ratiorik handiena eraikuntzaren sektorekoa izan zen berriz (73,4 istripu mila landuneko). Gainera, nabarmen igo zen aurreko urtearekin alderatuta (mila landuneko 60,2 istripu erregistratu ziren urte hartan).

149

Atzetik, lehen sektorea kokatu zen, 69,3ko ratioarekin. Kasu horretan ere, igoera handia izan da 2018koarekin alderatuta (59,4 urte hartan). Industria bitarteko toki batean geratu zen, mila landuneko 58,3 istripurekin, eta, kasu horretan ere, igoera handia izan da 2018ko kopuruarekin alderatuta (51,2 urte hartan). Bestalde, ratiorik txikiena zerbitzuen sektorekoa izan zen (24,6), eta sektore horretan bertan izan zen igoerarik txikiena aurreko urtearekin alderatuta. Izan ere, urte horretan, mila landuneko 23,8 istripu erregistratu ziren sektore horretan.

Lurraldeei erreparatuta, termino erlatiboetan, Arabak izan zuen laneko ezbehar-ratiorik handiena 1.000 landuneko (42,5). Bizkaiak eta Gipuzkoak 34,7ko eta 31,7ko ratioak izan zituzten, hurrenez hurren 2018an, Bizkaian, 16.829 langilek hartu zuten baja istripuaren ondorioz; hau da, EAEko guztien % 50,1ek. Gipuzkoan, berriz, 10.033 pertsona egon ziren egoera horretan; hots, EAEko guztien ia herenak (% 30,3). Azkenik, Araban lan-istripua izan zuten 6.145 langileak EAEko guztien % 18,6 izan ziren. 2018ko ekitaldiarekin alderatuta, ikusiko dugu lan-istripuaren ondorioz baja hartu zuten pertsonen kopuruak gora egin zuela hiru lurraldeetan; hain zuzen, % 11,9 Araban, % 9,8 Gipuzkoan eta % 8,7 Bizkaian. Termino erlatiboetan, lanaldiko ezbeharraren ondorioz baja hartu zuten pertsonen mila landuneko ratioak agerian utzi du, 2018an bezala, Araban izan zuela ezbehar-tasak intzidentzia-mailarik handiena (42,5). Bizkaian, berriz, 34,7ra iritsi zen, eta, azkenik, Gipuzkoan, 31,7 pertsonak hartu zuten baja, mila landuneko, lanaldiko istripuaren ondorioz. 2018. urtearekin alderatuta, intzidentziak 4,1 puntuko igoera izan zuen Araban, 2,3 puntukoa Gipuzkoan eta 2,5 puntukoa Bizkaian. Jarduera-sektorearen arabera, Gipuzkoa izan zen sektore guztietan EAEko batezbestekoa baino intzidentzia txikiagoa izan zuen lurralde bakarra.


4.39. KOADROA

LANEKO EZBEHAR-TASA LURRALDE HISTORIKOAREN ARABERA (BAJA HARTUTAKO LANGILEAK) Lanaldian baja eragin zuten istripuak

In itinere Gaixot. Profes. Guztira


Arinak Larriak Hilgarriak Nekaz. Indust. Eraik. Zerb.

2009

EAE 35.200 34.932 233 35 718 12.996 6.274 15.212 4.008 1.067 40.275 Araba 6.652 6.610 41 1 128 2.819 947 2.758 683 109 7.444 Bizkaia 17.825 17.682 118 25 389 5.910 3.654 7.872 2.116 473 20.414 Gipuzkoa 10.723 10.640 74 9 201 4.267 1.673 4.582 1.209 485 12.417

2010

EAE 34.106 33.846 225 35 667 12.454 5.769 15.216 4.002 1.042 39.150 Araba 6.505 6.454 46 5 102 2.764 923 2.716 772 109 7.386 Bizkaia 17.255 17.143 91 21 374 5.673 3.293 7.915 2.090 424 19.769 Gipuzkoa 10.346 10.249 88 9 191 4.017 1.553 4.585 1.140 509 11.995

2011

EAE 30.628 30.392 199 37 665 11.460 4.379 14.124 3.384 1.028 35.040 Araba 5.732 5.683 43 6 106 2.492 703 2.431 566 136 6.434 Bizkaia 15.540 15.444 80 16 358 5.177 2.473 7.532 1.826 466 17.832 Gipuzkoa 9.356 9.265 76 15 201 3.791 1.203 4.161 992 426 10.774

2012

EAE 25.604 25.412 160 32 616 9.320 3.143 12.525 3.324 860 29.788 Araba 4.705 4.659 40 6 84 1.928 500 2.193 602 99 5.406 Bizkaia 12.968 12.886 68 14 346 4.221 1.741 6.660 1.761 380 15.109 Gipuzkoa 7.931 7.867 52 12 186 3.171 902 3.672 961 381 9.273

2013


2014


2015


2016

EAE 28.090 27.918 138 34 673 9.861 2.640 14.916 3.512 1.145 32.747 Araba 5.251 5.217 30 4 122 2.102 371 2.656 613 147 6.011 Bizkaia 14.437 14.349 65 23 365 4.421 1.595 8.056 1.786 562 16.785 Gipuzkoa 8.402 8.352 43 7 186 3.338 674 4.204 1.113 436 9.951

2017


2018


2019

EAE 33.007 32.819 162 26 679 11.794 3.766 16.768 4.099 1.520 38.626 Araba 6.145 6.112 27 6 115 2.454 496 3.080 802 192 7139 Bizkaia 16.829 16.738 79 12 387 5.270 2.188 8.984 2.039 759 19627 Gipuzkoa 10.033 9.969 56 8 177 4.070 1082 4.704 1.258 569 11.860

Iturria: Osalan.

151

4.4.4. LANEKO EZBEHAR-TASA EAE-N: SEXUAREN ARABERAKO AZTERKETA

Laneko ezbeharren intzidentzia handiagoa da gizonen artean, sektore guztietan. Osalanek argitaratutako datuen arabera, 2019an, lanaldiko ezbehar-tasa 18koa izan zen 1.000 emakume langileko. Datu hori gizonena (50) baino nabarmen txikiagoa da. Ildo horretan, zenbait faktore garrantzizkoak dira; esate baterako, zerbitzu-sektorean, gizon baino emakume gehiago dago lanean, eta sektore horretan da txikiena ezbehar-tasa, arestian ikusi dugunez. Halaber, lanbide jakin batzuen maskulinizazioa aipatu beharra dago (eraikuntzarena, adibidez). Nolanahi ere, ezbehar-tasak datu erlatiboak ematen ditu, eta, agerian jartzen duenez, sektore guztietan, ezbeharren intzidentzia-maila txikiagoa da emakumeen artean. Lanaldian zein in itinere hildako 30 pertsonetatik, 27 gizonak ziren, eta 3 emakumeak

4.29. GRAFIKOA

LANALDIAN BAJA ERAGINDAKO EZBEHARREN INTZIDENTZIA* EAE-N, SEKTOREAREN ETA SEXUAREN ARABERA, 2019AN

* Intzidentzia-indizeak EAEko biztanleria landunari buruzko datuetan oinarrituta kalkulatzen dira. Datu horiek Eustatek argitaratzen ditu. Iturria: Egileak egina, Osalan eta Eustaten datuetan oinarrituta.

Halaber, adierazi beharra dago lanaldian zein in itinere hildako 30 pertsonetatik 27 gizonak zirela, eta hiru, emakumeak. Istripu larriak jasan zituzten pertsonetatik, % 78,6 gizonak ziren, eta % 21,4 emakumeak.

Emakumeek in itinere gertatutako istripu gehiago izaten dituzte, eta gizonek, berriz, lanaldian gertatutako istripu gehiago Azpimarratu beharra dago 2019an in itinere gertatutako 4.099 istripuen % 56,2 emakumeek jasan zituztela. Gizonak, beraz, gainerako % 43,8ak izan zuten. Lanaldian gertatutako istripuetatik, gizonek jasan zuten % 75,6, eta emakumeek % 24,4.

26,721,7

7,617,7 18,0

78,968,6

81,8

34,0

50,0

69,3

58,3

73,4

24,6 34,9

Lehen sektorea Industria Eraikuntza Zerbitzuak EAE, guztira

Emakumeak Gizonak Guztira


Emakumeek jasandako istripu guztietatik, % 77,8 lanaldian gertatu zen, eta % 22,2, in intinere. Gizonen kasuan, berriz, % 93,3 lanaldian gertatu zen, eta % 6,7, in itinere.

4.30. GRAFIKOA

BAJA ERAGIN ZUTEN ISTRIPUEN BANAKETA, SEXUAREN ETA GERTATZE-UNEAREN ARABERA. EAE, 2019

% 77,8

% 93,3

% 88,9

% 22,2

% 6,7

% 11,1

Emakumeak

Gizonak

Guztira

Lanaldian In itinere

153

4.5. HAUTESKUNDE SINDIKALAK 1994ko lan-erreformarekin bat etorriz, etengabeko prozesua da hauteskunde sindikalen sistema, eta ez dago hauteskunde-aldi jakin baten barruan mugaturik. Hala eta guztiz ere, lau urtean behin, hauteskunde sindikalen prozesu gehienak garai berean egiten dira, langileen ordezkariak eta enpresa-batzordeetako zein langileen batzarretako kide izateko hautatutako pertsonen agintaldi arrunta lau urtekoa izan ohi baita. Horrenbestez, 2018aren amaieratik 2019aren hasierara bitartean bideratu ziren hauteskunde-prozesu gehienak. Garrantzitsua da langileen ordezkaritza beren gain hartuko duten pertsonak hautatzea, hauteskunde sindikalen emaitzen bitartez zehazten baitira, besteak beste, langileek sektore-hitzarmenen negoziazio kolektiboari eta funtzionarioen lan-baldintzen negoziazioari begira osatuko diren mahaietan izango dituzten ordezkariak, betiere, negoziazio-eremuak eta haietako bakoitzari dagokion araudia kontuan hartuta. Eta haien bitartez hautatzen dira, era berean, enpresa bakoitzeko langileen ordezkariak eta, hala behar badu, enpresa-batzordeko kideak, kontuan hartuta azken horien egitekoak direla, besteak beste, negoziazio kolektiboa bideratzea eta lan-gatazken aurkezpenean eta ebazpenean parte hartzea. Eskura ditugun azken datuak 2019ko abenduaren 31ra arteko hauteskunde sindikalei buruzkoak dira, eta, haien arabera, 17.581 ordezkari hautatu ziren guztira (16.427 langileen ordezkariak izan ziren, eta 1.154, berriz, Euskal Autonomia Erkidegoko administrazio publikoetako funtzionarioenak). Ikusten denez, kopuru hori 2018koa baino 115 handiagoa da, eta, beraz, eten egin da azken urteetako beherakada, 2016an gertatu zen bezala. Eta atzerago egiten badugu, 2007ko abenduko datuen arabera 20.434 ordezkari hautatu zituzten, eta, haietatik, langileek egindako hauteskundeetan 19.237 ordezkari hautatu ziren, eta 1.197 funtzionarioen ordezkariak izan ziren. Beraz, eremu pribatuan bildu da urte hauetako beherakada, batik bat krisi ekonomikoaren eta enpleguaren murrizketaren ondorioz. 2019an, langileen artean hautatutako ordezkari sindikalen kopurua 2007ko kopuruaren % 85,4 izan zen eremu horretan, eta % 96.4 funtzionarioen ordezkarien kasuan. Bestalde, eta enpresa-ehunarekin bat etorriz, Euskadiko langileen ordezkarien ia % 50 Bizkaian hautatu dira.


Ordezkarien % 41,32 lortu ditu ELAk, eta LAB (% 19,64), CCOO (% 18,42) eta UGT (% 10,35) izan ditu ondotik 2019ko abenduaren 31n, hauteskundeen emaitzen arabera, hautatutako ordezkarien % 41,32 lortu zuen ELAk; laugarren urtez jarraian, LABek lortu zituen hurrengo emaitzarik onenak, % 19,64rekin; CCOOk % 18,42 lortu zuen; eta, azkenik, UGTk, % 10,35. Eta aurreko txostenetan ikusten zen bezala, datu horiek azken urteetako datuekin konparatzen baditugu, aldaketak oso txikiak direla ikusiko dugu. 2019. urtea antzeko beste batekin alderatzearren, ikus dezakegu 2015eko abenduan (aurreko hauteskunde-prozesuaren amaieran, alegia) ELAk ordezkarien % 40,06 lortu zuela, LABek % 18,98, CCOOk % 19,04 eta UGTk % 10,88. Hortaz, ikus dezakegunez, gure enpresetako ordezkaritza sindikalaren ezaugarrietako bat egonkortasuna da. Hala eta guztiz ere, 2019ko eta 2015eko datuak alderatuz gero, ikusten dugu ELAk eta LABek ordezkari gehiago lortu dituztela, eta CCOOk eta UGTk, berriz, gutxiago. Lurralde historikoen arabera aztertuta, haietako egoera Autonomia Erkidego osokoaren antzekoa da, berezitasun batzuk gorabehera.

4.31. GRAFIKOA

HAUTESKUNDE SINDIKALETAKO PROZESUEN EMAITZA METATUAK 2019-12-31N (EAE) Portzentajezko banaketa


Azpimarratu behar da ELA sindikatuak ordezkari-kopururik handiena lortu zuela hiru lurraldeetan, eta haren atzetik CCOO egon zela Araban eta Bizkaian, eta LAB Gipuzkoan. Eta ELAren emaitza hori lan-eremuan zein funtzionarioen artean gertatu da. Ordezkariak lan-eremuko langileenak ala lurralde bakoitzeko funtzionarioenak diren aintzat hartuta, alde batzuk ikus daitezke emaitzetan deskribatutako ordena orokorrarekiko.

ELA41,32

LAB19,64

CCOO18,42

UGT10,35

SG2,45

LSB-USO1,66

ESK1,52

Beste batzuk4,63

155

Lan-eremuan, Araban azpimarratu beharra dago LAB laugarren tokian sailkatuta dagoela ordezkaritzari dagokionez. CCOO bigarrena izan da, eta UGT, hirugarrena. Bizkaian ere ordena desberdina da, bigarren tokia CCOOrentzat izan baita, hirugarrena LABentzat eta laugarrena UGTrentzat. Gipuzkoako ordena bat dator adierazitako ordena orokorrarekin. Funtzionarioen eremuan, adierazitako ordena lortu da EAE osoan. Hala ere, “beste sindikatu batzuen” taldeak, aurreko urteetan bezala, ordezkaritza esanguratsua lortu du (% 15,9), 2014. urteaz geroztik ehuneko horrek behera egin badu ere (urte hartan, % 19,90eko ordezkaritza lortu zuen). “Beste sindikatu batzuk” talde horretan, bereziki aipagarriak dira STEE-EILAS irakaskuntzan, CSI-CSIF funtzionarioen artean, ERNE Ertzaintzan, eta SATSE erizainen artean.

4.40. KOADROA

HAUTESKUNDE SINDIKALETAKO PROZESUEN EMAITZA METATUAK 2019-12-31N: EAE ETA LURRALDE HISTORIKOAK GUZTIRA FUNTZIONARIOAK LAN-ARLOKOAK ORDEZKARIAK GUZTIZKOAREN % ORDEZKARIAK GUZTIZKOAREN % ORDEZKARIAK GUZTIZKOAREN %

EA

E

GUZTIRA 17.581 100,00 1.154 100,00 16.427 100,00 ELA 7.265 41,32 428 37,09 6.837 41,62 LAB 3.453 19,64 275 23,83 3.178 19,35 CCOO 3.239 18,42 167 14,47 3.072 18,70 UGT 1.819 10,35 46 3,99 1.773 10,79 Sind. gabe 431 2,45 35 3,03 396 2,41 LSB-USO 292 1,66 2 0,17 290 1,77 ESK 268 1,52 17 1,47 251 1,53 BESTE BATZUK 814 4,63 184 15,94 630 3,84

AR

AB

A

GUZTIRA 3.171 100,00 254 100,00 2.917 100,00 ELA 1.194 37,65 68 26,77 1.126 38,60 LAB 462 14,57 51 20,08 411 14,09 CCOO 595 18,76 42 16,54 553 18,96 UGT 491 15,48 13 5,12 478 16,39 Sind. gabe 75 2,37 21 8,27 54 1,85 LSB-USO 96 3,03 0 0,00 96 3,29 ESK 71 2,24 11 4,33 60 2,06 BESTE BATZUK 187 5,90 48 18,90 139 4,77

BIZ

KA

IA

GUZTIRA 8.826 100,00 518 100,00 8.308 100,00 ELA 3.563 40,37 219 42,28 3.344 40,25 LAB 1.391 15,76 97 18,73 1.294 15,58 CCOO 1.905 21,58 73 14,09 1.832 22,05 UGT 1.019 11,55 30 5,79 989 11,90 Sind. gabe 219 2,48 9 1,74 210 2,53 LSB-USO 172 1,95 2 0,39 170 2,05 ESK 140 1,59 4 0,77 136 1,64 BESTE BATZUK 417 4,72 84 16,22 333 4,00

GIP

UZ

KO

A

GUZTIRA 5.584 100,00 382 100,00 5.202 100,00 ELA 2.508 44,91 141 36,91 2.367 45,50 LAB 1.600 28,65 127 33,25 1.473 28,32 CCOO 739 13,23 52 13,61 687 13,21 UGT 309 5,53 3 0,79 306 5,88 Sind. gabe 137 2,45 5 1,31 132 2,54 LSB-USO 24 0,43 0 0,00 24 0,46 ESK 57 1,02 2 0,52 55 1,06 BESTE BATZUK 210 3,76 52 13,61 158 3,04



Kontuan hartu behar da, legez egituratuta dagoen modua dela eta, sistemak kanpoan uzten dituela unitaterik txikienak (sei enplegu baino gutxiagoko enpresak), eta horrek esan nahi du ia ehun mila langile (soldatapekoen guztizko enpleguaren % 12 baino pixka bat gehiago) geratzen direla hauteskunde-prozesuetatik kanpo.

157

ONDORIO OROKORRAK

- Langileen % 8,3k (55.000 pertsona inguru, gehienak emakumeak) hitzarmen bidez arautu gabeko jardueretan egiten du lan. Azpimarratu beharra dago, bere garrantziagatik, etxeko langileen kolektiboa (guztien erdiak).

- EAEn, negoziazio kolektiboak 604.94819 pertsona hartzen ditu eraginpean.

Haietatik, % 44,2 emakumeak dira, eta % 55,8, berriz, gizonak. - 2019. urtearen amaieran, hitzarmenak eguneratuta dituzten langileen

ehunekoa azken urteotako handiena izan zen (% 51,6); 2009. urtera jo behar da ehuneko handiago bat aurkitzeko.

- Langileen % 33,4k luzatuta zituzten hitzarmenak, eta % 15ek, berriz,

iraungita (2018an baino hamarren bat gehiagok). - Erregistratutako enpresa-hitzarmen berrien eta horien eraginpeko

langileen kopuruak behera egin du. - Negoziazio kolektiboko eremu propioak berreskuratzeko joera positiboa

sendotzen ari da. EAEn negoziatu diren eta indarrean dauden hitzarmenek babesten dituzten langileen ehunekoak apur bat egin du gora.

- Indarreko hitzarmen gehienak bi urtetik gorako indarraldirako

negoziatzen dira oraindik ere. - EAEn adostutako soldata-igoera % 2koa izan zen, eta Estatuan, berriz,

% 2,33koa. EAEn adostutako batez besteko lanaldia 1.706 ordukoa izan zen, eta Estatuan, berriz, 1.751 ordukoa.

- 2019an indarrean zeuden hitzarmenen % 11,4tan lanaldi-murrizketak

hartu ziren kontuan, batez beste ordubete eta 42 minutukoak. - Gora egin du sektore-hitzarmenak negoziatzeko prozesuen iraupenak; 644

egunekoa izan da. - CCOO eta UGT dira sektore-hitzarmen gehien sinatu dituzten

sindikatuak, eta, aldiz, enpresa-hitzarmen gehiago sinatzen dituzte, proportzioan, LAB sindikatuak eta, batez ere, ELA sindikatuak.

- Beste behin ere, euskal administrazioetan lan egiten duten pertsonen

lan-baldintzetarako akordioak berritu gabe ezarri eta zehaztu dira euskal eremu publikoko lan-baldintzak.

- 2019, greba-kopurua 16,7% handitu zen, eta Precon aurkeztutako

gatazken kopurua, berriz, %2,5% txikitu. - Greben ondorioz lan egin ez ziren lanaldien kopurua % 64 handitu zen, eta

parte-hartzaileen kopurua, berriz, % 253,5. Negoziazio kolektiboa izan zen gatazkaren arrazoi nagusia.

19 2019/12/31ko datuak.


- Bi gatazka sektorialek, Bizkaiko industria siderometalurgikoarenak eta itunpeko irakaskuntzarenak, greben ondorioz lan egin ez ziren lanaldien % 80 baino gehiago eragin zuten.

- 2019an, PRECOn aurkeztutako gatazken konpontze-tasak gora egin

zuen, bai eta alderdiek profesional bat izendatzen duten prozeduren kopuruak ere.

- Enplegu-erregulazioko espedienteen eraginpeko pertsonen kopurua

% 23,2 txikitu zen. Beherakada hori nabarmen aipagarria izan zen iraungipeneko EEE-en kasuan (–% 44,3).

- Lanaldian gertatutako istripu arinek % 9,7ko igoera izan zuten, eta

lanaldian gertatutako istripu larriek eta istripu hilgarriek, berriz, behera egin zuten (% 4,1 eta % 23,5, hurrenez hurren).

- Lanaldian ezbeharra izan zuten pertsonen mila landuneko ratiorik

handiena Arabakoa da (42,5), aurreko ekitaldian bezala. Bizkaiak izan zuen bigarren ratiorik handiena (34,7), eta Gipuzkoak, hiru lurraldeetako txikiena (31,7).

- 2019/12/31n, hauteskunde sindikalen emaitzak oso gutxi aldatu ziren

aurrekoekiko: ELAk ordezkarien % 41,32 lortu zuen, LABek % 19,64, CCOOk % 18,42 eta UGTk % 10,35.


ERANSKINA. EAE-KO SEKTORE-HITZARMENEN ZERRENDA ETA EGOERA20 ARABA

IZENA HITZARMEN-MOTA INDARRALDIA-REN AMAIERA EGOERA

Merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Ostalaritza Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Ehungintzaren merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Eraikuntza Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Etxez etxeko laguntza-zerbitzua Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Zementuaren deribatuak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Esku-hartze soziala Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Arabako zuraren industria Hitzarmen kolektiboa 2020/06/30 Indarrean Eraikinen eta lokalen garbiketa Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Oinetakoen merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Elikagaien merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Salgaien errepideko garraioa eta garraio-agentziak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Hirugarrenentzako kirol-jarduerak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Ardoaren industria eta merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrerae-raginean Gozokien, pastelgintzaren eta bonboien industria Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrerae-raginean Aisialdi hezigarria eta animazio soziokulturala Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrerae-raginean Okindegien industria eta merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2017/12/31 Aurrerae-raginean Bidaiarien errepideko garraioa Hitzarmen kolektiboa 2015/12/31 Aurrerae-raginean Ile-apaindegiak eta apaindegiak Hitzarmen kolektiboa 2010/12/31 Aurrerae-raginean Metalaren merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2008/12/31 Iraungita Zinema-emanaldiak Hitzarmen kolektiboa 2007/12/31 Iraungita Industria siderometalurgikoa Hitzarmen kolektiboa 1999/12/31 Iraungita Industria siderometalurgikoa Estatutuz kanpoko

ituna, eraginkortasun mugatukoa

2017/12/31 Aurrerae-raginean

Nekazaritza eta abelazkuntzako sasoiko langileak Estatutuz kanpoko ituna, eraginkortasun

mugatukoa

2016/12/31 Aurrerae-raginean

20 Zerrenda honetan iraungita dauden zenbait sektore-hitzarmen ere sartu dira, hain zuzen langileak goragoko mailako hitzarmen batek babestuta dituztenak. 2019/12/31ko datuak. Agian, aurreraeraginean edo iraungita dauden hitzarmenetako batzuk 2020aren hasieran berritu dira.

161

BIZKAIA


Bidaiarien errepideko garraioa Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Esku-hartze soziala Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Salgaien errepideko garraioa Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Eraikinen eta lokalen garbiketa Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Artisautzako gozoki eta pastelgintza Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Likoreen fabrikazioa eta ardoen hazle, esportatzaile, botilaratzaile eta biltegi-jabeak

Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean

Eraikuntza Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Farmazia-bulegoak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Harria eta marmola Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Hirugarren adinekoen egoitzak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Ostalaritza Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Arrain-kontserbak eta -gazituak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Butano-banatzaileak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Gasolindegiak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Metalaren merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Altzariaren merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Bilboko portuko zamaketariak Hitzarmen kolektiboa 2019/04/30 Aurreraeraginean Elikagaien merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurreraeraginean Merkataritza orokorra Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurreraeraginean Kirolerako lokalak eta zelaiak Hitzarmen kolektiboa 2017/12/31 Aurreraeraginean Bilboko portuko zamaketa-enpresak (zamaketaria ez den pertsonala)

Hitzarmen kolektiboa 2017/12/31 Aurreraeraginean

Gaixoen eta istripudunen anbulantzia bidezko garraioa


Etxe etxeko laguntza (sektore publikoa) Hitzarmen kolektiboa 2015/12/31 Aurreraeraginean Ehungintzaren merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2015/12/31 Aurreraeraginean Okindegiak Hitzarmen kolektiboa 2014/12/31 Aurreraeraginean Freskotarako arraste-arrantza Hitzarmen kolektiboa 2013/12/31 Aurreraeraginean Arte grafikoak, paper- eta kartoi-maneatzaileak eta argitaletxeak


Autoeskolak Hitzarmen kolektiboa 2010/12/31 Aurreraeraginean Industria siderometalurgikoa Hitzarmen kolektiboa 2003/12/31 Aurreraeraginean Bulegoak eta despatxuak Hitzarmen kolektiboa 2012/12/31 Iraungita Fruta, barazki eta bananen biltegizainak Hitzarmen kolektiboa 2011/12/31 Iraungita Mercabilbaoko handizkako arrai- saltzaileak Hitzarmen kolektiboa 2011/12/31 Iraungita Hormigoiak eta harrobiak Hitzarmen kolektiboa 2011/12/31 Iraungita Kafe-txigortzaileak Hitzarmen kolektiboa 2010/12/31 Iraungita Gordailuzainak, zamalanak eta trantsitarioak Hitzarmen kolektiboa 2009/12/31 Iraungita Bingoak Hitzarmen kolektiboa 2008/12/31 Iraungita Berokuntza, aireztatze eta aire egokituko instalazioak

Hitzarmen kolektiboa 2008/12/31 Iraungita

Ondarroako itsasoko arrantzako sareen pertsonala Hitzarmen kolektiboa 2007/12/31 Iraungita Larruaren eta oinetakoen merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2007/12/31 Iraungita Larrugintzaren industria Hitzarmen kolektiboa 2006/12/31 Iraungita Tindategiak eta garbitegiak Hitzarmen kolektiboa 2006/12/31 Iraungita Ospitaleratzeko osasun-establezimendu pribatuak Hitzarmen kolektiboa 2005/12/31 Iraungita Zinema-banaketa Hitzarmen kolektiboa 2004/12/31 Iraungita Zuraren industria Hitzarmen kolektiboa 2003/12/31 Iraungita Ile-apaindegiak eta apaindegiak Hitzarmen kolektiboa 2001/12/31 Iraungita Garajeen taldea (ibilgailuen aparkalekua) Hitzarmen kolektiboa 2001/12/31 Iraungita Beira lauaren manufakturak Hitzarmen kolektiboa 2000/12/31 Iraungita Eraikuntzarako materialak eta prefabrikatuak Hitzarmen kolektiboa 2000/12/31 Iraungita Abokatu, prokuradore eta gizarte-graduatuen bulegoak Hitzarmen kolektiboa 1997/12/31 Iraungita

Bizkaiko aholkulari fiskalen eta kontularien bulegoak.


Industria siderometalurgikoa Estatutuz kanpoko ituna, eraginkortasun mugatukoa

2011/12/31 Aurreraeraginean

Ospitaleratzeko osasun-establezimendu pribatuak Estatutuz kanpoko ituna, eraginkortasun mugatukoa

2011/12/31 Aurreraeraginean


GIPUZKOA


Arte grafikoak, paper- eta kartoi-maneatzaileak eta argitaletxeak


Eraikuntza eta herri-lanak Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Elikaduraren industria eta merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Orearen, paperaren eta kartoiaren fabrikazioa Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Arrain eta itsaski freskoen eta izoztuan handizkariak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Aparkalekua eta trafikoaren antolakuntza Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Gasolindegiak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Bide-garbiketa publikoa eta hiriko hondakin solidoen bilketa Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Gozokien industria eta merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Ostatuak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Eraikinen eta lokalen garbiketa Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrerae-raginean Errenteriako garbiketako eta gizarte- eta osasun-laguntzako zerbitzuen enpresa emakidadunak

Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrerae-raginean

Esku-hartze soziala Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Enpresa trantsitarioak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Bidaiarien errepide bidezko garraioa Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Emakumeen ile-apaindegiak, mistoak, gimnasioak Hitzarmen kolektiboa 2016/12/31 Aurreraeraginean Okindegiak Hitzarmen kolektiboa 2015/12/31 Aurrera-eraginean Merkataritza orokorra Hitzarmen kolektiboa 2014/12/31 Aurrera-eraginean Anbulantziak Hitzarmen kolektiboa 2013/12/31 Aurrera-eraginean Ikuskizun- eta kirol-lokalak Hitzarmen kolektiboa 2012/12/31 Aurrera-eraginean Autoeskolak Hitzarmen kolektiboa 2008/12/31 Aurrera-eraginean Adinekoen egoitzak Hitzarmen kolektiboa 2008/12/31 Aurrera-eraginean Pasaiako zamaketa-lanak Hitzarmen kolektiboa 2004/12/31 Aurrera-eraginean Zeramikaren industria Hitzarmen kolektiboa 2003/12/31 Aurrera-eraginean Beiraren industria Hitzarmen kolektiboa 2003/12/31 Aurrera-eraginean Fruten eta baratzeko produktuen handizkariak Hitzarmen kolektiboa 2015/12/31 Iraungita Irungo etxez etxeko laguntza-zerbitzuen emakidadunak Hitzarmen kolektiboa 2013/12/31 Iraungita Titulartasun publikoko kirol-instalazioak Hitzarmen kolektiboa 2012/12/31 Iraungita Industria siderometalurgikoa Hitzarmen kolektiboa 2011/12/31 Iraungita Ostalaritza Hitzarmen kolektiboa 2010/12/31 Iraungita Bulegoak eta despatxuak Hitzarmen kolektiboa 2009/12/31 Iraungita Salgaien errepideko garraioa Hitzarmen kolektiboa 2009/12/31 Iraungita Larruaren merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2009/12/31 Iraungita Metalaren merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2008/12/31 Iraungita Jostailuen merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2006/12/31 Iraungita Bingo-aretoak Hitzarmen kolektiboa 2004/12/31 Iraungita Hortz-protesiak Hitzarmen kolektiboa 2004/12/31 Iraungita Donostiako zinema-emanaldiak Hitzarmen kolektiboa 2003/12/31 Iraungita Zuraren industria Hitzarmen kolektiboa 2003/12/31 Iraungita Farmazia-bulegoak Hitzarmen kolektiboa 2002/12/31 Iraungita Edari freskagarrien industria Hitzarmen kolektiboa 2002/12/31 Iraungita Ospitaleratzea eta klinikak Hitzarmen kolektiboa 2000/12/31 Iraungita Zementuaren industria eratorriak Hitzarmen kolektiboa 2000/12/31 Iraungita Altzarien industria eta lagungarriak Hitzarmen kolektiboa 2000/12/31 Iraungita Mahats, garagardo eta edari freskagarrien industria eta merkataritza


Bakailao-bikoteak Hitzarmen kolektiboa 2000/12/31 Iraungita Tindategiak, garbiketa, lisatzea eta ikuzketa Hitzarmen kolektiboa 2000/12/31 Iraungita Altzariaren merkataritza Hitzarmen kolektiboa 1999/12/31 Iraungita Adinekoen egoitzak Estatutuz kanpoko

ituna, eraginkortasun mugatukoa

2021/12/31 Indarrean

163

IZENA HITZARMEN-MOTA INDARRALDIA-REN AMAIERA

EGOERA

Fruten eta baratzeko produktuen handizkariak Estatutuz kanpoko ituna, eraginkortasun

mugatukoa

2019/12/31 Indarrean

Farmazia-bulegoak Estatutuz kanpoko ituna, eraginkortasun

mugatukoa

2014/12/31 Aurrera-eraginean

Adinekoen egoitzak Estatutuz kanpoko ituna, eraginkortasun

mugatukoa


Altzariaren merkataritza Estatutuz kanpoko ituna, eraginkortasun

mugatukoa


Mahats, garagardo eta edarien industria eta merkataritza Estatutuz kanpoko ituna, eraginkortasun

mugatukoa


LURRALDE ARTEKOAK


Eusko Jaurlaritzako ikastetxeetako eskola-jantokietako kolektibitateak


Osakidetzaren garbiketako emakidadunak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren eta UPV-EHUen garbiketa-kontratak

Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean

Eskola-garraioko monitoreak eta jolastokiko zaintzaileak Hitzarmen kolektiboa 2016/12/31 Aurrera-eraginean

EAEko ikastolak Hitzarmen kolektiboa 2009/12/31 Aurrera-eraginean

EAEko gizarte-ekimeneko irakaskuntza arautuko ikastetxeak


Ingurumen-hezkuntzako zentroak. Baserri-eskolak Hitzarmen kolektiboa 2007/12/31 Aurrera-eraginean

ESTATUKOAK


Uraren ziklo integrala Hitzarmen kolektiboa 2022/12/31 Indarrean Aseguru pribatuen bitartekotza Hitzarmen kolektiboa 2022/12/31 Indarrean Administrazio-gestoriak Hitzarmen kolektiboa 2022/12/31 Indarrean Teilak, adreiluak eta buztin egosizko pieza bereziak Hitzarmen kolektiboa 2022/12/31 Indarrean Argazkigintzaren industria Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Haurren laguntza eta heziketarako zentroak Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Oinetakoen industria Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Eraikuntzaren merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Lurringintza eta antzekoak Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Trenbideko kontratak Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Eguneroko prentsa eta albiste-agentziak Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Perrailaren industria Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Bigarren mailako hondakinak eta lehengaiak berreskuratu eta birziklatzea


Higiezinen kudeaketa eta bitartekotza Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Lurreko laguntza-zerbitzuak aireportuetan Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Unibertsitate pribatuak eta gradu ondokoak prestatzeko zentroak


Adingabeen erreforma eta babesa Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Mendekotasuna duten pertsonen arretarako zentroak eta zerbitzuak


Larru-zurratzeak, uhalak eta industriarako larruak eta Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean



larruzko jantzietarako zurratzea Izozte- eta hozte-prozesuak dituzten itsasoko produktuen prestaketa


Baso-jarduerak Hitzarmen kolektiboa 2021/12/31 Indarrean Lorezaintza Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Lorezaintzako zentroak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Industria kimikoa Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Arrain eta itsaskien kontserba, erdi-kontserba eta gazituak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Hotz industrialaren industriak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Beiraren eta zeramikaren erauzketa-industriak eta haien merkataritza


Arte grafikoak, paper- eta kartoi-maneiatzea, argitaletxeak eta industria lagungarriak


Aldi baterako laneko enpresak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Haragi-industriak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Ehungintzaren eta jantzigintzaren industria Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Industriako, drogeriako, lurringintzako eta antzeko produktu kimikoen handizkariak eta inportatzaileak


Orea, papera eta kartoia Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Ingeniaritza-enpresak eta azterlan teknikoetako bulegoak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Uren eta ontziratutako edarien industria Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Loreen eta landareen merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Esneen eta esnekien industriak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Saltoki handiak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Desinfekzioa, intsektu-kentzea eta arratoi-garbiketa Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Itsas akuikultura nazionala Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Zaintza eta segurtasun pribatua Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Notariotzak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Zementuaren fabrikazioa Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Entzunezko merkataritzako irrati-difusioa Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Unibertsitate-hezkuntzako eta ikerketako zentroak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Ile-apaindegiak, apaindegiak eta gimnasioak Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Eskubaloi profesionala Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Futbol profesionala Hitzarmen kolektiboa 2020/12/31 Indarrean Kirol-instalazioak eta gimnasioak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Komenientziako denden kateak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Gatzaren industria Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Arautu gabeko irakaskuntza eta prestakuntza Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Trenbidearen kanpoko zerbitzuak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Unibertsitateko ikastetxe nagusi pribatuak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Bingo-jokoak antolatzen dituzten enpresak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Aseguruak, berraseguruak eta Gizarte Segurantzaren mutua kolaboratzaileak


Mendeko pertsonen arretarako zerbitzuak eta autonomia pertsonalaren sustapenaren garapena


Hegaztien eta beste animalia batzuen haztegiak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Contact Center (telemarketina) Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Aholkularitza eta merkatu-azterlanak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Estatuko auto-taxiak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Birjartze-jardueretarako tokian tokiko zerbitzuak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Estatuko loteria-administrazioak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Aparkalekuak eta garajeak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Publizitate-enpresak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Kortxoaren sektorea Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Zezenketa-ikuskizunak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Industria metalgrafikoa Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Landare-kontserbak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean

165


Jai-, dantza- eta diskoteka-aretoak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Bide-garbiketa publikoa Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Autoeskolak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Otordu-zerbitzu kolektiboak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Ikus-entzunezko lanen produktoreak eta figuranteak Hitzarmen kolektiboa 2019/12/31 Indarrean Kreditu-sozietate kooperatiboak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Banka pribatua Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Aurrezki-kutxak eta finantza-erakundeak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Estatuko gasolindegiak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Estatuko ogitarako irinak eta semolak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurreraeraginean Drogeria, belar-denda eta lurrin-dendetako txikizkako merkataritza


Besteren prebentzio-zerbitzuak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Zerga-teknikari eta -aholkularien bulegoak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Kredituko finantza-establezimenduak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurreraeraginean Etxez etxe saltzeko jaki prestatuen egileak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurreraeraginean Estatuko bidaia-agentziak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurreraeraginean Animalientzako elikagai konposatuen fabrikazioa Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Hegazti-eta untxi-hiltegiak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Estatuko paperaren eta arte grafikoen merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurreraeraginean Farmaziako espezialitateen eta produktuen handizkako merkataritza


Ikus-entzunezko lanen produktoreak eta aktoreak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Naturopatia eta profesional naturopatak Hitzarmen kolektiboa 2018/12/31 Aurrera-eraginean Jabegoaren eta merkataritzaren erregistratzaileak eta haien pertsonal lagungarria


Ur-instalazioen mantentzea eta kontserbazioa Hitzarmen kolektiboa 2017/12/31 Aurrera-eraginean Ile-apainketaren, musikaren eta arte aplikatuen irakaskuntza Hitzarmen kolektiboa 2017/12/31 Aurreraeraginean Herri-bideetako aparkaleku mugatua Hitzarmen kolektiboa 2017/12/31 Aurrera-eraginean Ikus entzunezkoen ekoizpen-industria (teknikariak) Hitzarmen kolektiboa 2017/12/31 Aurrera-eraginean Garabi higikor autopropultsatuak Hitzarmen kolektiboa 2017/12/31 Aurrera-eraginean Ortopedien eta laguntza teknikoen txikizkako merkataritza Hitzarmen kolektiboa 2017/12/31 Aurrera-eraginean ACBko saskibaloi profesionala Hitzarmen kolektiboa 2017/06/30 Aurrera-eraginean Farmazia-bulegoak Hitzarmen kolektiboa 2016/12/31 Aurrera-eraginean Aisialdi hezigarria eta animazio soziokulturala Hitzarmen kolektiboa 2016/12/31 Aurreraeraginean Egunerokoa ez den prentsa Hitzarmen kolektiboa 2015/12/31 Aurreraeraginean Etxez etxeko banaketa Hitzarmen kolektiboa 2014/12/31 Aurrera-eraginean Zurgintza Hitzarmen kolektiboa 2013/12/31 Aurrera-eraginean Helbiderik gabeko banaketa Hitzarmen kolektiboa 2012/12/31 Aurrera-eraginean Urpekaritza profesionala eta baliabide hiperbarikoak Hitzarmen kolektiboa 2012/12/31 Aurrera-eraginean Txirrindularitza profesionala Hitzarmen kolektiboa 2012/12/31 Aurrera-eraginean Anbulantziak Hitzarmen kolektiboa 2012/12/31 Aurrera-eraginean Estatuko zinema-banaketa Hitzarmen kolektiboa 2008/12/31 Aurrera-eraginean Zuntz optikoko kable-enpresa emakidadunak Hitzarmen kolektiboa 2006/12/31 Aurrera-eraginean Jostuntza, alkandoragintza, joskintza eta antzekoak Hitzarmen kolektiboa 2002/12/31 Aurrera-eraginean Zinema-emanaldiak Hitzarmen kolektiboa 2001/12/31 Aurrera-eraginean Aire bidezko garraioa Hitzarmen kolektiboa 2000/12/31 Aurrera-eraginean Izozkien fabrikazioa Hitzarmen kolektiboa 2010/12/31 Iraungita Mezularitza Hitzarmen kolektiboa 2007/12/31 Iraungita

7 aurkezpena...

Documents