Gasteiz, 1955

20 urterekin ikasi zuen euskara eta, ondoren Euskal Filologia.

Musikaria eta idazlea, 80. go hamarkadan hasi zuen bere musika ibilbidea eta1983 an argitaratu zuen bere lehenengo poema liburua. Anfetamiña.

Hainbat taldetako kantaria eta letragilea izan da.

Hertzainak taldea osatu zuen 1981 ean, nahiz eta ezer grabatu baino lehen utzi zuen taldea.

Ondoren M-ak taldea sortu zuen, eta 1991tik 2011ra hainbat musika lan argitaratu ditu bakarlari gisa.

Koldo Izagirrek (Pasaia,1953) dio Montoiaren poesia berezia egiten duen zantzuetako bat, harek duen probokaziozko jarrera dela.Kolokan jartzen du poesia arte arautua delako iritzia.

Detaile zatarrarenganako ardura agertzen du.

Poemen barruan halako tentsio bortitz bat sortzen du, alde batetik sentimentalkeria ekiditeko, eta bestetik lirika iraintzeko.       

 

1983

19851988 2005

Álvaro Rabelli (Basauri, 1969. Euskal idazle, irakasle eta filologoa)

.

Anfetamiña poema-liburuan, Montoiaren jarrera da, intelektualismoaren, zinismoaren, kaskarkeriaren, drogen munduaren…zalaketa egitea. Montoiak errealismo zikinaren adibidea eskaintzen du. Likantropon, hasierako tonu poetikoa aldatu egin zuen, idazkera espresionista surrealista, eta hermetikoa.erabiliz. Narrastien mintzoa, haren 3. poema liburua, aurreko bien sintesia da, eta poemak luzeagoak eta sakonagoak dira. Narrastiak denbora sinbolo bezala erabili zituen. Hamar urte pasa ondoren narratiba idazten Montoiak Bingo poema-liburua idatzi zuen (poemak 1981-2000). Bertan sarkasmoa eta garraztasuna ageri dira.

19921997

2002

2006

2010

Montoiak ez zuen poemagintza utzi, 90eko hamarkadan, narratibari ekin zionean. Horretan, ipuinak eta nobelak dira, Montoiaren lanik ezagunenak.

2007an Euskal hiria sutan bildumaz, Euskal Herria saria lortu zuen Montoiak. Bilduma horretan, orduango Euskal Herria osotasunean irudikatu zuen. Horretarako, narratiba adierazpenerako era ugari erabili zuen eta askotariko geografia eta ikuspuntuak.

Obraren ardatza, jendearen zauri mingarrietan, bete ezinak diren hutsunetan, eta haien tragedietan dago.

Euskal hiria sutan, Atxagaren Obabakoak obraren kontrapuntu ironikotzat jotzen omen da.

Hauetan nabaria da oinarri historikoa, baina ez du historiaz idazten, pertsonez eta horien arteko harremanez baizik

19911999

2003 2004

2004 20132008

Poesiaz, ipuinaz eta nobelaz gainera, kronika landu du Montoiak: Plastikozko loreak erregearentzat. Bidaia liburu bat da, EEBBetara, Memphisera, egindako bidaia baten kronika, Elvisi buruz zeukan ikusmina asetzeko.

1998

Xabier Montoia “Narrastien mintzoa” laneko poema bat irakurtzen.