universidad nacional de educaciÓn a...

35
UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIA TERCERA LENGUA: LATÍN PRUEBAS DE EVALUACIÓN A DISTANCIA / 1 UNIDAD DIDÁCTICA / 1 Número de Expediente NOMBRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . APELLIDOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CALLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . POBLACIÓN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PROVINCIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . C.P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46312PE01A11 XXXXXX

Upload: others

Post on 16-Sep-2019

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

UNIVERSIDAD NACIONALDE EDUCACIÓN A DISTANCIA

TERCERA LENGUA: LATÍN

PRUEBAS DE EVALUACIÓN A DISTANCIA / 1

UNIDAD DIDÁCTICA / 1

Número de Expediente

NOMBRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .APELLIDOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .CALLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .POBLACIÓN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PROVINCIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . C.P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

46312PE01A11

XXXXXX

Page 2: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

Introducción

JULIO CÉSAR

Gayo Julio César (100-44 a.C.) nació en Roma de una familia patricia, lagens Iulia, que pretendía ser descendiente de Iulo, hijo de Eneas y, por tanto,nieto de Venus.

En el año 83 se casó con Cornelia, hija de Cinna, segundo de Mario, jefe delpartido democrático, en el que se mantuvo toda su vida.

La primera parte de su carrera política es bastante oscura. Sabemos que enel 79, con veintiún años, acusa públicamente a dos de los principales partida-rios de Sila, Dolabela y Antonio, lo que le causa serios problemas, hasta elpunto de que tiene que abandonar Roma y marchar a Rodas, donde asiste a laescuela del célebre gramático Apolonio Molón. En el 74 vuelve a la Urbe y esnombrado miembro del colegio sacerdotal, sufriendo poco después la muerte desu esposa. Siendo pretor, estalló la conjuración de Catilina, en la que posible-mente estuvo implicado el mismo César; lo cierto es que él habló en el Sena-do a favor de los conjurados e intentó evitarles la pena de muerte.

A partir del año 60 la biografía de Julio César se confunde con la historia deRoma. Funda con Craso y con Pompeyo el primer triunvirato, alianza según lacual Pompeyo y Craso gobernarán la República y César recibirá el consulado,desde donde favorecerá a sus colegas; a continuación es nombrado procónsul dela Galia Cisalpina, Iliria y la Galia Narbonense con plenos poderes y ejércitopropio. En ocho años (58-50 a. C.) logra conquistar la Galia, consiguiendo larendición de Vercingetórix y regresando a Roma para entrar en triunfo con eljefe galo delante de su carro, cargado de cadenas. Durante este periodo pasados veces a Britania (Inglaterra), para someter las tribus costeras, llegando in-cluso durante la segunda expedición a Londinio (Londres).

La muerte de Craso en Asia abre las hostilidades entre César y Pompeyo,pues ambos aspiraban al mando único. El Senado se pone al lado de Pompeyofrente a César, lo que da lugar a la segunda guerra civil. Pompeyo es derrota-do en la batalla de Farsalia (48) y asesinado en Egipto. César marcha despuésa España para continuar su lucha contra el partido pompeyano y logra la de-finitiva victoria de Munda (45). Tras su regreso a Roma, da inicio a una dicta-dura de carácter benigno que duró tan solo un año, pues fue asesinado por Bru-to y Casio, del partido republicano, el 15 de marzo del año 44 a. C.

La obra literaria de César parece que fue extensa y variada, pero, aparte desus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos o citas.

Los Commentarii se componen de un total de once libros, ocho dedicados ala Guerra de las Galias y tres consagrados a la Guerra Civil.

La distribución de la obra sigue, en líneas generales, las normas de laanalística romana, es decir, asignar un libro a la narración de los aconteci-mientos de todo un año.

Los Commentarii de bello Gallico aparecen repartidos en la manera siguiente:Libro I. (58 a.C.) Breve resumen sobre la geografía de la Galia. Campaña

contra los helvecios. Campaña contra Ariovisto, rey de los suevos.Libro II. (57 a.C.) Campaña contra los belgas.

Libro III. (56 a.C.) Campaña contra los pueblos de Armórica. Campaña deCraso en Aquitania.

46312 Tercera Lengua: Latín. Primera prueba 1

Page 3: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

Libro IV. (55 a. C.) Primeras victorias sobre los pueblos fronterizos de Ger-mania. Paso del Rin. Primera expedición a Britania.

Libro V. (54 a.C.) Segunda expedición a Britania. Sublevación y represiónde los belgas eburones.

Libro VI. (53 a.C.) Segundo paso del Rin. Costumbres de los galos y de losgermanos. Nueva campaña contra los belgas eburones.

Libro VII. (52 a.C.) Sublevación general de la Galia bajo el mando de Ver-cingetórix. Batallas de Avarico, Gergovia y Lutecia, Capitulación de Alesia.

LibroVIII.(51 a.C.) Prefacio de Hircio, lugarteniente de César. Últimos mo-mentos de la pacificación de la Galia, cuando César está ya en Roma; porello, la autoría se le atribuye al mismo Hircio.

Los Comentarios de la Guerra de las Galias constituyen una obra de unariqueza extraordinaria por el relato de tantos momentos decisivos en la histo-ria antigua de los pueblos de Europa, a la par que ofrece una muestra precio-sa de la vida, las costumbres y las instituciones de aquellas gentes.

Los Comentarios de la Guerra Civil, abarcan sólo tres libros, y poseen uncarácter diverso a los de la Guerra de las Galias, pues el tono de la narraciónha cambiado buscando sobre todo un fin apologético: César intenta con su na-rración culpar al Senado de la muerte de Pompeyo y justificar su usurpacióndel poder.

46312 Tercera Lengua: Latín. Primera prueba 2

Page 4: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

Prueba objetiva

Responda a las cuestiones que le formulamos en relación con los contenidos dela Unidad Didáctica I:

1. ¿De qué época son las primeras manifestaciones literarias escritas en latín?¿En qué época se pueden datar los primeros documentos en romance?

2. ¿A qué lenguas se ha dado el nombre de indoeuropeas? ¿Pertenece el latína ese grupo de lenguas?

3. ¿El latín, el osco y el umbro, remontan a una misma lengua común? ¿Dón-de se hablaron?

4. ¿De donde procede el alfabeto latino? ¿Coincide exactamente con su fuente?

5. ¿Usaron signos de puntuación los romanos en sus textos escritos? ¿Y abre-viaturas? ¿Cómo se escribían las cifras?

46312 Tercera Lengua: Latín. Primera prueba 3

Page 5: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

6. ¿A qué llamamos la “Ley de la penúltima”? ¿Podría señalar algunas ex-cepciones a esta Ley?

7. El acento latino en época clásica, ¿era de naturaleza tonal o intensiva?

8. Señale la cantidad de la penúltima sílaba de las palabras facere, scripsere,publicae y plerique, y diga en qué sílaba se acentuaban.

9. ¿Cómo ordenaría las vocales latinas según su abertura? ¿Y según su loca-lización?

10. ¿Cuántos diptongos podría señalar en latín clásico?

46312 Tercera Lengua: Latín. Primera prueba 4

Page 6: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

Prueba de ensayo

Traduzca los capítulos 8, 9, 10 y 11 del libro V de La Guerra de las Galias, deJulio César. Acuda a la ayuda del diccionario y de la gramática en caso deduda, intentando entender el original y procurando no aventurar un texto encastellano sin haber reflexionado antes suficientemente sobre el latín.

VIII (1) His rebus gestis, Labieno in continenti cum tribus legioni-bus et equitum milibus duobus relicto, ut portus tueretur et rem fru-mentariam provideret, quaeque in Gallia gererentur cognosceret consi-liumque pro tempore et pro re caperet, (2) ipse, cum quinque legionibuset pari numero equitum quem in continenti reliquerat, ad solis occasumnaves solvit et, leni Africo provectus, media circiter nocte vento inter-misso, cursum non tenuit et, longius delatus aestu, orta luce, sub sinis-tra Britanniam relictam conspexit. (3) Tum, rursus aestus commuta-tionem secutus, remis contendit ut eam partem insulae caperet quaoptimum esse egressum superiore aestate cognoverat. (4) Qua in re ad-modum fuit militum virtus laudanda, qui vectoriis gravibusque navigiis,non intermisso remigandi labore, longarum navium cursum adaequa-runt. (5) Accessum est ad Britanniam omnibus navibus meridiano feretempore, neque in eo loco hostis est visus; (6) sed, ut postea Caesar excaptivis cognovit, cum magnae manus eo convenissent, multitudine na-vium perterritae, quae cum annontinis privatisque, quas sui quisquecommodi fecerat, amplius octingentae uno erant visae tempore, a litorediscesserant ac se in superiora loca abdiderant.

Labieno: se trata de Tito Accio Labieno, el más eficiente entre los generales deCésar y también el de mayor categoría. Lucho a sus órdenes en las Galias du-rante ocho años.Labieno... relicto: ablativo absoluto.Ut...tueretur: valor final.Portus: el plural indica que César, en los años 54 y 55 a. C., vio la convenien-cia de mantener bajo control más de un puerto.Quae gererentur: oración de relativo sin antecedente y, por tanto, sustanti-vada. Podemos traducir: “las cosas que sucedieran...”Africo: “ábrego”, viento del sudoeste así llamado porque era el más favorablepara los que navegaban desde Cartago a Sicilia. Delatus: participio concertado con el sujeto.Britanniam: la isla de la Gran Bretaña.Aestus: “marea”.Optimum esse egressum: oración de infinitivo no concertada.Qua in re: anástrofe y “relativo de unión”.Fuit... laudanda: voz perifrástica pasiva.Ut... cognovit: valor comparativo.Cum... convenissent: construcción de “cum histórico”. Privatis: “particulares”. Probablemente la expresión se refiere a las naves delos mercaderes que mantenían relaciones comerciales con las tropas romanas.

46312 Tercera Lengua: Latín. Primera prueba 5

Page 7: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

IX. (1) Caesar, exposito exercitu et loco castris idoneo capto, ubi excaptivis cognovit quo in loco hostium copiae consedissent, cohortibus de-cem ad mare relictis et equitibus trecentis, qui praesidio navibus essent,de tertia vigilia ad hostes contendit, eo minus veritus navibus, quod inlitore molli atque aperto deligatas ad ancoram relinquebat; ei praesidionavibusque Q. Atrium praefecit. (2) Ipse, noctu progressus milia pas-suum circiter XII, hostium copias conspicatus est. (3) Illi, equitatu atqueessedis ad flumen progressi, ex loco superiore nostros prohibere et proe-lium committere coeperunt. (4) Repulsi ab equitatu, se in silvas abdi-derunt, locum nacti egregie et natura et opere munitum, quem domes-tici belli, ut videbatur, causa iam ante praeparaverant: (5) nam, crebrisarboribus succisis, omnes introitus erant praeclusi. (6) Ipsi ex silvisrari propugnabant nostrosque intra munitiones ingredi prohibebant.(7) At milites legionis septimae, testudine facta et aggere ad munitionesadiecto, locum ceperunt eosque ex silvis expulerunt, paucis vulneribusacceptis. (8) Sed eos fugientes longius Caesar prosequi vetuit, et quodloci naturam ignorabat, et quod, magna parte diei consumpta, munitio-ni castrorum tempus relinqui volebat.

Quo in loco: anástrofe. Introduce una oración interrogativa indirecta.Decem cohortibus: diez cohortes formaban una legión, pero al no designarlasCésar como tal “legión”, se puede pensar que estas diez unidades eran una se-lección entre las integrantes de las cinco legiones de las que los romanos dis-ponían en ese momento.Qui praesidio navibus essent: oración de relativo con valor final. Cons-trucción de doble dativo: “para que sirvieran de defensa a las naves”. Quod... relinquebat: valor causal. Tiene su correlativo en eo.Q. Atrium: Quinto Atrio, oficial del ejército de César.Pasuum: genitivo partitivo dependiente de un numeral.Essedis: “carros de guerra”; con dos ruedas y tirados por dos caballos, eran uti-lizados por galos, belgas y bretonesProgressi: participio concertado.Se: reflexivo; representa al sujeto mismo de la oración. Videbatur: el verbo videor presenta muy frecuentemente un uso medio-pa-sivo de valor impersonal con el significado de “parecer”.Testudine facta: ablativo absoluto. Testudo “tortuga”, es el nombre de unaformación de ataque del ejército romano, consistente en formar una bóvedaprotectora con los escudos de los soldados por encima de sus cabezas.Et quod... et quod: correlación copulativa causal, “ no sólo porque..., sino por-que...” Castrorum: “del campamento”. Recuerde que este sustantivo presenta signi-ficado distinto según aparezca declinado en plural o en singular

46312 Tercera Lengua: Latín. Primera prueba 6

Page 8: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

X (1) Postridie eius diei mane tripertito milites equitesque in expe-ditionem misit, ut eos qui fugerant persequerentur. (2) His aliquan-tum itineris progressis, cum iam extremi essent in prospectu, equites aQ. Atrio ad Caesarem venerunt, qui nuntiarent superiore nocte, maximacoorta tempestate, prope omnes naves adflictas atque in litore eiectasesse, quod neque ancorae funesque subsisterent neque nautae guber-natoresque vim tempestatis pati possent: (3) itaque ex eo concursu na-vium magnum esse incommodum acceptum.

Itineris: genitivo partitivo dependiente de un adverbio de cantidad.Qui nuntiarent: oración de relativo con valor final.Quod... subsisterent: oración causal con subjuntivo, bien por el simple fenó-meno de la atracción modal, bien porque el historiador no se responsabiliza dela realidad de la causa alegada. Gubernatores: Podría traducirse como “pilotos”, aunque su papel era en rea-lidad semejante al de un capitán de barco: observaban el sol, la luna y las es-trellas para conocer su situación, fijaban el rumbo, dirigían al timonel y a vecespilotaban la nave.

46312 Tercera Lengua: Latín. Primera prueba 7

Page 9: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

XI. (1) His rebus cognitis, Caesar legiones equitatumque revocari at-que in itinere resistere iubet, ipse ad naves revertitur; (2) eadem ferequae ex nuntiis litterisque cognoverat coram perspicit, sic ut, amissiscirciter XL navibus, reliquae tamen refici posse magno negotio vide-rentur. (3) Itaque ex legionibus fabros deligit et ex continenti alios ar-cessi iubet; (4) Labieno scribit ut quam plurimas possit iis legionibusquae sint apud eum naves instituat. (5) Ipse, etsi res erat multae operaeac laboris, tamen commodissimum esse statuit omnes naves subduci etcum castris una munitione coniungi. (6) In his rebus circiter dies Xconsumit, ne nocturnis quidem temporibus ad laborem militum inter-missis. (7) Subductis navibus castrisque egregie munitis, easdem copiasquas ante praesidio navibus relinquit, ipse eodem unde redierat profi-ciscitur. (8) Eo cum venisset, maiores iam undique in eum locum copiaeBritannorum convenerant, summa imperii bellique administrandi com-muni consilio permissa Cassivellauno; cuius fines a maritimis civitati-bus flumen dividit quod appellatur Tamesis, a mari circiter milia pas-suum LXXX. (9) Huic superiora tempore cum reliquis civitatibuscontinentia bella intercesserant; sed, nostro adventu permoti, Britannihunc toti bello imperioque praefecerant.

Revocari atque... resistere iubet: aunque el verbo iubeo suele completarsecon una subordinada introducida por ut, también es posible encontrar unacompletiva de infinitivo. Sic ut: valor consecutivo.Reliquae... refici posse... viderentur: “construcción personal” de la oraciónde infinitivo.Fabros: obreros especializados encuadrados en las legiones.Quam plurimas possit: superlativo reforzado: “ las más que pueda”.Multae operae ac laboris: genitivo de cualidad.Ne... quidem: “ni siquiera”. Locución adverbial negativa que suele enmarcara todas o, al menos, a alguna de las palabras a las que se refiere.Administrandique belli: construcción de gerundivo.Cassivellauno: Casivelauno, caudillo de los britanos durante la campañadel 45 a. C.Cuius: en latín es un relativo auténtico que concierta en género y número consu antecedente, a diferencia de la forma castellana “cuyo” –relativo-posesivo–,que concuerda en género y número con el sustantivo al que acompaña.Tamesis: el actual Támesis.Toti bello imperioque: totus significa “todo entero”, a diferencia de omnis, “to-dos y cada uno”. Esta expresión parece indicar que el imperium incluía elmando absoluto a lo largo de toda la campaña, con la facultad de firmaralianzas o de restablecer la paz.

46312 Tercera Lengua: Latín. Primera prueba 8

Page 10: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

CONSULTASREFERENTES AL CONTENIDO DE LOS TEMAS Y METODOLOGÍA DE SU ESTUDIO

RESPUESTAS DEL PROFESOR

EVALUACIÓN PRUEBA OBJETIVA PRUEBA DE ENSAYO

Aciertos

Errores

Omisiones

TOTAL TOTAL

Page 11: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

UNIVERSIDAD NACIONALDE EDUCACIÓN A DISTANCIA

TERCERA LENGUA: LATÍN

PRUEBAS DE EVALUACIÓN A DISTANCIA / 2

UNIDAD DIDÁCTICA / 2

Número de Expediente

NOMBRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .APELLIDOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .CALLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .POBLACIÓN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PROVINCIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . C.P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

46312PE01A11

XXXXXX

Page 12: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

Prueba objetiva

Responda a las cuestiones que le formulamos en relación con los contenidos dela Unidad Didáctica II :

1. ¿Puede sustantivarse un adjetivo en latín? ¿Cómo lo reconocería?

2. ¿Cómo puede establecerse una aposición en la lengua latina?

3. En qué casos pueden aparecer las especificaciones de un núcleo nominal?

4. ¿Cómo puede construirse, desde el punto de vista sintáctico, el comparati-vo latino de superioridad ?

5. ¿Cómo se expresa el complemento del superlativo en latín?

46312 Tercera Lengua: Latín. Segunda prueba 1

Page 13: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

6. ¿Son equivalentes las formas determinantes idem e ipse? ¿Por qué?

7. Son equivalentes las formas determinantes alius y alter? ¿Por qué?

8. ¿Cómo se expresa la idea de posesión en latín? ¿Son equivalentes suusy eius?

9. ¿Qué función tienen los numerales distributivos en latín?

10. ¿Cómo se puede expresar la edad en latín?

46312 Tercera Lengua: Latín. Segunda prueba 2

Page 14: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

Prueba de ensayo

Traduzca los capítulos 12, 13, 14, 15, 16 y 17 de La Guerra de las Galias, deJulio César, que le ofrecemos a continuación.

XII. (1) Britanniae pars interior ab iis incolitur quos natos in insulaipsi memoria proditum dicunt; (2) maritima pars, ab iis qui praedae acbelli inferendi causa ex Belgio transierant (qui omnes fere iis nominibuscivitatum appellantur, quibus orti ex civitatibus eo pervenerunt)et, bello inlato, ibi permanserunt atque agros colere coeperunt. (3) Ho-minum est infinita multitudo creberrimaque aedificia fere Gallicisconsimilia, pecorum magnus numerus. (4) Utuntur aut aere aut nummoaureo aut taleis ferreis ad certum pondus examinatis pro nummo. (5)Nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus, in maritimisferrum, sed eius exigua est copia, aere utuntur importato. Materiacuiusque generis, ut in Gallia, est, praeter fagum atque abietem. (6)Leporem et gallinam et anserem gustare fas non putant; haec tamenalunt animi voluptatisque causa. Loca sunt temperatiora quam inGallia, remissioribus frigoribus.

Proditum (esse): infinitivo dependiente de dicunt. Memoria: “tradición”.Natos (esse) in insula: oración de infinitivo sujeto de proditum esse.Causa: “preposición impropia” pospuesta a su régimen.Belli inferendi: construcción de gerundivo. Belgio: parte de la Galia belga comprendida entre el los ríos Oise y Escalda.Quibus ex civitatibus: anástrofe y repetición del antecedente tras el relativo,construcción muy frecuente en César.Aedificia: en César suele significar “finca rústica” o “granero”.Utuntur aut aere..: “se sirven o de cobre...” . El verbo utor se construye conablativo instrumental.Plumbum album: “estaño”.Mediterraneis: “que están en medio de las tierras”, es decir, “interiores”. Materia...est: puesto que en esta frase tenemos sujeto pero no atributo, el v.sum ha de traducirse como existencial, por “haber” o “existir”.Animi... causa: “por distracción”, “por entretenimiento”.

46312 Tercera Lengua: Latín. Segunda prueba 3

Page 15: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

XIII. (1) Insula natura triquetra, cuius unum latus est contra Ga-lliam. Huius lateris alter angulus, qui est ad Cantium quo fere omnesex Gallia naves appelluntur, ad orientem solem, inferior ad meridiemspectat. Hoc pertinet circiter milia passuum quingenta. (2) Alterumvergit ad Hispaniam atque occidentem solem; qua ex parte est Hibernia,dimidio minor, ut existimatur, quam Britannia, sed pari spatio trans-missus atque ex Gallia est in Britanniam. (3) In hoc medio cursu estinsula quae appellatur Mona; complures praeterea minores subiectaeinsulae existimantur; de quibus insulis non nulli scripserunt dies con-tinuos XXX sub bruma esse noctem. (4) Nos nihil de eo percontationibusreperiebamus, nisi certis ex aqua mensuris breviores esse quam in con-tinenti noctes videbamus. (5) Huius est longitudo lateris, ut fert illorumopinio, septingentorum milium. (6) Tertium est contra septentriones; cuiparti nulla est obiecta terra, sed eius angulus lateris maxime ad Ger-maniam spectat. Hoc milia passuum octingenta in longitudinem esseexistimatur. (7) Ita omnis insula est in circuitu vicies centum miliumpassuum.

Cantium: la región ocupada por el actual condado de Kent y situada enfrentede Francia.Milia... quingenta: acusativo de extensión.Hibernia: la isla de Irlanda.Pari spatio...atque…: ablativo de cualidad, habitual con el verbo sum, ycomparación de igualdad: “de igual distancia que...”.In hoc medio cursu: “en medio de este camino” . Los adjetivos del tipo sum-mus, medius, primus, ultimus, aparecen en construcción predicativa, indicandola parte correspondiente del objeto designado por el sustantivo al que se refieren.Mona: la isla de Man, entre Inglaterra e Irlanda.Non nulli: en latín una negación simple seguida de una compuesta equivale auna afirmación parcial: “algunos”.Certis ex aqua mensuris: lit. “por ciertas medidas de agua”. Se refiere, na-turalmente, a los lapsos de tiempo medidos por la clepsidra o reloj de agua. Longitudo... septingentorum milium: las longitudes y las distancias semedían generalmente en pasos, por ello no se consideraba necesario hacerlo ex-preso: “la longitud es de setecientos millares de pasos”.Septentriones: término que deriva de septem triones “los siete bueyes”, enalusión a las siete estrellas de la Osa Mayor. Era habitual en Roma el darnombres de animales a las constelaciones. Ad Germaniam: “en dirección a Germania”, territorio situado entre el Rhin,el Vístula y el Danubio.Vicies: adverbio multiplicativo: “veinte veces”.

46312 Tercera Lengua: Latín. Segunda prueba 4

Page 16: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

XIV. (1) Ex his omnibus longe sunt humanissimi qui Cantium in-colunt, quae regio est maritima omnis, neque multum a Gallica diffe-runt consuetudine. (2) Interiores plerique frumenta non serunt, sedlacte et carne vivunt pellibusque sunt vestiti. Omnes vero se Britannivitro inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc horridioressunt in pugna aspectu; (3) capilloque sunt promisso atque omni partecorporis rasa praeter caput et labrum superius. (4) Uxores habent deniduodenique inter se communes et maxime fratres cum fratribus pa-rentesque cum liberis; (5) sed, si qui sunt ex his nati, eorum habentur li-beri quo primum virgo quaeque deducta est.

Longe...humanissimi: superlativo reforzado: “los más civilizados con mucho”.Pellibus... vestiti: “vestidos con pieles”. Hay, sin embargo, indicios de que co-nocían la lana y el lino, y se han encontrado restos de husos en excavaciones deeste periodo. Uxores habent deni duodenique communes: “los hombres, cada diez odoce, tienen una esposa común”. Parece que entre los celtas no existió la po-liandría, aunque podría tratarse de la supervivencia de un uso antiguo en al-gunas comunidades de carácter muy primitivo.Si qui: (= si aliqui “si algunos”) Quis representa al pronombre indefinido traslas partículas si, sive, nisi, ne, num.

46312 Tercera Lengua: Latín. Segunda prueba 5

Page 17: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

XV. (1) Equites hostium essedariique acriter proelio cum equitatunostro in itinere conflixerunt, ita tamen ut nostri omnibus partibus su-periores fuerint atque eos in silvas collesque compulerint; (2) sed, com-pluribus interfectis, cupidius insecuti, non nullos ex suis amiserunt.(3) At illi, intermisso spatio, imprudentibus nostris atque occupatis inmunitione castrorum, subito se ex silvis eiecerunt, impetuque in eos fac-to qui erant in statione pro castris collocati, acriter pugnaverunt, (4)duabusque missis subsidio cohortibus a Caesare, atque his primis le-gionum duarum, cum hae perexiguo intermisso loci spatio inter se cons-titissent, novo genere pugnae perterritis nostris, per medios audacissi-me perruperunt seque inde incolumes receperunt. (5) Eo die Q. LaberiusDurus, tribunus militum, interficitur. Illi, pluribus submissis cohorti-bus, repelluntur.

Ita... ut: valor consecutivo.Eos compulerint: eos representa un C. D. diferente al sujeto de la oración:“(los nuestros) los rechazaron”.Se eiecerunt: se, como C. D., hace referencia al sujeto mismo de la oración:“(ellos) se lanzaron”. Atque his primis legionum duarum: aposición a cohortibus: “y éstas, lasprimeras de dos legiones”. Las cohortes de cada legión estaban numeradas, y laprimera tenía siempre un rango superior.Q. Laberius Durus: Quinto Laberio Duro, tribuno militar. Aunque consta queCésar otorgaba en ocasiones el tribunado, por motivos políticos, a hombres sinexperiencia militar, hay que reconocer que su servicio fue, generalmente, degran valor.

46312 Tercera Lengua: Latín. Segunda prueba 6

Page 18: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

XVI. (1) Toto hoc in genere pugnae, cum sub oculis omnium ac procastris dimicaretur, intellectum est nostros propter gravitatem armo-rum, quod neque insequi cedentes possent neque ab signis discedere au-derent, minus aptos esse ad huius generis hostem; (2) equites autemmagno cum periculo proelio dimicare, propterea quod illi etiam consul-to plerumque cederent et, cum paulum ab legionibus nostros removis-sent, ex essedis desilirent et pedibus dispari proelio contenderent. (3)Equestris autem proelii ratio et cedentibus et insequentibus par atqueidem periculum inferebat. (4) Accedebat huc ut numquam conferti, sedrari magnisque intervallis proeliarentur stationesque dispositas habe-rent, atque alios alii deinceps exciperent integrique et recentes defati-gatis succederent.

Cum ...dimicaretur: valor histórico-temporal.Quod... neque possent...neque auderent: valor causal. El modo subjunti-vo puede deberse a que el autor estima que no se trata de una causa real, sinosubjetiva.Cum... removissent: valor histórico-temporal. Cedentibus et insequentibus (nostris): dativo de relación.Ut... proeliarentur: oración subordinada sustantiva dependiente de una ex-presión impersonal.Conferti sed rari: complementos predicativos del sujeto. Stationes: en este caso, “tropas de reserva”.

46312 Tercera Lengua: Latín. Segunda prueba 7

Page 19: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

XVII. (1) Postero die procul a castris hostes in collibus constiteruntrarique se ostendere et lenius quam pridie nostros equites proelio la-cessere coeperunt. (2) Sed meridie, cum Caesar pabulandi causa tres le-giones atque omnem equitatum cum C. Trebonio legato misisset, re-pente ex omnibus partibus ad pabulatores advolaverunt, sic uti absignis legionibusque non absisterent. (3) Nostri, acriter in eos impetufacto, reppulerunt neque finem sequendi fecerunt; quo subsidio confisiequites, cum post se legiones viderent, praecipites hostes egerunt, (4)magnoque eorum numero interfecto, neque sui colligendi neque con-sistendi aut ex essedis desiliendi facultatem dederunt. (5) Ex hac fugaprotinus quae undique convenerant auxilia discesserunt, neque postid tempus umquam summis nobiscum copiis hostes contenderunt.

Lenius: adverbio en grado comparativo.Cum... misisset: valor histórico-temporal.Pabulandi causa: el genitivo del gerundio seguido de las denominadas “pre-posiciones impropias” causa o gratia presenta valor final.Cum legato C.. Trebonio: “con el legado Gayo Trebonio”. Aunque el términolegatus podía designar al mensajero, en este caso el legado es el lugartenientedel general en jefe: se les encomendaba, además del mando militar, otro tipo defunciones, como la del aprovisionamiento o la leva de reclutas. Trebonio en laguerra civil se mantuvo junto a César, pero después formó parte del grupo delos conjurados.Sic uti...absisterent: valor consecutivo (sujeto sobreentendido: los enemigos)Impetu facto: ablativo absoluto.Quo subsidio: relativo de unión.Colligendi sui: construcción de gerundivo. Teniendo en cuenta que sui es unaforma reflexiva que sirve tanto para el singular como para el plural, por elcontexto deducimos que en este caso se trata de un plural; la construcción es-perada, por tanto, habría sido, teóricamente, colligendorum sui, pero ésta esexpresión que no aparece en los escritores romanos.Summis... copiis: “con la totalidad de sus tropas”.

46312 Tercera Lengua: Latín. Segunda prueba 8

Page 20: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

CONSULTASREFERENTES AL CONTENIDO DE LOS TEMAS Y METODOLOGÍA DE SU ESTUDIO

RESPUESTAS DEL PROFESOR

EVALUACIÓN PRUEBA OBJETIVA PRUEBA DE ENSAYO

Aciertos

Errores

Omisiones

TOTAL TOTAL

Page 21: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

UNIVERSIDAD NACIONALDE EDUCACIÓN A DISTANCIA

TERCERA LENGUA: LATÍN

PRUEBAS DE EVALUACIÓN A DISTANCIA / 4

UNIDAD DIDÁCTICA / 4

Número de Expediente

NOMBRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .APELLIDOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .CALLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .POBLACIÓN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PROVINCIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . C.P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

46312PE01A11

XXXXXX

Page 22: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

Prueba objetiva

Responda a las cuestiones que le formulamos en relación con los contenidosde la Unidad Didáctica IV:

1. ¿A qué llamamos oraciones coordinada en latín?

2. Escriba las principales conjunciones disyuntivas latinas y señale sus dife-rencias de uso.

3. ¿Es frecuente el polisíndeton en latín? ¿Cómo puede traducirlo en caste-llano?

4. ¿A qué llamamos "construcción personal" del infinitivo?

5. ¿Qué oficios puede realizar, dentro de la lengua latina, una oración de in-finitivo con respecto a su principal?

46312 Tercera Lengua: Latín. Cuarta prueba 1

Page 23: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

6. Características principales de las oraciones interrogativas indirectas.

7. ¿Qué sabe acerca de las oraciones subordinadas completivas dependientesde un verbo de temor?

8. ¿Qué puede decir acerca de las oraciones completivas dependientes de unverbo de prohibición?

9. Usos de la conjunción quod en las oraciones subordinadas completivas enlatín.

10. Análisis sintáctico del párrafo comprendido entre Qua oblata y dubitantescogit (IV 7-10).

46312 Tercera Lengua: Latín. Cuarta prueba 2

Page 24: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

Prueba de ensayo

Traduzca los párrafos del libro VII de la Guerra de las Galias de César, que leofrecemos a continuación.

LIBER SEPTIMUS

I. (1) Quieta Gallia Caesar, ut constituerat, in Italiam ad conventusagendos proficiscitur. Ibi cognoscit de Clodii caede, de senatusque con-sulto certior factus ut omnes iuniores Italiae coniurarent, dilectumtota provincia habere instituit. (2) Eae res in Galliam Transalpinam ce-leriter perferuntur. Addunt ipsi et adfingunt rumoribus Galli quod resposcere videbatur, retineri urbano motu Caesarem neque in tantis dis-sensionibus ad exercitum venire posse. (3) Hac impulsi occasione, quiiam ante se populi Romani imperio subiectos dolerent, liberius atque au-dacius de bello consilia inire incipiunt. (4) Indictis inter se principes Ga-lliae conciliis silvestribus ac remotis locis, queruntur de Acconis morte;posse hunc casum ad ipsos recidere demonstrant; (5) miserantur com-munem Galliae fortunam; omnibus pollicitationibus ac praemiis depos-cunt qui belli initium faciant et sui capitis periculo Galliam in liberta-tem vindicent. (6) In primis rationem esse habendam dicunt, priusquameorum clandestina consilia efferantur, ut Caesar ab exercitu interclu-datur. (7) Id esse facile, quod neque legiones audeant, absente impera-tore, ex hibernis egredi, neque imperator sine praesidio ad legionespervenire possit. (8) Postremo, in acie praestare interfici quam non ve-terem belli gloriam libertatemque quam a maioribus acceperint recu-perare.

I. (1) Certior factus: “hecho sabedor”.ut... coniurarent: valor final. La coniuratio era un juramento militar que

se realizaba por todos los reclutas a la vez cuando se hacían levas en masa.dilectum “leva de soldados”.tota provincia: recuerde el valor de totus “todo entero”, frente a omnis “to-

dos y cada uno”. (3) qui... dolerent: valor consecutivo (de ahí el subjuntivo).subiectos (esse): infinitivo cuyo sujeto es se.(4) indictis... conciliis: ablativo absoluto.(5) qui faciant... vindicent: valor consecutivo.(6) esse habendam: voz perifrástica pasiva.ut, explicativo de rationem.(8) praestare interfici quam, “que era preferible ser muertos a que...”

46312 Tercera Lengua: Latín. Cuarta prueba 3

Page 25: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

II (1) His rebus agitatis, profitentur Carnutes se nullum pericu-lum communis salutis causa recusare principesque ex omnibus bellumfacturos pollicentur (2) et, quoniam in praesentia obsidibus cavere interse non possint, ne res efferatur, ut iureiurando ac fide sanciatur petunt,conlatis militaribus signis, quo more eorum gravissima caerimonia con-tinetur, ne, facto initio belli, ab reliquis deserantur. (3) Tum, conlauda-tis Carnutibus, dato iureiurando ab omnibus qui aderant, tempore eiusrei constituto, ab concilio disceditur.

III. (1) Ubi ea dies venit. Carnutes, Cotuato et Conconnetodumnoducibus, desperatis hominibus, Cenabum, signo dato, concurrunt ci-vesque Romanos qui negotiandi causa ibi constiterant, in his C. FufiumCitam, honestum equitem Romanum, qui rei frumentariae iussu Cae-saris praeerat, interficiunt bonaque eorum diripiunt. (2) Celeriter adomnes Galliae civitates fama perfertur. Nam, ubi quae maior atque in-lustrior incidit res, clamore per agros regionesque significant; hunc aliideinceps excipiunt et proximis tradunt; ut tum accidit. (3) Nam, quaeCenabi oriente sole gesta essent, ante prirmam confectam vigiliam in fi-nibus Arvernorum audita sunt, quod spatium est milium passuum cir-citer centum LX.

II. (1) causa: preposición impropia postpuesta a su régimen (genit.) (2) in praesentia: abl. singl. femenino “por el momento”. ne res efferatur “no sea que la cosa se divulgue”.ne... deserantur, completiva de sanciatur.

III. (1) Cenabum: act. Orleans.negotiandi: gerundio dependiente de causa = valor final.(2) quae: indefinido (= aliqua).(3) Cenabi: locativo.

46312 Tercera Lengua: Latín. Cuarta prueba 4

Page 26: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

IV. (1) Simili ratione ibi Vercingetorix, Celtilli filius, Arvernus,summae potentiae adulescens, cuius pater principatum Galliae totiusobtinuerat et ob eam causam, quod regnum appetebat, ab civitate eratinterfectus, convocatis suis clientibus, facile incendit. (2) Cognito eiusconsilio, ad arma concurritur. Prohibetur ab Gobannitione, patruo suo,reliquisque principibus, qui hanc temptandam fortunam non existima-bant; expellitur ex oppido Gergovia; (3) non desistit tamen, atque inagris habet dilectum egentium ac perditorum. Hac coacta manu, quos-cumque adit ex civitate ad suam sententiam perducit; (4) hortatur utcommunis libertatis causa arma capiant, magnisque coactis copiis, ad-versarios suos, a quibus paulo ante erat eiectus. expellit ex civitate.

Rex ab suis appellatur. (5) Dimittit quoqueversus legationes; obtes-tatur ut in fide maneant. (6) Celeriter sibi Senones, Parisios, Pictones,Cadurcos, Turonos, Aulercos. Lemovices, Andes reliquosque omnes quiOceanum attingunt, adiungit; omnium consensu ad eum defertur im-perium. (7) Qua oblata potestate, omnibus his civitatibus obsides im-perat, certum numerum militum ad se celeriter adduci iubet,(8) armo-rum quantum quaeque civitas domi quodque ante tempus efficiatconstituit; in primis equitatui studet. (9) Summae diligentiae summamimperii severitatem addit; magnitudine supplicii dubitantes cogit. (10)Nam, maiore commisso delicto, igne atque omnibus tormentis necat; le-viore de causa, auribus desectis aut singulis effossis oculis, domum re-mittit, ut sint reliquis documento et magnitudine poenae perterreantalios.

IV. (1) incendit: su complemento directo (clientes) va implícito en el abl. abs.(5) El complemento de obtestatur, que es a la vez sujeto de maneant, está

implícito en quoqueversus (= ad omnes civitates).(8) armorum: genitivo partitivo.quantum... quodque ante tempus: introducen interrogativas indirectas

con un verbo común: efficiat, “debe fabricar”.(10) maiore commisso delicto: abl. abs. con valor condicional singulis... oculis: valor distributivo “sacando un ojo a cada uno (de los cas-

tigados) ut sint reliquis documento: “para que sirvan de escarmiento a los demás”

(sum + dos dativos = “servir de algo a alguien”).

46312 Tercera Lengua: Latín. Cuarta prueba 5

Page 27: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

CONSULTASREFERENTES AL CONTENIDO DE LOS TEMAS Y METODOLOGÍA DE SU ESTUDIO

RESPUESTAS DEL PROFESOR

EVALUACIÓN PRUEBA OBJETIVA PRUEBA DE ENSAYO

Aciertos

Errores

Omisiones

TOTAL TOTAL

Page 28: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

UNIVERSIDAD NACIONALDE EDUCACIÓN A DISTANCIA

TERCERA LENGUA: LATÍN

PRUEBAS DE EVALUACIÓN A DISTANCIA / 5

UNIDAD DIDÁCTICA / 5

Número de Expediente

NOMBRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .APELLIDOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .CALLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .POBLACIÓN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .PROVINCIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . C.P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

46312PE01A11

XXXXXX

Page 29: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

Prueba objetiva

Responda a las cuestiones que le formulamos en relación con los contenidosde la Unidad Didáctica IV:

1. ¿A qué llamamos oraciones coordinada en latín?

Prueba objetiva

Responda a las cuestiones que le formulamos en relación con los contenidos dela Unidad Didáctica V:

1. En la sintaxis latina, ¿a qué equivale funcionalmente una oración de rela-tivo? ¿Cómo concierta el relativo con su antecedente?

2. ¿Existen en latín oraciones de relativo sustantivadas?

3. ¿Qué sabe acerca del uso de los modos en la oración de relativo latina?

4. Partículas subordinantes y modos en la oración subordinada final.

46312 Tercera Lengua: Latín. Quinta prueba 1

Page 30: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

5. Giros equivalentes a una oración subordinada final.

46312 Tercera Lengua: Latín. Quinta prueba 2

Page 31: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

6. ¿Qué partículas pueden introducir en latín una oración subordinada conse-cutiva? ¿Qué partículas correlativas suelen aparecer en la oración principal?

7. ¿Con qué modo se construyen las oraciones consecutivas en latín?

8. ¿Qué diferencia se puede establecer en latín entre las subordinadas cau-sales que aparecen con indicativo y aquellas otras que se construyen conmodo subjuntivo?

9. ¿Qué valores puede expresar la conjunción subordinante cum cuando vacon indicativo? ¿Y cuando va con subjuntivo?

10. Análisis sintáctico del párrafo comprendido entre Praestare visum y adBoios proficiscitur.

46312 Tercera Lengua: Latín. Quinta prueba 3

Page 32: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

Prueba de ensayo

Traduzca los párrafos de los capítulos del libro VII de la Guerra de las Galiasde César, que le ofrecemos a continuación.

V. (1) His suppliciis celeriter coacto exercitu, Lucterium Cadurcum,summae hominem audaciae, cum parte copiarum in Rutenos mittit;ipse in Bituriges proficiscitur. (2) Eius adventu Bituriges ad Haeduos,quorum erant in fide, legatos mittunt subsidium rogatum, quo faciliushostium copias sustinere possint. (3) Haedui, de consilio legatorum,quos Caesar ad exercitum reliquerat, copias equitatus, peditatusquesubsidio Biturigibus mittunt. (4) Qui, cum ad flumen Ligerim venissent,quod Bituriges ab Haeduis dividit, paucos dies ibi morati neque flumentransire ausi, domum revertuntur (5) legatisque nostris renuntiant se,Biturigum perfidiam veritos, revertisse, quibus id consilii fuisse cogno-verint, ut, si flumen transissent, una ex parte ipsi, altera Arverni se cir-cumsisterent. (6) Id eane de causa quam legatis pronuntiarint an perfi-dia adducti fecerint, quod nihil nobis constat, non videtur pro certoesse proponendum. (7) Bituriges eorum discessu statim cum Arvernisiunguntur.

V. (2) rogatum: supino, complemento de mittunt. quo... possint: valor final... (5) ut... circumsisterent: explicativo de id. (6) eane: compuesto de la forma pronominal ea y de la enclítica -ne, que

sirve para introducir el primer miembro de la interrogativa indirecta. pronuntiarint: en subj. por atracción de fecerint.quod...constat: valor causal.

46312 Tercera Lengua: Latín. Quinta prueba 4

Page 33: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

VI. (1) His rebus in Italiam Caesari nuntiatis, cum iam ille urbanasres virtute Cn. Pompei commodiorem in statum pervenisse intellegeret,in Transalpinam Galliam profectus est. (2) Eo cum venisset, magnadifficuItate adficiebatur, qua ratione ad exercitum pervenire posset.(3) Nam, si legiones in provinciam arcesseret, se absente in itinere pro-elio dimicaturas intellegebat; (4) si ipse ad exercitum contenderet, ne iisquidem eo tempore qui quieti viderentur suam salutem recte committividebat.

VII. (1) Interim Lucterius Cadurcus, in Rutenos missus, eam civita-tem Arvemis conciliat. (2) Progressus in Nitiobroges et Gabalos, abutrisque obsides accipit et, magna coacta manu, in provinciam Narbo-nem versus eruptionem facere contendit. (3) Qua re nuntiata, Caesaromnibus consiliis antevertendum existimavit ut Narbonem proficisce-retur. (4) Eo cum venisset, timentes confirmat, praesidia in Rutenisprovincialibus, Volcis Arecomicis, Tolosatibus circumque Narbonem,quae loca hostibus erant finitima, constituit; (5) partem copiarum exprovincia supplementumque quod ex Italia adduxerat in Helvios, qui fi-nes Arvernorum contingunt, convenire iubet.

VI. (2) qua ratione: introduce una oración interr. indir. dependiente de difi-cultate.

(3) dimicaturas (esse): infinitivo de voz perifrástica activa.se absente: abl. abs.

VII. (2) versus: preposición de ac. frecuentemente postpuesta: “en dirección a”. (3) ut... proficisceretur: subordinada sustantiva en función de sujeto

de antevertendum (esse).

46312 Tercera Lengua: Latín. Quinta prueba 5

Page 34: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

VIII. (1) His rebus comparatis, represso iam Lucterio et remoto,quod intrare intra praesidia periculosum putabat, in Helvios proficisci-tur. (2) Etsi mons Cevenna, qui Arvernos ab Helviis discludit, durissimotempore anni, altissima nive iter impediebat, tamen, discussa nive sexin altitudinem pedum atque ita viis patefactis, summo militum laboread fines Arvernorum pervenit. (3) Quibus oppressis inopinantibus, quodse Cevenna ut muro munitos existimabant, ac ne singulari quidem um-quam homini eo tempore anni semitae patuerant, equitibus imperat utquam latissime possint vagentur et quam maximum hostibus terro-rem inferant. (4) Celeriter haec fama ac nuntii ad Vercingetorigem per-feruntur; quem perterriti omnes Arverni circumsistunt atque obsecrantut suis fortunis consulat neu se ab hostibus diripi patiatur, praesertimcum videat omne ad se bellum translatum. (5) Quorum ille precibus per-motus, castra ex Biturigibus movet in Arvernos versus.

IX. (1) At Caesar, biduum in his locis moratus, quod haec de Ver-cingetorige usu ventura opinione praeceperat, per causam supplementiequitatusque cogendi ab exercitu discedit. (2) Brutum adulescentem hiscopiis praeficit; hunc monet ut in omnes partes equites quam latissimepervagentur; daturum se operam ne longius triduo ab castris absit. (3)His constitutis rebus, suis inopinantibus, quam maximis potest itineri-bus Viennam pervenit. (4) Ibi nactus recentem equitatum, quem multisante diebus eo praemiserat, neque diurno neque nocturno itinere inter-misso, per fines Haeduorum in Lingones contendit, ubi duae legioneshiemabant, ut, si quid etiam de sua salute ab Haeduis iniretur consilii,celeritate praecurreret. (5) Eo cum pervenisset, ad reliquas legionesmittit priusque omnes in unum locum cogit quam de eius adventu Ar-vernis nuntiari posset. (6} Hac re cognita, Vercingetorix rursus in Bi-turiges exercitum reducit atque, inde profectus Gorgobinam, Boiorumoppidum, quos ibi, Helvetico proelio victos, Caesar conlocaverat Hae-duisque attribuerat, oppugnare instituit.

VIII. (1) El sujeto de putabat es Lucterio, el de proficiscitur, César.(3) quam latissime... quam maximum: quam es refuerzo del super-

lativo.(4) se hace referencia a omnes Arverni.

IX. (1) haec... usu ventura (esse): “que estas cosas sucederían en realidad”. (2) daturum (esse): infinitivo de voz perifrástica pasiva complemento de

monet.(4) quid... consilii: “algún plan”. Genitivo partitivo dependiente de una

forma pronominal de género neutro (quid = aliquod).

46312 Tercera Lengua: Latín. Quinta prueba 6

Page 35: UNIVERSIDAD NACIONAL DE EDUCACIÓN A DISTANCIAportal.uned.es/pls/portal/docs/page/uned_main/launiversidad/ubicaciones... · sus Commentarii, no nos han llegado más que fragmentos

CONSULTASREFERENTES AL CONTENIDO DE LOS TEMAS Y METODOLOGÍA DE SU ESTUDIO

RESPUESTAS DEL PROFESOR

EVALUACIÓN PRUEBA OBJETIVA PRUEBA DE ENSAYO

Aciertos

Errores

Omisiones

TOTAL TOTAL