tesis: platÓn trasÍmaco introducciÓn, traducciÓn y …

246
UNIVERSIDAD NACIONAL AUTÓNOMA DE MÉXICO FACULTAD DE FILOSOFÍA Y LETRAS COLEGIO DE LETRAS CLÁSICAS PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y COMENTARIOS TRADUCCIÓN COMENTADA QUE PRESENTA JOSÉ SAED AYUB HERNÁNDEZ PARA OBTENER EL TÍTULO DE LICENCIADO EN LETRAS CLÁSICAS CON LA ASESORÍA DEL DOCTOR EN LETRAS MAURICIO LÓPEZ NORIEGA CIUDAD DE MÉXICO MMXIII Platón, Trasímaco_VF.indd 1 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Upload: others

Post on 10-Jul-2022

10 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

UNIVERSIDAD NACIONAL AUTÓNOMA DE MÉXICOFACULTAD DE FILOSOFÍA Y LETRAS

COLEGIO DE LETRAS CLÁSICAS

P L AT Ó N

T R A S Í M A C O

introducción, traducción y comentarios

traducción comentada que presenta

jOSÉ SAED AYUb hERNÁNDEz

para obtener el título de licenciado en letras clásicas

con la asesoría del doctor en letras

MAURICIO LÓPEz NORIEGA

CIUDAD DE MÉXICOMMXIII

Platón, Trasímaco_VF.indd 1 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 2: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

UNAM – Dirección General de Bibliotecas

Tesis Digitales

Restricciones de uso

DERECHOS RESERVADOS ©

PROHIBIDA SU REPRODUCCIÓN TOTAL O PARCIAL

Todo el material contenido en esta tesis esta protegido por la Ley Federal del Derecho de Autor (LFDA) de los Estados Unidos Mexicanos (México).

El uso de imágenes, fragmentos de videos, y demás material que sea objeto de protección de los derechos de autor, será exclusivamente para fines educativos e informativos y deberá citar la fuente donde la obtuvo mencionando el autor o autores. Cualquier uso distinto como el lucro, reproducción, edición o modificación, será perseguido y sancionado por el respectivo titular de los Derechos de Autor.

Page 3: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

Platón, Trasímaco_VF.indd 2 25/07/2013 03:45:23 p.m.

• •••• . . •• -

Page 4: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

A mis maestros:

mamá, papá, Daniel, Miguel, Omar, Feli, Gabriel,Mauricio, Pedro Tapia, Carlos Zesati y Raúl Torres,

que, con su ejemplo, me han enseñado lo que es la justicia

A mis alumnos, a quienes no conocíay ya imaginaba cuando empecé este trabajo

A Alejandra y a Lucía,que iluminan mi vida

FilÒlogoj Ð filîn lÒgouj kaˆ spoud£zwn perˆ paide…an

Frínico, s.v. filÒlogoj

Platón, Trasímaco_VF.indd 3 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 5: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

Platón, Trasímaco_VF.indd 4 25/07/2013 03:45:23 p.m.

• •••• . . •• -

Page 6: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

I. INTRODUCCIÓN

Platón, Trasímaco_VF.indd 5 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 7: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

Platón, Trasímaco_VF.indd 6 25/07/2013 03:45:23 p.m.

• •••• . . •• -

Page 8: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

7

1.1. atenas, 468-427

hacia el 468,1 Sófocles vence a Esquilo en las Grandes Dionisias de la Atenas de Cimón. Siete años después, la ciudad recibe a Pericles como su estratego. En su Atenas, la mayoría de la población sabe escribir y es común que los muchachos de las clases acomodadas y medias asistan al gimnasio. En las escuelas, los niños atenienses aprenden de memoria los versos de homero, hesíodo y los poetas líri-cos. jóvenes y adultos están acostumbrados y educados para gozar con las pues-tas en escena de las tragedias de Sófocles en el teatro de Dioniso. Es la Atenas que 20 años atrás venció a los persas. Es el centro del mundo.

hizo Pericles la ciudad de mármol con las cuotas que cobraba a los aliados de la Liga Delo-Ática: el Partenón, el Erecteón, el Teseón y el Odeón se erigían entre las calles atenienses, otrora quemadas por los persas. A más de la maravilla misma, la construcción de estos edificios representaba para los ciudadanos ate-nienses una fuente constante de trabajo, por la multitud de oficios que exigía su edificación: canteros, escultores, picapedreros, vaciadores de bronce, tintoreros, orfebres, talladores de marfil, pintores, bordadores, grabadores y transportistas por mar y por tierra,2 fueron beneficiarios de esa época en que el costo de vida se registra como el más bajo del mundo antiguo.

Con esas mismas cuotas, ya desde antes de Pericles y tras las reformas de Efialtes, se había iniciado la retribución (misqÒj) a quienes desempeñaban al-guna función pública por parte del gobierno ateniense; aunque era sólo un pago simbólico que consistía en compensar la pérdida de una jornada de trabajo, esto significó, en cierto modo, el establecimiento de un Estado de asistencia para cier-to sector de la ciudadanía que, “becado” por su pensión, abandonó el trabajo productivo. Esta política y su acelerada degeneración resultaría, a la postre, en blanco de duras críticas por parte de Sócrates y su círculo.

De los años 454 a 434, además de ser un pueblo conforme con su nivel de vida, su gobernante (Pericles fue reelecto como ‘primer estratego’ año tras año), sus suntuosos templos y su magnífico teatro, Atenas también ha dejado de ahorrar: el dispendio en las edificaciones monumentales, las dietas y, sobre todo, las expedi-ciones de Chipre y de Egipto, han acabado con las contribuciones de la Liga.

Sin embargo, en este tiempo de relativa paz (de 30 años, firmada en 446) con Esparta en que Atenas renuncia a su influencia en Grecia central y en el Peloponeso, también se ha perdido cierto poder en política exterior y se ha de-

1 Todas las fechas, salvo indicación expresa, se refieren a la era anterior a Cristo.2 Cf. Plut., Peric., 12.

Platón, Trasímaco_VF.indd 7 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 9: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

8

bido limitar a la administración del territorio ganado en los primeros años de la formación de la Liga. Incluso hay aliados que, hartos de la supremacía e inter-vencionismo ateniense, intentan separarse. Para el 442, aliados cual Samos ya no se ven como tales y la injerencia ateniense en sus asuntos internos, con tal de instaurar el régimen democrático los hace quedar, más bien, como súbditos. Y al régimen ateniense, en palabras de Tucídides,3 como una democracia que no existe más que de nombre y en la que es reelecto el mismo hombre: Pericles. hacia sus últimos años de gobierno, ya también hay un considerable sector ateniense que lo ve de ese modo: son sólo “el primer estratego” y sus allegados quienes deciden el rumbo del Estado.

Pocas décadas después, Platón retrataría la democracia de su época, compa-rándola con un ‘sorteo’ en que los gobernantes son elegidos de esa forma y, al mismo tiempo, criticándola por sólo parecer el sistema de gobierno más bello, a la manera de un manto abigarrado en que se combinan toda clase de caracteres: tal como las mujeres y los niños se extasían ante abigarrados mantos ―dice―, habrá quienes se extasiarán ante la democracia. Y se burla: ¡claro que parece agradable un gobierno en que nadie está obligado a nada!4

No obstante lo anterior, Esparta ve otra cosa, según Tucídides,5 el ilustre histo-riador ateniense: el creciente progreso, opulencia y poder de Atenas en la hélade son las causas que motivan el miedo del Estado espartano y que, más tarde, darán lugar a la guerra que enfrentó a las dos grandes potencias del mundo griego: Atenas contra Esparta, en la Guerra del Peloponeso.

hacia el 427, Grecia toda está en crisis. La palabra griega kr…sij significa ‘separación’, ‘distinción’. Una ‘distinción’ a partir de ‘explicar’, ‘interpretar’ o ‘discernir’ (kr…nw). A pesar y a causa de la ferocidad humana y fraternal, a la postre revelada por la Guerra del Peloponeso, las actividades culturales en Atenas no tienen pausa ya: Isócrates, Eurípides, Aristófanes, Gorgias, Demóstenes y un tal Sócrates se pasean por la ciudad con preguntas fundamentales sobre el espíritu humano y, en consecuencia, cada uno proponiendo respuestas que buscan expli-car lo que sucede.

1.2. sócrates y platón

Era el año 427 y la Guerra del Peloponeso había iniciado cuatro años atrás. En este escenario de caída precipitada y bancarrota total nacía, de Aristón y Perictione, Platón.

Se dice que su linaje se remontaba a Solón por parte de su madre y, por su pa-dre, al dios Posidón. Como su abuelo, se llamaba Aristocles, hasta que su maes-

3 Cf. Th., II, 65, 9.4 Cf. Pl., R., 557a, ss.5 Cf. Th., I, 23.

Platón, Trasímaco_VF.indd 8 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 10: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

9

tro de lucha decidió nombrarlo Platón, por su ancha espalda. Era, pues, de cuna aristocrática. Desde niño tuvo lo que en su tiempo se consideraba una educación integral: palestra, letras, música, pintura y poesía. En buena parte debido a esa formación y cuna, ya adolescente, quiso ser poeta. Cuenta Diógenes Laercio6 que incluso escribió ditirambos, cantos y tragedias.

Cuenta también que, entre las grandes personalidades que vivían en ese tiempo en Atenas, conoció a Sócrates cuando tenía 20 años. El joven Platón, impresiona-do por aquel rebelde hijo de un cantero y de una partera que andaba por banquetes y gimnasios denunciando injusticias y cuestionando el sistema establecido por medio de la investigación filosófica de la verdad, quemó de inmediato sus com-posiciones poéticas para seguir al maestro y buscar, como él, la verdad.

Lo que este encuentro significó para Platón es sólo calculable en la misma medida de sus Diálogos y en función de lo que éstos han representado para la humanidad. Todos los jóvenes espiritualmente inquietos de su época ven a este hombre como la antítesis de los maestros en boga (los sofistas que cobran por en-señar y atienden sólo a hijos de familias acomodadas) y encuentran en Sócrates al ciudadano sencillo, al amigo que, más que enarbolar la diferencia entre maestro y aprendiz, los hace sentir sus camaradas y con quien pueden conversar sobre cualquier tema, en todo lugar y momento.

Sócrates, más que un filósofo, en la forma en que hoy entendemos el término, fue un maestro para Platón. Filósofo porque amó y buscó la sabiduría, sí; pero, sobre todo, porque profesó este amor en todos los lugares por donde anduvo. Fue el profesor que, quizá sin proponérselo, reunió en torno a sí a los jóvenes más avisados de su tiempo, y con ellos, a la manera de los diálogos que nos quedan, se preguntó sobre la justicia, el amor, la amistad, el alma, el bien, el mal y más.

La imagen que hoy tenemos de Sócrates es inseparable de la encariñada mirada de Platón, pero ¿cómo habrá sido Sócrates a los ojos de sus otros conciudadanos? Lo sabemos, también en forma parcial, por jenofonte, y en particular por una obra7 de Aristófanes en que el afamado comediante se burla agriamente de sus investiga-ciones y, más que eso, ridiculiza su método al punto de hacer ver al maestro como un idiota que no atina más que a preguntarse todo, acerca de todo.

Aún peor, ante la mirada del ya decadente sistema democrático de su tiempo, Sócrates sólo fue un agitador que mereció ser enjuiciado por cuestionar a los dio-ses convencionales y por corromper a la juventud. Todavía durante el juicio, aun sabiendo que lo hundía, defendió los valores morales que profesó siempre:

Y, mientras tenga aliento y sea capaz, no dejaré de filosofar, ni de exhortarlos a ustedes ni de señalar a todo al que de ustedes encuentre […] pues yo no hago otra cosa que intentar persuadirlos a ustedes, y a jóvenes y a viejos, de que no se preocupen tanto ni

6 Cf. D.L., III, 3 y Edmonds, 1979, pp. 2-11.7 Cf. Ar., Nu., 745.

Platón, Trasímaco_VF.indd 9 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 11: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

10

con tanto afán por sus cuerpos y por sus fortunas, antes que por su alma, a fin de que ésta sea lo mejor posible.8

Tras el juicio, según el disparatado criterio de sus jueces, mereció morir. Agudo y mordaz como era, entrevistador irónico e investigador de la verdad hasta sus últimas consecuencias, el controvertido maestro no pudo escapar del sino que acompaña a los personajes de su estirpe: ya en toda Atenas había despertado las opiniones más polarizadas en torno suyo y, finalmente, caía ejecutado a manos de sus enemigos de siempre, “los más fuertes”, los más ignorantes, que deciden qué es lo conveniente.

Sus amigos se ofrecieron a pagar su fianza durante el juicio. Sócrates se opuso, pero vaticinó:

Yo les digo, hombres que me condenaron a muerte, que inmediatamente después de mi muerte les va a venir un castigo mucho más duro, por zeus, que el de mi condena a muerte. Pues ahora ejecutaron esto creyendo que se iban a librar de dar cuenta de su modo de vida, pero, como digo, les va a resultar muy al contrario. Serán más los que les pidan cuentas, ésos a los que yo ahora contenía sin que ustedes lo percibieran. Serán más duros por cuanto son más jóvenes, y ustedes se irritarán más.9

Y más que su vida, fue en efecto su ejecución la chispa que propagó el mo-vimiento socrático por el mundo helénico. A su muerte, Antístenes, Esquines de Esfeto y, sobre todo, jenofonte y Platón, buscan retratar su personalidad y perpe-tuar la herencia espiritual del maestro.

ha sido ampliamente investigado y, a pesar de eso, nunca sabremos cuál, si el de jenofonte o el de Platón, o incluso aquel del que da cuenta Aristóteles, es el Sócrates que más se parece al Sócrates que fue. Sabemos que desde aquel en-cuentro con el maestro, la vida de Platón no fue la misma ni, seguramente, lo que su familia le tenía deparado. Sabemos que se le fue la vida escribiendo diálogos, por ser la forma en que más fielmente pudo recrear las conversaciones de su maestro y, con ello, cumplir de otro modo su misión: persuadir a jóvenes y viejos de que no se preocupen tanto ni en primer término por su cuerpo y por su fortuna como por la perfección de su alma.

8 Pl., Ap., 29d, ss.: kaˆ ›wsper ¨n ™mpnšw kaˆ oŒÒj te ð, oÙ m¾ paÚswmai filosofîn kaˆ Øm‹n parakeleuÒmenÒj te kaˆ ™ndeiknÚmenoj ÓtJ ¨n ¢eˆ ™ntugc£nw Ømîn [...] oÙd�n g¦r ¥llo pr£ttwn ™gë perišrcomai À pe…qwn Ømîn kaˆ newtšrouj kaˆ presbutšrouj m»te swm£twn ™pimele‹sqai m»te crhm£twn prÒteron mhd� oÛtw sfÒdra æj tÁj yucÁj Ópwj æj ¢r…sth œstai.

9 Pl., Ap., 39c, ss.: fhmˆ g£r, ð ¥ndrej o‰ ™m� ¢pektÒnate, timwr…an Øm‹n ¼xein eÙqÝj met¦ tÕn ™mÕn q£naton polÝ calepwtšran n¾ D…a ½ o†an ™m� ¢pektÒnate: nàn g¦r toàto e‡rgasqe o„Òmenoi m�n ¢pall£xesqai toà didÒnai œlegcon toà b…ou, tÕ d� Øm‹n polÝ ™nant…on ¢pob»setai, æj ™gè fhmi. ple…ouj œsontai Øm©j oƒ ™lšgcontej, oÞj nàn ™gë kate‹con, Øme‹j d� oÙk Æsq£nesqe: kaˆ calepèteroi œsontai ÔsJ neètero… e„sin, kaˆ Øme‹j m©llon ¢ganakt»sete.

Platón, Trasímaco_VF.indd 10 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 12: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

11

1.3. el libro i de la República, estado de la cuestión

1.3.1. Diálogos socráticos

Impresionado por la injusta muerte de Sócrates, Platón escribe. Profundamente afectado por no haber podido presenciar su juicio ni acompañarlo en su muerte, reflexiona sobre las enseñanzas del maestro.

Los diálogos de Platón que siguen a la muerte de Sócrates han sido llama-dos, por tradición, socráticos, porque son aquellos en los que la personalidad de Sócrates aparece retratada con mayor fidelidad; en ellos, todavía se puede palpar de manera diáfana una fresca admiración de Platón por las enseñanzas de su maestro y el notable influjo de su injusta muerte. Bastan como ejemplos las senti-das páginas de la Apología y del Critón, donde, con extraordinario realismo, sólo matizado por su profunda emoción, retrata las últimas enseñanzas de Sócrates.

Por ello, la mayoría de los críticos coincide en considerar al Sócrates de estos diálogos como ‘histórico’, pues es más cercano en el tiempo que el de diálogos escritos posteriormente. Así, el Sócrates de Ión, Hipias, Protágoras, Cármides, Lisis, Laques, Eutifrón, Apología y Critón resulta consistentemente irónico, re-futador y, sobre todo, se revela como un maestro auténticamente interesado por los asuntos eminentemente humanos y que busca llegar, mediante el diálogo con otros hombres, a una inteligencia sobre los valores supremos de la vida.

Diógenes Laercio10 define estos diálogos como peirastiko… (‘indefinidos’, ‘in-ciertos’). Gracias a esta opinión, por mucho tiempo se aceptó que en dichos diálo-gos Sócrates no llega a un resultado sobre la virtud que investiga. Sin embargo, si a la luz de lo dicho pensamos que en estas primeras composiciones Platón está sólo pintando al Sócrates que tiene fresco, podemos también imaginar que lo que en realidad trata de hacer el discípulo es retratar el método de su maestro: por medio del di£-lÒgoj ‘sin solución’ (¢porhtikÒj) Sócrates no intenta definir la virtud, sino limitar su esencia; y dicho intento, a la postre, deja la conciencia “de que esa esencia tiene que consistir necesariamente en un saber, en un conocimiento”.11 En estos diálogos es claro que lo que Sócrates busca, mediante sus preguntas, es funda-mentalmente saber, conocer el bien por medio de la investigación de las virtudes.

Pero, más allá de su capacidad y genialidad como filósofo y escritor, Platón es el autor más estudiado de todos los tiempos por la gran cantidad de obras que de él se conservan y por la unidad que ellas, en conjunto, representan. Ya desde an-tiguo, los primeros filólogos catalogaron sus obras y las agruparon en conjuntos. Sabemos por Diógenes Laercio12 (s. III d.C.) que ya antes de él hubo profesiona-

10 Cf. D.L., III, 58.11 Cf. jaeger, Paideia, p. 444.12 D.L., III, 56, ss.

Platón, Trasímaco_VF.indd 11 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 13: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

12

les, como Trasilo, que estudiaron el estilo de Platón y que afirmaron con certeza, de las obras que tenían entonces, cuáles eran legítimas y cuáles espurias, respal-dados además por datos y noticias de las que nosotros no podemos echar mano.

Motivados por lo anterior y por la noticia de que dan cuenta Diógenes Laercio y Dionisio de halicarnaso13 sobre el inicio de la República, reescrito y arregla-do en múltiples ocasiones, desde el siglo xix14 los filólogos más serios se han preguntado si este inicio no habría estado originalmente separado de los otros libros de la República y en qué época podría haber sido escrito. No es raro que la República, obra cumbre de Platón, que propone un Estado ideal donde son posi-bles los hombres justos, despierte las más aventuradas investigaciones e interpre-taciones. Tampoco es difícil suponer que, debido a su envergadura, sus páginas hayan sido pensadas, escritas y corregidas durante toda la vida de su autor.

A pesar de las múltiples tesis y análisis sobre la cronología de cada uno de los libros o grupo de libros de la República, en la mayoría de las investigaciones hay una constante: el libro I es independiente de los otros nueve. Es, de hecho, un diálogo acabado en sí mismo y, por su forma y su contenido, es un diálogo socrático. Se llama Trasímaco y, en él, Sócrates y Trasímaco tratan de llegar a la verdad sobre lo justo.

1.3.2. Cuestión estilística

Además de las convergencias de contenido ya expuestas, los diálogos socráticos, escritos por el joven Platón, guardan en común ciertas características de forma: por lo habitual, son conversaciones en estilo directo (sin digresiones del autor), que generalmente se dan entre dos personajes, Sócrates y su interlocutor (que da nombre al diálogo). Estas composiciones también comparten entre sí que no hay pistas aún de la teoría de las ideas ni de la inmortalidad del alma; y, finalmente, en que cada uno de estos diálogos trata de una virtud en particular cuya definición, al final de la discusión, no aparece resuelta del todo (diálogos peirastiko…).

Las similitudes son, pues, evidentes. Como también lo son las claras dife-rencias entre los diálogos socráticos (tempranos) y los tardíos, tanto en forma como en fondo, incluso para quienes hubieran leído la obra platónica sin afanes

13 D.L., III, 37 y D.h., Comp., 25: Ð d� Pl£twn toÝj ˜autoà dialÒgouj kten…zwn kaˆ bostruc…-zwn kaˆ p£nta trÒpon ¢naplškwn oÙ dišleipen �gdo»konta gegonëj œth: p©si g¦r d»pou to‹j filolÒ- kaˆ p£nta trÒpon ¢naplškwn oÙ dišleipen �gdo»konta gegonëj œth: p©si g¦r d»pou to‹j filolÒ-goij gnèrima t¦ perˆ tÁj filopon…aj t¢ndrÕj ƒstoroÚmena t£ te ¥lla kaˆ d¾ kaˆ t¦ perˆ t¾n dšlton, ¿n teleut»santoj aÙtoà lšgousin eØreqÁnai poik…lwj metakeimšnhn t¾n ¢rc¾n tÁj Polite…aj œcousan t»nde “Katšbhn cq�j e„j Peirai© met¦ GlaÚkwnoj toà ‘Ar…stwnoj” (Platón no cesó, ni cuando tenía 80 años, de peinar y ondular sus diálogos y de remodelarlos en todos los sentidos. Seguramente todo filólogo está familiarizado con las historias acerca de la pasión de Platón por esforzarse, es-pecialmente aquella sobre la tablilla que dicen que fue hallada después de su muerte con el inicio de la República: “Ayer bajé al Pireo junto a Glaucón, el hijo de Aristón”, dispuesto en órdenes minuciosamente variables).

14 A partir de aquí, todas las fechas se refieren, salvo indicación expresa, a la era posterior a Cristo.

Platón, Trasímaco_VF.indd 12 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 14: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

13

filológicos y a quienes bastaran las noticias de los antiguos sobre el corpus pla-tónico: en los diálogos tempranos hay una mayor tendencia al lenguaje poético y a envolver a los personajes en un halo de teatralidad, en tanto que en los tardíos el entusiasmo poético y artístico se difumina, afectado quizá por el fracaso de su autor en Sicilia, donde intentó volver prácticas sus ideas políticas.

Los criterios para datar de manera cronológica y precisa una obra tan monu-mental como la de Platón son, por tanto, diversos y problemáticos. Unos son externos (donde se consideran: referencias en los diálogos a sucesos o personas cuya fecha se conoce; referencias de un diálogo a otro; y de otras obras de la época) y, otros, internos (contenido o temática del diálogo, estructura artística, y lenguaje). Desde luego, dicha problemática vuelve impensable prescindir de los testimonios de autores posteriores a Platón, pero relativamente cercanos a su tiempo, y, por ello, más autorizados que nosotros, como Aristóteles y Diógenes Laercio.

En 1867 Lewis Campbell publicó una edición del Sofista en conjunto con el Político, considerados diálogos tardíos de Platón. En su introducción, hizo un recuento de usos lingüísticos, palabras, partículas y grupos de partículas que apa-recen, desaparecen o se repiten dependiendo de la época del diálogo estudiado. Décadas después, en el segundo tomo de su edición conjunta de la República con benjamin jowett, dio a conocer un ensayo15 en el que estudia exhaustivamente la relación de la República con otros diálogos y, en particular, con los tardíos Sofista, Político y Filebo. Una vez más, con base en el Lexicon Platonicum, que décadas antes había publicado Ast (1835), el método consiste en comparar pala-bras y usos lingüísticos de los diálogos tardíos con los tempranos, partiendo de la base segura de que Leyes es el último diálogo en la datación cronológica de las obras de Platón y que, según el testimonio de Aristóteles, es una pieza auténtica-mente platónica.16

En su ensayo, Campbell llama la atención sobre el cambio de Platón en el es-tilo a lo largo de su vida y aduce que la retórica, antes ridiculizada, a partir de su Fedro empieza a jugar un papel fundamental, de suerte que ya en el Político17 y las Leyes tiene una legítima función, al punto de que el estilo ornamentado ya no se emplea con ironía, sino con solemnidad.

De sus hallazgos sobresale que Platón, en sus primeros diálogos, utilizara con altísima frecuencia tù Ônti: sucede repetidamente en Laques, Protágoras, Eutidemo, Apología, Eutifrón, Gorgias, y Banquete; en República aparece ya

15 Cf. Plato’s Republic, The Greek Text. Edited, with notes and essays by benjamin jowett and Lewis Campbell. Oxford, Clarendon Press, 1894, 3 vols.

16 Se considera que es el último diálogo debido a la referencia que el mismo Platón hace en Leyes 638b a la toma de Locri por Siracusa y al testimonio de Diógenes Laercio (III, 37), donde manifiesta que Leyes pudo haber sido redactado, post Platonis mortem, por Filipo de Opunte. Cf. Plato’s Republic, The Greek Text, Vol. 2, p. 47.

17 Cf. Pl., Plt., 303.

Platón, Trasímaco_VF.indd 13 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 15: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

14

sólo 42 veces, mientras que en Sofista sólo una, y muy difícilmente en Político, Filebo, Timeo, Critias y Leyes; en cambio, Ôntwj es mucho más frecuente que tù Ônti en los últimos diálogos y lo sustituye: no ocurre en lo absoluto en Laques, Cármides, Protágoras, Eutidemo, Apología, Critón, Eutifrón, Gorgias, Menón ni Banquete y empieza a aparecer en Teeteto (1), Fedro (6), República (9), Sofista (21), Político (11), Filebo (15), Timeo (8) y Leyes (50). Por otro lado, en los diálogos tardíos t¦ nàn o tÕ nàn sustituye al simple nàn (forma trágica) de los diálogos tempranos: se encuentra sólo una vez en Cármides, Protágoras, Fedón, Teeteto y República y no ocurre para nada en Laques, Eutidemo, Cratilo, Apología, Critón, Eutifrón, Gorgias, Menón, Banquete ni Fedro; mientras que ya hay 5 en Sofista, 5 en Político, 9 en Filebo, 7 en Timeo, 3 en Critias y, en Leyes, ¡79! creën (™stˆ) en lugar de cr¾ ocurre solamente en Sph. (1), Plt. (1), Ti. (3), Criti. (2) y Lg. (57).

En su investigación también resulta evidente que Platón, al final de su vida, sustituye el uso del más concentrado e„j (o kat¦) dÚnamin por e„j (o kat¦) tÕ dunatÒn, pues así sucede en Euthd. (1), Phdr. (1), R. (6), Sph. (3), Phlb. (4), Ti. (10), Criti. (1) y en Lg. (63). Lo mismo también sucede con kaq£per, el uso de dativos jónicos, y t… m»n, por mencionar sólo algunos ejemplos entre los más sobresalientes.

Lo más importante de esta investigación a la que Campbell dedicó buena parte de su vida es que, por los datos que arroja su recuento, volvía claro lo que hasta antes sólo se intuía por suposiciones y establecía paradigmas ciertos que, si bien no determinan fechas exactas, nos permiten saber si podemos situar ésta o aquella obra poco antes del último diálogo (Leyes) o poco después o cerca de los prime-ros. Se funda, pues, la Estilometría como disciplina dentro de la Filología para intentar medir el estilo de un autor. Platón, con su extensísima obra, es el perfecto conejillo de indias.

A la par, Dittenberger18 y von Arnim19 publicaron investigaciones que busca-ban lo mismo que el método de Campbell. Pero, después de él, fue su alumno Wincenty Lutoslawski20 quien realmente continúa el camino andado en la materia y abre definitivamente la brecha al establecer la Estilometría como criterio cientí-fico para resolver el problema de la cronología de la obra platónica.

En su estudio, Lutoslawski considera los paradigmas y criterios que Campbell había fijado para determinar la repetición de fenómenos estilísticos, pero añade otros y establece límites en cuanto a lo que se puede llamar ‘peculiaridad’, de qué tipos de peculiaridad se puede hablar, y cuándo, y en qué afecta la extensión

18 W. Dittenberger, “Sprachliche Kriterien für die Chronologie der platonischen Dialogen”, Hermes, 16, 1881, pp. 321-345.

19 hans von Arnim, De Platonis dialogis quaestiones chronologicae. Rostock, 1896.20 Wincenty Lutoslawski, The Origin and Growth of Plato’s Logic With an Account of Plato’s

Style and of The Chronology of His Writings. London, Longmans Green & Co. Ltd., 1897.

Platón, Trasímaco_VF.indd 14 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 16: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

15

de los diálogos cuando se aplica este método comparativo. A las repeticiones de estos fenómenos y peculiaridades las llamó ‘estilemas’ que, según sus agrupacio-nes con otras partículas y sus frecuencias, pueden estar motivados por diversos eventos en la vida de Platón, como influencias literarias, los viajes a Sicilia, me-dio social, amigos, etc.

El resultado de la comparación a la que sometió el libro I de República con los otros nueve libros bajo los criterios expuestos es que el Trasímaco “sorprenden-temente presenta un estilo temprano, pues tiene menos de la mitad de las pecu-liaridades del estilo tardío que el libro V, e incluso menos que el Laques, que es inferior en extensión”.21 Sin poner en duda la composición de la República como una obra completa, Lutoslawski demuestra con este método que el libro I fue es-crito mucho antes que los otros nueve y que, aunque Platón fuera un obsesivo re-visor de sus escritos e incluyera el Trasímaco como introducción a su República y como tal lo adaptara, “no hay revisión que pueda alterar sustancialmente aquellas peculiaridades de estilo que son sujeto de nuestra investigación”.22

Asimismo, Lutoslawski asume la imposibilidad de sus muestras para determi-nar que el Trasímaco sea tan temprano como el Laques o para ubicar con exac-titud su lugar entre el grupo de los diálogos tempranos y aventura que, incluso, podría ser posterior al Gorgias.

De los críticos que sucedieron a Campbell y Lutoslawski, respaldados por largas y serias investigaciones basadas en las previas, Wilamowitz, Friedländer, Geffcken, Leisegang y Praechter han coincidido en ubicar al Trasímaco entre los diálogos de juventud de Platón; concretamente, en que debió haber sido escrito no antes del Laques y no después del Gorgias, cuando a Platón le preocupaba fundamentalmente exponer la postura de Sócrates sobre la ética y cuando su con-cepto de justicia descansaba esencialmente sobre un intento de reivindicación de su maestro y se contraponía todavía, sin freno, a su injusta muerte.

1.4.el TRasímaco de platón

1.4.1. Trasímaco de Calcedonia

A pesar de lo expuesto, no hay duda de que Platón pensó y nos legó la República como una obra completa y acabada en sí misma. No obstante, a partir del estudio exhaustivo del lenguaje del libro I comparado bajo criterios externos e internos con los otros nueve, tampoco queda duda de que fue escrito mucho antes que los otros. Hay quien, incluso, desde un punto de vista filosófico, ve todos los diálogos previos a la República como las partes de un proyecto unificado que alcanzan su

21 Cf. Lutoslawski, op. cit., p. 185.22 Cf. ibidem.

Platón, Trasímaco_VF.indd 15 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 17: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

16

culminación con ella.23 En todo caso, para filólogos y filósofos, la pregunta sería la misma: ¿por qué, habiendo escrito el Trasímaco en su juventud, Platón lo guar-dó durante tanto tiempo?

Al Trasímaco se le ha llamado así porque, siendo un diálogo típicamente socrático, el principal interlocutor de Sócrates a lo largo de la conversación es Trasímaco de Calcedonia, un notable sofista de la época que, si creemos la no-ticia que de él nos da Platón,24 debió haber nacido entre 460 y 450 a.C. y, con casi total seguridad, debió haber vivido en Atenas durante la época de Sócrates y Platón. Sabemos de él también por una comedia perdida de Aristófanes,25 por Aristóteles,26 Dionisio de halicarnaso,27 Ateneo28 y Clemente de Alejandría.29

De sus escritos, no queda nada más que un fragmento que nos legó Dionisio de halicarnaso, pero por la Suda30 sabemos que escribió un manual de retórica y que compuso o compiló una colección de pasajes que sirvieron de modelo a sus dis-cípulos y que también escribió discursos epidícticos de tipo mitológico. Dionisio dice que su estilo estaba entre la austeridad de Tucídides y de Antifonte y la elabo-rada simplicidad perfeccionada por Lisias y que podía ser tanto terso como abun-dante en palabras. Fue un sofista, de aquellos que llegaron a Atenas y cobraban por enseñar. Fue, a todas luces, enemigo ideológico de Sócrates y Platón.

Por esto, no es casual que Platón lo haya elegido como interlocutor de Sócrates en su diálogo sobre lo justo, donde Trasímaco, a la manera de Gorgias en el Gorgias, Protágoras en el Protágoras y Critias en el Critias, defiende, a su muy particular modo, la teoría opuesta a la de Sócrates.

1.4.2. Lo justo en el Trasímaco

La búsqueda de la respuesta a qué es lo justo es hoy tan vigente que todavía, des-de todas las corrientes del pensamiento, se discute, se investiga y se interpreta, sin solución que satisfaga a todos. Los más avisados parten de Platón, que por primera vez la inscribió en el mapa ideológico de Occidente. De éstos, ha habido quien ha querido entender que, en su República, Platón busca defender que lo justo es lo que le conviene al más fuerte, con Trasímaco y no Sócrates como su verdadero portavoz.31 Es claro que, quienes lo tergiversan a ese extremo, o en

23 Cf., por ejemplo, Kahn, 1996.24 Cf. Pl., Phdr., 266c.25 Cf., Ar., Fr., 205.26 Cf. Arist., Rh., III, 1, 7.27 Cf. D.h., Is., 20.28 Cf. Ath., X, 416a.29 Cf. Clem. Al., Strom., VI, 1.30 Cf. Suda, s.v. QrasÚmacoj.31 Cf., por ejemplo, Strauss, 1963, pp. 50-138, donde parte de la interpretación de que Trasímaco

es el vocero de las ideas de Platón, para justificar luego que, si la justicia es el interés del más fuerte, entonces sólo los poderosos pueden hacer las reglas de acuerdo a sus intereses; y, si es así, entonces

Platón, Trasímaco_VF.indd 16 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 18: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

17

mucho ignoran lo que aquí se ha expuesto, y desconocen las pistas filológicas que les permitirían armar un bosquejo menos difuso de la personalidad de Platón, de manera que, así, sus interpretaciones se acercaran en algo a la verdad, o no están capacitados para un serio estudio de la materia en cuestión.

Una de esas pistas, visible apenas, aunque esencial, sería fundar la interpreta-ción de toda la República a partir de la idea de que Platón escribió el libro I cuan-do era joven y aún estaba cerca de las investigaciones de su maestro para llegar a la verdad. De los valores supremos de la vida sobre los que escribió en su juventud (poesía―Ión, lo bello―Hipias I, la virtud―Protágoras, la mesura o sensatez (swfrosÚnh)―Cármides, la amistad―Lisis, la valentía―Laques, la piedad-Eutifrón) y que no tienen solución aparente en la mayoría de los diálogos, lo justo (tÕ d…kaion) está reservado para el Trasímaco. En éste, como en aquéllos, el resultado es indefinido (peirastikÒj) o dudoso (¢porhtikÒj): al final, tanto Trasímaco como Sócrates confiesan su incapacidad para definir qué es lo justo.

Hay discusión y diversos puntos de vista en cuanto a la figura de Sócrates como filósofo, debido en parte a su método para acceder a la verdad y a que no ofrece soluciones expresas. No la hay, en cambio, sobre la de Platón. Sin embar-go, como ya se ha expuesto,32 no se puede entender la filosofía del uno sin la del otro: Sócrates todavía se sitúa en la antigua tradición griega para la que la pÒlij era la fuente de los bienes supremos de la vida y de las normas de vida más altas, es heredero de un Estado altamente espiritual que hasta hace poco fue inmen-samente poderoso;33 Platón, en cambio, ha tenido que enfrentar la bancarrota espiritual, política y económica de una ciudad cuyas leyes han llevado a la injusta ejecución del más justo de los hombres.

Con su método, Sócrates sienta las bases de una filosofía y le es suficiente que, a través de él, y mediante la investigación de cada una de las ¢reta…, los hom-bres, finalmente, aspiren al bien. Pero para Platón, años después de la muerte de Sócrates, ya no basta. Sócrates confiaba en las leyes de Atenas y quizás Platón lo hubiera hecho mientras vivió su maestro; pero, a su muerte, Platón ya no puede confiar en esas leyes ni en ese Estado. Platón, luego de la decepción ateniense y la frustración siciliana, necesita respuestas, sobre todo en el ámbito de la pÒlij: no puede soportar la idea de que, tal como sucede en el diálogo que ya ha escrito so-bre lo justo, esta ¢ret» quede indefinida, pues en ella podría descansar la solución a los problemas de un Estado, cuyos distintos modelos ensayados hasta entonces a lo largo y ancho de la hélade son, a su modo de ver, inservibles e irremediables.

también existen tanto buenos como malos regímenes; el poderoso, pues, según su interpretación, también puede “con justicia” destruir a los que considere ‘malos regímenes’. El peligro de esta interpretación reside, más allá de sus aventuradas, irresponsables e injustificadas conjeturas, en que se ha vuelto sustento ideológico de ciertos gobiernos modernos (y poderosos) para, “justamente”, invadir y destruir regímenes que ellos consideran ‘malos’ o, paradójicamente, ‘peligrosos’.

32 Vid. supra pp. iv-vi.33 Cf. jaeger, 1957, p. 451.

Platón, Trasímaco_VF.indd 17 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 19: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

18

buscando respuestas, Platón desempolva su Trasímaco y lo incluye como pun-to de partida de la empresa más alta de su vida: la composición de su Polite…a donde, a propósito de la discusión sobre la justicia, construye un Estado que tiene a la educación y a la virtud como bases fundamentales. Quien verdaderamente habla en el resto de la República ya no es Sócrates, sino el Platón filósofo y teórico político: el aristócrata que había renunciado a toda práctica política y se había refugiado en su Academia para escribir y enseñar Filosofía, decepcionado por los sistemas de gobierno en boga y, particularmente, por la democracia de Atenas. Consciente de la decadencia de su tiempo e intentando anticiparse a la posterior catástrofe, Platón hace un nuevo Estado. Al final de la República, no sólo Sócrates gana la discusión, sino que ya por fin hay certezas: ser justo tendrá recompensas, incluso más allá de la Politeia justa y de la vida mortal, pues el alma es inmortal.

1.5. esta edición

1.5.1. Traducción (skopos)

Durante mucho tiempo bastó con distinguir las traducciones entre ‘literales’ y ‘literarias’. Las literales, como el propio adjetivo indica, daban prioridad a que el texto final se apegara lo más posible al original. Las literarias, en cambio, busca-ban complacer la lengua de llegada, para volver el texto, de algún modo, nuevo, literario. En nuestros días, sin embargo, a la par de la especialización de los es-tudios sobre la comunicación humana, han surgido nuevas teorías de traducción que consideran una mayor cantidad de factores que los que abarca la disputa entre ‘literalidad’ o ‘literariedad’.

Una de ellas es la del profesor hans josef Vermeer,34 quien, pensando que el 65% de la comunicación humana no se realiza verbalmente, propuso una teoría que ha llamado “Teoría del Skopos”. Esta teoría consiste, grosso modo, en que la traducción o la interpretación se haga “con un objetivo, en la cultura a que per-tenece la lengua de llegada y para unos destinatarios bien precisos”;35 para que dicho objetivo (skopÒj) se cumpla, es preciso que cambie el texto de partida. Con esto, Vermeer no quiere decir que el texto de partida deje de ser importante, sino destacar que el mensaje, del cual deben estar al servicio la gramática y el estilo, es más importante que éstos. En palabras de Tapia:

Todo ha cambiado, todas las circunstancias son distintas; por tanto, la traducción tiene que ser un texto nuevo, distinto del original. El texto de partida también debe cambiar:

34 Los profesores Pedro Tapia zúñiga y Mauricio López Noriega han estudiado y puesto en práctica esta teoría. Cf. Tapia zúñiga, 1996 y López Noriega, 2006.

35 Cf. Tapia zúñiga, 1996, p. 17.

Platón, Trasímaco_VF.indd 18 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 20: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

19

es ilógico pensar que un texto (original) conserva más verdad, entre menos se cambie, es decir, entre más literalmente se traduzca.36

Según esta teoría, no sólo son importantes las reglas gramaticales, el cono-cimiento del estilo y el entendimiento del texto de partida, sino que, además, es preciso imaginar: tener en cuenta para quién y para qué se traduce y, desde ahí, formular un texto nuevo que hable y diga en las circunstancias de los nuevos re-ceptores eso que, como intérprete, uno se imaginó cuando leyó el texto original. Para Vermeer, casi toda traducción puede ser válida: “basta que sepas (y hagas explícito) para qué y para quién traduces; ello te dictará el cómo”.37

Quepa, pues, decir que esta traducción no es ni literal ni literaria. Y que, para traer el Trasímaco a nuestros días, además de tener en mente todas las circuns-tancias previamente expuestas sobre el texto de partida (la caída de la democracia ateniense, la Guerra del Peloponeso, la figura de Sócrates en Atenas y en la vida de Platón, su muerte, la cuna aristocrática de Platón, su formación, su frustración y su preocupación por Atenas), he tenido en la cabeza lectores específicos, de un tiempo sui generis, en circunstancias particulares.

Por principio de cuentas, a pesar de la demostrada autonomía del Trasímaco, hasta el año 200738 no hubo quien lo tratara como un libro independiente de los otros nueve de la República. El tratamiento independiente del libro I destaca la importancia de lo justo como virtud fundamental en el ideario filosófico de Sócrates-Platón y sienta el primer precedente en la historia de la literatura occi-dental del cuestionamiento de la justicia como la ley del más fuerte. A pesar de los 2,400 años que han transcurrido desde su redacción, el tema del Trasímaco es hoy de tanta vigencia e importancia como lo fue para Sócrates y para Platón.

Dicho lo anterior, el objetivo, skopÒj o blanco de mi traducción ha sido, en términos generales, transmitir la importancia de esta discusión sobre la justicia a todo aquel que nunca se ha preguntado sobre lo justo o que cree que es aquello que le conviene al más fuerte, o a sí mismo. En términos particulares, he pensado en gente joven con formación media o superior y sueños platónicos; en abogados que han aprendido de memoria la definición de Ulpiano sobre la justicia, pero que nunca se han preguntado en verdad qué es lo justo; en estudiantes de filosofía que nunca supieron que Platón fue primeramente poeta; en profesores de Derecho, cuya tarea primordial reside, en mucho, en formar abogados capaces de discutir sobre lo justo y, sobre todo, de aspirar a ello.

36 Cf. id., p. 15.37 Cf. id., p. 18.38 En 2007, Chris Emlyn-Jones hizo una traducción al inglés, con texto griego, comentario e

introducción del Libro I y el inicio del II, cuyo gran acierto es precisamente, más allá del breve comentario o la traducción, tratar al libro I como un diálogo independiente y perfecto. Cf. Plato, Republic 1-2.368c4. With introduction, Greek text, translation and commentary by Chris Emlyn-jones. Oxford, Oxbow books, 2007.

Platón, Trasímaco_VF.indd 19 25/07/2013 03:45:23 p.m.

Page 21: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

20

Para ello, he desistido del uso de palabras y construcciones sintácticas que vuelvan complejas la sencillez y la elegancia siempre presentes en el griego de Platón, pero sin faltar al respeto a los giros poéticos, redundancias, amplificacio-nes, ni a las ―a veces― infinitas sesiones de preguntas y respuestas tan propias del estilo dialógico de Platón.

Para el mismo fin he reservado la inmensa mayoría de las discusiones filo-lógicas, históricas y sociológicas al aparato de notas al texto griego; asimismo, he conservado las notas cuya aparición me pareció ineludible para la completa comprensión del texto castellano.

1.5.2. Texto griego y comentarios

Entre las ediciones críticas más reputadas de la República están las de Schneider (1830), Stallbaum (1858), Jowett y Campbell (1894), Burnet (1902) y, desde lue-go, la de james Adam, también de 1902.

Asimismo, Paul Shorey fijó el texto griego en 1930, para la Loeb Classical Library, en una edición que también presenta una traducción al inglés con notas; lo mismo que la de josé Manuel Pabón y Manuel Fernández Galiano, de 1949, publicada por el Instituto de Estudios Políticos de Madrid, pero con traducción castellana.

Además de éstas, las ediciones críticas de Schneider, Stallbaum, jowett y Campbell y James Adam presentan también comentarios al texto griego.

De las ediciones comentadas, la de Adam me pareció la más completa y acce-sible, pues, además de recoger y discutir notas de Schneider, Stallbaum, jowett y Campbell, entre otros notables comentaristas de Platón, también explica el sen-tido de la fijación del texto griego, a la vez que analiza todo tipo de cuestiones metatextuales desde el punto de vista léxico, retórico e histórico, y otorga una considerable cantidad de referencias literarias a escritores anteriores y contem-poráneos de Platón.

Tras revisar sus notas al griego y compararlas con los aparatos de notas de otras ediciones que siguieron a la suya, y encontrar que ninguna de éstas se equiparaba a la calidad de la de Adam, y tras la amarga sorpresa de hallar sus comentarios reproducidos aisladamente en alguna de dichas ediciones, decidí que, desde el punto de vista intelectual, lo más honesto era advertir al lector de este trabajo que una buena parte de los comentarios que encontrará es una traducción de los que james Adam publicó en 1902, y que los comentarios que nacieron de mi lectura y mi investigación del diálogo se diferencian de los suyos por el signo s. A diferencia de Adam, traduje la inmensa mayoría de las citas y sólo me abstuve de hacerlo en los muy aislados casos en que consideré que la cita por sí misma se explicaba, o en aquellas cuyo objetivo era dar con-texto a un término griego.

Platón, Trasímaco_VF.indd 20 25/07/2013 03:45:25 p.m.

Page 22: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

21

En cuanto a la fijación del texto griego, luego de que la Bibliotheca Oxoniensis publicara en 1902 la edición canónica de burnet, en 2003 encomendó la tarea de la fijación del texto griego a S. R. Slings, quien, como Burnet, confrontó los códices Parisinus 1807 (A), Venetus 185 (D) y el Vindobonensis 55 (F), y que además de éstos pudo consultar los papiros de Oxirrinco y el completo estudio sobre la tradición textual de la República por boter: The Textual Tradition of Plato’s Republic. El mismo Slings, en sus “Critical Notes on Plato’s Politeia, I” (p. 276) elogia las cualidades de Burnet como crítico textual y aduce que su nueva edición de la República se justifica por estar basada en un exhaustivo examen y evaluación de los papiros, la tradición indirecta y los manuscritos medievales (MSS).

Por esta misma razón, el texto griego que se presenta en este trabajo es el que Slings fijó definitivamente en 2003, publicado por la Universidad de Oxford. Sustentado en esta elección, no reproduzco las notas de Adam que guardan rela-ción con la crítica textual de los manuscritos, pues en muchos casos éstas pierden su oportunidad debido a la diferencia entre las elecciones de Slings y Adam.

Sepa el lector que la sección del texto griego y sus comentarios se planeó para quienes están ya iniciados en el estudio de los clásicos; tal es la razón de estas notas y la ausencia de notas al texto castellano, cuyo objetivo, como ya se ha ex-puesto, es un lector que se aproxima por primera vez al Trasímaco y quien acaso busque una lectura de mayor fluidez, frescura y ritmo.

1.5.3. Léxico

En el léxico que se adjunta a este trabajo se recoge el 100% de las palabras que apare-cen en el primer libro de la República de Platón o, mejor, el Trasímaco de Platón.

Las 1054 palabras están ordenadas alfabéticamente. Decidí incluir todas: des-de las partículas, conjunciones y preposiciones, hasta las palabras que sólo apa-recen una vez en toda la obra de Platón (¤pax).

El orden de lo que se adscribe por cada palabra es el siguiente: 1) la palabra en griego, dándole el mismo tratamiento que Ast le da en su Lexicon Platonicum; 2) en cursivas, el equivalente de dicha palabra en latín, tal como la consigna Ast; 3) en tipografía normal, las distintas acepciones en castellano, esencialmente de la manera en que lo asienta el Diccionario manual griego-español de josé Manuel Pabón y, cuando su castellano no me satisfizo, sobre todo en voces o muy raras o muy comunes, suscribí alguna de las acepciones consignadas en el Greek-English Lexicon (v. gr. sugg…gnomai); y 4) con los tipos (caracteres) más separados que los de las otras palabras y en otra tipografía, la acepción que elegí para mi traducción; 5.1) cuando la palabra es ‘común’ en la obra de Platón, refiero sólo el lugar del libro I de la República donde dicha voz aparece o se repite; 5.2) cuando la palabra es ‘rara’ en el corpus platónico, el parágrafo del Trasímaco en el que dicha voz

Platón, Trasímaco_VF.indd 21 25/07/2013 03:45:25 p.m.

Page 23: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

22

ocurre y los otros lugares de la obra de Platón donde utilizó el mismo término;39 5.3) si la palabra es ‘fundamental’, es decir una conjunción, una preposición, un artículo, un pronombre, adverbio o una partícula muy empleada, lo mismo que los verbos e„m…, fhm… y lšgw y nombres como el de Trasímaco y Sócrates, que se repiten incansablemente a lo largo del diálogo, no consigno ningún registro; y 6) antecedido de las letras ‘VoF.’ y en negritas, el número que corresponde a dicha voz en el Vocabulario Fundamental y Constructivo del Griego de Meyer y Steinthal. Además, en el caso de los verbos irregulares, consideré oportuno y práctico inscribir sus formas irregulares.

Asimismo, en el caso de las palabras fundamentales, opté por no destacar la palabra que elegí para mi versión, precisamente por la variedad de elecciones en voces tan frecuentes.

Mi decisión de replicar las traducciones latinas de Ast por cada término griego obedece a razones más bien prácticas: inicialmente no estaba pensado en registrar el latín; sin embargo, ya que iba a consultar el Lexicon Platonicum para revisar la frecuencia de cada una de las palabras, resolví que sería útil aprovechar el camino andado; además, para los estudiantes y para los estudiosos podría ser valioso y práctico encontrar también, en un mismo lugar, la traducción al latín.

En cuanto a las abreviaturas de las obras de Platón, por una cuestión de estan-darización y universalidad filológica, resolví utilizar las mismas que usan Liddell y Scott en su Greek-English Lexicon. Si la forma de consignarlas difiere en la manera en que se hace en las notas al griego y al español, sépase que no fue por desatención o descuido, sino por una cuestión de economía tipográfica, a fin de que el lector no se perdiera entre puntos, comas, y puntos y comas.

1.5.4. Conclusiones estilísticas y léxicas

Gracias al léxico adjunto a este trabajo se pudieron comparar y comprobar algu-nos de los hallazgos de Lewis Campbell expuestos en el capítulo 1.3.2 de esta introducción.40 Por ejemplo, que, como en todos los diálogos considerados ‘so-cráticos’, en el Trasímaco, Platón utiliza tù Ônti (3 veces: 341c, 343c y 347d) en lugar de Ôntwj; no se encuentra para nada t¦ nàn, propio de los últimos diálogos platónicos, sustituyendo al simple nàn; y tampoco hay ejemplos de creën (™stˆ) sustituyendo a cr¾, ni la sustitución de e„j (o kat¦) dÚnamin por e„j (o kat¦) tÕ dunatÒn. También se cumple la total ausencia de kaq£per, uso de dativos jónicos y t… m»n.

39 Mi criterio para considerar ‘rara’ una palabra es que aparezca menos de 15 veces en la obra de Platón, de acuerdo con los registros que marca Ast en su Lexicon Platonicum; si su frecuencia es mayor a esa cifra, la considero ‘común’. Cuando la palabra es ‘rara’, también separo los tipos de la voz en griego, a fin de que, desde el inicio, el lector esté advertido sobre la peculiaridad del término en cuestión.

40 Cf. supra, pp. 11-15.

Platón, Trasímaco_VF.indd 22 25/07/2013 03:45:25 p.m.

Page 24: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

23

Asimismo, también se pudo comprobar que, de las 1054 distintas palabras que presenta el Trasímaco, sólo 234 no están en el Vocabulario Fundamental y Constructivo del Griego de Meyer y Steinthal, lo que representa el 22 por ciento.

La composición del léxico también fue importante para registrar el uso de pa-labras nuevas y ‘raras’ al tiempo que éstas iban apareciendo. De esta manera, se comprobó lo ya consabido sobre Platón, que busca imitar el estilo (o al menos el léxico) del interlocutor de Sócrates, dependiendo del diálogo en cuestión: cuan-do Trasímaco41 toma la palabra durante largos excursus dentro de la discusión, el número de vocablos considerados ‘raros’ en la obra platónica, junto con el número palabras que no habían aparecido previamente (o ‘nuevas’), se dispara abruptamente. Ejemplo de ello son los parágrafos 336 (Trasímaco hace su apari-ción dentro de la discusión) y 343 (Trasímaco expone su postura sobre lo justo). A continuación, presento una gráfica que lo ejemplifica:

41 Sobre el estilo de Trasímaco, vid. supra, pp. 15-16.

0

20

40

60

80

100

120

327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354

Léxico

Raras

Nuevas

Platón, Trasímaco_VF.indd 23 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 25: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

24

1.5.5. Abreviaturas a las obras de Platón [Pl.] según Liddell y Scott en su Greek-English Lexicon

Alc.1, 2 = Alcibiades 1, 2Amat. = AmatoresAp. = ApologiaAx. = AxiochusChrm. = CharmidesClit. = ClitophoCra. = CratylusCri. = CritoCriti. = CritiasDef. = DefinitionesDemod. = DemodocusEp. = EpistulaeEpigr. = EpigrammataEpin. = EpinomisErx. = EryxiasEuthd. = EuthydemusEuthphr. = EuthyphroGrg. = GorgiasHipparch. = HipparchusHp.Ma., Mi. = Hippias Major, MinorIon

Just. = De JustoLa. = LachesLg. = LegesLy. = LysisMen. = MenoMin. = MinosMx. = MenexenusPhd. = PhaedoPhdr. = PhaedrusPhlb. = PhilebusPlt. = PoliticusPrm. = ParmenidesPrt. = ProtagorasR. = RespublicaSis. = SisyphusSmp. = SymposiumSph. = SophistaThg. = TheagesTht. = TheaetetusTi. = TimaeusVirt. = De Virtute

Platón, Trasímaco_VF.indd 24 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 26: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

25

II. TRASÍMACO

TEXTOS GRIEGO Y ESPAÑOL

Platón, Trasímaco_VF.indd 25 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 27: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

26

QRASUMACOS

SWKRATHS

327a I. Katšbhn cq�j e„j Peirai© met¦ GlaÚkwnoj toà 'Ar…stwnoj, proseuxÒmenÒj te tÍ qeù kaˆ ¤ma t¾n ˜ort¾n boulÒmenoj qe£sasqai t…na trÒpon poi»sousin ¤te nàn prîton ¥gontej. kal¾ m�n oân moi kaˆ ¹ tîn ™picwr…wn pomp¾ œdoxen e�nai, oÙ mšntoi Âtton ™fa…neto pršpein ¿n oƒ Qr´kej œpempon. 327b proseux£menoi d� kaˆ qewr»santej ¢pÍmen prÕj tÕ ¥stu. katidën oân pÒrrwqen ¹m©j o‡kade ærmhmšnouj Polšmarcoj Ð Kef£lou ™kšleuse dramÒnta tÕn pa‹da perime‹na… ˜ keleàsai. ka… mou Ôpisqen Ð pa‹j labÒmenoj toà ƒmat…ou, KeleÚei Øm©j, œfh, Polšmarcoj perime‹nai. kaˆ ™gë metestr£fhn te kaˆ ºrÒmhn Ópou aÙtÕj e‡h. Oátoj, œfh, Ôpisqen prosšrcetai: ¢ll¦ perimšnete. 'All¦ perimenoàmen, Ã d' Öj Ð GlaÚkwn.

327c Kaˆ Ñl…gJ Ûsteron Ó te Polšmarcoj Âke kaˆ 'Ade…mantoj Ð toà GlaÚkwnoj ¢delfÕj kaˆ Nik»ratoj Ð Nik…ou kaˆ ¥lloi tin�j æj ¢pÕ tÁj pompÁj.

`O oân Polšmarcoj œfh: ’W Sèkratej, doke‹tš moi prÕj ¥stu ærmÁsqai æj ¢piÒntej.

OÙ g¦r kakîj dox£zeij, Ãn d' ™gè.`Or´j oân ¹m©j, œfh, Ósoi ™smšn;Pîj g¦r oÜ;–H to…nun toÚtwn, œfh, kre…ttouj gšnesqe À mšnet' aÙtoà.OÙkoàn, Ãn d' ™gè, œti ™lle…petai tÕ Àn pe…swmen Øm©j æj cr¾ ¹m©j

¢fe‹nai;’H kaˆ dÚnaisq' ¥n, Ã d' Ój, pe‹sai m¾ ¢koÚontaj;OÙdamîj, œfh Ð GlaÚkwn.`Wj to…nun m¾ ¢kousomšnwn, oÛtw dianoe‹sqe.328a Kaˆ Ð 'Ade…mantoj, ’Ar£ ge, Ã d' Ój, oÙd' ‡ste Óti lamp¦j œstai

prÕj ˜spšran ¢f' †ppwn tÍ qeù;'Af' †ppwn; Ãn d' ™gè: kainÒn ge toàto. lamp£dia œcontej diadèsousin

¢ll»loij ¡millèmenoi to‹j †ppoij; À pîj lšgeij;

Platón, Trasímaco_VF.indd 26 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 28: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

27

TRASÍMACO

SÓCRATES

327a I. Ayer bajé al Pireo junto a Glaucón, el hijo de Aristón, para adorar a la diosa y también porque quería ver de qué manera celebrarían la fiesta , pues ahora la hacían por vez primera. En verdad, también me pareció hermosa la procesión religiosa de los locales , aunque la que celebraron los tracios no había sido me-nos brillante. 327b Después de orar y contemplar, íbamos de regreso a la ciudad. Cuando Polemarco, el hijo de Céfalo, avistó desde lejos que nos dirigíamos a casa, ordenó a un chico que corriera y nos exhortara a esperarlo. Sujetándome del ves-tido por detrás, el chico me dijo:

―Polemarco los invita a que lo esperen.Yo me volví y le pregunté dónde estaba.―Se acerca desde atrás ―respondió―, así que aguarda.―Entonces lo esperaremos ―dijo Glaucón.327c Y poco después llegaron Polemarco, Adimanto, el hermano de Glaucón,

Nicérato, el hijo de Nicias, y algunos otros que venían en la procesión.Entonces dijo Polemarco:―Sócrates, me da la impresión de que se dirigen a la ciudad, como si ya se

fueran.―Pues no supones mal ―contesté.―¿Pero no ves cuántos somos? ―preguntó.―¿Cómo no voy a verlo?―Si es así ―dijo―, o se vuelven más fuertes, o tendrán que permanecer aquí.―¿Acaso no desistirían ―pregunté― si los convencemos de que es necesario

dejarnos libres?―¿Y podrían ―replicó― convencernos, si no los escuchamos?―De ninguna manera ―respondió Glaucón.―Entonces supongan eso: que no escucharemos.328a Y Adimanto dijo:―¿Pero, no saben que hacia el atardecer habrá una carrera de antorchas, a ca-

ballo , en honor a la diosa?―¿A caballo? ―exclamé― ¡Esto sí que es nuevo! ¿Con la antorcha en la mano,

pasándosela unos a otros y compitiendo a caballo?, ¿o cómo dices?

Platón, Trasímaco_VF.indd 27 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 29: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

28

OÛtwj, œfh Ð Polšmarcoj. kaˆ prÒj ge pannuc…da poi»sousin, ¿n ¥xion qe£sasqai: ™xanasthsÒmeqa g¦r met¦ tÕ de‹pnon kaˆ t¾n pannuc…da qeasÒmeqa. kaˆ sunesÒmeq£ te pollo‹j tîn nšwn aÙtÒqi kaˆ dialexÒmeqa. ¢ll¦ mšnete kaˆ m¾ 328b ¥llwj poie‹te.

Kaˆ Ð GlaÚkwn, ”Eoiken, œfh, menetšon e�nai.'All' e„ doke‹, Ãn d' ™gè, oÛtw cr¾ poie‹n.II. ’Himen oân o‡kade e„j toà Polem£rcou, kaˆ Lus…an te aÙtÒqi

katel£bomen kaˆ EÙqÚdhmon, toÝj toà Polem£rcou ¢delfoÚj, kaˆ d¾ kaˆ QrasÚmacon tÕn KalchdÒnion kaˆ Carmant…dhn tÕn Paiani© kaˆ Kleitofînta tÕn 'AristwnÚmou. Ãn d' œndon kaˆ Ð pat¾r Ð toà Polem£rcou Kšfaloj: 328c kaˆ m£la presbÚthj moi œdoxen e�nai: di¦ crÒnou g¦r kaˆ ˜wr£kh aÙtÒn. kaqÁsto d� ™stefanwmšnoj ™p… tinoj proskefala…ou te kaˆ d…frou: tequkëj g¦r ™tÚgcanen ™n tÍ aÙlÍ. ™kaqezÒmeqa oân par' aÙtÒn: œkeinto g¦r d…froi tin�j aÙtÒqi kÚklJ.

EÙqÝj oân me „dën Ð Kšfaloj ºsp£zetÒ te kaˆ e�pen: ’W Sèkratej, oÙd� qam…zeij ¹m‹n kataba…nwn e„j tÕn Peirai©. crÁn mšntoi. e„ m�n g¦r ™gë œti ™n dun£mei à toà ·vd…wj poreÚesqai prÕj tÕ ¥stu, oÙd�n ¨n s� œdei deàro „šnai, ¢ll' ¹me‹j ¨n par¦ s� Ïmen: nàn dš se cr¾ puknÒteron deàro 328d „šnai. æj eâ ‡sqi Óti œmoige Óson aƒ ¥llai aƒ kat¦ tÕ sîma ¹donaˆ ¢pomara…nontai, tosoàton aÜxontai aƒ perˆ toÝj lÒgouj ™piqum…ai te kaˆ ¹dona…. m¾ oân ¥llwj po…ei, ¢ll¦ to‹sdš te to‹j nean…skoij sÚnisqi kaˆ deàro par' ¹m©j fo…ta æj par¦ f…louj te kaˆ p£nu o„ke…ouj.

Kaˆ m»n, Ãn d' ™gè, ð Kšfale, ca…rw ge dialegÒmenoj 328e to‹j sfÒdra presbÚtaij: doke‹ g£r moi crÁnai par' aÙtîn punq£nesqai, ésper tin¦ ÐdÕn proelhluqÒtwn ¿n kaˆ ¹m©j ‡swj de»sei poreÚesqai, po…a t…j ™stin, trace‹a kaˆ calep», À ·vd…a kaˆ eÜporoj. kaˆ d¾ kaˆ soà ¹dšwj ¨n puqo…mhn Óti soi fa…netai toàto, ™peid¾ ™ntaàqa ½dh e� tÁj ¹lik…aj Ö d¾ ™pˆ g»raoj oÙdù fasin e�nai oƒ poihta…, pÒteron calepÕn toà b…ou, À pîj sÝ aÙtÕ ™xaggšlleij.

329a III. 'Egè soi, œfh, n¾ tÕn D…a ™rî, ð Sèkratej, oŒÒn gš moi fa…netai. poll£kij g¦r sunercÒmeq£ tinej e„j taÙtÕn paraplhs…an ¹lik…an œcontej, diasózontej t¾n palai¦n paroim…an. oƒ oân ple‹stoi ¹mîn ÑlofÚrontai suniÒntej, t¦j ™n tÍ neÒthti ¹don¦j poqoàntej kaˆ ¢namimnVskÒmenoi per… te t¢frod…sia kaˆ perˆ pÒtouj te kaˆ eÙwc…aj kaˆ ¥ll' ¥tta § tîn toioÚtwn œcetai, kaˆ ¢ganaktoàsin æj meg£lwn tinîn ¢pesterhmšnoi kaˆ tÒte m�n eâ zîntej, nàn d� oÙd� zîntej. 329b œnioi d� kaˆ t¦j tîn o„ke…wn prophlak…seij toà g»rwj �dÚrontai, kaˆ ™pˆ toÚtJ d¾ tÕ gÁraj Ømnoàsin Óswn kakîn sf…sin a‡tion. ™moˆ d� dokoàsin, ð Sèkratej,

Platón, Trasímaco_VF.indd 28 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 30: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

29

―Así ―asintió Polemarco―. Y además, celebrarán un festival nocturno, el cual vale la pena ver. Partiremos, pues, después del banquete y veremos el festival nocturno. Conviviremos allí con muchos jóvenes y dialogaremos. Así que quéden-se y no 328b hagan otra cosa.

Y Glaucón dijo:―Parece que habrá que quedarse.―Pues, si te parece ―dije yo―, es menester que eso hagamos.II. Estábamos, pues, en la casa de Polemarco; allí encontramos tanto a Lisias

como a Eutidemo, los hermanos de Polemarco, e incluso también a Trasímaco, el calcedonio, y a Carmántides, el peonio, y a Clitofón, el hijo de Aristónimo. También estaba dentro el padre de Polemarco, Céfalo, 328c y me dio la impre-sión de que estaba muy viejo, pues tenía tiempo de no verlo. Estaba sentado sobre un sillón con un cojín para la cabeza y coronado , ya que hacía un sacrifi-cio en el patio. Nos sentamos junto a él, pues había unos sillones allí mismo, en círculo.

Al tiempo que me vio, Céfalo saludó y me dijo:―Sócrates, no es frecuente que bajes a visitarnos al Pireo; pero deberías. Si

yo todavía tuviera las fuerzas para ir fácilmente a la ciudad, no sería necesario que vinieras hasta aquí 328d, sino que nosotros iríamos junto a ti. Sin embargo, ahora es necesario que tú vengas aquí con mayor frecuencia. Sábete muy bien que, para mí, cuanto más se marchitan los placeres del cuerpo, más florecen los deseos y placeres de la conversación. Por tanto, no hagas otra cosa, sino comparte tu conocimiento con estos jóvenes y ven más frecuentemente hasta aquí, junto a nosotros, como junto a amigos que son totalmente familiares.

―Y, en verdad ―dije yo―, Céfalo, me gusta dialogar 328e con los más ancia-nos, pues me parece necesario aprender de ellos, precisamente como de quienes han recorrido un camino que quizás también nosotros habremos de transitar y qué tipo de camino: áspero y difícil, o fácil y favorable. Y en particular me gustaría oír de ti qué te parece, puesto que ya estás en tal punto, la edad que los poetas afirman que es umbral de la extrema vejez: si parte difícil de la vida, o cómo lo llamas tú.

329a III. ―¡Sí, por Zeus! Yo te diré, Sócrates, cómo me parece. Muchas ve-ces nos reunimos algunos que somos más o menos de la misma edad, preservan-do el viejo proverbio. En efecto, cuando estamos juntos, la mayoría de nosotros se lamenta, echa de menos los placeres de la juventud y extraña los concernien-tes al amor y a la bebida, y también los de la buena comida y algunas otras cosas por el estilo, y se enojan como si hubiesen sido privados de algo grande y en ese tiempo sí hubieran vivido bien, mientras que ahora ni siquiera viven. 329b Algunos también lamentan los insultos de sus familiares a causa de su vejez y, por esto, la deploran como la culpable de todos sus males. Pero a mí me parece, Sócrates, que ellos inculpan lo que no es culpable. Pues, si fuera ella la culpable,

Platón, Trasímaco_VF.indd 29 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 31: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

30

oátoi oÙ tÕ a‡tion a„ti©sqai. e„ g¦r Ãn toàto a‡tion, k¨n ™gë t¦ aÙt¦ taàta ™pepÒnqh, ›nek£ ge g»rwj, kaˆ oƒ ¥lloi p£ntej Ósoi ™ntaàqa Ãlqon ¹lik…aj. nàn d' œgwge ½dh ™ntetÚchka oÙc oÛtwj œcousin kaˆ ¥lloij, kaˆ d¾ kaˆ Sofokle‹ pote tù poihtÍ paregenÒmhn ™rwtwmšnJ ØpÒ tinoj: “Pîj,” œfh, 329c “ð SofÒkleij, œceij prÕj t¢frod…sia; œti oŒÒj te e� gunaikˆ sugg…gnesqai”; kaˆ Ój, “EÙf»mei,” œfh, “ð ¥nqrwpe: ¡smenšstata mšntoi aÙtÕ ¢pšfugon, ésper luttînt£ tina kaˆ ¥grion despÒthn ¢pofugèn.” eâ oân moi kaˆ tÒte œdoxen ™ke‹noj e„pe‹n, kaˆ nàn oÙc Âtton. pant£pasi g¦r tîn ge toioÚtwn ™n tù g»rv poll¾ e„r»nh g…gnetai kaˆ ™leuqer…a: ™peid¦n aƒ ™piqum…ai paÚswntai katate…nousai kaˆ cal£swsin, pant£pasin tÕ toà Sofoklšouj g…gnetai, 329d despotîn p£nu pollîn ™sti kaˆ mainomšnwn ¢phll£cqai. ¢ll¦ kaˆ toÚtwn pšri kaˆ tîn ge prÕj toÝj o„ke…ouj m…a tij a„t…a ™st…n, oÙ tÕ gÁraj, ð Sèkratej, ¢ll' Ð trÒpoj tîn ¢nqrèpwn. ¨n m�n g¦r kÒsmioi kaˆ eÜkoloi ðsin, kaˆ tÕ gÁraj metr…wj ™stˆn ™p…ponon: e„ d� m», kaˆ gÁraj, ð Sèkratej, kaˆ neÒthj calep¾ tù toioÚtJ sumba…nei.

IV. Kaˆ ™gë ¢gasqeˆj aÙtoà e„pÒntoj taàta, boulÒmenoj œti 329e lšgein aÙtÕn ™k…noun kaˆ e�pon: ’W Kšfale, o�ma… sou toÝj polloÚj, Ótan taàta lšgVj, oÙk ¢podšcesqai ¢ll' ¹ge‹sqa… se ·vd…wj tÕ gÁraj fšrein oÙ di¦ tÕn trÒpon ¢ll¦ di¦ tÕ poll¾n oÙs…an kektÁsqai: to‹j g¦r plous…oij poll£ fasi paramÚqia e�nai.

'AlhqÁ, œfh, lšgeij: oÙ g¦r ¢podšcontai. kaˆ lšgousi mšn ti, oÙ mšntoi ge Óson o‡ontai. ¢ll¦ tÕ toà Qemistoklšouj eâ œcei, Öj tù Serif…J loidoroumšnJ kaˆ lšgonti 330a Óti oÙ di' aØtÕn ¢ll¦ di¦ t¾n pÒlin eÙdokimo‹, ¢pekr…nato Óti oÜt' ¨n aÙtÕj Ser…fioj ín ÑnomastÕj ™gšneto oÜt' ™ke‹noj 'Aqhna‹oj. kaˆ to‹j d¾ m¾ plous…oij, calepîj d� tÕ gÁraj fšrousin, eâ œcei Ð aÙtÕj lÒgoj, Óti oÜt' ¨n Ð ™pieik¾j p£nu ti ·vd…wj gÁraj met¦ pen…aj ™nšgkoi oÜq' Ð m¾ ™pieik¾j plout»saj eÜkolÒj pot' ¨n ˜autù gšnoito.

PÒteron dš, Ãn d' ™gè, ð Kšfale, ïn kškthsai t¦ ple…w paršlabej À ™pekt»sw;

330b Po‹' ™pekths£mhn, œfh, ð Sèkratej; mšsoj tij gšgona crhmatist¾j toà te p£ppou kaˆ toà patrÒj. Ð m�n g¦r p£ppoj te kaˆ Ðmènumoj ™moˆ scedÒn ti Óshn ™gë nàn oÙs…an kškthmai paralabën poll£kij tosaÚthn ™po…hsen, Lusan…aj d� Ð pat¾r œti ™l£ttw aÙt¾n ™po…hse tÁj nàn oÜshj. ™gë d� ¢gapî ™¦n m¾ ™l£ttw katal…pw toÚtoisin, ¢ll¦ brace‹ gš tini ple…w À paršlabon.

Oá toi ›neka ºrÒmhn, Ãn d' ™gè, Óti moi œdoxaj oÙ sfÒdra 330c ¢gap©n t¦ cr»mata, toàto d� poioàsin æj tÕ polÝ o‰ ¨n m¾ aÙtoˆ kt»swntai: oƒ

Platón, Trasímaco_VF.indd 30 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 32: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

31

yo también sufriría de los mismos males, a causa de la vejez y de todos los demás achaques que vienen a esta edad. Pero, hasta ahora, ya también he hallado a otros que no padecen de esa manera, e incluso yo estaba presente una vez que Sófocles, el poeta, fue interrogado por alguien: “Sófocles ―le inquirió―, 329c ¿cómo te encuentras con respecto a los placeres amorosos?, ¿todavía estás en disposición de tener relaciones con mujeres?” Y él: “¡Calla, hombre! ―replicó―: en verdad estoy muy contento de haberme liberado de eso, como liberado de un amo furioso y salvaje”. En verdad también en ese tiempo me pareció bien lo que dijo, y ahora no me parece menor. Pues, desde luego, en cuanto a ese tipo de cosas, en la vejez se genera una gran paz y libertad; cuando los deseos han cesado y se han aflojado de estar tensos, sin duda sucede lo que a Sófocles: 329d es, de una vez por todas, la liberación de muchos amos enloquecidos. Pero, tanto de estos asuntos como de los de los familiares, hay un solo culpable: no la vejez, Sócrates, sino la actitud de los hombres. Pues si estuvieran cuerdos y de buen humor, también la vejez sería ardua, aunque tolerablemente; pero, como no, Sócrates, al de tal carácter resultan difíciles tanto la vejez como la juventud.

IV. Y yo, sorprendido de que él dijera esto, queriendo que 329e hablara aún más, lo estimulé y le dije:

―Céfalo, creo que, cuando dices esto, la mayoría no está de acuerdo, sino que considera que tú llevas fácilmente la vejez no a causa de tu actitud, sino gracias a la gran riqueza que has adquirido, pues se dice que para los ricos hay muchos consuelos.

―Es verdad ―asintió―: no están de acuerdo, en efecto. Y dicen algo, pero no tanto como creen. Sino que viene bien el dicho de Temístocles, quien, al serifio que lo estaba injuriando, y diciéndole 330a que era bien reputado no por sí mismo sino por su patria, Temístocles le respondió que ni él mismo llegaría a ser renom-brado por ser serifio, ni aquél aunque fuera ateniense. También a quienes no son ricos, que soportan la vejez con dificultad, conviene el mismo razonamiento: ni el virtuoso llevaría muy fácilmente la vejez con pobreza, y el no virtuoso, aunque fuera rico, jamás se hallaría cómodo consigo mismo.

―¿Y qué, Céfalo ―pregunté―, de lo que posees la mayoría lo has heredado o lo has conseguido tú?

330b ―¿Qué he conseguido yo, Sócrates? ―replicó―. He llegado a ser un hombre de negocios, a la mitad entre mi abuelo y mi padre. Porque mi abuelo, que tenía el mismo nombre que yo, habiendo heredado casi la misma fortuna que poseo yo ahora, la multiplicó muchas veces; pero Lisanias, mi padre, la hizo aún menor a la que tengo hoy. Yo, sin embargo, me contento si no les dejo menos a éstos, sino un poco más de lo que heredé.

―Te preguntaba esto porque ―dije― me daba la impresión de que no amas mucho 330c las riquezas, ya que así obran, la mayoría de las veces, quienes no las han conseguido por sí mismos; mientras que, quienes sí las han conseguido, se

Platón, Trasímaco_VF.indd 31 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 33: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

32

d� kths£menoi diplÍ À oƒ ¥lloi ¢sp£zontai aÙt£. ésper g¦r oƒ poihtaˆ t¦ aØtîn poi»mata kaˆ oƒ patšrej toÝj pa‹daj ¢gapîsin, taÚtV te d¾ kaˆ oƒ crhmatis£menoi t¦ cr»mata spoud£zousin æj œrgon ˜autîn, kaˆ kat¦ t¾n cre…an Îper oƒ ¥lloi. calepoˆ oân kaˆ suggenšsqai e„s…n, oÙd�n ™qšlontej ™paine‹n ¢ll' À tÕn ploàton.

'AlhqÁ, œfh, lšgeij.330d V. P£nu m�n oân, Ãn d' ™gè. ¢ll£ moi œti tosÒnde e„pš: t… mšgiston

o‡ei ¢gaqÕn ¢polelaukšnai toà poll¾n oÙs…an kektÁsqai;“O, Ã d' Ój, ‡swj oÙk ¨n polloÝj pe…saimi lšgwn. eâ g¦r ‡sqi, œfh, ð

Sèkratej, Óti, ™peid£n tij ™ggÝj Ï toà o‡esqai teleut»sein, e„sšrcetai aÙtù dšoj kaˆ frontˆj perˆ ïn œmprosqen oÙk e„sÇei. o† te g¦r legÒmenoi màqoi perˆ tîn ™n “Aidou, æj tÕn ™nq£de ¢dik»santa de‹ ™ke‹ didÒnai 330e d…khn, katagelèmenoi tšwj, tÒte d¾ stršfousin aÙtoà t¾n yuc¾n m¾ ¢lhqe‹j ðsin: kaˆ aÙtÒj, ½toi ØpÕ tÁj toà g»rwj ¢sqene…aj À kaˆ ésper ½dh ™ggutšrw ín tîn ™ke‹ m©llÒn ti kaqor´ aÙt£, Øpoy…aj d' oân kaˆ de…matoj mestÕj g…gnetai kaˆ ¢nalog…zetai ½dh kaˆ skope‹ e‡ tin£ ti ºd…khken. Ð m�n oân eØr…skwn ˜autoà ™n tù b…J poll¦ ¢dik»mata kaˆ ™k tîn Ûpnwn, ésper oƒ pa‹dej, qam¦ ™geirÒmenoj deima…nei kaˆ zÍ met¦ kakÁj ™lp…doj: tù 331a d� mhd�n ˜autù ¥dikon suneidÒti ¹de‹a ™lpˆj ¢eˆ p£resti kaˆ ¢gaq¾ ghrotrÒfoj, æj kaˆ P…ndaroj lšgei. carišntwj g£r toi, ð Sèkratej, toàt' ™ke‹noj e�pen, Óti Öj ¨n dika…wj kaˆ Ðs…wj tÕn b…on diag£gV,

gluke‹£ oƒ kard…an¢t£lloisa ghrotrÒfoj sunaore‹™lpˆj, § m£lista qnatînpolÚstrofon gnèman kubern´.eâ oân lšgei qaumastîj æj sfÒdra. prÕj d¾ toàt' œgwge t…qhmi t¾n

tîn crhm£twn ktÁsin ple…stou ¢x…an e�nai, oÜ 331b ti pantˆ ¢ndrˆ ¢ll¦ tù ™pieike‹. tÕ g¦r mhd� ¥kont£ tina ™xapatÁsai À yeÚsasqai, mhd' aâ �fe…lonta À qeù qus…aj tin¦j À ¢nqrèpJ cr»mata œpeita ™ke‹se ¢pišnai dediÒta, mšga mšroj e„j toàto ¹ tîn crhm£twn ktÁsij sumb£lletai. œcei d� kaˆ ¥llaj cre…aj poll£j, ¢ll¦ ge žn ¢nq' ˜nÕj oÙk ™l£ciston œgwge qe…hn ̈ n e„j toàto ¢ndrˆ noàn œconti, ð Sèkratej, ploàton crhsimètaton e�nai.

331c Pagk£lwj, Ãn d' ™gè, lšgeij, ð Kšfale. toàto d' aÙtÒ, t¾n dikaiosÚnhn, pÒtera t¾n ¢l»qeian aÙtÕ f»somen e�nai ¡plîj oÛtwj kaˆ tÕ ¢podidÒnai ¥n t…j ti par£ tou l£bV, À kaˆ aÙt¦ taàta œstin ™n…ote m�n dika…wj, ™n…ote d� ¢d…kwj poie‹n; oŒon toiÒnde lšgw: p©j ¥n pou e‡poi, e‡ tij l£boi par¦ f…lou ¢ndrÕj swfronoàntoj Ópla, e„ maneˆj ¢paito‹, Óti

Platón, Trasímaco_VF.indd 32 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 34: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

33

apegan a ellas el doble que los otros. Como los poetas aman a sus poemas y los pa-dres a sus hijos, así también los ricos se esfuerzan en las riquezas como obra suya y de acuerdo con su utilidad, igual que los demás. Por lo mismo, es difícil tratar con ellos, pues ninguno está dispuesto a alabar otra cosa que no sea el dinero.

―Es verdad ―afirmó― lo que dices.330d V. ―Sin duda ―asentí―. Pero contéstame todavía lo siguiente: ¿cuál

crees que es el máximo bien que se obtiene de haber conseguido una gran fortu-na?

―Algo ―respondió― con lo que, si lo digo, posiblemente no convencería a muchos. Pues sábete bien, Sócrates ―dijo―, que, cuando alguien está frente al pensamiento de que va a morir, le entra miedo y preocupación por cosas que antes no entraban; y los mitos que se cuentan del Hades ―de que el que aquí ha sido in-justo es preciso que allí pague 330e la pena―, que antes le hacían burlarse, ahora le revuelven el alma, pues no vayan a ser ciertos; y éste, ya sea por la debilidad de la vejez, ya porque precisamente está más cerca de ese lugar, los examina un poco más y entonces se convierte en alguien lleno de sospecha y de miedo, y ahora reflexiona y se pregunta si en algo ha sido injusto contra alguien. El que encuentra en su propia vida muchas injusticias, frecuentemente despierta de sus sueños lleno de miedo, tal como los niños, y vive con una mala esperanza; pero para quien 331a sabe que en su vida no hay nada injusto, una grata nodriza y una buena esperanza de la vejez están siempre con él, como también dice Píndaro. Pues en verdad de forma elegante, Sócrates, éste dijo que aquel que pase su vida conforme a la jus-ticia y a la ley divina,

una dulce esperanza, nodriza de la vejez,criando cuidadosamente su corazón, lo acompaña,la cual gobierna totalmente la versátil razón de los mortales.―Así, pues, dice bien, de forma muy admirable. Exactamente en este sentido,

estimo yo que la posesión de riquezas es de mucho valor; no 331b para cualquier hombre, sino para el sensato: para no engañar o mentir involuntariamente a na-die, y, por otro lado, para no estar en deuda, ni con un dios por ningún sacrificio, ni con el hombre por riquezas, y ya luego, sin miedo, poder partir hacia allá. En gran parte contribuye a ello la posesión de riquezas. Tiene también otras muchas utilidades, pero, una frente a una, Sócrates, yo no sostendría esto como lo de me-nor importancia para que la riqueza sea de la mayor utilidad para un hombre con inteligencia.

331c ―¡Hablas con una belleza absoluta, Céfalo! ―exclamé―. Sin embargo, en cuanto a la justicia, qué diremos: ¿que es la verdad simplemente así y el de-volver a cada uno lo que de él se haya recibido, o también que a veces ocurre que estas mismas cosas se hacen justamente y otras veces que se hacen injustamente? Por ejemplo: si alguien recibiera armas de parte de un amigo que está en pleno uso

Platón, Trasímaco_VF.indd 33 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 35: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

34

oÜte cr¾ t¦ toiaàta ¢podidÒnai, oÜte d…kaioj ¨n e‡h Ð ¢podidoÚj, oÙd' aâ prÕj tÕn oÛtwj œconta p£nta ™qšlwn t¢lhqÁ lšgein.

331d 'Orqîj, œfh, lšgeij.OÙk ¥ra oátoj Óroj ™stˆn dikaiosÚnhj, ¢lhqÁ te lšgein kaˆ § ¨n l£bV

tij ¢podidÒnai.P£nu m�n oân, œfh, ð Sèkratej, Øpolabën Ð Polšmarcoj, e‡per gš ti

cr¾ Simwn…dV pe…qesqai.Kaˆ mšntoi, œfh Ð Kšfaloj, kaˆ parad…dwmi Øm‹n tÕn lÒgon: de‹ g£r

me ½dh tîn ƒerîn ™pimelhqÁnai.OÙkoàn, œfh, ™gè, Ð Polšmarcoj, tîn ge sîn klhronÒmoj;P£nu ge, Ã d' Öj gel£saj, kaˆ ¤ma Éei prÕj t¦ ƒer£.331e VI. Lšge d», e�pon ™gè, sÝ Ð toà lÒgou klhronÒmoj, t… fÊj tÕn

Simwn…dhn lšgonta Ñrqîj lšgein perˆ dikaiosÚnhj;“Oti, Ã d' Ój, tÕ t¦ ÑfeilÒmena ˜k£stJ ¢podidÒnai d…kaiÒn ™sti: toàto

lšgwn doke‹ œmoige kalîj lšgein.'All¦ mšntoi, Ãn d' ™gè, Simwn…dV ge oÙ ·®dion ¢piste‹n, sofÕj g¦r

kaˆ qe‹oj ¢n»r: toàto mšntoi Óti pot� lšgei, sÝ mšn, ð Polšmarce, ‡swj gignèskeij, ™gë d� ¢gnoî. dÁlon g¦r Óti oÙ toàto lšgei, Óper ¥rti ™lšgomen, tÒ tinoj parakataqemšnou ti ÐtJoàn m¾ swfrÒnwj 332a ¢paitoànti ¢podidÒnai. ka…toi ge ÑfeilÒmenÒn poÚ ™stin toàto Ö parakatšqeto: Ã g£r;

Na….'Apodotšon dš ge oÙd' Ðpwstioàn tÒte ÐpÒte tij m¾ swfrÒnwj

¢paito‹;'AlhqÁ, Ã d' Ój.”Allo d» ti À tÕ toioàton, æj œoiken, lšgei Simwn…dhj tÕ t¦ �feilÒmena

d…kaion e�nai ¢podidÒnai.”Allo mšntoi n¾ D…', œfh: to‹j g¦r f…loij o‡etai Ñfe…lein toÝj f…louj

¢gaqÕn mšn ti dr©n, kakÕn d� mhdšn.Manq£nw, Ãn d' ™gè, Óti oÙ t¦ ÑfeilÒmena ¢pod…dwsin Öj ¥n tJ

crus…on ¢podù parakataqemšnJ, ™£nper ¹ 332b ¢pÒdosij kaˆ ¹ lÁyij blaber¦ g…gnhtai, f…loi d� ðsin Ó te ¢polamb£nwn kaˆ Ð ¢podidoÚj: oÙc oÛtw lšgein fÊj tÕn Simwn…dhn;

P£nu m�n oân.T… dš; to‹j ™cqro‹j ¢podotšon Óti ¨n tÚcV ÑfeilÒmenon;Pant£pasi m�n oân, œfh, Ó ge Ñfe…letai aÙto‹j: Ñfe…letai dš ge, o�mai,

par£ ge toà ™cqroà tù ™cqrù Óper kaˆ pros»kei, kakÒn ti.VII. 'Hin…xato ¥ra, Ãn d' ™gè, æj œoiken, Ð Simwn…dhj 332c poihtikîj

Platón, Trasímaco_VF.indd 34 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 36: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

35

de sus facultades mentales, y luego éste, volviéndose loco, se las reclamara, todos dirían que no debe devolvérselas, y que no sería justo el que se las devolviera, ni tampoco el que quisiera decir toda la verdad a alguien que esté en ese estado.

331d ―Dices correctamente ―afirmó.―Por tanto, la definición de ‘justicia’ no es “decir la verdad y devolver lo que

se haya recibido”.―Claro que no, Sócrates ―dijo interrumpiendo Polemarco―, si por lo menos

algo se debe creer a Simónides.―Sin embargo ―replicó Céfalo―, también les dejo la conversación, pues es

necesario que ya me ocupe de los sacrificios.―¿Entonces yo soy tu heredero? ―preguntó Polemarco.―Por supuesto ―respondió Céfalo, riendo, al mismo tiempo que se marchaba

hacia los sacrificios.331e VI. ―Entonces ―dije yo― dí, tú que eres el heredero de la conversación:

¿qué es lo que afirmas que dijo correctamente Simónides sobre la justicia?―Que es justo devolver a cada uno lo que se le debe. Me parece que, cuando

dijo esto, dijo bien.―Ciertamente ―dije yo―, no es fácil desconfiar de Simónides, hombre sabio

y divino; sin embargo, esto que alguna vez dijo, tal vez tú, Polemarco, lo com-prendas, porque yo no. Es claro que no se refiere a lo que hace poco decíamos: lo de entregar algo a alguien que, sin estar cuerdo, 332a reclama que se le devuelva. Sin embargo, lo que se debe es, de alguna manera, eso que se ha entregado, ¿no es así?

―Sí.―¿Pero de ningún modo se ha de devolver, en el caso de que lo pida alguien

que no está cuerdo?―Es verdad ―dijo él.―Según parece, con eso de “devolver lo que se debe”, Simónides quiere decir

que lo justo es una cosa completamente distinta de ésta.―¡Sin duda otra cosa, por Zeus! ―replicó―, pues él pensaba que los amigos

deben hacer un bien a los amigos, pero de ningún modo un mal.―Comprendo ―dije yo―, porque no devuelve lo que se debe quien devolvie-

ra una pieza de oro al que se la entregó, si la 332b devolución y la percepción se tornaran nocivas, y fueran amigos tanto el que recobra como el que devuelve, ¿no es esto lo que afirmas que dijo Simónides?

―Sin duda.―¿Y qué? ¿A los enemigos se les ha de devolver lo que resulta debérseles?―Desde luego ―afirmó―: lo que se les debe. Pero lo que se debe, creo, de

parte del enemigo al enemigo, es lo que precisamente le corresponde también: algún mal.

VII. ―Entonces ―dije yo―, por lo que parece, Simónides envolvió en enig-

Platón, Trasímaco_VF.indd 35 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 37: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

36

tÕ d…kaion Ö e‡h. dienoe‹to m�n g£r, æj fa…netai, Óti toàt' e‡h d…kaion, tÕ prosÁkon ˜k£stJ ¢podidÒnai, toàto d� çnÒmasen ÑfeilÒmenon.

'All¦ t… o‡ei; œfh.PrÕj DiÒj, Ãn d' ™gè, e„ oân tij aÙtÕn ½reto: “’W Simwn…dh, ¹ t…sin

oân t… ¢podidoàsa ÑfeilÒmenon kaˆ prosÁkon tšcnh „atrik¾ kale‹tai;” t… ¨n o‡ei ¹m‹n aÙtÕn ¢pokr…nasqai;

DÁlon Óti, œfh, ¹ sèmasin f£rmak£ te kaˆ sit…a kaˆ pot£.`H d� t…sin t… ¢podidoàsa ÑfeilÒmenon kaˆ prosÁkon tšcnh mageirik¾

kale‹tai;332d `H to‹j Ôyoij t¦ ¹dÚsmata.E�en: ¹ oân d¾ t…sin t… ¢podidoàsa tšcnh dikaiosÚnh ¨n kalo‹to;E„ mšn ti, œfh, de‹ ¢kolouqe‹n, ð Sèkratej, to‹j œmprosqen e„rhmšnoij,

¹ to‹j f…loij te kaˆ ™cqro‹j çfel…aj te kaˆ bl£baj ¢podidoàsa.TÕ toÝj f…louj ¥ra eâ poie‹n kaˆ toÝj ™cqroÝj kakîj dikaiosÚnhn

lšgei;Doke‹ moi.T…j oân dunatètatoj k£mnontaj f…louj eâ poie‹n kaˆ ™cqroÝj kakîj

prÕj nÒson kaˆ Øg…eian;'IatrÒj.332e T…j d� plšontaj prÕj tÕn tÁj qal£tthj k…ndunon;Kubern»thj.T… d� Ð d…kaioj; ™n t…ni pr£xei kaˆ prÕj t… œrgon dunatètatoj f…louj

çfele‹n kaˆ ™cqroÝj bl£ptein;'En tù prospoleme‹n kaˆ ™n tù summace‹n, œmoige doke‹.E�en: m¾ k£mnous… ge m»n, ð f…le Polšmarce, „atrÕj ¥crhstoj.'AlhqÁ.Kaˆ m¾ plšousi d¾ kubern»thj.Na….’Ara kaˆ to‹j m¾ polemoàsin Ð d…kaioj ¥crhstoj;OÙ p£nu moi doke‹ toàto.Cr»simon ¥ra kaˆ ™n e„r»nV dikaiosÚnh;333a Cr»simon.Kaˆ g¦r gewrg…a: À oÜ;Na….PrÒj ge karpoà ktÁsin;Na….Kaˆ m¾n kaˆ skutotomik»;Na….

Platón, Trasímaco_VF.indd 36 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 38: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

37

mas, poéticamente, 332c lo que sería lo justo. Porque tuvo en mente, como es manifiesto, que lo justo sería esto: dar a cada quien lo que corresponde; a esto llamó “lo que se debe”.

―¿Pero qué otra cosa piensas? ―replicó.―¡Por Zeus! ―dije yo―. Si alguien le preguntara: “Simónides, ¿entonces el

arte que se llama ‘medicina’, qué y a quiénes da lo que se debe y corresponde?”, ¿qué crees que nos respondería?

―Es evidente ―afirmó― que fármacos a los cuerpos, y también alimentos y bebidas.

―¿Y qué y a quiénes da lo que se debe y corresponde el arte llamado ‘culinario’?332d ―Condimentos a la comida.―Bien. Por tanto, ¿qué y a quiénes da el arte que pudiera llamarse ‘justicia’?―Si es necesario continuar ―dijo― con lo que dijimos antes, Sócrates, da

ayudas a los amigos y daños a los enemigos.―¿Entonces, Simónides llama ‘justicia’ a hacer el bien a los amigos y el mal a

los enemigos?―Me parece.―¿Quién, pues, es más capaz de hacer el bien a los amigos enfermos y el mal

a los enemigos, en cuanto a enfermedad y salud?―El médico.332e ―¿Quién, a los navegantes, en cuanto al peligro del mar?―El capitán.―¿Y qué, el justo? ¿En qué tarea y para qué función es más capaz de ayudar a

los amigos y dañar a los enemigos?―En hacer la guerra contra éstos y en aliarse con aquéllos en la guerra, me

parece.―Bien; entonces, para los que no están enfermos, querido Polemarco, el mé-

dico es inútil.―Es verdad.―Y asimismo el capitán para los que no navegan.―Sí.―¿Por tanto, también el justo es inútil para los que no hacen la guerra?―No me parece así, en absoluto.―¿Entonces, la justicia también es útil en la paz?333a ―Es útil.―¿Y la agricultura, no lo es?―Sí.―¿Para la obtención del fruto?―Sí.―¿Y también el oficio de la zapatería?―Sí.

Platón, Trasímaco_VF.indd 37 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 39: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

38

PrÒj ge Øpodhm£twn ¨n, o�mai, fa…hj ktÁsin;P£nu ge.T… d� d»; t¾n dikaiosÚnhn prÕj t…noj cre…an À ktÁsin ™n e„r»nV fa…hj

¨n cr»simon e�nai;PrÕj t¦ sumbÒlaia, ð Sèkratej.SumbÒlaia d� lšgeij koinwn»mata ½ ti ¥llo;Koinwn»mata dÁta.333b ’Ar' oân Ð d…kaioj ¢gaqÕj kaˆ cr»simoj koinwnÕj e„j pettîn

qšsin, À Ð petteutikÒj;`O petteutikÒj.'All' e„j pl…nqwn kaˆ l…qwn qšsin Ð d…kaioj crhsimèterÒj te kaˆ ¢me…-

nwn koinwnÕj toà o„kodomikoà;OÙdamîj.'All' e„j t…na d¾ koinwn…an Ð d…kaioj ¢me…nwn koinwnÕj toà kiqaristikoà,

ésper Ð kiqaristikÕj toà dika…ou e„j kroum£twn;E„j ¢rgur…ou, œmoige doke‹.Pl»n g' ‡swj, ð Polšmarce, prÕj tÕ crÁsqai ¢rgur…J, Ótan dšV ¢rgu-

r…ou koinÍ pr…asqai À ¢podÒsqai †ppon: tÒte 333c dš, æj ™gë o�mai, Ð ƒppikÒj. Ã g£r;

Fa…netai.Kaˆ m¾n Ótan ge plo‹on, Ð nauphgÕj À Ð kubern»thj;”Eoiken.“Otan oân t… dšV ¢rgur…J À crus…J koinÍ crÁsqai, Ð d…kaioj crhsimèteroj

tîn ¥llwn;“Otan parakataqšsqai kaˆ sîn e�nai, ð Sèkratej.OÙkoàn lšgeij Ótan mhd�n dšV aÙtù crÁsqai ¢ll¦ ke‹sqai;P£nu ge.“Otan ¥ra ¥crhston Ï ¢rgÚrion, tÒte cr»simoj ™p' aÙtù 333d ¹

dikaiosÚnh;KinduneÚei.Kaˆ Ótan d¾ dršpanon dšV ful£ttein, ¹ dikaiosÚnh cr»simoj kaˆ koinÍ

kaˆ „d…v: Ótan d� crÁsqai, ¹ ¢mpelourgik»;Fa…netai.F»seij d� kaˆ ¢sp…da kaˆ lÚran Ótan dšV ful£ttein kaˆ mhd�n crÁsqai,

cr»simon e�nai t¾n dikaiosÚnhn, Ótan d� crÁsqai, t¾n Ðplitik¾n kaˆ t¾n mousik»n;

'An£gkh.Kaˆ perˆ t«lla d¾ p£nta ¹ dikaiosÚnh ̃ k£stou ™n m�n cr»sei ¥crhstoj,

Platón, Trasímaco_VF.indd 38 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 40: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

39

―¿Dirías que para la obtención del calzado, creo?―Claro.―¿Pero, y entonces qué? ¿Para el uso u obtención de qué podrías decir que

la justicia es útil en la paz?―Para los pactos, Sócrates.―¿‘Pactos’ llamas a las asociaciones, o a qué otra cosa?―A las asociaciones, en efecto.333b ―Así, pues, ¿el justo es el socio bueno y útil para la colocación de las

fichas, o es el jugador?―El jugador.―¿Y para la colocación de ladrillos y piedras, el justo es más útil y mejor

socio que el albañil?―De ninguna manera.―¿Y para qué asociación el justo es mejor socio que el citarista, como el

citarista es mejor que el justo para tañer la lira?―Para la del dinero, me parece.―Con excepción, quizá, Polemarco, del uso del dinero, cuando haya nece-

sidad de dinero para comprar o vender un caballo en sociedad. Entonces, 333c según creo, es mejor socio el que se especializa en caballos. ¿No es así?

―Eso parece.―Y cuando se trata de un barco, ¿el constructor de navíos o el capitán?―Parece así.―¿Pero cuando haya necesidad de qué en el uso de la plata o del oro en so-

ciedad, el justo es más útil que los demás?―Cuando se deposita para que esté seguro, Sócrates.―¿Acaso dices que cuando no es necesario utilizarlo para nada, sino tenerlo

guardado?―Sin duda.―¿Cuando es inútil el dinero, entonces la justicia es útil en relación con él?

333d―Es probable.―¿Y cuando haya que guardar la hoz, la justicia será útil, tanto en los tratos

con otros como en los asuntos personales, pero cuando haya que utilizarla, la viticultura lo será?

―Eso parece.―¿Afirmas que es útil la justicia cuando haya que guardar, y para nada uti-

lizar, tanto el escudo como la lira; pero cuando haya que utilizarlos, el arte de las armas y de la música serán útiles?

―Por fuerza.―¿Y con respecto a todas las otras artes, la justicia es inútil para cada una en

la práctica, pero es útil en la no utilización?

Platón, Trasímaco_VF.indd 39 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 41: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

40

™n d� ¢crhst…v cr»simoj;KinduneÚei.333e VIII. OÙk ¨n oân, ð f…le, p£nu gš ti spouda‹on e‡h ¹ dikaiosÚnh,

e„ prÕj t¦ ¥crhsta cr»simon ×n tugc£nei. tÒde d� skeyèmeqa. «r' oÙc Ð pat£xai deinÒtatoj ™n m£cV e‡te puktikÍ e‡te tinˆ kaˆ ¥llV, oátoj kaˆ ful£xasqai;

P£nu ge.’Ar' oân kaˆ nÒson Óstij deinÕj ful£xasqai, kaˆ laqe‹n oátoj deinÒtatoj

™mpoi»saj;”Emoige doke‹.334a 'All¦ m¾n stratopšdou ge Ð aÙtÕj fÚlax ¢gaqÒj Ósper kaˆ t¦

tîn polem…wn klšyai kaˆ bouleÚmata kaˆ t¦j ¥llaj pr£xeij;P£nu ge.“Otou tij ¥ra deinÕj fÚlax, toÚtou kaˆ fër deinÒj.”Eoiken.E„ ¥ra Ð d…kaioj ¢rgÚrion deinÕj ful£ttein, kaˆ klšptein deinÒj.`Wj goàn Ð lÒgoj, œfh, shma…nei.Klšpthj ¥ra tij Ð d…kaioj, æj œoiken, ¢napšfantai, kaˆ kinduneÚeij par'

`Om»rou memaqhkšnai aÙtÒ: kaˆ g¦r ™ke‹noj 334b tÕn toà 'Odussšwj prÕj mhtrÕj p£ppon AÙtÒlukon ¢gap´ te ka… fhsin aÙtÕn p£ntaj ¢nqrèpouj kek£sqai kleptosÚnV q' ÓrkJ te. œoiken oân ¹ dikaiosÚnh kaˆ kat¦ s� kaˆ kaq' “Omhron kaˆ kat¦ Simwn…dhn kleptik» tij e�nai, ™p' çfel…v mšntoi tîn f…lwn kaˆ ™pˆ bl£bV tîn ™cqrîn. oÙc oÛtwj œlegej;

OÙ m¦ tÕn D…', œfh, ¢ll' oÙkšti o�da œgwge Óti œlegon. toàto mšntoi œmoige doke‹ œti, çfele‹n m�n toÝj f…louj ¹ dikaiosÚnh, bl£ptein d� toÝj ™cqroÚj.

334c F…louj d� lšgeij e�nai pÒteron toÝj dokoàntaj ˜k£stJ crhstoÝj e�nai, À toÝj Ôntaj, k¨n m¾ dokîsi, kaˆ ™cqroÝj æsaÚtwj;

E„kÕj mšn, œfh, oÞj ¥n tij ¹gÁtai crhstoÝj file‹n, oÞj d' ¨n ponhroÝj mise‹n.

’Ar' oân oÙc ¡mart£nousin oƒ ¥nqrwpoi perˆ toàto, éste doke‹n aÙto‹j polloÝj m�n crhstoÝj e�nai m¾ Ôntaj, polloÝj d� toÙnant…on;

`Amart£nousin.ToÚtoij ¥ra oƒ m�n ¢gaqoˆ ™cqro…, oƒ d� kakoˆ f…loi;P£nu ge.'All' Ómwj d…kaion tÒte toÚtoij toÝj m�n ponhroÝj çfele‹n, toÝj d�

¢gaqoÝj bl£ptein;Fa…netai.

Platón, Trasímaco_VF.indd 40 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 42: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

41

―Es probable.333e VIII. ―Entonces, amigo, no ha de ser una cosa tan valiosa la justicia, si

sólo llega a ser útil cuando se trata de cosas inútiles. Pero examinemos esto: ¿aca-so el más hábil para pegar en la lucha, ya sea el pugilato, ya en cualquier otra, no lo es también para guardarse?

―Sin duda.―Así, pues, el que es hábil para guardarse contra una enfermedad, ¿no es tam-

bién el más hábil para producirla pasando inadvertido?―Así me lo parece.334a ―Y aún más: ¿el mismo que es buen guardián de un campamento militar

es quien también podría robar los planes militares y demás cosas de los enemi-gos?

―Por supuesto.―Entonces, quien de algo es hábil guardián, de lo mismo también es hábil

ladrón.―De acuerdo.―Por consiguiente, si el justo es hábil para guardar el dinero, también para

robarlo es hábil.―Así, al menos, lo señala el argumento ―respondió.―Entonces, según parece, el justo se revela como una especie de ladrón, y es

probable que eso lo hayas aprendido de homero, pues también él 334b dice del abuelo materno de Odiseo, Autólico, a quien estima, que sobresale entre todos los hombres por el robo y el perjurio. Parece, pues, tanto para ti como para homero y para Simónides, que la justicia es cierto arte de robar, en provecho sin duda de los amigos y en perjuicio de los enemigos. ¿No es esto lo que decías?

―¡No, por Zeus! ―replicó― ¡Pero ya ni yo mismo sé lo que decía! Sin embar-go, todavía me parece esto: que la justicia es, por un lado, ayudar a los amigos y, por otro, dañar a los enemigos.

334c ―Pero ¿cuáles dices que son amigos, los que a cada uno le parecen ser buenos, o los que son, aunque no lo parezcan? ¿Y los enemigos, de igual mane-ra?

―Lo natural ―respondió― es que, por un lado, uno quiera a quienes tiene por buenos y, por otro, odie a quienes tiene por malos.

―¿Y acaso no se equivocan los hombres en esto, puesto que les parece que muchos son buenos sin serlo, pero muchos lo contrario?

―Sí, se equivocan.―Por consiguiente, ¿para éstos los buenos son enemigos, en tanto que los ma-

los son amigos?―Sin duda.―¿Sin embargo, es justo para éstos ayudar a los malos y dañar a los buenos?―Eso parece.

Platón, Trasímaco_VF.indd 41 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 43: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

42

334d 'All¦ m¾n o† ge ¢gaqoˆ d…kaio… te kaˆ oŒoi m¾ ¢dike‹n;'AlhqÁ.Kat¦ d¾ tÕn sÕn lÒgon toÝj mhd�n ¢dikoàntaj d…kaion kakîj poie‹n.Mhdamîj, œfh, ð Sèkratej: ponhrÕj g¦r œoiken e�nai Ð lÒgoj.ToÝj ¢d…kouj ¥ra, Ãn d' ™gè, d…kaion bl£ptein, toÝj d� dika…ouj

çfele‹n;Oátoj ™ke…nou kall…wn fa…netai.Pollo‹j ¥ra, ð Polšmarce, sumb»setai, Ósoi dihmart»kasin 334e tîn

¢nqrèpwn, d…kaion e�nai toÝj m�n f…louj bl£ptein, ponhroˆ g¦r aÙto‹j e„sin, toÝj d' ™cqroÝj çfele‹n, ¢gaqoˆ g£r: kaˆ oÛtwj ™roàmen aÙtÕ toÙnant…on À tÕn Simwn…dhn œfamen lšgein.

Kaˆ m£la, œfh, oÛtw sumba…nei. ¢ll¦ metaqèmeqa: kinduneÚomen g¦r oÙk �rqîj tÕn f…lon kaˆ ™cqrÕn qšsqai.

Pîj qšmenoi, ð Polšmarce;TÕn dokoànta crhstÒn, toàton f…lon e�nai.Nàn d� pîj, Ãn d' ™gè, metaqèmeqa;TÕn dokoànt£ te, Ã d' Ój, kaˆ tÕn Ônta crhstÕn f…lon: 335a tÕn d�

dokoànta mšn, Ônta d� m», doke‹n ¢ll¦ m¾ e�nai f…lon. kaˆ perˆ toà ™cqroà d� ¹ aÙt¾ qšsij.

F…loj m�n d», æj œoike, toÚtJ tù lÒgJ Ð ¢gaqÕj œstai, ™cqrÕj d� Ð ponhrÒj.

Na….KeleÚeij d¾ ¹m©j prosqe‹nai tù dika…J À æj tÕ prîton ™lšgomen,

lšgontej d…kaion e�nai tÕn m�n f…lon eâ poie‹n, tÕn d' ™cqrÕn kakîj, nàn prÕj toÚtJ ïde lšgein, tÕn m�n f…lon ¢gaqÕn Ônta eâ poie‹n, tÕn d' ™cqrÕn kakÕn Ônta bl£ptein;

335b P£nu m�n oân, œfh, oÛtwj ¥n moi doke‹ kalîj lšgesqai.IX. ”Estin ¥ra, Ãn d' ™gè, dika…ou ¢ndrÕj bl£ptein kaˆ Ðntinoàn

¢nqrèpwn;Kaˆ p£nu ge, œfh: toÚj ge ponhroÚj te kaˆ ™cqroÝj de‹ bl£ptein.BlaptÒmenoi d' †ppoi belt…ouj À ce…rouj g…gnontai;Ce…rouj.’Ara e„j t¾n tîn kunîn ¢ret»n, À e„j t¾n tîn †ppwn;E„j t¾n tîn †ppwn.’Ar' oân kaˆ kÚnej blaptÒmenoi ce…rouj g…gnontai e„j t¾n tîn kunîn

¢ll' oÙk e„j t¾n tîn †ppwn ¢ret»n;'An£gkh.335c 'Anqrèpouj dš, ð ˜ta‹re, m¾ oÛtw fîmen, blaptomšnouj e„j t¾n

Platón, Trasímaco_VF.indd 42 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 44: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

43

334d ―¿Y los buenos son justos e incapaces de actuar injustamente?―Es verdad.―Pues, según tu argumento, es justo hacer el mal a los que no cometen in-

justicias para nada.―¡De ninguna manera, Sócrates! ―exclamó― El argumento parece estar

mal.―¿Entonces ―pregunté― es justo dañar al injusto, mientras que al justo

ayudarlo?―Este argumento parece mejor que aquél.―Pues, Polemarco, a muchos, a cuantos se equivocaron completamente

334e sobre sus hombres, resultará que sea justo dañar a los amigos, pues para ellos son perversos, y ayudar a los enemigos, pues son buenos. Y, así, estaremos diciendo lo contrario de lo que afirmábamos que dijo Simónides.

―Y ciertamente ―dijo― así resulta. Pero retractémonos, pues es probable que no hayamos considerado correctamente al amigo y al enemigo.

―¿Cómo los hemos considerado, Polemarco?―Como amigo al que parece ser virtuoso.―¿Y ahora ―pregunté―, cómo nos retractaríamos?―El que parece ―dijo él― y también es virtuoso, es amigo; 335a en cam-

bio, el que parece pero no lo es, parece pero no es amigo. Y sobre el enemigo la misma consideración.

―Entonces, como parece, según este argumento, amigo será el bueno, en tanto que enemigo será el perverso.

―Sí.―¿Aconsejas, pues, que añadamos a la idea de lo justo, es decir que, como

decíamos al principio, al hablar de que es justo hacer bien al amigo y mal al enemigo, ahora, además de esto, digamos así: hacer bien al amigo que es bueno, y hacer daño al enemigo que es malo?

335b ―Sin duda ―respondió―, me parece que así estaría bien dicho.IX. ―¿Entonces ―continué― es propio del hombre justo dañar también a

cualquier hombre?―Por supuesto ―dijo―: es necesario dañar al que es perverso y enemigo.―Pero, al dañar a los caballos, ¿se vuelven éstos mejores o peores?―Peores.―¿Con respecto a la virtud de los perros, o con respecto a la de los caba-

llos?―A la de los caballos.―¿Y, acaso no, también, al dañar a los perros se vuelven peores con respecto

a la virtud de los perros, pero no con respecto a la de los caballos?―Por fuerza.335c ―¿Y de los hombres, compañero, no diremos, por consiguiente, que, al

Platón, Trasímaco_VF.indd 43 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 45: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

44

¢nqrwpe…an ¢ret¾n ce…rouj g…gnesqai;P£nu m�n oân.'All' ¹ dikaiosÚnh oÙk ¢nqrwpe…a ¢ret»;Kaˆ toàt' ¢n£gkh.Kaˆ toÝj blaptomšnouj ¥ra, ð f…le, tîn ¢nqrèpwn ¢n£gkh ¢dikwtšrouj

g…gnesqai.”Eoiken.’Ar' oân tÍ mousikÍ oƒ mousikoˆ ¢moÚsouj dÚnantai poie‹n;'AdÚnaton.'All¦ tÍ ƒppikÍ oƒ ƒppikoˆ ¢f…ppouj;OÙk œstin.'All¦ tÍ dikaiosÚnV d¾ oƒ d…kaioi ¢d…kouj; À kaˆ 335d sull»bdhn

¢retÍ oƒ ¢gaqoˆ kakoÚj;'All¦ ¢dÚnaton.OÙ g¦r qermÒthtoj, o�mai, œrgon yÚcein ¢ll¦ toà ™nant…ou.Na….OÙd� xhrÒthtoj Øgra…nein ¢ll¦ toà ™nant…ou.P£nu ge.OÙd� d¾ toà ¢gaqoà bl£ptein ¢ll¦ toà ™nant…ou.Fa…netai.`O dš ge d…kaioj ¢gaqÒj;P£nu ge.OÙk ¥ra toà dika…ou bl£ptein œrgon, ð Polšmarce, oÜte f…lon oÜt'

¥llon oÙdšna, ¢ll¦ toà ™nant…ou, toà ¢d…kou.335e Pant£pas… moi doke‹j ¢lhqÁ lšgein, œfh, ð Sèkratej.E„ ¥ra t¦ ÑfeilÒmena ˜k£stJ ¢podidÒnai fhs…n tij d…kaion e�nai, toàto

d� d¾ noe‹ aÙtù to‹j m�n ™cqro‹j bl£bhn Ñfe…lesqai par¦ toà dika…ou ¢ndrÒj, to‹j d� f…loij çfel…an, oÙk Ãn sofÕj Ð taàta e„pèn. oÙ g¦r ¢lhqÁ œlegen: oÙdamoà g¦r d…kaion oÙdšna ¹m‹n ™f£nh ×n bl£ptein.

Sugcwrî, à d' Ój.MacoÚmeqa ¥ra, Ãn d' ™gè, koinÍ ™gè te kaˆ sÚ, ™£n tij aÙtÕ fÍ À

Simwn…dhn À B…anta À PittakÕn e„rhkšnai ½ tin' ¥llon tîn sofîn te kaˆ makar…wn ¢ndrîn.

'Egë goàn, œfh, ›toimÒj e„mi koinwne‹n tÁj m£chj.336a 'All' o�sqa, Ãn d' ™gè, oá moi doke‹ e�nai tÕ ·Áma, tÕ f£nai d…kaion

e�nai toÝj m�n f…louj çfele‹n, toÝj d' ™cqroÝj bl£ptein;T…noj; œfh.O�mai aÙtÕ Peri£ndrou e�nai À Perd…kkou À Xšrxou À 'Ismhn…ou toà

Platón, Trasímaco_VF.indd 44 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 46: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

45

ser dañados, se vuelven peores con respecto a la virtud humana?―Sin duda.―¿Y acaso la justicia no es virtud humana?―También esto es necesario.―Entonces también, amigo, los que reciben daño de los hombres necesaria-

mente se vuelven injustos.―Eso parece.―¿Acaso con música los músicos pueden hacer personas sin sentido musi-

cal?―Imposible.―¿Y con equitación los expertos en caballos pueden hacer gente que no sepa

montar a caballo?―No pueden.―¿Y, entonces, con justicia los justos pueden hacer injustos? 335d ¿Y, en

suma, con virtud los buenos pueden hacer malos?―Imposible.―Pues no del calor, creo, es función enfriar, sino de su contrario.―Sí.―Ni de la aridez humedecer, sino de su contrario.―Claro.―Ni tampoco, naturalmente, del bueno dañar, sino del contrario.―Eso parece.―¿Pero, el justo es bueno?―Claro.―Entonces, Polemarco, dañar, ni al amigo ni a ningún otro, no es trabajo del

justo, sino de su contrario, del injusto.335e ―Me parece que dices la verdad en todo, Sócrates. ―exclamó.―Pues si alguien afirma que lo justo es devolver a cada uno lo que se le debe,

y con esto él entiende que a los enemigos se debe daño por parte del hombre jus-to, en tanto que, a los amigos, ayuda, entonces no era sabio el que dijo esto, pues no decía la verdad, dado que nos ha sido evidente que de ninguna manera es justo dañar a alguien.

―Estoy de acuerdo ―asintió.―Combatiremos entonces ―dije―, asociadamente tú y yo, si alguien afirma

que dijeron eso Simónides, o bías, o Pítaco, o algún otro de esos sabios y bien-aventurados hombres.

―Yo, por lo menos ―dijo―, resuelto estoy a tomar parte en la batalla.336a ―¿Pero, sabes ―pregunté― de quién me parece que es el dicho que

afirma que lo justo es ayudar a los amigos y hacer daño a los amigos?―¿De quién? ―dijo.―Creo que el dicho es de Periandro, o de Perdicas, o de Jerjes, o de Ismenias

Platón, Trasímaco_VF.indd 45 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 47: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

46

Qhba…ou ½ tinoj ¥llou mšga o„omšnou dÚnasqai plous…ou ¢ndrÒj.'Alhqšstata, œfh, lšgeij.E�en, Ãn d' ™gè: ™peid¾ d� oÙd� toàto ™f£nh ¹ dikaiosÚnh ×n oÙd� tÕ d…

kaion, t… ¨n ¥llo tij aÙtÕ fa…h e�nai;336b X. Kaˆ Ð QrasÚmacoj poll£kij m�n kaˆ dialegomšnwn ¹mîn

metaxÝ érma ¢ntilamb£nesqai toà lÒgou, œpeita ØpÕ tîn parakaqhmšnwn diekwlÚeto boulomšnwn diakoàsai tÕn lÒgon: æj d� diepaus£meqa kaˆ ™gë taàt' e�pon, oÙkšti ¹suc…an Ãgen, ¢ll¦ sustršyaj ˜autÕn ésper qhr…on Âken ™f' ¹m©j æj diarpasÒmenoj. kaˆ ™gè te kaˆ Ð Polšmarcoj de…santej diepto»qhmen: Ð d' e„j tÕ mšson fqegx£menoj, T…j, œfh, Øm©j p£lai fluar…a 336c œcei, ð Sèkratej; kaˆ t… eÙhq…zesqe prÕj ¢ll»louj ØpokataklinÒmenoi Øm‹n aÙto‹j; ¢ll' e‡per æj ¢lhqîj boÚlei e„dšnai tÕ d…kaion Óti ™st…, m¾ mÒnon ™rèta mhd� filotimoà ™lšgcwn ™peid£n t…j ti ¢pokr…nhtai, ™gnwkëj toàto, Óti ·´on ™rwt©n À ¢pokr…nesqai, ¢ll¦ kaˆ aÙtÕj ¢pÒkrinai kaˆ e„p� t… fÊj e�nai tÕ d…kaion. kaˆ Ópwj moi m¾ ™re‹j Óti tÕ 336d dšon ™stˆn mhd' Óti tÕ çfšlimon mhd' Óti tÕ lusiteloàn mhd' Óti tÕ kerdalšon mhd' Óti tÕ sumfšron, ¢ll¦ safîj moi kaˆ ¢kribîj lšge Óti ¨n lšgVj: æj ™gë oÙk ¢podšxomai ™¦n Ûqlouj toioÚtouj lšgVj.

Kaˆ ™gë ¢koÚsaj ™xepl£ghn kaˆ prosblšpwn aÙtÕn ™foboÚmhn, ka… moi dokî, e„ m¾ prÒteroj ˜wr£kh aÙtÕn À ke‹noj ™mš, ¥fwnoj ¨n genšsqai. nàn d� ¹n…ka ØpÕ toà lÒgou ½rceto ™xagria…nesqai, prosšbleya aÙtÕn prÒteroj, éste 336e aÙtù oŒÒj t' ™genÒmhn ¢pokr…nasqai, kaˆ e�pon Øpotršmwn: ’W QrasÚmace, m¾ calepÕj ¹m‹n ‡sqi: e„ g£r ™xamart£nomen ™n tÍ tîn lÒgwn skšyei ™gè te kaˆ Óde, eâ ‡sqi Óti ¥kontej ¡mart£nomen. m¾ g¦r d¾ o‡ou, e„ m�n crus…on ™zhtoàmen, oÙk ¥n pote ¹m©j ̃ kÒntaj e�nai Øpokatakl…nesqai ¢ll»loij ™n tÍ zht»sei kaˆ diafqe…rein t¾n eÛresin aÙtoà, dikaiosÚnhn d� zhtoàntaj, pr©gma pollîn crus…wn timièteron, œpeiq' oÛtwj ¢no»twj Øpe…kein ¢ll»loij kaˆ oÙ spoud£zein Óti m£lista fanÁnai aÙtÒ: o‡ou ge sÚ, ð f…le. ¢ll', o�mai, oÙ dun£meqa. ™lee‹sqai oân ¹m©j polÝ 337a m©llon e„kÒj ™st…n pou ØpÕ Ømîn tîn deinîn À calepa…nesqai.

XI. Kaˆ Öj ¢koÚsaj ¢nek£kcasš te m£la sard£nion kaˆ e�pen: ’W `Hr£kleij, œfh, aÛth 'ke…nh ¹ e„wqu‹a e„rwne…a Swkr£touj, kaˆ taàt' ™gë Édh te kaˆ toÚtoij proÚlegon, Óti sÝ ¢pokr…nasqai m�n oÙk ™qel»soij, e„rwneÚsoio d� kaˆ p£nta m©llon poi»soij À ¢pokrino‹o, e‡ t…j t… s ™rwt´.

SofÕj g¦r e�, Ãn d' ™gè, ð QrasÚmace: eâ oân Édhsqa Óti e‡ tina œroio ÐpÒsa ™stˆn t¦ dèdeka, kaˆ ™rÒmenoj proe…poij 337b aÙtù: ““Opwj moi,

Platón, Trasímaco_VF.indd 46 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 48: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

47

el de Tebas , o de algún otro hombre rico que se creía con gran poder.―Dices toda la verdad ―afirmó.―Bien ―dije yo―, ya que ha sido evidente que ni la justicia ni lo justo es

esto, ¿quién podría decir qué otra cosa es?336b X. Y Trasímaco, quien, mientras nosotros dialogábamos, varias veces

había querido apoderarse del discurso, y había sido impedido por los que estaban sentados a su lado, pues querían escuchar el discurso hasta el final, en cuanto hicimos una pausa y yo dije esto último, ya no guardó reposo y, agazapándose a la manera de una fiera, se arrojó contra nosotros como si fuera a despedazarnos. Y tanto yo como Polemarco, tras temer, fuimos presas del pánico. Mientras que él, dando gritos hacia el centro, exclamó:

―¿Qué insignificancia 336c los entretiene desde hace rato, Sócrates? ¿Por qué condescienden uno a otro, complaciéndose entre ustedes? Si en verdad quieres saber lo que es lo justo, no sólo preguntes ni te ufanes al refutar cuando alguien responde algo, reconoce que es más fácil preguntar que responder, responde tú mismo y dí qué afirmas que es lo justo; y no me vayas a decir que es ‘lo 336d necesario’, ni que ‘lo provechoso’, ni que ‘lo ventajoso’, ni que ‘lo lucrativo’, ni que ‘lo apropiado’, sino dime claramente y con exactitud lo que digas, porque yo no admitiré que digas trivialidades de este tipo.

Y yo, tras haberlo escuchado, quedé estupefacto y, al mirarlo, me llenaba de miedo; y me parece que, si no lo hubiera visto yo antes que él a mí, me habría quedado mudo. Pero un poco antes, cuando empezaba a exasperarse por la con-versación, lo había mirado, de manera que 336e resulté capaz de responderle y, temblando un poco, le dije:

―¡Trasímaco, no seas severo con nosotros! Pues, si éste y yo fallamos en el análisis del argumento, sábete bien que es sin quererlo que nos equivoca-mos. No creas, pues, que, si buscáramos oro, en momento alguno estaríamos, en la búsqueda, complaciéndonos a propósito y estropeando el hallazgo; ni que, cuando buscamos la justicia ―asunto más valioso que muchas piezas de oro―, entonces, así, neciamente, condescendemos entre nosotros y sin esforzarnos lo más posible en revelarla. Créelo, amigo; porque yo lo que creo es que no somos capaces. Por consiguiente, de algún modo es mucho más natural que nosotros seamos tratados con piedad 337a por ustedes, los capaces, a que seamos tratados con severidad.

XI. Y él, después de escucharme, rompió a reír muy sardónicamente, y dijo:―¡Por Heracles ―exclamó―, he aquí la acostumbrada ironía de Sócrates! Y

yo sabía esto de cierto y les advertía a éstos que tú no querrías responder, pero sí hablarías con ironía y harías todo antes que responder, si alguien te preguntaba algo.

―¡Eres astuto, Trasímaco! ―repliqué―. Pues bien sabías que si le pregunta-bas a alguien cuánto es doce y al preguntar le advertías: 337b “pero no me vayas

Platón, Trasímaco_VF.indd 47 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 49: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

48

ð ¥nqrwpe, m¾ ™re‹j Óti ™stˆn t¦ dèdeka dˆj žx mhd' Óti trˆj tšttara mhd' Óti ˜x£kij dÚo mhd' Óti tetr£kij tr…a: æj oÙk ¢podšxoma… sou ™¦n toiaàta fluarÍj”, dÁlon, o�mai, soi Ãn Óti oÙdeˆj ¢pokrino‹to oÛtwj punqanomšnJ. ¢ll' e‡ soi e�pen: “’W QrasÚmace, pîj lšgeij; m¾ ¢pokr…nwmai ïn proe‹pej mhdšn; pÒteron, ð qaum£sie, mhd' e„ toÚtwn ti tugc£nei Ôn, ¢ll' ›teron e‡pw ti 337c toà ¢lhqoàj; À pîj lšgeij;” t… ¨n aÙtù e�pej prÕj taàta;

E�en, œfh: æj d¾ Ómoion toàto ™ke…nJ.OÙdšn ge kwlÚei, Ãn d' ™gè: e„ d' oân kaˆ m¾ œstin Ómoion, fa…netai d�

tù ™rwthqšnti toioàton, ÂttÒn ti aÙtÕn o‡ei ¢pokrine‹sqai tÕ fainÒmenon ˜autù, ™£nte ¹me‹j ¢pagoreÚwmen ™£nte m»;

”Allo ti oân, œfh, kaˆ sÝ oÛtw poi»seij; ïn ™gë ¢pe‹pon, toÚtwn ti ¢pokrinÍ;

OÙk ¨n qaum£saimi, Ãn d' ™gè, e‡ moi skeyamšnJ oÛtw dÒxeien.337d T… oân, œfh, ¨n ™gë de…xw ˜tšran ¢pÒkrisin par¦ p£saj taÚtaj

perˆ dikaiosÚnhj, belt…w toÚtwn; t… ¢xio‹j paqe‹n;T… ¥llo, Ãn d' ™gè, À Óper pros»kei p£scein tù m¾ e„dÒti; pros»kei dš

pou maqe‹n par¦ toà e„dÒtoj. kaˆ ™gë oân toàto ¢xiî paqe‹n.`HdÝj g¦r e�, œfh: ¢ll¦ prÕj tù maqe‹n kaˆ ¢pÒteison ¢rgÚrion. OÙkoàn ™peid£n moi gšnhtai, e�pon.'All' œstin, œfh Ð GlaÚkwn. ¢ll' ›neka ¢rgur…ou, ð QrasÚmace, lšge:

p£ntej g¦r ¹me‹j Swkr£tei e„so…somen.337e P£nu ge o�mai, Ã d' Ój, †na Swkr£thj tÕ e„wqÕj diapr£xhtai: aÙtÕj

m�n m¾ ¢pokr…nhtai, ¥llou d' ¢pokrinomšnou lamb£nV lÒgon kaˆ ™lšgcV.Pîj g¦r ¥n, œfhn ™gè, ð bšltiste, tij ¢pokr…naito prîton m�n m¾ e„dëj

mhd� f£skwn e„dšnai, œpeita, e‡ ti kaˆ o‡etai, perˆ toÚtwn ¢peirhmšnon aÙtù e‡h Ópwj mhd�n ™re‹ ïn ¹ge‹tai Øp' ¢ndrÕj oÙ faÚlou; ¢ll¦ s� d¾ m©llon 338a e„kÕj lšgein: sÝ g¦r d¾ fÊj e„dšnai kaˆ œcein e„pe‹n. m¾ oân ¥llwj po…ei, ¢ll¦ ™mo… te car…zou ¢pokrinÒmenoj kaˆ m¾ fqon»sVj kaˆ GlaÚkwna tÒnde did£xai kaˆ toÝj ¥llouj.

XII. E„pÒntoj dš mou taàta, Ó te GlaÚkwn kaˆ oƒ ¥lloi ™dšonto aÙtoà m¾ ¥llwj poie‹n. kaˆ Ð QrasÚmacoj fanerÕj m�n Ãn ™piqumîn e„pe‹n †n' eÙdokim»seien, ¹goÚmenoj œcein ¢pÒkrisin pagk£lhn: prosepoie‹to d� filonike‹n prÕj tÕ ™m� e�nai tÕn ¢pokrinÒmenon. teleutîn d� sunecèrhsen, 338b k¥peita, AÛth d», œfh, ¹ Swkr£touj sof…a: aÙtÕn m�n m¾ ™qšlein did£skein, par¦ d� tîn ¥llwn periiÒnta manq£nein kaˆ toÚtwn mhd� c£rin ¢podidÒnai.

“Oti mšn, Ãn d' ™gè, manq£nw par¦ tîn ¥llwn, ¢lhqÁ e�pej, ð QrasÚmace,

Platón, Trasímaco_VF.indd 48 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 50: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

49

a decir, hombre, que doce es dos veces seis, ni que tres veces cuatro, ni que seis veces dos, ni que cuatro veces tres, porque no aceptaré que digas este tipo de idio-teces”, te era claro, creo, que nadie iba a responder al que inquiriera de este modo. Pero si él te replicara: “¿qué dices, Trasímaco?, ¿que no responda nada de lo que me advertiste?, ¿ni siquiera, oh admirable, aunque algo de esto sea cierto, sino que diga algo distinto 337c de la verdad?, ¿o qué es lo que dices?” ¿Qué le dirías en relación con esto?

―¡Bien! ―exclamó― ¡Como si esto fuera igual que aquello!―Pues nada lo impide ―dije yo―. Y si, en efecto, no fuera igual, pero así le

pareciera al interrogado, ¿crees que va a responder algo distinto de lo que le pare-ce, sea que nosotros se lo prohibamos, sea que no?

―¡Claro que otra cosa! ―respondió―. ¿Y tú, así lo harás?, ¿responderás con algo de esto que prohibí?

―No me sorprendería ―dije yo― si, tras haberlo reflexionado, así me pare-ciera.

337d ―¿Y qué ―replicó―, si yo expusiera una respuesta distinta sobre la justicia, mejor que todas éstas?, ¿qué estimas pertinente sufrir?

―¿Qué otra cosa ―dije yo― que lo que precisamente es natural que sufra el que no sabe? Es natural, pues, tal vez, que aprenda del que sabe. Y yo, ciertamente, estimo pertinente sufrir esto.

―¡Eres muy divertido! ―exclamó― Pero, además de aprender, también pa-garás dinero.

―Sin duda, cuando lo tenga ―respondí.―¡Pero lo tienes! ―interrumpió Glaucón― Si es por dinero, habla, Trasímaco;

pues todos nosotros aportaremos por Sócrates. 337e ―Ya lo creo ―dijo él―, a fin de que Sócrates consiga lo de siempre: no

responder él, pero, cuando otro responda, tomar el argumento y refutarlo.―¿Pero cómo podría alguien responder, querido amigo ―pregunté―, cuan-

do, primero, no sabe ni afirma saber y, luego, si cree algo, un hombre no insig-nificante le prohíbe decir algo sobre eso que cree conveniente? Es más 338a natural que tú hables, pues tú afirmas saber y tener qué decir. No hagas otra cosa y compláceme, respondiendo, y no veas con malos ojos enseñar esto a Glaucón y a los demás.

XII. Cuando dije esto, tanto Glaucón como los demás le pidieron que no hi-ciera otra cosa. Y era evidente que Trasímaco deseaba hablar para quedar bien, creyendo tener una respuesta excelente, pero fingía que disputaba para que fue-ra yo el que respondiera. Al fin aceptó 338b y, en seguida, dijo:

―¡He aquí la sabiduría de Sócrates! No quiere enseñar, sino aprender de los demás, yendo por todas partes, sin siquiera corresponderles con agradeci-miento.

―En que aprendo de los demás, dijiste la verdad, Trasímaco ―repliqué―;

Platón, Trasímaco_VF.indd 49 25/07/2013 03:45:26 p.m.

Page 51: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

50

Óti d� oÜ me fÊj c£rin ™kt…nein, yeÚdV: ™kt…nw g¦r Óshn dÚnamai. dÚnamai d� ™paine‹n mÒnon: cr»mata g¦r oÙk œcw. æj d� proqÚmwj toàto drî, ™£n t…j moi dokÍ eâ lšgein, eâ e‡sV aÙt…ka d¾ m£la, ™peid¦n ¢pokr…nV: o�mai g£r se eâ ™re‹n. 338c

”Akoue d», Ã d' Ój. fhmˆ g¦r ™gë e�nai tÕ d…kaion oÙk ¥llo ti À tÕ toà kre…ttonoj sumfšron. ¢ll¦ t… oÙk ™paine‹j; ¢ll' oÙk ™qel»seij.

'E¦n m£qw ge prîton, œfhn, t… lšgeij: nàn g¦r oÜpw o�da. tÕ toà kre…-ttonoj fÊj sumfšron d…kaion e�nai. kaˆ toàto, ð QrasÚmace, t… pote lšgeij; oÙ g£r pou tÒ ge toiÒnde fÇj: e„ Poulud£maj ¹mîn kre…ttwn Ð pagkratiast¾j kaˆ aÙtù sumfšrei t¦ bÒeia krša prÕj tÕ sîma, toàto tÕ sit…on 338d e�nai kaˆ ¹m‹n to‹j ¼ttosin ™ke…nou sumfšron ¤ma kaˆ d…kaion.

BdelurÕj g¦r e�, œfh, ð Sèkratej, kaˆ taÚtV Øpolamb£neij Î ¨n kakourg»saij m£lista tÕn lÒgon.

OÙdamîj, ð ¥riste, Ãn d' ™gè: ¢ll¦ safšsteron e„p� t… lšgeij.E�t' oÙk o�sq', œfh, Óti tîn pÒlewn aƒ m�n turannoàntai, aƒ d�

dhmokratoàntai, aƒ d� ¢ristokratoàntai;Pîj g¦r oÜ;OÙkoàn toàto krate‹ ™n ˜k£stV pÒlei, tÕ ¥rcon;P£nu ge.338e T…qetai dš ge toÝj nÒmouj ˜k£sth ¹ ¢rc¾ prÕj tÕ aØtÍ sumfšron,

dhmokrat…a m�n dhmokratikoÚj, turannˆj d� turannikoÚj, kaˆ aƒ ¥llai oÛtwj: qšmenai d� ¢pšfhnan toàto d…kaion to‹j ¢rcomšnoij e�nai, tÕ sf…-si sumfšron, kaˆ tÕn toÚtou ™kba…nonta kol£zousin æj paranomoànt£ te kaˆ ¢dikoànta. toàt' oân ™stin, ð bšltiste, Ö lšgw ™n ¡p£saij 339a ta‹j pÒlesin taÙtÕn e�nai d…kaion, tÕ tÁj kaqesthku…aj ¢rcÁj sumfšron: aÛth dš pou krate‹, éste sumba…nei tù Ñrqîj logizomšnJ pantacoà e�nai tÕ aÙtÕ d…kaion, tÕ toà kre…ttonoj sumfšron.

Nàn, Ãn d' ™gè, œmaqon Ö lšgeij: e„ d� ¢lhq�j À m», peir£somai maqe‹n. tÕ sumfšron m�n oân, ð QrasÚmace, kaˆ sÝ ¢pekr…nw d…kaion e�nai, ka…toi œmoige ¢phgÒreuej Ópwj m¾ toàto ¢pokrino…mhn: prÒsestin d� d¾ aÙtÒqi tÕ “toà kre…ttonoj”.

339b Smikr£ ge ‡swj, œfh, prosq»kh.OÜpw dÁlon oÙd' e„ meg£lh: ¢ll' Óti m�n toàto skeptšon e„ ¢lhqÁ

lšgeij, dÁlon. ™peid¾ g¦r sumfšron gš ti e�nai kaˆ ™gë Ðmologî tÕ d…kaion, sÝ d� prost…qhj kaˆ aÙtÕ fÊj e�nai tÕ toà kre…ttonoj, ™gë d� ¢gnoî, skeptšon d».

SkÒpei, œfh.

Platón, Trasímaco_VF.indd 50 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 52: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

51

pero, en que no correspondo con agradecimiento, mientes; pues correspondo con lo que puedo. Y sólo puedo aplaudir, pues dinero no tengo. De qué buen talante lo hago, si me parece que alguien habla bien, bien lo sabrás, de inmediato y en gran medida, cuando respondas, pues pienso que tú vas a hablar bien. 338c

―Escucha, entonces ―dijo él―: yo afirmo, pues, que lo justo no es otra cosa que lo conveniente para el más fuerte. ¡Pero qué!, ¿no aplaudes? Seguro no quieres.

―Si llego primero a entender ―afirmé― qué quieres decir, pues ahora toda-vía no lo sé. Dices que lo justo es lo conveniente para el más fuerte. ¿Y, con esto, Trasímaco, qué quieres decir? Pues de ninguna manera afirmas que si a Polidamante, el pancraciasta, que es más fuerte que nosotros, le es conveniente la carne de res para el cuerpo, este alimento 338d será, también para nosotros, más débiles que aquél, conveniente y, al mismo tiempo, justo.

―¡Eres un sinvergüenza, Sócrates! ―exclamó―. Tomas el argumento de la manera en que más puedas corromperlo.

―En lo absoluto, querido amigo ―dije yo―; pero dí más claramente a qué te refieres.

―¿Quieres decir ―dijo― que no sabes que, de las ciudades, unas se rigen con tiranía, otras con democracia y otras con aristocracia?

―¿Pues, cómo no?―¿Y no es cierto que en cada ciudad lo que detenta el poder es lo que go-

bierna?―Sin duda.338e ―Cada gobierno, entonces, establece las leyes en favor de su propia con-

veniencia: la democracia, democráticas; la tiranía, tiránicas, y asimismo las demás; al establecerlas, muestran que lo justo para los gobernados es lo que es conveniente para ellos; y al que se sale de esto lo castigan como transgresor de las leyes y come-tedor de injusticias. Esto es, pues, querido amigo, lo que quiero decir, que en todas 339a las ciudades es justo lo mismo: lo conveniente para el gobierno constituido; éste, de algún modo, detenta el poder, de manera que al que piensa correctamente sucede que en todas partes es justo lo mismo: lo conveniente para el más fuerte.

―Ahora ―dije yo― he comprendido lo que quieres decir; si es verdad o no, intentaré saberlo. Entonces, Trasímaco, has respondido que lo conveniente es tam-bién justo; sin embargo, me habías prohibido que respondiera esto; si bien añades ahora lo “del más fuerte”.

339b ―Acaso una insignificante adición ―replicó.―Aún no es claro ni siquiera si es grande; pero sí es claro que hay que consi-

derar si lo que dices es cierto, ya que también yo concuerdo en que lo justo es algo conveniente, aunque tú añades y afirmas que lo es para el más fuerte, pero yo no lo sé. Hay que examinar.

―Examina ―dijo.

Platón, Trasímaco_VF.indd 51 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 53: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

52

XIII. Taàt' œstai, Ãn d' ™gè. ka… moi e„pš: oÙ kaˆ pe…qesqai mšntoi to‹j ¥rcousin d…kaion fÊj e�nai;

”Egwge.339c PÒteron d� ¢nam£rthto… e„sin oƒ ¥rcontej ™n ta‹j pÒlesin

˜k£staij À oŒo… ti kaˆ ¡marte‹n;P£ntwj pou, œfh, oŒo… ti kaˆ ¡marte‹n.OÙkoàn ™piceiroàntej nÒmouj tiqšnai toÝj m�n Ñrqîj tiqšasin, toÝj dš

tinaj oÙk Ñrqîj;O�mai œgwge.TÕ d� Ñrqîj «ra tÕ t¦ sumfšront£ ™sti t…qesqai ˜auto‹j, tÕ d� m¾

Ñrqîj ¢sÚmfora; À pîj lšgeij;OÛtwj.•A d' ¨n qîntai poihtšon to‹j ¢rcomšnoij, kaˆ toàtÒ ™sti tÕ d…kaion;Pîj g¦r oÜ;339d OÙ mÒnon ¥ra d…kaiÒn ™stin kat¦ tÕn sÕn lÒgon tÕ toà kre…-

ttonoj sumfšron poie‹n ¢ll¦ kaˆ toÙnant…on, tÕ m¾ sumfšron.T… lšgeij sÚ; œfh.•A sÝ lšgeij, œmoige dokî: skopîmen d� bšltion. oÙc æmolÒghtai toÝj

¥rcontaj to‹j ¢rcomšnoij prost£ttontaj poie‹n ¥tta ™n…ote diamart£nein toà ˜auto‹j belt…stou, § d' ¨n prost£ttwsin oƒ ¥rcontej d…kaion e�nai to‹j ¢rcomšnoij poie‹n; taàt' oÙc æmolÒghtai;

O�mai œgwge, œfh.339e O‡ou to…nun, Ãn d' ™gè, kaˆ tÕ ¢sÚmfora poie‹n to‹j ¥rcous…

te kaˆ kre…ttosi d…kaion e�nai æmologÁsqa… soi: Ótan oƒ m�n ¥rcontej ¥kontej kak¦ aØto‹j prost£ttwsin, to‹j d� d…kaion e�nai fÍj taàta poie‹n § ™ke‹noi prosštaxan, «ra tÒte, ð sofètate QrasÚmace, oÙk ¢nagka‹on sumba…nein aÙtÕ oØtws…, d…kaion e�nai poie‹n toÙnant…on À Ö sÝ lšgeij; tÕ g¦r toà kre…ttonoj ¢sÚmforon d»pou prost£ttetai to‹j ¼ttosin poie‹n.

340a Naˆ m¦ D…', œfh, ð Sèkratej, Ð Polšmarcoj, safšstat£ ge.'E¦n sÚ g', œfh, aÙtù martur»sVj, Ð Kleitofîn Øpolabèn.Kaˆ t…, œfh, de‹tai m£rturoj; aÙtÕj g¦r QrasÚmacoj Ðmologe‹ toÝj

m�n ¥rcontaj ™n…ote ˜auto‹j kak¦ prost£ttein, to‹j d� d…kaion e�nai taàta poie‹n.

TÕ g¦r t¦ keleuÒmena poie‹n, ð Polšmarce, ØpÕ tîn ¢rcÒntwn d…kaion e�nai œqeto QrasÚmacoj.

Kaˆ g¦r tÕ toà kre…ttonoj, ð Kleitofîn, sumfšron 340b d…kaion e�nai œqeto. taàta d� ¢mfÒtera qšmenoj æmolÒghsen aâ ™n…ote toÝj kre…ttouj t¦ aØto‹j ¢sÚmfora keleÚein toÝj ¼ttouj te kaˆ ¢rcomšnouj poie‹n. ™k

Platón, Trasímaco_VF.indd 52 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 54: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

53

XIII. ―Así se hará ―dije yo―. Y, dime: seguramente también afirmas que es justo obedecer a los gobernantes, ¿no es así?

―Lo afirmo.339c ―¿Y los gobernantes son infalibles en cada una de las ciudades, o tam-

bién fallan en algo?―Sin duda ―dijo―, también ellos fallan en algo.―¿Y no es cierto que, al intentar establecer leyes, unas las establecen correcta-

mente, y otras incorrectamente?―Eso creo.―¿Entonces, el establecerlas correctamente es establecer lo conveniente para

ellos mismos, mientras que el establecerlas incorrectamente, lo que no es conve-niente? ¿O qué es lo que dices?

―Eso.―¿Y lo que establecen, ha de ser hecho por los gobernados, y esto es lo justo?―¿Pues, cómo no?339d ―Entonces, según tu argumento, no sólo es justo hacer lo conveniente

para el más fuerte, sino también lo contrario: lo no conveniente.―¿Qué dices? ―exclamó.―Lo que tú dices, me parece; pero examinémoslo mejor: ¿no hemos concorda-

do en que los gobernantes, cuando ordenan a los gobernados hacer algo, algunas veces se equivocan en lo que es mejor para ellos, y que es justo que los gobernados hagan lo que ordenan los gobernantes? ¿No hemos concordado en esto?

―Eso creo ―asintió.339e ―Cree, además ―dije yo―, que también has estado de acuerdo en que

es justo hacer lo no conveniente para los gobernantes ―que son también más fuertes―, ya que éstos, sin querer, ordenan cosas malas para sí mismos, pues di-ces que justo es que los gobernados hagan eso que aquéllos han ordenado. ¿Acaso entonces, sapientísimo Trasímaco, no resulta forzoso, por lo tanto, esto: que es justo hacer lo contrario de lo que tú dices? Pues, sin duda, se ordena que los menos fuertes hagan lo que no es conveniente al más fuerte.

340a ―¡Sí, por Zeus; pues es clarísimo, Sócrates! ―dijo Polemarco.―Si es que tú atestiguas en favor de Sócrates ―dijo Clitofonte, replicando.―¿Y qué necesidad tiene de testigo? ―respondió Polemarco―. Pues el mismo

Trasímaco está de acuerdo en que los gobernantes a veces ordenan cosas malas para sí mismos, y en que es justo que los otros hagan esas mismas cosas.

―Lo que Trasímaco determinó, Polemarco, es que es justo hacer las cosas or-denadas por los gobernantes.

―Pero también determinó, Clitofonte, que lo conveniente para el más fuerte 340b es justo. Y, al haber determinado estas dos cosas, estuvo de acuerdo, a su vez, en que los más fuertes a veces ordenan que los menos fuertes ―que son los gobernados― hagan cosas que no les son convenientes a aquéllos. Según este

Platón, Trasímaco_VF.indd 53 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 55: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

54

d� toÚtwn tîn Ðmologiîn oÙd�n m©llon tÕ toà kre…ttonoj sumfšron d…-kaion ¨n e‡h À tÕ m¾ sumfšron.

'All', œfh Ð Kleitofîn, tÕ toà kre…ttonoj sumfšron œlegen Ö ¹go‹to Ð kre…ttwn aØtù sumfšrein: toàto poihtšon e�nai tù ¼ttoni, kaˆ tÕ d…kaion toàto ™t…qeto.

'All' oÙc oÛtwj, Ã d' Öj Ð Polšmarcoj, ™lšgeto.340c OÙdšn, Ãn d' ™gè, ð Polšmarce, diafšrei, ¢ll' e„ nàn oÛtw lšgei

QrasÚmacoj, oÛtwj aÙtoà ¢podecèmeqa.XIV. Ka… moi e„pš, ð QrasÚmace: toàto Ãn Ö ™boÚlou lšgein tÕ d…kaion,

tÕ toà kre…ttonoj sumfšron dokoàn e�nai tù kre…ttoni, ™£nte sumfšrV ™£nte m»; oÛtw se fîmen lšgein;

“Hkist£ ge, œfh: ¢ll¦ kre…ttw me o‡ei kale‹n tÕn ™xamart£nonta Ótan ™xamart£nV;

”Egwge, e�pon, õmhn se toàto lšgein Óte toÝj ¥rcontaj 340d æmolÒgeij oÙk ¢namart»touj e�nai ¢ll£ ti kaˆ ™xamart£nein.

Sukof£nthj g¦r e�, œfh, ð Sèkratej, ™n to‹j lÒgoij: ™peˆ aÙt…ka „atrÕn kale‹j sÝ tÕn ™xamart£nonta perˆ toÝj k£mnontaj kat' aÙtÕ toàto Ö ™xamart£nei; À logistikÒn, Öj ¨n ™n logismù ¡mart£nV, tÒte Ótan ¡mart£nV, kat¦ taÚthn t¾n ¡mart…an; ¢ll', o�mai, lšgomen tù ·»mati oÛtwj, Óti Ð „atrÕj ™x»marten kaˆ Ð logist¾j ™x»marten kaˆ Ð grammatist»j: tÕ d' o�mai ›kastoj toÚtwn, kaq' Óson toàt' œstin 340e Ö prosagoreÚomen aÙtÒn, oÙdšpote ¡mart£nei. éste kat¦ tÕn ¢kribÁ lÒgon, ™peid¾ kaˆ sÝ ¢kribologÍ, oÙdeˆj tîn dhmiourgîn ¡mart£nei. ™pilipoÚshj g¦r ™pist»mhj Ð ¡mart£nwn ¡mart£nei, ™n ú oÙk œsti dhmiourgÒj: éste dhmiourgÕj À sofÕj À ¥rcwn oÙdeˆj ¡mart£nei tÒte Ótan ¥rcwn Ï, ¢ll¦ p©j g' ¨n e‡poi Óti Ð „atrÕj ¼marten kaˆ Ð ¥rcwn ¼marten. toioàton oân d» soi kaˆ ™m� ØpÒlabe nund¾ ¢pokr…nesqai: tÕ d� ¢kribšstaton ™ke‹no tugc£nei Ôn, tÕn ¥rconta, kaq' 341a Óson ¥rcwn ™st…n, m¾ ¡mart£nein, m¾ ¡mart£nonta d� tÕ aØtù bšltiston t…qesqai, toàto d� tù ¢rcomšnJ poihtšon. éste, Óper ™x ¢rcÁj œlegon, d…kaion lšgw tÕ toà kre…ttonoj poie‹n sumfšron.

XV. E�en, Ãn d' ™gè, ð QrasÚmace: dokî soi sukofante‹n;P£nu m�n oân, œfh.O‡ei g£r me ™x ™piboulÁj ™n to‹j lÒgoij kakourgoànt£ se ™ršsqai æj

ºrÒmhn;Eâ m�n oân o�da, œfh. kaˆ oÙdšn gš soi plšon œstai: 341b oÜte g¦r ¥n

me l£qoij kakourgîn, oÜte m¾ laqën bi£sasqai tù lÒgJ dÚnaio.OÙdš g' ¨n ™piceir»saimi, Ãn d' ™gè, ð mak£rie. ¢ll', †na m¾ aâqij

Platón, Trasímaco_VF.indd 54 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 56: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

55

acuerdo, para nada sería más justo lo conveniente para el más fuerte que lo que no es conveniente.

―Pero ―respondió Clitofonte― con lo conveniente para el más fuerte se refe-ría a lo que el más fuerte pudiera llegar a considerar que le es conveniente; esto ha de ser hecho por el menos fuerte y esto determinó como lo justo.

―Pero no dijo eso ―replicó Polemarco.340c ―No importa, Polemarco ―dije yo―, pues si ahora Trasímaco dice eso,

aceptémoselo.XIV. Y dime, Trasímaco: ¿era esto lo que querías decir con lo justo: lo que

al más fuerte parece ser lo conveniente para el más fuerte, ya convenga, ya no? ¿Afirmaremos que te referías a eso?

―De ningún modo ―respondió. ¿Crees que llamo yo más fuerte al que falla, cuando falla?

―Pues yo creía que a eso te referías cuando estabas de acuerdo en que los go-bernantes 340d no son infalibles, sino que también en algo fallan.

―Eres un sicofanta en tus argumentos, Sócrates ―exclamó―; pues, por ejemplo, ¿llamas tú ‘médico’ al que falla con respecto a los enfermos en cuan-to falla en eso mismo?, ¿o ‘calculador’ al que en el cálculo se equivoca, en el momento en que se equivoca, y en cuanto a la misma equivocación? Más bien, creo que decimos que “el médico ha fallado”, y que “el calculador ha fallado”, y que el gramático; pero realmente, creo, cada uno de éstos, en tanto que es eso 340e por lo que lo designamos así, nunca se equivoca. De manera que, según el exacto argumento, ya que también tú examinas con exactitud, ninguno de los profesionales se equivoca. Pues si el que se equivoca lo hace descuidando su conocimiento, entonces no es un profesional de eso; de suerte que ni el profe-sional, ni el experto, ni el gobernante se equivoca al momento de ser gobernan-te, aunque cualquiera pudiera llegar a decir que “el médico se equivocó” y que “el gobernante se equivocó”. Entiende, entonces, que ahora también respondo de esta manera. Pues lo más exacto resulta ser esto: que el gobernante, en tanto 341a es gobernante, no se equivoca, pues al no equivocarse establece lo mejor para él, y esto ha de ser hecho por el gobernado. De manera que, tal como te decía desde el principio, digo que lo justo es hacer lo conveniente para el más fuerte.

XV. ―Bien, Trasímaco ―pregunté―: ¿te parece que te calumnio?―Sin duda ―respondió.―¿Entonces crees que te he preguntado como te he preguntado con premedita-

ción, para corromper tu argumento?―Lo sé muy bien ―replicó―. Pero no habrá nada más para ti, 341b pues no

podrías ocultarte de mí mientras corrompes, ni, aunque no te ocultaras, podrías maltratar mi argumento.

―Ni siquiera lo intentaría, mi buen amigo ―dije yo―. Pero, para que no nos

Platón, Trasímaco_VF.indd 55 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 57: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

56

¹m‹n toioàton ™ggšnhtai, diÒrisai potšrwj lšgeij tÕn ¥rcont£ te kaˆ tÕn kre…ttona, tÕn æj œpoj e„pe‹n À tÕn ¢kribe‹ lÒgJ, Ö nund¾ œlegej, oá tÕ sumfšron kre…ttonoj Ôntoj d…kaion œstai tù ¼ttoni poie‹n.

TÕn tù ¢kribest£tJ, œfh, lÒgJ ¥rconta Ônta. prÕj taàta kakoÚrgei kaˆ sukof£ntei, e‡ ti dÚnasai: oÙdšn sou par…emai. ¢ll' oÙ m¾ oŒÒj t' Ïj.

341c O‡ei g¦r ¥n me, e�pon, oÛtw manÁnai éste xure‹n ™piceire‹n lšonta kaˆ sukofante‹n QrasÚmacon;

Nàn goàn, œfh, ™pece…rhsaj, oÙd�n ín kaˆ taàta.“Adhn, Ãn d' ™gè, tîn toioÚtwn. ¢ll' e„pš moi: Ð tù ¢kribe‹ lÒgJ

„atrÒj, Ön ¥rti œlegej, pÒteron crhmatist»j ™stin À tîn kamnÒntwn qerapeut»j; kaˆ lšge tÕn tù Ônti „atrÕn Ônta.

Tîn kamnÒntwn, œfh, qerapeut»j.T… d� kubern»thj; Ð Ñrqîj kubern»thj nautîn ¥rcwn ™stˆn À naÚthj;341d Nautîn ¥rcwn.OÙd�n o�mai toàto Øpologistšon, Óti ple‹ ™n tÍ nh�, oÙd' ™stˆn klhtšoj

naÚthj: oÙ g¦r kat¦ tÕ ple‹n kubern»thj kale‹tai, ¢ll¦ kat¦ t¾n tšcnhn kaˆ t¾n tîn nautîn ¢rc»n.

'AlhqÁ, œfh.OÙkoàn ˜k£stJ toÚtwn œstin ti sumfšron;P£nu ge.OÙ kaˆ ¹ tšcnh, Ãn d' ™gè, ™pˆ toÚtJ pšfuken, ™pˆ tù tÕ sumfšron

˜k£stJ zhte‹n te kaˆ ™kpor…zein;'Epˆ toÚtJ, œfh.’Ar' oân kaˆ ˜k£stV tîn tecnîn œstin ti sumfšron ¥llo À Óti m£lista

telšan e�nai;341e Pîj toàto ™rwt´j;“Wsper, œfhn ™gè, e‡ me œroio e„ ™xarke‹ sèmati e�nai sèmati À prosde‹ta…

tinoj, e‡poim' ¨n Óti “Pant£pasi m�n oân prosde‹tai. di¦ taàta kaˆ ¹ tšcnh ™stˆn ¹ „atrik¾ nàn hØrhmšnh, Óti sîm£ ™stin ponhrÕn kaˆ oÙk ™xarke‹ aÙtù toioÚtJ e�nai. toÚtJ oân Ópwj ™kpor…zV t¦ sumfšronta, ™pˆ toàto pareskeu£sqh ¹ tšcnh.” Ã Ñrqîj soi dokî, œfhn, ¨n e„pe‹n oÛtw lšgwn, À oÜ;

342a 'Orqîj, œfh.T… d� d»; aÙt¾ ¹ „atrik» ™stin ponhr£, À ¥llh tij tšcnh œsq' Óti

prosde‹ta… tinoj ¢retÁj, ésper Ñfqalmoˆ Ôyewj kaˆ ðta ¢koÁj, kaˆ di¦ taàta ™p' aÙto‹j de‹ tinoj tšcnhj tÁj tÕ sumfšron e„j taàta skeyomšnhj te kaˆ ™kporioÚshj, «ra kaˆ ™n aÙtÍ tÍ tšcnV œni tij ponhr…a, kaˆ de‹

Platón, Trasímaco_VF.indd 56 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 58: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

57

ocurra otra vez lo mismo, define cómo llamas al gobernante y, por tanto, más fuer-te: ¿como se dice vulgarmente, o con la palabra exacta, cuya conveniencia ―de-cías hace un momento―, al ser más fuerte, será justo que haga el menos fuerte?

―Al que, con la mayor exactitud de la palabra, es gobernante ―respondió―. Corrompe y calumnia esto, si puedes; nada más te pido. Pero tampoco has de poder.

341c ―¿Pero, acaso crees que yo ―repliqué― me he vuelto tan loco como para intentar rapar al león y calumniar a Trasímaco?

―Por lo menos ahora lo intentaste ―dijo―, aunque fuiste también en esto un don nadie.

―Basta de lo mismo ―dije yo―, y dime: ¿el médico, del que hablabas antes, en la exactitud de la palabra, qué es: comerciante, o curador de enfermos? Y habla del que en verdad es médico.

―Curador de enfermos ―respondió.―¿Y qué, el capitán?, ¿el que es verdaderamente capitán, es jefe de navegantes,

o navegante?341d ―Jefe de navegantes.―No ha de tomarse en cuenta, creo, que navega en la nave, ni ha de ser llamado

‘navegante’, pues no se llama ‘capitán’ por navegar, sino por su habilidad y por su autoridad ante los navegantes.

―Es verdad ―asintió.―¿Y acaso no hay algo conveniente para cada uno de éstos?―Sin duda.―¿Y no también el arte ―dije yo― se caracteriza por buscar y procurar lo

conveniente para cada uno? ―Sí, por eso ―afirmó.―¿Y acaso para cada una de las artes existe algo más conveniente que ser más

perfecta?341e ―¿Cómo preguntas esto?―Tal como ―dije yo― si me preguntaras si basta al cuerpo con ser cuerpo

o si tiene necesidad de algo más, diría que “por supuesto que tiene necesidad de más; por eso también hace poco se inventó el arte de la medicina, porque el cuerpo es defectuoso y no le basta con ser como es; para que a éste se le procure lo conveniente es que ha sido hecho el arte”. ¿Te parece que hablo correctamente ―pregunté― al así decir esto, o no?

342a ―Sí, correctamente ―asintió.―¿Y entonces, qué? ¿La medicina misma es defectuosa, o hay algún otro arte

que necesita además de una perfección, tal como los ojos de la vista y las orejas de la audición, y, a causa de esto y para esto mismo, se necesita de un arte que busque y procure lo conveniente para la vista y para la audición?, ¿acaso también en el arte mismo hay alguna imperfección y a cada arte le es necesaria otra que

Platón, Trasímaco_VF.indd 57 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 59: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

58

˜k£stV tšcnV ¥llhj tšcnhj ¼tij aÙtÍ tÕ sumfšron skšyetai, kaˆ tÍ skopoumšnV ˜tšraj aâ toiaÚthj, kaˆ toàt' œstin ¢pšranton; 342b À aÙt¾ aØtÍ tÕ sumfšron skšyetai; À oÜte aØtÁj oÜte ¥llhj prosde‹tai ™pˆ t¾n aØtÁj ponhr…an tÕ sumfšron skope‹n: oÜte g¦r ponhr…a oÜte ¡mart…a oÙdem…a oÙdemi´ tšcnV p£restin, oÙd� pros»kei tšcnV ¥llJ tÕ sumfšron zhte‹n À 'ke…nJ oá tšcnh ™st…n, aÙt¾ d� ¢blab¾j kaˆ ¢kšraiÒj ™stin Ñrq¾ oâsa, ›wsper ¨n Ï ˜k£sth ¢krib¾j Ólh ¼per ™st…n; kaˆ skÒpei ™ke…nJ tù ¢kribe‹ lÒgJ: oÛtwj À ¥llwj œcei;

OÛtwj, œfh, fa…netai.342c OÙk ¥ra, Ãn d' ™gè, „atrik¾ „atrikÍ tÕ sumfšron skope‹ ¢ll¦

sèmati.Na…, œfh.OÙd� ƒppik¾ ƒppikÍ ¢ll' †ppoij: oÙd� ¥llh tšcnh oÙdem…a ˜autÍ, oÙd�

g¦r prosde‹tai, ¢ll' ™ke…nJ oá tšcnh ™st…n.Fa…netai, œfh, oÛtwj.'All¦ m»n, ð QrasÚmace, ¥rcous… ge aƒ tšcnai kaˆ kratoàsin ™ke…nou

oápšr e„sin tšcnai.Sunecèrhsen ™ntaàqa kaˆ m£la mÒgij.OÙk ¥ra ™pist»mh ge oÙdem…a tÕ toà kre…ttonoj sumfšron skope‹ oÙd'

™pit£ttei, ¢ll¦ tÕ toà ¼ttonÒj te kaˆ ¢rcomšnou 342d ØpÕ ˜autÁj.SunwmolÒghse m�n kaˆ taàta teleutîn, ™pece…rei d� perˆ aÙt¦ m£cesqai:

™peid¾ d� æmolÒghsen, ”Allo ti oân, Ãn d' ™gè, oÙd� „atrÕj oÙde…j, kaq' Óson „atrÒj, tÕ tù „atrù sumfšron skope‹ oÙd' ™pit£ttei, ¢ll¦ tÕ tù k£mnonti; æmolÒghtai g¦r Ð ¢krib¾j „atrÕj swm£twn e�nai ¥rcwn ¢ll' oÙ crhmatist»j. À oÙc æmolÒghtai;

Sunšfh.OÙkoàn kaˆ Ð kubern»thj Ð ¢krib¾j nautîn e�nai ¥rcwn ¢ll' oÙ

naÚthj; 342e`WmolÒghtai.OÙk ¥ra Ó ge toioàtoj kubern»thj te kaˆ ¥rcwn tÕ tù kubern»tV sumfšron

skšyeta… te kaˆ prost£xei, ¢ll¦ tÕ tù naÚtV te kaˆ ¢rcomšnJ.Sunšfhse mÒgij.OÙkoàn, Ãn d' ™gè, ð QrasÚmace, oÙd� ¥lloj oÙdeˆj ™n oÙdemi´ ¢rcÍ,

kaq' Óson ¥rcwn ™st…n, tÕ aØtù sumfšron skope‹ oÙd' ™pit£ttei, ¢ll¦ tÕ tù ¢rcomšnJ kaˆ ú ¨n aÙtÕj dhmiourgÍ, kaˆ prÕj ™ke‹no blšpwn kaˆ tÕ ™ke…nJ sumfšron kaˆ pršpon, kaˆ lšgei § lšgei kaˆ poie‹ § poie‹ ¤panta.

343a XVI. 'Epeid¾ oân ™ntaàqa Ãmen toà lÒgou kaˆ p©si katafan�j Ãn Óti Ð toà dika…ou lÒgoj e„j toÙnant…on perieist»kei, Ð QrasÚmacoj ¢ntˆ

Platón, Trasímaco_VF.indd 58 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 60: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

59

busque lo conveniente para ella, y otra, a su vez, para que atienda a ésta, y así in-finitamente? 342b ¿O ella buscará lo conveniente para sí misma? ¿O no necesita más, ni de sí misma ni de ninguna otra, para buscar lo conveniente para su propia imperfección, pues no existe ni imperfección ni falla alguna en ningún arte, y no interesa al arte otra cosa que buscar lo conveniente para aquello de lo cual es arte, pues ella es incólume y pura en tanto es correcta, y, mientras cada una sea arte en estricto sentido, será íntegra tal cual es? Y examina con aquella exactitud en la palabra: ¿lo entiendes así, o de otra manera?

―Así parece ―respondió.342c ―Entonces ―dije yo― la medicina no busca lo conveniente para la me-

dicina, sino para el cuerpo.―Sí ―dijo.―Y la equitación no busca lo conveniente para la equitación, sino para los

caballos; ni ningún otro arte busca para sí mismo ―pues no tiene necesidad de más―, sino para aquello de lo cual es arte.

―Eso parece ―afirmó.―Y, en verdad, Trasímaco, las artes gobiernan y dominan aquello de lo cual

son precisamente artes.Estuvo, muy apenas, de acuerdo también en esto.―Entonces ninguna ciencia busca ni prescribe lo conveniente para el más fuer-

te, sino lo conveniente para el menos fuerte, quien también es gobernado 342d por ella.

Reconoció también esto, al fin, aunque intentaba disputar sobre ello. Una vez que estuvo de acuerdo, le pregunté:

―¿No es cierto, por tanto, que ningún médico, en cuanto médico, busca ni prescribe lo conveniente para el médico, sino lo conveniente para el enfermo? Pues estuvimos de acuerdo en que el verdadero médico de cuerpos es gobernante y no hombre de negocios. ¿O no estuvimos de acuerdo?

Asintió.―¿Y no es verdad también que el capitán es el verdadero gobernante de los

navegantes, y no el navegante? 342e―Sí, estuvimos de acuerdo.―Pues tal capitán ―y gobernante― no buscará ni ordenará lo conveniente

para el capitán, sino lo conveniente para el navegante ―y gobernado―.Asintió apenas.―¿Y no es verdad, Trasímaco ―pregunté―, que ningún otro en ningún go-

bierno, en cuanto es gobernante, busca ni prescribe lo conveniente para sí mismo, sino lo conveniente para el gobernado, y trabaja para él, y dice todo lo que dice y hace todo lo que hace viendo por aquél, y lo conveniente y digno para aquél?

343a XVI. Cuando estábamos en este punto de la discusión y era claro para todos que su argumento sobre lo justo se dirigía en dirección contraria, en lugar de

Platón, Trasímaco_VF.indd 59 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 61: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

60

toà ¢pokr…nesqai, E„pš moi, œfh, ð Sèkratej, t…tqh soi œstin;T… dš; Ãn d' ™gè: oÙk ¢pokr…nesqai crÁn m©llon À toiaàta ™rwt©n;“Oti to… se, œfh, koruzînta perior´ kaˆ oÙk ¢pomÚttei deÒmenon, Ój ge

aÙtÍ oÙd� prÒbata oÙd� poimšna gignèskeij.“Oti d¾ t… m£lista; Ãn d' ™gè.343b “Oti o‡ei toÝj poimšnaj À toÝj boukÒlouj tÕ tîn prob£twn À

tÕ tîn boîn ¢gaqÕn skope‹n kaˆ pacÚnein aÙtoÝj kaˆ qerapeÚein prÕj ¥llo ti blšpontaj À tÕ tîn despotîn ¢gaqÕn kaˆ tÕ aØtîn, kaˆ d¾ kaˆ toÝj ™n ta‹j pÒlesin ¥rcontaj, o‰ æj ¢lhqîj ¥rcousin, ¥llwj pwj ¹gÍ dianoe‹sqai prÕj toÝj ¢rcomšnouj À ésper ¥n tij prÕj prÒbata diateqe…h, kaˆ ¥llo ti skope‹n aÙtoÝj di¦ nuktÕj kaˆ ¹mšraj 343c À toàto, Óqen aÙtoˆ çfel»sontai. kaˆ oÛtw pÒrrw e� per… te toà dika…ou kaˆ dikaiosÚnhj kaˆ ¢d…kou te kaˆ ¢dik…aj, éste ¢gnoe‹j Óti ¹ m�n dikaiosÚnh kaˆ tÕ d…kaion ¢llÒtrion ¢gaqÕn tù Ônti, toà kre…ttonÒj te kaˆ ¥rcontoj sumfšron, o„ke…a d� toà peiqomšnou te kaˆ Øphretoàntoj bl£bh, ¹ d� ¢dik…a toÙnant…on, kaˆ ¥rcei tîn æj ¢lhqîj eÙhqikîn te kaˆ dika…wn, oƒ d' ¢rcÒmenoi poioàsin tÕ ™ke…nou sumfšron kre…ttonoj Ôntoj, kaˆ eÙda…mona ™ke‹non poioàsin Øphretoàntej 343d aÙtù, ̃ autoÝj d� oÙd' Ðpwstioàn.

Skope‹sqai dš, ð eÙhqšstate Sèkratej, oØtwsˆ cr», Óti d…kaioj ¢n¾r ¢d…kou pantacoà œlatton œcei: prîton m�n ™n to‹j prÕj ¢ll»louj sumbola…oij, Ópou ¨n Ð toioàtoj tù toioÚtJ koinwn»sV, oÙdamoà ¨n eÛroij ™n tÍ dialÚsei tÁj koinwn…aj plšon œconta tÕn d…kaion toà ¢d…kou ¢ll' œlatton: œpeita ™n to‹j prÕj t¾n pÒlin, Ótan tš tinej e„sforaˆ ðsin, Ð m�n d…kaioj ¢pÕ tîn ‡swn plšon e„sfšrei, Ð d' œlatton, Ótan 343e te l»yeij, Ð m�n oÙdšn, Ð d� poll¦ kerda…nei. kaˆ g¦r Ótan ¢rc»n tina ¥rcV ˜k£teroj, tù m�n dika…J Øp£rcei, kaˆ e„ mhdem…a ¥llh zhm…a, t£ ge o„ke‹a di' ¢mšleian mocqhrotšrwj œcein, ™k d� toà dhmos…ou mhd�n çfele‹sqai di¦ tÕ d…kaion e�nai, prÕj d� toÚtoij ¢pecqšsqai to‹j te o„ke…oij kaˆ to‹j gnwr…moij, Ótan mhd�n ™qšlV aÙto‹j Øphrete‹n par¦ tÕ d…kaion: tù d� ¢d…kJ p£nta toÚtwn t¢nant…a Øp£rcei. 344a lšgw g¦r Ónper nund¾ œlegon, tÕn meg£la dun£menon pleonekte‹n: toàton oân skÒpei, e‡per boÚlei kr…nein pÒsJ m©llon sumfšrei „d…v aÙtù ¥dikon e�nai À tÕ d…kaion.

P£ntwn d� ·´sta maq»sV, ™¦n ™pˆ t¾n telewt£thn ¢dik…an œlqVj, ¿ tÕn m�n ¢dik»santa eÙdaimonšstaton poie‹, toÝj d� ¢dikhqšntaj kaˆ ¢dikÁsai oÙk ¨n ™qšlontaj ¢qliwt£touj. œstin d� toàto turann…j, ¿ oÙ kat¦ smikrÕn t¢llÒtria kaˆ l£qrv kaˆ b…v ¢faire‹tai, kaˆ ƒer¦ kaˆ Ósia kaˆ ‡dia kaˆ 344b dhmÒsia, ¢ll¦ sull»bdhn: ïn ™f' ˜k£stJ mšrei Ótan

Platón, Trasímaco_VF.indd 60 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 62: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

61

responder, Trasímaco dijo:―Dime, Sócrates: ¿tienes nodriza?―¿Pero, qué? ―objeté― ¿No sería más oportuno responder que preguntar este

tipo de cosas?―Es que, en verdad ―dijo―, te deja moqueando y no te suena, a ti que lo

necesitas, pues, por ella, no reconoces ni lo que es rebaño de ovejas ni lo que es pastor.

―¿Qué quieres decir precisamente? ―repliqué.343b ―Que crees que los pastores o los boyeros buscan el bien de los reba-

ños de ovejas o de bueyes, y que los engordan y cuidan viendo por algo distinto que el bien de sus amos y el de sí mismos; y de cierto también crees que los que gobiernan las ciudades ―los que verdaderamente las gobiernan― deben pensar, en relación con los gobernados, de un modo distinto al que cualquiera pudiera llegar a disponer en relación con su rebaño de ovejas, y crees que ellos buscan, de noche y de día, algo más 343c que esto: de dónde habrán de sacar provecho. Y tan adelantado estás en torno a lo justo y a la justicia, y en lo injusto y la injusti-cia, que desconoces que, por un lado, la justicia y lo justo en realidad son un bien ajeno, conveniente para el más fuerte ―y gobernante―, pero perjuicio propio del obediente ―y sirviente―; y, por otro lado, desconoces que la injusticia es lo con-trario, y gobierna a los que son verdaderamente bondadosos ―y justos―, y que los gobernados hacen lo conveniente para el que es más fuerte, y lo hacen feliz, al servirle 343d, pero en absoluto se hacen felices a sí mismos.

Es menester, pues, bondadosísimo Sócrates, observar lo siguiente: en todos los casos, el hombre justo tiene menos que el injusto. Primero, en los contratos mu-tuos, cuando uno y otro se asocian, nunca vas a encontrar que, en la disolución de la asociación, el justo tenga más que el injusto, sino menos; luego, en los contratos con la ciudad, si hubiera algunas contribuciones, de igual manera el justo contri-buye más, mientras que el otro, menos; pero cuando hay 343e ingresos, el primero nada gana, y el otro, mucho. Y, cuando alguno de los dos está en el gobierno, al justo toca ―si no es que algún otro castigo― estar en la miseria por el abandono de su patrimonio, sin sacar nada de provecho de lo público a causa de ser justo y, además de esto, hacerse odioso a sus familiares y amigos, cuando no quiera ayu-darles en nada que vaya contra lo justo; mientras que, al injusto toca todo lo con-trario de esto. 344a hablo, pues, del mismo del que hablaba hace un momento: del que es capaz de tener grandes cosas; obsérvalo a él, si realmente quieres distinguir cuánto más conviene a sus intereses ser injusto, que justo.

De todos aprenderás muy fácilmente, si vas a la injusticia más completa, la que hace tan feliz al que comete injusticias, pero que tan infelices hace a los que las sufren y no quieren cometerlas. Esto es, pues, la tiranía, que no poco a poco, sino de golpe, furtivamente y por la fuerza, quita lo ajeno, y también lo divino y lo sagrado, y lo privado y 344b lo público. Cuando alguien, cometiendo injusticias

Platón, Trasímaco_VF.indd 61 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 63: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

62

tij ¢dik»saj m¾ l£qV, zhmioàta… te kaˆ �ne…dh œcei t¦ mšgista: kaˆ g¦r ƒerÒsuloi kaˆ ¢ndrapodistaˆ kaˆ toicwrÚcoi kaˆ ¢posterhtaˆ kaˆ klšptai oƒ kat¦ mšrh ¢dikoàntej tîn toioÚtwn kakourghm£twn kaloàntai. ™peid¦n dš tij prÕj to‹j tîn politîn cr»masin kaˆ aÙtoÝj ¢ndrapodis£menoj doulèshtai, ¢ntˆ toÚtwn tîn a„scrîn �nom£twn eÙda…monej 344c kaˆ mak£rioi kšklhntai, oÙ mÒnon ØpÕ tîn politîn ¢ll¦ kaˆ ØpÕ tîn ¥llwn Ósoi ¨n pÚqwntai aÙtÕn t¾n Ólhn ¢dik…an ºdikhkÒta: oÙ g¦r tÕ poie‹n t¦ ¥dika ¢ll¦ tÕ p£scein foboÚmenoi �neid…zousin oƒ �neid…zontej t¾n ¢dik…an.

OÛtwj, ð Sèkratej, kaˆ „scurÒteron kaˆ ™leuqerièteron kaˆ despotikèteron ¢dik…a dikaiosÚnhj ™stˆn ƒkanîj gignomšnh, kaˆ Óper ™x ¢rcÁj œlegon, tÕ m�n toà kre…ttonoj sumfšron tÕ d…kaion tugc£nei Ôn, tÕ d' ¥dikon ˜autù lusiteloàn te kaˆ sumfšron.

344d XVII. Taàta e„pën Ð QrasÚmacoj ™n nù e�cen ¢pišnai, ésper balaneÝj ¹mîn katantl»saj kat¦ tîn êtwn ¡qrÒon kaˆ polÝn tÕn lÒgon: oÙ m¾n e‡as£n ge aÙtÕn oƒ parÒntej, ¢ll' ºn£gkasan Øpome‹na… te kaˆ parasce‹n tîn e„rhmšnwn lÒgon. kaˆ d¾ œgwge kaˆ aÙtÕj p£nu ™deÒmhn te kaˆ e�pon: ’W daimÒnie QrasÚmace, oŒon ™mbalën lÒgon ™n nù œceij ¢pišnai prˆn did£xai ƒkanîj À maqe‹n e‡te oÛtwj e‡te ¥llwj œcei. À 344e smikrÕn o‡ei ™piceire‹n pr©gma dior…zesqai, ¢ll' oÙ b…ou diagwg»n, Î ¨n diagÒmenoj ›kastoj ¹mîn lusitelest£thn zw¾n zóh;

'Egë g¦r o�mai, œfh Ð QrasÚmacoj, toutˆ ¥llwj œcein;”Eoikaj, Ãn d' ™gè, ½toi ¹mîn ge oÙd�n k»desqai, oÙdš ti front…zein

e‡te ce‹ron e‡te bšltion biwsÒmeqa ¢gnooàntej Ö sÝ fÊj e„dšnai. ¢ll', çgaqš, proqumoà kaˆ ¹m‹n ™nde…xasqai: 345a oÜ toi kakîj soi ke…setai Óti ¨n ¹m©j tosoÚsde Ôntaj eÙerget»sVj. ™gë g¦r d» soi lšgw tÒ g' ™mÒn, Óti oÙ pe…qomai oÙd' o�mai ¢dik…an dikaiosÚnhj kerdaleèteron e�nai, oÙd' ™¦n ™´ tij aÙt¾n kaˆ m¾ diakwlÚV pr£ttein § boÚletai. ¢ll', çgaqš, œstw m�n ¥dikoj, dun£sqw d� ¢dike‹n À tù lanq£nein À tù diam£cesqai, Ómwj ™mšge oÙ pe…qei æj œsti tÁj 345b dikaiosÚnhj kerdaleèteron. taàt' oân kaˆ ›teroj ‡swj tij ¹mîn pšponqen, oÙ mÒnoj ™gè: pe‹son oân, ð mak£rie, ƒkanîj ¹m©j Óti oÙk Ñrqîj bouleuÒmeqa dikaiosÚnhn ¢dik…aj perˆ ple…onoj poioÚmenoi.

Kaˆ pîj, œfh, s� pe…sw; e„ g¦r oŒj nund¾ œlegon m¾ pšpeisai, t… soi œti poi»sw; À e„j t¾n yuc¾n fšrwn ™nqî tÕn lÒgon;

M¦ D…', Ãn d' ™gè, m¾ sÚ ge: ¢ll¦ prîton mšn, § ¨n e‡pVj, œmmene toÚtoij, À ™¦n metatiqÍ, fanerîj metat…qeso kaˆ 345c ¹m©j m¾ ™xap£ta. nàn d� Ðr´j, ð QrasÚmace, œti g¦r t¦ œmprosqen ™piskeyèmeqa, Óti

Platón, Trasímaco_VF.indd 62 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 64: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

63

de a poco, no pasa inadvertido, se le castiga y padece también las más grandes in-jurias, pues se les llama ‘saqueadores de templos’, ‘secuestradores’, ‘horadadores de paredes’, ‘despojadores’ o ‘ladrones’ a los que, con perversidades por el estilo, cometen injusticias parcialmente. Pero, cuando alguien, además de secuestrar a los ciudadanos y sus posesiones, los esclaviza, en lugar de estos deshonrosos nombres, se le dice ‘feliz’ 344c y ‘dichoso’, no sólo por los ciudadanos, sino también por los otros, cuantos se hubieran enterado de la total injusticia que cometió, pues no reprochan, quienes reprochan la injusticia, por temor a que se hagan cosas injustas, sino por temor a sufrirlas.

De esta manera, Sócrates, perpetrada en una escala adecuada la injusticia es más fuerte, más liberal y más poderosa que la justicia y, tal como decía desde el princi-pio, lo justo resulta ser lo conveniente para el más fuerte; en tanto que lo injusto, lo provechoso y conveniente para sí mismo.

344d XVII. habiendo dicho esto, Trasímaco tenía en mente irse, tal como un bañero después de habernos vertido en los oídos su copioso y amplio discurso. Pero no se lo permitieron los presentes, sino que lo obligaron a aguardar y ofrecer una explicación sobre lo dicho. Hasta yo mismo mucho lo exhortaba, y le decía también:

―¡Divino Trasímaco! ¿Tienes en mente irte después de haber lanzado un discur-so de este tipo, sin antes habernos enseñado suficientemente y sin haber aprendido tú si es así o de otra manera? ¿O 344e crees que emprendes asunto baladí definien-do, pero sin definir el curso de la vida, transcurriendo el cual podría vivir una vida más provechosa cada uno de nosotros?

―¿Yo pienso acaso ―inquirió Trasímaco― de manera diferente en cuanto a esto?―Eso parecía ―dije yo―, o que todo sobre nosotros te tenía sin cuidado, y

que no te interesaba para nada si viviremos peor o mejor al ignorar lo que tú dices saber. ¡Pero, amigo mío, esfuérzate también por darnos a conocer tu opinión! 345a En verdad no te caería mal que a nosotros, que somos tantos, nos hicieras un bien. En cuanto a mí, te digo que no me dejo persuadir ni creo que la injusticia sea más ventajosa que la justicia, ni aunque alguien la permitiera y no le impidiera ejecutar lo que quisiera. Pero, amigo mío, dejemos que el injusto pueda cometer injusticias, ya por pasar inadvertido, ya por luchar abiertamente; sin embargo, al menos yo, no estoy persuadido de que sea 345b más ventajoso que la justicia. Seguramente alguien más de nosotros también ha sufrido esto, no sólo yo; persuádenos satisfac-toriamente, entonces, mi buen amigo, de que no determinamos bien a la justicia, al hacerla más grande que a la injusticia.

―¿Y cómo te persuadiré? ―replicó―. Pues si lo que hace un momento te decía no te ha persuadido, ¿qué más te hago?, ¿te encajo el argumento en el alma?

―¡Por Zeus! ―respondí― ¡En lo absoluto! Sólo que, primero, mantente firme en lo que digas; y si te retractas, retráctate abiertamente, pero 345c no te burles de nosotros. Ahora ves, Trasímaco ―si además consideramos lo dicho anteriormen-

Platón, Trasímaco_VF.indd 63 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 65: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

64

tÕn æj ¢lhqîj „atrÕn tÕ prîton ÐrizÒmenoj tÕn æj ¢lhqîj poimšna oÙkšti õou de‹n Ûsteron ¢kribîj ful£xai, ¢ll¦ pia…nein o‡ei aÙtÕn t¦ prÒbata, kaq' Óson poim»n ™stin, oÙ prÕj tÕ tîn prob£twn bšltiston blšponta ¢ll', ésper daitumÒna tin¦ kaˆ mšllonta ˜sti£sesqai, prÕj t¾n eÙwc…an, À aâ prÕj tÕ 345d ¢podÒsqai, ésper crhmatist¾n ¢ll' oÙ poimšna. tÍ d� poimenikÍ oÙ d»pou ¥llou tou mšlei À ™f' ú tštaktai, Ópwj toÚtJ tÕ bšltiston ™kporie‹: ™peˆ t£ ge aØtÁj ést' e�nai belt…sth ƒkanîj d»pou ™kpepÒristai, ›wj g' ¨n mhd�n ™ndšV toà poimenik¾ e�nai. oÛtw d� õmhn œgwge nund¾ ¢nagka‹on e�nai ¹m‹n Ðmologe‹n p©san ¢rc»n, kaq' Óson ¢rc», mhdenˆ ¥llJ tÕ bšltiston skope‹sqai À ™ke…nJ, tù ¢rcomšnJ te kaˆ 345e qerapeuomšnJ, œn te politikÍ kaˆ „diwtikÍ ¢rcÍ: sÝ d� toÝj ¥rcontaj ™n ta‹j pÒlesin, toÝj æj ¢lhqîj ¥rcontaj, ˜kÒntaj o‡ei ¥rcein;

M¦ D…' oÜk, œfh, ¢ll' eâ o�da.XVIII. T… dš, Ãn d' ™gè, ð QrasÚmace; t¦j ¥llaj ¢rc¦j oÙk ™nnoe‹j

Óti oÙdeˆj ™qšlei ¥rcein ˜kèn, ¢ll¦ misqÕn a„toàsin, æj oÙcˆ aÙto‹sin çfel…an ™somšnhn ™k toà ¥rcein ¢ll¦ to‹j 346a ¢rcomšnoij; ™peˆ tosÒnde e„pš: oÙcˆ ˜k£sthn mšntoi fam�n ˜k£stote tîn tecnîn toÚtJ ˜tšran e�nai, tù ˜tšran t¾n dÚnamin œcein; ka…, ð mak£rie, m¾ par¦ dÒxan ¢pokr…nou, †na ti kaˆ pera…nwmen.

'All¦ toÚtJ, œfh, ˜tšra.OÙkoàn kaˆ çfel…an ˜k£sth „d…an tin¦ ¹m‹n paršcetai ¢ll' oÙ koin»n,

oŒon „atrik¾ m�n Øg…eian, kubernhtik¾ d� swthr…an ™n tù ple‹n, kaˆ aƒ ¥llai oÛtw;

P£nu ge.346b OÙkoàn kaˆ misqwtik¾ misqÒn; aÛth g¦r aÙtÁj ¹ dÚnamij: À t¾n

„atrik¾n sÝ kaˆ t¾n kubernhtik¾n t¾n aÙt¾n kale‹j; À ™£nper boÚlV ¢kribîj dior…zein, ésper Øpšqou, oÙdšn ti m©llon, ™£n tij kubernîn Øgi¾j g…gnhtai di¦ tÕ sumfšrein aÙtù ple‹n ™n tÍ qal£ttV, ›neka toÚtou kale‹j m©llon aÙt¾n „atrik»n;

OÙ dÁta, œfh.OÙdš g', o�mai, t¾n misqwtik»n, ™¦n Øgia…nV tij misqarnîn.OÙ dÁta.T… dš; t¾n „atrik¾n misqarnhtik»n, ™¦n „èmenÒj tij misqarnÍ;346c OÙk œfh.OÙkoàn t»n ge çfel…an ˜k£sthj tÁj tšcnhj „d…an æmolog»samen

e�nai;”Estw, œfh.

Platón, Trasímaco_VF.indd 64 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 66: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

65

te―, que, al definir en primer lugar al verdadero médico, después ya no creíste necesario observar con exactitud al verdadero pastor, pues crees que éste, en tanto que es pastor, engorda al rebaño no por buscar lo mejor para el rebaño, sino, tal como un comensal cualquiera, por pensar en darse un banquete para su propio festín; o, por el contrario, para 345d venderlo, de la misma manera que un comer-ciante, pero no como pastor. Sin embargo, indudablemente, al arte del pastor le tiene sin cuidado todo aquello que no sea eso con respecto a lo cual está ordenado, de modo que a eso le procurará lo mejor, pues sin duda contribuyó suficientemente para ser mejor en cuanto a sí mismo, y en tanto no le falte nada para ser arte de pastor. Eso pensaba yo hace un momento: que es necesario que estemos de acuer-do en que todo gobierno, en tanto gobierno, no considera como lo mejor a nada que no sea aquello que es gobernado y 345e atendido por él, tanto en el gobierno de la ciudad como en el de lo privado. ¿Pero, tú crees que los que gobiernan las ciudades ―los que en verdad gobiernan― lo hacen voluntariamente?

―¡No lo creo, por Zeus! ―exclamó― ¡Sino que bien lo sé!XVIII. ―¿Pero qué, Trasímaco? ―repliqué―. ¿No te das cuenta de que en los

otros gobiernos nadie quiere gobernar voluntariamente, sino que piden un suel-do, ya que en el gobernar no habrá provecho para sí mismos, sino para 346a los gobernados? Porque, en tal caso, di: ¿no afirmamos siempre que cada una de las artes es distinta, en cuanto que tienen fortalezas distintas? Y no respondas contra tu opinión, mi buen amigo, a fin de que también concluyamos algo.

―Pues en eso ―dijo― es distinta.―¿Acaso no es cierto que, de las artes mencionadas, cada una nos ofrece un

provecho particular, mas no común? ¿Tal como la medicina, salud; como la nave-gación, seguridad al navegar, y así también las demás?

―Sin duda.346b ―¿Y acaso no también el arte de mercenario ofrece un salario, pues ofre-

cer salario es la fortaleza de ese arte? ¿O tú llamas igual a la medicina que a la navegación? O si, por otro lado, tal como sugeriste, quieres definir con medida exacta, no más: ¿si algún capitán se volviera saludable por convenirle navegar en el mar, por causa de eso dirás que su arte es más medicina?

―Claro que no ―afirmó.―Creo que tampoco lo dirías del arte de mercenario, si alguien, percibiendo un

salario, sanara.―Tampoco.―¿Y qué? ¿La medicina será arte del mercenario si alguien, curando, percibe

un salario?346c No ―dijo.―¿No hemos concordado en que el provecho de cada una de las artes es par-

ticular?―Sí ―dijo.

Platón, Trasímaco_VF.indd 65 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 67: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

66

“Hntina ¥ra çfel…an koinÍ çfeloàntai p£ntej oƒ dhmiourgo…, dÁlon Óti koinÍ tini tù aÙtù proscrèmenoi ¢p' ™ke…nou çfeloàntai.

”Eoiken, œfh.Fam�n dš ge tÕ misqÕn ¢rnumšnouj çfele‹sqai toÝj dhmiourgoÝj ¢pÕ

toà proscrÁsqai tÍ misqwtikÍ tšcnV g…gnesqai aÙto‹j.Sunšfh mÒgij.346d OÙk ¥ra ¢pÕ tÁj aØtoà tšcnhj ˜k£stJ aÛth ¹ çfel…a ™st…n, ¹

toà misqoà lÁyij, ¢ll', e„ de‹ ¢kribîj skope‹sqai, ¹ m�n „atrik¾ Øg…-eian poie‹, ¹ d� misqarnhtik¾ misqÒn, kaˆ ¹ m�n o„kodomik¾ o„k…an, ¹ d� misqarnhtik¾ aÙtÍ ˜pomšnh misqÒn, kaˆ aƒ ¥llai p©sai oÛtwj tÕ aØtÁj ˜k£sth œrgon ™rg£zetai kaˆ çfele‹ ™ke‹no ™f' ú tštaktai. ™¦n d� m¾ misqÕj aÙtÍ prosg…gnhtai, œsq' Óti çfele‹tai Ð dhmiourgÕj ¢pÕ tÁj tšcnhj;

OÙ fa…netai, œfh.346e ’Ar' oân oÙd' çfele‹ tÒte, Ótan pro‹ka ™rg£zhtai;O�mai œgwge.OÙkoàn, ð QrasÚmace, toàto ½dh dÁlon, Óti oÙdem…a tšcnh oÙd�

¢rc¾ tÕ aØtÍ çfšlimon paraskeu£zei, ¢ll', Óper p£lai ™lšgomen, tÕ tù ¢rcomšnJ kaˆ paraskeu£zei kaˆ ™pit£ttei, tÕ ™ke…nou sumfšron ¼ttonoj Ôntoj skopoàsa, ¢ll' oÙ tÕ toà kre…ttonoj. di¦ d¾ taàta œgwge, ð f…le QrasÚmace, kaˆ ¥rti œlegon mhdšna ™qšlein ˜kÒnta ¥rcein kaˆ t¦ ¢llÒtria kak¦ metaceir…zesqai ¢norqoànta, ¢ll¦ 347a misqÕn a„te‹n, Óti Ð mšllwn kalîj tÍ tšcnV pr£xein oÙdšpote aØtù tÕ bšltiston pr£ttei oÙd' ™pit£ttei kat¦ t¾n tšcnhn ™pit£ttwn, ¢ll¦ tù ¢rcomšnJ: ïn d¾ ›neka, æj œoike, misqÕn de‹n Øp£rcein to‹j mšllousin ™qel»sein ¥rcein, À ¢rgÚrion À tim»n, À zhm…an ™¦n m¾ ¥rcV.

XIX. Pîj toàto lšgeij, ð Sèkratej; œfh Ð GlaÚkwn: toÝj m�n g¦r dÚo misqoÝj gignèskw, t¾n d� zhm…an ¼ntina lšgeij kaˆ æj ™n misqoà mšrei e‡rhkaj, oÙ sunÁka.

347b TÕn tîn belt…stwn ¥ra misqÒn, œfhn, oÙ sun…hj, di' Ön ¥rcousin oƒ ™pieikšstatoi, Ótan ™qšlwsin ¥rcein. À oÙk o�sqa Óti tÕ filÒtimÒn te kaˆ fil£rguron e�nai Ôneidoj lšgeta… te kaˆ œstin;

”Egwge, œfh.Di¦ taàta to…nun, Ãn d' ™gè, oÜte crhm£twn ›neka ™qšlousin ¥rcein

oƒ ¢gaqoˆ oÜte timÁj: oÜte g¦r fanerîj prattÒmenoi tÁj ¢rcÁj ›neka misqÕn misqwtoˆ boÚlontai keklÁsqai, oÜte l£qrv aÙtoˆ ™k tÁj ¢rcÁj lamb£nontej klšptai. oÙd' aâ timÁj ›neka: oÙ g£r e„si filÒtimoi. de‹ d¾ 347c aÙto‹j ¢n£gkhn prose‹nai kaˆ zhm…an, e„ mšllousin ™qšlein ¥rcein: Óqen kinduneÚei tÕ ̃ kÒnta ™pˆ tÕ ¥rcein „šnai ¢ll¦ m¾ ¢n£gkhn perimšnein

Platón, Trasímaco_VF.indd 66 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 68: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

67

―Pues es evidente que cualquier provecho que obtienen en común todos los profesionales, lo obtienen de algo en común, usando, además, lo particular.

―Eso parece ―respondió.―Decimos, pues, que, al percibir un salario, resulta que los profesionales

obtienen provecho del uso del arte del mercenario.Concedía apenas.346d ―Pues no todos obtienen el mismo provecho que obtiene ese arte (la

percepción de salario), sino que, si es necesario examinar con exactitud, la medicina causa salud, en tanto que el arte del mercenario, salario; y la cons-trucción, casa, en tanto que el arte del mercenario se acompaña de salario; y así todas las demás artes: cada una trabaja el trabajo de sí misma y saca provecho de aquello en virtud de lo cual está ordenada. ¿Si no le sobreviene salario, será que el profesional saque provecho de su arte?

―No parece ―respondió.346e ―¿Entonces no saca provecho cuando trabaja gratuitamente?―Eso creo yo.―¿Y acaso no, Trasímaco, es también evidente que ningún arte ni gobierno

procura lo provechoso para sí mismo, sino lo que precisamente hace un mo-mento decíamos: tanto procura como ordena lo provechoso para el gobernado, y busca lo conveniente para aquel que es más débil, pero no para el más fuer-te? Por esto, querido Trasímaco, hace poco te decía que nadie quiere gobernar voluntariamente, ni tratar los males ajenos para enderezarlos, sino 347a que quieren salario, porque el que practica bien su arte nunca practica ni ordena, cuando ordena de acuerdo con su oficio, lo mejor para sí mismo, sino lo mejor para el gobernado; precisamente a causa de esto, según parece, es necesario que, para quienes eligen gobernar, haya salario: ya sea dinero, ya sea gloria; o castigo, si no gobernara.

XIX. ―¿Por qué dices esto, Sócrates? ―intervino Glaucón― Por un lado, comprendo lo de las dos recompensas; pero, por otro, no he entendido el castigo del que hablas ni lo que dijiste sobre que es parte de la recompensa.

347b ―Es que no conoces ―respondí― el salario de los mejores, por el cual gobiernan los más virtuosos, cuando eligen gobernar. ¿No sabes que se dice que amar la gloria y el dinero es oprobio, y que en efecto lo es?

―Lo sé ―contestó.―Pues, por esto ―continué―: ni por causa del dinero eligen gobernar los

buenos, ni por causa de la gloria; pues, ni quieren ser llamados ‘mercenarios’ a causa del salario por practicar abiertamente su cargo, ni ‘ladrones’ por tomar furtivamente desde su cargo. Ni, tampoco, por causa de la gloria, pues no son amantes de la gloria. Es preciso, entonces, 347c que haya para ellos necesidad y castigo, si han de elegir gobernar: de ahí que se considere deshonroso al que se arriesga a ir a gobernar voluntariamente y que no espera a que haya la nece-

Platón, Trasímaco_VF.indd 67 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 69: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

68

a„scrÕn nenom…sqai. tÁj d� zhm…aj meg…sth tÕ ØpÕ ponhrotšrou ¥rcesqai, ™¦n m¾ aÙtÕj ™qšlV ¥rcein: ¿n de…santšj moi fa…nontai ¥rcein, Ótan ¥rcwsin, oƒ ™pieike‹j. kaˆ tÒte œrcontai ™pˆ tÕ ¥rcein, oÙc æj ™p' ¢gaqÒn ti „Òntej oÙd' æj eÙpaq»sontej ™n aÙtù, ¢ll' æj ™p' 347d ¢nagka‹on, kaˆ oÙk œcontej ˜autîn belt…osin ™pitršyai oÙd� Ðmo…oij. ™peˆ kinduneÚei pÒlij ¢ndrîn ¢gaqîn e„ gšnoito, perim£chton ̈ n e�nai tÕ m¾ ¥rcein ésper nunˆ tÕ ¥rcein, kaˆ ™ntaàq' ¨n katafan�j genšsqai Óti tù Ônti ¢lhqinÕj ¥rcwn oÙ pšfuke tÕ aØtù sumfšron skope‹sqai ¢ll¦ tÕ tù ¢rcomšnJ: éste p©j ¨n Ð gignèskwn tÕ çfele‹sqai m©llon ›loito Øp' ¥llou À ¥llon çfelîn pr£gmata œcein. toàto m�n oân œgwge oÙdamÍ sugcwrî 347e Qrasum£cJ, æj tÕ d…kaiÒn ™stin tÕ toà kre…ttonoj sumfšron. ¢ll¦ toàto m�n d¾ kaˆ e„j aâqij skeyÒmeqa: polÝ dš moi doke‹ me‹zon e�nai Ö nàn lšgei QrasÚmacoj, tÕn toà ¢d…kou b…on f£skwn e�nai kre…ttw À tÕn toà dika…ou. sÝ oân potšrwj, Ãn d' ™gè, ð GlaÚkwn, aƒrÍ; kaˆ pÒteron ¢lhqestšrwj doke‹ soi lšgesqai;

TÕn toà dika…ou œgwge lusitelšsteron b…on e�nai.348a ”Hkousaj, Ãn d' ™gè, Ósa ¥rti QrasÚmacoj ¢gaq¦ diÁlqen tù toà

¢d…kou;”Hkousa, œfh, ¢ll' oÙ pe…qomai.BoÚlei oân aÙtÕn pe…qwmen, ¨n dunèmeq£ pV ™xeure‹n, æj oÙk ¢lhqÁ

lšgei;Pîj g¦r oÙ boÚlomai; Ã d' Ój.–An m�n to…nun, Ãn d' ™gè, ¢ntikatate…nantej lšgwmen aÙtù lÒgon par¦

lÒgon, Ósa aâ ¢gaq¦ œcei tÕ d…kaion e�nai, kaˆ aâqij oátoj, kaˆ ¥llon ¹me‹j, ¢riqme‹n de»sei 348b t¢gaq¦ kaˆ metre‹n Ósa ˜k£teroi ™n ˜katšrJ lšgomen, kaˆ ½dh dikastîn tinwn tîn diakrinoÚntwn dehsÒmeqa: ¨n d� ésper ¥rti ¢nomologoÚmenoi prÕj ¢ll»louj skopîmen, ¤ma aÙto… te dikastaˆ kaˆ ·»torej ™sÒmeqa.

P£nu m�n oân, œfh.Potšrwj oân soi, Ãn d' ™gè, ¢ršskei;OÛtwj, œfh.XX. ”Iqi d», Ãn d' ™gè, ð QrasÚmace, ¢pÒkrinai ¹m‹n ™x ¢rcÁj. t¾n telšan

¢dik…an telšaj oÜshj dikaiosÚnhj lusitelestšran fÊj e�nai;348c P£nu m�n oân kaˆ fhm…, œfh, kaˆ di' ¤, e‡rhka.Fšre d», tÕ toiÒnde perˆ aÙtîn pîj lšgeij; tÕ mšn pou ¢ret¾n aÙto‹n

kale‹j, tÕ d� kak…an;Pîj g¦r oÜ;OÙkoàn t¾n m�n dikaiosÚnhn ¢ret»n, t¾n d� ¢dik…an kak…an;E„kÒj g', œfh, ð ¼diste, ™peid» ge kaˆ lšgw ¢dik…an m�n lusitele‹n,

Platón, Trasímaco_VF.indd 68 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 70: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

69

sidad. El castigo más grande es ser gobernado por alguien más perverso, si él no quiere gobernar; me parece que, porque temen este castigo, los virtuosos gobiernan, cuando gobiernan. Y entonces vienen a gobernar, no porque vayan a algo bueno, ni porque vayan a pasarla bien en aquello, sino porque van hacia 347d lo necesario, y porque no tienen a nadie mejor ni igual a ellos a quién encomendar el gobierno. Pues, si llegara a haber una ciudad de hombres bue-nos, posiblemente el no gobernar sería objeto de combate, tal como hoy lo es el gobernar, y ahí se volvería manifiesto que el que es verdadero gobernante no es propenso a buscar lo conveniente para sí mismo, sino lo conveniente para el gobernado. De manera que todo aquel que es inteligente preferiría más ser ayudado por el otro que tener por tarea sacar provecho al otro. Yo no concuerdo en modo alguno 347e con Trasímaco en que lo justo es lo conve-niente para el más fuerte. No obstante, también examinaremos esto en otra ocasión, sin duda, pues me parece que es muy importante lo que ahora dice Trasímaco, cuando afirma que la vida del injusto es superior a la del justo. Pero tú, Glaucón ―espeté―: ¿cuál de las dos posturas prefieres, y cuál de las dos te parece más verdadera?

―Yo pienso que la vida del justo es más ventajosa ―dijo.348a ―¿Escuchaste ―pregunté― cuántas bondades acaba de exponer

Trasímaco para la vida del injusto?―Escuché ―respondió―, pero no estoy persuadido.―¿Quieres que lo persuadamos ―si de algún modo podemos descubrirlo―

de que no dice la verdad?―¿Pues cómo no voy a querer? ―replicó.―Bien ―dije yo―: pero si, oponiéndonos a él, le expusiéramos un argu-

mento contra el suyo, diciendo cuantas bondades tiene lo justo, y luego él, y luego nosotros, sería preciso contar 348b y medir cuántas bondades le enu-meramos el uno al otro, y entonces ya necesitaríamos de algunos jueces que decidieran; pero si, tal como hace poco, examinamos estando de acuerdo unos y otros, seremos, al mismo tiempo, tanto jueces como oradores.

―Es cierto ―afirmó.―¿Cuál de las dos maneras te agrada? ―pregunté.―Ésta ―respondió.XX. ―¡Vamos ―exclamé―, respóndenos desde el principio, Trasímaco!

¿Dices que la total injusticia es más ventajosa que la total justicia?348c ―Por supuesto que lo afirmo ―respondió―, y también dije por qué.―Veamos, entonces, qué quieres decir con eso, en lo que respecta a éstas:

¿será que llamas ‘virtud’ a una de ellas, y a la otra, ‘vicio’?―¿Y de qué otro modo?―¿Acaso a la justicia, ‘virtud’, y a la injusticia, ‘vicio’?―¡Ciertamente eso parece, queridísimo! ―replicó―. Puesto que incluso

Platón, Trasímaco_VF.indd 69 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 71: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

70

dikaiosÚnhn d' oÜ.'All¦ t… m»n;ToÙnant…on, Ã d' Ój.’H t¾n dikaiosÚnhn kak…an;OÜk, ¢ll¦ p£nu genna…an eÙ»qeian.348d T¾n ¢dik…an ¥ra kako»qeian kale‹j;OÜk, ¢ll' eÙboul…an, œfh.’H kaˆ frÒnimo… soi, ð QrasÚmace, dokoàsin e�nai kaˆ ¢gaqoˆ oƒ

¥dikoi;O† ge telšwj, œfh, oŒo… te ¢dike‹n, pÒleij te kaˆ œqnh dun£menoi

¢nqrèpwn Øf' ˜autoÝj poie‹sqai: sÝ d� o‡ei me ‡swj toÝj t¦ ball£ntia ¢potšmnontaj lšgein. lusitele‹ m�n oân, à d' Ój, kaˆ t¦ toiaàta, ™£nper lanq£nV: œsti d� oÙk ¥xia lÒgou, ¢ll' § nund¾ œlegon.

348e Toàto mšn, œfhn, oÙk ¢gnoî Ö boÚlei lšgein, ¢ll¦ tÒde ™qaÚmasa, e„ ™n ¢retÁj kaˆ sof…aj tiqhj mšrei t¾n ¢dik…an, t¾n d� dikaiosÚnhn ™n to‹j ™nant…oij.

'All¦ p£nu oÛtw t…qhmi.Toàto, Ãn d' ™gè, ½dh stereèteron, ð ˜ta‹re, kaˆ oÙkšti ·®dion œcein

Óti tij e‡pV. e„ g¦r lusitele‹n m�n t¾n ¢dik…an ™t…qeso, kak…an mšntoi À a„scrÕn aÙtÕ æmolÒgeij e�nai ésper ¥lloi tinšj, e‡comen ¥n ti lšgein kat¦ t¦ nomizÒmena lšgontej. nàn d� dÁloj e� Óti f»seij aÙtÕ kaˆ kalÕn kaˆ 349a „scurÕn e�nai kaˆ t«lla aÙtù p£nta prosq»seij § ¹me‹j tù dika…J proset…qemen, ™peid» ge kaˆ ™n ¢retÍ aÙtÕ kaˆ sof…v ™tÒlmhsaj qe‹nai.

'Alhqšstata, œfh, manteÚV.'All' oÙ mšntoi, Ãn d' ™gè, ¢poknhtšon ge tù lÒgJ ™pexelqe‹n

skopoÚmenon, ›wj ¥n se Øpolamb£nw lšgein ¤per dianoÍ. ™moˆ g¦r doke‹j sÚ, ð QrasÚmace, ¢tecnîj nàn oÙ skèptein, ¢ll¦ t¦ dokoànta perˆ tÁj ¢lhqe…aj lšgein.

T… dš soi, œfh, toàto diafšrei, e‡te moi doke‹ e‡te m», ¢ll' oÙ tÕn lÒgon ™lšgceij;

349b OÙdšn, Ãn d' ™gè. ¢ll¦ tÒde moi peirî œti prÕj toÚtoij ¢pokr…nasqai: Ð d…kaioj toà dika…ou doke‹ t… soi ¨n ™qšlein plšon œcein;

OÙdamîj, œfh: oÙ g¦r ¨n Ãn ¢ste‹oj, ésper nàn, kaˆ eÙ»qhj.T… dš; tÁj dika…aj pr£xewj;OÙd� <taÚ>thj [dika…aj], œfh.Toà d� ¢d…kou pÒteron ¢xio‹ ¨n pleonekte‹n kaˆ ¹go‹to d…kaion e�nai,

À oÙk ¨n ¹go‹to;

Platón, Trasímaco_VF.indd 70 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 72: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

71

también digo que la injusticia es ventajosa, mientras que la justicia no.―¿Y, entonces, qué más?―¡Lo contrario! ―afirmó.―¿Acaso a la justicia ‘vicio’?―No, sino indudablemente una genuina sencillez.348d ―¿Por lo tanto, llamas ‘maldad’ a la injusticia?―No, sino prudencia –dijo.―¿Acaso te parece, Trasímaco, que los injustos son prudentes y virtuosos?―Sí ―respondió―, al menos los que cometen injusticias completamente y

son también capaces de someter ciudades y poblaciones humanas. Sin embargo, tal vez tú creas que me refiero a los ladronzuelos que cortan bolsas. Sin duda ―afirmó― hacer ese tipo de cosas también es ventajoso, siempre y cuando se pase inadvertido. Pero esto no es digno de consideración, sino lo que te decía hace un momento.

348e ―No desconozco, en verdad, que es eso lo que quieres decir ―repli-qué―; sin embargo, de lo que he quedado sorprendido es de que pongas a la injusticia como parte de la virtud y de la sabiduría, en tanto que a la justicia como parte de los contrarios.

―Indudablemente las pongo así.―Esto es aún más rígido, camarada, y ya no es fácil que se pueda responder

―dije yo―. Pues, si hubieras establecido que la injusticia aventaja, pero recono-cieras que eso es vicio o vergüenza, tal como lo hacen otros, podríamos responder algo de acuerdo a lo que se acostumbra decir. Sin embargo, es evidente que ahora afirmarás que la injusticia es bella y 349a fuerte, y le atribuirás todas las otras co-sas que nosotros solíamos atribuirle a lo justo, puesto que te has atrevido a ponerla tanto con la virtud como con la sabiduría.

―¡Adivinas toda la verdad! ―exclamó.―Sin embargo ―respondí―, realmente no he de abstenerme de continuar

examinando el argumento, mientras suponga que dices lo que piensas. Pues me parece, Trasímaco, que ahora no hablas ligeramente, sino que es lo que tú opinas sobre la verdad.

―¿Y qué te importa ―replicó― lo que te parezca o no de mí, si no refutas el argumento?

349b ―Nada ―afirmé―. No obstante, además de lo anterior, trata aún de res-ponderme lo siguiente: ¿te parece que el justo podría querer ser superior al justo?

―De ninguna manera ―dijo―, pues no sería, tal como ahora, gracioso y bon-dadoso.

―¿Pero qué?, ¿ni en la acción justa?―Ni en eso ―respondió.―¿Y, en cuanto al injusto, qué haría el justo: juzgaría recto sacar provecho de

él y creería que eso es justo, o no?

Platón, Trasímaco_VF.indd 71 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 73: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

72

`Hgo‹t' ¥n, Ã d' Ój, kaˆ ¢xio‹, ¢ll' oÙk ¨n dÚnaito.349c 'All' oÙ toàto, Ãn d' ™gè, ™rwtî, ¢ll' e„ toà m�n dika…ou m¾ ¢xio‹

plšon œcein mhd� boÚletai Ð d…kaioj, toà d� ¢d…kou;'All' oÛtwj, œfh, œcei.T… d� d¾ Ð ¥dikoj; «ra ¢xio‹ toà dika…ou pleonekte‹n kaˆ tÁj dika…aj

pr£xewj;Pîj g¦r oÜk; œfh, Ój ge p£ntwn plšon œcein ¢xio‹;OÙkoàn kaˆ ¢d…kou ¢nqrèpou te kaˆ pr£xewj Ð ¥dikoj pleonekt»sei kaˆ

¡mill»setai æj ¡p£ntwn ple‹ston aÙtÕj l£bV;”Esti taàta.XXI. ‘Wde d¾ lšgwmen, œfhn: Ð d…kaioj toà m�n Ðmo…ou oÙ 349d

pleonekte‹, toà d� ¢nomo…ou, Ð d� ¥dikoj toà te Ðmo…ou kaˆ toà ¢nomo…ou;

”Arista, œfh, e‡rhkaj.”Estin dš ge, œfhn, frÒnimÒj te kaˆ ¢gaqÕj Ð ¥dikoj, Ð d� d…kaioj

oÙdštera;Kaˆ toàt', œfh, eâ.OÙkoàn, Ãn d' ™gè, kaˆ œoike tù fron…mJ kaˆ tù ¢gaqù Ð ¥dikoj, Ð d�

d…kaioj oÙk œoiken;Pîj g¦r oÙ mšllei, œfh, Ð toioàtoj ín kaˆ ™oikšnai to‹j toioÚtoij, Ð

d� m¾ ™oikšnai;Kalîj. toioàtoj ¥ra ™stˆn ˜k£teroj aÙtîn oŒsper œoiken;'All¦ t… mšllei; œfh.E�en, ð QrasÚmace: mousikÕn dš tina lšgeij, ›teron d� 349e ¥mouson;”Egwge.PÒteron frÒnimon kaˆ pÒteron ¥frona;TÕn m�n mousikÕn d»pou frÒnimon, tÕn d� ¥mouson ¥frona.OÙkoàn ¤per frÒnimon, ¢gaqÒn, § d� ¥frona, kakÒn;Na….T… d� „atrikÒn; oÙc oÛtwj;OÛtwj.Doke‹ ¨n oân t…j soi, ð ¥riste, mousikÕj ¢n¾r ¡rmottÒmenoj lÚran

™qšlein mousikoà ¢ndrÕj ™n tÍ ™pit£sei kaˆ ¢nšsei tîn cordîn pleonekte‹n À ¢xioàn plšon œcein;

OÙk œmoige.T… dš; ¢moÚsou;'An£gkh, œfh.350a T… d� „atrikÒj; ™n tÍ ™dwdÍ À pÒsei ™qšlein ¥n ti „atrikoà

Platón, Trasímaco_VF.indd 72 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 74: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

73

―Lo creería ―dijo él― y lo juzgaría recto, pero no podría.349c ―Pero no te pregunto eso ―repliqué―, sino si el justo, por un lado, no

juzgaría recto sacar provecho ni querer obtenerlo del justo, pero, por otro lado, sí del injusto.

―Así es ―respondió.―¿Y el injusto qué? ¿Considera recto sacar provecho del justo y de la acción

justa?―¿Pues, cómo no va a considerar recto sacar provecho de todos?―¿Y, entonces, el injusto sacará provecho también del hombre injusto y del

hecho injusto, y se esforzará a fin de conseguir más que todos?―Eso es.XXI. ―¿Entonces, diremos que el justo no 349d saca provecho de su igual,

pero sí de su diferente; y, el injusto, en cambio, tanto de su igual como de su di-ferente?

―¡Muy bien dicho! ―exclamó.―¿Y el injusto es inteligente y bueno, en tanto que el justo ninguna de las dos?

―pregunté.―También muy bien.―¿Y no es cierto que el injusto se parece al inteligente y al bueno, mientras que

el justo no? ―cuestioné.―¿Pues cómo no va a parecerse a ellos el que es como ellos, y cómo el que no

lo es?―Bien. ¿Entonces cada uno de ellos es tal como a los que se parece?―¿Y qué otra cosa va a ser? ―dijo.―Bien, Trasímaco: ¿llamas a alguien ‘músico’, en tanto que, a otro, 349e ‘no-

músico’?―Lo hago.―¿A cuál de los dos ‘inteligente’ y a cuál ‘tonto’?―Sin duda, ‘inteligente’ al músico, y ‘tonto’ al no-músico.―¿Y, no es verdad que para lo que precisamente es inteligente, es también

bueno; mientras que, para lo que es tonto, es malo?―Sí.―¿Y qué en cuanto al médico? ¿No dirías lo mismo?―Lo mismo.―¿Y te parece, oh excelente, que el músico, cuando afina la lira, quiere sacar

provecho de otro músico en lo relacionado a la tensión y la distensión de las cuer-das, o juzga recto tener utilidad de él?

―No, no me parece.―¿De quién?, ¿del no-músico?―Necesariamente ―respondió.350a ―¿Y qué el médico? ¿Querría sacar provecho de otro médico ―ya sea

Platón, Trasímaco_VF.indd 73 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 75: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

74

pleonekte‹n À ¢ndrÕj À pr£gmatoj;OÙ dÁta.M¾ „atrikoà dš;Na….Perˆ p£shj d¾ Óra ™pist»mhj te kaˆ ¢nepisthmosÚnhj e‡ t…j soi doke‹

™pist»mwn Ðstisoàn ple…w ¨n ™qšlein aƒre‹sqai À Ósa ¥lloj ™pist»mwn À pr£ttein À lšgein, kaˆ oÙ taÙt¦ tù Ðmo…J ˜autù e„j t¾n aÙt¾n pr©xin.

'All' ‡swj, œfh, ¢n£gkh toàtÒ ge oÛtwj œcein.T… d� Ð ¢nepist»mwn; oÙcˆ Ðmo…wj m�n ™pist»monoj 350b pleonekt»seien

¥n, Ðmo…wj d� ¢nepist»monoj;”Iswj.`O d� ™pist»mwn sofÒj;Fhm….`O d� sofÕj ¢gaqÒj;Fhm….`O ¥ra ¢gaqÒj te kaˆ sofÕj toà m�n Ðmo…ou oÙk ™qel»sei pleonekte‹n,

toà d� ¢nomo…ou te kaˆ ™nant…ou.”Eoiken, œfh.`O d� kakÒj te kaˆ ¢maq¾j toà te Ðmo…ou kaˆ toà ™nant…ou.Fa…netai.OÙkoàn, ð QrasÚmace, Ãn d' ™gè, Ð ¥dikoj ¹m‹n toà ¢nomo…ou te kaˆ

Ðmo…ou pleonekte‹; À oÙc oÛtwj œlegej;”Egwge, œfh.350c `O dš ge d…kaioj toà m�n Ðmo…ou oÙ pleonekt»sei, toà d� ¢nomo…ou;Na….”Eoiken ¥ra, Ãn d' ™gè, Ð m�n d…kaioj tù sofù kaˆ ¢gaqù, Ð d� ¥dikoj

tù kakù kaˆ ¢maqe‹.KinduneÚei.'All¦ m¾n æmologoàmen, ú ge Ómoioj ˜k£teroj e‡h, toioàton kaˆ

˜k£teron e�nai.`Wmologoàmen g£r.`O m�n ¥ra d…kaioj ¹m‹n ¢napšfantai ín ¢gaqÒj te kaˆ sofÒj, Ð d�

¥dikoj ¢maq»j te kaˆ kakÒj.XXII. ̀O d� QrasÚmacoj æmolÒghse m�n p£nta taàta, oÙc æj 350d ™gë

nàn ·vd…wj lšgw, ¢ll' ̃ lkÒmenoj kaˆ mÒgij, met¦ ƒdrîtoj qaumastoà Ósou, ¤te kaˆ qšrouj Ôntoj: tÒte kaˆ e�don ™gè, prÒteron d� oÜpw, QrasÚmacon ™ruqriînta. ™peid¾ d� oân diwmologhs£meqa t¾n dikaiosÚnhn ¢ret¾n e�nai kaˆ sof…an, t¾n d� ¢dik…an kak…an te kaˆ ¢maq…an, E�en, Ãn d' ™gè, toàto

Platón, Trasímaco_VF.indd 74 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 76: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

75

del individuo, ya de la profesión misma― cuando receta alimentos o brebajes?―Desde luego que no.―¿Y no del médico?―Así es.―Revisa ahora, en lo que respecta a todo conocimiento, y también a toda ig-

norancia, si te parece que haya algún conocedor que quiera llevarse más que otro conocedor en cuanto a lo que practique o a lo que diga, y si, más bien, no quiere llevarse lo mismo al que es igual a él en la misma profesión.

―Tal vez ―dijo― sea forzoso que esto último.―¿Y en cuanto al ignorante? ¿No sacaría provecho lo mismo del conocedor

350b que del ignorante?―Tal vez.―¿Y el conocedor es sabio?―Claro.―¿Y el sabio es bueno?―Desde luego.―Entonces, el que es bueno y sabio no querrá sacar provecho de su igual, pero

sí del que es diferente y contrario.―Así parece ―dijo.―Y el que es malo e ignorante, tanto de su igual como de su contrario.―Es manifiesto.―¿No es verdad, Trasímaco ―pregunté―, que para nosotros el injusto saca

provecho tanto de su diferente como de su igual? ¿O no decías eso?―Eso digo ―respondió.350c ―¿Y el justo no sacará provecho de su igual, pero sí de su diferente?―Sí.―Entonces ―continué―, el justo se parece al que es sabio y bueno, mientras

que el injusto al malo e ignorante.―Es posible.―Pero, además, estábamos de acuerdo en que cada uno sería tal y como al que

cada uno se parece.―Estábamos de acuerdo.―Entonces, se nos hace manifiesto que el justo es bueno y sabio, en tanto que

el injusto es ignorante y malo.XXII. Y Trasímaco estuvo de acuerdo con todo esto, 350d no tan fácilmente

como yo cuento ahora, sino arrastrado por la persuasión y con mucho trabajo, en medio de un sudor sorprendente, puesto que además era verano; entonces, también vi lo que nunca antes: a Trasímaco sonrojado. Una vez que convinimos en que la justicia es virtud y sabiduría, y que la injusticia, vicio e ignorancia, le dije:

―¡Bien! Que lo anterior quede así establecido por nosotros; sin embargo,

Platón, Trasímaco_VF.indd 75 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 77: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

76

m�n ¹m‹n oÛtw ke…sqw, œfamen d� d¾ kaˆ „scurÕn e�nai t¾n ¢dik…an. À oÙ mšmnhsai, ð QrasÚmace;

Mšmnhmai, œfh, ¢ll' œmoige oÙd� § nàn lšgeij ¢ršskei, kaˆ œcw perˆ aÙtîn lšgein. e„ oân lšgoimi, eâ o�d' Óti 350e dhmhgore‹n ¥n me fa…hj. À oân œa me e„pe‹n Ósa boÚlomai, ½, e„ boÚlei ™rwt©n, ™rèta: ™gë dš soi, ésper ta‹j grausˆn ta‹j toÝj mÚqouj legoÚsaij, “e�en” ™rî kaˆ kataneÚsomai kaˆ ¢naneÚsomai.

Mhdamîj, Ãn d' ™gè, par£ ge t¾n sautoà dÒxan.“Wste so…, œfh, ¢ršskein, ™peid»per oÙk ™´j lšgein. ka…toi t… ¥llo

boÚlei;OÙd�n m¦ D…a, Ãn d' ™gè, ¢ll' e‡per toàto poi»seij, po…ei: ™gë d�

™rwt»sw.'Erèta d».Toàto to…nun ™rwtî, Óper ¥rti, †na kaˆ ˜xÁj diaskeyèmeqa 351a tÕn

lÒgon, Ðpo‹Òn ti tugc£nei ×n dikaiosÚnh prÕj ¢dik…an. ™lšcqh g£r pou Óti kaˆ dunatèteron kaˆ „scurÒteron e‡h ¢dik…a dikaiosÚnhj: nàn dš g', œfhn, e‡per sof…a te kaˆ ¢ret» ™stin dikaiosÚnh, ·vd…wj, o�mai, fan»setai kaˆ „scurÒteron ¢dik…aj, ™peid»per ™stˆn ¢maq…a ¹ ¢dik…a: oÙdeˆj ̈ n œti toàto ¢gno»seien. ¢ll' oÜ ti oÛtwj ¡plîj, ð QrasÚmace, œgwge ™piqumî, ¢ll¦ tÍdš pV skšyasqai: 351b pÒlin fa…hj ¨n ¥dikon e�nai kaˆ ¥llaj pÒleij ™piceire‹n douloàsqai ¢d…kwj kaˆ katadedoulîsqai, poll¦j d� kaˆ Øf' ˜autÍ œcein doulwsamšnhn;

Pîj g¦r oÜk; œfh. kaˆ toàtÒ ge ¹ ¢r…sth m£lista poi»sei kaˆ teleètata oâsa ¥dikoj.

Manq£nw, œfhn, Óti sÕj oátoj Ãn Ð lÒgoj. ¢ll¦ tÒde perˆ aÙtoà skopî: pÒteron ¹ kre…ttwn gignomšnh pÒlij pÒlewj ¥neu dikaiosÚnhj t¾n dÚnamin taÚthn ›xei, À ¢n£gkh aÙtÍ met¦ dikaiosÚnhj;

351c E„ mšn, œfh, æj sÝ ¥rti œlegej [œcei], ¹ dikaiosÚnh sof…a, met¦ dikaiosÚnhj: e„ d' æj ™gë œlegon, met' ¢dik…aj.

P£nu ¥gamai, Ãn d' ™gè, ð QrasÚmace, Óti oÙk ™pineÚeij mÒnon kaˆ ¢naneÚeij, ¢ll¦ kaˆ ¢pokr…nV p£nu kalîj.

Soˆ g£r, œfh, car…zomai.XXIII. Eâ ge sÝ poiîn: ¢ll¦ d¾ kaˆ tÒde moi c£risai kaˆ lšge: doke‹j

¨n À pÒlin À stratÒpedon À lVst¦j À klšptaj À ¥llo ti œqnoj, Ósa koinÍ ™p… ti œrcetai ¢d…kwj, pr©xai ¥n ti dÚnasqai, e„ ¢diko‹en ¢ll»louj;

OÙ dÁta, Ã d' Ój.351d T… d' e„ m¾ ¢diko‹en; oÙ m©llon;P£nu ge.

Platón, Trasímaco_VF.indd 76 25/07/2013 03:45:27 p.m.

Page 78: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

77

por otro lado, también decíamos que la injusticia es fuerte. ¿O no te acuerdas, Trasímaco?

―Me acuerdo ―replicó―, sin embargo no me satisface lo que acabas de expo-ner, y tengo qué decir sobre eso. Pero, si lo dijera, bien sé que 350e afirmarías que hablo como demagogo. Así que, o déjame decir cuanto quiero, o, si quieres pregun-tar, pregunta; pero yo, de la misma manera que a las ancianas que cuentan cuentos, ‘¡bien!’ te diré, y asentiré y disentiré con la cabeza.

―¡Pero de ninguna manera ―exclamé― lo hagas contra tu propia opinión!―De la manera que a ti te satisfaga, puesto que no dejas hablar ―respondió―.

¿Qué más quieres decir, todavía?―¡Nada, por Zeus! ―dije yo―. Pero, si es esto lo que harás, hazlo. En cambio,

yo preguntaré.―Entonces pregunta.―Pues bien, te pregunto lo mismo que hace un momento, a fin de que estudie-

mos en orden 351a el argumento: qué acierta a ser la justicia en relación con la injusticia. Pues se ha dicho, más o menos, que la injusticia sería más capaz y más fuerte que la justicia; pero ahora ―dije―, si realmente la justicia es sabiduría y virtud, creo que fácilmente se hará manifiesto que es también algo más fuerte que la injusticia, puesto que la injusticia es ignorancia. Ya nadie podría ignorar esto. Sin embargo, yo no deseo examinar algo tan simple, Trasímaco, sino, de algún modo, lo siguiente: 351b ¿afirmarías que existe una ciudad injusta que intenta someter injustamente a otras ciudades, y que las ha subyugado, y que mantiene sometidas también a otras muchas bajo su poder?

―¿Cómo no voy a afirmarlo? ―respondió―. Y especialmente esto hará la me-jor ciudad, y la más perfecta, que es la injusta.

―Lo entiendo ―repliqué―, porque éste era tu argumento. Pero lo que busco en tu argumento es esto: ¿la ciudad que se vuelve más poderosa que otra tendrá la mis-ma fuerza si prescinde de la justicia? ¿O le será necesaria la ayuda de la justicia?

351c ―Si se entiende a la justicia como sabiduría ―como decías tú hace un momento―, con la ayuda de la justicia; pero, si se la entiende como yo decía, con la ayuda de la injusticia.

―¡Trasímaco! ―exclamé― ¡Mucho me admira que no sólo asientas y disientas con la cabeza, sino que además respondas muy bien!

―Ya ves que te doy gusto. ―dijo él. XXIII. ―Y realmente lo haces; pero también dame gusto con esto y dime: ¿te

parece que una ciudad, o un ejército, o un pirata, o un ladrón, o algún otro grupo cualquiera que, en común, va injustamente hacia algo, tendría éxito al detentar el poder, si se cometieran injusticias los unos a los otros?

―Pues no ―dijo él.351d ―¿Y qué, si no se cometieran injusticias? ¿No tendrían más éxito?―Ciertamente.

Platón, Trasímaco_VF.indd 77 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 79: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

78

St£seij g£r pou, ð QrasÚmace, ¼ ge ¢dik…a kaˆ m…sh kaˆ m£caj ™n ¢ll»loij paršcei, ¹ d� dikaiosÚnh ÐmÒnoian kaˆ fil…an. Ã g£r;

”Estw, Ã d' Ój, †na soi m¾ diafšrwmai.'All' eâ ge sÝ poiîn, ð ¥riste. tÒde dš moi lšge: «ra e„ toàto œrgon

¢dik…aj, m‹soj ™mpoie‹n Ópou ¨n ™nÍ, oÙ kaˆ ™n ™leuqšroij te kaˆ doÚloij ™ggignomšnh mise‹n poi»sei ¢ll»louj 351e kaˆ stasi£zein kaˆ ¢dun£touj e�nai koinÍ met' ¢ll»lwn pr£ttein;

P£nu ge.T… d� ¨n ™n duo‹n ™ggšnhtai; oÙ dio…sontai kaˆ mis»sousin kaˆ ™cqroˆ

œsontai ¢ll»loij te kaˆ to‹j dika…oij;”Esontai, œfh.'E¦n d� d», ð qaum£sie, ™n ˜nˆ ™ggšnhtai ¢dik…a, mîn m¾ ¢pole‹ t¾n

aØtÁj dÚnamin, À oÙd�n Âtton ›xei;Mhd�n Âtton ™cštw, œfh.OÙkoàn toi£nde tin¦ fa…netai œcousa t¾n dÚnamin, o†an, ú ̈ n ™ggšnhtai,

e‡te pÒlei tinˆ e‡te gšnei e‡te stratopšdJ e‡te 352a ¥llJ ÐtJoàn, prîton m�n ¢dÚnaton aÙtÕ poie‹n pr£ttein meq' aØtoà di¦ tÕ stasi£zein kaˆ diafšresqai, œti d' ™cqrÕn e�nai ˜autù te kaˆ tù ™nant…J pantˆ kaˆ tù dika…J; oÙc oÛtwj;

P£nu ge.Kaˆ ™n ˜nˆ d¾, o�mai, ™noàsa taÙt¦ taàta poi»sei ¤per pšfuken

™rg£zesqai: prîton m�n ¢dÚnaton aÙtÕn pr£ttein poi»sei stasi£zonta kaˆ oÙc Ðmonooànta aÙtÕn ˜autù, œpeita ™cqrÕn kaˆ ˜autù kaˆ to‹j dika…oij. Ã g£r;

Na….D…kaioi dš g' e„s…n, ð f…le, kaˆ oƒ qeo…;352b ”Estw, œfh.Kaˆ qeo‹j ¥ra ™cqrÕj œstai Ð ¥dikoj, ð QrasÚmace, Ð d� d…kaioj f…loj.EÙwcoà toà lÒgou, œfh, qarrîn: oÙ g¦r œgwgš soi ™nantièsomai, †na

m¾ to‹sde ¢pšcqwmai.”Iqi d», Ãn d' ™gè, kaˆ t¦ loip£ moi tÁj ˜sti£sewj ¢popl»rwson,

¢pokrinÒmenoj ésper kaˆ nàn. Óti m�n g¦r kaˆ sofèteroi kaˆ ¢me…nouj kaˆ dunatèteroi pr£ttein oƒ d…kaioi fa…nontai, oƒ d� ¥dikoi oÙd�n pr£ttein met' ¢ll»lwn 352c oŒo… te, ¢ll¦ d¾ kaˆ oÛj famen ™rrwmšnwj pèpotš ti met' ¢ll»lwn koinÍ pr©xai ¢d…kouj Ôntaj, toàto oÙ pant£pasin ¢lhq�j lšgomen: oÙ g¦r ¨n ¢pe…conto ¢ll»lwn komidÍ Ôntej ¥dikoi, ¢ll¦ dÁlon Óti ™nÁn tij aÙto‹j dikaiosÚnh, ¿ aÙtoÝj ™po…ei m» toi kaˆ ¢ll»louj ge kaˆ ™f' oÞj Ïsan ¤ma ¢dike‹n, di' ¿n œpraxan § œpraxan, érmhsan d� ™pˆ

Platón, Trasímaco_VF.indd 78 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 80: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

79

―Por lo tanto, Trasímaco, quizá establecerás que la injusticia ocasiona odios y luchas entre unos y otros, y la justicia, en cambio, concordia y amistad. ¿O no?

―Que así sea ―respondió―, con tal de no discutir.―Y en verdad lo haces bien, oh excelente. No obstante, dime esto: si el trabajo

propio de la injusticia es producir odio en donde esté inseminada, ¿acaso no, al generarse entre hombres libres y entre esclavos, hará que los unos a los otros se odien 351e y se subleven, y sean incapaces de trabajar en común entre ellos?

―Desde luego.―¿Y, entonces, qué generará entre dos? ¿No pelearán y se odiarán, y serán

enemigos entre sí, y lo serán además para los justos?― Lo serán ―afirmó.―Y si, ¡oh admirable!, se genera injusticia en un solo hombre, ¿perderá la fuer-

za que le es propia, o ésta en nada aminorará?―En nada aminorará ―replicó.―¿Entonces la injusticia se nos manifiesta como poseedora de una fuerza tal

que, a todo en lo que nazca ―ya sea en una ciudad, ya en una familia, ya en un ejército, ya 352a en cualquier otro lugar―, en primer lugar lo volverá incapaz de trabajar consigo mismo, a causa de las sublevaciones y de las disputas; y, en se-gundo lugar, lo volverá enemigo tanto de sí mismo como de su entero adversario y, además, del justo? ¿Es así?

―Por supuesto.―Y creo que, al ser la misma, sin duda también hará en un solo hombre todo

aquello que es propensa a realizar por naturaleza: primero, lo volverá incapaz de trabajar, al sublevarse contra sí mismo y no estar en concordia consigo; y, luego, lo volverá enemigo tanto de sí mismo como de los justos. ¿No es verdad?

―Sí.―¿Y, amigo, son también justos los dioses?352b ―Que así sea ―respondió.―Por tanto, Trasímaco, también para los dioses será enemigo el injusto, mien-

tras que el justo, amigo.―Deléitate con la confianza en tu argumento ―replicó―, pues no me opondré

a ti, a fin de no volverme enemigo de éstos.―Anda y completa ―dije yo― lo que aún me falta del festín, respondiendo tal

como hasta ahora; porque los justos se nos manifiestan como más sabios, más bue-nos y más capaces de trabajar, en tanto que los injustos como incapaces de lograr nada entre sí; 352c pero, ciertamente, si dijéramos que, incluso siendo injustos, alguna vez logran algo entre sí, en común y a la fuerza, entonces no estaríamos diciendo toda la verdad, pues, de ser completamente injustos, no se habrían per-donado entre sí, ya que entre ellos había algún tipo de justicia que les impedía ir a cometerse injusticias tanto entre sí como a los demás; y, por causa de ella, han logrado lo que han logrado, pues se han precipitado hacia lo injusto siendo par-

Platón, Trasímaco_VF.indd 79 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 81: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

80

t¦ ¥dika ¢dik…v ¹mimÒcqhroi Ôntej, ™peˆ o† ge pampÒnhroi kaˆ telšwj ¥dikoi 352d telšwj e„sˆ kaˆ pr£ttein ¢dÚnatoi. taàta m�n oân Óti oÛtwj œcei manq£nw, ¢ll' oÙc æj sÝ tÕ prîton ™t…qeso: e„ d� kaˆ ¥meinon zîsin oƒ d…kaioi tîn ¢d…kwn kaˆ eÙdaimonšstero… e„sin, Óper tÕ Ûsteron prouqšmeqa skšyasqai, skeptšon. fa…nontai m�n oân kaˆ nàn, éj gš moi doke‹, ™x ïn e„r»kamen: Ómwj d' œti bšltion skeptšon. oÙ g¦r perˆ toà ™pitucÒntoj Ð lÒgoj, ¢ll¦ perˆ toà Óntina trÒpon cr¾ zÁn.

SkÒpei d», œfh.Skopî, Ãn d' ™gè. ka… moi lšge: doke‹ t… soi e�nai †ppou 352e œrgon;”Emoige.’Ar' oân toàto ¨n qe…hj kaˆ †ppou kaˆ ¥llou Ðtouoàn œrgon, Ö ¨n À

mÒnJ ™ke…nJ poiÍ tij À ¥rista;OÙ manq£nw, œfh.'All' ïde: œsq' ÓtJ ¨n ¥llJ ‡doij À Ñfqalmo‹j;OÙ dÁta.T… dš; ¢koÚsaij ¥llJ À çs…n;OÙdamîj.OÙkoàn dika…wj [¨n] taàta toÚtwn fam�n œrga e�nai;P£nu ge.353a T… dš; maca…rv ¢mpšlou klÁma ¢potšmoij kaˆ sm…lV kaˆ ¥lloij

pollo‹j;Pîj g¦r oÜ;'All' oÙden… g' ¨n, o�mai, oÛtw kalîj æj drep£nJ tù ™pˆ toÚtJ

™rgasqšnti.'AlhqÁ.’Ar' oân oÙ toàto toÚtou œrgon q»somen;Q»somen m�n oân.XXIV. Nàn d¾, o�mai, ¥meinon ̈ n m£qoij Ö ¥rti ºrètwn, punqanÒmenoj

e„ oÙ toàto ˜k£stou e‡h œrgon Ö ¨n À mÒnon ti À k£llista tîn ¥llwn ¢perg£zhtai.

'All£, œfh, manq£nw te ka… moi doke‹ toàto ˜k£stou 353b pr£gmatoj œrgon e�nai.

E�en, Ãn d' ™gè: oÙkoàn kaˆ ¢ret¾ doke‹ soi e�nai ˜k£stJ úper kaˆ œrgon ti prostštaktai; ‡wmen d� ™pˆ t¦ aÙt¦ p£lin: Ñfqalmîn, famšn, œsti ti œrgon;

”Estin.’Ar' oân kaˆ ¢ret¾ Ñfqalmîn œstin;Kaˆ ¢ret».

Platón, Trasímaco_VF.indd 80 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 82: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

81

cialmente malvados en la injusticia, puesto que, los que son totalmente perversos y completamente injustos, 352d son también completamente incapaces de lograr algo. Pienso que esto se entiende así, y no como tú decías al principio. Lo que ha-bíamos propuesto analizar más tarde, sobre si los justos viven mejor y si son más prósperos que los injustos, hay que analizarlo ahora. En verdad, me parece que ya desde este momento también se nos manifiestan a partir de lo que hemos dicho; sin embargo, hay que analizarlo aún mejor. Pues nuestra discusión no es sobre un asunto cualquiera, sino sobre la forma en que es preciso vivir.

―Analízalo con exactitud, entonces ―dijo.―Lo haré. Pero dime: ¿te parece que hay alguna 352e función propia del

caballo?―Claro.―¿Y qué considerarías como ‘función propia’, tanto del caballo como de cual-

quier otro: la que sólo haga él, o la que mejor haga?―No entiendo ―respondió.―Sea así: ¿podrías ver con otra cosa que con los ojos?―Por supuesto que no.―¿Y qué? ¿Podrías oír con otra cosa que con los oídos?―De ninguna manera.―¿Hablaríamos justamente si dijéramos que ver y oír son funciones propias de

los ojos y los oídos?―Desde luego.353a ―¿Y, entonces, podrías cortar la ramilla de la vid con la espada, y con una

navaja, y con otras muchas herramientas?―Claro.―Pero con ninguna, creo, lo harías tan bien como con la hoz, que fue fabricada

para eso.―Es verdad.―¿Acaso no estableceremos esta función como propia de aquello?― La estableceremos, desde luego.XXIV. ―Creo que ya puedes haber entendido mejor lo que te preguntaba hace

un momento, al inquirir sobre qué función es propia de cada cosa: si la que es la única que lo realiza, o si es la que, entre todas, lo realiza de la mejor manera.

―Lo entiendo ―respondió―, y también me parece que es esta última función la que es propia 353b de cada ocupación.

―¡Bien! ―continué―. ¿Y no te parece que también hay una virtud de cada ocu-pación, a la cual precisamente también se asignó alguna función? Vayamos de nue-vo, pues, sobre lo mismo: ¿decíamos que hay alguna función propia de los ojos?

―Hay.―¿Y esa función no es también virtud de los ojos?―Sí, también es virtud.

Platón, Trasímaco_VF.indd 81 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 83: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

82

T… dš; êtwn Ãn ti œrgon;Na….OÙkoàn kaˆ ¢ret»;Kaˆ ¢ret».T… d� p£ntwn pšri tîn ¥llwn; oÙc oÛtw;OÛtw.”Ece d»: «r' ¥n pote Ômmata tÕ aØtîn œrgon kalîj 353c ¢perg£sainto

m¾ œconta t¾n aØtîn o„ke…an ¢ret»n, ¢ll' ¢ntˆ tÁj ¢retÁj kak…an;Kaˆ pîj ¥n; œfh: tuflÒthta g¦r ‡swj lšgeij ¢ntˆ tÁj Ôyewj.“Htij, Ãn d' ™gè, aÙtîn ¹ ¢ret»: oÙ g£r pw toàto ™rwtî, ¢ll' e„ tÍ

o„ke…v m�n ¢retÍ tÕ aØtîn œrgon eâ ™rg£setai t¦ ™rgazÒmena, kak…v d� kakîj.

'Alhqšj, œfh, toàtÒ ge lšgeij.OÙkoàn kaˆ ðta sterÒmena tÁj aØtîn ¢retÁj kakîj tÕ aØtîn œrgon

¢perg£setai;P£nu ge.353d T…qemen oân kaˆ t«lla p£nta e„j tÕn aÙtÕn lÒgon;”Emoige doke‹.”Iqi d», met¦ taàta tÒde skšyai. yucÁj œstin ti œrgon Ö ¥llJ tîn

Ôntwn oÙd' ¨n ˜nˆ pr£xaij; oŒon tÕ toiÒnde: tÕ ™pimele‹sqai kaˆ ¥rcein kaˆ bouleÚesqai kaˆ t¦ toiaàta p£nta, œsq' ÓtJ ¥llJ À yucÍ dika…wj ¨n aÙt¦ ¢podo‹men kaˆ fa‹men ‡dia ™ke…nhj e�nai;

OÙdenˆ ¥llJ.T… d' aâ tÕ zÁn; oÙ yucÁj f»somen œrgon e�nai;M£list£ g', œfh.OÙkoàn kaˆ ¢ret»n famšn tina yucÁj e�nai;Famšn.353e ’Ar' oân pote, ð QrasÚmace, yuc¾ t¦ aØtÁj œrga eâ ¢perg£setai

steromšnh tÁj o„ke…aj ¢retÁj, À ¢dÚnaton;'AdÚnaton.'An£gkh ¥ra kakÍ yucÍ kakîj ¥rcein kaˆ ™pimele‹sqai, tÍ d� ¢gaqÍ

p£nta taàta eâ pr£ttein.'An£gkh.OÙkoàn ¢ret»n ge sunecwr»samen yucÁj e�nai dikaiosÚnhn, kak…an d�

¢dik…an;Sunecwr»samen g£r.`H m�n ¥ra dika…a yuc¾ kaˆ Ð d…kaioj ¢n¾r eâ bièsetai, kakîj d� Ð

¥dikoj.

Platón, Trasímaco_VF.indd 82 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 84: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

83

―¿Y, entonces, había alguna función propia de los oídos?―Sí.―¿Y acaso no es también su virtud?―También es su virtud.―¿Y en cuanto a todo lo demás? ¿No será igual?―Así es.―¡Ea, pues! ¿Acaso los ojos podrían realizar bien la función que les es propia

353c si no tienen la virtud que les es propia, sino, en lugar de ella, vicio?―¿Y cómo podrían? ―dijo―. Pues tal vez hablas de la ceguera en lugar de

la vista.―Hablo ―repliqué― de cualquiera que sea su virtud, pues todavía no pre-

gunto eso; sino si, con la virtud que les es propia, cumplirá bien su función lo que tenga que cumplir, y si lo cumplirá mal con el vicio.

―Es verdad ―afirmó― lo que dices.―¿Y no será que también los oídos cumplan mal su función si están privados

de su virtud?―Es cierto.353d ―¿Entonces, también dirigimos todas las demás cosas hacia el mismo

razonamiento?―Me parece.―¡Venga, pues! Además de lo anterior, analiza lo siguiente: ¿hay alguna fun-

ción propia del alma que no puedas hacer con ninguna otra cosa de las que exis-ten? Por ejemplo, ¿funciones como dirigir, gobernar, deliberar y todas las funcio-nes de ese tipo, se las podríamos conferir a alguna otra cosa que al alma y afirmar que son propias de ella?

―A ninguna otra cosa.―¿Y qué diremos, por otro lado, del vivir? ¿No afirmaremos que es función

propia del alma?―Completamente ―respondió.―¿Y no afirmamos que también hay una virtud propia del alma?―Lo afirmamos.353e ―¿Y habrá alguna vez, Trasímaco, que el alma realice bien sus funciones

estando privada de la virtud que le es propia, o será imposible?―Imposible.―Por lo tanto, es forzoso que el alma viciosa gobierne y dirija mal, en tanto

que el alma virtuosa hará bien todo esto.―Es forzoso.―¿Acaso no estuvimos de acuerdo en que la virtud del alma es la justicia, y

su vicio la injusticia?―Sí, estuvimos de acuerdo.―Por tanto, el alma justa y el hombre justo vivirán bien, y el injusto mal.

Platón, Trasímaco_VF.indd 83 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 85: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

84

Fa…netai, œfh, kat¦ tÕn sÕn lÒgon.354a 'All¦ m¾n Ó ge eâ zîn mak£riÒj te kaˆ eÙda…mwn, Ð d� m¾

t¢nant…a.Pîj g¦r oÜ;`O m�n d…kaioj ¥ra eÙda…mwn, Ð d' ¥dikoj ¥qlioj.”Estw, œfh.'All¦ m¾n ¥qliÒn ge e�nai oÙ lusitele‹, eÙda…mona dš.Pîj g¦r oÜ;OÙdšpot' ¥ra, ð mak£rie QrasÚmace, lusitelšsteron ¢dik…a

dikaiosÚnhj.Taàta d» soi, œfh, ð Sèkratej, eƒsti£sqw ™n to‹j Bendid…oij.`UpÕ soà ge, Ãn d' ™gè, ð QrasÚmace, ™peid» moi pr´oj ™gšnou kaˆ

calepa…nwn ™paÚsw. oÙ mšntoi kalîj ge eƒst…amai, 354b di' ™mautÕn ¢ll' oÙ di¦ sš: ¢ll' ésper oƒ l…cnoi toà ¢eˆ paraferomšnou ¢pogeÚontai ¡rp£zontej, prˆn toà protšrou metr…wj ¢polaàsai, kaˆ ™gè moi dokî oÛtw, prˆn Ö tÕ prîton ™skopoàmen eØre‹n, tÕ d…kaion Óti pot' ™st…n, ¢fšmenoj ™ke…nou ÐrmÁsai ™pˆ tÕ skšyasqai perˆ aÙtoà e‡te kak…a ™stˆn kaˆ ¢maq…a, e‡te sof…a kaˆ ¢ret». kaˆ ™mpesÒntoj aâ Ûsteron lÒgou, Óti lusitelšsteron ¹ ¢dik…a tÁj dikaiosÚnhj, oÙk ¢pescÒmhn tÕ m¾ oÙk ™pˆ toàto ™lqe‹n ¢p' ™ke…nou: éste moi nunˆ gšgonen ™k toà dialÒgou mhd�n 354c e„dšnai: ÐpÒte g¦r tÕ d…kaion m¾ o�da Ó ™stin, scolÍ e‡somai e‡te ¢ret» tij oâsa tugc£nei e‡te kaˆ oÜ, kaˆ pÒteron Ð œcwn aÙtÕ oÙk eÙda…mwn ™stˆn À eÙda…mwn.

Platón, Trasímaco_VF.indd 84 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 86: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

85

―Eso parece ―respondió―, según tu argumento.354a ―Y el que vive bien es feliz y próspero; pero, el que no, lo contrario.―¿Pues cómo no?―Entonces, el justo es próspero y el injusto es desgraciado.―Sea ―dijo.―Y no es ventajoso ser desgraciado, pero ser próspero sí lo es.―¿Pues cómo no?―Por lo tanto, oh dichoso Trasímaco, la injusticia nunca es más ventajosa que

la justicia.― Ya con esto, Sócrates, date un banquete en las fiestas de Bendis ―replicó.―En verdad te lo debo a ti, Trasímaco, puesto que te me has vuelto manso

y has cesado en tu violencia. Sin embargo no comí bien, 354b no por tu culpa, sino por la mía, pues igual que los golosos que comen siempre el manjar ávida-mente, sin antes disfrutar mesuradamente, así también me parece que yo, antes de descubrir qué es lo justo ―que buscábamos al principio―, apartándome de ello, me precipité al análisis sobre si es vicio e ignorancia, y si sabiduría y virtud. Y, a su vez, presentándose de pronto lo último del argumento, en cuanto a si es más ventajosa la injusticia que la justicia, no me detuve para llegar a esto, lejos de aquello. De manera que ahora, después del diálogo, me resulta 354c que no sé nada. Puesto que no sé qué es lo justo, menos aún sé si acierta a ser alguna virtud, ni si no; ni si el que lo posee es o no feliz.

Platón, Trasímaco_VF.indd 85 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 87: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

86

Platón, Trasímaco_VF.indd 86 25/07/2013 03:45:28 p.m.

• •••• . . •• -

Page 88: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

87

III. NOTAS

AL TEXTO GRIEGO

Platón, Trasímaco_VF.indd 87 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 89: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

88

327a

1 327a-328b. Sócrates describe cómo visitó el Pireo en compañía de Glaucón y fue instado por Polemarco y otros para aplazar su regreso a Atenas.

2 Katšbhn ktl. D.h., Comp., 25: “Ð d� Pl£twn toÝj ˜autoà dialÒgouj kten…zwn kaˆ bostruc…-zwn kaˆ p£nta trÒpon ¢naplškwn oÙ dišleipen �gdo»konta gegonëj œth: p©si g¦r d»pou to‹j filolÒgoij gnèrima t¦ perˆ tÁj filopon…aj t¢ndrÕj ƒstoroÚmena t£ te ¥lla kaˆ d¾ kaˆ t¦ perˆ t¾n dšlton, ¿n teleut»santoj aÙtoà lšgousin eØreqÁnai poik…lwj metakeimšnhn t¾n ¢rc¾n tÁj Polite…aj œcousan t»nde “Katšbhn cq�j e„j Peirai© met¦ GlaÚkwnoj toà Ar…stwnoj” (Platón no cesó, ni cuando tenía 80 años, de peinar y ondular sus diálogos y de remodelarlos en todos los sentidos. Seguramente todo filólogo está familiarizado con las historias acerca de la pasión de Platón por esforzarse, especialmente aquella sobre la tablilla que dicen que fue hallada después de su muerte con el inicio de la República: “Ayer bajé al Pireo junto a Glaucón, el hijo de Aristón”, dispuesto en órdenes minuciosamente variables). Cf. también Quint., Inst., VIII, 6, 64, y D.L., III, 37.

3 tÍ qeù. ¿Qué diosa? ¿Bendis o Atenea? El festival es la Bendideia (R., 354a) y qui-zá es más seguro estar de acuerdo con el punto de vista usual de que es a bendis a la que aquí se refiere. “Alii Minervam intelligunt, quae vulgo ¹ qeÒj apellabatur; neque mihi videtur Socrates in ista Panathenaeorum propinquitate de Minerva veneranda cogitare non potuisse: sed quod simpliciter t¾n ˜ort¾n dicit, numina diversa statuere non sinit” (Schneider). Se sabe de un templo de Bendis en el Pireo en 403 a.C., por Jenofonte en HG, II, 4, 11: t¾n ÐdÕn ¿ fšrei prÒj te tÕ ƒerÕn tÁj Mounic…aj Artšmidoj kaˆ tÕ Bend…deion (“el camino que conduce al templo de Ártemis de Muniquia y al santuario de bendis”).

4 kaˆ. Para Denniston, es un ka… responsivo, pero es un raro caso en el que, en lugar de señalar el contenido del contexto que lo antecede, señala el del que lo sigue: “y también porque quería ver de qué manera celebrarían la fiesta”. s

5 nàn prîton. Quizá 410 a.C.6 oân es, a decir de Denniston, aquí y en R., 327b y 327c, una partícula de enlace que,

por tratarse de un texto en prosa, es casi puramente temporal y marca una nueva etapa en la sucesión de los hechos; propone para su traducción ‘well’, ‘now’. Sin embargo, considero que aquí y en 327b ya la puntuación en castellano prescinde de la necesidad de traducirla y establece claramente un nuevo hecho. En 327c, donde sí me parece necesario que se aclare una nueva etapa, traduzco ‘pero’, que en español también transmite el matiz referido por Denniston, sobre todo al tratarse del inicio de una frase. s

7 oƒ Qr´kej. Probablemente otros residentes (opuestos a los ™picèrioi o nativos), que vivían por propósitos comerciales en el Pireo, el cual siempre concentró una gran mezcla de población extranjera. Era parte de la política ateniense animar a los comerciantes permitié-ndoles practicar sus propios cultos (Foucart, Des associations religieuses chez les Grecs, p. 131). Foucart sostiene que el culto a la diosa tracia bendis fue llevado al Pireo por los mercaderes tracios (p. 84). Otros han supuesto que oƒ Qr´kej se refiere a los enviados de Tracia, o a mercenarios tracios, los sobrevivientes de aquellos que fueron a Atenas en el 414 a.C. (Th., VII, 27); sin embargo, el otro punto de vista es más probable.

Platón, Trasímaco_VF.indd 88 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 90: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

89

327b

8 tÕ ¥stu o ¥stu es común para Atenas misma, en contraposición al Pireo.9 aÙtÕj. ‘ipse’ ‘erus’ ‘el amo’, como frecuentemente: cf. e.g. Prt., 314d: oÙ scol¾

aÙtù y el pitagórico aÙtÕj œfa. Con el deíctico oátoj, cf. Smp., 175a: Swkr£thj oátoj―›sthken, Sócrates ahí―se quedó plantado.

10 ¢ll¦ perimšnete. Según Denniston este uso de ¢ll£ con imperativo (usualmente) en segunda persona entra en la categoría de ‘órdenes’ y ‘exhortaciones’ y explica que en este tipo de casos puede combatir la indecisión o renuencia de otra persona, aunque expresa más un rompimiento en el pensamiento o, más específicamente, una transición de argumentos para una acción a la declaración de dicha acción. ¢ll£ ocurre, en este sentido, usualmente cerca del final de un discurso, como un cierre y llamamiento final. Este uso es muy raro en oratoria, quizá por ser de un tono más íntimo. En español es algo así como ‘anda’.

328a

11 lamp£j era el nombre oficial para designar la carrera con antorchas.12 lamp£j era ‘antorcha’, incluso en griego clásico; en este caso, Platón debió haber

escogido usar lamp£dion porque acaba de usar lamp£j en un sentido distinto.13 Esto demuestra que la carrera con antorchas en cuestión era del mismo tipo que la

aludida en hdt., VIII, 98, en honor a hefesto: la competición no era entre un individuo y otro, sino entre diferentes líneas de competidores; la antorcha pasaba de hombre a hom-bre. La victoria recaía en la cadena cuya antorcha, todavía ardiendo, alcanzaba primero la meta. La figura en Lg., 776b se refiere al mismo tipo de carrera. Platón en ningún lugar se refiere a la forma simple descrita por Pausanias (I, 30, 2), en la que un individuo competía contra otro.

14 ¥xion qe£sasqai. Las canciones y los bailes eran las características principales en una pannuc…j. Cf. S., Ant., 1146-1152 y E., Heracl., 781-783: ¢nemÒenti d ™p ÔcqJ / �lolÚgmata pannuc…oij ØpÕ parqšnwn „ace‹ podîn krÒtoisin (“sobre la ventosa loma [la Acrópolis] / gritos agudos resuenan la noche entera bajo el batir de pies de las doncellas” [en honor de Atenea en las Panateneas]).

15 ™xanasthsÒmeqa ktl. La promesa no se cumple en ningún momento.

328b

16 m¾ ¥llwj poie‹te. Schanz (Novae Comm. Plat., p. 25) hace notar que esta frase, bastante frecuente en Platón, siempre ocurre en combinación con una orden positiva (aquí mšnete), excepto en R., 369b.

17 e„j toà Polem£rcou. Polemarco era más viejo que Lisias (cf. infra 331d), y se puede inferir que, para este momento, Céfalo vivía con él. Lisias probablemente vivió en esta época en una casa de su propiedad en el Pireo, tal como en el 404 a.C. (Lys., 12, 8). hay que notar que Lisias es mencionado junto con los visitantes, en contraste con Céfalo (Ãn d œndon ktl. ―tequkëj g¦r ™tÚgcanen ™n tÍ aÙlÍ).

Platón, Trasímaco_VF.indd 89 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 91: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

90

328c

18 Según Pabón y F. Galiano, la corona era usada por los que sacrificaban; el dios a quien Céfalo aquí sacrifica es el zeus del hogar, cuyo altar solía estar en el patio. s

19 proskefala…ou te kaˆ d…frou: virtualmente una endíadis, como hartman obser-va, comparando con Il., IX, 200: eŒsen d ™n klismo‹si t£phs… te porfuršoisin (“y los hizo sentar en sillones y tapetes purpúreos”). Es un poco descabellado suponer (con hartman) que, por esta imagen, Platón estuviera pensando en el anciano Néstor sentado entre sus hijos (Od., III, 32). tinoj agrega un toque de vaguedad: “una suerte de combi-nación entre cojín y silla” (Tucker).

20 tequkëj g¦r explica ™stefanwmšnoj: “coronati sacrificabant, ut satis constat”, comenta Stallbaum. El dios a quien Céfalo ha estado sacrificando era sin duda ZeÝj ˜rke‹oj, cuyo altar estaba en la aÙl».

328d

21 sÚnisqi puede ser el imperativo de sÚneimi (‘estar con’, ‘reunirse con’), o bien, de sÚnoida (‘compartir el conocimiento de algo con alguien’). Prefiero, con Ast, la lectura de sÚnoida, que se ajusta mejor a la oración que antecede y traduzco “comparte tu conoci-miento con estos jóvenes”. s

328e

22 trace‹a kaˆ calep» ktl. El lenguaje (como observa Ast) quizás está sugerido por hes., Op., 290-292: makrÕj d� kaˆ Ôrqioj o�moj ™j aÙt¾n / kaˆ trhcÝj tÕ prîton: ™p¾n d e„j ¥kron †khtai, / ·hid…h d¾ œpeita pšlei, calep» per ™oàsa (alto y escar-pado [es] el camino hacia ella [la virtud] / y áspero al principio; pero cuando se alcanza la cima, / fácil entonces se vuelve, por muy difícil que sea).

23 ™pˆ g»raoj oÙdù. La frase ocurre primero en la Ilíada (XXII, 60 y XXIV, 487) para indicar el límite natural de la vida del hombre. Céfalo es m£la presbÚthj (328c). El mismo significado se ajusta también a Od., XV, 246: oÙd †keto g»raoj oÙdÒn; 348: Ön katšleipen „ën ™pˆ g»raoj oÙdù; y XXIII, 212: kaˆ g»raoj oÙdÕn ƒkšsqai; h.Hom., h.Ven., 106; hes., Op., 331; hdt., III, 14.

24 ™xaggšlleij: como el ™x£ggelloj en tragedia, Céfalo es el portador de noticias detrás de la cortina.

329a

25 diasózontej t¾n palai¦n paroim…an. Cf. Phdr., 240c: ¼lika... tšrpein tÕn ¼lika (“el de una edad divierte al de su edad”). También, cf. Od., XVII, 217-218: nàn m�n d¾ m£la p£gcu kakÕj kakÕn ¹ghl£zei, / æj a„eˆ tÕn Ðmo‹on ¥gei qeÕj æj tÕn Ðmo‹on (“ahora realmente el malo al malo arrastra, / como siempre al igual lleva el dios con su igual); Pl., Ly., 214a; Grg., 510b; Smp., 195b; y Arist., EN, VIII, 1156b, 20. s

26 oÙd� zîntej. Cf. S., Ant., 1165-1167: t¦j g¦r ¹don¦j / Ótan prodîsin ¥ndrej,

Platón, Trasímaco_VF.indd 90 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 92: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

91

oÙ t…qhm ™gë / zÁn toàton, ¢ll œmyucon ¹goàmai nekrÒn (“pues, si a los pla-ceres / renuncian los hombres, no considero yo / [que sea] esto vivir, pues más bien lo considero un cadáver con vida”). Cf. también Mimn., I, 1, ss.; Simon., 71; y E., Fr., 1065. Sentimientos similares son muy comunes en toda la literatura griega, especialmente en poesía.

329c

27 œti oŒÒj te e� gunaikˆ sugg…gnesqai. En materias como ésta, el realismo griego llama al pan pan y al vino vino. A pesar de la anécdota narrada aquí, pocos escritores han pintado escenas sobre la vejez más tristes que las de Sófocles, por ejemplo en OC, 1224-1238. Más acorde con el presente pasaje es S., Fr., 688.

28 pant£pasin ktl. La sorprendente iteración está acorde con la edad y la seriedad del que habla: cf. 331a, b.

329d

29 ™sti. Adam sostiene que el asíndeton que precede a despotîn es habitual en las cláusulas explicativas y por ello prefiere fijar (como Slings) ™sti que œsti: “el signifi-cado ‘es posible’ no es apropiado y requeriría ¢phllagÁnai en lugar de ¢phll£cqai”. Traduce “it is the deliverance once and for all from tyrants full many and furious”, aduciendo que el sujeto gramatical, como en inglés, sigue siendo vago y que está entre ™peid¦n―cal£swsin. Para el uso de œsti recomienda revisar Pl., Euthphr., 2d: fa…neta… moi―¥rcesqai �rqîj: �rqîj g£r ™sti tîn nšwn prîton ™pimelhqÁnai. Y termina: “el acento de la oración recae en pollîn y mainomšnwn y no en ™sti”. El punto de vista de la vejez presentado aquí recuerda la melšth qan£tou del Fedón. Cf. Pl., Phd., 81a.

30 eÜkoloi. Como el mismo Sófocles, en palabras de Aristófanes: Ð d eÜkoloj m�n ™nq£d, eÜkoloj d ™ke‹ (“él, en cambio, de buen humor por aquí, de buen humor por allá”) (Ar., Ra., 82).

31 Céfalo está notablemente emocionado por la oportunidad de hablar con Sócrates. Esto, aunque lo diga explícitamente el mismo Céfalo cuando recibe a Sócrates, también es evidente en la manera en que él habla: la mayoría de las oraciones en el inicio de la exposición de Céfalo están unidas por ka…, cuyo constante uso hace pensar que Platón quiso deliberadamente imprimir a la forma de su diálogo la emoción de la que era presa Céfalo. s

329e

32 ™k…noun. kine‹n, despertar, estimular, es un tecnicismo en el dialecto socrático para indicar la estimulación del intelecto mediante la interrogación: cf. Lys., 223a; X., Mem., IV, 2, 2. Cf. también Ar., Nu., 745.

33 oÙ mšntoi ge. La colocación mšntoi ge, que raramente ocurre en buen griego, es condenada por Porson (en E., Med., 675) y por otros. En Platón, tal disposición se encuentra sólo aquí y en Cra., 424c y Sis., 388a. Quizá quepa recordar que quien habla,

Platón, Trasímaco_VF.indd 91 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 93: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

92

Céfalo, no era nativo de Atenas.34 tÕ toà Qemistoklšouj. La historia, de la manera en que es contada por hdt., VIII, 125

probablemente es más cierta, aunque menos mordaz: `Wj d� ™k tÁj Lakeda…monoj ¢p…keto [sc. QhmistoklÁj] ™j t¦j Aq»naj, ™nqaàta TimÒdhmoj Afidna‹oj―fqÒnJ katamargšwn ™ne…kee tÕn Qemistoklša―æj di¦ t¦j Aq»naj œcoi t¦ gšrea t¦ par¦ Lakedaimon…wn, ¢ll oÙ di ˜wutÒn. `O d�―e�pe: OÛtw œcei toi: oÜt ¨n ™gë ™ën Belbin…thj ™tim»qhn oÛtw prÕj Spartihtšwn, oÜt ¨n sÚ, ênqrwpe, ™ën Aqhna‹oj. (“Pero cuando Temístocles volvió de Lacedemonia a Atenas, allí Timodemo de Afidna, estando loco de envidia, reprochaba a Temístocles que gracias a Atenas tuviera los regalos de los lacedemonios, y no por sí mismo. Y éste le dijo: ‘así están las cosas: si yo fuera de belbina [una pequeña isla a unos 3 km. al sur de Sunión] no habría sido honrado de esta manera por los espartanos; y tú, hombre, ni aunque fueras ateniense’”.) La versión platónica, en la cual belbina se ha convertido en Serifos y Temístocles en detractor de un serifio, después de todo concuerda en la zona geográfica.

330a

35 Aqhna‹oj es, sorprendentemente, un ¤pax del corpus platónico. s36 kaˆ to‹j d¾. ka… es ‘también’ y d» ilativo.

330b

37 El dativo arcaico en -oisi es usado por Platón muy frecuentemente. Tan sólo en la República recurre a él en 345e, 388d, 389b, 468d (citando a Homero en Il., VIII, 321-322), 560e, 564c, 607b (-aisi) (poético). En este pasaje en particular la terminación arcaica encaja con la edad del interlocutor, pero hay que recordar que el estilo de Platón (por lo menos en sus diálogos más maduros) no es una mera reproducción del ático ver-náculo sino también, en no menor medida, un lenguaje literario en el que los jonicismos y las formas poéticas y arcaicas son empleadas ocasionalmente. Hirzel (Der Dialog, I, pp. 246-250) da razones de por qué preservar esa suerte de koin¾ di£lektoj, asemeján-dose al dialecto de heródoto, que de hecho era hablado en ciertos círculos cultos de la Atenas de Pericles, por ejemplo por Anaxágoras y su grupo, por los sofistas jónicos y sus seguidores, etc., y algunos de los jonicismos platónicos pueden haber sido heredados de esta fuente.

330c

38 ésper g¦r oƒ poihtaˆ t¦ aØtîn poi»mata kaˆ oƒ patšrej toÝj pa‹daj ¢ga-pîsin. No es accidental que Platón coloque a “los poetas que aman a sus poemas” en el primer lugar de la comparación, antes que “los padres que aman a sus hijos”. Según Diógenes Laercio (III, 5), antes de conocer a Sócrates, Platón compuso ditirambos, poe-mas líricos y tragedias. Es notable y muy revelador que los poetas y sus poemas, para Platón, estén por encima de los padres, los hijos, los ricos y las riquezas. s

39 suggenšsqai. “Estar con” en el sentido de interacción social: “tratar con”, “estar de

Platón, Trasímaco_VF.indd 92 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 94: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

93

acuerdo con”, como en Ap., 41a.

330d

40 ™peid£n―teleut»sein: “Cuando un hombre enfrenta el pensamiento de que ha de morir”.

330e

41 ¢dik»santa―didÒnai d…khn. Platón es aficionado a este juego verbal; cf. Euthphr., 8e: tù ge ¢dikoànti dotšon d…khn. El que no hace justicia en los actos, debe hacer jus-ticia en el castigo, para que la leyenda de la justicia pueda estar completada. Nótese que tenemos aquí, en ¢dik…a y d…kh, la primera alusión casual al tema de la República.

42 kaˆ ™k tîn Ûpnwn ktl. ka… es ‘tanto’, no ‘y’, y justifica a kaˆ zÍ: “frecuentemente despierta de sus sueños lleno de miedo, tal como los niños, y vive con una mala esperanza”.

331a

43 ¹de‹a―ghrotrÒfoj: ¹de‹a es sugerido por el gluke‹a de Píndaro, y kaˆ ¢gaq¾, como aparece aquí, no es parte de la cita, sino que va con ™lpˆj y está añadida por Platón en contraste con met¦ kakÁj ™lp…doj.

44 ¢t£lloisa ktl. ¢t£llw es usado para criar a los niños, y ayuda a la idea de ghro-trÒfoj: dˆj pa‹dej oƒ gšrontej. No está claro cómo puede ser ordenado el fragmento, ni a qué clase de poemas de Píndaro pertenece.

45 eâ oân―sfÒdra. El énfasis está bastante de acuerdo con la edad de Céfalo y su carácter.

331b

46 �fe…lonta―qeù qus…aj tin¦j. Phd., 118a: e�pen, Ö d¾ teleuta‹on ™fqšgxato, ð Kr…twn, œfh, tù Asklhpiù Ñfe…lomen ¢lektruÒna: ¢ll¦ ¢pÒdote kaˆ m¾ ¢mel»shte (dijo, y fue lo último que habló: Critón, le debemos un gallo a Asclepio, así que págaselo y no lo descuides). La riqueza es, desde el punto de vista de Céfalo, la in-dispensable corhg…a ¢retÁj.

47 ¢ll¦ ge žn ¢nq ̃ nÕj. ¢ll£ ge es extremadamente raro en prosa ática: en el corpus platónico ocurre aquí y en R., 543c, Phd., 86e, Hp.Ma., 287b, Phdr., 262a y Phd., 116d. El significado es “aún así”, originalmente “sí, pero”. Quizá también haya un motivo dra-mático para poner ¢ll£ ge en la boca de Céfalo (vid. nota a oÙ mšntoi ge en R. 329e). La frase idiomática žn ¢nq ˜nÕj (“poniendo una cosa contra la otra”) parece depender para su fuerza peculiar (como mÒnoj mÒnJ y semejantes) de la yuxtaposición de sus dos partes: cf. Phlb., 63b (žn ¢nq ÜnÒj) y Lg., 705b (¢nq ˜nÕj ›n).

48 oÙk ™l£ciston no es adverbial, sino que pertenece a toàto: “poniendo una cosa contra la otra, yo no atribuiría poco a esto como la mayor utilidad del dinero para un hombre con inteligencia”. El énfasis es característico: cf. R., 329c y 331a.

Platón, Trasímaco_VF.indd 93 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 95: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

94

331c

49 331c, d. La pregunta “¿Qué es justicia?” es planteada por primera vez. ¿Es sim-plemente decir la verdad y pagar lo que uno debe? Polemarco sucede a Céfalo en la conversación.

50 t¾n ¢l»qeian ktl. Esta teoría de la justicia o de lo justo es deducida por las pala-bras de Céfalo: tÕ g¦r mhd� ¥kont£ tina ™xapatÁsai À yeÚsasqai siendo generali-zado en ¢l»qeian (verdad, cf. infra t¢lhqÁ lšgein), y mhd aâ Ñfe…lonta À qeù qus…aj tin¦j À ¢nqrèpJ cr»mata en ¢podidÒnai ¥n t…j ti par£ tou l£bV. Cf. Mimn., Fr., 8: ¢lhqe…h d� paršstw / soˆ kaˆ ™mo…, p£ntwn crÁma dikaiÒtaton (“y que la verdad, la riqueza más justa de todas, nos asista tanto a ti como a mí”). Son simplemente la Verdad y la honestidad, los dos principales ingredientes en la concepción popular de la moralidad.

51 ¡plîj oÛtwj. “bastante, sin calificación”. Este oÛtwj idiomático es común con adverbios como ·vd…wj, e„kÍ, ¡plîj, nàn, ™xa…fnhj. Cf. R., 377b y 378a.

52 oŒon toiÒnde lšgw. Similares puntos de casuística son planteados en la conversa-ción entre Sócrates y Eutidemo en X., Mem., IV, 2.

331e

53 331e―332b. La segunda parte de la definición de justicia que Sócrates dedujo de los comentarios de Céfalo ahora es reanudada y discutida en la forma en que era expresada por Simónides ―“devolver a cada uno lo que se le debe”. En esta sección, Sócrates se limita a obtener el significado de “lo que se debe”. Mientras sea entre amigos, es algo bueno; pero entre enemigos, es algo malo. En términos generales es eso que es conve-niente o apropiado. Simónides de hecho se refería a que la justicia consiste en hacer el bien a los amigos y el mal a los enemigos.

54 dikaiosÚnh. Merece ser destacado que dikaiosÚnh aquí se refiere al entero deber del hombre para con sus iguales, mientras que ÐsiÒthj es la conducta correcta en rela-ción con los dioses. De manera generalizada, los griegos entendían la palabra en este am-plio sentido, cf. Thgn., 147; e incluso en el estudio científico de la ética, la palabra todavía conservó esta amplia connotación, junto con sus significados más específicos (Arist., EN, V, 3, 1129b). La visión de que la justicia consiste en hacer el bien a los amigos y en hacer daño a los enemigos, es un fiel reflejo de la extendida moralidad griega. Está puesta en boca de Simónides como representante de los poetas, con cuyos escritos se educaba a los jóvenes: cf. Prt., 316d, 325e, 338e. Como ilustraciones típicas se puede citar: hes., Op., 707 ss.; Sol., 13, 5; Thgn., 337; Archil., Fr., 65; Pi., P., 2, 83-85; A., Pr., 1041; S., Ant., 643; E., Med., 807-810; Menón en Pl., Men., 71e: aÛth ™stˆn ¢ndrÕj ¢ret», ƒkanÕn e�nai t¦ tÁj pÒlewj pr£ttein, kaˆ pr£ttonta toÝj m�n f…louj eâ poie‹n, toÝj d ™cqroÝj kakîj (“ésta es la virtud del hombre: ser capaz de manejar los asuntos del Estado y, al manejarlos, por un lado hacer el bien a los amigos y, por el otro, hacer el mal a los enemigos”); cf. también Pl., Cri., 49b y X., Cyr., I, 6, 31. El mismo Sócrates en X., Mem., II, 3, 14 representa el mismo principio de la manera en que es generalmente acep-tado en Grecia: kaˆ m¾n ple…stou ge doke‹ ¢n¾r ™pa…nou ¥xioj e�nai, Öj ¨n fq£nV

Platón, Trasímaco_VF.indd 94 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 96: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

95

toÝj m�n polem…ouj kakîj poiîn, toÝj d� f…louj eÙergetîn (“y, sin embargo, pa-rece ser digno de la más grande aprobación el hombre que, por un lado, hace el mal a sus enemigos y que, por el otro, hace el bien a sus amigos”). Estas referencias, que pueden ser fácilmente multiplicadas, no muestran que Platón está refutando específicamente a jenofonte, sino que está criticando toda una visión universal. Platón fue el primer griego que protestó contra la doctrina y sostuvo su protesta con argumentos trazados a partir de una visión más elevada de la naturaleza y del trabajo del hombre.

55 t¦ �feilÒmena―™sti. Probablemente es un dicho común atribuido a Simónides; sin embargo, no hay nada semejante en sus fragmentos. Las palabras no presumen ser una definición de la justicia; si lo fueran, tÒ aparecería inmediatamente antes de d…kaion. No es probable que el mismo Simónides explicara este particular dicho como lo hace Polemarco, aunque él podría no haber desaprobado la explicación. En X., Hier., II, 2 es representado diciendo que los tiranos son ƒkanètatoi―kakîsai m�n ™cqroÚj, ÑnÁsai d� f…louj. Las palabras de Sócrates sÝ mšn, ð Polšmarce, ‡swj gignèskeij, ™gë d� ¢gnoî tienden a fijar la responsabilidad de la explicación sólo en Polemarco. Probablemente Simónides (si el dicho es suyo) quiso decir no más que se debe “dar al César lo que es del César”. Platón virtualmente confiesa en 332b que su interpretación es forzada.

56 œmoige: dicho con confianza, mientras que Simwn…dV ge con énfasis y algo de burla: contigo uno podría estar en desacuerdo, pero no con Simónides.

57 sofÕj―qe‹oj. Cf. Prt., 315e. sofÒj y qe‹oj eran palabras de moda para elogiar: en la boca de Sócrates son generalmente irónicas. La propia connotación de Platón de la palabra qe‹oj nos la da en Men., 99c: oÙkoàn, ð Mšnwn, ¥xion toÚtouj qe…ouj kale‹n toÝj ¥ndraj, o†tinej noàn m¾ œcontej poll¦ kaˆ meg£la katorqoàsin ïn pr£ttousi kaˆ lšgousin; Orqîj ¨n kalo‹men qe…ouj te, oÞj nàn d¾ ™lšgomen crhsmJdoÝj kaˆ m£nteij kaˆ toÝj poihtikoÝj ¤pantaj: kaˆ toÝj politikoÝj oÙc ¼kista toÚtwn fa‹men ¨n qe…ouj te e�nai kaˆ ™nqousi£zein, ™p…pnouj Ôntaj kaˆ katecomšnouj ™k toà qeoà, Ótan katorqîsi lšgontej poll¦ kaˆ meg£la pr£gmata, mhd�n e„dÒtej ïn lšgousi (“¿Entonces, Menón, es conveniente llamar ‘divinos’ a estos hombres, quienes, no teniendo entendimiento, erigen muchas y muy grandes cosas en lo que hacen y dicen? Llamaríamos correctamente ‘divinos’ a los que hace un momento decíamos: vates, adivinos y a todos los poetas; y también a los políticos, no menos que de éstos podríamos decir que son divinos y están llenos de dios, pues son inspirados y poseídos por la divinidad, cuando, hablando, levantan muchas y muy grandes empresas, sin saber nada de lo que dicen”).

58 parakataqemšnou ktl. Cf. X., Cyr., I, 6, 31, ss.59 ÐtJoàn debe ser tomado con parakataqemšnou y no con ¢paitoànti.

332a

60 manq£nw―Óti. Óti es ‘porque’ y no ‘que’, como siempre que Platón usa esta frase; cf. Euthphr., 3b, 9b y R., 402e, 568e. En cuanto a la opinión, cf. X., Mem., IV, 2, 17, ss.

Platón, Trasímaco_VF.indd 95 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 97: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

96

332b

61 pros»kei. �feilÒmenon ha sido, así, equiparado con prosÁkon por los significados de los casos especiales tÕ to‹j f…loij �feilÒmenon y tÕ to‹j ™cqro‹j �feilÒmenon. tÕ prosÁkon es un término más general y es la palabra habitual en griego clásico para ‘conducta correcta’ o ‘deber’ (como los griegos lo concebían); el estoico kaqÁkon es usado por los buenos autores muy rara vez con este sentido.

62 ºin…xato―poihtikîj. Tht., 194c: tÕ tÁj yucÁj kšar, Ö œfh “Omhroj a„nittÒmenoj t¾n toà khroà ÐmoiÒthta (“el corazón del alma, al que Homero llamó así para insinuar enigmáticamente su semejanza con la cera”). El presente pasaje no es más serio de lo que es en el Teeteto: Platón sabía que Simónides simplemente quiso decir “es justo dar lo que se debe”.

332c

63 ¢ll¦ t… o‡ei; es una pregunta retórica, que no necesita ni recibe respuesta, como t… m»n; y t… m¾n doke‹j; (Tht., 162b). Es equivalente a ‘por supuesto’. Para el uso de t…, Stallbaum compara Grg., 480b: t… g¦r d¾ fîmen; donde tampoco hay respuesta.

64 �feilÒmenon kaˆ prosÁkon. Es característico de Platón combinar la cosa explicada y la explicación misma de esta manera. Aquí, �feilÒmenon es necesario para posibilitar a Simónides a reconocer su propio dicho.

65 „atrik¾―mageirik¾. En Grg., 463a, ss., Platón rechaza el nombre de ‘arte’ para �yopoiik»: no es sino una ™mpeir…a o trib», una suerte de bastarda adjunta a „atrik», como kommwtik» lo es a gumnastik». Aquí, donde se requiere menos precisión, ambas son consideradas como tšcnai.

332d

66 tšcnh dikaiosÚnh. El punto de vista socrático de que la justicia es un arte ―que domina toda la conversación con Polemarco― es introducido de manera totalmente ac-cidental.

67 tÕ―lšgei. Cf. X., Hier., II, 2, citado antes, en 331e.

332e

68 kubern»thj. Platón se refiere al que guía, conduce, dirige el barco, ya se entienda como ‘timonel’, ‘gobernador’ o como ‘capitán’, término que prefiero, porque abarca las implicaciones tanto de líder como de experto en peligros del mar y jefe de los marinos o de los que van a bordo de la nave o ‘navegantes’. Platón mismo explica qué entiende él por kubern»thj en 341d. s

333a

69 sumbÒlaia son contratos donde hay dinero de por medio. Polemarco (como en e„j

Platón, Trasímaco_VF.indd 96 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 98: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

97

¢rgur…ou en 333b), en armonía con el significado natural del dicho de Simónides, piensa primero en los tratos pecuniarios como la esfera donde la dikaiosÚnh actúa. Sócrates sustituye por sumbÒlaia el término más general koinwn»mata, a fin de introducir una vez más la analogía de las artes.

333c

70 parakataqšsqai kaˆ sîn e�nai. La doble expresión es necesaria para explicar koinÍ crÁsqai: la koinwn…a se plantea porque uno deposita el dinero y el otro lo man-tiene a salvo.

71 ¥crhston―cr»simoj. ¥crhstoj fluctúa entre “no utilizado” e “inútil”: este último sentido es predominante aquí y da un tono epigramático a la oración (vid. 333d: ™n m�n cr»sei ¥crhstoj, ™n d� ¢crhst…v cr»simoj). Es notable que Platón no tome en cuenta la posibilidad del dinero que es depositado para generar intereses: en este caso no podría decirse que el dinero es inútil.

333d

72 kaˆ koinÍ kaˆ „d…v: no debe entenderse “para lo individual y para el Estado”, sino “tanto en los tratos con otros, como en los asuntos personales”. Las palabras kaˆ „d…v son, estrictamente hablando, irrelevantes, porque es koinwn»mata (en el más amplio sentido) lo que nos ocupa. Deben ser consideradas solamente como una amplificación retórica para dar énfasis.

73 ¢mpelourgik» es un ¤pax del corpus platónico. Ast lo define como ‘ars vitium colendarum’; en mi traducción es ‘viticultura’. s

333e

74 Con el verbo tugc£nw y con otros pocos (lanq£nw y fq£nw), el participio (en este caso ×n) contiene la idea principal y es frecuentemente representado en la traducción por el verbo finito con una frase adverbial; así, ×n tugc£nei podría traducirse como “es por casualidad”, “es por suerte”, “sucede ser”. s

75 oátoj kaˆ ful£xasqai. Porque el conocimiento de cualquier cosa implica también el conocimiento de su opuesto, de acuerdo con el usual punto de vista socrático. Vid. Phd., 97d: oÙd�n ¥llo skope‹n pros»kein ¥nqrwpon―¢ll À tÕ ¥riston kaˆ tÕ bšltiston: ¢nagka‹on d� e�nai tÕn aÙtÕn toàton kaˆ tÕ ce‹ron e„dšnai (“no con-viene a un hombre examinar otra cosa que no sea lo mejor y lo óptimo; y forzoso es que este mismo conozca también lo peor”), Chrm., 166e, Hp.Mi., 367a, ss.

76 ful£xasqai ktl. El argumento es el siguiente: 1) aquel que puede pat£xai, puede ful£xasqai; 2) el que puede ful£xasqai (nÒson), puede laqe‹n ™mpoi»saj (nÒson); 3) el que puede klšyai (t¦ tîn polem…wn), es un buen fÚlax de un campamento mi-litar. De este modo, el predicado de cada paso en el argumento corresponde al sujeto del paso siguiente: para laqe‹n ™mpoi»saj (nÒson) debe tomarse como paralelo a klšyai (t¦ tîn polem…wn). El argumento es poco sólido, y no tiene la intención de ser serio,

Platón, Trasímaco_VF.indd 97 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 99: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

98

pero es suficiente para dejar perplejo a Polemarco.77 Uso muy común de lanq£nw, en infinitivo (laqe‹n) acompañado de un partici-

pio (™mpoi»saj); se traduce el participio por un verbo y lanq£nw se expresa por un adverbio: “desprevenido”, “sin ser observado”; así, se traduciría: “producirla, pasando inadvertido”. s

334a

78 stratopšdou ge ktl. El strategÒj debe ser tanto fulaktikÒj te kaˆ klšpthj, de acuerdo con Sócrates en X., Mem., III, 1, 6.

79 fër. Cf. infra, 334a, n. s80 klšptein y klšmma se usaban (especialmente por los espartanos) para referirse a

operaciones militares que involucraban sorpresa y sigilo. Cf. Th., V, 9, 5.81 klšpthj es una palabra rara en Platón. A pesar de ello, en este diálogo la utiliza,

además de en este pasaje, en 344b, 347b y 351c; luego, en la República, sólo la vuelve a usar en 552d y en Lg., 857a. Los otros términos, en el griego de Platón, para designar a un ‘ladrón’ son lVst»j (sólo utilizado en R., 351c; Grg., 507e; Lg., 823b, 831e; y Plt., 298d), toicwrÚcoj (R., 344b y Lg., 831e), fèr, que es aún más raro en el corpus platónico: R., 334a y Lg., 874b. La abundancia de asociaciones del ¥dikoj con el klšpthj hacen pensar que, aunque no lo defina ni claramente lo afirme, en efecto para Platón el ladrón es necesariamente injusto, y viceversa. Lo mismo vale a continuación para kleptikÒj y kleptosÚnh, que son ¤pax del corpus platónico. s

82 klšpthj―¢napšfantai. Cf. Hp.Mi., 365c, ss., donde esta opinión es elaborada extensamente; ib., 369b: ¢napšfantai Ð aÙtÕj ín yeud»j te kaˆ ¢lhq»j (“se revela como lo mismo tanto el mentiroso como el veraz”); y X., Mem., IV, 2, 20, ss. ¢napšfanta expresa un resultado inesperado, aquí una paradoja. Como Ð ̃ kën ¡mart£nwn ¢me…nwn, la conclusión es una inferencia lógica a partir de la identificación socrática de la virtud y el conocimiento, hecha sin consideración de la experiencia.

334b

83 ¢gap´. hace referencia al ™sqlÒn de Od., XIX, 395-396: mhtrÕj ˜Áj patšr ™sqlÒn, Öj ¢nqrèpouj ™kškasto / kleptosÚnV q ÓrkJ te (“ilustre padre de su ma-dre, quien entre los hombres sobresalía / por el robo y el perjurio”).

84 doke‹ tiene doble función, primero con toàto y luego con dikaiosÚnh.85 toàto―œti. Así Eutifrón, en Euthphr., 15b, remonta a su primera definición de

piedad (ib., 6e) después de haber sido refutado por Sócrates.

334c

86 f…louj d� lšgeij ktl. El mismo estilo de argumento se repite en 339b, ss. Cf. también Hp.Ma., 284d.

Platón, Trasímaco_VF.indd 98 25/07/2013 03:45:28 p.m.

Page 100: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

99

334d

87 oŒoi m¾ ¢dike‹n. oŒoj con infinitivo significa “ser capaz”. Vid. también infra 336e. s

88 Ósoi ktl. “A cuantos se equivocaron completamente sobre sus hombres”. Cf. Phdr., 257d: toà ˜ta…rou sucnÕn diamart£neij (“sobre tu compañero mucho te equivo-cas”).

335a

89 Ð ¢gaqÕj―Ð ponhrÒj. Sócrates injustamente desatiende al dokîn, a pesar de que, según la definición corregida de Polemarco, el ¢gaqÒj que parece ponhrÒj no sería un amigo, ni el ponhrÒj que parece ¢gaqÒj, un enemigo. La teoría de Polemarco, en efecto, hace pensar en una división en tres clases de hombres: amigos, enemigos, y los que no son ni amigos ni enemigos (sc. aquellos que parecen buenos y son malos, y aquellos que parecen malos y son buenos). La opinión un tanto ideal de que el ¢gaqÒj es f…loj y el ponhrÒj, ™cqrÒj es auténticamente socrática (cf. X., Mem., II, 6, 14, ss.): es parte de la visión más amplia de que todos los hombres desean el bien (Smp., 206a, Grg., 467c, ss.).

90 prosqe‹nai―bl£ptein. À después de tù dika…J debe significar “es decir”, “o sea”, “a saber”; cf. infra 349e: pleonekte‹n À ¢xioàn plšon œcein y Phd., 85d: ™pˆ bebaiotšrou �c»matoj, À lÒgou qe…ou tinÒj. La expresión tardía Fa…dwn À perˆ yucÁj implica esencialmente el mismo uso de ½. La oración æj―kakîj está resumida en toÚtJ, y la oración completa significa “¿quieres que hagamos una adición a nuestra explicación de la justicia, o sea que digamos ahora ―en adición a nuestra definición original en la que dijimos que era justo hacer el bien a los amigos y hacer daño a los enemigos― que es justo hacer el bien a los amigos, si son buenos, y hacer daño a los enemigos, si son malos?”.

335b

91 ”Estin ¥ra ktl. Cf. Cri., 49a, ss., Grg., 469b [perˆ ¢retÁj], 376e. Este capítulo contiene el único elemento de importancia ética permanente y valor en la discusión con Polemarco ―el único elemento, además, que reaparece en alguno de los otros libros de la República (II, 379b). El principio subyacente de que kakîj poie‹n es igual que kakÕn poie‹n va de acuerdo con la opinión tradicional griega de la vida. Como ilustraciones se puede citar: Od., XVIII, 136-137 (to‹oj g¦r nÒoj ™stˆn ™picqon…wn ¢nqrèpwn, / oŒon ™p Ãmar ¥gVsi pat¾r ¢ndrîn te qeîn te); Archil., Fr., 70 (Bergk) y Simon., Fr., 5, 10-14 (¥ndra d oÙk œsti m¾ oÙ kakÕn œmmenai, / Ön ¢m»canoj sumfor¦ kaqšloi: / pr£xaj m�n eâ p©j ¢n¾r ¢gaqÒj, / kakÕj d e„ kakîj <tij>, / k¢pˆ ple‹ston ¥ristoi, toÚj ke qeoˆ filîsin). El mismo punto de vista es manifiesto en la transición del significado en mocqhrÒj y ponhrÒj, de fatigoso e infortunado (e.g. hes., Fr., 95, I, Göttling) a perverso. En cambio, la prosperidad lo vuelve a uno moralmente mejor, como en Sol., 13, 69-70: tù d� kakîj œrdonti qeÕj perˆ p£nta t…qhsin /

Platón, Trasímaco_VF.indd 99 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 101: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

100

suntuc…hn ¢gaq»n, œklusin ¢frosÚnhj, y en la frecuente identificación de eÙprag…a o eÙdaimon…a con eâ pr£ttein, e.g. Chrm., 172a, 173d, Alc. I, 116b, Arist., EN, I, 8, 1098b, 20. Por la analogía de las artes Sócrates en este capítulo busca probar, primero, la identificación kakîj poie‹n = kakÕn poie‹n, y segundo, que el hombre bueno no puede dañar a otros: la concepción socrática de la conducta correcta como un arte es todavía predominante. Es importante observar que fue por medio de esta arma socrática como Platón alcanzó esta noble anticipación de la teoría ética cristiana (Ev.Matt., 5, 44, ss.). Cf. también Grg., 472, ss.

335c

92 Anqrèpouj dš ktl. Cf. 352e―353e.

335e

93 oÙk Ãn sofÕj―e„pèn. Platón hace referencia a 331e: sofÕj g¦r kaˆ qe‹oj ¢n»r.

94 ™£n tij aÙtÕ fÍ―Simwn…dhn: como implícitamente lo hace jenofonte en Hier., II, 2.

95 tîn sofîn te kaˆ makar…wn ¢ndrîn. mak£rioj es un tanto más fuerte que qe‹oj, lo cual se insinúa, al ser m£karej un epíteto usual de los dioses. La frase completa busca llevarnos de regreso a 331e: sofÕj g¦r kaˆ qe‹oj ¢n»r. La opinión de Ast sobre que makar…wn significa “qui ante nostram aetatem floruerunt”, como si fuera ‘bendito’, pier-de la alusión a 331e, y es un poco inverosímil; es normal que mak£rioj exprese el mismo elogio irónico que qe‹oj. Cf. Men., 71a. [En mi traducción, unifico ambos términos y los traduzco por ‘bienaventurado’ s].

336a

96 o„omšnou es “se creía” (como en R., III, 395d y 409c; cf. 431c): su poder es imagi-nario, no real; ni siquiera pueden hacer lo que quieren, cf. Grg., 467a, ss.: pîj ¨n oân oƒ ·»torej mšga dÚnainto À oƒ tÚrannoi ™n ta‹j pÒlesin, ™¦n m¾ Swkr£thj ™xelegcqÍ […] Óti poioàsin § boÚlontai; ―oÜ fhmi poie‹n aÙtoÝj § boÚlontai (“¿cómo es posible, entonces, que los oradores o los tiranos tengan gran poder en las ciudades, si Sócrates no fuera convencido de que hacen lo que quieren? ―Afirmo que no hacen lo que quieren.”). Únicamente es verdaderamente poderoso (dice Platón) quien desea lo que es bueno y tiene el poder de obtenerlo.

97 Peri£ndrou ktl. Periandro, jerjes y Perdicas son tomados como ejemplos de tira-nos, y ningún tirano es sofÒj (cf. R., IX, 587d). hay que notar que Periandro no aparece en la lista de los siete sabios en Prt., 343a. La expedición de Jerjes contra Grecia es citada por Calicles en Grg., 483d en conexión con la doctrina del poder del más fuerte. En Perd…kkou la alusión es a Perdicas II, padre de Arquelao (Grg., 471b): él murió a finales del 414 o a principios del 413, tres años antes de la fecha probable de escritura de la República, tras demostrarse como un amigo inconstante y enemigo de los atenienses

Platón, Trasímaco_VF.indd 100 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 102: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

101

durante la Guerra del Peloponeso. Ismenias es mencionado otra vez en Men., 90a, cuan-do se está volviendo rico: dÒntoj tinÒj―Ð nàn newstˆ e„lhfëj t¦ Polukr£touj cr»mata. No cabe duda de que debe ser identificado con el Ismenias que (vid. X., HG, III, 5, 1) en 395 robó dinero a Timócrates de Rodas, enviado del rey persa, a fin de pro-vocar la guerra contra Esparta, y quien en 382, cuando los espartanos habían tomado la Cadmea, fue condenado por este cargo, entre otros (X., HG, V, 2, 35; Plu., Pel., 5, 2). Platón insinúa que Ismenias guardó suficiente oro persa como para enriquecerse y que no habría sido un verdadero griego si no lo hubiera hecho. ¿Pero, qué significa que haya recibido el dinero de Polícrates? Esta pregunta ha sido muy discutida. Posiblemente “el dinero de Polícrates” (con alusión, desde luego, a las riquezas del tirano de Samos) era una expresión sarcástica común en Atenas para “el dinero de Timócrates”; esto es quizá lo más probable, en tanto que se sabe que los atenienses no recibían parte de eso (X., HG, III, 5, 2). Platón naturalmente se aprovecharía de una mofa política como ésa para expresar su aversión por un hombre que robó oro de un enemigo natural de Grecia (R., V, 470c) no para provocar una guerra, sino para la sedición (ib., 470b), y retirar a Agesilao de pelear con el bárbaro. Vid. también R., V, 471b. No es probable, sin embargo, que el presente pasaje haya sido escrito después de la muerte de Ismenias, pues no es común que Platón injurie a sus contemporáneos después de su muerte. Que las otras tres personas citadas por Platón ya estuvieran muertas sólo podría hacer su reprobación de los vivos más marcada y cáustica. El presente pasaje, hasta ahora, está por completo en favor de la opinión de Teichmüller (Lit. Fehd., I, p. 25) acerca de que el primer libro de la República fue escrito poco después del 395, cuando el vergonzoso asunto estaba todavía fresco en la mente de los hombres.

336b

98 Este párrafo es la introducción a la aparición de Trasímaco en el diálogo. En griego, es muy claro que Platón busca plasmar la transición del diálogo de un momento a otro mediante el uso de verbos compuestos de la preposición di£, que, además, son raros en su obra: diakoÚw, diapaÚomai, diarp£zw, diaptošw y, además, los más comunes diakwlÚw y dialšgw. s

99 taàt e�pon refiere a e�en fa…h―e�nai.100 sustršyaj―diarpasÒmenoj. “agazapándose a la manera de una fiera, se arrojó

contra nosotros como si fuera a despedazarnos”. Trasímaco baja como un lobo sobre el rebaño. Âken no proviene de ¼kw, sino de †hmi: ésta es también la opinión de Ast en su Lexicon Platonicum, s.v. †hmi. La expresión ¼kein ™f ¹m©j sería demasiado débil después de sustršyaj ˜autÕn ésper qhr…on. El objeto de Âken es ˜autÕn, fácilmente suplido por sustršyaj ˜autÕn, literalmente “él se dejó venir hacia nosotros”. Cf. Ar., Ra., 133. hay que notar también que los compuestos de †hmi algunas veces pierden total-mente ˜autÕn y se vuelven intransitivos (e.g. R., VIII, 563a, Prt., 336a). Para otros usos de diarp£zw, cf. Il., XVI, 355 y Plt., 274b.

101 de…santej diepto»qhmen. Se trata de un participio aoristo que expresa la acción secundaria anterior a la de la principal: de…santej diepto»qhmen “tras temer, fuimos presas de pánico”. s

Platón, Trasímaco_VF.indd 101 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 103: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

102

336c

102 t… eÙhq…zesqe ktl. eÙhq…zesqe remite a la disposición de los interlocutores para asentir a las respuestas del otro. Cf. Chrm., 175c.

103 ØpokataklinÒmenoi. Es una metáfora que se refiere a tomar un asiento más bajo o inferior en la mesa o su equivalente; cf. Smp., 222e: ™¦n oân ØpÕ soˆ kataklinÍ Ag£qwn y Plu., Moralia, I, 4, 58d: t¦j toiaÚtaj Øpokatakl…seij (aludiendo a los hombres que en los teatros ocupan los asientos frontales y después se los ceden a los ricos para congratularse con ellos).

104 mhd� filotimoà ™lšgcwn. Es un reproche común en contra de Sócrates; cf. Tht., 150c.

105 Ópwj moi ktl. Este modismo es coloquial y abrupto, casi grosero: cf. 337b y los ejemplos citados por Goodwin en Syntax of the Moods and Tenses of the Greek Verb, p. 94. Trasímaco no tolerará las trivialidades viciadas y estériles ―nótese el Ûqlouj al final de la oración― de una discusión ordinaria.

336d

106 336d―337a. Este párrafo es la introducción a la intervención de Trasímaco en el diálogo. En griego, es muy claro que Platón busca plasmar la transición del diálogo de un momento a otro mediante el uso de verbos compuestos con la preposición di£, que también son raros en su obra: diakoÚw, diapaÚomai, diarp£zw, diaptošw, además de los más comunes diakwlÚw y dialšgw. s

107 ¢koÚsaj ™xepl£ghn. Como en el caso anterior, se presenta un participio aoristo que busca expresar la acción secundaria anterior a la de la principal: ¢koÚsaj ™xepl£ghn, “tras haberlo escuchado, quedé estupefacto”. s

108 e„ m¾ prÒteroj―genšsqai. El qhr…on de 336b se ha convertido en un lobo. Ésta es la más temprana alusión en literatura griega a la creencia de que, si un lobo te ve antes que tú a él, te vuelves mudo.

336e

109 Øpotršmwn es un participio presente de Øpotršmw. Es un ¤pax en Platón y sig-nifica ‘paululum tremo’, traducción que reproduzco al castellano como ‘temblando un poco’. s

110 m¾ calepÕj ¹m‹n ‡sqi: ¢eˆ qrasÚmacoj e� (“siempre eres un luchador temera-rio”), le dijo Heródico en una ocasión a Trasímaco (Arist., Rh., II, 23, 1400b, 20).

111 m¾ g¦r d¾ o‡ou ktl. Cf. Lg., 931c, donde hay una oración similar a fortiori expre-sada en forma imperativa.

112 ˜kÒntaj e�nai. Platón usa 16 veces esta frase, siempre en oraciones negativas, y generalmente en nominativo o acusativo.

Platón, Trasímaco_VF.indd 102 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 104: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

103

337a

113 calepa…nesqai. Este uso forzado del pasivo de calepa…nw a fin de hacer formal y real la antítesis de ™lee‹sqai, no se encuentra en ningún otro lugar de Platón.

114 La histórica definición natural de la justicia (tÕn fÚsei Óron toà dika…ou, Lg., IV, 714c) se menciona aquí por primera vez en la República. Merece ser destacado que la teo-ría es presentada por Trasímaco ―en primera instancia― no como una regla de conducta individual, sino como una teoría política: su propósito es describir la práctica actual de los Estados griegos (cf. 338d, ss.). Somos introducidos, por primera vez, al aspecto político de la dikaiosÚnh. El mismo punto de vista de la definición se recupera en Lg., 714c, ss., y es la misma teoría que más tarde (R., II, 358e, ss.) es representada por Glaucón como una hipótesis sobre la cual no sólo Trasímaco, sino muchos otros (Qrasum£cou kaˆ mur…wn ¥llwn, 358c), explicaron el origen y constitución de los existentes Estados; cf. también Grg., 483, ss. Tenemos justificación, por tanto, para suponer que la definición que Platón pone en boca de Trasímaco representa una teoría común en la política de ese tiempo. La conducta de Atenas para con sus aliados proporciona muchos ejemplos de la aplicación práctica de esta regla de gobierno; y si confiamos en Tucídides, los estadistas atenienses fijaron principios similares en sus discursos; vid., por ejemplo, Th., I, 76, 2: a„eˆ kaqes-tîtoj tÕn ¼ssw ØpÕ toà dunatwtšrou kate…rgesqai, y cf. I, 77, 4; V, 89; y V, 105, 2: tÕ ¢nqrèpeiÒn te safîj di¦ pantÕj ØpÕ fÚsewj ¢nagka…aj, oá ̈ n kratÍ, ¥rcein. No hay mucho que decir en torno a que “la ley del más fuerte” era el único argumento por el cual la existencia del imperio ateniense podía defenderse ante el tribunal de la opinión pública griega, la cual consideraba a la pÒlij independiente como la única forma legí-tima de vida cívica. De ahí que el dominio de Atenas, en Tucídides, sea frecuentemente llamado turann…j, a partir de lo cual los espartanos reclamaron la liberación de sus com-patriotas. La afirmación más sobresaliente de este principio antes de la época de Platón la encontramos en el multicitado fragmento 169 de Píndaro (apud Pl., Grg., 484b): nÒmoj Ð p£ntwn basileÚj / qnatîn te kaˆ ¢qan£twn / ¥gei dikaiîn tÕ biaiÒtaton / Øpert£tv ceir… (“el nomos, rey de todos / de los mortales y de los inmortales / guía y vuelve justa la mayor violencia / con su mano omnipotente”), aunque bien cabe dudar si Píndaro tuvo la intención de sugerir una opinión tal. Es para refutar esta teoría, como la exponen Glaucón y Adimanto, sucesores de Trasímaco en el argumento (cf. R., II, 368a), que Sócrates encuentra necesario trazar el dibujo de un Estado ideal (ib., 368d, ss.); por eso, puede decirse que realmente la teoría de la República de Platón comienza aquí.

115 ¢koÚsaj ¢nek£kcasš te m£la sard£nion. [Igual que en los dos casos anteriores, en un claro afán por dar vivacidad al relato mediante su uso, Platón presenta otro partici-pio aoristo: ¢koÚsaj ¢nek£kcasš te m£la sard£nion “después de escucharme, rompió a reír muy sardónicamente” s]. En cuanto a sard£nion, Platón lo usa de la misma forma que homero, como una sonrisa siniestra que a los demás inspira miedo, cf. Od., XX, 301-302: me…dhse d� qumù / sard£nion m£la to‹on (de Odiseo entre los pretendientes). Entre los autores posteriores, con mayor frecuencia denota la sonrisa forzada que disfraza el dolor de quien lo sufre; aparentemente Simónides también usó la frase en ese sentido (cf. Fr., 202a, Bergk). Las explicaciones que ofrecen los antiguos aplican únicamente al uso no homérico. sardÒnion se puso en boga entre la etimología popular por la sardi-

Platón, Trasímaco_VF.indd 103 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 105: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

104

nia, una hierba amarga, según el escoliasta: Âj oƒ geus£menoi dokoàsi m�n gelîntej, spasmù d� ¢poqnÇskousin. La derivación que sugiere el escoliasta de sa…rein (ringi, como de un perro hambriento) encaja con el significado que guarda la frase en homero y en Platón, y probablemente es correcta. El sard£zwn: met¦ pikr…aj gelîn de Focio conserva la d.

116 e„rwne…a. Éste es un ¤pax del corpus platónico. Para Ast es dissimulatio o irrisio. De manera semejante, Liddell y Scott utilizan este pasaje para definirla como una ‘igno-rancia fingida a propósito’, para provocar o confundir al antagonista y como un tipo de argumento que usa Sócrates contra los sofistas. s

117 336b-337a. Merece mucho la pena destacar que Platón introduce la llegada de Trasímaco al diálogo con un amplio catálogo de palabras muy poco frecuentes en toda su obra: diakoÚw (8 registros), diapaÚomai (2 reg.), diarp£zw (3 reg.), diaptošw (1 reg., sólo aquí), kerdalšoj (6 reg.), Ûqloj (3 reg.), prosblšpw (4 reg.), ¥fwnoj (9 reg.), ™xagria…nw (2 reg.), parak£qemai (9 reg.), sustršfw (2 reg.), †hmi (14 reg.), Øpokatakl…nomai (2 reg.), Øpotršmw (1 reg.), ™lešw (15 reg.), ¢nakagc£zw (1 reg.), e„rwne…a (1 reg.), e„rwneÚomai (6 reg.), prolšgw (4 reg.) y el ya estudiado sard£nioj, que sólo aparece aquí. Es posible que su intención sea que el lector, desde la primera impresión, sepa que Trasímaco, como el sofista que es, tiene un vocabulario fuera de lo común. Pero, sobre todo, que Sócrates también es capaz de ponerse a esa altura, ya que las palabras están tanto en la boca de Trasímaco como en la de Sócrates. s

337b

118 tugc£nei Ôn. Stallbaum explica Ôn como “siendo verdad”, y ti como el sujeto de tugc£nei. Esta opinión quizá sea menos natural que hacer Ôn la cópula y ti el predicado. [Yo traduzco siguiendo la opinión de Stallbaum: “¿ni aunque algo de esto sea cierto?” s]. Para el uso de tugc£nei Ôn (“en verdad es”), cf. R., II, 379a, VII, 518e y Euthphr., 4e.

337c

119 æj d¾. La fuerza de æj en esta común expresión irónica (quasi vero, cf. Grg., 468e, 499b) es referida por Jebb (S., OC, 809) como una elipsis: “¿(quieres decir) en verdad eso?”. Una objeción a esta teoría es que eso no explica æj d» toi en casos como R., II, 366c, Phdr., 242c y Ti., 26b. Parece mejor explicar estos usos sobre el mismo principio. La opinión de que æj es exclamativo no contaría para R., II, 366c, y no es especialmente apropiada para otros pasajes. Tampoco es fácil volver æj igual que ™pe… (“¡tu ilustración es excelente, viendo que las situaciones son tan similares!”, Tucker). Schneider (en R., II, 366c) considera a æj como casi equivalente a éste. Probablemente æj en realidad expresa una consecuencia, y el relativo preserva su sentido demostrativo original. Esta explicación encaja en todos los pasajes referidos.

337d

120 t… ¢xio‹j paqe‹n; Aquí y en lo que sigue hay un juego en la fórmula judicial

Platón, Trasímaco_VF.indd 104 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 106: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

105

paqe‹n À ¢pote‹sai, donde paqe‹n hace referencia a desmÒj fug» q£natoj ¢tim…a, y apote‹sai a las multas. En un d…kh timhtÒj, si el acusado era encontrado culpable, con la frase t… ¢xio‹j paqe‹n kaˆ ¢pote‹sai se le preguntaba si tenía alguna propuesta de una pena alternativa a lo demandado por el acusador; después de eso, era deber de los jueces estimar (tim©n) finalmente la pena; cf. Ap., 36b y Lg., 933d. Es en parte la paronomasia de las palabras paqe‹n maqe‹n (cf. el antiguo texto p£qoj m£qoj en A., A., 176) lo que provoca a Trasímaco a decir el cumplido simulado ¹dÝj g¦r e� (“¡eres muy divertido!”) aunque (cf. ð ¼diste de 348c) Trasímaco también se está burlando de la ingenuidad de Sócrates.

121 ¢pÒteison ¢rgÚrion. Platón sin duda satiriza (en forma algo grosera) la avaricia de Trasímaco y su clase, en contraste con que Sócrates no tiene dinero, puesto que sus conversaciones son gratis.

122 e„so…somen. La metáfora es de un banquete en el que cada quien contribuye con algo de su parte; cf. Smp., 177c.

338a

123 m¾ oân ¥llwj po…ei: cf. 328b, n.

338c

124 ¥koue d» pide atención ostentosamente, como un heraldo; cf. R., X, 595c, Ap., 20d, Prt., 353c.

125 Poulud£maj―Ð pagkratiast¾j. oátoj Ð Poulud£maj ¢pÕ SkotoÚssej Ãn, pÒlewj Qessal…aj, diashmÒtatoj pagkratiast»j, Øpermegšqhj (“este Polidamante era de Escotusa, ciudad de Tesalia, distinguidísimo pancraciasta, extremadamente difí-cil”), dice el escoliasta. Fue vencedor en los juegos olímpicos nonagésimo terceros en 408 a.C. Stallbaum remite a Pausanias (VI, 5) y otros para las maravillosas historias de sus proezas. Fue muy famosa su estatua en Olimpia esculpida por Lisipo.

126 toàto tÕ sit…on ktl. Teichmüller (Lit. Fehd., II, p. 196) encuentra en esto una confirmación de su creencia de que Platón era vegetariano: pero únicamente está im-plícito que una dieta de carne de res no era considerada sana para personas que no es-tuvieran en entrenamiento. Aristóteles debió haber tenido en mente este pasaje en EN., II, 5, 1106a, 36, ss., aunque su ilustración ahí parte de la cantidad, no de la calidad de la comida. Cf. también Grg., 490c.

338d

127 kakourg»saij. Cope observa que la palabra es usada “para los viles trucos y fala-cias que deben ser empleados en el razonamiento dialéctico y retórico” (The Rhetoric of Aristotle, Vol. I, p. 17). Cf. Grg., 483a.

128 E�t oÙk o�sq ktl. “¿Quieres decir que no sabes?”, etc. La división de formas de gobierno en monarquía, oligarquía (por la cual se sustituye aquí a la aristocracia) y demo-cracia, era conocida por todos; vid. Aeschin., Ctes., 6; y Tim., 4: Ðmologoàntai g¦r tre‹j

Platón, Trasímaco_VF.indd 105 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 107: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

106

e�nai polite‹ai par¦ p©sin ¢nqrèpoij, turannˆj kaˆ Ñligarc…a kaˆ dhmokrat…a (“se reconoce que hay tres formas de gobierno entre todos los hombres: tiranía, oligarquía y democracia”). Cf. Whibley, Greek Oligarchies, pp. 17, 24. Trasímaco pasa a definir kre…ttwn como Ð kratîn (no Ð „scurÒteroj, como Sócrates había insinuado): -kratoàntai en dhmokratoàntai y ¢ristokratoàntai enfatiza bien su sentido. Cf. Lg., 714b.

338e

129 t…qetai dš ge. Cf. Lg., 714c: t…qetai d»pou, fas…, toÝj nÒmouj ™n tÍ pÒlei ˜k£stote tÕ kratoàn. Ã g£r; AlhqÁ lšgeij. ’Ar oân o‡ei, fas…, pot� dÁmon nik»santa ½ tina polite…an ¥llhn À kaˆ tÚrannon q»sesqai ˜kÒnta prÕj ¥llo ti prîton nÒmouj À tÕ sumfšron ˜autù tÁj ¢rcÁj toà mšnein; Pîj g¦r ¥n; (“―Sin duda promulga, dicen, las leyes en el Estado, el que detenta el poder, ¿no es así? ―Dices la verdad. ―¿Y acaso no crees, dicen, que si alguna vez el pueblo se impone, o algún otro sistema de gobierno, o incluso un tirano, promulgará voluntariamente leyes en favor de alguna otra cosa antes que lo que sea conveniente para sí mismo para permanecer en el poder? ―¿De qué otra forma podría ser?”). Aristóteles la convierte en marca característi-ca de lo que para él son las tres perversas formas (parekb£seij) de gobierno (turann…j, �ligarc…a, dhmokrat…a) en las que los que gobiernan buscan su propio bien y no tÕ koinÍ sumfšron (Arist., Pol., III, 7, 1279b).

130 tÕn toÚtou ™kba…nonta ktl. Lg., 714d: OÙkoàn kaˆ Öj ¨n taàta t¦ teqšnta paraba…nV, kol£sei Ð qšmenoj æj ¢dikoànta, d…kaia e�nai taàt ™ponom£zwn; ”Eoike goàn. Taàt ¥r ¢eˆ kaˆ oÛtw kaˆ taÚtV tÕ d…kaion ¨n œcoi. Fhsˆ goàn oá-Fhsˆ goàn oá-toj Ð lÒgoj (“―¿Acaso al que violara estas leyes promulgadas, no lo castigará el legis-lador por cometer injusticias, aduciendo que éstas [sus leyes] son justas? ―Al menos así parece. ―¿Entonces estas leyes tendrán siempre, y así, y de esa manera, lo justo? ―Al menos así lo afirma el razonamiento.”). nÒmoj y d…kaion se identifican por esta teoría.

339b

131 sumfšron gš ti. hay aquí una pista del propósito fundamental de la República, que es probar que d…kaion es sumfšron en el más auténtico sentido, para los particulares y para el Estado.

132 oÙ―mšntoi. mšntoi (de acuerdo con Hoefer en De Particulis Platonicis capita selecta, p. 34), es simplemente ‘por supuesto’, ‘seguramente’: “seguramente consideras justo obedecer a los gobernantes, ¿no es así?”. La expresión es frecuente en Platón; otros ejemplos en la República: 346a; VII, 521d; IX, 581a, 584a y X, 596e. [Adam omite incluir kaˆ en su traducción, que en este caso es ‘también’. Así, mi traducción queda: “seguramente, también afirmas que es justo obedecer a los gobernantes, ¿no es así?” s].

339c

133 PÒteron d� ¢nam£rthto… ktl. El razonamiento recoge lo ya expuesto en 334c.

Platón, Trasímaco_VF.indd 106 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 108: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

107

339d

134 T… lšgeij sÚ; Una fórmula favorita de la Erística; cf. Ar., Nu., 1173-1174: toàto toÙpicèrion / ¢tecnîj ™panqe‹, tÕ t… lšgeij sÚ; (“esta costumbre / brota naturalmente, del ‘¿qué quieres decir?’”).

339e

135 to…nun: no debe traducirse ‘por lo tanto’, sino ‘además’, pues es un uso frecuente en Platón. Según Kugler, en la República esta partícula ocurre 29 veces.

136 Ótan oƒ m�n―to‹j d� (i.e. to‹j ¢rcomšnoij). Estas dos oraciones no dependen de æmologÁsqai sino de poie‹n: es justo hacer t¦ ¢sÚmfora to‹j ¥rcousin, ya que los gobernantes ordenan, involuntariamente, cosas malas para sí mismos, pues Trasímaco dice que es justo para los gobernados hacer lo que los gobernantes ordenen. Es un anhelo de brevedad y equilibrio lo que lleva a Platón a poner ambas oraciones bajo el régimen de Ótan, aunque “ya que”, en lugar de “cuando”, es una conjunción más apropiada para introducir la segunda oración: para Trasímaco no es a veces, sino siempre, la afirmación de que es justo obedecer a los gobernantes.

137 aÙtÒ es “la cuestión”, “el asunto ante nosotros”; cf. R., IV, 428a (aÙtù), VII, 518b (aÙtîn), 524e (aÙtù), Tht., 172e.

138 oØtws…: no es “en ese caso” (Campbell), sino simplemente “por consiguiente”, “por lo tanto” (Jowett), como se explica en d…kaion―lšgeij; cf. Ap., 26e: oØtws… soi dokî; oÙdšna nom…zw qeÕn e�nai;

340a

139 Naˆ m¦ D…a ktl. Esta pausa tiene la intención de marcar que se ha cumplido la primera etapa de la refutación de Trasímaco.

140 E¦n sÚ ge es, desde luego, irónico. Los discípulos de los dialogantes entran ahora a la discusión.

340b

141 Ö ¹go‹to―sumfšrein. Esta explicación está supuesta en la afirmación anterior de Clitofonte: tÕ t¦ keleuÒmena poie‹n ØpÕ tîn ¢rcÒntwn: eso que los gobernantes keleÚousi es lo que creen que es de su interés. La defensa de Clitofonte no tiene justi-ficación en los términos de la definición de Trasímaco, pero era la manera más obvia de intentar reconciliar esa definición con la aceptación de que los gobernantes son capaces de errar.

340d

142 sukof£nthj. Cf. (con Tucker) Arist., SE., 15, 174b, 9: sofistikÕn sukof£nthma tîn ™rwtèntwn (“la objeción sofística de los que preguntan”) y Rh., II, 24, 1402a,

Platón, Trasímaco_VF.indd 107 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 109: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

108

14: ™pˆ tîn ™ristikîn tÕ kat¦ t… kaˆ prÕj t… kaˆ pÍ oÙ prostiqšmena poie‹ t¾n sukofant…an (“igual que en la Erística, no añadir según qué, ni con relación a qué, ni cómo, hace una sicofantía”).

143 ™peˆ aÙt…ka. “pues, por ejemplo”. Pabón y Fernández Galiano no lo resuelven, introduciendo directamente la pregunta; sin embargo Liddell & Scott, s.v. aÙt…ka, propo-nen este significado, además de “para empezar con”. s

144 tÕ dš = “mientras que realmente”, “por el contrario” es una expresión favorita de Platón (cf. Pl., R., 443c, 527a, 527d, et al.), en la que la opinión verdadera está opuesta a una falsa, similar a nàn dš, “pero, de hecho”, “pero, como el caso lo muestra”.

341a

145 341a-342e Ahora Sócrates se enfrenta a Trasímaco en su propio terreno y ataca su definición de acuerdo con la “forma más exacta” del argumento. Él sugiere por analogía que todo gobernante, como gobernante, busca el bien de aquellos a quienes él gobierna, puesto que todo arte (toda disciplina) apunta al bien de su propio y característico cargo u objeto y no al bien de sí mismo, para cuyo arte no hay nada que falte a ello.

146 hay que notar que la discusión ahora se traslada de la región de los hechos a una atmósfera de idealismo. De esto, el principal responsable es Trasímaco. La teoría de que el gobernante como gobernante no comete errores, es, sin duda, verdadera idealmente, pero en la práctica lo es sólo por un breve momento, puesto que él sufrirá, como go-bernante, por los errores que cometa en momentos de aberración. El punto fuerte de la teoría de Trasímaco yace en su correspondencia con los hechos (reales o aparentes) de la experiencia; es la tentación de defender su teoría contra la crítica de Sócrates lo que lo lleva a abandonar los hechos a cambio de las ideas; y tan pronto como es refutado en el plano de lo ideal, desciende otra vez al de los hechos. El tono de idealismo que adopta Trasímaco es trabajado por Sócrates con el propósito de afirmar que los gobernantes como gobernantes siempre buscan el bien de los gobernados, en realidad para ponernos en antecedentes de un ideal político, y el bien común ideal de Platón está pensado para ser su personificación en un Estado. Platón probablemente fue el primero en desarrollar y elaborar este principio de ciencia política.

147 sukofante‹n es explicado en ™x ™piboulÁj―kakourgoànt£ se, donde kakourgoànt£ (como observa Schneider) no es usado como en 338d, en cuanto a poner una interpretación malvada o sofística en una teoría, sino en cuanto a dañar la reputación personal y el crédito de un hombre.

341b

148 me l£qoij kakourgîn. lanq£nw con participio: œlaqon ¹m©j ¢podr£ntej “se escaparon sin que lo advirtiéramos”; lšlhqaj ™cqrÕj ên “no te das cuenta de que eres odioso”. En este caso: “dañar sin que yo lo advierta”. Cf. Liddell & Scott, s.v. lanq£nw. s

149 m¾ laqën: “si non latueris” (Schneider).150 æj œpoj e„pe‹n. El único paralelo exacto de este uso de æj œpoj e„pe‹n en Platón

aparece en Lg., 656e: skopîn d eØr»seij aÙtÒqi t¦ muriostÕn œtoj gegrammšna À

Platón, Trasímaco_VF.indd 108 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 110: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

109

tetupwmšna oÙc æj œpoj e„pe‹n muriostÕn ¢ll Ôntwj (“observando, descubrirás allí que las cosas pintadas o modeladas hace diez mil años, no como se suele decir, sino lo que [diez mil años] son [realmente]”). Esta expresión es rara antes de Platón, quien la usa 77 veces con el significado de “para decirlo en una palabra”, insinuando que se puede encontrar otra ―y posiblemente más exacta― manera de describir la cosa en cuestión. En 52 de estos casos la frase está combinada con p©j o oÙde…j y su familia de palabras, con el sentido de fere, propemodum: su uso en otras conexiones es, en parte, un retorno al antiguo uso poético. Los otros ejemplos en la República son: 464d, 551b, 577c.

151 Ö nund¾ œlegej. Cf. R., 340e: kat¦ tÕn ¢kribÁ lÒgon. El antecedente es la frase ¢kribe‹ lÒgJ.

152 oŒÒj t Ïj es una expresión: oŒÒj te e„m… “estoy en disposición de”, “soy capaz de”, “bastante a”, “estoy a punto de”; oŒÒn te est…n y oŒ£ te est…n con infinitivo signi-fican capacidad o habilidad para una cosa. Cf. Liddell & Scott, s.v. oŒoj. s

341c

153 xure‹n―lšonta. El proverbio es sumamente raro y no parece ocurrir en ningún otro lugar en griego clásico. El mismo verbo xuršw es un ¤pax en Platón que Ast traduce por ‘tondeo’ y yo por ‘rapar’. s

154 oÙd�n ín kaˆ taàta: “aunque tú fueras un don nadie también para eso”, i.e. “para fanfarronearme, igual que en otros aspectos”.

155 kaˆ lšge―Ônta. Para entender el sentido de esta frase, es necesario recordar las palabras del multicitado juramento de hipócrates: e„j o„k…aj d� ÐkÒsaj ¨n ™s…w, ™se-leÚsomai ™p çfele&V tîn kamnÒntwn (“en cuantas casas yo entre, lo haré en beneficio de los enfermos”), hp., Jusj., 18.

341d

156 ˜k£stJ toÚtwn: sc. to‹j k£mnousi, to‹j naÚtaij, y en general los sujetos que ejercen el arte.

341e

157 ™xarke‹. Es muy común el uso de este verbo en impersonal con infinitivo: ™xar-ke‹ moi “me basta”; en este caso: ™xarke‹ sèmati e�nai sèmati: “basta al cuerpo ser cuerpo”. s

158 prosde‹tai. prÒj + dšw = “necesitar más”, “necesitar además”. s159 Pant£pasi m�n oân: expresión que por sí misma significa “desde luego”, “sin

duda”. s160 nàn ktl.: “ahora ha sido inventada”. Platón se refiere a que el arte de la medicina

no nació al mismo tiempo que el cuerpo.161 sîm£ ™stin ponhrÕn ktl.: Ly., 217b: ¢nagk£zetai dš ge sîma di¦ nÒson

„atrik¾n ¢sp£zesqai kaˆ file‹n (“se volverá forzoso que el cuerpo, por la enfermedad, acogerá de buen grado a la medicina y la amará”).

Platón, Trasímaco_VF.indd 109 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 111: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

110

162 Ópwj ™kpor…zV. Weber (Schanz’s Beiträge, ii, 2, p. 67) sostiene que es el único ejemplo en Platón de Ópwj con subjuntivo después de un tiempo pretérito.

342a

163 e„j taàta quiere decir e„j Ôyin kaˆ ¢ko»n. El arte en cuestión considera que es provechosa con respecto a (e„j) ver y escuchar.

164 tšcnhj tÁj... skeyomšnhj. Genitivo partitivo. s165 œni aquí, según mi lectura, no es el uso poético de la preposición ™n, sino una

tmÁsij o, como lo ve Smyth, una anástrofe del verbo œnesti, de œneimi. Cf. Smyth, 175, N.2. s

342c

166 ™pist»mh es aquí un sinónimo de tšcnh. Todas las artes gobiernan: y gobernar es por sí mismo un arte o una ciencia, no una feliz inspiración. Como otras artes, el gobernar busca solamente el bien de aquello que gobierna.

342d

167 sunwmolÒghse: Platón comienza a recurrir a varios verbos que significan ‘asentir’, ‘consentir’, ‘estar de acuerdo’: sunomologšw, Ðmologšw, sÚmfhmi. s

168 æmolÒghtai g¦r―crhmatist»j. Ast compara este pasaje con Arist., Pol., I, 9, 1258a, 10, ss.: ¢ndre…aj g¦r oÙ cr»mata poie‹n ™stin ¢ll¦ q£rsoj, oÙd� stra-thgikÁj kaˆ „atrikÁj, ¢ll¦ tÁj m�n n…khn tÁj d Øg…eian (“la valentía no tiene por objeto producir dinero, sino confianza, como tampoco la estrategia ni la medicina, sino que de éstas [el objeto] es la victoria y la salud”).

343a

169 343a, ss. Debe observarse que Trasímaco de ninguna manera ha cambiado su teoría, sino que solamente vuelve a su punto de vista original: el de la experiencia. En el pane-gírico sobre la injusticia del presente pasaje, el nuevo e importante punto de vista es que se apela a la evidencia de la tiranía y de las emociones que eso despertó en la mente de los griegos.

170 e„j toÙnant…on. La justicia ahora se ha convertido en tÕ toà ¼ttonoj (en lugar de kre…ttonoj) sumfšron.

171 koruzînta: significa “lloriqueando”, según el escoliasta: mwra…nonta, mux£zonta: kÒruza g¦r ¹ mÚxa, ¿n oƒ AttikoÆ kat£rroun fas&n (“volviéndose loco, moquean-do: kÒruza era la descarga de mocos, a la cual los atenienses llamaban catarro”). Cf. también Lucianus, Alex., 20: ’Hn d� tÕ mhc£nhma toàto ¢ndrˆ m�n o†J so…, e„ d� m¾ fortikÕn e„pe‹n, kaˆ o†J ™mo…, prÒdhlon kaˆ gnînai ·®dion, to‹j d� „diètaij kaˆ korÚzhj mesto‹j t¾n ·‹na ter£stion kaˆ p£nu ¢p…stJ Ómoion (“Para un hombre como creo que eres ―y, si no es decir cosas molestas, como creo que también soy yo―,

Platón, Trasímaco_VF.indd 110 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 112: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

111

este artificio era clarísimo y fácil de reconocer, pero, para los ignorantes y de nariz llena de mocos, era prodigioso y muy semejante a lo increíble”), y hor., S., I, 4, 8, donde habla de la emunctae naris de Lucilio.

343b

172 “Oti o‡ei toÝj poimšnaj ktl. Trasímaco le da un nuevo giro al dicho de la no-driza. La ilustración del pastor y su oveja (que ahora es mencionada por primera vez) era usada por el Sócrates histórico para justificar la conclusión opuesta, como en X., Mem., III, 2, 1; y en Arist., EN, VIII, 13, 1161a, 12. En Pl., Plt., 271d, ss., las deidades de la edad de oro eran comparadas con los pastores, y la comparación de un buen gobernante con un pastor es muy frecuente en Platón: vid. Ast, Lexicon Platonicum, s.v. nomeÚj. En la opinión de Sócrates, “el pastor cuida de su oveja”. Es oportuno comparar con la actitud de Trasímaco la imagen del tirano en Tht., 174d, como un subèthn À poimšna ½ tina boukÒlon―polÝ bd£llonta (él exprime del rebaño tanta leche como puede); cf. también Solón apud Arist., Ath., 12, 5: e„ g£r tij ¥lloj, fhs…, taÚthj tÁj timÁj œtucen, / oÙk ¨n katšsce dÁmon oÙd ™paÚsato, / prˆn ¢ntar£xaj p‹ar ™xe‹len g£la (“si algún otro, dice, este cargo hubiera obtenido, / no habría contenido al pueblo ni habría cesado / hasta haber obtenido la crema, tras batir la leche”).

173 ¹gÍ dianoe‹sqai. Para esta construcción algo rara, Schneider la compara con Lg., 626d: AÙtù d� prÕj aØtÕn pÒteron æj polem…J prÕj polšmion dianohtšon; À pîj œti lšgomen; (“¿Debe pensar él que está ante sí mismo como un enemigo contra un enemigo? ¿O qué diremos ahora?”) y con 628d.

343c

174 pÒrrw e� per…. pÒrrw difícilmente puede significar “lejos de” (sc. saber) y sig-nifica “tan adelantado en”; “tan profundamente versado estás en justicia”. Cf. Ap., 38c: pÒrrw ½dh ™stˆ toà b…ou, y frases como pÒrrw sof…aj ™laÚnein. Vid. también Ar., V., 192: ponhrÕj e� pÒrrw tšcnhj kaˆ par£boloj, y el comentario al respecto de blaydes. Un sarcasmo tan mordaz es apropiado en boca de Trasímaco. [En mi traducción, atiendo la opinión de Adam: “y tan adelantado estás en torno a lo justo y a la justicia” s].

175 ¢llÒtrion ¢gaqÕn. Cf. Arist., EN, V, 3, 1130a, 3, ss. e ib., 10, 1134b, 5.176 æj ¢lhqîj, como también ¢lhqîj, tù Ônti y expresiones por el estilo, es usada

para indicar que una palabra debe tomarse en su completo y estricto sentido etimológico (eÙ-hqikîn): cf. Phd., 80d: e„j “Aidou æj ¢lhqîj, e infra II, 376b, V, 474a, VI, 511b, VIII, 551e.

343d

177 ð eÙhqšstate Sèkratej: Trasímaco juega con lo que había dicho en 343c: eÙhqikîn te kaˆ dika…wn; la injusticia gobierna a los que son verdaderamente ‘bonda-dosos’, pero en el sentido de ‘tontos’ y ‘bobos’. s

Platón, Trasímaco_VF.indd 111 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 113: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

112

343e

178 t£ ge o„ke‹a―mocqhrotšrwj. Cf. la negativa de Deyoces, en hdt., I, 97, a conti-nuar como árbitro: oÙ g£r oƒ lusitelšein tîn ˜wutoà ™xhmelhkÒta to‹si pšlaj di ¹mšrhj dik£zein (“pues no le era provechoso tener totalmente descuidado lo propio por hacer justicia al vecino durante [todo] el día”). Cf. también Ap., 23b, 31b.

344a

179 ¿ oÙ ktl. Esta recargada oración quizá tiene la intención de hacer una parodia de algún estilo sofístico. Cf. Grg., 448c.

344b

180 ¢ndrapodistaˆ: ‘secuestradores’, es un ¤pax del corpus platónico. La palabra es definida por Poll., III, 78, como Ð tÕn ™leÚqeron katadoulws£menoj À Ð tÕn ¢llÒtrion o„kšthn ¢pagÒmenoj (“el que subyuga a un libre o el que toma consigo a un extraño como esclavo”). Tesalia tenía un nombre funesto para este tipo de crimen; pero las frecuentes referencias a él en la literatura ática muestran que Grecia en sí misma no estaba exenta.

181 toicwrÚcoi. Cf. supra, 334a, n. s182 klšptai. Cf. 334a, n. s

344c

183 eÙda…monej―kšklhntai. El singular genérico tij se ha convertido en un plural, como en Phd., 109d y R., 536a. La envidia de la tiranía y los tiranos era común en la Atenas de los años más mozos de Platón; para ello, es útil comparar Grg., 484a, 470d (donde Polus sostiene que Arquelao de Macedonia es eÙda…mwn, y Sócrates dice �l…gou soi p£ntej sumf»sousi taàta Aqhna‹oi kaˆ oƒ x�noi, 472a) y Alc. 2, 141a, ss. Las obras de Eurípides en particular (vid. R., 568a) elogian frecuentemente al tirano, e.g. Tr., 1169, ss.; Fr., 252; Ph., 524, ss. Antes, los amigos de Solón lo habían culpado por no nombrarse el tirano de Atenas; vid. el dramático fragmento (33, ed. Bergk) donde la extendida pasión por la tiranía es poderosamente expresada en los versos 5-7: ½qelon g£r ken krat»saj, ploàton ¥fqonon labën / kaˆ turanneÚsaj Aqhnîn moànon ¹mšrhn m…an, / ¢skÕj Ûsteron ded£rqai k¢pitetr…fqai gšnoj (“si yo pudiera gober-nar, tomaría abundante riqueza / y ser el tirano de Atenas sólo un día / aunque después el pellejo me quitaran y mi desdendencia fuera devorada”).

184 oÙ g¦r―t¾n ¢dik…an. Cf. Grg., 483a: fÚsei m�n g¦r p©n a‡sciÒn ™stin Óper kaˆ k£kion, tÕ ¢dike‹sqai, nÒmJ d� tÕ ¢dike‹n (“por naturaleza es más feo todo lo que es también más malo: sufrir injusticias; pero, por ley [es más feo] cometer injusticias”).

185 ƒkanîj gignomšnh. “hecha en una escala adecuada”. Para la construcción de g…gnesqai con un adverbio, cf. Sph., 230c y R., VI, 504c.

186 Para la construcción de tugc£nw con participio, vid. supra 333e, n. s

Platón, Trasímaco_VF.indd 112 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 114: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

113

344d

187 katantl»saj. Para la metáfora, cf. R., 536b, Ly., 204d, Lucianus, Dem.Enc., 16 (imitado de este pasaje) y Ar., V., 483.

188 ™mbalën. Cf. Tht., 165d, Prt., 342e. Toda la expresión recuerda el proverbio latino scrupulum abeunti (Cic., Fin., IV, 80).

344e

189 diagÒmenoj. El uso de este verbo en S., El., 782: crÒnoj diÁgš me, X., Lac., I, 3 y otros pasajes está en favor de considerar diagÒmenoj (vivir) como gramaticalmente pasivo y no medio, tanto aquí como en Lg., 758a.

190 De acuerdo con Stallbaum y otros, esta oración es interrogativa: “¿quieres decir que yo pienso de manera diferente en torno a este asunto?”.

191 ½toi ¹mîn ge. ½toi o ½toi―ge = “o que” (no “más bien”, como proponen Jowett y Campbell y como también traducen Pabón y Fernández Galiano). La construcción nor-mal es ½toi―½, y ½―½toi era condenado por los gramáticos como un solecismo, a pesar de que ocurre en Pi., N., 6, 5. Con el uso de ½toi en este pasaje cf. R., III, 400c y IV, 433a: toàtÒ ™stin―½toi toÚtou ti e�doj ¹ dikaiosÚnh.

345b

192 ™nqî. ™ntiqšnai era usado para las nodrizas alimentando a los niños; cf. Ar., Eq., 716-717, R., 343a, y (para la idea general) Thgn., 435 y Smp., 175d. En m¦ D…a, m¾ sÚ ge Sócrates se estremece ante la idea de tener a Trasímaco por nodriza intelectual.

193 m¾ sÚ ge. Smyth (2763e) sostiene que la frase hecha m» t… ge sustituye, en los oradores, a m» Óti, y que después de una oración negativa significa “mucho menos”, en tanto que, después de una positiva, “mucho más”. s

345e

194 oÙdeˆj―misqÕn. Cf. Arist., EN, V, 10, 1134b, 5, ss.: kaˆ di¦ toàto ¢llÒtrion e�na… fasin ¢gaqÕn t¾n dikaiosÚnhn―misqÕj ¥ra tij dotšoj (“por eso [se esfuer-za] para otros y se dice que la justicia es un bien―de ahí que deba dársele una recom-pensa”).

195 aÙto‹sin: vid. 330b, n.

346a

196 par¦ dÒxan es simplemente “contrario a tu opinión”, como en Prt., 337b; cf. 349a: ›wj ¥n se Øpolamb£nw lšgein ¤per dianoÍ y 350e. Difícilmente las palabras podrían significar una “imprevista o paradójica” réplica (como interpreta Tucker). Sócrates está pidiendo a Trasímaco (ð mak£rie) que no obstruya el descubrimiento de la verdad por la falta de franqueza y sinceridad.

Platón, Trasímaco_VF.indd 113 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 115: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

114

346b

197 oÙkoàn ktl. Aristóteles concuerda con este análisis; vid. Pol., I, 3, 1258a, ss. Nótese que el antecedente de aÛth no es misqÒn, sino tÕ paršcesqai misqÒn.

198 oÙdš g, o�mai, t¾n misqwtik»n sc. kale‹j „atrik»n. El razonamiento es algo sutil: „atrik», kubernhtik», misqwtik» (misqarnhtik»), dice Sócrates, son tres artes distintas. La kubernhtik» no ha de ser llamada „atrik», incluso cuando la „atrik» deba acompañar su operación; ni a la misqwtik» debe llamarse „atrik», en un caso similar. Ni la „atrik» debe ser llamada misqwtik», aunque la „atrik» deba estar acompañada por misqwtik».

346c

199 Se trata de un pasaje complicado por el uso, en dos líneas, con sólo un artículo y una partícula, de la conjunción (Óti), pronombres demostrativos (aÙtù, ™ke…nou), in-definidos (tin…) y el relativo indefinido (¼ntina). Con esto, sólo se sabe que Platón se refiere a cosas que ya dijo y que, quizá como dice Trasímaco, Sócrates no pretende más que enredar, de manera lógica y magistral, eso sin duda. Adam anota, en la oración que va de koinÍ a proscrèmenoi: “from the common use of some additional element which is the same in all”. Así lo resuelven Conrado Eggers y Pabón y Fernández Galiano. Yo, sin embargo, traduje, en las dos líneas del pasaje: “Pues es evidente que cualquier provecho que obtienen en común todos los profesionales, lo obtienen de algo en común, usando, además, lo particular”.

200 tÕ misqÕn ¢rnumšnouj. dš ge, como siempre, introduce la premisa menor. La palabra semipoética ¢rnumšnouj está usada para sugerir misqarne‹n y misqarnhtik», y la palabra misqÕn para destacar el producto del arte.

347a

201 ¥rcV. La transición del plural al singular y viceversa es común; como ejemplos, vid. R., III, 408b, 411c, 413d, 413e; IV, 426a, 426c; V, 463d; VI, 496c, 500c; VIII, 554a, 554c, 558a; IX, 591a; X, 601d, 601e, 604d.

202 æj ™n misqoà mšrei. æj no debe entenderse con ™n misqoà mšrei, sino que signi-fica lo que el interrogativo indirecto Ópwj.

347b

203 klšptai. Cf. 334a, n. s

347d

204 pÒlij ¢ndrîn ¢gaqîn es la primera alusión expresa a un Estado ideal en la República. El principio aquí establecido ―la renuencia de los mejores a asumir la tarea de gobernar― está plenamente identificado en el Estado de Platón, donde los ¥rcontej

Platón, Trasímaco_VF.indd 114 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 116: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

115

están retratados como reticentes a abandonar la vida de contemplación por el cuidado de un cargo. “Nolo episcopari” es, de hecho, una de las principales garantías que Platón da contra el abuso del poder político. Vid. R., VI, 520e, 521a, donde se reanuda este tópico.

347e

205 e„j aâqij skeyÒmeqa. Esta referencia ha sido muy discutida. Pfleiderer (Zur Lösung der Platonischen Frage, p. 72) propone que las palabras fueron introducidas por Platón en una edición completa de sus obras para prepararnos para la segunda mitad del libro X, pero esto es improbable debido a que, entre otras razones, el libro X no se refie-re, en absoluto, expresamente a este tópico. Siebeck (Zur Chronologie der Platonischen Dialoge, pp. 121, ss.) sostiene que las frases de este tipo siempre refieren o a algún diálogo que Platón contempla para el futuro, o a una parte posterior del mismo diálogo. Es difícil establecer alguna alternativa para este caso, pues ni siquiera Siebeck, desde su punto de vista, ha tenido éxito en probar su teoría incluso en otros pasajes, y que lo más simple es suponer que este tipo de fórmulas (como e„saàqij ™piskeptšon en Arist., EN, I, 5, 1097b, 14) son, en general, solamente una forma conveniente de abandonar el tema, aunque ocasionalmente pueda haber una referencia específica, que aquí no hay.

206 347e―348b. Comienza la introducción a la segunda parte de la réplica de Sócrates a Trasímaco. Vid. supra 344d.

207 tÕn toà ¢d…kou b…on―dika…ou. Con estas palabras Sócrates resume los co-mentarios de Trasímaco del 343c (kaˆ oÛtw pÒrrw ktl.) al 344c (lusiteloàn te kaˆ sumfšron).

348a

208 ¨n m�n to…nun ktl. Las alternativas son continuar el discurso o dialogar. Por lÒgon en par¦ lÒgon del discurso de Trasímaco en 343a, ss., se entiende: Sócrates replicaría a esto, después de lo cual Trasímaco hablaría otra vez, y finalmente, de nuevo Sócrates. Así, cada parte habría pronunciado dos discursos. En los juicios atenienses, usualmente había dos discursos pronunciados por el acusador y dos por el acusado (Meier y Schömann, Der Attische Process, p. 924), así que la mente de Platón está influenciada por los tribunales, de ahí el dikastîn tinwn tîn diakrinoÚntwn que sigue.

209 ¢ntikatate…nantej es intransitivo. Cf. R., II, 358d: katate…naj ™rî tÕn ¥dikon b…on ™painîn; la noción (como en xunte…nw, xuntetamšnwj y semejantes) es de ner-viosa tensión. [Es un ¤pax en Platón y Ast lo define como ‘adversus alterum contendo’. Lo traduzco por ‘oponiéndonos’. s].

348b

210 La segunda división de la réplica de Sócrates comienza aquí. A pesar de atacar deci-didamente la sección del discurso de Trasímaco contenido en el 343b-344c, y resumir en la teoría que la vida del injusto es mejor que la del justo (347e), no es sino hasta el 352d que Sócrates debate directamente con esta teoría. Entretanto, ciertas deliberaciones de

Platón, Trasímaco_VF.indd 115 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 117: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

116

Trasímaco más profundas sobre la naturaleza de la injusticia son refutadas por medio de argumentos que tienen una relación indirecta con la pregunta en cuestión (vid. 352d: fa…nontai m�n oân kaˆ nàn, éj gš moi doke‹, ™x ïn e„r»kamen: Ómwj d œti bšltion skeptšon). Puede, por tanto, considerarse que esta parte de la réplica de Sócrates está subdividida en dos partes: la primera es una refutación indirecta, y la segunda es una refutación directa de Trasímaco.

348c

211 ¢ll¦ t… m»n; ‘¿Y, entonces, qué más [te parece]?’ Cf., con jowett y Campbell, Smp., 206e.

212 e„kÒj g―toÙnant…on. La opinión de Trasímaco sobre dikaiosÚnh es como la teoría de Calicles sobre ¢ret» en Grg., 491e, ss., y especialmente 492c: truf¾ kaˆ ¢kolas…a kaˆ ™leuqer…a, ™¦n ™pikour…an œcV, toàt ™stˆn ¢ret» te kaˆ eÙdaimon…a. La ironía está claramente marcada por ð ¼diste.

213 p£nu genna…an eÙ»qeian: ‘genuina sencillez’. Tal desprecio por la eÙ»qeia re-cuerda la descripción de Tucídides de la moralidad contemporánea; cf. especialmente III, 83, 1: kaˆ tÕ eÜhqej, oá tÕ genna‹on ple‹ston metšcei, katagelasq�n ºfan…sqh (“y la sencillez, que forma parte del más noble linaje, fue mofada hasta ser desfigurada”).

348d

214 eÙboul…a era preeminentemente una virtud política; cf. Alc.1, 125e: polite…aj koinwnoÚntwn t…na kale‹j ™pist»mhn; eÙboul…an œgwge (“―¿Y cómo llamas a la ciencia de los que participan del Estado? ―Prudencia.”); Prt., 318e; y R., IV, 428b. Por tanto, es usada apropiadamente por Trasímaco para describir su teoría, que es más una teo-ría de moralidad política, que de moralidad privada. Cf. infra: pÒleij te―poie‹sqai.

215 telšwj. Trasímaco recuerda la telšan ¢dik…an de 348b.216 poie‹sqai Øf ˜autoÝj = hacer para sí mismos = poner bajo sí mismos = someter. s

348e

217 ½dh stereèteron. ‘Aún más rígido’. steršoj es como el sklerÒj de Tht., 155e: sklhroÚj―kaˆ ¢ntitÚpouj ¢nqrèpouj, pero más fuerte, sugiriendo dureza de hierro e inflexibilidad.

218 e„ g¦r ktl. Grg., 483c: nÒmJ m�n toàto ¥dikon kaˆ a„scrÕn lšgetai, tÕ plšon zhte‹n œcein tîn pollîn, kaˆ ¢dike‹n aÙtÕ kaloàsin (“según la ley, se dice que es injusto y feo esto: tratar de poseer más que la mayoría”). Dümmler (Zur Composition der platonischen Staates..., p. 13) va más lejos como para afirmar que ésper ¥lloi tinšj es una referencia expresa a Polus del Gorgias; pero nada se gana con una conjetura tan arriesgada.

349a

219 proset…qemen. “Solíamos atribuirle”, sc. antes de que tú anunciaras tu opinión con

Platón, Trasímaco_VF.indd 116 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 118: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

117

irónica sumisión, como ™lšgomen en Prt., 353c: t… oân fate toàto e�nai, Ö ¹me‹j ¼ttw e�nai tîn ¹donîn ™lšgomen; Stallbaum toma el imperfecto como una refe-rencia a 345c, pero ni ahí ni en 348c (citado por Schneider) hay nada para justificar una referencia particular.

220 t¦ dokoànta ktl. Sólo puede significar “lo que opinas tú sobre la verdad”, y no “lo que tú opinas que sea la verdad”, ni “tu verdadera opinión” (Schneider y Jowett). La ‘verdad’ en cuestión debe ser entendida como la verdad sobre la justicia y la injusticia.

221 ™moˆ g¦r―lšgein. Se hace un comentario parecido después de que Calicles ha expuesto opiniones similares en Grg., 492d: safîj g¦r sÝ nàn lšgeij § oƒ ¥lloi dianooàntai mšn, lšgein d� oÙk ™qšlousi (“claramente tú dices ahora lo que los otros piensan, pero no quieren decir”).

222 t… dš―™lšgceij; Cf. Chrm., 161c: p£ntwj g¦r oÙ toàto skeptšon, Óstij aÙtÕ e�pen, ¢ll¦ pÒteron ¢lhq�j lšgetai À oÜ (“de ninguna manera es esto lo que hay que considerar, quién lo dijo, sino si dijo la verdad o no”).

349b

223 plšon œcein. La lectura de Adam es que los significados literales y derivativos de esta frase deberían tratarse como idénticos por el razonamiento que se presenta a continuación. En primer lugar, plšon œcein remite a una superioridad cuantitativa; en su sentido derivati-vo se usa (junto con pleonekte‹n) más generalmente como ‘excederse’. Sin embargo, para mí, no deben traducirse de igual forma, también por el contexto en el que se presenta la frase, pues, a mi modo de ver, Platón no se refiere ni a ‘tener más’ ni a ‘tener ventaja’, sino a ‘ser superior’. Cf. Liddell & Scott s.v. ple…wn. s

224 tÁj dika…aj pr£xewj. ‘Ni en la acción justa’. Depende de plšon œcein: ‘¿ni en la acción justa [quiere ser superior al justo]?’ Cf. 350a: ple…w―aƒre‹sqai―pr£ttein. La noción de virtud como mesÒthj está implícita.

349c

225 æj con subjuntivo después de verbos de intención o esfuerzo no parece ocurrir en otro lugar en Platón; su uso en una oración final pura (de la cual sólo hay un ejemplo en Platón, sc. Ti., 92a) está casi exclusivamente reservado, entre los escritores áticos, a jenofonte y a los trágicos.

349d

226 toà m�n Ðmo…ou―toà d� ¢nomo…ou. Esta generalización del ‘igual’ y del ‘diferen-te’ dentro de nociones abstractas, sin tomar en cuenta su relatividad, hace pensar, aunque no presuponer, en las ideas de t¦ prÒj ti que se encuentran en Phd., 74a.

227 oÙkoàn ktl. Se hace uso de esta condición en 350c (¢ll¦ m¾n―˜k£teron e�nai).

228 ¢ll¦ t… mšllei (sc. e‹nai); es una rara fórmula, que también tiene lugar en Hp.Mi., 377d; cf. t… d oÙ m llei; (R., VIII, 566d y X, 605c. Con la fuerza de t… (‘¿qué más?’),

Platón, Trasímaco_VF.indd 117 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 119: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

118

cf. supra 332c: ¢ll¦ t… o‡ei.229 mousikÕn dš tina ktl. Aquí empiezan las acostumbradas ilustraciones socráticas

sobre las artes, con la identificación simultánea entre virtud y conocimiento (cf. infra 350b: Ð d� sofÕj ¢gaqÒj; fhm…).

349e

230 doke‹ ¨n oân―¢xioàn plšon œcein. Sócrates ignora el proverbio kaˆ kerameÝj kerame‹ kotšei kaˆ ¢oidÕj ¢oidù (“el alfarero se irrita con el alfarero y el aedo con el aedo”, Ly, 215c); estrictamente hablando, no es a causa del alfarero, sino a causa del que hace dinero, que el alfarero se irrita.

350a

231 ™n tÍ ™dwdÍ À pÒsei se refiere, por supuesto, a la dieta del paciente (‘alimentos o brebajes’). Platón escribe aquí cuidadosamente pleonekte‹n en lugar de plšon œcein.

232 À pr£ttein À lšgein. La idea de pleonekte‹n al hablar no ha sido introducida anteriormente, ni será utilizada en la secuela. La adición de À lšgein se debe tomar como un recurso retórico para aumentar el énfasis. Vid. 333d y 351a.

350c

233 350c―352d. Ahora Sócrates ataca la segunda afirmación hecha por Trasímaco en 349a, sc. que la injusticia es fuerte. Argumenta que la justicia es más fuerte que la injus-ticia, tanto porque es virtud y sabiduría, como porque en sus efectos es la antítesis de la injusticia, la cual infunde odio y sublevación. El argumento de este pasaje tiene un sig-nificado ético más profundo que cualquiera de los que anteceden, y anuncia algunas de las doctrinas centrales de la República. Bosanquet (A Companion to Plato’s Republic, p. 63) observa que el argumento marca una era en la filosofía: “es la primera lectura de los hechos centrales de la sociedad, moralidad y naturaleza. En el análisis social, descubre la idea de la organización y división del trabajo. [...] En el moral, da la concepción de una vida personalmente humana que es el contenido o fin positivo de la voluntad humana. Y en el conocimiento natural, sugiere la conexión entre función y definición, y consecuen-temente entre propósito y realidad, que es profundamente desarrollada en los libros VI y VII. Estas concepciones se vuelven piedras angulares de la filosofía de Aristóteles y, vistas en esta relación, constituyen todavía el núcleo del mejor pensamiento”.

350d

234 ¤te kaˆ qšrouj Ôntoj. La acción probablemente tiene lugar en el hecatombeón, que era el primer mes del calendario ático, aproximadamente nuestro mes de julio.

235 tÒte kaˆ es literalmente “entonces también”.

Platón, Trasímaco_VF.indd 118 25/07/2013 03:45:29 p.m.

Page 120: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

119

350e

236 dhmhgore‹n y e„pe‹n Ósa boÚlomai son los opuestos de dialšgesqai y bracu-log…a. Cf. Prt., 336b, 335a.

237 ésper ta‹j grausˆn. Cf. Grg., 527a: t£ca d oân taàta màqÒj soi doke‹ lšgesqai ésper graÕj kaˆ katafrone‹j aÙtîn (“quizá esto te parece un mito, con-tado tal como lo hacen las ancianas, y lo desprecias”); Plt., 268e: ¢ll¦ d¾ tù mÚqJ mou p£nu prÒsece tÕn noàn, kaq£per oƒ pa‹dej (“y entonces a mi mito pon toda tu atención, como los niños”).

238 Óper ¥rti. Las palabras œfamen d� d¾ kaˆ „scurÕn e�nai t¾n ¢dik…an. À oÙ mšmnhsai; (350d), a las que se refiere ¥rti, involucran la cuestión general de la relación entre justicia e injusticia; de ahí que tengamos Ðpo‹Òn ti tugc£nei ×n dikaiosÚnh prÕj ¢dik…an. Ðpo‹on depende de ™rwtî, no de lÒgon.

351a

239 Para la construcción de tugc£nw con participio, vid. supra 333e, n. y 344c, n. s240 ™lšcqh g£r pou: 344c, 348e. En ningún lugar ha sido expresamente dicho que

la injusticia es dunatèteron que la justicia, pero kaˆ dunatèteron es añadido para dar énfasis (vid. nota a À lšgein, en 350a); y efectivamente, de acuerdo con la teoría de Trasímaco, dÚnamij (‘poder’ en sentido general) se basa solamente en „scÚj (fortaleza física). dÚnamij e „scÚj son claramente distinguidos en Prt., 351a.

241 ¡plîj. El uso platónico de ¡ploàn ha sido investigado por bonitz en Hermes, 2 (1867), pp. 307, ss. Sus antítesis son diploàn, di£foron, sÚnqeton, peplegmšnon, poik…lon y semejantes, y denota lo que es uniforme, o sencillo y simple, o verdadero sin ninguna diferencia o calificaciones. ¡plîj oÛtwj significa solamente ‘en esta for-ma simple o general’ (Schneider): una prueba más elaborada y más profunda (piensa Sócrates) es necesaria.

351b

242 kaˆ katadedoulîsqai. Varios han discutido esta frase (Cobet, Heller); sin em-bargo, en realidad no hay un pleonasmo: primero hay un intento (™piceire‹n), luego un intento exitoso (katadedoulîsqai), y luego los resultados del éxito (poll¦j d� kaˆ Øf ˜autÍ œcein doulwsamšnhn). Una ciudad poderosa como Atenas podía (y frecuen-temente lo hacía) mostrar su energía simultáneamente en las tres direcciones. Para la colocación de douloàsqai y katadouloàsqai (medio), Heller compara R., IX, 589d, 589e y Mx., 240a.

243 ¹ ¢r…sth. Trasímaco se niega a retractarse de la posición de que ¢dik…a es ¢ret», a pesar de la refutación de Sócrates. Esto es la causa de que Sócrates diga manq£nw ktl. ‘lo entiendo: (dices eso) porque éste era tu argumento’.

Platón, Trasímaco_VF.indd 119 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 121: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

120

351c

244 À lVst¦j ktl. Cf. (con Ast) Isoc., Panath., 226: oÙdeˆj ¨n aÙtoÝj (toÝj Sparti£taj) di£ ge t¾n ÐmÒnoian dika…wj ™painšseien, oÙd�n m©llon À toÝj katapontist¦j kaˆ lVst¦j kaˆ toÝj perˆ t¦j ¥llaj ¢dik…aj Ôntaj: kaˆ g¦r ™ke‹noi sf…sin aÙto‹j Ðmonooàntej toÝj ¥llouj ¢pollÚousin (“nadie podría ala-barlos [a los espartiatas] de manera justa a causa de su concordia, nada más que a los piratas y a los ladrones y a los que estuvieran en torno a otras injusticias: pues aquéllos [los espartiatas], estando de acuerdo entre ellos, a los demás arruinan”). Debe haber algo de honor, incluso entre los ladrones. Cf. 334a, n.

245 klšptaj. Cf. 334a, n. s351d

246 ÐmÒnoian kaˆ fil…an. La concepción de dikaiosÚnh que encontramos en R., IV, 433a―434e está vagamente bosquejada aquí.

247 ™n ™leuqšroij ktl. ‘si se genera entre hombres libres o entre esclavos’. Platón de-sea enfatizar la universalidad de la regla, y por ello especifica las dos clases en las que se divide la sociedad. Cf. Grg., 514d, 515a. Es menos natural y fácil construir, como Tucker: ‘en una sociedad donde hay tanto hombres libres como esclavos’.

351e

248 ¢ll»loij te kaˆ to‹j dika…oij. Así, en 349c se dice que el injusto trata de ser superior al injusto y al justo.

249 ™n ˜nˆ ktl. Los resultados del libro IV están anunciados más claramente en lo que sigue. La noción de que la justicia presente en el individuo mantiene al individuo en paz consigo mismo está más plenamente desarrollada en 441d, y de manera implícita asume una teoría psicológica como la del libro IV, donde el alma parece tener ‘partes’ (435c, ss.). Más aún, en el libro IV, Platón primero describe la justicia en el Estado, y posteriormente la jus-ticia en lo individual, usando el conjunto más amplio para que le ayude en el más reducido. El mismo método se observa aquí con la descripción de la injusticia, y más adelante en los libros VIII y IX, donde se describen las variedades de ¢dik…a en Estados y en individuos. El presente pasaje (351a―352a), de hecho, contiene el germen no explorado de todo el método y la doctrina de la República (con excepción de los libros V―VII).

250 mîn m¾. Es un num reforzado e introduce una pregunta que espera una respuesta negativa. Ocurre sólo dos veces en la República: aquí y en VI, 505c. En los diálogos pos-teriores mîn es especialmente frecuente, de acuerdo con la investigación de Frederking (Jahrbücher für classische Philologie, 28, 1882, p. 539). Además, Kugler da una lista clasi-ficada de ejemplos en De particulae toi eiusque compositorum apud Platonem usu, p. 40.

352b

251 t¦ loip£ ktl.: sc. la discusión que empieza en infra 352d.252 Óti m�n g¦r ktl. Toda la oración está resumida en taàta m�n oân Óti oÛtwj œcei

Platón, Trasímaco_VF.indd 120 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 122: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

121

(352d) y colocada en esta forma resumida bajo el régimen de manq£nw. La introducción de la antítesis (¢ll¦ d¾ ktl.) a oƒ d� ¥dikoi oÙd�n pr£ttein met ¢ll»lwn oŒo… te, y las explicaciones que requiere esa antítesis, complican la oración, aunque sin volverla oscura. Para anacolutos similares con Óti, vid. V, 565a y VI, 493d. Todo el período forma una especie de transición al ‘resto del festín’ por resumir lo que hasta ahora ha sido proba-do, sc. que la justicia es sabiduría y virtud (kaˆ sofèteroi kaˆ ¢me…nouj) y que es más capaz de trabajar que la injusticia (dunatèteroi pr£ttein); incluso la elevada dificultad en ¢ll¦ d¾―¢dÚnatoi no es nueva, habiendo sido brevemente explicada en 351c.

352c

253 m» toi―ge: una fuerte negativa usada raramente por Platón; cf. Phlb., 67a y R., III, 338b, c. Vid. Kugler, De particulae toi eiusque compositorum apud Platonem usu, p. 11.

254 ¹mimÒcqhroj es un ¤pax del corpus platónico. Ast lo define como ‘ad dimidiam partem malus’ y yo traduzco ‘parcialmente malvados’. s

352d

255 352d―354c. El argumento aquí vuelve al 347e, y el resto del diálogo ofrece una refutación directa a la opinión de que la injusticia es más ventajosa que la justicia, en otras palabras, que la vida del hombre injusto es mejor que la del justo. Se proporciona una refutación indirecta, dice Sócrates, por la discusión reciente (de 348b a 352d); la directa es como sigue: cada cosa tiene su función propia o particular (œrgon), eso que es-pecialmente sólo eso produce, o lo que eso produce mejor que cualquier otra cosa. Todo, además, tiene su propia excelencia particular, sin la cual no hace bien su trabajo. Ahora, el trabajo del alma es deliberar, gobernar, vivir: su excelencia es la justicia. Por tanto, el alma justa vivirá bien, y vivir bien es ser próspero y feliz. Y como esto es más ventajoso que ser desgraciado, la injusticia nunca puede ser más ventajosa que la justicia. En con-clusión, Sócrates resume con pesar: hasta que sepamos qué es la justicia, no somos aptos para descubrir si es virtud o vicio, ni si su poseedor es feliz o infeliz.

256 Óntina trÒpon cr¾ zÁn. Una reminiscencia del pîj biwtšon de Sócrates; cf. 344e.

352e

257 œrgon. La idea de que todo tiene su propia función particular, la cual sólo eso puede llevar a cabo mejor que cualquier otra cosa, posteriormente se convierte en uno de los principios cardinales del Estado ideal (R., II, 369e, ss.); y la afirmación de que todo tiene una excelencia o virtud de suyo es reafirmada en el libro X, donde también se dice que todo tiene su propio vicio particular, siendo el del alma la ¢dik…a (R., X, 608e, ss.).

258 Ö ¨n―¥rista. Las aplicaciones políticas de este principio son desarrolladas desde R., II, 369e en adelante. Cf., IV, 433a, ss.

259 ¢koÚsaij ktl. La rápida sucesión de preguntas hace posible prescindir de ¥n en la segunda; cf. II, 382e.

Platón, Trasímaco_VF.indd 121 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 123: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

122

353a

260 klÁma es un ¤pax del corpus platónico. Ast lo define como ‘palmes’; en mi traduc-ción es ‘ramilla de la vid’, siguiendo la definición de Liddell & Scott s.v. klÁma. s

353b

261 oÙkoàn―prostštaktai. Cf. Men., 72a: oÙk ¢por…a e„pe‹n ¢retÁj pšri Óti ™st…n: kaq ˜k£sthn g¦r tîn pr£xewn kaˆ tîn ¹likiîn prÕj ›kaston œrgon ˜k£stJ ¹mîn ¹ ¢ret» ™stin, æsaÚtwj d�―kaˆ ¹ kak…a (“no es dificultad decir en tor-no a qué está la virtud: según cada una de las ocupaciones y de las edades en relación con cada función, para cada uno de nosotros resulta la virtud; y de la misma manera, también el vicio”), y también infra X, 608e, con Arist., EN, II, 5, 1106a, 15, ss.

353c

262 tuflÒthta ktl. tuflÒthj también se usa para decir que es la enfermedad o vi-cio de los ojos en Alc.1, 126b, un pasaje probablemente imitado de éste. En la discusión más rigurosa de X, 608e, no es tuflÒthj sino �fqalm…a el vicio al que los ojos están sujetos.

353d

263 yucÁj œstin ti œrgon: cf. III, 407a y Arist., EN, I, 6, 1097b, 22―1098a, 17, donde esta discusión está estrechamente imitada. Que ésa es la œrgon del alma (y en particular de noàj) para gobernar (¥rcein, ™pimele‹sqai, bouleÚesqai, etcétera), es continuamente afirmado por Platón; vid, por ejemplo, Phdr., 246b: p©sa ¹ yuc¾ pantÕj ™pimele‹tai toà ¢yÚcou (“todo [lo que es] alma tiene a su cargo todo lo que no tiene alma”); Cra., 400a; Phlb., 30c; Lg., 896a. La misma doctrina es el fundamento de la sujeción del cuerpo al alma que es inculcado en el Fedón (80a, 94b) y en Alc.1, 130a. Cf. también Isoc., Antid., 180: Ðmologe‹tai m�n g¦r t¾n fÚsin ¹mîn œk te toà sèmatoj sugke‹sqai kaˆ tÁj yucÁj: aÙto‹n d� toÚtoin oÙdeˆj œstin Óstij oÙk ¨n f»seien ¹gemonikwtšran pefukšnai t¾n yuc¾n kaˆ ple…onoj ¢x…an: tÁj m�n g¦r œrgon e�nai bouleÚsasqai kaˆ perˆ tîn „d…wn kaˆ perˆ tîn koinîn, toà d� sèmatoj ØphretÁsai to‹j ØpÕ tÁj yucÁj gnwsqe‹sin (“se reconoce que nuestra naturaleza está formada de cuerpo y de alma: de ambos, nadie hay que no pudiera afirmar que el alma es por naturaleza más capaz de dirigir y más excelsa; pues su función es deliberar sobre los asuntos privados y sobre los públicos, en tanto que la del cuerpo es obedecer lo decidido por el alma”).

264 tÕ zÁn es, kat “xoc»n, la œrgon de la yuc» en Platón; cf. Cra., 399d, e: toàto ¥ra (sc. yuc») Ótan parÍ tù sèmati, a‡tiÒn ™sti toà zÁn aÙtù, t¾n toà ¢napne‹n dÚnamin paršcon kaˆ ¢nayàcon, ¤ma d� ™kle…pontoj toà ¢nayÚcontoj tÕ sîma ¢pÒlluta… te kaˆ teleut´: Óqen d» moi dokoàsin aÙtÕ yuc¾n kalšsai (“esto [sc. el alma], cuando acompaña al cuerpo, es causante de que él viva, al proporcionarle la capacidad de respirar y al refrescarlo; y, tan pronto como lo abandona lo que lo refresca,

Platón, Trasímaco_VF.indd 122 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 124: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

123

el cuerpo perece y muere; por esa razón me parece que lo llamaron alma”); y Phd., 105d. La influencia de esta idea se hace sentir por sí misma en todas las pruebas de inmortalidad en Platón, y no menos en X, 608e, ss.

353e

265 sunecwr»samen ktl. La referencia es a 350c, d; cf. también 348c. En estos pasajes la justicia ha sido identificada con la virtud, pero no expresamente con la virtud del alma. Como Platón ha estado utilizando ¢ret» (‘excelencia’) en conexión con otras cosas dis-tintas al alma (oídos y ojos), es importante que dejar claro que al identificar dikaiosÚnh y ¢ret», se refería a la ¢ret» del alma. De otra manera, un alma podría poseer su ¢ret» sin ser justa.

354a

266 Ó ge eâ zîn ktl. La ambigüedad de eâ zÁn y eâ pr£ttein es frecuentemente usada por Platón para sugerir que la vida virtuosa es la feliz, e.g. Chrm., 172a, 173d. Vid. 335b, n. Aristóteles dice que Platón fue el primero en establecer esta identificación; vid. el Fr. 3 de sus elegías, vv. 4-6, ed. bergk: Öj mÒnoj À prîtoj qnhtîn katšdeixen ™nargîj / o„ke…J te b…J kaˆ meqÒdoisi lÒgwn, / æj ¢gaqÒj te kaˆ eÙda…mwn ¤ma g…netai ¢n»r (“quien solo o primero entre los mortales, probó claramente / con su propia vida y con los sistemas de sus argumentos, / que bueno y próspero, al mismo tiempo, se vuelve el hombre”).

267 eƒsti£sqw. La metáfora ocurre otra vez en 352b; V, 458a; IX, 571d. Es uno de los enlaces formales que conectan el Timeo con la República; vid. Ti., 17a.

268 Bendid…oij. Es posible que Platón se refiera a esta diosa al inicio del diálogo. Vid. 327a, n. s

269 ØpÕ soà ge ktl. En estas líneas Platón está haciendo una amende honorable a Trasímaco; cf. VI, 498c, d: m¾ di£balle―™m� kaˆ QrasÚmacon ¥rti f…louj ge-gonÒtaj, oÙd� prÕ toà ™cqroÝj gegonÒtaj (“no nos enemistes, a mí y a Trasímaco, cuando acabamos de volvernos amigos, ni por volvernos enemigos”).

354b

270 ™gè moi dokî ktl. Cf. Ly., 222e: dšomai oân, ésper oƒ sofoˆ ™n to‹j dikasthr…oij, t¦ e„rhmšna ¤panta ¢napemp£sasqai (“me falta, por tanto, tal como a los enten-didos en juicios, reconsiderar todo lo que ha sido dicho”).

271 dialÒgou. Nótese la baja frecuencia de esta palabra en toda la obra de Platón: R., 354b; Sph., 263e, 264a; Prt., 335d, 336b, 338a, 338c; Alc.1, 110a; La., 200e. s

354c

272 No es casualidad que, hacia el final del diálogo (349a―354c), Platón presente otro catálogo de 24 palabras raramente usadas en su obra, precisamente en los pasajes

Platón, Trasímaco_VF.indd 123 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 125: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

124

correspondientes a las últimas intervenciones de Trasímaco y de Sócrates (vid. nota a 348a): ¥mpeloj (4 reg.), ¢pogeÚomai (2 reg.), ¢poplhrÒw (8 reg.), ¡rp£zw (9 reg.), Bend…deia (2 reg.), di£logoj (9 reg.), ™rrwmšnwj (7 reg.), ˜st…asij (6 reg.), eÙwcšw (10 reg.), ¹mimÒcqhroj (1 reg.), qšroj (13 reg.), †drwj (10 reg.), kataneÚw (3 reg.), klÁma (1 reg.), lVst»j (5 reg.), l…cnoj (2 reg.), m£caira (2 reg.), m‹soj (10 reg.), pampÒnhroj (3 reg.), parafšrw (10 reg.), pÒsij (13 reg.), skèptw (10 reg.), sm…lh (2 reg.), tuflÒthj (3 reg.). s

Platón, Trasímaco_VF.indd 124 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 126: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

125

IV. LÉXICO

GRIEGO-LATÍN-ESPAÑOL

Platón, Trasímaco_VF.indd 125 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 127: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

126

¢blab»j, Ð, ¹, innocens, nihil detrimenti afferens; noxae expers, illae-sus, salvus vel incolumis; indemnis; ileso, incólume , sano y salvo; inno-cuo, inofensivo; guardador o preservador de daño. 342b. VoF. 6.35.

¢gaqÒj, -», -Òn, bonus; bonus dicitur, in quo probitas ac virtus est; bonum est utile, commodum; peritus, sciens, insignis; fortis; bueno en sus varios sentidos: noble, de pro, de cuenta; valeroso, bueno , recto, probo, v irtuoso ; bueno, útil. II. tÕ ¢gaqÒn el b i en ; t¦ ¢gaq£ los bienes de fortuna o las buenas cual idades . 330d, 331a, 332a, 333b, 334a, 334c (2), 334d, 334e, 335a (2), 335d (3), 343b (2), 343c, 344e, 345a, 347b, 347c, 347d, 348a (2), 348b, 348d, 349d (2), 349e, 350b (2), 350c (2), 353e. VoF. 1.

¥gamai, miror, admiror; oblector vel laetor; probo, laudo; intr. admi-rarse , maravillarse. II. tr. admirar; complacerse; envidiar; irritarse. 329d, 351c. VoF. 4.2, 6.1.

¢ganaktšw, doleo; moleste vel indigne fero; indignor; fermentar, irritarse [físicamente]; indignarse, irritarse, enojarse . 329a. VoF. 6.2.

¢gap£w, diligo, amo, amplector; expeto et appeto; amplector, probo, laudor; oblector, laetor; aestimo, in pretio habeo; acquiesco, con-tentus sum, praeclare mecum agi censeo; amar, querer, est imar ; acoger o tratar con cariño; desear; complacerse, contentarse . 330b, 330c, 334b. VoF. 3.

¢gnošw, nescio, ignoro, non novi vel intelligo; ignorar ; no conocer; equivocarse, errar; desconocer . 331e, 339b, 343c, 344e, 348e, 351a. VoF. 91.

¥grioj, -a, -on, agrestis; ferus; inhumanus, ferox, saevus; horridus, vastus; vehemens, immanis; agreste, silvestre; salva j e , fiero, cruel, violento. 329c. VoF. 6.

¥gw, ago, duco, adduco, perduco; etiam impello, traho, rapio; conducir, llevar (e„j d…khn, e„j dikast»rion, e„j dikast¦j ¥gein, llevar a juicio); llevarse, llevarse consigo (¥gein kaˆ fšrein saquear [una tierra, ac.]); arramblar; traer, traer consigo, producir, originar; guiar, regir, conducir, educar, trazar, tender (te‹coj un muro, etc.); traer en la memoria; inducir, persuadir; observar, celebrar (˜ort»n una fiesta, etc.); guardar , observar. Conjug. irreg.: ¥gw, ¥xw, ½gagon, Ãca, Ãgmai, ½cqhn, ¢ktÒj. 327a, 336b. VoF. 7.

Ade…mantoj, -ou, Ð, Adimanto, hijo de Aristón, y hermano de Glaucón y de Platón. 327c, 328a. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 126 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 128: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

127

¢delfÒj, -oà, Ð, frater; hermano o en gral. pariente próximo, allegado; fig. hermanos en la fe. 327c, 328b. VoF. 9.

¤dhn , sat, satis; adv. bastante , suficientemente. R. 341c, 541b; Plt. 272c; Criti. 115a; Euthd. 11e; Chrm. 153d; Ep. 315e. VoF. N/A.

¢dikšw, iniuste facio vel ago, iniura afficio; laedo, violo, corrumpo vel noceo; inique facio; fraudo, circumvenio; perperam facio; intr. ser in justo , cometer in just ic ia , actuar in justamente , faltar, faltar a la ley; no tener razón, cometer error. II. tr. con ac. pers. faltar, agraviar a alguien, ofender a alguno, cometer injusticia contra alguno; con ac. cosa dañar, hacer daño en algo. III. pas. ¢dikoàmai ser agraviado, ser tratado injustamente, sufr ir in just ic ia . 330d, 330e, 334d (2), 338e, 344a (3), 344b, 344c, 345a, 348d, 351c, 351d, 352c. VoF. 100.

¢d…khma, tÒ, iniuria, maleficium; in just ic ia , ofensa, daño; bienes injustamente adquiridos. 330e. VoF. 6.50.

¢dik…a, ¹, iniustitia, improbitas; in just ic ia , ofensa, daño. 343c (2), 344a, 344c (3), 345a, 345b, 348b, 348c (2), 348d, 348e (2), 350d (2), 351a (4), 351c, 351d (2), 351e, 352c, 353e, 354a, 354b. VoF. 100.

¥dikoj, Ð, ¹, iniustus, improbus, iniquus; in justo ; ilegal; inservible; indómito. 331a, 334d, 335c (2), 335d, 343c, 343d (2), 343e, 344a, 344c (2), 345a, 347e, 348a, 348d, 349b, 349c (4), 349d (3), 350b, 350c (2), 351b (2), 352b (2), 352c (4), 352d, 353e, 354a. VoF. 100.

¢d…kwj, iniuste; iniuria; sine causa; adv. in justamente , sin razón o motivo. 331c, 351b, 351c. VoF. 100.

¢dÚnatoj, Ð, ¹, qui nos potest; etiam qui non valet; qui (quod) fieri non potest; incapaz , inepto; inservible; sin fuerzas, flaco, débil; impo-s ible , que no puede hacerse. 335c, 335d, 351e, 352a (2), 352d, 353e (2). VoF. 122.

¢e… (a„e…), semper, perpetuo; adv. s i empre , constantemente, por siem-pre; sucesivamente, cada vez, sin interrupción. 331a, 354b. VoF. xiii.

Aqhna‹oj , -a, -on, adj. de Atenas; aten iense . R. 330a. VoF. N/A.

¥qlioj, -…a, -ion, miser, infelix; luchador en la vida, de donde desgra-c iado , miserable ; funesto; infel iz , digno de lástima. 344a, 354a (2). VoF. 11.

¡qrÒoj, -a, -on, confertus, coniunctus; etiam frequens, copiosus, effusus, universus, plur. cuncti; reunido , junto, agrupado, compacto; unido, unificado, en conjunto, de una vez; continuo, incesante. II. adv. ¡qrÒon

Platón, Trasímaco_VF.indd 127 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 129: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

128

en conjunto. 344d. VoF. 12.“Aidhj, Ð, Hades [dios del mundo inferior]; región inferior, infierno.

330d. VoF. N/A.a„n…ttomai, tecte s. involucro quodam verborum significo; hablar o decir

en enigma; insinuar, apuntar; aludir, referirse; adivinar confusamente; envolver en en igmas . II. pas. ser dicho oscura o enigmática-mente.

aƒršw, capio, prehendo; capio, occupo, expugno; persequor; persequor, afflicto; deprehendo; assequor, adipiscor; evinco, edoceo, persuadeo; med. capio, eligo, creo, constituo; eligo, expeto; praefero, praeopto, malo, sumo, suscipio; etiam statuo; coger, agarrar; llevarse ; tomar en caza o en guerra, apoderarse de, dominar; obtener; ganar; abolir, matar; convencer, convencer en juicio; probar; captar con la mente, comprender. II. med. coger, tomar ; elegir; nombrar por elección; prefer ir ; adherirse; quitarse. III. pas. ser cogido o tomado; ser elegido. 347d, 347e, 350a. VoF. 16.

a„scrÒj, -£, -Òn, deformis; turpis, foedus; etiam indignus, ignominiosus; vilis; vergonzoso, deshonroso , in jur ioso ; feo, torpe, inde-cente, infame; inoportuno, desgraciado. II. tÕ a„scrÒn, t¦ a„scr£ vergüenza , hecho vergonzoso, vicio. 344b, 347c, 348e. VoF. 19.

a„tšw, peto, oro, flagito; iubeo; ped ir . II. med. pedir para sí, pedir en préstamo o tomar en préstamo; implorar. 345e, 347a. VoF. 20.

a„ti£omai, pro causa vel auctore habeo; causam vel culpam attribuo; accuso, insimulo, culpo; etiam acceptum refero; causam praetexo, pratexto vel praetendo; attribuo; etiam contendo, perhibeo; incul-par , acusar, censurar; alegar, pretextar; afirmar; atribuir. 329b. VoF. 20.

a‡tioj, -a, -on, auctor; autor, motivador, responsable; culpable . 329b, 329d. VoF. 20.

¢kšra ioj , Ð, ¹, purus, sincerus, integer; puro , no mezclado; intacto, íntegro; puro, no contaminado. R. 342b, 409a; Plt. 268b; Criti. 111b. VoF. N/A.

¢ko», ¹, auditus, auditio; etiam id quod audimus: narratio, fama, et quo audimus: aures; oído; sentido del oído; acto de oír o escuchar, audic ión ; lo oído, rumor, tradición, noticia; sermón. 342a. VoF. 23.

¢kolouqšw, sequor, subsequor; comitor; assequor, intelligo; conse-quens vel coniunctus sum, convenio, consentio, respondeo; seguir,

Platón, Trasímaco_VF.indd 128 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 130: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

129

acompañar, dar séquito o compañía; seguir, adherirse, acomodarse, obedecer; seguir con la inteligencia, comprender; cont inuar . 332d. VoF. 22.

¢koÚw, audio, percipio; etiam percipio, cognosco; oír , escuchar ; saber por oídas; oír; prestar atención, obedecer; oírse llamar, ser llamado; ser tenido. Conjug. irreg.: ¢koÚw, ¢koÚsomai, ½kousa, ¢k»koa, (pluscuampf. ºkhkÒein o ºkhkÒh), ½kousmai, ºkoÚsqhn, ¢koustÒj. 327c, 336d, 337a, 338c, 348a (2), 352e. VoF. 23.

¢krib»j, Ð, ¹, accuratus, exactus, iustus, perfectus; tenuis, restrictus; exacto ; esmerado, ajustado; económico, parco; cumplido, perfecto; verdadero . 340e (2), 341b (2), 341c, 342b (2), 342d (2). VoF. 24.

¢kr ibologšomai , exacte vel diligenter expono vel constituo, curo; etiam exacte excutio, ad vivum reseco; hablar o examinar con exact i tud y r igor . R. 340e, 403d; Cra. 415a. VoF. N/A.

¢kribîj, accurate, diligenter, plane; adv. exactamente, con exact i -tud ; esmerada, ajustadamente; económica, parcamente; cumplida, perfectamente. 336d, 345c, 346b, 346d. VoF. 24.

¥kwn, -ousa, -on, invitus; forzado, obligado; involuntar io , no intencionado. 331b, 336e, 339e. VoF. 139.

¢l»qeia, ¹, veritas; vera natura vel ratio; etiam vera cognitio; verdad ; veracidad, sinceridad; realidad. 331c, 349a. VoF. 265.

¢lhq»j, Ð, ¹, verus; verax; verdadero ; veraz, verídico; recto. II. adv. ¥lhqej; ¿de veras? ¿realmente? VoF. 265.

¢lhqinÒj, -», -Òn, verus, germanus; veraz, sincero; verdadero , real; propiamente dicho. 347d. VoF. 265.

¢lhqîj, vere; etiam revera, profecto, sane; verdaderamente ; veraz; en verdad ; verídica, rectamente. 336c, 343b, 343c, 345c (2), 345e. VoF. 265.

¢ll£, sed; conj. adversativa: pero; sin embargo; y; después de orac. neg. sino, más que. VoF. xviii.

¢ll»lwn, inter se aliud; pron. pl. y dual sin nom. los unos a los otros; el uno al otro; mutuamente, recíprocamente. 328a, 336c, 336e (2), 343d, 348b, 351c, 351d (2), 351e (2), 352b, 352c (3). VoF. 27.

¥lloj, -h, -o, alius, alter; adj. y pron. otro; diferente, distinto; extraño; falso, errado, malo. VoF. 27.

¢llÒtrioj, -a, -on, alienus; a j eno , extraño, extranjero, hostil. 343c, 344a, 346e. VoF. 27.

Platón, Trasímaco_VF.indd 129 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 131: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

130

¥llwj, aliter, alio modo; adv. de otra manera [mejor o peor]; ¥llwj te ka… y mayormente, principalmente; sin razón; vana, inútilmente; pura, sola, simplemente; además, por otra parte. VoF. N/A.

¤ma, simul; adv. juntamente, en junto, al m ismo t i empo ; apenas, al punto que. Frec. con partic.: feÚgontej ¤ma al huir; ¤ma taàt e„pîn al punto que hubo dicho estas cosas; ¤ma mšn... ¤ma dš... en parte... y en parte; tanto... como...; no sólo... sino; ...¤ma (te)... kaˆ (¤ma) y además, y al mismo tiempo. prp. de dat.: con, juntamente con (¤m ¹mšra con el día). 327a, 331d, 338d, 348b, 352c. VoF. xiii.

¢maq»j, Ð, ¹, insciens, non sapiens; indoctus, incultus; rudis ac fere stupidus; ignorante ; necio, estúpido; atrasado; no civilizado; no conocido, imprevisto. 350b, 350c (2). VoF. 6.131.

¢maq…a, ¹, inscientia, inscitia; ignoranc ia ; impericia. 350d, 351a, 354b. VoF. 6.131.

¡mart£nw, aberro (a proposito), non assequor; migro, violo; erro, labor, pecco vel male facio; errar, marrar, no alcanzar; separarse, equ ivo-carse ; no obtener, no alcanzar; estar privado; perder; pecar, faltar; dejar de hacer, descuidar; fallar . II. pas. ¡mart£neta… ti ha habido un error, un yerro. 334c (2), 336e, 339c (2), 340d (2), 340e (7), 341a (2). VoF. 29.

¡mart…a, ¹, error, peccatum; etiam perversitas; error; falta; equ ivo-cac ión , falla ; pecado. 340d, 342b. VoF. 29.

¢me…nwn, -on, melior, praestantior; etiam fortior; comp. de ¢gaqÒj mejor , más habil, más valiente. 333b (2), 352b, 352d, 353a. VoF. 31.

¢mšle ia , ¹, incuria, neglectio; despreocupación, negligencia; aban-dono . R. 343e, 443a, 562b, 562c, 600b; Lg. 900e, 903a, 905b, 911b, 911c, 928c; Phdr. 231b, 252a, 256c; Epin. 991d; Phlb. 63e; Ap. 25c. VoF. 6.135.

¡mill£omai (¡millîmai), certo, contendo; summo studio contendo s. tendo (ad aliquid), enitor; luchar, disputar, porfiar; empeñarse, es forzarse . R. 328a, 349c, 490a; Ly. 208a; Lg. 731a, 765a, 765d, 830e, 833a, 833b, 833c, 834a, 905e, 968b. VoF. 6.19.

¥mousoj, Ð, ¹, a musica alienus, musicae imperitus; a musica vel poesi et in univ. a doctrina alienus, inelegans; turpis; rudo; grosero, sin gusto, sin finura, esp. s in sent ido mus ical ; no musical. 335c, 349e (3). VoF. 6.144.

¥mpeloj , ¹, vitis; v id ; tamb. viñedo. R. 353a; Lg. 674c, 782b; Clit.

Platón, Trasímaco_VF.indd 130 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 132: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

131

408e. VoF. N/A.¢mpelourg ik» , ¹, ars vitium colendarum; arte de cultivar la viña,

v i t icultura . R. 333d. VoF. N/A.¢mfÒteroj, -šra, -eron, uterque; adj. pron. en sing. dual y pl. ambos ,

los dos, uno y otro; en pl. tamb. unos y otros. II. adv. ¢mfÒteron, ¢mfotšrV, kat ¢mfÒtera a un mismo tiempo, de las dos maneras, en las dos cosas, en ambos casos. 340b. VoF. v.

¥n, partícula restrictiva que generalmente determina el valor de una forma verbal, considerando su acción como “realizable, pero bajo ciertas circunstancias”. Normalmente no se traduce al español. VoF. xix.

¢nagk£zw, cogo, iubeo; argumentis cogo aliquem ut concedat, persuadeo; probo, demonstro; necessarium puto, contendo; obl igar , forzar; imponer o conseguir por la fuerza o con violencia; convencer; obligar a creer, imponer una afirmación. 344d. VoF. 34.

¢nagka‹oj, -a, -on [o -oj, -on], necessarius; etiam cogens; que fuerza, obligatorio, coactivo; urgente; fatal, forzado, forzoso ; ne-cesar io ; imprescindible; indispensable, mínimo, estricto; escaso, mezquino; consanguíneo, pariente, allegado. II. adv. ¢nagka…wj nec-esariamente, por necesidad; con resignación. 339e, 345d, 347d. VoF. 34.

¢n£gkh, ¹, necessitas; quicquid cogit vel urget; ratio, causa; necesse est; appetitio naturalis, cupiditas, libido; fuerza, neces idad , coacción, violencia (¢n£gkV o ™x ¢n£gkhj etc., por fuerza o por necesi-dad); necesidad lógica; ley natural; fatalidad, sino, destino; castigo, tortura; prisión, cárcel; dolor, angustia, pena; tamb. vínculo de sangre, parentesco. 333d, 335b, 335c (2), 347c (2), 349e, 350a, 351b, 353e (2). VoF. 34.

¢nakagc£zw, risum edo; romper a re ír , reír a carcajadas. R. 337a; Euthd. 300d. VoF. N/A.

¢nalog …zomai , rationibus subductis summam facio, colligo; reputo mecum, perpendo; contar; reflex ionar , considerar, calcular. R. 330e, 441b, 524d, 618c; Prt. 332d; Cra. 399c; Lg. 693c, 739a; Tht. 186a. VoF. N/A.

¢nam£rthtoj , Ð, ¹, ab errore vacuus; sin falta, irreprochable; inocente; sin error, infal ible ; inmutable. R. 339c, 340c, 477e; Tht. 146a, 200e; Alc.1 117e; Chrm. 171c. VoF. N/A.

¢namimn»skw, in memoriam reduco, admoneo; memini, recordor; recordar; refrescar la memoria; mencionar. II. med. acordarse, pensar

Platón, Trasímaco_VF.indd 131 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 133: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

132

en, añorar . 329a. VoF. 305.¢naneÚw, abnuo; volver la cabeza atrás en señal de denegación; hacer

signo de prohibición o denegación; reprobar con la cabeza ; denegar , disent ir , rehusar. R. 350e, 351c, 437b, 561c. VoF. N/A.

¢nafa…nw, manifesto, ostendo; med. me exhibeo vel offero, compareo, eluceo, reperior; encender, hacer brillar; reavivar; sacar a luz; mostrar; decir, proclamar; descubrir, divisar. II. intr. y pas. aparecer, mostrarse , revelarse . 334a, 350c. VoF. 4.162, 6.213.

¢ndrapod…zomai, liberum hominem pro servo rapio; servitute opprimo, cives cervos rapio ac vendo; esclavizar, reducir a la esclavitud; vender como esclavo; someter, subyugar; secuestrar . R. 344b, 469b, 575b. VoF. 1.5.

¢ndrapod ist»j , Ð, servorum raptor; el que esclaviza, mercader de esclavos, apresador, pirata; secuestrador . R. 344b. VoF. N/A.

¢nepisthmosÚnh, ¹, inscientia; inscitia, imperitia; ignorancia, desconoc imiento . 350a. VoF. N/A.

¢nep ist»mwn , Ð, ¹, insciens, ignarus; ignorante , descono-cedor , imperito. R. 350a, 350b; Grg. 459b; Tht. 179b, 202c, 208b; Sph. 233a; Euthd. 293d, 294a, 297a; Erx. 397e, 403b; Lg. 690b, 795c; Ax. 370a; Plt. 300d; Prt. 350b. VoF. N/A.

¥nes ij , ¹, remissio, solutio; immodica libertas, licentia; aflojamiento, distens ión ; alivio, remisión, aligeramiento; reposo; disolución, desenfreno. R. 349e, 561a, 590b; Lg. 637c, 724a. VoF. N/A.

¥neu, sine; praeter; nulla ratione habita vel contra; prp. de gen. sin, sin contar con, presc ind iendo de ; a más de; excepto; lejos de. 351b. VoF. vii.

¢n»r, Ð, vir, mas; adultus; vir dicitur qui viribus, virtute, dignitate; hombre , varón ; esposo, marido; amante; hombre de guerra, sol-dado; hombre con las virtudes de tal, guerrero, héroe; hombre en gral. [por oposición a los dioses o a los animales]; hombre particular [por oposición al político u hombre público]. 331b, 331c, 331e, 335b, 335e (2), 336a, 337e, 343d, 347d, 349e (2), 350a, 353e. VoF. 36.

¢nqrèpeioj, -a, -on, humanus (neutr. quod in hominem cadit, hominis proprium est, homini solet contingere), del hombre, humano . 335c (2). VoF. 37.

¥nqrwpoj, Ð, homo; hombre , ser humano; en pl. los hombres, la humani-dad, frec. el mundo; esposo, marido; a veces con sentido despectivo:

Platón, Trasímaco_VF.indd 132 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 134: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

133

esclavo; a veces con valor indefinido: alguien, alguno. 329c, 329d, 331b, 334b, 334c, 334e, 335b, 335c (2), 337b, 348d, 349c. VoF. 37.

¢no»twj , insipienter, dementer; adv. insensata, nec iamente ; de manera no aprehensible por la inteligencia. R. 336e, 379d; Phd. 88b; Phlb. 49b; Lg. 665d, 778a, 805a, 922c. VoF. 6.151.

¢nÒmoioj, Ð, ¹, dissimilis, inaequalis; diferente , distinto. 349d (2), 350b (2), 350c. VoF. 6.156.

¢nomologšomai , ea quae concessa sunt repeto vel colligo; convenio vel constituo cum altero de aliqua re; convenir, ponerse de acu-erdo ; resumir. R. 348b, 442e, 452e; Smp. 199b, 200e; Tht. 164c; Lg. 737c. VoF. N/A.

¢norqÒw, erigo, restituo; corrigo, emendo; erigir, levantar; reedificar, restaurar; enderezar , poner derecho. R. 346e; Lg. 919d. VoF. N/A.

¢nt…, pro; loco; prae; ex; prp. de gen. en frente , de frente, de cara; en vez de, en lugar de , por; a la manera de; en lugar de, en nombre de; tras, sobre. 331b, 343a, 344b, 353c (2). VoF. vii.

¢nt ikatate …nw , adversus alterum contendo, h. e. contente dico, alte-rius orationi meam oppono; oponer, poner en contra . R. 348a. VoF. N/A.

¢ntilamb£nw, retineo; med. apprehendo, arripio; capesso; retineo, cohi-beo; arripio ad reprehendendum, impugno; obiicio; apprehendo, per-cipio, sentio; tomar o recibir por su parte. II. med. cogerse; apoder-arse ; conseguir, alcanzar; poner mano, ocuparse, preocuparse de, tratar de conseguir; hacerse cargo, amparar; tomar por su cuenta, de donde objetar. 336b. VoF. 3.46, 6.124.

¢x…a, ¹, dignitas; aestimatio, pretium; quod quis commeruit, iustum praemium, merita laus; iusta poena vel castigatio; valor , precio; estimación, apreciación; dignidad, honor, categoría; merecimiento, mérito; pago, recompensa, salario, merecido, castigo, pena. 331a. VoF. 5.9.

¥xioj, -…a, -ion, dignus; meritus; etiam decens, conveniens; que con-trapesa; del valor de; digno, merecedor [¥xioj lÒgou digno de cons iderac ión ]; merecido; digno de aprecio, estimable, que vale la pena; proporcionado, conveniente; de gran valor, precioso; de precio conveniente, barato. II. adv. ¢x…wj de manera digna, digna-mente, convenientemente. 328a, 348d. VoF. 39.

¢xiÒw, dignum existimo; aestimo; dignum (me) iudico et in univ. volo,

Platón, Trasímaco_VF.indd 133 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 135: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

134

cupio vel lubet mihi; c. negat. recuso, nolo; par, opus esse vel neces-sarium puto; peto, postulo, iubeo; expeto; puto, arbitror, confido; non dubito, sustineo; etiam me non pudet; tener por digno o merecedor; satisfacer, atender; estimar, apreciar, honrar; juzgar recto , justo o conveniente, est imar pert inente , de donde, resignarse a y tamb. encarecer, reclamar, pedir; tener por cierto, creer, juzgar, sos-tener. II. med. juzgarse digno; creer conveniente, consentir. 337d (2), 349b (2), 349c (3), 349e. VoF. 39.

¢pagoreÚw, interdico, veto; abdico, defugio; deficio; prohib ir ; desa-consejar, objetar; renunciar; cansarse, desfallecer, agotarse. 337c, 337e, 339a. VoF. 5.

¢paitšw , reposco, repeto; posco, postulo; rogo; reclamar , pedir. R. 331c, 331e, 332a, 394a, 599b, 612d; Phdr. 241a; Phlb. 18e; Lg. 895d. VoF. 1.2.

¢pall£ttw, dimitto; removeo, tollo; eiicio, expello vel depello; expedio, absolvo; absolvo, libero, vindico ab aliqua re; pass. absolvor, liberor, distingor; absolute: defungor aliqua re; intrans. discedo; alejar, echar fuera; apartar, dar de lado; despedir, dejar ir; libertar, liberar. II. intr. irse, partir; salir, escapar. III. med. y pas. alejarse; irse, partirse; escapar, salir libre; separarse, abstenerse y simpl. cesar en, poner fin a algo; ser l iberado , liberarse. 329d. VoF. 27.

¤paj, -asa, -an, unusquisque, plur. universi, omnes ad unum; todo , entero, total; cada, cada uno; cualquiera. II. pl. todos. 338e, 342e. VoF. 360.

¥peimi, abeo, discedo vel decedo; cum p£lin redeo; [inf. ¢pišnai] i rse , partir; salir (¢piÒntoj mhnÒj a fin de mes); pasarse [al enemigo]; volver, regresar; retirarse [y esp. volver a su cauce un río]. 327b, 327c, 344d (2). VoF. 134.

¢peipe‹n, interdicere, vetare; negare; abdicare; defatigatum esse; lassi-tudine confectum desinere, animum despondere, et in univ. desinere; anunciar, declarar, dar a conocer; hablar a, explicarse con; repudiar; prohib ir ; renunciar; desistir. II. intr. fallar, desfallecer, desmayar, cansarse; agotarse, estar agotado; desesperarse. III. med. rehusar, no hacer caso; repudiar. 337c. VoF. N/A.

¢pšrantoj, Ð, ¹, infinitus; immensus, innumerabilis; ilimitado; s in f in ; sin resultado. 342a. VoF. N/A.

¢perg£zomai, facio, efficio; reddo; perficio; facio, afficio; effugo, exp-rimo; exhibeo; terminar una tarea; real izar , producir, concluir,

Platón, Trasímaco_VF.indd 134 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 136: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

135

llevar a cabo o a perfección; hacer, construir; hacer; transformar. 353a, 353c (2), 353e. VoF. 4.48, 6.81.

¢pecq£nomai, odio sum, in odium incurro, offendo apud aliquem; ser odioso, hacerse od ioso , enemistarse; ser odiado, suscitar odios; ser o hacerse enemigo , odiar. 343e, 352b. VoF. 4.53, 6.86.

¢pšcw, abstineo, h. e. prohibeo; procul me teneo, me removeo; intrans. absum; contineo; me contineo, mihi tempero; tr. recibir [impers. ¢pšcei basta]; alejar, apartar, tener alejado [a alguien o algo, ac.; de... gen. o dat.]. II. intr. alejarse, estar lejos, estar alejado, distar. III. med. alejarse, estar alejado, abstenerse de , perdonar ; apartar, mantener apartado. 352c, 354b. VoF. 169.

¢pistšw, diffido, non credo, dubito; no creer, poner en duda; no confiar, desconf iar ; no obedecer, desobedecer; dudar, poner en entredi-cho. 331e. VoF. 364.

¡plîj, simpliciter; sine ulla exceptione vel discrimine; plane, certo; adv. s imple , sencilla, honradamente; de una vez, en una palabra; absolu-tamente. 331c, 351a. VoF. vi.

¢pÒ, a, ex; adv. aparte, lejos. II. prp. de gen.: de; desde; de entre; lejos de, fuera de, sin; con, por; después de. VoF. vii.

¢pogeÚomai , degusto; gustar , probar, degustar. R. 354b; Tht. 157c. VoF. N/A.

¢podšcomai, accipio, sumo, admitto; audio, conceao, probo; percipio, audio; recibir; acoger; comprender, entender; acoger con agrado, aceptar , reconocer, dar por bueno, admit ir , conceder , estar de acuerdo . 329e, 336d, 337b, 340c. VoF. 5.21.

¢pod…dwmi, reddo, restituo, repono; tribuo, do; addo; pendo, patior, experior; dar ; devolver , restituir; pagar; dar en cambio; cor-responder ; producir, rentar; entregar, traspasar, confer ir ; conceder, permitir, atr ibu ir , consentir, tolerar; vender. II. med. vender ; en mal sentido, traicionar. 331c (3), 331d, 331e, 332a (4), 332b (2), 332c (3), 332d (2), 333b, 335e, 338b, 345d, 353d. VoF. 113.

¢pÒdos ij , ¹, retribuendi actio, solutio; restitutio; datio; restitución, pago; paga, retribución; devoluc ión . R. 332b; Def. 413e; Ep. xiii. 363d; Phlb. 32a; Lg. 807d. VoF. N/A.

¢poknšw , cunctor, dubito; echarse atrás [por miedo, debilidad, etc.], retraerse, abstenerse . II. tr. retroceder ante [algo, ac.]. R. 349a, 372a, 445b; Lg. 638e, 780d, 811c; Plt. 277e; Sph. 238a; Phd. 84c; Tht.

Platón, Trasímaco_VF.indd 135 25/07/2013 03:45:30 p.m.

Page 137: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

136

166b; Alc.1 124d. VoF. N/A.¢pokr…nw, secerno, separo; reiicio, reprobo; med. repono, respondeo;

etiam in responsione aliquid pono, memoro, aliquo utor; separar, apartar, elegir; señalar, distinguir; poner a un lado, rechazar; enjuiciar. II. pas. y med. separarse, apartarse; distinguirse, ser distinto; pasar, resolverse; contestar, responder , dar respuesta; dar o comunicar una razón o decisión. 330a, 332c, 336c (3), 336e, 337a (2), 337b (2), 337c (2), 337e (3), 338a (2), 338b, 339a (2), 340e, 343a (2), 346a, 348b, 349a, 351c, 352a. VoF. 8.27, 251.

¢pÒkr is ij , ¹, secretio; responsio; respuesta , razón, encargo. R. 337d, 338a; Def. 415d; Prt. 312d, 329b; Sph. 244c; Prm. 137b; Tht. 183a; Phlb. 20a, 29c, 30d; Grg. 449b, 449d, 465e; Ep. vii. 343d, 344b; Lg. 758c. VoF. 8.27.

¢polamb£nw, eximo, eligo; intercludo, retineo aliquem; accipio, nan-ciscor, assumo; recipio, recupero; accipio, percipio; llevarse fuera, tomar o coger aparte, separar, apartar; cortar, rodear, aislar; detener, impedir; obtener, recibir, cobrar, tamb. hospedar; tomar; recobrar , volver a obtener. II. med. tomar aparte, apartar. 332b. VoF. 263.

¢pol£uw, fruor, utor; fructum capio; accipio, in partem venio, particeps fio; gozar, dis frutar ; sacar u obtener; aprovecharse. 330d, 354b. VoF. 4.85, 5.46.

¢pÒllumi, perdo, pessumdo, dissolvo; violo, migro; perdo; abiicio; med. pereo; intereo; evanesco, exstinguor, intercido; hacer perecer, ani-quilar, destruir, matar; perder, arruinar, hacer desgraciado; perder ; sacrificar. II. intr. y med. perecer, perderse, morir, caer, ser ejecutado, ser destruido; desaparecer. 351e. VoF. 330.

¢pomara…nomai , languesco; defloresco; marchitarse; consumirse, extinguirse. R. 328d; Tht. 177b. VoF. N/A.

¢pomÚttw, emungo; sonar , limpiar los mocos. II. med. sonarse. R. 343a. VoF. N/A.

¢poplhrÒw, expleo, satis facio; llenar, completar ; cumplir, ejecu-tar; satisfacer [el ánimo, los deseos, etc.]. R. 352b, 426c; Lg. 782e, 932b; Prt. 329c; Chrm. 169c; Plt. 286a; Phlb. 45b. VoF. N/A.

¢posteršw, privo, defraudo, detraho; derogo, recuso; quitar; privar; defraudar; despojar. II. pas. ser pr ivado o despojado; ser defrau-dado, llegar tarde. 329a. VoF. 428.

¢posterht»j, Ð, raptor; que priva o despoja; despo jador . R. 344b. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 136 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 138: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

137

¢potšmnw, abscido, deseco; separo, secerno, adimo; cortar , separar cortando, amputar; dividir, separar. II. med. cortar o separar para sí, apropiarse; detraer; saquear. III. pas. ser cortado. R. 348d, 353a; Ti. 36a, 45d; Euthd. 297c; Plt. 262d, 280d; Men. 85a; Lg. 653d; Phlb. 42b. VoF. 4.155.

¢pot…nw, solvo, pendo; pagar, volver en pago; pagar , dar el pago; pagar. II. med. hacerse pagar, exigir el pago; vengarse. R. 337d, 506e; Lg. 717b, 717c, 745a, 875d, 882a, 914c, 916b, 933d; Plt. 299a; Grg. 480d; Ap. 36b. VoF. (6).

¢pofa…nw, ostendo, declaro, in medium profero; exhibeo, reddo; med. sententiam meam declaro et in univ. declaro, profero, expono, dico; pronuntio, promulgo; propono, designo; ostendo, probo; exhibeo, edo, gero; mostrar ; declarar, dar a conocer, revelar, descubrir; demostrar; designar. II. med. mostrar, sacar a luz; opinar, mostrar una opinión; mostrarse, revelarse, darse a conocer; decidirse. 338e. VoF. 475.

¢pofeÚgw, effugio, fugio; salvus evado, absolvor; escaparse, l ibrarse , salir libre, ser absuelto. 329c. VoF. 481.

«ra, partíc. interr.: ¿acaso... [esperando respuesta negativa = «ra m»...]; y tamb. ¿acaso no... ¿no es verdad... etc. [esperando respuesta afirma-tiva = «r oÙ...]; «ra oân ¿acaso no... o así, pues, ¿no... [en espera de resp. afirm.], o simpl. = «ra; acompañando al pron. t…j y en las exclamaciones sirve como «ra para avivar la expresión. VoF. xvii.

¢rgÚrion, tÒ, argentum; pecunia; plata , esp. moneda de plata; en gral. dinero [esp. en pl.]. 333b (3), 333c (2), 334a, 337d (2), 347a. VoF. 43.

¢ršskw, placeo, satis facio, probor; reparar; sat i s facer , dar satisfac-ción; agradar , parecer bien. II. impers. es cosa decidida. III. med. dar en satisfacción; conciliarse, hacerse favorable; satisfacer, conten-tar; reponer, reparar; ser agradable, gustar. II. pas. estar complacido o satisfecho. Los parts. con valor de adj.: agradable, gustoso. 348b, 350d, 350e. VoF. 44.

¢ret», ¹, virtus, habitus rei probus, naturae consentaneus aptusque ad id agendum quod agere eam oportet, bonitas, facultas; in homine est animi habitus rationi consentaneus, probitas, honestas; in univ. est probitas, praestantia; excelenc ia , mérito, perfección [de cuerpo o de espíritu, de las personas o de las cosas]; inteligencia, pericia; fuerza, vigor; valor, bravura; v irtud [en plural proezas, acciones

Platón, Trasímaco_VF.indd 137 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 139: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

138

virtuosas]; servicio prestado o merecimiento contraído; nobleza de ánimo, alteza, generosidad; honor, gloria; prosperidad, dicha. 335b (2), 335c (2), 335d, 342a, 348c (2), 348e, 349a, 350d, 351a, 353b (5), 353c (5), 353d, 353e (2), 354b, 354c. VoF. 44.

¢riqmšw , numero; contar , enumerar; pagar, considerar como. R. 348a, 522d, 522e; Tht. 146e, 198b, 198e; Hp.Ma. 285c; Euthd. 294c; Lg. 785a; Phdr. 270d. VoF. N/A.

¢ristokratšomai , ab optimatibus gubernor; tener rég imen ar i stocrát ico . R. 338d. VoF. N/A.

¥ristoj, -h, -on, optimus, praestantissimus; fortissimus; excelente; el me jor ; muy bueno, óptimo; el más valiente; ð ¥riste quer ido amigo . adv. ¥rista [n. pl.] muy b i en , perfectamente. 338d, 349d, 349e, 351b, 351d, 352e. VoF. 44.

Ar…stwn, -oj, Ð, Aristón, padre de Platón, de Glaucón y de Adimanto. 327a. VoF. N/A.

Aristènumoj, -ou, Ð, Aristónimo. 328b. VoF. N/A.¡rmÒttw, compono, tempero; med. tempero; intrans. concino, convenio,

congruo; tr. ajustar, adaptar, unir; desposar; dirigir, gobernar. II. intr. adaptarse, convenir, ajustarse, estar de acuerdo, corresponder. III. med. ajustar, af inar [un instrumento, ac.]; construir para sí; unirse, desposarse con. 349e. VoF. 48.

¥rnumai , quaero, praefero; accipio; luchar por, tratar de conseguir, pro-curar conservar, mantener; recibir, obtener , alcanzar. R. 346c; Lg. 813e, 944c; Prt. 349a. VoF. 10.25.

¡rp£zw, rapio, arripio; quitar, arrebatar; saquear; apoderarse de, coger rápidamente. II. med. apoderarse. III. abs. áv idamente . R. 354b, 521b, 574b; Ep. vii. 334d, 335b; Grg. 481a; Phdr. 229b, 229d. VoF. 49.

¥rti, modo, nunc ipsum; modo, paulo, ante; adv. justamente, precisa-mente; rec i entemente , ahora mismo, hoy; en seguida, inme-diatamente; hace poco ; antes . 331e, 341c, 346e, 348a, 348b, 350e, 351c, 353a. VoF. xiii.

¢rc», ¹, initium, exordium, principium; fundamentum; antiquitus, ab origine, natura; imperium, regnum, dominatio; magistratus, praefec-tura; comienzo; origen; (adv.(t¾n) ¢rc¾n, t¦j ¢rc¦j, kat ¢rc¦j, ™x ¢rcÁj al principio, desde el comienzo, desde el pr inc i p io , de nuevo; absolutamente; ¢rc¾n oÙ de ningún modo); extremo, punta; fundamento, principio, elemento; mando , poder, autoridad;

Platón, Trasímaco_VF.indd 138 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 140: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

139

magistratura, cargo ; of ic io ; país gobernado, imperio, reino, pro-vincia; gob ierno . II. pl. dignidades, cargos; potencias celestiales. 338e, 339a, 341a, 342e, 343e, 344c, 345d (2), 345e (2), 346e, 347b (2), 348b. VoF. 51.

¥rcw, initium facio, inchoo, ordior; etiam causa vel auctor sum; rego, impero; moderor, praesum; prior infero iniuriam; med. incipio, ordior vel exordior; ser el primero, guiar; mandar, ser jefe; presidir, gober-nar ; tener mando, dominar, prevalecer; ser arconte; comenzar, empezar; esp. ser el primero; ocasionar, causar, dar origen a; preparar. II. med. comenzar, empezar , emprender, poner mano a; principiar. III. pas. ser dominado, ser gobernado , obedecer. Conjug. irreg.: ¥rcw, ¥rxw, Ãrxa, Ãrca, Ãrgmai, ½rcqhn, ¢rktÒj. 336d, 338d, 338e, 339b, 339c (2), 339d (4), 339e (2), 340a (2), 340b, 340c, 340e (4), 341a (2), 341b (2), 342c (2), 342e (2), 343b (2), 343c (2), 343e, 345d, 345e (5), 346a, 346e (2), 347a (3), 347b (3), 347c (7), 347d (3), 353d, 353e. VoF. 51.

¥rcwn, Ð, j e f e , magistrado; gobernador, gobernante ; dueño, señor, príncipe; arconte. 341c, 341d, 342d (2), 342e (2), 343b, 343c, 347d. VoF. 51.

¢sqšne ia , ¹, imbecillitas; imbecillitas valetudinis, incommoda val-etudo; falta de vigor, deb il idad ; enfermedad. R. 330e, 366d, 444e, 618d, 854a; Phd. 107a, 109d, 109e; Phlb. 49b; Prt. 332b; Mx. 238d; Grg. 477b, 496b; Ti. 17a; Chrm. 155b, 157c; Ep. xi. 358e. VoF. 414.

¥smenoj , -h, -on, laetus, cum voluptate, libenter; contento , alegre, gustoso, de buen grado; agradable. R. 329c, 614e, 620d; Grg. 486d, 499b; Phd. 67e, 68b, 90d; Prt. 317e, 346a; Cra. 418c. VoF. 176.

asp£zomai, comiter accipio, saluto; recibir o acoger cariñosamente; saludar ; dar el saludo de despedida; abrazar, besar; pegarse, adher-irse, amar; gustar de, saludar a alguien. 328c, 330c. VoF. 53.

¢sp…j , ¹, clypeus; escudo ; guerrero, hoplita; defensa, abrigo; áspid, serpiente. R. 333d; Lg. 756a, 806b; Ti. 24b; Euthd. 299c. VoF. 54.

¢ste‹oj, -a, -on, urbanus, comis; festivus, venustus vel lepidus (hinc etiam risum movens vel ridiculus); propio de la ciudad; urbano, fino, agradable, elegante; grac ioso ; inteligente. 349b. VoF. N/A.

¥stu , -ewj [-eoj], tÒ, urbs, praec. Athenae; ciudad; capital; Atenas, la parte principal de Atenas; por oposicion al Pireo o al Falero. R. 327b, 327c, 328c; Criti. 111e, 117e, 118d; Phdr. 227b, 230c; Lg. 779c, 804c, 936c, 954d; Smp. 172a; Hipparch. 229a. VoF. 56.

Platón, Trasímaco_VF.indd 139 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 141: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

140

¢sÚmforoj , Ð , ¹ , incommodus, inutilis; inútil, perjudicial, incon-ven iente . R. 339c, 339e (2), 340b, 367c; Cra. 417d. VoF. N/A.

¢t£llw, recreo; saltar alegremente; retozar; cr iar cu idadosa -mente , mimar; recrear, animar, robustecer. R. 331a (Pi.). VoF. N/A.

¤te, quippe; adv. como ; lo mismo que; como, en calidad de; con part. refuerza su valor causal (¤te Lšsbioj ên como Lesbio que era; ¤te tîn Ðdîn fulassomšnwn por estar vigilados los caminos). II. causal: puesto que . 327a, 350d. VoF. xxi.

¢tecnîj, revera, plane; profecto; etiam prorsus; prorsus, omnino; cum negatione est omnino non; adv. naturalmente, senc illamente , sin más. 349a. VoF. 6.201.

aâ, etiam, item; rursus; etiam, vicissim; contra; cum neg. est nec; adv. atrás, hacia atrás, otra vez, de nuevo [frec. con p£lin y aâqij]; a su vez , por el contrar io , por otra parte, por otro lado ; además, a más. 331b, 331c, 340b, 342a, 345c, 347b, 348a, 353d, 354b. VoF. xiii.

aâqij, iterum, rursus; vicissim; contra; postea, posthac, in posterum; alias; adv. = aâ: otra vez , en otra ocas ión [ poster ior ] . 341b, 347e, 348a. VoF. xiii.

aÙl», -Áj, ¹, impluvium, vestibulum; patio de una casa; muro que rodea al patio; casa, habitación, morada; palacio. 328c. VoF. 57.

aÙx£nw et aÜxw, augeo, alo; etiam adorno, amplifico, proveho; aumen-tar, acrecentar; ensalzar. II. intr. crecer. III. pas. crecer, agrandarse, levantarse, medrar, ganar. 328d. VoF. 58.

aÙt…ka, illico, statim; iamiamque, mox; statim; adv. al punto, al momento, inmediatamente, en seguida, de inmediato ; tan pronto como. II. en át. por e j emplo , empezando por esto. 338b, 340d. VoF. xiii.

aÙtÒqi, ibi, in eo; adv. allí mismo; aquí mismo, en el mismo lugar. 328a, 339a. VoF. xii.

AÙtÒlukoj, Ð, Autólico, abuelo materno de Odiseo. 334b. VoF. N/A.aÙtÒj, -», -Ò (-Òn), ipse; adj. y pron.: el mismo, el propio; por sí mismo,

espontáneamente; por sí, por esencia, solo. VoF. ii, iii, 59.aÙtoà, ibi; adv. allí; allí mismo, en aquel lugar, precisamente ahí, tamb.

aquí mismo; en aquel punto, al punto, al momento. VoF. xii.¢fairšw, aufero, adimo, eximo, excipio; etiam separo, secerno, excludo;

detrimentum facio, laedor; etiam pendere cogor; med. adimo, spolio, privo; etiam tollo, eximo, eluo; verb. adimendum, tollendum;

Platón, Trasímaco_VF.indd 140 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 142: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

141

secernendum, discludendum; quitar ; separar, cortar. II. med. quitar; suprimir, poner fin; impedir, estorbar; cortar, amputar. III. pas. ser des-poseído o despojado. 344a. VoF. 16.

¢f…hmi, dimitto, omitto, mitto; absolvo aliqua re, libero; tr. lanzar, dis-parar; soltar, dejar caer; soltar, emitir; desfogar; dejar libre; entregar; libertar, poner en libertad; absolver; disolver, licenciar; despedir, despachar, enviar; repudiar, suprimir, quitar, echar fuera; deponer, remitir o aflojar en; dejar; abandonar; dejar: permitir. II. intr. part ir , salir. III. med. enviar; soltarse, desprenderse; apartarse de , dejar. 327c, 331b, 354b. VoF. 210.

¥fippoj , Ð, ¹, equitandi imperitus; que no sabe montar a caballo , no propio para la caballería. R. 335c; Prt. 350a. VoF. N/A.

¢frod…s ioj , -a, -on, amatorius; t¦ ¢frod…sia res venereae, amor; de amor, perteneciente al amor o a los placeres amorosos. II. sust. t¦ Afrod…sia fiesta de Afrodita; placeres amorosos ; tÕ Afrod…-sion templo o estatua de Afrodita. R. 329a, 389e; Smp. 183b, 192c; Ep. vii. 335b; Prt. 353c; Phdr. 254a; Phd. 64d, 81b; Lg. 841e; Phlb. 65c; Hp.Ma. 299a. VoF. 4.14, 6.29.

¥frwn, Ð, ¹, amens, imprudens; sin sentido, insensible; sin uso de razón; insensato; loco; imprudente, tonto . 349e (3). VoF. 491.

¥fwnoj , Ð, ¹, mutus; litterae quae vocantur consonantes; sin voz, mudo ; incapaz de pronunciar. R. 336d; Lg. 700e, 766d, 876b; Ti. 23c; Tht. 203b; Cra. 393d, 424c; Phlb. 18c. VoF. N/A.

¢crhst …a , ¹, inutilitas; no ut i l izac ión , ocasión en que no se uti-liza una cosa; inutilidad, falta de utilidad. R. 333d, 489b, 489d. VoF. N/A.

¥crhstoj, Ð, ¹, inutilis; inservible, inút i l ; nocivo, funesto; no utilizado; no usado, nuevo. 332e (2), 333c, 333d, 333e. VoF. N/A.

balaneÚj , Ð, balneator; bañero . R. 344d. VoF. N/A.ball£nt ion vel ball£nt ion , tÒ, crumena, zona; bolsa , talega.

R. 348d; Grg. 508e; Smp. 190e. VoF. N/A.bdelurÒj , -£, -Òn, detestabilis; desvergonzado, infame, s in-

vergüenza ; fétido. R. 338d. VoF. N/A.bšltistoj, -h, -on, optimus (etiam iron.), praestantissimus; etiam utilissi-

mus, maxime salutaris; superl. de ¢gaqÒj muy bueno, óptimo, el mejor (ð bšltiste ¡oh quer ido amigo! ). II. sust. tÕ bšltistoj el mayor bien; lo me jor ; oƒ bšltistoi los me jores , los grandes,

Platón, Trasímaco_VF.indd 141 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 143: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

142

los optimates, la aristocracia. 337e, 338e, 339d, 341a, 345c, 345d (3), 347a, 347b. VoF. 69.

belt…wn, -on, melior, praestantior; utilior; etiam nobilior; id quod magis conducit vel praestat, et in univ. id quod conducit; comp. de ¢gaqÒj mejor , preferible. 335b, 337d, 339d, 344e, 347d, 352d. VoF. 69.

Bend…de ia , t£, el festival de bendis, la Ártemis tracia, adorada bajo su nombre en el Pireo. R. 354a. IG 2.741. VoF. N/A.

b…a, ¹, violentia; fuerza, energía corporal, vigor, robustez; vigor moral; violencia, coacción; b…v, b…hfi, di¦ b…aj, ™k b…aj, prÕj b…an, ØpÕ b…hj por la fuerza , de mala gana. 344a. VoF. 70.

bi£zomai, cogo, vim adhibeo vel affero; violo; pugno, contendo; usar de violencia, ser violento; maltratar , presionar confuerza; rechazar con fuerza; obligar, sostener firmemente [una opinión]. II pas. ser ven-cido; ser forzado. 341b. VoF. 70.

B…aj, Ð, bías, biante. 335e. VoF. N/A.b…oj, Ð, vita; vitae ratio s. genus, institutum; victus, opes; v ida , existen-

cia; modo de vida, condición o género de vida; tiempo o duración de la vida; medios de vida, recursos; sustento; los vivientes, los hombres, el mundo. 328e, 330e, 331a, 344e, 347e (2). VoF. 71.

biÒw, vivo; v iv ir . II. med. pasar la vida; hacer vivir, salvar la vida. III. pas. ser vivido. 344e, 353e. VoF. 6.34.

blaberÒj, -£, -Òn, inutilis; perniciosus; nocivo , perjudicial, funesto. 332b. VoF. 4.18, 6.35.

bl£bh, ¹, pernicies; detrimentum, damnum; calamitas; daño , per-ju ic io . 332d, 334b, 335e, 343c. VoF. 6.35, 11.30.

bl£ptw, laedo, noceo, obsum; violo, detrimentum infero; pass. laedor, damnum vel detrimentum facio; entorpecer, estorbar, detener, emba-razar; turbar, trastornar. II. más comúnmente en át.: dañar , hacer daño , lesionar, perjudicar, herir. Conjug. irreg.: bl£ptw, bl£yw, œblaya, bšblafa, bšblammai, ™bl£bhn. 332e, 334b, 334c, 334d, 334e, 335a, 335b (4), 335c (2), 335d (2), 335e, 336a. VoF. 72.

blšpw, video, specto, intueor; respicio; rationem habeo; ver, gozar de vista; fig. vivir: ver con el espíritu, adivinar, mirar, dirigir la vista; dirigirse, orientarse; buscar con la vista, confiar en; vigilar, mirar por, ver por , cuidarse de. 342e, 343b, 345c. VoF. 73.

bÒe ioj , -a, -on, bubulus; de bueyes , bovino. R. 338c. VoF. N/A.boukÒloj , Ð, bubulcus; boyero . R. 343b, 370d; Lg. 735b; Ion 540c;

Ti. 22d; Plt. 275b. VoF. 2.23.

Platón, Trasímaco_VF.indd 142 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 144: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

143

boÚleuma , tÒ, consilium; resolución, designio, traza, plan , decisión, acuerdo; consejo, parecer. R. 334a, 362a; Grg. 481e, 486a; Cri. 49d. VoF. 11.34.

bouleÚw, consilium do, suadeo, auctor sum; senator sum; med. delibero, agito, consilium ineo; etiam consilium capio, statuo; celebrar consejo, del iberar ; proyectar, dec id ir , planear, determinar ; ser miembro de un consejo. II. med. consultarse [unos con otros]; delib-erar consigo mismo, meditar, decidir. 345b, 353d. VoF. 76.

boÚlomai, volo, cupio; specto, propositum mihi est; querer , desear; preferir; tener intención, pretender, aspirar, tender; querer decir, signifi-car; acceder a, consentir en. Conjug. irreg.: boÚlomai, boul»somai, ™boul»qhn, beboÚlhmai. 327a, 329d, 336b, 336c, 340c, 344a, 345a, 346b, 347b, 348a (2), 348e, 349c, 350e (3). VoF. 77.

boàj, Ð, ¹, bos et vacca; buey, toro, vaca; piel de buey; escudo hecho con ella. II. pl. manada de bueyes, boyada , vacada. 343b. VoF. 78.

bracÚj, -e‹a, -Ú, brevis, exiguus, parvus; exiguus ad numerum, plur. pauci, neutr. paululum; corto, breve, de poca altura, poco ; pequeño, modesto, exiguo, insignificante. 330b. VoF. 80.

g£r, conj. seguramente, ciertamente, sin duda. II. en expresiones de deseo a„ g£r, e„ g£r, e‡qe g£r, e„ g¦r êfelon ojalá, pues... III. en pre-guntas: pues, así, pues. IV. causal: pues, porque, en efecto. V. a veces la frase principal, a la que la causal con g£r sirve de fundamento, queda implícita, sobre todo después de interrogación y hay que suplir si o no. VoF. xix.

gš, partíc. enclítica, al menos, por lo menos, de todos modos, de cierto, por cierto, exactamente; tamb. con encarecimiento: aún, incluso, siquiera. II. con otras partículas: e‡ ge, ™£n ge por lo menos si, si es que; g� m» no obstante; g� mšn, g� m�n d», gš toi, g� m�n toi sí, ciertamente, sin duda alguna. II. después del rel. y de ciertas partíc. temporales añade matiz causal (Ój g ™xšlusaj puesto que liberaste; ™peid» ge ka… sunwmÒsamen puesto que lo convenimos por juramento). VoF. xix.

gel£w, rideo; brillar, resplandecer de alegría; regocijarse; re ír , reírse, burlarse. II. pas. ser objeto de risa o burla. 331d. VoF. 84.

genna‹oj, -a, -on, ingenuus, nobilis, generosus; animosus, fortis; hon-estus; eximius, egregius, magnus, praestans; del linaje, conforme al linaje, genuino ; bien nacido, noble, de noble raza; generoso, mag-nánimo, valeroso, bravo; excelente, óptimo; grande, fuerte; terrible,

Platón, Trasímaco_VF.indd 143 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 145: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

144

violento; legítimo, verdadero, recto, honrado. 348c. VoF. 85.gšnoj, tÒ, genus; sexus; gens, stirps; natio, familia; etiam ordo; in univ.

gens sive familia; nacimiento, origen; linaje, famil ia , raza; raza o especie; pueblo , nación; descendencia, prole, posteridad, vástago, hijo; patria; clase, género; clase, casta; naturaleza, índole; generación humana, edad. 351e. VoF. 85.

gewrg …a , ¹, agricultura et simpl. cultura; labor o cultivo de la tierra; agr icultura . II. pl. cultivos, tierras de labor. R. 333a, 370d, 397e, 527d, 547d, 680e, 853a; Sph. 219a; Smp. 186e; Lg. 743d; Epin. 975b; Euthd. 291e; La. 198e; Ax. 368c; Plt. 272a, 289e, 299d; Ti. 77a; La. 195b; Phlb. 56b; Lg. 680e, 762a, 806d, 853a. VoF. 4.48, 6.81.

gÁraj, tÒ, senectus; ve j ez , ancianidad. 328e, 329b, 329c, 329d, 329e, 330a, 330e. VoF. 86.

ghrotrÒfoj , Ð, ¹, senectutem nutriens; sustentador de la ancianidad esp. de la ancianidad de sus padres; nodriza de la ve j ez . R. 331a, 569b. VoF. N/A.

g…gnomai, gignor, nascor; orior; fio, exsisto; accido, obvenio, obtingo; reperior; versor, sum; etiam in re ponitur quae geritur vel agitatur (velut sunous…a); nacer; venir, sobrevenir, llegar; suceder , acaecer, acontecer; resultar , salir; llegar a ser , hacerse, volverse , tornarse ; estar, hallarse. Conjug. irreg.: g…gnomai, gen»somai, ™genÒmhn, gšgona (o gegšnhmai). 327c, 329c, 330a, 330b, 330e, 332b, 335b (2), 335c (2), 336d, 336e, 337d, 344c, 346b, 346c, 347d (2), 351b, 354a, 354b. VoF. 85.

gignèskw, novi, scio; cognosco, intelligo, perspicio; iudico; conocer , llegar a conocer, reconocer ; observar; experimentar; darse cuenta, comprender , saber; conocer en trato íntimo o carnal; sentenciar, decidir, resolver, determinar, pensar, opinar. Conjug. irreg.: gignèskw, gnèsomai, œgnwn, œgnwka, œgnwsmai, ™gnèsqhn, gnw(s)tÒj. 331e, 336c, 343a, 347a, 347d. VoF. 91.

GlaÚkwn, -oj, Glaucón, hermano de Platón y de Adimanto, hijos de Aristón. 327a, 327b, 327c, 328b, 337d, 338a (2), 347a, 347e.

glukÚj , -e‹a, -Ú, dulcis, suavis; stolidus; dulce ; fig. dulce, amable, agradable; benévolo, bondadoso. R. 331a (Pi.), 411a; Phdr. 240a, 257d; Tht. 159c, 159d, 171e; Phlb. 46c, 47e; Ti. 66c, 71b; Lg. 802c; Ly. 215e; Smp. 186d; Hp.Ma. 288b. VoF. 89.

gnèmh, ¹, mens, animus; cognitio, intelligentia; sententia, iudicium; facul-tad de conocer, entendimiento, razón; conocimiento; reflexión; ánimo,

Platón, Trasímaco_VF.indd 144 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 146: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

145

intención; corazón, sentimientos, manera de sentir o pensar, carácter, temple; inclinación; juicio, convicción, opinión; intento, plan, objeto; habilidad, astucia; voluntad, deseo; sentencia, determinación, orden; voto, sufragio; propuesta; sentencia, máxima. 331a (Pi.). VoF. 91.

gnèrimoj, Ð, ¹, notus (plur. noti); fácil de conocer, comprensible, claro; conoc ido , amigo; distinguido, ilustre, principal. 343e. VoF. 5.17.

goàn, certe, saltem; restringit ita ut simul affirmet vel asseveret, certe, quidem, sane, profecto; partíc. pospuesta por lo menos , a lo menos, al menos , en todo caso; por ejemplo; ciertamente, por cierto; así pues, según esto. 334a, 335e, 341c. VoF. xix.

grammatist»j, Ð, grammaticus; scriba; escribano; maestro; gramát ico . 340d. VoF. 6.45.

graàj , ¹, anus; vieja, anc iana . R. 350e, 378d, 574b; Grg. 527a; Tht. 176b. VoF. N/A.

gun», ¹, femina, mulier; etiam uxor; mujer ; esposa; señora; dueña; viuda; muchacha. 329c. VoF. 95.

daimÒnioj, -a, -on, divinus; admirabilis, eximius; infaustus, adversus; fortuna, beatitudo; divino, procedente de los dioses; maravilloso, extraordinar io , inaudito, extraño. II. tÕ daimÒnion la divinidad; genio, espíritu, y esp. el genio o voz interior que guiaba a Sócrates; demonio, espíritu maligno. 344d. VoF. 96.

daitumèn , Ð, conviva; invitado, comensal . R. 345c; Ti. 17a. VoF. N/A.

dš, partíc. pospositiva, en correl. con mšn: pero, mas, por otro lado, en cambio; sino, sin embargo; a veces sin traducción. II. tamb. sola, después de oración negativa: sino. III. copulat., con sign. vario: y, también, además, asimismo; pues, luego, por tanto; en verdad, en efecto, por cierto. VoF. xviii.

de‹ (dšw), oportet, debet; opus est; par est, decet; es necesario, es men-ester, se necesita, es prec i so , hace falta; falta; conviene. Conjug. irreg.: de‹, de»sei, ™dšhse, dedšhke. 328c, 328e, 330d, 331b, 332d, 335b, 340a, 342a, 345c, 346d, 347a, 347b, 348a. VoF. 104.

de…dw, metuo, vereor, horreo; intr. temer , tener m iedo . II. tr. temer; venerar, respetar. 331b, 336b, 347c. VoF. 99.

de…knumi, ostendo, declaro; demonstro, probo; etiam recipr. me ostendo; indicar, mostrar, señalar; exponer , manifestar, declarar, revelar; sacar a luz; demostrar, probar. II. med. dar la bienvenida, saludar con el gesto, saludar; mostrar con la mano, poner a la vista. 337d. VoF. 100.

Platón, Trasímaco_VF.indd 145 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 147: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

146

de ‹ma , tÒ, timor, terror; miedo , espanto, terror; objeto de terror, espanto u horror. R. 330e, 386b, 413d; Lg. 790e, 791b, 791c, 830e, 865e; Phdr. 251a. VoF. 11.43.

de ima…nw , metuo; tener miedo, estar asustado , temer. R. 330e; Lg. 790e, 865e, 933c. VoF. 2.28, 11.43.

deinÒj, -», -Òn, timendus, horribilis, atrox, dirus; malus, perniciosus; gravis, intolerabilis, miser; indignus vel indignationem movens (ut indigna pati); mirabilis, incredibilis; acer, vehemens; ingens; etiam difficilis; mirus, absurdus; sciens, sapiens, praestans; argutus, cal-lidus; peritus, versatus, et in univ. qui valet vel potest; temido, res-petado, reverenciado, venerado; tremendo, espantoso, formidable, terrible; digno de temerse, que inspira miedo o recelo; malo, funesto; indignante, indigno; tamb. fuerte, violento; admirable, maravilloso; raro, extraño; háb il , diestro, experto, capaz . 333e (3), 334 (4), 337a. VoF. 99.

de ‹pnon , -ou, tÒ (de‹pnoj, -ou, Ð), coena, convivium; comida (la comida principal al atardecer); banquete, festín; almuerzo; comida de mediodía; cena, manjares de la cena; pasto, forraje. R. 328a; Smp. 174a, 175e; Criti. 120b; Cri. 53e; Tht. 173d. VoF. 101.

dšoj, tÒ, timor, metus; etiam religio; temor, miedo , espanto, angustia, recelo; temor respetuoso, reverencia; motivo de temor; medio para amedrentar. 330d. VoF. 99.

despÒthj, Ð, dominus, dominator; señor, amo , dueño ; soberano. 329c, 329d, 343b. VoF. 106.

despot ikÒj , -», -Òn, imperiosus; del señor o dueño; señorial; despótico, poderoso. R. 344c, 563b; Lg. 697c, 701e. VoF. 7.26.

deàro, huc; adv. aquí; acá, hasta aqu í ; ahora; hasta ahora; hacia aquí. II. interj.: ¡ea! ¡vamos! ¡adelante! 328c, 328d. VoF. xii.

dšw, vincio; ligo, colligo; atar, sujetar; encarcelar; amarrar, encadenar; tamb. fig.: obligar; impedir, apartar. II. med. atar o su j etar en s í o para s í . 344d. VoF. 108.

dšw, opus habeo, indigeo (unde de‹ opus est, oportet); hinc deficior, absum; tener falta, estar necesitado, carecer; faltar. II. med. dšomai neces i tar , requerir, tener falta o carecer; es necesar io ; desear, pretender; ped ir , rogar, suplicar. Conjug. irreg.: dšw, de»sw, ™dšhsa, dedšhka. 328c, 328e, 333b, 333c (2), 333d (2), 336d, 338a, 340a, 343a, 348b. VoF. 104, 6.51.

d», partíc. de var. sign. adv. de tiempo = ½dh ya, hasta éste o aquel

Platón, Trasímaco_VF.indd 146 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 148: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

147

momento, antes, a la sazón, ahora, ahora mismo, en seguida, al fin. II. aseverativo, precisamente, exactamente; enteramente, por completo, absolutamente, sin duda, ciertamente, en efecto (oÙ d» seguramente no); evidentemente, como es sabido, naturalmente (tamb. irónico); aun, hasta, además (e„ d� d¾ pÒlemoj ¼xei y si además viniere una guerra). III. ilativo, pues, así pues, por consiguiente (toÚtwn d¾ ›neka así pues, por esto). VoF. xix.

dÁloj, -h, -on, manifestus, clarus, perspicuus; qui videtur, conspicuus; visible, manifiesto, claro , natural, ev idente . 331e, 332c, 337b, 339b (2), 346c, 346e, 348e, 352c. VoF. 109.

dhmhgoršw , concionem habeo; hablar ante la asamblea pública o al pueblo; hablar como demagogo . R. 350e; Grg. 482c, 503b, 519d; Tht. 162d; Prt. 336b; Lg. 817c. VoF. N/A.

dhmiourgšw, fabricor, facio, efficio; factito; traba jar ; fabricar, labrar. 342e. VoF. 5.28.

dhmiourgÒj, Ð, ¹, opifex, artifex, et in univ. effector, fabricator; etiam aedificator; servidor del pueblo, hombre que e j erce una profes ión públ ica , profes ional , maestro en un arte; traba-jador u obrero manual, artesano; productor, creador; demiurgo, primer magistrado [entre los dorios]. 340e (3), 346c (2), 346d. VoF. 5.28.

dhmokratšomai , popularem gubernationem habeo; ser gober-nado democrát icamente ; tener constitución o gobierno popular. R. 338d, 463a, 556e, 557d, 562b, 564c, 562c, 574e, 576c; Ap. 32c; Lg. 712d. VoF. 3.43, 6.120.

dhmokrat…a, ¹, popularis civitas vel gubernatio; gobierno popular, democrac ia . 338e. VoF. 249.

dhmokrat ikÒj , -», -Òn, popularis gubernationis studiosus; (in re) populari gubernationi consentaneus; popularis; concerniente a la democracia, democrát ico ; de sentimientos democráticos, parti-dario de la democracia, demócrata. R. 338e, 545a, 559d, 559e, 560a, 562a, 571a, 580b; Lg. 756e. VoF. N/A.

dhmÒsioj, -a, -on, ad populum vel civitatem pertinens, publicus; neutr. com-mune, civitas; negotium publicum, rerum publicarum procuratio; etiam ipes publicae, aerarium; popularis, vulgaris; perteneciente al pueblo o al Estado, común, públ ico , oficial. II. sust. Ð dhmÒsioj servidor público; tÕ dhmÒsion el interés público, el Estado; tamb. edificio público; prisión, archivo. III. adv. dhmos…v por el Estado, por orden oficial, oficialmente; tamb. públicamente, ante el pueblo. 343e, 344b. VoF. 110.

Platón, Trasímaco_VF.indd 147 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 149: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

148

d»pou, sane, utique, scilicet, etiam ut opinor; adv. s in duda , indud-ablemente, por cierto; por supuesto. 339e, 345d (2), 349e. VoF. 4.34, 6.181.

dÁta, sane, utique, vero; in interrog. est tandem; adv. por c i erto , de veras, en verdad, s in duda , en e fecto , sí, a fe; así pues, conque, pues, por tanto; tamb. irón. 333a, 346b (2), 350a, 351c, 352e. VoF. xix.

di£, per; in; post; propter; adv. a través; separadamente, en dos partes, en pedazos; entera, totalmente. II. prp. de gen.: a través de, por, por entre; tamb. entre; a distancia de, con intervalo de; a lo largo de, por la extensión de; de tpo. por, durante, mientras, a lo largo de, al cabo de, hasta; a distancia o con intervalo de. III. De ac.: lugar o espacio [poét.]: a través de, a lo largo de; por entre, por; de tpo.: por, durante, mientras. VoF. x.

di£gw, traduco; traduco; vivo, versor, sum; perago, perficio; tr. trans-portar, hacer pasar, llevar al otro lado; pasar, dejar transcurrir; hacer durar o vivir, mantener, sostener. II. intr. dejar pasar el tiempo, dar largas, demorarse; pasar la v ida o el tiempo, vivir; mantenerse, quedarse; continuar, seguir. III. med. tardar, demorarse, transcur-r ir . 331a, 344e. VoF. 4.3, 6.7.

diagwg», ¹, vitae ratio, vita; tractatio; transcurso, paso, curso (b…ou de la vida). 344e. VoF. 7.2.

diad…dwmi, trado (de manu in manum); repartir, distribuir; esparcir, divul-gar. 328a. VoF. 4.36.

d iakoÚw, exaudio, audio; escuchar hasta el f in , dar oídos, atender. R. 336b; Ti. 26b; Plt. 264b; Sph. 217b; Ep. vii. 338d, 338e; Prm. 126c, 136e. VoF. N/A.

diakr…nw, discerno; secerno; divido; dissolvo; iudico, diiudico, discepto; statuo, definio; separar, apartar; distinguir, discern ir ; descom-poner en sus elementos, analizar; decidir, juzgar, vacilar. 348b. VoF. 251.

diakwlÚw, impedio, prohibeo; veto; estorbar, imped ir . 336b, 345a. VoF. 3.45.

dialšgw, deligo, discerno. Med. dissero, colloquor; etiam simpl. loquor; convenio aliquem; etiam utor aliquo magistro; dissero vel disputo dia-lectice; explico, expono; apartar, escoger, entresacar, elegir. II. med. y pas. conversar, platicar, hablar [con alguien, dat.]; discutir, disputar, tratar [algo, ac.; con alguien, dat. o prÒj con ac.]; discurrir, razonar;

Platón, Trasímaco_VF.indd 148 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 150: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

149

hablar un dialecto o lengua particular; dialogar . Conjug. irreg.: dia-lšgomai (tin…), dia-lšxomai, ―, di-e…legmai, di-elšcqhn. 328a, 328d, 336b. VoF. 266.

d i£logoj , Ð, sermo, colloquium; conversación, diálogo . R. 354b; Sph. 263e, 264a; Prt. 335d, 336b, 338a, 338c; Alc.1 110a; La. 200e. VoF. N/A.

di£lusij, ¹, dissolutio, solutio, disiunctio; dimissio; desunión, división, separación; disoluc ión , descomposición; desbandada, dispersión; cesación, terminación, fin; ruptura, corte. R. 343d; Grg. 524b; Cra. 419c; Lg. 632b, 684d, 758d, 828d; Phd. 88b. VoF. N/A.

diamart£nw, aberro, erro, fallor, falso existimo; ignoro; descarriarse, engañarse del todo, no acertar, errar enteramente, equ ivocarse completamente ; fracasar, quedar frustrado. 334c, 339d. VoF. 29.

diam£comai, dimico, pugno, contendo, certo; debello; oppugno, adversor; contendo, enitor, studeo; vim adhibeo, per vim alquid efficio; pelear con energía; luchar ab i ertamente ; trabajar con empeño; sos-tener con energía, mantener firmemente. 345a. VoF. 6.132.

dianošomai (dianoàmai), cogito (etiam volo), sentio, existimo, cognosco, statuo; animatus sum; reputo; considero, specto; perpendo; tener en el pensamiento, tener en mente , concebir; proyectar, intentar; reflexionar, pensar , meditar; imaginar, suponer ; sentir, estar en una disposición o actitud. Conjug. irreg.: dianošomai, diano»somai, dieno»qhn (per… tinoj). 327c, 332c, 343b, 349a. VoF. 317.

d iapaÚomai , desino, finem facio; cesar por algún tiempo, hacer pau sa . R. 336b; Ti. 78e. VoF. N/A.

diapr£ttomai, perficio; hinc assequor, impetro; etiam satis facio, expleo; facio, ago, gero; perago, transigo; praesto; etiam committo; llevar a cabo, llevar a término; terminar, acabar, poner fin; ejecutar, cumplir; recorrer, atravesar; pasar, invertir, consumir; obtener, consegu ir , lograr; tratar, gestionar, negociar; ganarse, granjearse. 337e. VoF. 4.134, 6.183.

d iaptošw , percello; infundir pánico, asustar, espantar, dispersar de miedo, ser presa de pán ico . R. 336b. VoF. N/A.

d iarp£zw, dilacero; desgarrar, despedazar ; saquear, devastar; arrebatar, robar. R. 336b; Plt. 274b; Lg. 807b. VoF. 4.12.

d iaskšptomai , dispicio, mecum reputo, exploro; mirar con aten-ción, observar bien; examinar a fondo , estudiar; mirar por,

Platón, Trasímaco_VF.indd 149 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 151: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

150

preocuparse; reflexionar, recapacitar. II. med. observar, atender, poner atención. R. 350e; Tht. 168e, 181b; Lg. 924d; Prt. 333b, 348c; Grg. 461b, 476b; Cra. 392b; Chrm. 160e; Ti. 51b; Lg. 859b. VoF. N/A.

diasózw, servo, conservo; libero periculo; salvar de un peligro; conducir sano y salvo; conservar, preservar , mantener, retener, guardar en la memoria. II. med. salvar para sí; conservar, retener. III. pas. salir sano y salvo de un peligro, salvarse, restablecerse de una enfermedad; salvarse huyendo, llegar sano y salvo. 329a. VoF. 436.

diat…qhmi, dispono, constituo; dispono, reddo, efficio; afficio; tracto; pass. affectus sum; animatus sum; me habeo; statu sum; exhibeo, ago, recito; med. dispono, testor, testamentum facio; pono, statuo; expono, vendo; poner en diversos lugares, distribuir, repartir; disponer , organizar, ordenar; instituir, establecer, gestionar, dirigir, administrar, poner, colocar; tratar. II. med. arreglar una situación a, e. e. establecer, colocar; arreglar, componer; pactar, acordar; disponer de; esp. poner a la venta, vender; disponer por testamento, testar; legar, asignar en posesión. III. pas. ser tratado. 343b. VoF. 4.156, 6.202.

diafšrw, differo, diversus sum; etiam alicuius momenti sum; excello, praesto, melior, praestantior vel praecipuus sum, melius me habeo; med. dissentio, discrepo, dissideo; etiam contendo, discepto; intrans. interest, refert; pasar, pasar al otro lado, transportar; llevar, llevar de un lado a otro; mover; difundir, propagar; traer, aportar; pasar, abs. vivir; continuar, proseguir, dilatar, llevar hasta el fin; sufrir, soportar; ser diferente, diferir; distinguirse, aventajarse. II. impers. diafšrei importar , interesar; valer más. III. pas. y med. a más de los senti-dos correspondientes a la activa, esp. disentir, discordar, discut ir , disputar , combatir; tamb. vivir, pasar la vida. 340c, 349a, 351d, 351e, 352a. VoF. 480.

diafqe…rw, corrumpo, depravo; violo; conficio; conficio, interficio, tollo; pass. pereo, cado, exstinguor; perdo, dissolvo, rescindo, irritum facio; everto; in deterius muto; tr. destruir completamente, devastar ; matar; deshacer, disolver; echar a perder, estropear; fig. corromper, pervertir; esp. sobornar. II. intr. y pas. estar perdido, estar destrozado; estar atacado o afectado; tamb. abs. quebrarse, romperse; ser destruido, perecer; estar descompuesto o putrefacto; alterarse, cambiar; fig. estar corrompido, pervertido, ser depravado; ser corrompido o sobornado. 336e. VoF. 484.

did£skw, doceo, instituo, trado; suadeo; erudio, docendum curo, doceri

Platón, Trasímaco_VF.indd 150 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 152: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

151

vel institui et instituendo effici iubeo; admoneo, corrigo; enseñar ; instruir, informar, declarar, explicar; esp. ensayar y hacer representar; aconsejar, instigar. II. med. aprender por sí mismo; asimilarse, apropi-arse; hacer aprender, hacer instruir, y en gral. como el activo. III. pas. ser instruido, enseñado o acostumbrado; hacerse instruir, aprender. 338a, 338b, 344d. VoF. 112.

d…dwmi, do, dedo, tribuo (etiam dico), committo; praebeo; potestatem facio, sino; trado, doceo; dar, ofrecer; d…dwmi d…khn pagar la pena ; ofrecer en sacrificio; sacrificar; dar en suerte, atribuir; con-ceder, otorgar; conceder, admitir; dar permiso para, permitir; entregar; confiar; perdonar. Conjug. irreg.: d…dwmi, dèsw, œdwka, (Med. ™dÒmhn), dšdwka, dšdomai, ™dÒqhn, dotÒj. 330d. VoF. 113.

dišrcomai, permeo, pervado; pervenio; dimano; etiam pertineo; transigo, traduco; persequor, expono, memoro, adumbro; enumero; narro; pasar por, atravesar, ir a través de; recorrer; penetrar, invadir; pasar suc-esivamente; llevar a término, cumplir, completar, acabar; difundirse, cundir; fig. exponer de palabra ; discurrir, tratar; del tiempo, los sucesos, etc. pasar, transcurrir, terminar. 348a. VoF. 156.

d…kaioj, -a, -on, iustus, debitus; par, conveniens; qui dignus est, meret vel simpl. qui potest; de pers.: j usto , honrado, probo, piadoso, humano, conforme a regla y ley, verdadero, genuino; de cosa: justo, honesto, derecho, recto, razonable; tamb. normal, bien proporcionado; bien construido, bien equilibrado; útil, servible; preciso, exacto. 331c, 331e, 332a, 332c (2), 332e (2), 333b (4), 333c, 334a (2), 334c, 334d (3), 334e, 335a (2), 335b, 335c, 335d (2), 335e (3), 336a (2), 336c (2), 338c (2), 338d, 338e, 339a (3), 339b (2), 339c, 339d (2), 339e (3), 340a (2), 340b (3), 340c, 341a, 341b, 343a, 343c (3), 343d (3), 343e (3), 344a, 344c, 347e (3), 348a, 349a, 349b (5), 349c (5), 349d (2), 350c (3), 351e, 352a (3), 352b (2), 352d, 353e (2), 354a, 354b, 354c. VoF. 100.

dikaiosÚnh, ¹, iustitia; ars vel scientia iudiciaria; just ic ia , legalidad; justicia, cumplimiento de la ley, rectitud, probidad; justificación; fun-ción judicial, administración de justicia. 331c, 331d, 331e, 332d (2), 332e, 333a, 333d (4), 333e, 334b (2), 335c (2), 336a, 336e, 337d, 343c (2), 344c, 345a, 345b (2), 348b, 348c (3), 348e, 350d, 351a (3), 351b (2), 351c (2), 351d, 352c, 353e, 354a, 354b. VoF. 100.

dika…wj, iuste, iure; iure, rite, recte; ita ut par est, plane, vere; adv. con just ic ia , con derecho, con razón, debidamente. 331a, 331c, 352e,

Platón, Trasímaco_VF.indd 151 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 153: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

152

353d. VoF. 100.dikast»j, Ð, iudex; juez [esp. representante del pueblo, jurado]. 348b

(2). VoF. 100.d…kh, ¹, ritus; ritu, instar; ius, iustitia; ars vel ratio iudicialis; iudicium;

poena; costumbre, uso, manera de ser o de obrar; ac. advbial. d…khn a modo o manera; justicia, derecho; juicio, sentencia, decisión, arbit-raje, decreto; acción judicial, causa, proceso, litigio, emplazamiento, acusación; sanción, castigo, pena y tamb. satisfacción, venganza. 330e. VoF. 100.

diomologšomai, confiteor, concedo; constituo; entenderse, ponerse de acuerdo, conven ir [en que... constr. inf, etc.]. 350d. VoF. (6).

dior…zw, discrimino, discerno, distinguo; definio; statuo, declaro; exter-mino, eiicio; delimitar, deslindar, separar; distinguir; determinar, definir, constituir, hacer; explicar, descifrar, declarar; echar fuera, desterrar. II, med. determinar; def in ir ; declarar. 341b, 344e, 346b. VoF. 5.64.

diplÍ, dupliciter et duplo vel altero tanto magis aut plus; adv. doble-mente , otro tanto más; dos veces; por ambas partes. 330c. VoF. vi.

d…j, bis; adv. dos veces . 337b. VoF. vi.d…froj , -ou, Ð, sedes (aurigae in curru); corrus, bigae; sella; asiento,

esp. taburete; asiento del carro; carro [de guerra o de viaje]. R. 328c, 566d; Criti. 119b; Ion 537. VoF. 10.150.

dokšw (dokî), videor (c. dat. pronom., ut dokî moi, estetiam iubet, volo), etiam puto, arbitror; tr. creer, pensar, opinar, suponer, imaginar, espe-rar [algo, ac. o constr. inf.; acerca de peri y gen.; o tamb. ac.]; resolver, decidir. II. pas. ser tenido o estimado como; ser resuelto o determinado [por alguien, dat.; dšdoktai se ha resuelto o está resuelto]. III. intr. parecer , tener apariencia de, presentarse como, hacerse valer por. IV. impers. doke‹ parece ; parece bien [a alguien, dat.]. Conjug. irreg.: dokšw, dÒxw, œdoxa, dšdoktai. 327a, 327c, 328b, 328c, 328e, 329b, 329c, 330b, 331e, 332d, 332e (2), 333b, 333e, 334b, 334c (3), 334e (2), 335a (2), 335b, 335e, 336a, 336d, 337c, 338b, 339d, 340c, 341a, 341e, 347e (2), 348d, 349a (3), 349b, 349e, 350a, 351c, 352d (2), 353a, 353b, 353d, 354b. VoF. 116.

dÒxa, ¹, opinio; sententia; cogitatio; iudicium; etiam species; existima-tio, gloria; etiam fama et infamia; sententia, decretum; op in ión , manera de ver, idea, parecer, creencia; propósito, plan; opinión infundada, ilusión, apariencia, figuración; concepto, opinión, fama,

Platón, Trasímaco_VF.indd 152 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 154: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

153

reputación; en buen sentido, estimación, celebridad, gloria. 346a, 350e. VoF. 116.

dox£zw, opinor, existimo, iudico; cogito, animo comprehendo vel cogi-tatione complector; opinar, creer, pensar; reflexionar, deliberar, sospechar, figurarse; juzgar en su opinión, estimar, tener [a alguien, ac.; como... ac. o ™pˆ plšon en más]; celebrar, alabar, glorificar, honrar. II. pas. ser estimado o tenido como...; ser glorificado; resplan-decer. 327c. VoF. 116.

doàloj, -h, -on, servus; subst. servus et serva; siervo, esclavo; tamb. fig.; servil, bajo. 351c. VoF. 119.

doulÒw, servitute opprimo, subigo, subiicio; hacer esclavo, esclav izar , subyugar, someter . II. med. esclavizar para sí, someter al propio poder. 344b, 352b (2). VoF. 119.

dr£w, facio, ago, pergo, exsequor; etiam efficio et afficio; committo; hacer ; ejecutar, cumplir; obrar, trabajar, de donde, servir, ser servi-dor o sirviente. II. part. tÕ drèmenon lo hecho, el hecho. 332a, 338b. VoF. 120.

dršpanon , tÒ, falx; hoz ; podadera; alfanje o sable curvo. R. 333d, 353a. VoF. N/A.

dÚnamai, possum, valeo ad aliquid; praesto; efficio, potestatem habeo, polleo; c. negat. etiam a me impetrare non possum, nolo; poder , ser capaz , tener fuerza , capac idad , facultad; abs. poder, tener poder , autoridad, influencia; valer, tener el valor de, equi-valer; valer, significar, tener sentido o valor. II. impers. es posible. Conjug. irreg.: dÚnamai, dun»somai, ™dun»qhn o ™dun£sqhn, dedÚnhmai. 327c, 335c, 336a, 336e, 338b (2), 341b (2), 344a, 345a, 348a, 348d, 349b, 351c. VoF. 122.

dÚnamij, -ewj, ¹, vis, facultas, potestas, potentia, natura; fuerza , poder, capac idad ; fuerza física, vigor, pujanza; fuerza militar, tropas, ejército; potencia, poder, influencia; recursos, riqueza; capaci-dad, habilidad, talento; calidad, eficacia, virtud. 328c, 346a, 346b, 351b, 351e (2). VoF. 122, 7.30.

dunatÒj, -», Òn, qui potest vel valet ad aliquid; aptus, idoneus; potens (etiam dives); obiect. et neutr. quod quis facere vel quod fieri potest; que puede, capaz ; fuerte, poderoso; bien dispuesto; apto, hábil; que sirve, bueno, servible, cabal; poderoso, influyente, principal, aristó-crata; pudiente, rico; que puede ser hecho, hacedero, posible. 332d, 332e, 351a, 352b. VoF. 122.

Platón, Trasímaco_VF.indd 153 25/07/2013 03:45:31 p.m.

Page 155: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

154

dÚo, duo; adj. num. card. dos . 337b, 347a, 351e. VoF. vi.dèdeka, duodecim; adj. num. card. indecl. doce , una docena. 337a,

337b. VoF. vi.™£n (contr. ½n), si; conj. si, en el caso que; ™£n per si por otra parte...;

a lo menos si...; ™£n m¾ si no, en tanto no, a menos que. II. en interr. indirecta: si, por si; ™£n te... ™£n te... sea que... sea que... VoF. xxi.

™£nper, si; v. ™£n.˜autoà, -Áj, oà, sui ipsius; de sí, de sí mismo (¢f ̃ autoà por s í m ismo ,

motu proprio; par ˜autù en casa, en la propia casa). VoF. ii.e£w, sino, mitto, missum facio, omitto; relinquo; negligo vel non curo,

non facio vel committo; sino, permitto, concedo; de jar , permit ir , consentir; dejar tranquilo, no estorbar, dejar intacto, pasar por alto, omitir, no preocuparse de; dejar ir, despedir; dejar, abandonar, renun-ciar a. 344d, 345a, 350e (2). VoF. 125.

™gg…nomai, innascor, exsisto in aliquo; insum; etiam peragor in aliquo; accido; incido; nacer, ser nacido; estar, habitar o vivir en; convenir por naturaleza, ser natural o innato en; pasar o transcurrir; ocur-r ir , sobrevenir, produc irse . II. impers. ™gg…gnetai tiene cabida, es posible. 341b, 351d, 351e (3). VoF. 85.

™ggÚj, prope, in propinquo; paene, propemodum; adv. cerca , al lado; cerca. II. con valor de adj.: relacionado, próximo; aproximado, seme-jante, parecido. 330d, 330e. VoF. xii.

™ge…rw, excito (etiam e somno); despertar; alzar, levantar; sanar, curar; resucitar; erigir, construir o reconstruir; mover, suscitar; entonar. intr. y perf. despertarse o estar despierto, estar en vela, velar. III. med. y pas. despertarse , velar; alzarse, levantarse. 330e. VoF. 126, 12.50.

™gè, ™moà, ™mo…, ™mš, ¹me‹j, ego; pron. pers. yo, (de mí) mío, mi. VoF. ii.™dwd», ¹, cibus; consumtio; comida , alimento; pasto; cebo. 350a. VoF.

6.66.™qšlw, volo, cupio; gestio; non recuso, sustineo; possum; querer ,

estar d i spuesto , estar resuelto, determinarse, tener propósito o resolución; desear, apetecer, tener gusto; ™qšlwn de voluntad, con gusto, de grado; haber de; estar a punto de; estar en disposición, poder; eleg ir . Conjug. irreg.: ™qšlw, ™qel»sw, ºqšlhsa, ºqšlhka. 330c, 331c, 337a, 338b, 338c, 343e, 344a, 345e, 346e, 347a, 347b (2), 347c (2), 349b, 349e, 350a (2), 350b. VoF. 128.

œqnoj, tÒ, multitudo, turba; gens, natio; classis vel ordo; familia; banda, grupo , cuerpo, escuadrón, rebaño, enjambre; pueblo , raza, linaje,

Platón, Trasímaco_VF.indd 154 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 156: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

155

nación; clase, casta. II. pl. t¦ œqnh los gentiles, los paganos. 348d, 351c. VoF. 129.

œqw, soleo, consuevi; acostumbrar ; part. œqwn según su costumbre; perf. e‡wqa estoy acostumbrado; tÕ e„wqÒj lo habitual, la costumbre, lo de s i empre . 337a, 337e. VoF. 130.

e„, si; conj. condicional: si, en caso de que; si (en interr. dir.). VoF. xxi.e„don (e‡dw), (IDW, quocum cognata sunt Lat. video; hoc enim illi conse-

quens; hinc „de‹n, videre, et e„dšnai, scire), vidi; inus. en el pres. act. donde le sustituye Ðr£w; act. y med. ver , mirar, observar, reconocer. II. med. ép. hacerse visible, mostrarse, aparecer; parecer; parecer, ser igual, parecido o semejante. III. perf. saber (o„da ¥ntrwpoj ên sé que soy hombre); comprender, conocer; entender, ser experto o enten-dido o capaz; pensar, sentir, tener sentimientos. 328a, 328d, 330d, 334b, 336a, 336c, 336e, 337a (2), 337d (2), 337e (2), 338a, 338b, 338c, 338d, 341a, 344e, 345e, 347b, 350d (2), 352e, 354c (3). VoF. 131.

e�en, sane, vero; iam, nunc; nunc vero; intj. ¡sea! ¡y bien! ¡b i en! 332d, 332e, 336a, 337c, 341a, 349d, 350d, 350e, 353b. VoF. 6.69.

e„kÒj, tÒ, id quod videtur; verisimile, probabile; conveniens, consenta-neum; par, aequum; part. n. de œoika lo verosímil, lo natural , lo que puede esperarse; verosimilitud; lo conveniente, lo justo, lo equita-tivo, lo derecho; e„kÒj ™sti es verosímil o es natural ; es justo. 334c, 337a, 338a. VoF. 133.

e‡kw (œoika), similis sum; speciem habeo; videor; appareo, pateo; id quod videtur; verisimile, probabile; conveniens, consentaneum, par, aequum; parecer. II. perf. œoika parecer, ser parecido [a algo o a alguien, dat.: œoikaj o„omšnJ te pareces al que cree, e.e. pareces creer]; parecer , tener aire o apariencia (æj œo ike según parece , al parecer, como es natural); creer, opinar, pensar. III. impers. convenir, ser conveniente, estar bien, sentar bien [a alguien, dat., hacer algo, orac. inf.; que alguien haga algo, ac. con inf.]. 328b, 332a, 332b, 333c, 334a (2), 334b, 334d, 335a, 335c, 344e, 346c, 347a, 348c, 349d (5), 350b, 350c. VoF. 133.

e„m…, sum; abs. ser, existir, vivir, haber; estar, hallarse; ocurrir, suceder; ser posible o lícito; ser en realidad, existir efectivamente (tÕ Ôn lo existente, la realidad, la verdad; tù Ônti [y tÕ Ôn] en realidad; t¦ Ônta las cosas reales, el mundo real; las existencias, los bienes de fortuna, el caudal; lo presente; la verdad). II. copulativo ser, estar; con

Platón, Trasímaco_VF.indd 155 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 157: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

156

dat. posesivo, tener, poseer. VoF. 134.e„mi, eo, proficiscor, pergo; i r , ven ir , caminar, pasar, viajar; irse, partir;

marchar . En las formas de imp. ‡qi, ‡te ¡ ea! , ¡anda! , ¡vamos! 328d, 331d, 347c (2), 348b, 352b, 352c, 353b, 353d. VoF. 135.

e‡per, si, si quidem; si modo, certe si; conj. s i realmente , si en efecto; aun si, aunque; s i por lo menos , si al menos. 331d, 336c, 351a. VoF. xxi.

e„r»nh, ¹, pax; tranquillitas; paz ; tratado de paz; tiempo de paz; calma, tranquilidad, sosiego. 329c, 332e, 333a. VoF. 137.

e‡rw (erî), dico; decir, hablar, contar, anunciar, comunicar, mandar, esta-blecer. 329a. VoF. 266.

e „rwne …a , ¹, dissimulatio, irrisio; simulación, i ronía ; empleo de pre-textos, pretexto, achaque, escapatoria. R. 337a. VoF. N/A.

e „rwneÚomai , dissimulatione vel simulatione utor, cavillor; hablar con ironía , ironizar, burlarse, simular, fingir. R. 337a; Grg. 489e; Cra. 384a; Sph. 268b; Smp. 216a; Ap. 37e. VoF. N/A.

e„j, in, ad; ratione; quorsum; propter; apud, coram; adversus; instar, pro; adv. dentro. II. prp. de ac.: a, hacia, hasta, con nombres de ciudad, pueblo, país, gentes, persona o sitio, a los cuales se va o se llega. De gen. por elipsis del ac.; en. Con idea de tpo.: hasta; a, hacia, para. Con numeral: hasta, hacia, alrededor de. Con idea de dirección, intención, fin respecto o relación: a, para, con, en relación con, por lo que atañe a, por. Contra. VoF. ix.

eŒj, m…a, ›n, unus, una, unum; aliquis; unusquisque; singuli; adj. num. card. uno, uno solo; eŒj oÙde…j, eŒj oÙ, eŒj m¾ ni uno solo; eŒj ›kastoj cada uno, cada cual; con superl. único, más que todos, por encima de todos; žn oÙd� ›n ni uno siquiera, ninguno en absoluto. II. indef. uno , alguno (tij, eŒj tij). 329d, 331b, 351e, 352a, 353d. VoF. vi.

e„sšrcomai (e‡seimi), ingredior, intro; accedo; prodeo; in reo dicitur qui iudicium obit vel se sistit; incesso, subeo; entrar, entrar en casa de o a ver a; presentarse, comparecer; comparecer en justicia; entrar en el alma o en la mente. 330d. VoF. 156.

e„sfšrw, induco, adduco; confero; refero; llevar, traer, conducir; apor-tar ; tributar, ofrecer; pagar; introducir; manifestar; proponer; con-tr ibu ir . II. med. meterse, penetrar en; llevarse consigo; meter o introducir para sí, proveerse de. 337d, 343d. VoF. 480.

e „ sfor£ , ¹, pecuniae collatio, tributum; contr ibuc ión , tributo. R.

Platón, Trasímaco_VF.indd 156 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 158: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

157

343d, 568d; Lg. 738a, 744b, 949d, 955d; Ep. xiii. 361b. VoF. N/A.e�ta, ita, tum, deinde; postquam, quum, ubi vel quanquam; itaque, ergo;

adv. después; a continuación; y después, y ahora , y a pesar de ello marcando una oposición; según eso, en consecuencia. 338d. VoF. xix.

e‡te, sive, vel (semel pos.); e‡te ― e‡te, sive ― sive; conj. disyuntiva: ya... ya; ora... ora; ya sea que . . . ya sea que ; el primer e‡te falta frecte. o se halla sustituido por otras partículas: e„... e„ mšn el segundo puede sustituirse por ½ en interrogativa directa doble: si... o si... 333e, 349a (2), 351e (4), 354b (2), 354c (2). VoF. N/A.

™k (™x), e, ex; e, a; ob, propter; hinc, iccirco; secundum; pro; adv. fuera; por fuera. II. prp. de gen.: de , desde, indicando lugar de donde, origen, procedencia; a veces parece equivaler a en; fuera de; indi-cando tpo.: de, desde; después de; durante; fig. de, por, por causa o consecuenc ia de ; según, conforme a. 330e, 343e. VoF. vii.

›kastoj, -h, -on, quisque, singuli; etiam omnes; adj. y pron. cada, cada uno ; unido a eŒj, t…j y aÙtÒj cada uno, cada cual por sí; kaq ˜k¦stouj, kaq ›kasta uno por uno, p i eza por p i eza , por partes , en detalle; oƒ ›kastoi todos y cada uno; t¦ ›kasta cada cosa en particular; æj ›kastoi cada uno por sí. 331e, 332c, 333d, 334c, 335e, 338d, 338e, 339c, 340d, 341d (4), 342a, 342b, 344b, 344e, 346a (2), 346c, 346d (2), 353a (2), 353b. VoF. 138.

˜k£stote, proprie est quoties vel quotiescunque (cum verbo ex ipsa ora-tione supplendo); adv. cada vez, en cada ocasión, s i empre . 346a. VoF. 2.40, 6.73.

˜k£teroj, -a, -on, uterque; adj. y pron. cada uno de los dos ; cada cual por su parte; pl. ˜k£teroi unos y otros ; los dos parti-dos o grupos; æj ˜k£teroi cada uno [de los dos] por su parte; ™f Ük£tera, kaq Ük£tera a uno y otro lado. 343e, 348b (2), 349d, 350c (2). VoF. v, 138.

™kba…nw, egredior, excedo; progredior, transgredior; evado; egredior vel excedo; migro, violo; sal ir , esp. de la nave, desembarcar; salir de un sitio bajo a otro alto, subir; salirse de, apartarse de; pasar de; venir a parar; venir a ser, suceder, ocurrir, acaecer, acontecer. II. tr. hacer salir esp. de la nave, desembarcar. 338e. VoF. 62.

™ke‹, ibi, istic; etiam ea in re, tum; adv. all í , allá, indicando lugar en donde o lugar hacia donde; entonces. 330d, 330e. VoF. xii.

™ke‹noj, -h, -o, ille; is; pron. y adj. dem. aquél, aquélla, aquello; a veces:

Platón, Trasímaco_VF.indd 157 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 159: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

158

éste, ésta, esto; el mencionado, el bien conocido, el famoso; él, ella, ello. VoF. iv.

™ke‹se, illuc; illic; adv. allá, allí, hac ia allá , hacia aquel punto; allí, allá [sin idea de movimiento]. 331b. VoF. xii.

™kpl»ttw, percutio, animum vehementer commoveo; perturbo; echar fuera; espantar, asustar, turbar; poner fuera de sí [de admiración, de estupor, de miedo]. II. pas. quedar fuera de sí, quedar transportado, quedar estupefacto ; sentir terror. 336d. VoF. 380.

™kpor…zw, comparo, suppedito; paro; med. paro vel comparo; etiam quaero, reperio; procurar , facilitar, proporcionar. II. med. procu-rarse, hacerse con. 341d, 341e, 342a, 345d. VoF. (6).

™kt…nw, pendo, solvo vel persolvo (ea quae debeo, igitur promissa, poenam, gratiam, al.); pagar [una suma, una pena, etc.]; corresponder [a los beneficios, ac.]. II. med. hacerse pagar, vengarse. 338b (2). VoF. (6).

˜kèn, -oàsa, -Òn, voluntate, ultro, sponte; voluntario, espontáneo, gus-toso, de grado; voluntario, produc ido voluntar iamente . 336e, 345e (2), 346e, 347c. VoF. 139.

™l£ttwn, Ð, ¹, minor; etiam paucior, brevior, inferior et levior; comp. de ™lacÚj: más pequeño, menos , más corto; inferior, menor , de menos importancia. 330b, 343d (3). VoF. 140.

™l£cistoj, -h, -on, minimus; etiam paucissimus et brevissimus; superl. de ™l£cÚj el más pequeño, el menor, el más corto, mínimo; lo más poco . 331b. VoF. 140.

™lšgcw, exploro, probo, inquiro; excutio; etiam rationem reposco; probo, convinco, coarguo; redarguo, refello; insultar, injuriar; censurar, inculpar, acusar; despreciar, tener en menos, rechazar; refutar , convencer de un error, de una falta; mostrar, demostrar, poner en ev idenc ia , r id icul izar ; probar, poner a prueba, investigar, examinar; inquirir, interrogar. II. pas. ser convencido. 336c, 337e, 349a. VoF. 142.

™lešw , misereor, misericordia commoveor; compadecer, compadecerse, tener piedad de. II. pas. ser compadecido, hallar piedad, ser trat-ado con p i edad . R. 336e, 589e, 516c, 518b; Smp. 173c, 191b; Prt. 323d; Phdr. 233b; Grg. 469a; Ep. viii. 356b; Lg. 665a; Hp.Ma. 293d; Euthd. 288d; Ax. 368d; Ap. 34c. VoF. 143.

™leuqer…a, ¹, libertas; l iberat io ; l ibertad , independencia; gener-osidad, alteza de ánimo; licencia, desenfreno. 329c. VoF. 144.

Platón, Trasímaco_VF.indd 158 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 160: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

159

™leuqšr ioj , Ð, ¹, liberalis, ingenuus, homini libero conveniens; l ib -eral , prop io o d igno de hombre l ibre ; noble , gener-oso, distinguido; como epít. de Zeus: liberador. R. 344c, 351d, 561d; Lg. 635c, 669c, 823e; Grg. 485b; Ep. vii. 336a; Ti. 21c; Ax. 369b. VoF. N/A.

›lkw, traho, attraho; duco; pendo; tirar de; arrastrar; sacar; tender; alzar, izar; arrastrar con violencia; maltratar, lacerar; violar; atraer hacia sí; conducir o atraer por la persuas ión , etc., arrastrar hacia, extender, estirar; arrastrar, alargar. II. med. tirar de, sacar, arrancarse. 350d. VoF. 145.

™lp…j, ¹, spes; exspectatio; esperanza. 330e, 331a. VoF. 146.™mautoà, -Áj, meus; pron. refl. de 1a pers. de mí m ismo . 354b. VoF.

ii.™mb£llw, iniicio, interpono, immitto; coniicio; effundor; irruo, incurro;

tirar, lanzar ; echar; meter; dar; poner; disponer, proponer. II. intr. echarse, desembocar; lanzarse, irrumpir, hacer irrupción; espte. emb-estir; ponerse, aplicarse. III. med. lanzar, emitir para sí; lanzarse sobre, atacar. 344d. VoF. 64.

™mmšnw, permaneo, sto; servo vel observo; maneo; etiam persevero; pro-bari; persistir, perseverar, permanecer f i e l , mantenerse, subsis-tir. 345b. VoF. 3.54, 6.137.

™mp…ptw, incido; incurro; caer en, caer sobre; lanzarse, arrojarse a o sobre; atacar; sobrevenir, presentarse de pronto , suceder; hablando de sentimientos, miedo, cólera, invadir, apoderarse de; venir; venir a dar en, venir a hablar de. 354b. VoF. 376.

™mpoišw, efficio in aliquo, iniicio; infero; in univ. efficio, excito; hacer, poner; introducir, insertar; produc ir , crear, originar; inspirar, infundir; persuadir. 333e, 351d. VoF. 385.

œmprosqen, ante, supra; adv. delante de; fig. antes que, de preferencia a; con idea de tpo. antes , anteriormente. 330d, 332d, 345c. VoF. xii.

™n, in; intra; una, simul; interea; tum; dum; inter; apud, coram; adv. dentro; en él, en ello, entre ellos. II. prp. de dat.: en; de; entre; ante; con; por medio de; conforme a; en, durante, en el término de. VoF. viii.

™nantiÒomai, adversor; pugno; etiam veto; hacer frente, ponerse en frente, oponerse , ser contrario. II. perf. estar en oposición con, ser distinto de. 352b. VoF. 38.

™nant…oj, -a, -on, adversus; coram, praesente; contra; vicissim vel

Platón, Trasímaco_VF.indd 159 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 161: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

160

rursus; de frente, frontero, opuesto , de cara, en dirección contraria u opuesta; contrar io , contrapuesto; adversar io , enemigo. II. adv. ™nant…on, ™nant…a de frente; en presencia de; en contra. 334c, 334e, 335d (3), 339d, 339e, 343a, 343c, 343e, 348c, 348e, 350b (2), 352a, 354a. VoF. 38, 6.21.

™nde…knumi, ostendo, demonstro, declaro, doceo; indico, nomen alicui defero; mostrar, señalar; exponer, explicar de donde consultar; indi-car, ordenar; denunciar, acusar. II. med. dar a conocer, sacar a luz, demostrar; esp. dar a conocer la prop ia op in ión , expli-carse; darse a conocer; hacerse valer, darse importancia; poner a la vista, prometer; producir. 344e. VoF. 6.50.

™ndšw, deficior aliqua re, indigeo; absum; med. indigeo; estar falto; care-cer de, estar privado de, necesitar, faltar , hacer falta. II. impers. ™nde‹ hay falta, hay necesidad de. III. med. estar falto, privado de. 345d. VoF. N/A.

œndon, intus; adv. dentro; en el interior; en casa; con gen. dentro de, en casa o en la morada de; interiormente, en el corazón. 328b. VoF. xii.

›neka et ›neken, causa, propter; de, quod attinet ad; per; prp. grlte. pospuesta: por causa de , a causa de; en gracia de, a fin de; en cuanto a; por lo que respecta a, en lo que atañe a. 329b, 330b, 337d, 346b, 347a, 347b (3). VoF. vii.

™nq£de, huc; hic; adv. hacia allí, hacia aquí; allí, allá, aquí ; ahora, en este momento; en esta situación, en este caso. 330d. VoF. xii.

™n …hmi , iniicio; lanzar dentro, echar dentro , meter; lanzar, pre-cipitar; infundir, insp irar ; llevar o mover; botar. II. intr. soltar las riendas, hostigar. R. 351d, 555e. VoF. N/A.

œnioi, -ai, -a, nonnulli; adj. y pron. indef. algunos , unos cuantos. 329b. VoF. vi.

™n…ote, interdum; adv. alguna vez, algunas veces . 331c, 339d, 340a, 340b. VoF. 6.77.

™nnošw, cogito, reputo (etiam rationem habeo); intelligo, animadverto; recordor; significo; tener en la mente, pensar, considerar, reflexio-nar; imaginar, idear, hallar, descubrir; cuidar; creer, opinar; observar, advertir; comprender, entender, darse cuenta . 345e. VoF. 317.

™ntaàqa, hic; hac; tum; huc; adv. all í , allí mismo; aquí , en este lugar, en aquel lugar o punto; con idea de movimiento allá, a este sitio, a tal punto, a tal grado; entonces, en aquel tiempo; ahora. 328e, 329b, 342c, 343a, 347d. VoF. xii.

Platón, Trasímaco_VF.indd 160 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 162: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

161

™nt…qhmi, interpono; iniicio; infero; poner en, poner dentro, meter ; infundir, inspirar; poner encima, tender sobre. II. med. poner en, poner dentro algo de sí mismo o para sí mismo; poner o guardar interior-mente; como act. poner. 345b. VoF. N/A.

™ntugc£nw, incido in aliquem, offendo; etiam occurro vel obvius fio; con-venio aliquem; etiam invenio et nanciscor; topar con, encontrar , hallar en su camino; venir a dar, caer sobre; entrevistarse con; tratar, tratar con; volverse hacia, dirigirse a, pedir a, interceder. 329b. VoF. 465.

›x, sex; adj. num. card. se i s . 337b. VoF. vi.™xaggšllw, renuntio; refero; nuntio, indico; enuntio, appello; anun-

ciar, comunicar, proclamar, dar a conocer, referir; revelar; designar, nombrar; prometer, llamar . R. 328e, 359e, 577b, 601d; Lg. 855b, 932b, 960a; Ti. 64b; Phdr. 236e, 279b. VoF. 1.1.

™xagr ia …nw , exacerbo; devastar; irritar, exasperar . R. 336d; Ly. 206b. VoF. N/A.

˜x£k ij , sexies; adv. se i s veces . R. 337b. VoF. N/A.™xamart£nw, aberro a proposito, pecco; imprudenter ago; no dar en el

blanco, errar o marrar el golpe; fallar , fracasar; faltar, pecar, errar. 336e, 340c (2), 340d (5). VoF. 6, 11.

™xan…sthmi , surgere iubeo; Aor. 2 et med. surgo (de sella, e lecto al.) et surgo ad pergendum aliquo, h.e. pergo, proficiscor; levantar, poner en pie; resucitar; hacer salir, hacer emigrar; expulsar; despoblar, dev-astar, destruir. II. intr. [aor. 2° y perf.] y med. levantarse; restablecerse, sanar; alzarse, salir contra; salir de una emboscada; salir, partir, emi-grar; ponerse fuera de sí; ser expulsado; ser devastado o destruido. R. 328a; Prt. 310a, 311a; Phd. 117d; Ly. 211a; Thg. 129b; Lg. 808a. VoF. 214.

™xapat£w, decipio, fallo; engañar totalmente ; burlar. 331b, 345c. VoF. 40.

™xarkšw, satis facio, satis sum; suppeto, sufficio; impers. satis est; alca-nzar, bastar, ser suficiente; ser bastante, servir. II. impers. ™xarke‹ basta ; ™xarke‹ moi me basta. 341e (2). VoF. (6).

™xeur…skw, invenio vel reperio; etiam exquiro vel inquiro et excogito, comminiscor; llegar a encontrar, descubr ir , averiguar; descubrir por la inteligencia, idear, trazar; hallar, venir a hallar, reconocer; pro-curar, proporcionar. 348a. VoF. 165.

˜xÁj, deinceps, ordine; etiam deinde, porro; et continuo; cum artic. est

Platón, Trasímaco_VF.indd 161 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 163: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

162

insequens et proximus; proxime et simpl. post; adv. uno tras otro, en serie, en orden ; a continuación; en conjunto, en general, sin dis-tinción; de tpo. a continuación, inmediatamente después, en seguida. 350e. VoF. 5.29.

˜ort», -Áj, ¹, dies festus, celebritas; fiesta, festividad, día de fiesta, solemnidad; regocijo, diversión, recreo. 327a. VoF. 148.

™painšw, laudo, praedico; probo, assentior; etiam commendo; aprobar, aplaudir ; convenir con, dar la razón; alabar , ensalzar; exhortar, aconsejar. 330c, 338b, 338c. VoF. 15.

™pe…, postquam, quum; siquidem, etenim, nam; conj. cuando, después que; en tanto que, mientras que por otro lado; desde que. II. Se construye tamb. con opt. en estilo indir.; o para indicar acción repetida: siempre que, cada vez que; con inf. a veces en estilo indir. III. Causal: ya que, puesto que. IV. Concesiva: aunque, si bien, con todo, por lo demás. VoF. xx, xxi.

™peid£n, postquam, quum; etiam quando, ubi, si; conj. cuando , después que, tan pronto como; ™peid¦n t£cista, ™peid¦n prîta tan pronto como, al punto que. 329c, 330d, 336c, 337d, 338b. VoF. N/A.

™peid», postquam, ubi, quando; quia, quoniam, quum; conj. una vez que, después que, desde que; con opt. siempre que, cada vez que. II. Causal: ya que, una vez que, puesto que. VoF. xx, xxi.

™peid»per, quandoquidem, quoniam; conj. puesto que , pues que en efecto. 350e, 351a. VoF. N/A.

œpeita, deinde, tum; tamen, autem; posthac, in posterum; adv. de tpo. entonces, luego , después , a continuación, en segu ida ; frec. después de part. u oración condicional o temporal; causal o ilativa: entonces, en ese caso; según eso, así pues; al comenzar una narración: en efecto; concesivo: a pesar de ello, no obstante. 331b, 336b, 337e, 338b, 343d, 352a. VoF. xiii.

™pexšrcomai, persequor vel aggredior, praec. persequor iudicio, accuso; progredior; aggredior ad aliquid et persequor vel expono, declaro; salir o marchar contra; tamb. abs. salir al encuentro; atacar, combatir; perseguir judicialmente, acusar; castigar, vengar, vengarse; llegar a continuación; atravesar, recorrer; discurrir, examinar, explicar, exponer; recurrir a, intentar, probar; salir con algo, llevar a cabo; obrar; seguir adelante; cont inuar . 349a. VoF. 156.

™p…, adv. encima, sobre ello, además, también, igualmente; entonces, luego; ™pˆ dš y después, además. II. prp. de gen.: sobre, encima de,

Platón, Trasímaco_VF.indd 162 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 164: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

163

en; a veces, al lado de, junto a; con motivo de, por causa de, por; con verbos de dirección: hacia; indicando tpo.: en, en tiempo de; al frente de. Adv.: ™p ‡shj igualmente. III. De dat.: sobre, encima de, en, cerca de; en relación con; en honor de; contra; sobre, a más de; después de, detrás de; en poder o en manos de; con verbs. de movimiento: hacia; contra; con idea de tpo. u ocasión: en, durante; después de; por causa de, con motivo de, por; para. IV. De ac.: sobre; a, hacia; hasta; contra; sobre, en la extensión de, por; entre; durante; hasta; en cuanto a, por lo que toca a; al frente o al mando de; conforme a. VoF. xi.

™p iboul» , ¹, insidiae, dolus; etiam consilium; designio, propósito; trama, maquinación, conjura; premeditac ión . R. 341a, 380d; Ep. vii. 329c, 349c; Lg. 758a, 867a, 867b, 867d, 869e, 877c; Plt. 298b; Hp.Mi. 370e, 371a; Thg. 129b; Prt. 316d. VoF. N/A.

™pieik»j, Ð, ¹, conveniens, consentaneus; aequus, probus, modestus; etiam laudabilis; conveniente, acomodado, razonable; aparente, de apariencia, especioso; verosímil; discreto, v irtuoso , honrado; moderado, equitativo, benigno; bueno, capaz, bien dotado; ilustre, alto, elevado. 330a, 331b, 347b, 347c. VoF. 5.25.

™piqumšw, cupio, appeto, desidero; desear , estar deseoso. 338a, 351a. VoF. 203.

™piqum…a, ¹, appetitio, cupiditas; amor; etiam desiderium, studium; deseo, apetito, pasión. 328d, 329c. VoF. 203.

™pikt£omai, consegu ir o ganar además; agregar; aumentar, acre-centar , extender. 330a, 330b. VoF. N/A.

™pile…pw, reliquum facio; relinquo, praetermitto; in re pos. est deficere, non suppetere; dejar atrás; dejarse atrás de obra o de palabra, des-cu idar , omitir; faltar. 340e. VoF. 267.

™pimelšomai, curo, operam do, studeo; etiam moderor, rego; cuidar, cui-darse, preocuparse; esp. estar encargado, de, estar al frente de, tener a su cargo a ; cultivar, aplicarse o dedicarse; ocuparse de . II. tr. cuidar de, procuparse por; abs. poner cuidado o atención. 331d, 353d, 353e. VoF. 4.94, 6.135.

™p ineÚw , annuo; ondear; hacer signo o señal, esp. hacer signo afir-mativo, aprobar , conceder, consent ir , confirmar; inclinarse, descender. R. 351c, 437b, 437c; Prt. 360c, 360d; Euthd. 276b; Ly. 222b. VoF. N/A.

™p …ponoj , Ð, ¹, laboriosus, aerumnosus; molestus, difficilis; laborioso, trabajoso, penoso, arduo ; que anuncia penas o trabajos. R. 329d,

Platón, Trasímaco_VF.indd 163 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 165: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

164

357c, 358a, 364a, 450c; Phdr. 229d, 241a; Lg. 652d, 801e. VoF. N/A.™piskšptomai, inscipio, anquiro, exploro; video, observo; dirigir la vista

a, mirar, observar, examinar , considerar; poner cuidado o atención; cuidar; inspeccionar, pasar revista a; visitar. 345c. VoF. 419.

™pist»mh, ¹, scientia, pl. disciplinae, artes; cognitio, notio; peritia; inteligencia; conoc imiento , noción; saber; c i enc ia ; destreza, pericia. 340e, 342c, 350a. VoF. 214.

™pist»mwn, Ð, ¹, sciens, peritus; etiam c. infin. qui scit vel potest; cono-cedor , entendido, inteligente, práctico, diestro. 350a (3), 350b. VoF. 6.107.

™p …tas ij , ¹, intentio; tens ión . R. 349e. VoF. N/A.™pit£ttw, impono (etiam assigno), mando; praecipio, praeficio; iubeo,

postulo; constituo, colloco; colocar al lado, colocar detrás y esp. colocar o poner como reserva de un ejército; encargar, ordenar , mandar, prescr ib ir . II. pas. recibir orden o mandato. 342c, 342d, 342e, 346e, 347a (2). VoF. 439.

™pitršpw, committo, trado; permitto, sino, concedo; etiam indulgeo; cum negat. saepius verti potest resisto, repugno; iubeo; volver, tornar, hacer tomar una dirección; entregar, confiar, encomendar; dejar, legar; dar, otorgar, conceder, permitir; ordenar. II. intr. volverse, tornarse; confiarse, encomendarse, entregarse, remitirse; ceder, dejarse abatir o dominar. III. med. inclinarse, encomendarse o confiar, encomen-dar lo prop io a . IV. pas. con suj. de cosa, ser confiado o enco-mendado; con suj. de pers. recibir en encargo o encomienda. 347d. VoF. 459.

™pitugc£nw, incido, invenio; attingo; assequor; habeo; convenio vel adeo aliquem; venir a dar con, encontrarse con, encontrar; esp. acertar, dar en el blanco, tener éxito, tener suerte , ser feliz; conseguir, alcanzar (Ð ™pitucèn el que tiene suerte o éxito). 352d. VoF. 4.161, 6.209.

™piceiršw, aggredior, adorior; incipio, instituo, studeo; conor, appeto; etiam paratus sum, cogito, volo; poner mano a, ponerse a, empezar; emprender , intentar ; atentar contra, asaltar, atacar a; y pas. ser atacado. 339c, 341b, 341c (2), 342d, 344e, 351b. VoF. 498.

™p icèrioj , Ð, ¹ et -a, -on, indigena, vernaculus; domesticus; del país, indígena, patrio, nacional, de uso o tradicional en el país (tÕ ™picèrion o oÙpicèrioi cqonÒj los naturales del país); en gral. propio, peculiar [de... gen.]. R. 327a, 497b; Lg. 730b, 738c, 742b,

Platón, Trasímaco_VF.indd 164 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 166: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

165

764b, 846d, 847a, 879e, 923e; Phdr. 230c; Hp.Ma. 285a; Prt. 315b; Phd. 59b; Alc.1 123b. VoF. 2.158, 6.228.

›pomai, sequor, subsequor; consequor; etiam ad similitudinem accedo, similis vel consentaneus sum, respondeo, coniunctus vel adiunctus sum; obtempero, pareo; assequor, intelligo, capio; seguir, ir detrás de, ir con, ir al paso de, acompañar a ; con sentido hostil: perseguir; abs. seguir adelante, continuar; fig. seguir con el pensamiento; obede-cer, acomodarse, someterse a...; seguir como consecuencia, derivarse de; estar de acuerdo o en armonía con, convenir con. 346d. VoF. 150.

œpoj, tÒ, verbum; carmen; versus herous; palabra, vocablo; expresión, frase, sentencia, máxima; (æj œpoj e„pe‹n por decirlo así, digá-moslo así, para decirlo exactamente o con brevedad o tamb. en general, en principio; como se suele dec ir ); palabra dada, promesa; consejo, advertencia, mandato; respuesta y esp. oráculo; colect. discurso, relación, relato, diálogo; dicho, rumor; canto, can-ción, poesía, y esp. poesía narrativa o épica; verso, y esp. hexámetro o dístico; contenido del discurso, asunto, noticia. 341b. VoF. 151.

™rg£zomai, facio; fabricor, conficio, fingo; efficio; factito s. exerceo, laboro; etiam committo vel perpetro; traba jar ; esp. trabajar la tierra u ocuparse en el comercio, comerciar, traficar. II. tr. trabajar, elaborar; cultivar; producir, fabr icar , construir, e j ecutar , real izar , hacer; procurarse con el trabajo; causar. III. pas. ser construido; ser hecho; ser labrado. 346d, 346e, 352a, 353a, 353c (2). VoF. 153.

œrgon, tÒ, opus; negotium; munus; inceptum, actio; res gesta (pl. opera); facinus; res; acto, acción, hecho, empresa; a veces mal hecho, maldad, intriga; acaecimiento, suceso, realidad, obra, trabajo, empresa; asunto, ocupación, actividad; quehacer; trabajo propio o peculiar (œrgon ™st… es traba jo prop io, e s prop io, e s asunto ; y tamb. es nec-esario, hay necesidad o bien es cosa ardua); esp. trabajos del campo y tamb. campo, tierra de labor; guerra, lucha; industria, tráfico, comer-cio; obra realizada, labor, producto; obra art í st ica , edificio, etc.; resultado, provecho, utilidad; cosa, asunto; circunstancia; func ión . 330c, 332e, 335d (2), 346d, 351d, 352e (3), 353a (2), 353b (5), 353c (2), 353d (2), 353e. VoF. 153.

™rrwmšnwj , fortiter; vehementer; firme; fuerte, poderosamente ; animosa, firme, valerosa, decididamente; a la fuerza . R. 352c, 361d, 401d; Phdr. 238c; Tht. 179d; Smp. 221b; Hp.Ma. 287a. VoF. 4.49.

Platón, Trasímaco_VF.indd 165 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 167: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

166

™ruqr i£w , erubesco; enrojecer, ponerse rojo, ruborizarse, sonro-jarse . R. 350d; Ly. 204b, 204c, 204d; Erx. 395c; Prt. 312a. VoF. N/A.

œrcomai, eo, pergo; progredior; accedo; aggredior; venio; succurro; i r , ven ir , llegar ; marchar, caminar; fluir; volar; venir, surgir, pro-ducirse, nacer; llegar a ser; irse, irse fuera, marcharse; volver, vol-carse ; con participio fut.: œrcomai lšxwn o ™ršwn voy a decir; venir a ayudar; el participio ™lqèn con otros verbos como en español: ir y hacer. Conjug. irreg.: œrcomai, e„mi o ™leÚsomai, Ãlqon, ™l»luqa. 329b, 344a, 347c, 351c, 354b. VoF. 156.

™rwt£w (™rwtî), interrogo, quaero; preguntar [algo, ac.; a alguien, ac., etc.]; interrogar [a alguien, ac.]; (tÕ ™rwtèmenon, tÕ ™rwthqšn lo preguntado, la cuestión propuesta). Conjug. irreg.: ™rwt£w (imperf. ºrètwn), ™rwt»sw (o ™r»somai), ºrèthsa (o ºrÒmhn), ºrèthka. 327b, 329b, 330b, 332c, 336c (2), 337a (3), 337c, 341a (2), 341e (2), 343a, 349b, 350e (5), 353a, 353c. VoF. 157.

˜spšra, -aj, ¹, vespera; tarde (e„j ˜spšran al atardecer; prÕj ˜spšran hacia el atardecer; ¢f ˜spšraj desde el atardecer); el ocaso, el occi-dente (prÕj ˜spšran al occidente). 328a. VoF. 1.20.

˜st …as ij , ¹, epulae; comida, banquete, f est ín . R. 352b, 404b, 479b, 612a; Ti. 27b; Lg. 775a. VoF. N/A.

˜sti£w, convivio excipio, epulas do; in univ. pasco; pass. epulis excipior et saturor, med. epulor, pascor; hospedar, albergar en el propio hogar; sentar a la propia mesa, invitar a comer, regalar en un banquete; en gral. regalar, obsequiar; abs. dar una comida. II. pas. ser albergado o invitado a la mesa; comer, banquetearse . 345c, 354a (2). VoF. 6.84.

˜ta‹roj, -a, -on, amicus, studiosus; subst. amicus, sodalis; compañero, camarada , comensal, acompañante, auxiliar, amigo ; esp. amigo político; discípulo, secuaz; fig. amigo, favorable; amigo, amante, afi-cionado. 335c, 348e. VoF. 159.

›teroj, -a, -on, alter; alius; diversus; etiam alienus; el otro; uno de los dos; otro [entre muchos]: unido frecte. a t…j o a ¥lloj; dist into , diferente; por eufemismo, desgraciado, funesto, adverso, malo. 337b, 337d, 342a, 345b, 346a (3), 349d. VoF. v.

œti, adhuc, etiam; posthac, aliquando; etiam iam; praeterea; porro; adv. aún, todavía; algún día, en lo porvenir; ya (oÜk œti o œti oÜk ya no; ™x œti patrîn ya desde el tiempo de nuestros padres); todavía,

Platón, Trasímaco_VF.indd 166 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 168: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

167

además de esto, a más, además; en comp. (œti m©llon todavía más). VoF. xiii.

›toimoj, -h, -on, promtus; proclivis; in re pos. paratus; etiam facilis; real, cumplido; cierto, fijo; realizable, preparado; decidido, resuelto . 335e. VoF. 160.

eâ, bene, probe; adv. bien; recta, justamente; favorable, felizmente; exacta, cuidadosamente; hábilmente; rica, abundante, extremadamente. II. tÕ eä el bien; lo justo; la dicha; la ocasión favorable. VoF. 162.

eÙboul…a , ¹, bene consulendi facultas, prudentia; prudenc ia , dis-creción. R. 348d, 428b; Prt. 318e; Alc.1 125e; Def. 413c. VoF. N/A.

eÙda…mwn, Ð, ¹, beatus; fortunatus; praeclarus; etiam dives; dichoso , f el iz ; rico, opulento; floreciente, próspero , afortunado . 343c, 344a, 344b, 352d, 354a (3), 354c (2). VoF. 96.

eÙdokimšw, existimatione vel laude floreo; celebror, gloriam consequor; estar en buena opinión, ser considerado, estimado o celebrado; ser b i en reputado, t ener buena reputac ión ; quedar b i en . 330a, 338a. VoF. 116.

eÙergetšw, bene mereor, beneficium confero in aliquem; hacer b i en . II. pas. recibir favores o servicios. 345a. VoF. 4.48, 6.81.

eÙ»qe ia , ¹, simplicitas; fatuitas; bondad ; simplicidad, bobería, tontería. R. 348c, 400e, 401e; Phdr. 242e, 275b, 275c; Hp.Mi. 371d; Plt. 309e; Lg. 679c; Demod. 385c. VoF. N/A.

eÙ»qhj, Ð, ¹, bonus, simplex; fatuus, ineptus; pugnans; bondadoso ; simple, bobo, tonto . 343d, 349b. VoF. 5.24.

eÙhq …zomai , ineptio; ser tonto, conducirse tontamente, condes-cender . R. 336c. VoF. N/A.

eÙhq ikÒj , -», -Òn, bonus, simplex; facilis vel facile cedens; = eÙ»qhj. R. 343c; Chrm. 175d. VoF. N/A.

EÙqÚdhmoj, -ou, Ð, Eutidemo, hermano de Polemarco y de Lisias, e hijo de Céfalo. 328b. VoF. N/A.

eÙqÚj, statim, illico; adv. derecha, rectamente; al punto, seguidamente. 328c. VoF. 164.

eÜkoloj , Ð, ¹, facilis, levis; comis, humanus; de buen humor , contento; fácil, complaciente, contentadizo, bien dispuesto; inclinado; fácil, cómodo, sin dificultad. R. 329d, 330a, 453d; Lg. 708b, 779e; Prm. 131e. VoF. N/A.

eÙpaqšw , voluptate fruor; vivir en el placer, darse buena vida, pasarlo b i en . R. 347c; Phdr. 247d. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 167 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 169: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

168

eÜporoj , -on, facilis; expeditus; etiam parabilis; fácil de pasar, accesible, practicable; fácil, cómodo, expedito de conseguir o de hacer; acomodado, favorable , venta joso ; diestro, hábil, experto; bien provisto, abundante en recursos, rico, bien acomodado, pudiente. R. 328e, 404c, 564e; Lg. 737a, 810c, 810d; Cra. 419a; Erx. 405d; Sph. 241b; Phd. 86d; Chrm. 167b; La. 194b; Prt. 348d; Smp. 204b; Ep. 361d. VoF. 369.

eÛresij, ¹, inventio; hallazgo , descubrimiento, invención. R. 336e; Phdr. 236a; Cra. 436a; Phlb. 61b. VoF. N/A.

eØr…skw, invenio, reperio, deprehendo; etiam comperio; excogito, indago; intelligo; hallar, encontrar [casualmente o después de buscar]; descubr ir ; discurrir, imaginar, inventar; conseguir, alcan-zar, obtener como precio en venta. II. med. hallar o encontrar para sí; descubrir; procurarse, obtener. III. pas. ser hallado, descubierto, mostrarse, manifestarse. Conjug. irreg.: eØr…skw, eØr»sw, háron, hÛrhka, hÛrhmai, hØršqhn, eØretÒj. 330e, 341e, 343d, 354b. VoF. 165.

eÙfhmšw, bona verba dico, verbis infaustis me abstineo; etiam faustis precibus adoro; decir palabras de buen agüero, hablar con piedad, callar , guardar religioso silencio. R. 329c, 509a; Prt. 330d; Grg. 469a; Lg. 696c, 821d; Euthd. 301a; Men. 91c; Ep. vii. 336c; Alc.2 143d; Epin. 992d; Smp. 214d. VoF. N/A.

eÙwcšw , bene pasco; pasco, oblecto; med. epulor, pascor; etiam fruor, oblector; tratar con esplendidez, obsequiar magníficamente; cebar. II. pas. regalarse, tratarse espléndidamente, banquetearse; de animales: pastar en habundancia, hartarse; en gral. dele i tarse . R. 352b, 372b, 411c, 420e, 488c, 588e; Grg. 518e, 522a; Cri. 53e; Lg. 666b. VoF. N/A.

eÙwc…a , ¹, epulae; regalo , buena v ida , vida regalada y esp. ban-quete, f est ín . R. 329a, 345c, 585e; Smp. 203b, 220a; Ep. vii. 326d. VoF. N/A.

™cqrÒj, -£, -Òn, inimicus, invisus; infestus; etiam ingratus; subst. hostis; odioso , aborrecible; que odia, enemigo. II. sust. Ð ™cqrÒj el enemigo , el adversario. 332b (3), 332d (2), 332e, 334b (2), 334c (2), 334e (2), 335a (4), 335b, 335e, 336a, 351e, 352a (2), 352b. VoF. 168.

œcw (‡scw), habeo, teneo, contineo; tueor; retineo; etiam accipio, nan-ciscor; tr. tener ; tener en la mano, tener cogido; llevar, llevar

Platón, Trasímaco_VF.indd 168 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 170: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

169

puesto; tener, poseer ; tener por esposa; administrar, tener bajo su cuidado; estar ocupado en ; tener en casa, albergar, hospedar; padecer , sufrir; con dos acs. tener en calidad de, tener por, con-siderar como; tomar bajo su poder, apoderarse de, ocupar; conseguir, obtener, alcanzar; dominar, tomar, adueñarse de; tener en sí o dentro de sí; tener la posibilidad de, poder , ser capaz ; conocer, saber; entender , comprender , ser entendido en; tener consigo, tener al lado; tener consigo, traer por consecuencia, ocasionar, producir; sostener, tener cogido, tener firme; guardar, mantener sano y salvo, proteger; tener sujeto, preso, etc.; retener; contener; impedir; dirigir, enderezar. II. intr. estar , ser , hallarse, encontrarse [con adv. que puede traducirse por adj. predicado]: eâ œcein, kalîj œcein estar bueno, estar bien, ven ir b i en , encontrarse bien; ocuparse, entretenerse ; mantenerse, conservarse, seguir (œce, œce nàn ¡ea!, ¡ ea , pues! , ¡vamos, pues!, œcwn manteniéndose, siempre lo mismo, sin variar); extenderse; dirigirse, encaminarse; tener parte, tener que ver; retenerse, abstenerse. III. med. tener o llevar algo propio; con-tener, apartar. IV. med. y pas. mantenerse, estar firme, estar fijo, estar suspenso; cogerse; fig. emprender; mantenerse en, atenerse a; venir a continuación, seguir. Conjug. irreg.: œcw, ›xw (o sc»sw), œscon, œschka, œschmai, ™scÒmhn, scetÒj (o ™ktÒj). 328a, 329a, 329b, 329c, 329e, 330a, 331b, 331c, 336c, 338a (2), 338b, 342b, 343d (2), 343e, 344b, 344d (3), 344e, 346a, 347d (2), 348a, 348e (2), 349b, 349c (3), 349e, 350a, 350d, 351b (2), 351c, 351e (3), 352d, 353b, 353c, 354c. VoF. 169.

›wj, dum, quamdiu; dummodo; dum, donec; conj. mientras que, en tanto que , por el tiempo que; hasta que, hasta ; para que, a fin de que. II. adv. algún tiempo, durante algún tiempo; tamb. en todo este tiempo. III. prp. de gen. hasta. 345d, 349a. VoF. xx.

›wsper , dum, quamdiu; dum, donec; conj. mientras que, por el tiempo que; hasta que, hasta el momento preciso en que. R. 342b; Men. 97c; Phdr. 243e; Plt. 293b, 293d; Phlb. 24a; Ap. 29d; La. 188b; Prt. 325a; Sph. 235c. VoF. N/A.

z£w, vivo; vigeo; v iv ir , estar en vida (tÕ zÁn el vivir, la vida); vivir, pasar la vida; vivir, sustentarse; estar en toda su fuerza, estar en vigor; vivificar, dar vida. 329a, 330e, 344e, 352d (2), 354a. VoF. 173.

ZeÚj, DiÒj, Ð, Zeus . 329a, 332a, 332c, 334b, 340a, 345b, 345e, 350e, 353d. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 169 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 171: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

170

zhm…a, ¹, castigatio, poena, multa; damnum, detrimentum; daño, pérdida, desventaja; cast igo , pena y esp. multa. 343e, 347a (2), 347c (2). VoF. 171.

zhmiÒw, multo, punio; damno afficio, pass. detrimentum accipio; dañar, causar un daño o pérdida, perjudicar; cast igar y esp. multar. 344b. VoF. 171.

zhtšw, quaero, anquiro, requiro; exploro, indago; peto, appeto; postulo, flagito; studeo, cupio, volo; buscar , tratar de hallar; investigar; examinar; tratar de conseguir, procurar; pedir, reclamar; echar de menos, notar la falta de. 336e (2), 341d, 342b. VoF. 172.

z»thsij, ¹, indagatio, investigatio; quaestio; busca; búsqueda , inves-tigación; examen; inspección, visita. 336e. VoF. 6.88.

zw», ¹, vita; v ida ; tiempo o duración de la vida; modo de vida, manera de vivir; existencia, subsistencia, sustento; recursos, medios de vida, bienes. 344e. VoF. 173.

½, vel, aut; conj. disy. o; ½... ½... ya... ya..., sea... sea...; interrogativa en una interr. dir. que sigue a otra: ¿acaso?, ¿quizá? VoF. xviii.

¹gšomai, praeeo, duco vel dux sum; moderor; rego; principatum teneo; duco; existimo; censeo, puto; sumo; udico, sentio; ir delante, ser guía, guiar; conducir, dirigir; mandar en, ser jefe de; reputar, tener ; creer conven iente , necesario, juzgar necesario, entender , con-s iderar . 329e, 334c, 337e, 338a, 340b, 343b, 349b (3). VoF. 175.

¹dšwj, iucunde; libenter; adv. dulcemente, agradablemente; con gusto , con placer, de buena gana; con apetito. 328e. VoF. 176.

½dh, iam; nunc; tum; demum; adv. ya; ya, ahora, inmediatamente, al punto; en seguida, sin dilación; de lugar: inmediatamente, sin sepa-ración o intervalo; también, además. 328e, 329b, 330e, 331d, 346e, 348b, 348e. VoF. xiii.

¹don», ¹, laetitia, iucunditas; voluptas; etiam amoenitas et oblectamen-tum; placer , gusto; agrado, complacencia. II. pl. tamb. deseos, pasiones. 328d, 329a. VoF. 176.

¹dÚj, -e‹a, -Ú, suavis, iucundus; amoenus, gratus; commodus; lepidus; simplice vel stolido; dulce, suave, grato , agradable, placentero; de pers. agradable, amable, bondadoso, bueno, grac ioso [tamb. irón.]; querido, estimado; alegre, contento, satisfecho. 331a, 337d, 348c. VoF. 176.

¼dusma , tÒ, condimentum; condimento , especia. R. 332d, 404c. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 170 25/07/2013 03:45:32 p.m.

Page 172: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

171

¼kista, minime; cum negat. est maxime vel potissimum; adv. lo menos, mínimamente, de n ingún modo ; mayormente, máximamente, especialmente, de modo especial, sobre todo. 340c. VoF. 186.

¼kw, venio, accedo, progredior; etiam obtingo; llegar, venir y esp. con sign. de perf. haber llegado, haber venido. 327c. VoF. 177.

¹lik…a, ¹, aetas (sensu speciali florens vel iuvenilis, atque etiam maturior vel provecta s. senectus); edad , t i empo de v ida , época de la vida; esp. edad del vigor, juventud, edad militar; fig. vigor o ardor juvenil; colect. los de la misma edad, compañeros, camaradas, esp. juventud en armas; en gral. edad, época, tiempo, generación; tamaño, estatura. 328e, 329a, 329b. VoF. 178.

¹mšra, ¹, dies; día, luz del día; ¹mšraj o ™x ¹mšraj de d ía ; en gral. edad, tiempo; tamb. vida, suerte. 343b. VoF. 180.

ºm…, i.q. fhm…; unde impf. Ãn; decir. 327b. VoF. 6.93.¹mimÒcqhroj , Ð, ¹, ad dimidiam partem malus; malo a medias; par-

c ialmente malvado . R. 352c. VoF. N/A.¹n…ka, quum; quando; conj. al tiempo que, cuando ; tan pronto como;

cada vez que. 336d. VoF. xx.Îper, sicut, ut; adv. precisamente donde, donde mismo; del m ismo

modo que , precisamente lo mismo que. 330c. VoF. N/A.`Hraklšhj, Ð, heracles. 337a. VoF. N/A.¹suc…a, ¹, quies, tranquillitas vel tranquillum; tranquilidad, quietud,

calma, reposo, paz, vida tranquila; silencio; soledad, retiro, lugar desierto; cesación; inactividad, ocio, descanso; tranquilidad de ánimo, despreocupación; ¹suc…an ¥gein estar tranquilo, en calma, en reposo; guardar reposo ; vivir en paz; estar en silencio, callar; ¹suc…an œcein estarse quieto; estar inactivo; estar en silencio, callar; ™n ¹suc…v œcein guardar en silencio, callar. 336b. VoF. 185.

½to i , aut certe; aut-aut, sive-sive; adv. ciertamente, por cierto, en verdad . II. conj. sin embargo, no obstante, por lo demás, de otra parte, o smplte. y; ya . . . ya . R. 330e, 344e, 400c, 433a, 437c, 453d; Prt. 339d; Phdr. 242b; Grg. 460a, 467e, 475a, 478b; Phd. 68c; Prm. 131a; Lg. 898c; Ap. 27c; Men. 85d. VoF. N/A.

Âtton, minus; adv. menos. 327a, 329c, 351e. VoF. N/A.¼ttwn, -on, minor; inferior; imbecillior; deterior; succumbens, cedens,

deditus; comp. menor, infer ior ; vencido, derrotado; dominado; más déb i l , menos fuerte . 337c, 338d, 339e, 340b (2), 341b, 342c, 346e, 351e (2). VoF. 186.

Platón, Trasímaco_VF.indd 171 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 173: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

172

q£latta, ¹, mare; mar . 332e, 346b. VoF. 187.qam£, crebro, saepius; adv. muchas feces, frecuentemente , con fre-

cuencia. 330e. VoF. N/A.qam…zw, frequento, ventito; venir o v i s i tar con frecuenc ia ;

estar con frecuencia, ser frecuentemente. R. 328c; Hp.Ma. 281b; Lg. 843b. VoF. N/A.

q£rrw, confido; bono vel securo sum animo; bene spero; non metuo; partic. plerumque ita ponitur ut exprimi possit voce fidenter; confiar, tener conf ianza o ánimo, estar animoso, animarse; mostrarse audaz; arrostrar; afrontar, hacer frente a; sentir confianza, confiar; confiar en que, creer confiadamente que; atreverse o arriesgarse a. 352b. VoF. 190.

qaum£zw, miror; admiror; etiam dubito, non capio; estar o quedar admirado , admirarse, extrañarse, sorprenderse . II. mirar con admiración, con sorpresa, con reverencia; maravillarse de que, extrañar que; preguntarse con admiración o curiosidad que o cómo. II. pas. ser objeto de admiración, de respeto o de extrañeza. 337c, 348e. VoF. 191.

qaum£sioj, -a, -on, mirus, admirabilis, incredibilis; admirable , maravilloso; asombroso, sorprendente, extraño, singular. 337b, 351e. VoF. (6).

qaumastÒj, -», -Òn, admirabilis, mirabilis, incredibilis; praestantis-simus; in malam partem pos. est pugnans; admirable, maravilloso; asombroso, sorprendente , extraño, s ingular . 350d. VoF. 191.

qaumastîj, mirabiliter; insigniter; mirifice; adv. admirable , mara-villosamente; asombrosa, sorprendente, extraña, singularmente. 331a. VoF. 191.

qe‹oj, -a, -on, divinus; divinitus accidens; mente incitatus; eximius, praeclarus, praestans; div ino, de naturaleza divina; dedicado o consagrado a los dioses, sagrado, santo; protegido por los dioses; fig. admirable , maravilloso, extraordinario, soberano, excelente. 331e. VoF. 193.

QemistoklÁj, Ð, Temístocles . 329e. VoF. N/A.qeÒj, -oà, Ð, ¹, deus et dea; dios , diosa; Ð qeÒj el dios [un dios deter-

minado por ej.: Posidón, Apolo y esp. zeus]. 327a, 328a, 331b, 352a, 352b. VoF. 193.

qerapeut»j , ¹, curator; cultor; servidor [de condición libre o esclavo]; cuidador, curador ; compañero de armas, acompañante, escudero o

Platón, Trasímaco_VF.indd 172 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 174: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

173

auriga; en gral. compañero, camarada, amigo; venerador. R. 341c (2), 369d; Grg. 517e; Lg. 740b, 878a; Phdr. 252c; Grg. 518b. VoF. N/A.

qerapeÚw, ministro, servio, inservio; colo; observo; instituo, excolo; tracto; curo; sano; ser servidor de, estar al servicio de, servir a; cu idar , guardar; tener cuidado de; atender a ; cultivar; cuidar; tratar con cuidado o con solicitud; halagar, lisonjear, hacer la corte, tratar de conciliarse; tratar, cuidar, curar; honrar, venerar. 343b, 345e. VoF. 194.

qhr…on, tÒ, fera, bellua, et in univ. animal, plur. animantia; animal selvático; animal de presa, f i era , esp. león; animal terrestre; animal, bruto en gral.; animal fabuloso, monstruo. 336b. VoF. 198.

qermÒthj , ¹, calor; calor . R. 335d, 437d; Phdr. 251b; Phd. 105b, 106b; Chrm. 168e; Tht. 178c, 182a; Ti. 65e, 79e, 83c, 85e; Epin. 988c; Cra. 432b; Lg. 897a. VoF. 5.33.

qšroj , tÒ, aestas; calor y esp. estación del calor, verano , estío; en gral. buen tiempo, buena estación; espte. tiempo de campaña, mitad del año en que se hace la guerra; campaña; cosecha. R. 350d, 372a; Smp. 220d; Ep. vii. 345d; Phdr. 276b; Ti. 74c, 76d; Criti. 112c; Lg. 945e; Ax. 370c; Criti. 112d; Cra. 410c. VoF. 195.

qšsij, ¹, positio, dispositio, ordo; in eo dicitur quod ponitur (etiam su-mitur, definitur), constuitur, imponitur; colocac ión , disposición, ordenación; establecimiento, institución, implantación [v. gr. de una ley]; imposición [de un hombre, etc.]; proposición, aserto, tesis, cons iderac ión ; depósito o pago; posición, situación geográfica. 333b (2), 335a. VoF. 5.83.

qeîmai (qe£omai, qe£w), specto, contemplor, video; examino; perspicio, cognosco; ver, mirar, contemplar, observar; considerar; pasar revista a, revistar; comprender, reconocer. 327a, 328a. VoF. 192.

qewršw, specto (etiam ludis intersum vel adsum, ut Epp.); video; con-templor; perspicio, cognosco; etiam, ut Lat. specto, iudico; mirar, observar; inspeccionar, revistar; contemplar, considerar, observar con la inteligencia; contemplar como espectador, asistir (tÕn ¢gîna al certamen); ser teoro e. e. enviado del estado al oráculo o a las fiestas; enviar teoros o emisarios al oráculo o a las fiestas. 327b. VoF. 192.

Qhba‹oj, -a, -on, tebano, de Tebas . 336a. VoF. N/A.qnhtÒj, -», -Òn, mortalis; mortal ; de mortal, propio de mortales. 331a

(Pi.). VoF. 188.Qr®kioj, -a, -on, (Qr´x, -vkÒj), tracio, de Tracia. 327a. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 173 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 175: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

174

QrasÚmacoj, -ou, Ð, Trasímaco. VoF. N/A.qus…a, ¹, sacrificium; etiam dies festus qui sacris celebratur; sacr i f i -

c io , fiesta o celebración con sacrificio; rito o modo de sacrificio; víctima. 331b. VoF. 205.

qÚw, sacrifico, macto; sacris celebro; moverse violentamente, agitarse con ímpetu, embravecerse, enfurecerse; lanzarse, echarse encima; bramar, zumbir, mugir; humear; hacer humear, quemar; quemar una víctima, sacrificar con fuego y en gral. sacrificar; celebrar. II. med. sacrificar por sí o para sí, en interés propio; consultar por medio de un sacrificio. Conjug. irreg.: qÚw, qÚsw, œqusa, tšquka, tšqumai, ™tÚqhn, qutšon. 328c. VoF. 205.

„£omai, medeor, sano; trop. libero, consolor; etiam sarcio; cuidar, atender esp. como médico; medicinar; curar , sanar. 346b. VoF. 6.103, 12.75.

„atrikÒj, -», -on, medicus; ad medendum aptus; medicinae vel sanandi atque etiam curandi vel emendandi peritus; fem. et neutr. medicina; concerniente a la medicina o a los médicos, medicinal, curativo; hábil o experto en med ic ina . II. ¹ „atrik» [sc. tšcnh] la medi -c ina . 332c, 341e, 342a, 342c (2), 346a, 346b (3), 346d, 349e, 350a (3). VoF. 5.35.

„atrÒj, Ð, medicus; etiam qui aliquid emendat vel aliqua re liberat; médico y esp. cirujano; fig. sanador, remediador. 332d, 332e, 340d (2), 340e, 341c (2), 342d (4), 345c. VoF. 207.

„d…v, proprie; separatim vel specialiter; privatim; adv. por sí, pr ivada o particularmente; separadamente, aparte, tamb. en prosa. 333d, 344a. VoF. 208.

‡dioj, -a, -on, proprius; peculiaris; privatus; pr ivado , part icu-lar , personal; propio, de prop i edad ; distinto, singular, especial, insólito, de carácter o modo prop io ; dat. fem. „d…v o „d…V por sí, privada o particularmente; separadamente, aparte. 344a, 346a, 346c, 353d. VoF. 208.

„diwtikÒj, -», -Òn, privatus; ab arte alienus, in univ. imperitus, rudis; de persona particular; particular, pr ivado ; de hombre común; vulgar; ignorante. II. adv. „diwtikîj sin preparación o ejercicio; vulgar, ruda-mente; descuidadamente. 345e. VoF. N/A.

† drwj , Ð, sudor; sudor ; fig. esfuerzo, fatiga. R. 350d, 364d; Phdr. 239c, 248b, 251a, 254b; Ti. 83d, 84e; Prt. 340d; Lg. 718e. VoF. 8.18.

ƒerÒn, tÒ, templum vel sacellum; plur. res sacrae, mysteria; templa;

Platón, Trasímaco_VF.indd 174 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 176: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

175

sacrificia; etiam hostiae; víctima, animal que se sacrifica; ofrenda; sacr i f i c io ; entrañas de las víctimas; presagios obtenidos de ellas; templo, santuario, recinto sagrado; objetos sagrados, tesoro del templo; servicio del templo, culto; fiesta y esp. misterios. 331d (2). VoF. 209.

ƒerÒj, -£, -Òn, sacer, sanctus, consecratus; de origen divino, procedente de los dioses, div ino , sacrosanto, sagrado; consagrado o dedicado a la divinidad; protegido por la divinidad; fig. solemne, serio. 344a. VoF. 209.

ƒ erÒsuloj , Ð, ¹, sacrilegus; saqueador de templos , ladrón sacrílego. R. 344b, 552d; Lg. 831e, 854a, 856c, 857a, 860b. VoF. N/A.

†hmi , iacio; mitto, fundo, edo; med. me proripio, impetu feror; poner en movimiento; mandar, enviar, expedir; derramar, verter, dejar o hacer correr; emitir, dejar oír; dejar caer, dejar caer o pender;colgar; lanzar, arrojar, disparar; echar. II. intr. lanzarse, arrojarse , verterse, correr. III. med. lanzarse; apresurarse, correr; volverse o tornarse; fig. buscar, tender a, desear, estar ansioso de. R. 336b, 617b; Phdr. 241b, 259d; Tht. 194a; Lg. 812d, 890d, 934d; Ax. 365a; Phlb. 51d; Ep. vii. 349a; Cra. 419e, 427a; Ion 539a. VoF. 210.

ƒkanîj, satis; ita ut par est; plane, recte, perfecte; etiam satis bonum vel absolutum esse; adv. suf ic i entemente , bastante ; con-venientemente; apropiadamente; sat i s factor iamente . 344c, 344d, 345b, 345d. VoF. 177.

ƒm£tion, -ou, tÒ, vestis, pallium; vestido, y esp. vestido exterior, manto; en gral. paño. 327b. VoF. 211.

†na, ut; ubi; adv. allí, allá; con sign. rel. donde, en donde, en el lugar en que. II. conj. para que , a f in de que . 337e, 338a, 341b, 346a, 350e, 351d, 352b. VoF. xxii.

ƒppikÒj, -», -Òn, equester; rei equestris vel equitandi peritus; fem. res equestris, neutr. equitatus s. copiae equestres; de caballo o de caba-llos, caballar; del carro o de carros; concerniente o relativo a los caba-llos o a los carros, a la equitación o a la caballería. II. Ð ƒppikÒj buen jinete, caball i sta , picador; tÒ ƒppikÒn la caballería, fuerzas de caballería; ¹ ƒppik» [™pist»mh o tšcnh] el arte de la equ ita -c ión . 333c, 335c (2), 342c (2). VoF. 4.67, 6.106.

†ppoj, -ou, Ð, ¹, equus, equa; caballo ; yegua; en dual y pl. tronco o tiro de caballos y tamb. carro. II. colect. ¹ †ppoj la caballería. 328a, 333b, 335b (4), 342c, 352d, 352e. VoF. 212, 2.63.

Platón, Trasímaco_VF.indd 175 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 177: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

176

Ismhn…aj, Ð, Ismenias. 336a. VoF. N/A.‡soj, -h, -on, aequalis, par; idem; etiam aequus; igual [en cualquier

respecto: número, tamaño, fuerza, valor, etc. II. el mismo, equiva-lente; proporcionado, proporcional, justo; igualitario; recto, imparcial, equitativo, regular; llano, abierto. III. sust. ¹ ‡sh, tÕ ‡son, t¦ ‡sa lo mismo, la misma parte, igual grado, tamb. igualdad de derechos; tamb. lo justo, lo equitativo, el derecho, compensación o recompensa justa. IV. adv. ™pˆ ‡sa, kat¦ ‡sa igualmente, equilibradamente; ™p ‡shj, ™p ‡son, ™x ‡sou, ™k toà ‡sou, ¢p ‡shj, ¢pÕ tÁj ‡shj igual-mente, de igual manera , en iguales condiciones, tamb. con igual resultado. 343d. VoF. 213.

†sthmi, sisto, constituo, statuo; perf., plusq. et aor. 2. sto, consisto vel subsisto; etiam desino, cesso; in libra pono, pendo, pondero; med. constituo; praes. perf. sto, consisto; constitutus sum; etiam sum; poner, colocar, apostar, disponer; poner en pie; levantar, alzar; erigir; establecer ; instituir; suscitar; parar, detener; poner en la balanza, pesar; pagar. II. intr. y pas. ponerse, colocarse; presentarse, compare-cer; ponerse en pie, estar o mantenerse en pie, de donde estar erigido; levantarse, alzarse; erizarse; comenzar; entablarse, iniciarse, surgir; estar, hallarse; permanecer, mantenerse, resisitir; permanecer quieto, ocioso o callado; detenerse, pararse. III. med. tr. poner, alzar, levantar, erigir para sí; establecer, ordenar, organizar, introducir para sí; comen-zar. 351d. VoF. 214.

„scurÒj, -£, -Òn, validus, robustus; ingens, acer, vehemens; etiam stabilis, firmus; fuerte , robusto, vigoroso; firme, sólido, seguro; poderoso , potente, grande, violento, enérgico, resuelto, severo, riguroso. 344c, 349a, 350d, 351a (2). VoF. 169.

‡swj, aequaliter, eodem modo; adv. igual, igualmente , de igual modo; rectamente, equitativamente; quizás , acaso, tal vez , posible-mente, verosímilmente; con números, aproximadamente. 328e, 330d, 331e, 333b, 339b, 345b, 348d, 350a, 350b, 353c. VoF. 213.

kaqšzw, sedeo; sentar, hacer sentar; sentarse. II. med. sentarse, instalarse; acampar; estar o permanecer sentado; retrasarse, entretenerse. 328c. VoF. 127.

k£qhmai, sedeo; sedem habeo, positus sum; etiam otiosus sum; estar sen-tado; permanecer; estar quieto, inmóvil; llevar una vida sedentaria; establecerse, residir; estar situado; estar en el tribunal; estar en sesión o asamblea. 328c. VoF. 127.

Platón, Trasímaco_VF.indd 176 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 178: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

177

kaq…sthmi, colloco; constituo, condo; instituo, praeficio; induco vel adduco; etiam reduco, restituo; etiam consisto, exsisto, venio, sto vel sum; pass. collocor, constituor; med. consisto, existo; influo; revertor; poner, colocar; aprontar; bajar, llevar hacia abajo; y en gral. llevar, conducir; reponer, volver a su sitio; establecer ; poner en orden, arreglar; hacer a alguien tal o cual cosa; hacer una cosa. II. intr. y med. colocarse, ponerse; ponerse ante otro, presentarse; ser establecido o puesto; calmarse, apaciguarse; llegar a ser; llegar a ponerse; ser esta-blecido o instituido, prevalecer. 339a. VoF. 214.

kaqor£w (kaqorî), despicio; conspicio, adspicio; respicio; in univ. specto, cerno; etiam animadverto, cognosco; mirar de arriba; exami-nar, observar, darse cuenta; respetar. II. med. contemplar, considerar. 327b, 330e. VoF. 340.

ka…, conj. y adv. y; también, asimismo, igualmente, aun; y de cierto, y por cierto; y a más, y además; y en general, y en suma; y especialmente, y particularmente, y precisamente; con valor de encarecimiento [y] aun, [y] hasta; tamb. por lo menos, siquiera. VoF. xviii.

kainÒj, -», -Òn, novus, recens; nuevo, reciente; desusado, inaudito; ines-perado; extraordinario; extraño. 328a. VoF. 218.

ka…numai , supero; sobresal ir , distinguirse; superar. R. 334b. VoF. N/A.

ka…toi, adv. y en verdad; s in embargo ; sea como quiera; ¡pero qué!; aunque. 332a, 339a, 350e. VoF. xviii.

kak…a, ¹, pravitas; disposición viciosa, malicia, v ic io , mal ign idad , maldad; el mal; cobardía; deshonor, infamia; capacidad; aflicción, sufrimiento. 348c (3), 348e, 350d, 353c (2), 353e, 354b. VoF. 5.39.

kako»qe ia , ¹, improbitas; mala costumbre; mal carácter; malicia, maldad . R. 348d, 401a. VoF. N/A.

kakÒj, -», -Òn, malus, improbus; pravus; imperitus; ignarus; neutr. malum; etiam maleficium, scelus; malo ; sucio, sórdido; defectuoso, inhábil; cobarde; malévolo; v ic ioso ; bajo, de origen humilde, mise-rable; (tÒ kakÒn, t£ kak£ lo malo, el mal ); desgracia, sufrimiento; pérdida, daño; malicia, vicio. 327c, 329b, 330e, 332a, 332b, 334c, 335a, 335d, 339e, 340a, 346e, 349e, 350b, 350c (2), 353e. VoF. 221.

kakourgšw, male vel improbe facio; fraudem concipio; laedo, noceo; malitiose facio vel premo; obrar mal, pérfidamente maltratar, dañar , asolar; ser vicioso, corromper . 338d, 341a, 341b (2). VoF. 221.

kakoÚrghma , tÒ, maleficium, fraus, scelus; acción perversa; malicia,

Platón, Trasímaco_VF.indd 177 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 179: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

178

pervers idad ; fraude; maleficio. R. 344b, 426e; Lg. 677b, 833e. VoF. N/A.

kakîj, male, perperam; misere; adv. mal ; de manera sucia, sórdida; defectuosa, inhábilmente; cobardemente; malévolamente; miserable-mente. 327c, 332d (2), 334d, 335a, 345a, 353c (2), 353e (2). VoF. 221.

kalšw, voco, invoco; appello; nomino; pass. nominari, c. dat. nomen dari vel imponi; llamar , citar; llamar a la propia casa, invitar; invocar, imprecar; citar a juicio, llamar, nombrar, designar, dar por nombre; requerir, reclamar, exigir. 332c, 332d, 340c, 340d, 341d, 344b, 344c, 346b (2), 347b, 348c, 348d. VoF. 222.

kalÒj, -», -Òn, pulcher, venustus; honestus, decens; laudabilis, prae-clarus; bonus, opportunus; utilis; etiam Atticae est urbanitatis blandi-mentum; hermoso ; noble, honesto, glorioso, bueno; puro, natural; perfecto, excelente; conveniente, hábil, apto [para... prÒj y ac.]; favo-rable. II. sust. Ð kalÕj k¢gaqÒj el hombre de bien, honrado, aristó-crata; tÕ kalÒn, t¦ kal£ lo hermoso; lo bueno, la virtud, el honor; la alegría, el placer; la felicidad. 327a, 334d, 348e, 353a. VoF. 223.

KalchdÒnioj, -ou, Ð, ¹, Calcedonio, de Calcedonia. 328b. VoF. N/A.kalîj, pulchre, honeste, bene; recte, rite; adv. b i en ; honrosa, gloriosa-

mente; conveniente, favorablemente; a punto, en regla; con habilidad o destreza; hermosamente . 331e, 335b, 347a, 349d, 351c, 353a, 353b, 354a. VoF. 223.

k£mnw, laboro, molestiam vel negotium habeo; defatigor; cesso, recuso, cunctor; deficio, non valeo, aegroto; deficio, finior, morior; tr. traba-jar, elaborar, fabricar, construir [armas, naves, vestidos, etc.]; aor. med. ganar con el trabajo [algo ac.]; cultivar; hacer. II. intr. trabajar, afa-marse; cansarse; estar enfermo ; en gral. estar en mala situación, en apuro, en calamidad. 332d, 332e, 340d, 341c (2), 342d. VoF. 224.

k¥n = kaˆ ¥n igualmente, también; aun (k¥n e„ aunque; k¥n... k¥n ya... ya; k¥n = kaˆ ™£n y si; aun cuando). 329b, 334c.

kard…a , ¹, cor; animus; corazón ; alma, espíritu, sentido, pen-samiento, inteligencia; estómago. R. 331a (Pi.), 492c; Smp. 215d, 218a; Ion 535c; Ti. 65d, 70c; Lg. 791a; Phd. 118d. VoF. 226.

karpÒj , Ð, fructus, fruges; fruto , producto; grano, simiente; renta, provecho; resultado, efecto. R. 333a, 428c, 457b, 470b, 470d; Phdr. 230d; Criti. 115a; Mx. 238a; Ep. vii. 336b; Lg. 782c; Tht. 149e; Lg. 759e; Prt. 321b; Cra. 410c. VoF. 227.

kat£, adv. abajo; enteramente. II. prp. de gen.: de, de lo alto de; contra;

Platón, Trasímaco_VF.indd 178 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 180: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

179

en, sobre; dentro, debajo de; sobre, acerca de, contra; III. De ac.: sobre, en, por, a lo largo de, del lado de, frente a; mientras, durante, en tiempo de; bajando; siguiendo; por; en, cayendo sobre; a través de; con relación a; para; conforme a, según; poco más o menos, aproxi-madamente. VoF. x.

kataba…nw , descendo; defluo; bajar (d…fron de un carro; ™x Ôreoj de un monte; ¢pÕ toà †ppou del caballo; ™j ped…on a la llanura); acabar con part. (katšbaine lšgwn acababa diciendo, decía para terminar). R. 327a, 328c, 359d, 511b, 516e; Lg. 678c, 834c; Tht. 142a; Thg. 121d; La. 193c; Criti. 118d; Phdr. 278b; Sph. 235b. Verb. katabatšon, R. 520c, Lg. 833d. VoF. 62.

katagel£w, derideo vel irrideo, ludibrio habeo; rideo; reírse, bur-larse , mofarse. 330e. VoF. 4.20, 6.40.

katadoulÒw, servitute opprimo, et in univ. subigo, opprimo; subyu-gar , someter, esclavizar; envilecer. 351b. VoF. N/A.

katalamb£nw, comprehendo, occupo, capio; intercipio; deprehendo, offendo, reperio; coger, apoderarse de [ac.]; tomar, ocupar; encontrar; sobrevenir, llegar; emprender, concebir; sorprender; retener, sujetar, comprimir; obligar; contener. II. med. apoderarse de, conquistar, hacerse cargo de [algo, ac.]; comprender. Conjug. irreg.: lamb£nw, l»yomai, œlabon, e‡lhfa, e‡lhmmai, ™l»fqhn, lhptÒj. 328b. VoF. 263.

katale…pw, derelinquo; relinquo; reliquum facio; omitto; de jar en pos de sí; abandonar; dejar a un lado; reservar; dejar libre. 330b. VoF. 267.

kataneÚw, adnuo; hacer señal de asentimiento; aprobar , asent ir , conceder, prometer. R. 350e; Ly. 214d; Euthd. 277c. VoF. N/A.

katantlšw , effundo in aliquem, obruo; verter . R. 344d, 536b; Ly. 204d. VoF. N/A.

katate …nw , intendo, contendo; contendo, h. e. contente (continenter et fuse) dico; deprimo, deiicio; intrans. intentus, h. e. vehemens, sum; tirar fuertemente de, tender ; alargar, extender. intr. extenderse, prolongarse; esforzarse. R. 329c, 358d, 367b; Ti. 58e, 63c, 84e, 92; Prt. 329a. VoF. N/A.

katafan»j, Ð, ¹, manifestus, conspicuus; perspicuus; visible, claro , conocido, manifiesto, evidente. 343a, 347d. VoF. 4.162, 6.213.

ke‹mai, iaceo, proiectus vel situs sum; etiam positus, propositus, receptus, constitutus sum; sto, exsto et sum; yacer, estar tendido; yacer herido, moribundo; yacer muerto; yacer abandonado; estar ocioso, inactivo, inerte; estar abatido, desesperado; estar en calma, estar situado; estar

Platón, Trasímaco_VF.indd 179 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 181: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

180

puesto, colocado; encontrarse; estar depos i tado, guardado ; residir, estar; depender; estar establec ido ; estar dado. 328c, 333c, 345a, 350d. VoF. 228.

keleÚw, impello, incito; hortor, suadeo; iubeo; rogo; posco, volo; poner en movimiento, empujar, excitar; exhortar , animar; ordenar , mandar; aconse jar , exigir; pedir, expresar un deseo; permitir, conceder. Conjug. irreg.: keleÚw, keleÚsw, ™kšleusa, kekšleuka, kekšleusmai, ™keleÚsqhn, keleustÒj. 327b (2), 335a, 340a, 340b. VoF. 229.

kerda…nw , lucrum facio; ganar , lucrar, sacar provecho; explotar [a uno, o una cosa]; ahorrar, evitar. R. 343e, 362b, 366a, 581d, 606b, 607d, 918d; Lg. 846a; Phd. 116e. VoF. 232.

kerdalšoj , -a, -on, qui lucro est; astutus; lucrat ivo , provechoso, venta joso ; astuto; prudente. R. 336d, 345a, 345b, 365c; Cra. 417b; Lg. 662c. VoF. 4.74.

Kšfaloj, -ou, Ð, Céfalo, padre de Polemarco y de Lisias. 327b, 329e, 330a, 331c, 331d. VoF. N/A.

k»domai, curo, curam pono in aliqua re; rationem habeo, prospicio; estar inquieto, triste, afligido; cuidarse, inqu ietarse . 344e. VoF. 234.

k iqar ist ikÒj , -», -Òn, cithara canendi peritus; fem. cithara canendi ars; perteneciente a la cítara. II. sust. Ð kiqaristikÒj c i tar i sta ; ¹ kiqaristik» arte de tocar la cítara. R. 333b (2); Ion 540d; Grg. 501e; La. 194e; Hp.Mi. 375d. VoF. N/A.

kinduneÚw, periclitor; periculum subeo vel suspicio; in discrimen vocor vel in discrimine versor; peligrar, ar i esgarse , correr peligro; afrontar un peligro de guerra, combatir; correr el peligro de ser con-denado; parecer, ser muy probable , ser posible (kinduneÚeij ¢lhqÁ lšgein es muy posible que digas la verdad). II. pas. ser puesto en peligro, estar amenazado. 333d (2), 334a, 334e, 347c, 347d, 350c. VoF. 236.

k…ndunoj, Ð, periculum, discrimen; pel igro , riesgo; combate, batalla; proceso; empresa arriesgada. 332e. VoF. 236.

k…new, moveo, agito; commoveo; excito, concito; muto; turbo; mover, remover, agitar, menear; desplazar; cambiar de sitio; levantar el depósito, poner mano en; levantar el campamento; turbar, perturbar; perseguir, acosar; empujar o tocar ligeramente; excitar, est imular ; revelar; alterar, cambiar. II. pas. ponerse en movimiento, marchar, avanzar; moverse, agitarse, sublevarse; temblar. 329e. VoF. 237.

Platón, Trasímaco_VF.indd 180 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 182: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

181

Kleitofîn, -toj, Ð, Clitofonte. 328b, 340a (2), 340b. VoF. N/A.klšpthj , Ð, fur; etiam qui furtim aliquid praeripit; ladrón ; truhán.

R. 334a, 344b, 347b, 351c, 552d; Lg. 857a. VoF. N/A.klept ikÒj , -», -Òn, furax; fem. furacitas; truhanesco; ¹ kleptik»

arte de robar . R. 334b. VoF. N/A.kleptosÚnh , ¹, calliditas; háb ito de robar ; truhanería. R. 334b.

VoF. N/A.klšptw, furor; furtim praeripio; occulto, dissimulo; robar ; apoderarse

por sorpresa; sorprender; engañar; sustraer, ocultar, disimular; hacer con disimulo, realizar con perfidia. 334a (2). VoF. 239.

klÁma , tÒ, palmes; rama ( espec ialmente de la v id ) , sar-miento, cepa; vástago, brote. R. 353a. VoF. N/A.

klhronÒmoj , Ð, haeres; heredero . R. 331d, 331e; Lg. 740b, 856e, 923e, 925a; Mx. 249b. VoF. 12.92.

klhtÒj, -», -Òn, llamado , invitado; bienvenido, deseado. II. sust. m. persona escogida. 341d. VoF. 12.82.

koinÍ, communiter; una; adv. en común , en soc iedad , en aso-ciación, asoc iadamente ; en interés público, por el Estado; ofi-cialmente. 333b, 333c, 333d, 335e, 346c (2), 351c, 351e, 352c. VoF. 242.

koinÒj, -», -Òn, communis; omnibus patens; publicus s. ad civitatem pertinens; vulgaris; neutr. subst. commune, civitas; etiam communi-tas et communis salus; común a var ios ; general; público (tÕ koinÒn ¢gaqÒn el bien público; tÕ koinÒn el Estado; la comunidad, el Gobierno, las autoridades, los organismos o asambleas públicas; el consentimiento unánime, el tesoro público, el derecho común; t¦ koin£ los asuntos públicos, el Estado); participante; sociable, afable; imparcial, igual; accesible [país]. 346a. VoF. 242.

koinwnšw, particeps sum, partem habeo in aliqua re, in partem vel commu-nionem alicuius rei venio, commune aliquid habeo, et simpl. habeo; c. dat. societatem cum aliquo ineo, socium me alicui adiungo, convenio cum aliquo de aliqua re; etiam communico; tomar parte , partici-par; asoc iarse ; tener algo común, tener que ver; estar de acuerdo, convenir. 335e, 343d. VoF. 242.

ko inènhma , tÒ, communitas, societas; aquello que es comunicado. II. pl. actos de comunión, comunicaciones, acuerdos entre hombres, empresa común, sociedad de negocios, asoc iac ión . R. 333a (2); Lg. 639d, 738a. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 181 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 183: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

182

koinwn…a, ¹, communitas; coniunctio; societas; participación; unión, re-lación, comunicación, soc iedad , alianza, asoc iac ión ; simpatía, compasión, limosna, colecta. 333b, 343d. VoF. N/A.

koinwnÒj, Ð, ¹, socius, consors; asociado, compañero, participante, soc io ; cómplice. 333b (3). VoF. N/A.

kol£zw, compesco, coerceo; castigo; contener, refrenar; cast igar , reprender. 338e. VoF. 243.

komidÍ, plane, prorsus; adv. enteramente ; perfectamente; cierta-mente. 352c. VoF. N/A.

koruz£w, mucosus, insipiens vel stupidus, sum; moquear . R. 343a. VoF. N/A.

kÒsmioj, -a, -on, modestus, moderatus, modicus; probus; temperans; ordenado; prudente, cuerdo , arreglado, honrado; cumplidor de sus deberes, moderado, modesto; obediente. 329d. VoF. 6.119.

kratšw, superior vel potior sum, praesto; excello; vinco; impero; moderor; etiam abs. dominor et valeo; ser fuerte, tener fuerza o poder; dominar , reinar; ser dueño, apoderarse; coger, retener, conservar en su poder; detentar el poder ; alcanzar, conseguir; aventajar, vencer; prevalecer, tomar fuerza de ley, convertirse en regla o costum-bre. 338d, 339a, 342c. VoF. 249.

krša , t£, caro; [trozo de] carne . R. 338c, 404c, 468e; Lg. 679a; Chrm. 155d; Ly. 209d; Euthd. 301c. VoF. 2.71, 10.84.

kre…ttwn, -on, Ð, ¹, potentior, superior; (de diis, superi); praestan-tior, melior; [gen. -onoj] más fuerte , más poderoso, mejor; más valiente, super ior ; crhm£twn kre…sswn insobornable; señor, vencedor; excelente; preferible; más peligroso. 327c, 338c (3), 339a (2), 339b, 339d, 339e (2), 340a, 340b (4), 340c (3), 341a, 341b (2), 342c, 343c (2), 344c, 346e, 347e (2), 351b. VoF. 249.

kr…nw, discerno, secerno; decerno; iudico et diiudico; etiam condemno; cognosco; existimo; separar; dist ingu ir ; escoger; preferir; decidir, juzgar; acusar; condenar; explicar, interpretar; resolver; adjudicar; interrogar, preguntar en juicio. II. med. decidir, resolver para sí, luchar contra; juzgar, interpretar. 344a. VoF. 251.

kroàma , tÒ, pulsus; golpe, sonido producido por tocar instrumentos de cuerda con el plectro, tañ ido . R. 333b; Alc.1 107a. VoF. N/A.

kt£omai, acquiro, comparo; adipiscor, accipio; possideo, habeo; adquir ir , ganar para sí, procurarse; obtener, consegu ir ; poseer , tener. 329e, 330a, 330b, 330c, 330d. VoF. 253.

Platón, Trasímaco_VF.indd 182 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 184: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

183

ktÁsij, ¹, comparatio et acquirendi studium; possessio; opes; adqui-sición, poses ión ; bienes, propiedad, fortuna; obtenc ión . 331a, 331b, 333a (3). VoF. 253.

kubern£w, guberno; rego; dirigir, conducir, guiar, pilotar, gobernar . 331a (Pi.), 346b. VoF. 6.122.

kubern»thj, Ð, gubernator; rector; piloto; comandante de marina; cap i -tán . 332e (2), 333c, 341c (2), 341d, 342d, 342e (2). VoF. 1.39, 6.122.

kubernhtikÒj, -», -Òn, artis gubernandi peritus; fem. gubernandi ars; de piloto o timonel; ¹ kubernhtik» arte de gobernar una nave , p i lota j e . 346a, 346b. VoF. 6.122.

kÚkloj, -ou, Ð, orbis, circulus; etiam circuitus; círculo; todo objeto cir-cular; movimiento circular; aro. 328c. VoF. 256.

kÚwn, Ð y ¹, canis; perro , perra; como insulto: desvergonzado, osado, despreciable, etc.; tamb. vigilante, guardián, etc. en son de alabanza; servidor, criado; la constelación del perro, la canícula; aplicado tamb. a animales fabulosos: la Esfinge; perro de mar, escualo, tiburón. 335b (3). VoF. 259.

kwlÚw, impedio; inhibeo; veto; apartar; privar, imped ir . II. pas. sufrir obstáculo o interrupción de donde cesar, quedar fuera de uso. 337c. VoF. 260.

l£qra , clam; adv. furt ivamente , secretamente, a escondidas. R. 344a, 347b; Prt. 342c; Smp. 182d. VoF. 11.96.

lamb£nw, capio, prehendo; comprehendo, deprehendo vel offendo; com-plector; accipio, nanciscor (etiam incido in aliquem), sumo (etiam tracto, ut l£bwmen); eligo (etiam uxorem duco); percipio, perspicio; addisco; tomar, coger, apoderarse de; llevarse; arrebatar; ocupar; consegu ir , alcanzar; aprehender con los sentidos o la inteligencia, comprender, entender, aprender; juzgar; estimar; tener por; interpre-tar, llevar consigo; sorprender, descubrir; acoger, hospedar. II. med. las mismas signs. con referencia de la acción al sujeto tomar , coger para sí, rec ib ir , etc. Conjug. irreg.: lamb£nw, l»yomai, œlabon, e‡lhfa, e‡lhmmai, ™l»fqhn, lhptÒj. 327b, 331c, 331d, 337e, 347b, 349c. VoF. 263.

lamp£dion , -ou, tÒ, lampas; antorcha o hachón pequeño. R. 328a. VoF. N/A.

lamp£j , -£doj, ¹, lampas; luz, antorcha; lámpara; fig. astro esp. el sol; corrida de antorchas; c. adj. iluminado por las antorchas. R. 328a; Lg.

Platón, Trasímaco_VF.indd 183 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 185: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

184

776b; Ax. 372a. VoF. 11.95.lanq£nw, lateo; fallere; ocultarse, estar oculto, pasar inadvert ido ;

escaparse, ocultarse; con part. œlaqon ¹m©j ¢podr£ntej se esca-paron sin que lo advirtiéramos; tamb. hacer olvidar. II. med. olvidarse; pasar por alto. Conjug. irreg.: lanq£nw, l»sw, œlaqon, lšlhqa. 333e, 341b (2), 344b, 345a, 348d. VoF. 265.

lšgw, explico, describo, narro, et in univ. dico, h.e. loquor, eloquor; pro-fero, recito; indico, significo; etiam intelligo, sentio, statuo, pono vel sumo; peto, iubeo vel moneo; recoger; reunir, juntar; elegir, escoger; contar, enumerar, computar; referir; decir, hablar; ordenar, mandar, prescribir, exhortar, aconsejar; hablar de, mandar decir; hablar en público. II. med. hablar entre sí, conversar; contar, referir. III. pas. ser dicho. Conjug. irreg.: lšgw, lšxw, œlexa, ―, lšlegmai, ™lšcqhn, lektÒj. VoF. 266.

le…pw, relinquo; reliquum facio; desero; etiam amitto; dejar; abandonar; omitir, no hacer, no prestar; faltar, estar en falta. II. med. quedar, dejar. III. pas. ser dejado, ser abandonado; quedar, quedar atrás, faltar; que-darse; permanecer, subsistir; quedarse atrás, ser inferior; quedar ven-cido; y tamb. perder, ser o verse privado de; faltar a. Conjug. irreg.: le…pw, le…yw, œlipon, lšloipa, lšleimmai, ™le…fqhn, leiptšon. 327c. VoF. 267.

lšwn , Ð, leo; león . R. 341c, 588e, 590b, 620b; Sph. 262b; Cra. 393b; Chrm. 155d; Alc.1 123a; Lg. 707a; Plt. 291a; Grg. 483e. VoF. 270.

lVst»j , Ð, latro; pirata; ladrón, bandido; p irata ; corsario; escaramu-zador. R. 351c; Grg. 507e; Lg. 823b, 831e; Plt. 298d. VoF. 272.

lÁyij , ¹, acceptio; reditus; acción de tomar, toma, captura; percep-c ión , ingreso . R. 332b, 343e, 346d; Alc.1 123a. VoF. 7.51.

l…qoj, Ð y ¹, lapis; p i edra ; roca; mármol; piedra arrojadiza, disco; piedra de toque; piedra preciosa. 333b. VoF. 273.

l…cnoj , -h, -on, gulosus; in univ. avidus vel cupidus; goloso ; fig. ávido, deseoso; curioso. R. 354b, 579b. VoF. N/A.

log…zomai, ratiocinor, reputo; concludo, colligo; in univ. cogito, meditor; contar; calcular; contar entre, incluir en; incluir en cuenta; imputar; contar con, esperar, tener calculado; reflexionar, pensar consigo mismo; concluir, inferir; juzgar, creer, opinar; resolver. 339a. VoF. 266.

logismÒj, Ð, computatio; etiam computandi vel numerandi ratio et numerus; ratiocinatio, reputatio, cogitatio, consideratio; notio et

Platón, Trasímaco_VF.indd 184 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 186: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

185

conclusio; in univ. ratio; cuenta, cómputo; cálculo ; arte de calcu-lar; consideración, pensamiento, reflexión; razón, motivo; facultad de razonar; mente, razón. 340d. VoF. 266.

log ist»j , Ð, ratiocinator; juez de cuentas, magistrado encargado de la revisión; en gral. calculador , apreciador. R. 340d; Plt. 260a. VoF. N/A.

logistikÒj, -», -Òn, ratiocinandi peritus vel facultate praeditus; etiam rationi consentaneus; fem. ratiocinandi vel computandi peritia vel ars; neutr. ea pars animi quae mentis et consilii est; del cálculo, rela-tivo al cálculo; calculador , calculista; razonable, sensato. 340d. VoF. 5.47.

lÒgoj, Ð, oratio, sermo, disputatio, quaestio; oratio continua; expositio; narratio; fama; palabra , dicho, término ; expresión, proposición, definición; aserto, afirmación, y esp. dicho común, proverbio, máxima, sentencia y en gral. todo aquello que se comunica de palabra: orden, mandato, intimación; palabra dada; promesa; condición; decisión, pre-texto; palabra o revelación divina; oráculo; dicho que corre o se pro-pala, habla, hablilla, rumor, fama; discurso , conversac ión , coloquio; trato, negociación, discusión, esp. discus ión f i losó -f ica y asunto, tema, cuestión o materia de ella; palabra o permiso para hablar; argumento, razonamiento; relato, narración; fábula; his-toria; tradición histórica; composición en prosa, prosa; tratado, parte de un tratado, libro; razón, facultad de razonar, inteligencia, juicio, buen sentido; tamb. razón de las cosas; motivo; causa; argumento ; ley; aprecio, concepto, estimación, cons iderac ión ; cuenta; pen-samiento, cuidado, preocupación; relación, proporción, analogía; expl icac ión . 328d, 330a, 331d, 331e, 334a, 334d (2), 335a, 336b (2), 336d, 336e, 337e, 338d, 339d, 340d, 340e, 341a, 341b (2), 341c, 342b, 343a (2), 344d (3), 345b, 348a (2), 348d, 349a (2), 351a, 351b, 352b, 352d, 353c, 353e, 354b. VoF. 266.

loidoršw, obiurgo, reprehendo, probrum obiicio; med. convicium facio; altercor; y med. pas. in jur iar , ultrajar; censurar, vituperar. 329e. VoF. N/A.

loipÒj, -», -Òn, reliquus; alter; etiam de tempore ponitur postero; res-tante, que queda: tÕ loipÒn, t¦ loip£ el resto, lo que queda ; como adv. por lo demás. II. de tpo. venidero, por venir; como adv. tÕ loipÒn, t¦ loip£, toà loipoà, en el porvenir, de ahora en adelante, después. 352b. VoF. 267.

Platón, Trasímaco_VF.indd 185 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 187: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

186

lÚra, ¹, lyra; lyrae cantus; l ira . 333d, 349e. VoF. 6.128.Lusan…aj, Ð, Lisan ias , padre de Céfalo. 330b. VoF. N/A.lusitelšw, prosum, conduco; conven ir , ser venta joso ,

provechoso ; tÕ lusiteloàn utilidad, ventaja. 336d, 344c, 348c, 348d, 348e, 354a. VoF. 6.199.

lus itel»j , Ð, ¹, fructuosus, utilis; út i l , conven iente , venta-joso , provechoso . R. 344e, 347e, 348b, 354a, 354b, 364a; Phdr. 239c; Lg. 663d. VoF. N/A.

luss£w, furo; estar fur ioso , rabioso, frenético, fuera de sí; estar irritado. R. 329c, 586c; Phdr. 251e; Ti. 86c; Lg. 775c. VoF. N/A.

m£, asseverandi et iurandi part. per; prep. usada en los juramentos por (m¦ D…a por zeus; con elipsis m¦ tÕn por Dios, de cierto); a veces con valor negativo (m¦ D…a no, por zeus). VoF. xix.

mage ir ikÒj , -», -Òn, coquinarius, artis coquinariae peritus; fem. ars coquinaria; relativo a la cocina; mageirik¾ tšcnh arte cul inar io . R. 332c; Tht. 178d; Plt. 289a; Grg. 500b; Thg. 125c. VoF. N/A.

ma…nomai, insanio, furo; mente incitatus sum; estar fur ioso o rabioso, rabiar, estar loco , alocado, transportado, fuera de sí; enloquecer ; esp. estar poseído de furor báquico; estar cegado, mostrarse simple o indiscreto; fig. de cosa: moverse o lanzarse con furia. 329d, 331c, 341c. VoF. 278.

mak£rioj, -a, -on (etiam Ð, ¹), felix, beatus (etiam defunctus); exi-mius; f el iz , dichoso, b i enaventurado ; rico, acaudalado; ð mak£rie ¡oh mi buen amigo ! ¡oh bien aventurado! [a veces irónico: ¡oh cándido !]; adv. makar…wj felizmente. 335e, 341b, 344c, 345b, 346a, 354a (2). VoF. 279.

m£la, valde, admodum; adv. mucho, muy , en gran manera, en gran medida ; del todo, totalmente, completamente; especialmente, completamente, extremadamente; fuertemente, violentamente, gus-tosamente, celosamente; muchas veces . 328c, 334e, 337a, 338b, 342c. VoF. xv.

m£lista, maxime; potissimum; superl. de m£la mucho, muy [con adj. y adv.], mayormente, en el más alto grado, enteramente, total-mente , en primer lugar, principalmente, espec ialmente , pre-ferentemente, de preferencia, mejor que nada; generalmente, en la mayoría de los casos; exactamente, precisamente: æj m£lista o Óti m£lista, æj oŒÒn te m£lista lo que más, lo más pos ible ; en preguntas: t…j m£lista; ¿qu ién o qué , prec i samente? ; con

Platón, Trasímaco_VF.indd 186 25/07/2013 03:45:33 p.m.

Page 188: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

187

art. t¦ m£lista o e„j t¦ m£lista en el más alto grado, extraor-dinariamente; en respuesta: exactamente; sí, por cierto. 331a, 336e, 338d, 341d, 343a, 351b, 353d. VoF. xv.

m©llon, magis, potius; comp. de m£la más , más que...; de más en más, progresiva, sucesivamente; de más, demasiado, excesivamente; como forma de corrección o más bien, o mejor dicho. 330e, 337a (2), 337e, 340b, 343a, 344a, 346b (2), 347d, 351d. VoF. xv.

manq£nw, disco, percipio; intelligo, cognosco, perspicio; scio; abs. etiam est intelligo; aprender ; llegar a saber , de donde acostumbrarse a; conocer; llegar a conocer; llegar a entender ; compren-der , entender ; informarse, preguntar, inquirir; creer . 332a, 334a, 337d (2), 338b (2), 338c, 339a (2), 344a, 344d, 351b, 352d, 352e, 353a (2). VoF. 282.

manteÚomai, vaticinor; divino, auguror; coniicio vel coniectura informo, suspicor, opinor; etiam est oraculum peto et in univ. sciscitor; anun-ciar, predecir, comunicar por oráculo, dar a conocer o declarar en oráculo; profetizar; fig. prever, adiv inar , sospechar; consultar un oráculo, hacerse predecir, investigar el porvenir. 349a. VoF. 278.

marturšw, testor, testificor, testimonio confirmo et in univ. confirmo, probo, affirmo, praedico; atest iguar , testimoniar, ser testigo, dar fe o testimonio de; confesar, alabar. II. pas. ser atestiguado; ser confe-sado o celebrado por testimonio, recibir un testimonio favorable; ser tomado por testigo, conjurar o requerir a. 340a. VoF. 283.

m£rtuj, Ð, testis; test igo . 340a. VoF. 283.m£caira , ¹, culter; ensis; cuchillo de guerra [empleado tamb. en los

sacrificios]; sable corto, daga ; espada . R. 353a; Euthd. 294e. VoF. 2.83, 12.113.

m£ch, ¹, pugna; in univ. contentio; lucha , combate, batalla ; campo de batalla; lucha singular, desafío, duelo; reyerta, pendencia, riña, dis-puta; fig. lucha, esfuerzo. 333e, 335e, 351d. VoF. 285.

m£comai, pugno, contendo; etiam repugno, resisto; luchar, combat ir ; disputar , reñir, tener pendencia o querella. 335e, 342d. VoF. 285.

mšgaj, meg£lh, mšga, magnus, longus, adultus; amplus; insignis, praestans; illustris, potens, etiam gravis; arduus, difficilis; vehemens; grande, espacioso, extenso; alto, elevado; largo; profundo; ancho; crecido; grande , importante ; cons iderable , señalado, sobresaliente; fuerte, intenso, poderoso, violento; en mal sentido pre-suntuoso, orgulloso, arrogante, altanero; poderoso, principal, ilustre,

Platón, Trasímaco_VF.indd 187 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 189: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

188

famoso. II. adv. mšga, meg£la, meg£lwj, megalwst…, grandemente, en gran manera, en alto grado, en un gran espacio, con gran diferencia, mucho, muy; mšga m£la, muy mucho, fortísimamente. 329a, 330d, 331b, 336a, 339b, 344a, 344b, 347c, 347e. VoF. 286.

mšllw, meditor, cogito; volo, specto, propositum habeo; cunctor; pensar, tener la idea, la intención o el pensamiento de; ir a, estar a punto de; haber de , deber; dilatar, aplazar; demorar, vacilar; haber de ser, haber de hacer, tener que suceder. II. med. retrasarse, sufrir retraso. III. part. mšllwn futuro; tÕ mšllon el porvenir. 345c, 347a (2), 347c, 349d (2). VoF. 290.

mšlw, preocupar, interesar, ser objeto de los pensamientos o el cuidado; impers. mšlei interesa , hay interés, cuidado, preocupación. II. cui-darse, preocuparse, interesarse. 345d. VoF. N/A.

mšn, quidem; partícula ciertamente, por cierto, de cierto, en verdad: ™gë mšn yo, por mi parte; Ã mšn cierta, verdaderamente; mšn ge y mšn ge pou en todo caso, como quiera que sea; m�n oân ciertamente y tamb. antes bien, más bien; [kaˆ] m�n d» [y] ciertamente; p£nu m�n oân muy de cierto, certísimamente; con dš en un segundo miembro: mšn... dš ciertamente, pero; de una parte... de otra; en parte... en parte; en vez de dš puede haber otra partícula adversativa ¢ll£, aâ, aâqij, aÙt£r, aâte, mšntoi, Ómwj, etc. o quedar aquélla implícita; Ð mšn... Ð dš el uno... el otro; oƒ mšn... oƒ dš los unos... los otros; tÕ mšn... tÕ dš de una parte... de otra; tÒte mšn... tÒte dš ya... ya, ora... ora, unas veces... otras; mšn no encabeza nunca la frase, antes bien va como segunda palabra de ella, precedida frecte. de la prep. o del art. a no ser que quiera señalarse especialmente el nombre, en cuyo caso se coloca después de éste. VoF. xviii.

mšntoi, partícula ciertamente, realmente, sin duda, en verdad; pero, sin embargo, no obstante, por otro lado, además; pues, en efecto; esp. para dar viveza a la interrogación: oÙ sÝ mšntoi ̀Om»rou ™painšthj e„; ¿no eres tú, pues, ensalzador de homero? VoF. xviii.

mšnw, maneo, permaneo, persevero; exspecto; sto, consisto; permanecer, mantenerse firme; estar, quedarse; esperar, aguardar; mantenerse, durar, seguir, perseverar; pararse, detenerse. II. tr. aguardar, esperar; hacer frente a, resistir, aguantar. Conjug. irreg.: mšnw, menî, œmeina, memšnhka, adj. verb. menetšon. 327c, 328a. VoF. 293.

mšroj, tÒ, pars, portio; pars virilis vel partes; parte , porción, destino, lote; vez, turno, orden, serie (kat¦ mšroj sucesivamente, uno tras

Platón, Trasímaco_VF.indd 188 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 190: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

189

otro, parc ialmente ); parte que se toma, participación; parte [por oposición al todo], miembro, fracción, división; parte de tierra, región, comarca; división o cuerpo de soldados; cometido, papel, oficio, cargo, condición, situación, categoría, clase, casta; calidad, concepto; muestra. 331c, 344b (2), 347a, 348e. VoF. 294.

mšsoj, -h, -on, medius; neutr. medium; mediocris; medius, qui nullius est partis; medio, que está en medio; ante el art. o después del nombre indica el centro o parte central del objeto; con gen.: en medio, entre, a medio camino de. II. mediano, de mediana fortuna o condición, de la clase media; mediador; imparcial, neutral, desinteresado. III. sust. tÕ mšson la mitad, el medio; mitad , centro ; espacio intermedio, distancia; diferencia; de tpo. intervalo; mediación, arreglo, recon-ciliación; con prep. ™n mšsJ en medio, en mitad; entre... gen.; en medio, en público, delante de todos; ™j mšson en medio, en público, ante todos, públicamente; entre los dos partidos, imparcialmente; di¦ mšsou entre, entremedio, en medio, en el intervalo. IV. adv. mšson en medio; mšswj medianamente; kaˆ mšswj aunque sea en corto grado. 330b, 336b. VoF. 295.

mestÒj, -», -Òn, plenus, refertus, oppletus; lleno , repleto; harto, ahíto. 330e. VoF. 4.97, 6.138.

met£, cum, in; per; inter; e; post; in posterum; interdiu; adv. en medio, entremedias, juntamente, además ; en seguida, a continuación, des-pués. II. prp. de gen.: en medio de, entre; con, juntamente con, en unión de, con la ayuda de, al lado o parte de; conforme a, de acuerdo con, según; durante, al tiempo de. III. De dat.: entre, en medio de, juntamente con, en la serie de. IV. De ac.: entre, en medio de; hacia, detrás de, en busca de; para; después de, a continuación de; conforme, de acuerdo con. VoF. x.

metaxÚ, inter; interiectus, medius; interim; adv. en medio , en mitad; de tpo. en medio, entremedias, de pronto; frec. con part. metaxÚ poreuomšnouj en medio del camino, yendo de camino. 336b. VoF. xii.

metastršfw, inverto vel perverto; cambiar, tomar, mudar (nÒon la mente, el pensamiento, etc.); llevar de un lado a otro; pervertir, hacer mal uso de. II. intr. volverse, cambiar de idea. III. pas. volverse [de frente o de espalda]; volverse, dar vuelta; volver la mirada o la atención. 327b. VoF. N/A.

metat…qhmi, transfero; poner junto o al lado, de donde traer, producir;

Platón, Trasímaco_VF.indd 189 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 191: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

190

cambiar de lugar; poner en lugar de; cambiar, mudar, alterar. II. med. cambiar algo propio, mudar, cambiar, retractar; abs. retractarse ; pasarse, desertar; con dos acs. cambiar una cosa en otra; o con inf. cambiar de opinión y resolver. 334e (2), 345b (2). VoF. 6.202.

metaceir…zomai, attrecto, manu tracto; tener en la mano o entre las manos; manejar; manejar, regir, administrar; practicar, ejercer; tratar [como médico]. 346e. VoF. 6.224.

metršw , metior; medir ; contar, calcular; fig. recorrer, atravesar. II. med. medir para sí, calcular, observar. III. pas. ser medido, calculado o contado. R. 348b, 426d, 531a, 602d, 602e; Plt. 284d, 284e; Lg. 643c, 819e, 820a; Euthd. 7c; Phlb. 17d. VoF. 5.52.

metr…wj, modice, moderate; modeste; mediocriter; satis; convenienter; común u ordinariamente en cuanto dimensión; poco; modesta, media, mediana, común, corrientemente; mesuradamente ; no excesiva, no rigurosa, tolerablemente ; comedida, templada, sobriamente; apropiada, proporcionadamente. 329d, 354b. VoF. 296.

m», ne; adv. no. VoF. xvi.mhdamîj, nequaquam, nullo modo; adv. de ningún modo, de n inguna

manera . 334c, 350e. VoF. N/A.mhdš, nec et ne ― quidem; adv. y conj. neg. ni; y no; ni aun, ni siquiera.

VoF. vi.mhde…j, mhdem…a, mhdšn, nullus. Adverbii instar ponitur mhdšn, Lat.

nihilo et nihil; ni uno, ninguno , nadie [n. nada ]; nulo, sin valor, sin importancia; aniquilado, perdido. II. adv. mhdšn o mhdšn ti en nada , para nada , en ningún respecto, de n ingún modo . 332a, 333c, 333d, 334d, 337b, 337e, 343e (3), 345d (2), 351e (2). VoF. vi.

m»n, partícula aseverativa y adversativa, ciertamente, en verdad, ver-daderamente, en absoluto, enteramente; por cierto, no obstante, sin embargo; pues. VoF. xix.

m»thr, ¹, mater; madre , en sentido recto así hablando de hombres como de animales; fig. [de la tierra] madre o nutricia; país o ciudad natal; fuente, origen, causa. 334b. VoF. 299.

mimn»skw, memoro; memini, recordor; memoria teneo; etiam memoro vel mentionem facio; expono; traer el recuerdo, recordar . II. med. acordarse, traer al pensamiento, pensar; pensar en, cuidar de, atender a; traer el recuerdo, hacer mención. III. pas. ser recordado. 350d (2). VoF. 305.

Platón, Trasímaco_VF.indd 190 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 192: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

191

misšw, odi, aspernor; odiar , aborrecer; tener horror. 334c, 351d, 351e. VoF. 303.

misqarnšw , operam do mercenariam; traba jar a sueldo , estar asalariado, ser mercenario. R. 346b (2), 493a. VoF. N/A.

misqarnht ikÒj , -», -Òn, mercenarius, fem. opera mercenaria; del mercenario o asalariado, concerniente a él. II. sust. f. ¹ misqarnhtik» profesión u of ic io de asalar iado . R. 346b, 346d (2); Sph. 222d. VoF. N/A.

misqÒj, Ð, merces; praemium; retribución, sueldo , paga, salar io , alquiler; soldada; honorarios; pago, recompensa [premio o castigo]. 345e, 346b, 346c, 346d (4), 347a (4), 347b (2). VoF. 304.

misqwt ikÒj , -», -Òn, mercenarius; fem. ars vel opera mercenaria; concerniente a servicio asalariado. II. sust. f. ¹ misqwtik» profesión u of ic io de asalar iado . R. 346b (2), 346c. VoF. N/A.

misqwtÒj , -», -Òn, mercenarius; adj. vbal. de misqÒw tomado a sueldo, asalar iado ; soldado mercenario; vendido, sobornado. R. 347b, 371e, 419a; Lg. 697e, 742a, 918b; Ly. 208a; Plt. 290a. VoF. N/A.

m‹soj , tÒ, odium; odio , encono , aborrecimiento, aversión; objeto de odio, persona odiada, abominación, monstruo. R. 351d (2), 382c, 572c; Lg. 653b, 691d, 919e, 935a; Mx. 245d; Ep. vii. 337b. VoF. N/A.

mÒgij, aegre, vix; adv. con trabajo, con fatiga, afanosamente, con d i f i -cultad ; apenas . 342c, 342e, 346c, 350d. VoF. xv.

mÒnoj, -h, -on, solus; eximius; solo , único; solitario, aislado, aban-donado, separado o apartado; a veces en función de adv. sólo , úni-camente; único, singular. 352e, 353a. VoF. 306.

mÒnon, solum; tantum; modo; adv. sólo , únicamente; solitaria, aislada, abandonada, separadamente; único, singular. 336c, 338b, 339d, 344c, 345b, 351c. VoF. 306.

mousikÒj, -», Òn, musicus, musicae peritus; etiam artium liberalium (ea-rumque interiorum, ut poesis et philosophiae), studio excultus; fem. musica, et in univ. ars vel doctrina (eaque interior, ut philosophia); de las Musas; musical; mús ico ; formado en el arte o en las ciencias, culto, fino. II. sust. ¹ mousik» arte de las musas, esp. mús ica , canto; danza, baile; poesía; en gral. formación espiritual, educación superior, cultura; ciencia. 333d, 335c (2), 349d, 349e (3). VoF. 5.54.

mocqhrÒj, -£, -Òn, pr. miser; pravus; improbus, in univ. malus; mísero, miserable ; penoso; fatigoso; desdichado, infortunado; malvado,

Platón, Trasímaco_VF.indd 191 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 193: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

192

perverso; de mala calidad. 343e. VoF. 5.55.màqoj, Ð, oratio ficta, fabula, narratio; etiam in univ. oratio, sermo, dis-

putatio, effatum; palabra, discurso, razón, dicho; discurso público; relato, comunicación, noticia, mensaje; conversación, plática; deli-beración consigo mismo, reflexión, pensamiento, opinión, resolu-ción, proyecto, designio, plan; consejo, propuesta, mandato, encargo; rumor, hablilla; relato imaginado, invención, leyenda, mito , fábula, cuento ; objeto de la conversación, asunto, historia. 330d, 350e. VoF. 308.

mîn, an forte, num; numquid; partícula interr. ¿acaso. . . ? ¿es que...? 351e. VoF. 11.110.

na…, ita, vero; certe, imo; adv. s í , ciertamente. 332a. VoF. xix.nauphgÒj , Ð, faber navalis; constructor o armador de barcos. R.

333c; Lg. 803a; Cra. 390b; Grg. 455b, 503e; Lg. 705c; Euthd. 13d; Prt. 319b. VoF. N/A.

naàj, ¹, navis; nave , buque, navío, barco, bajel; esp. trirreme. 341d. VoF. 310.

naÚthj , Ð, nauta; nauta, marino, tripulante, navegante ; pasajero. R. 341c (2), 341d (3), 342d (2), 342e, 488b, 489c; Lg. 706b, 906e; Plt. 302a; Phdr. 243c; Criti. 119b. VoF. 310.

nean…skoj , Ð, iuvenis; joven , muchacho. R. 328d, 375a, 413e; Prt. 317e, 318b; Smp. 198a, 211d; Thg. 122d; Epin. 990c; Lg. 904e; Ly. 206d. VoF. 4.100, 12.123.

nšoj, -a, -on, Ð, ¹, iuvenilis; joven, juvenil, menor de edad; nuevo; ines-perado, inaudito, extraordinario; fresco, reciente. 328a. VoF. 313.

neÒthj , ¹, iuventus (iuvenilis aetas et iuvenes); temeritas vel petulantia; juventud ; ardor, ligereza, temeridad propia de la juventud; inso-lencia, fanfarronería; cuerpo de tropa formado por jóvenes. R. 329a, 329d; Sph. 222a; Ep. vii. 324d, 328a; Lg. 657d, 934a, 946a; Ap. 26e; Phdr. 252b. VoF. N/A.

n», per; adv. sí, ciertamente (n¾ D…a sí, por zeus). 329a, 332a. VoF. 4.99, 6.148.

Nik»ratoj, -ou, Ð, Nicérato, hijo de Nicias. 327c. VoF. N/A.Nik…aj, -ou, Ð, Nicias, general ateniense, padre de Nicérato. 327c. VoF.

N/A.nošw, percipio, animadverto, cognosco, intelligo, scio; cogito (etiam in

animo vel propositum habeo et, de nomine pos., significo; ver, obser-var, percibir; pensar, reflexionar; comprender, entender ; saber;

Platón, Trasímaco_VF.indd 192 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 194: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

193

considerar; meditar, proyectar; ser prudente, sensato; significar. II. med. pensar consigo mismo; en general como la act. 335e. VoF. 317.

nom…zw, existimo, puto, sentio, statuo; acostumbrar (t¦ nomizÒmena cos-tumbres ); tener por, reconocer; usar, practicar, servirse de, tener por ; pensar, juzgar, creer; considerar como; estimar, apreciar. 347c, 348e. VoF. 312.

nÒmoj, Ð, lex, decretum, institutum; etiam mos, consuetudo et communis hominum existimatio, persuasio publice recepta; modus (musicus), cantus; uso, costumbre, manera; orden, derecho; fundamento, regla, norma; ley , prescripción; estatuto, ordenanza; máxima, opinión gen-eral; modo musical, melodía, canción. 338e, 339c. VoF. 312.

nÒsoj, ¹, morbus; vitium; etiam malum, pestis; cupiditas; enferme-dad , epidemia; demencia, locura; pus; mal, desgracia, sufrimiento; vicio, falta, pasión. 332d, 333e. VoF. 316.

noàj, Ð, ratio, mens; intelligentia; inteligencia, espíritu, mente , pen-samiento, memoria, entendimiento ; sagacidad, buen sentido, prudencia; proyecto, intención; razón, intelecto; significado, sentido; alma, corazón; voluntad, deseo. 331b, 344d (2). VoF. 317.

nàn, nunc; adv. ahora, en seguida; hace poco, hace un momento; dentro de poco, en breve; en cambio; hoy en día, hogaño, actualmente, un poco antes . VoF. xiii.

nÚx, ¹, nox; noche; tinieblas, oscuridad; nuktÒj de noche ; calamidad, desgracia. 343b. VoF. 318.

Xšrxhj, Ð, jerjes. 336a. VoF. N/A.xhrÒthj , ¹, siccitas; sequedad, ar idez . R. 335d. VoF. N/A.xuršw , tondeo; cortar el pelo o la lana, pelar, esquilar, tonsurar, rapar ,

rasurar, afeitar. II. med. y pas. afeitarse. R. 341c. VoF. N/A.Ð, ¹, tÒ, artículo determ. el, la, lo; a veces equivale al poses. II. pron.

demostr. éste, ésta, esto; él, ella, ello; aquél, aquélla, aquello. VoF. i.Óde, ¼de, tÒde, pron. demostr. éste , ésta, esto que está aquí, ahí, allí;

el de ahora, de hoy, el que está presente; el s igu iente ; con verbos de acción: aquí. 328d, 333e, 336e, 338a, 348e, 349b, 351b, 351c, 351d, 352b, 353d. VoF. iv.

ÐdÒj, ¹, via; via publica; etiam profectio; camino , carretera, senda; direc-ción; curso; viaje, ruta, marcha, expedición; modo de vida, costumbre; vía, medio, manera, procedimiento; método, sistema. 328e. VoF. 323.

�dÚromai , lamentor; deploro; lamentarse ; quejarse; deplorar, llorar por; echar de menos, añorar. R. 329b, 387c, 387d, 388b, 614e;

Platón, Trasímaco_VF.indd 193 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 195: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

194

Ax. 365d, 369c; Phd. 91b; Ti. 47b; Ap. 38d. VoF. 6.153, 10.105.OdusseÚj, Ð, Odiseo. 334b. VoF. N/A.Óqen, unde; quo; etiam quare, quamobrem; adv. de dónde ; por lo cual;

por qué; donde; porque. 343c, 347c. VoF. xii.o‡kade , domum; adv. a casa, a la patria; en casa (t¦ o‡kade poqe‹n

echar de menos la propia casa; o‡kade paraskeuazÒmenoj dispuesto a volver a su país). R. 327b; Phdr. 247e; Tht. 142c; Smp. 179e. VoF. 325.

o„ke‹oj, -a, -on, domesticus, familiaris; coniunctus, necessarius, cog-natus; de casa, de la familia, doméstico; civil, intestino; allegado, pariente, amigo, famil iar , íntimo; prop io , natal, patrio; particu-lar, privado; innato, natural; apropiado, provechoso. II. sust. n. pl. prop i edades ; f. patria. 328d, 329b, 329d, 343c, 343e (2), 353c (2), 353e. VoF. 325.

o„k…a, ¹, domus, casa , vivienda; habitación, cuarto; sala, comedor; templo; jaula, nido; residencia; bienes, propiedad, hacienda, fortuna; familia, linaje; servidumbre, criados; patria. 346d. VoF. 325.

o „kodomikÒj , -», -Òn, aedificandi peritus; ad architecturam perti-nens; subst. architectus, fem. architectura; relativo a la construcción; espec ial i sta en constru ir , ed i f i car : albañ il . II. sust. f. y n. pl. arquitectura, construcc ión . R. 333b, 346d, 438d; Plt. 280c, 288b; Lg. 778b; Chrm. 105d, 165e, 170c; Sph. 266c; Grg. 514a, 514b. VoF. N/A.

o‡omai, arbitror, puto, opinor; iudico; si recte memini; volo vel probo, pro verbo habeo; creer , pensar , suponer, sospechar, presumir, pre-sentir; desear, anhelar, suspirar por; esperar, temer. II. impers. haber. 329e, 330d, 332a, 332b, 332c (2), 333a, 333c, 335d, 336a (2), 336e (3), 337b, 337c, 337e (2), 338b, 339c, 339d, 339e, 340c (2), 340d (2), 341a, 341c, 341d, 343a, 344e (2), 345a, 345c (2), 345d, 345e, 346b, 346e, 348d, 351a, 352a, 353a (2). VoF. 327.

oŒoj, -a, -on, qualis; is; talis; sicut, quemadmodum; tamquam, quasi, instar; quippe, sicut; ¡cuál! ¡qué! ¡de qué clase! II. pron. correl. de to‹oj, toiÒsde o toioàtoj expresos o sobreentendidos cual, como; con infinit. de manera que, tal que, capaz de , bastante a, estoy a punto de; con superl. lo más. III. adv. oŒon, oŒa, oŒa te como, igual que, como por ejemplo; poco más o menos. 336e, 352c, 353d. VoF. iv.

�l…goj, -h, -on, paucus; parvus, exiguus; brevis; poco, pequeño, escaso, breve, bajo [voz], débil, corto. II. adv. �l…gon poco, un poco,

Platón, Trasímaco_VF.indd 194 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 196: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

195

ligeramente (�l…gon Ûsteron un poco después); casi, aproximada-mente; �l…gwj apenas. 327c. VoF. 331.

Óloj, -h, -on, totus, universus; etiam merus; rerum universitas; adver-biorum instar frequentatur, in universum, omnino; todo, entero , total , completo, íntegro . 342b, 344c. VoF. 332.

�lofÚromai , lamentor; quejarse, lamentarse ; llorar, deplorar, compadecerse de; pedir llorando; llorar por. R. 329a, 388c; Mx. 248b. VoF. 10.110.

“Omhroj, Ð, homero. 334a, 334b. VoF. N/A.Ômma, tÒ, oculus; visus; etiam id quod spectatur, h. e. species; ojo ,

mirada, vista; semblante, aspecto, apariencia; espectáculo; luz, salud, consuelo; persona. 353b. VoF. 355.

Ómoioj, -a, -on, similis, aequalis, par; idem; semejante, igual, parecido; mismo, inmutable, siempre el mismo; que tiene las mismas fuerzas; justo, conveniente, conforme, equivalente; del mismo rango o calidad; general, común; indiferente. II. adv. Ómoion, Ómoia, Ðmo…wj igual-mente , del mismo modo. 337c (2), 347d, 349c, 349d, 350a (2), 350b (4), 350c (2). VoF. 335.

Ðmologšw, consentio; assentior; convenio, paciscor; concedo, confiteor; profiteor, testor; affirmo; promitto; in re pos. convenio, concino, con-sentaneus sum; med. convenio, consentio; etiam in eo ponitur quod convenit, consentaneum est; estar o ponerse de acuerdo ; prometer, concertarse; convenir en, reconocer, confesar; con-cordar . II. pas. reconocerse. 339b, 339d (2), 339e, 340a, 340b, 340d, 342d (3), 342e, 345d, 346c, 348e, 350c (3). VoF. 335.

Ðmolog…a, ¹, consensus et assensus; etiam id quod conceditur vel con-cessum est; promissio vel promissum; conventus, pactio vel pactum; acuerdo , confesión, concesión, asentimiento, convenio, capitu-lación, condición. 340b. VoF. 335.

Ðmonošw, consentio, concors sum; ser del mismo parecer, concordar . 352a. VoF. N/A.

ÐmÒnoia, ¹, consensus, concordia; conformidad de sentimientos, una-nimidad, concordia , unión. 351d. VoF. N/A.

Ðmènumoj, Ð, ¹, cognominis; aequalis; homónimo, que t i ene el m ismo nombre ; parecido, semejante. II. sust. m. mismo sign. 330b. VoF. 6.159, 7.68.

Ómwj, tamen; adv. s in embargo , no obstante , a pesar de eso, a pesar de todo. 334c, 345a, 352d. VoF. xviii.

Platón, Trasímaco_VF.indd 195 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 197: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

196

�neid…zw, exprobro, obiicio, reprehendo; obiurgo; injuriar; reprochar , echar en cara. II. pas. sufrir reproches. 344c (2). VoF. 6.157, 11.123.

Ôneidoj, tÒ, opprobrium, probrum; dedecus; in jur ia , denuesto; reproche, recriminación; vergüenza , deshonor, desgracia. 344b, 347b. VoF. 6.157, 11.123.

Ônoma, tÒ, nomen; verbum, vocabulum, dictio; existimatio, fama; gloria; nombre ; renombre, fama; palabra, expresión; título; dignidad; nombre vano, pretexto, apariencia; persona. 344b. VoF. 337.

onom£zw, nomino, nuncupo; etiam indico vel significo; nomen usurpo; nombrar; enumerar, especificar; pronunciar; expresar, designar; llamar ; prometer. II. pas. llamarse; ser expresado; ser llamado; ser dicho. 332c. VoF. 337.

�nomastÒj, -», -Òn, nominatus; nobilis, clarus; que se puede nombrar; famoso, célebre; renombrado . R. 330a, 387e; Alc.1 124b; Cra. 421a; Smp. 208c; La. 183c; Tht. 155d; Ep. 337b; Ti. 21d; Criti. 112e. VoF. 2.100.

Ôpisqen, pone, post; adv. detrás, por detrás (Ôpiqen kamÒwntej con larga cabellera colgante; oƒ Ôpiqen los que han quedado en casa, los que van en la retaguardia; t¦ Ôpiqen la retaguardia; e„j toÜpisqen hacia atrás); después, más adelante. II. prp. de gen.: detrás de. 327b. VoF. xii.

Ðplit ikÒj , -», -Òn, militis gravis armaturae proprius; fem. et neutr. armis gravibus pugnandi ars; neutr. etiam armati vel milites gravis armaturae; perteneciente o relativo a los hoplitas. II. sust. n. infan-tería pesada, hoplitas, arte de las armas . R. 333d, 374d; La. 182d, 183c, 191b, 191d; Alc.1 126e; Ep. xiii, 363a. VoF. N/A.

Óplon, tÒ, arma; [generalmente en pl.] arma , armamento, armadura; plaza de armas, campamento; cordaje, cable, amarras; instrumento, herramienta; escudo; colect. t¦ Ópla los soldados armados, los ho-plitas; el campamento; aparejos de un barco. 331c. VoF. 339.

Ðpo‹oj, -o…a, -o‹on, qualis; in interrogatione suspensa vel indirecta quis; qualis et qualiscunque; cual, como, que; en la interr. indir. cuál, qué . 351a. VoF. iv.

ÐpÒsoj, -h, -on, quantus; quot, quotquot et quicunque; [correl. de tÒsoj y tosoàtoj tácito o expreso] cuanto, como; en interrog. indir. cuánto , cuán grande. 337a. VoF. iv.

ÐpÒte, quando; si; si (ob); quum, quoniam; conj. cuando, tan pronto como, siempre que; en el caso de que ; porque, puesto que . 332a, 354c. VoF. xiii.

Platón, Trasímaco_VF.indd 196 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 198: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

197

Ópou, ubi; c. ¥n ubicunque; en dónde; en qué lugar; en donde, en que; Ópou per precisamente en donde; cuando , en que; porque, puesto que. 327b, 343d. VoF. xii.

Ópwj, quomodo; sicut, quoad; ut; adv. como, de modo que (oÙk œstin Ópwj no hay modo de que, es imposible, de ningún modo; oÙk œsq Ópwj oÙ en todo caso, de todas maneras; oÙc Ópwj tanto menos, y no hay que decir); de qué modo; cómo. II. conj. para que , de modo que, de que, para que, a que, que (con el verbo sobreentendido Ópwj m¾ kakÕn ™mb£lwsi no vayan a causar una calamidad; Ópwj lÒgon dèseij procura dar cuenta; Ópwj m¾ ™xapat»sV no sea que engañe); como; cuando, tan pronto como. 336c, 337b, 337e, 339a, 341e, 345d, 351d. VoF. xv, xxii.

Ðpwst ioàn , quomodocunque; oÙd Ðpwstioàn nullo pacto; adv. de cualquier modo (oÙd Ðpwstioàn de n ingún modo ). R. 332a, 343d; Phdr. 238c; Lg. 649e, 905d; Grg. 496a; Phd. 61c, 110a; Smp. 194b; Tht. 183b. VoF. N/A.

Ðr£w (Ðrî), video, intueor; animadverto; considero; [y med.] tener ojos; ver , mirar , contemplar; fijar la atención, cuidar, precaverse; obser-var, vigilar; buscar, ocuparse en; comprender; percibir por los senti-dos, oír; experimentar, saber; visitar; fig. mirar, dar frente a [direc-ción]. Conjug. irreg.: Ðr£w (imperf. ˜èrwn), Ôyomai, e„don, ˜Òraka u Ôpwpa, ˜Òramai u ðmmai, êfqhn, ÑptÒj o ÐratÒj. 327c, 336d, 345c, 350a. VoF. 340.

�rqÒj, -», -Òn, erectus; rectus; verus; derecho, de pie; recto; sólido, próspero, feliz, en pie, intacto, sano y salvo, íntegro; real , verda-dero, leal, sincero, justo, correcto , sensato. II. sust. f. línea recta, camino recto. 342b. VoF. 343.

�rqîj, recte, bene, vere; rectamente; b i en ; sólida, próspera, felizmente; real, verdadera, leal, sincera, justa, correcta , sensatamente. 331d, 331e, 334e, 339a, 339c (4), 341c, 341e, 342a, 345b. VoF. 343.

Ðr…zw, definio; termino; seccerno; statuo; med. definio; etiam existimo; pono, statuo vel constituo; limitar, delimitar, separar, fijar los límites; determinar, mandar; def in ir ; confinar. II. med. limitar para sí mismo, apropiarse; fijar; definir, declarar, explicar. 345c. VoF. 348.

Órkoj, Ð, iusiurandum; juramento; persona o cosa por que se jura; con-trato; per jur io . 334b. VoF. 344.

Ðrm£w (Ðrmî), impello, incito; agitar, revolver en la mente, meditar, pensar, desear ; poner en movimiento, empujar, excitar, dirigir [un

Platón, Trasímaco_VF.indd 197 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 199: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

198

ejército] contra; ponerse en movimiento, partir; prec i p i tarse , lanzarse ; disponerse a, emprender, empezar, comenzar. II. med. y pas. lanzarse, precipitarse; disponerse a, ponerse a; comenzar; partir, marchar; echar a andar, salir; atacar; ir delante, avanzar; perf. ærmÁsqai sentirse inclinado, estar pronto o apercibido. 327b, 327c, 336b, 352c, 354b. VoF. 345.

Óroj, Ð, terminus, finis; definitio, descriptio; etiam distinctio; modus, ratio; praescriptum, norma; límite, frontera; mojón; término; fin; barrera; def in ic ión , determinación del sentido de una palabra; propósito. 331d. VoF. 348.

Ój, ¼, Ó, qui, quae, quod; que, quien, cual. VoF. iv.Ósioj, -a, -on, sacer; fas (quod sine piaculo fieri licet); sanctus, pius;

ordenado por ley divina o natural, sagrado , santo, religioso; con-sagrado, piadoso, puro, santificado; honrado; justo, permitido. 344a. VoF. 349.

Ós iwj , sancte, pie; adv. conforme a ley d iv ina o natural; sagrada, santa, religiosamente; consagrada, piadosa, pura, santificadamente; honradamente; justamente. R. 331a; Grg. 526c; Phd. 113d, 114b; Lg. 767d, 799b, 840d; Men. 81b. VoF. 349.

Ósoj, -h, -on, quantus; quot; quotquot; quicunque; cuán grande, cuán ancho, cuán largo, cuán lejano, cuán alto, cuánto ; cómo; en tanto que , en cuanto . 327c, 329b, 329e, 330b, 334d, 338b, 340d, 341a, 342d, 342e, 344c, 345c, 345d, 348a (2), 348b, 350a, 350d, 350e, 351c. VoF. iv.

Ósper, ¼per, Óper, qui quidem et simpl. qui (quod quavis fere pagina reperitur); el que, la que, lo que prec i samente (Óper por lo cual, por esto, sin embargo; Îper y tÍper precisamente como, tal como , precisamente donde; ¤per como). 331e, 332b, 334a, 337d, 341a, 344c, 346e, 349a, 349d, 349e, 350e, 352a, 352d, 353b. VoF. N/A.

Óstij, ¼tij, Óti [o Ó,ti], quisquis, quicunque, et simpl. qui et qui quidem; pron. rel. que , quien, el cual, quienquiera que sea el que, cualquiera, todo el que; reemplazando a una consecutiva: de modo que, que; reem-plazando a una causal: puesto que, siendo uno que; en interrog.: quién, qué, de qué clase o cualidades. VoF. iv.

Ótan, quando; quum; si, ut; conj. cuando , si. 329e, 333b, 333c (5), 333d (3), 339e, 340c, 340d, 340e, 343d (2), 343e (2), 344b, 346e, 347b, 347c. VoF. xx.

Platón, Trasímaco_VF.indd 198 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 200: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

199

Óte, quum, quando; quandoquidem, quum; conj. cuando ; siempre que; desde que, después que; puesto que; cada vez que; el día en que; Óte m» a menos que, excepto si, a no ser que. 340c. VoF. xiii, xx.

Óti, quod; conj. que (en estilo directo equivale a dos puntos y no se traduce: e„pen Ôti aÙtÒj e„mi dijo: Yo soy); porque, puesto que. VoF. xxi.

oÙ [oÙk ante vocal; oÙc ante espíritu áspero], non, nonne; adv. no. VoF. xvi.

oÙdamoà, nusquam; nulla ratione, neutiquam; adv. = oÙdamÍ. 335e. VoF. xii.

oÙdamîj (oÙdamÍ), nullo modo, neutiquam; nullo omnino modo; adv. = oÙdam£ (¥llwj oÙdamîj de ningún otro modo), en modo alguno, jamás, de n inguna manera , en lo absoluto , nunca . 327c, 333b, 338d, 343d, 347d, 349b, 352e. VoF. xv.

oÙdš, nec et ne-quidem; conj. y no, pero no, pero tampoco; ni, ni siquiera. VoF. xvi.

oÙde…j, oÙdem…a, oÙdšn, nullus cet.; ninguno, ninguna, nadie, nada. VoF. vi.

oÙdšpote , nunquam; adv. jamás, nunca . R. 340e, 347a, 354a, 471c, 502b, 610a; Grg. 473b; Sph. 261c; Prm. 133a; Phlb. 37b; Smp. 209b; Ti. 29e; Lg. 776e; Ap. 29b. VoF. N/A.

oÙdšteroj, -šra, -eron, neuter; ni uno ni otro, ninguno de los dos . 349d. VoF. v.

oÙdÒj , Ð, limen; extremum; umbral [g»raoj oÙdÒj ve j ez extrema ]. R. 328e, 379d; Ion 535b; Ax. 368a. VoF. N/A.

oÙkšti, iam non; adv. ya no ; de ningún modo. 334b, 336b, 345c, 348e. VoF. xiii.

oÙkoàn, interr. nonne, extra interrog. ergo, itaque, sane; adv. y bien, bueno; en interr. dir. ¿de manera que no?, ¿no es verdad?; en las respuestas: sin duda. VoF. xix.

oân, ergo, igitur, iccirco; adv. en efecto, verdaderamente, ciertamente, en todo caso, seguramente. II. conj. así pues, así como se ha dicho, así digo yo; por consiguiente, por tanto. VoF. xix.

oÜpw, nondum; adv. aún no , todav ía no ; de n ingún modo . 338c, 339b, 350d. VoF. xiii.

oâj, tÒ, auris; ore ja , oído ; asa, mango. 342a, 344d, 352e, 353b, 353c. VoF. 352.

oÙs…a, ¹, natura; res, status; res familiaris, opes, census; esencia, sus-tancia, ser; propiedad; naturaleza; realidad, existencia, vida; fortuna,

Platón, Trasímaco_VF.indd 199 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 201: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

200

hacienda, bienes, r iqueza . 329e, 330b, 330d. VoF. 5.26.oÜte, neque; adv. y no; oÜte... oÜte ni... ni; oÜte... te por un lado no...

pero por otro. VoF. xvi.oátoj, aÛth, toàto, (oØtos…, aØth…, tout…), hic, haec, hoc; pron. y

adj. demostr. éste, ésta, esto; usado despectivamente; a veces debe traducirse por un adverbio aquí, ahí, allí. 338b. VoF. iv.

oÛtw(j) (oØtws…), ita, sic, tam, adeo; adv. así, de este modo, del modo siguiente; asimismo, en este caso, en tales circunstancias, entonces; por tanto, por consiguiente, así pues; sencillamente, de tal manera, tal, tan, tanto, tan poco. VoF. iv.

�fe…lw, debeo, acceptum refero; etiam convictus vel damnatus sum; deber , estar obligado a pagar, a cumplir; estar en deuda ; deber, tener que. II. êfelon, Ôfelon, êfellon, Ôfellon con inf. yo debía; habría sido necesario que yo; ¡ojalá! ¡pluguiera al cielo que! III. pas. ser debido, ser una obligación; estar destinado. 331b, 331e, 332a, 332b, 332c, 335e (2). VoF. 353.

�fqalmÒj, Ð, oculus; ojo , vista, faz, rostro; consuelo, ayuda; favorito; adorno. 342a, 352e, 353b (2). VoF. 355.

Ôyij, ¹, visus, sensus vel videndi vis; acies; etiam oculus; spectatio, con-templatio; adspectus vel conspectus; v i sta , mirada; ojo; aspecto, apariencia exterior; visión, sueño, espectáculo; presencia. 342a, 353c. VoF. 355.

Ôyon , tÒ, opsonium; companaje; comida ; carne y pescado, merienda, piscolabis; golosina; condimento. R. 332d, 372c, 372e, 373a, 404d 559a, 559b, 585b; Alc.1 117c; Ly. 209e; Hp.Ma. 290e; Grg. 518b; Tht. 175e; Prt. 334c. VoF. 4.117, 6.165.

p£gkaloj, -h, -on, oppido pulcher; perbonus; enteramente hermoso o bueno; excelente . 338a. VoF. 6.111.

pagk£lwj, perbelle, perbene, praeclare; adv. de manera enteramente hermosa, enteramente buena; hermos ís imamente . R. 331c; Phdr. 230c, 271c, 274a; Tht. 160d; Cra. 395e; Lg. 747e; Epin. 991d; Ap. 31d; Euthphr. 7a. VoF. 6.111.

pagkrat iast»j , Ð, pancratiastes (qui et lucta et pugilatu certat); el que se ejercita en la lucha del pancracio [combate gímnico que com-prendía la lucha, el pugilato, y en que estaba admitida la zancadilla y toda clase de medios de lucha para derribar al contrario]; pancra-c i asta . R. 338c; Euthd. 271c; Lg. 830a. VoF. N/A.

Paian…a, -aj, ¹, Peania. 328b. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 200 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 202: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

201

pa‹j, paidÒj, Ð, ¹, puer (etiam rudis, imperitus), puella; filius, filia; plur. liberi, proles; etiam servus vel pedisequus; hijo, hija, niño, niña; muchacho, muchacha; joven; esclavo , criado; chico . 327b (2), 330c, 330e. VoF. 357.

p£lai, olim, dudum; etiam paulo ante vel supra; adv. hace t i empo , en otro tiempo de otro tiempo; hace un momento . 336b, 346e. VoF. 358.

palaiÒj, -£, -Òn, vetus, priscus, pristinus; antiquitus, olim; provectus aetate; v i e jo , antiguo; anticuado; oƒ palaio… los antiguos, los antepasados; tÕ palaiÒn antiguamente. 329a. VoF. 358.

p£lin, retro; contra; vicissim; rursus; iterum; adv. hacia atrás, en sentido inverso, de nuevo ; al contrario; a su vez. 353b. VoF. xiii.

pampÒnhroj , Ð, ¹, prorsus pravus; perverso , miserable. R. 352c, 487d, 489d. VoF. N/A.

pannuc…j, -…doj, ¹, nocturna pervigilatio; festival nocturno; noche entera. R. 328a (2 ) . VoF. N/A.

pant£pasi, prorsus, plane, omnino et omni modo; adv. enteramente, cier-tamente, perfectamente, absolutamente ; tÕ pant£pasi mismo sentido; pant£pasi m�n oân, pant£pasi gš desde luego, sin duda; por supuesto . 329c, 332b, 335e, 341e, 352c. VoF. 4.124, 6.167.

pantacoà , ubique, usquequaque; plane; adv. en todas partes . R. 339a, 343d, 476d, 503a; Phdr. 273d, 275e; Phd. 66d, 111a; Lg. 667a, 838c; Prm. 128b; Hp.Ma. 291d; Chrm. 160a. VoF. xii.

p£ntwj, omni modo; omnino; prorsus; etiam profecto; adv. completa, entera, cierta, absolutamente; en respuestas sí, s in duda , desde luego. 339c. VoF. 360.

p£nu, omnino, prorsus, plane; etiam valde; adv. bien, perfectamente; muy, mucho; ciertamente, sin duda. VoF. 360.

p£ppoj , Ð, avus; abuelo ; pelusa; bozo. R. 330b, 334b, 461d; Lg. 856d; Prm. 126c; Tht. 174e, 175a. VoF. N/A.

par£, cum genit. a; per; cum dat. in, apud; iuxta; cum accus. ad; iuxta, prope; ad (in comparatione); adv. al lado. II. prp. de gen.: de, de parte de. III. De dat.: junto a, al lado de. IV. De ac.: a, hacia; a lo largo de; contra. VoF. xi.

parag…gnomai, adsum, intersum; insum; praesto sum; accido, contingo; estar presente , asistir a, ser testigo de; ayudar, socorrer, auxiliar; sobrevenir, venir a la sazón, llegar al tiempo de; presentarse, aparecer; caer en suerte; ocurrir, suceder. 329b. VoF. 85.

Platón, Trasímaco_VF.indd 201 25/07/2013 03:45:34 p.m.

Page 203: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

202

parad…dwmi, trado (etiam aliquem instituendum et praecipio, doceo), praebeo; committo; dedo; entregar, de jar , transmitir, dar; conceder, permitir; transmitir por tradición; entregar a traición. 331d. VoF. 113.

parak£qemai , assideo; sentarse o estar sentado junto a [dat.]. R. 336b, 360a; Cra. 43a; Plt. 295a; Tht. 169a; Phd. 60a; Prt. 315d, 320c; Hp.Ma. 292d. VoF. N/A.

parakatat …qemai , depono, depositum trado; confiar a; depos i -tar ; entregar . R. 331e, 332a (2), 333c; Lg. 742c. VoF. N/A.

paralamb£nw, accipio, suscipio, etiam percipio; sumo, assumo; nan-ciscor; reperio; tomar consigo; recibir, heredar ; acoger; invitar; asociar, adoptar, encontrar a su llegada; oír hablar; saber; aprender; encargarse de; apoderarse de. 330a, 330b. VoF. 263.

paramÚq ion , tÒ, solatium, levamen; adhortatio; exhortación; ani-mación, apaciguamiento; diversión, entretenimiento, alivio; per-suasión; argumentación; consuelo . R. 329e; Phdr. 240d; Lg. 632e, 704d, 705a, 773e, 885b, 923c; Euthd. 272b; Criti. 115b. VoF. N/A.

paranomšw, contra legem facio, leges prerrumpo; R. 338e; Lg. 788b, 856b, 864e, 881a; Hp.Ma. 285a. VoF. N/A.

parapl»sioj, -…a, -on, similis, aequalis; cas i igual a , semejante a, en igual situación que; casi tan grande. 329a. VoF. 382.

paraskeu£zw, apparo; praeparo; comparo; efficio; praesto vel praebeo; instruo, instituo; etiam curo; med. me paro vel comparo; mihi pro-pono; instituo, statuo; preparar, disponer, aprestar, equipar, procu-rar , proveer; hacer ; sobornar; dar. II. med. preparar, prepararse, pro-curarse, estar dispuesto, estar en situación. 341e, 346e (2). VoF. 420.

parafšrw, praeter aliquid fero vel porto; appono; pass. abripior, aberro (a vero); llevar cerca o delante; serv ir en la mesa (t¦ paraferÒmena los manjares ); exhibir; sobrepujar, exceder; mover a un lado, agitar; pasar al lado; cambiar, alterar, adulterar; apar-tar, descuidar; correr, transcurrir [el tiempo]; diferenciarse; introducir en la conversación; alegar, citar. R. 354b, 515a, 515b; Ep. vii. 311a; Lg. 893a; Phdr. 265b; Plt. 275a; Phlb. 38d, 60d. VoF. N/A.

p£reimi, adsum; adveni vel veni; intersum; estar presente , asis-tir; as i st ir , socorrer; llegar, ser enviado; estar a la disposición de; haber . II. impers. p£rest… moi con inf. de mí depende, puedo, debo. 331a, 342b, 344d. VoF. 134, 2.37.

paršcw, praebeo, affero, iniicio, excito; exhibeo; adhibeo; dedo; suppe-dito; etiam admitto; med. affero, praebeo, adhibeo; excito; etiam

Platón, Trasímaco_VF.indd 202 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 204: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

203

mihi comparo; efficio; reddo; suministrar, procurar; atraer; causar , ocas ionar ; produc ir ; ofrecer , presentar ; hacer; per-mitir, conceder. II. impers. paršcei con dat. le es a uno posible, se le presenta la ocasión; part. abs. paršcon siendo posible, presentándose la ocasión. III. med. ofrecer, presentar, suministrar, dar algo por sus propios medios, por su propia voluntad, ofrecer, prometer; producir, causar; presentar; representar; con dos ac. procurar, hacer; resultar, ascender a [con números]. 344d, 346a, 351d. VoF. 169.

par…emi, praetermitto; transmitto; etiam negligo, negligentius dico; per-mitto; sino; relinquo; recipio, admitto; pass. praeter. remissus, solutus vel fractus sum; med. precor et deprecor; dejar ir, soltar, dejar caer; abatir, enervar, abrumar; dejar entrar; ceder, abandonar; confiar; per-mitir; dejar pasar; dejar a un lado, no hacer caso de, pasar en silencio; dejar entrar; pedir con instancias. II. med. ped ir . III. pas. caer, pre-cipitarse, estar abatido, abrumado. 341b. VoF. 210.

paro im …a , ¹, proverbium; proverb io ; parábola. R. 329a, 424a; Sph. 231c, 261b; Cra. 384a; Phlb. 59e; Just. 374a; Mx. 248a; Plt. 264b; Smp. 174b; Lg. 741d, 753e; Ly. 216c. VoF. 5.65.

p©j, p©ja, p©n, omnis, quisque; totus, universus; todo; entero, completo; absoluto, extremo; de toda clase; cada, cada uno; pl. con gen. partit. todos los de, el todo, la totalidad, todas las cosas, el universo. VoF. 360.

p£scw, patior; affligor; afficior; affectus sum, me habeo vel comparatus sum; su fr ir , padecer, experimentar, estar afectado de ésta o la otra manera. Conjug. irreg.: p£scw, pe…somai, œpaqon, pšponqa. 329b, 337d (3), 344c, 345b. VoF. 356.

pat£ssw, ferio, verbero; pegar , herir; palpitar; matar. R. 333e; Lg. 879e; Grg. 527d. VoF. 12.143.

pat»r, patrÒj, Ð, pater; parens; padre; antepasado; fundador, autor, inventor, causante, fuente, capital, productor de intereses; manera de designar respetuosamente a un anciano. 328b, 330b, 330c. VoF. 361.

paÚw, desinere facio; sedo, sano, etiam comprimo; libero; intrans. desino; med. desino, desisto; depono; finem facio; mitto; etiam verti potest liberor; calmar, apaciguar; turbar; destruir, suprimir; hacer cesar; ter-minar, dejar descansar (tÒxon el arco); retener, apartar, desviar; librar; desposeer; retirar; cesar, desistir, abstenerse. II. med. cesar , descan-sar, apaciguarse, desistir; abstenerse; con part. pšpaumai lšgwn he cesado de hablar. Conjug. irreg.: paÚw, paÚsw, œpausa, pšpauka,

Platón, Trasímaco_VF.indd 203 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 205: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

204

pšpaumai, ™paÚqhn, paustšon. 329c, 354a. VoF. 362.pacÚnw, sagino; espesar; robustecer, engordar a uno ; endurecer.

II. pas. ponerse gordo, robustecerse; volverse estúpido. R. 343b; Grg. 518c. VoF. 7.74.

pe…qw, persuadeo; perduco; suadeo; doceo; etiam veniam peto et impetro; convencer , persuadir ; seducir, engañar, sorprender; mover con súplicas, ablandar, aplacar, aconsejar; sobornar; granjearse el favor de; estimular, excitar; confiar en, fiarse. II. med.: de jarse persuadir ; obedecer , someterse; persuadirse, creer ; sucum-bir ante. Conjug. irreg.: pe…qw, pe…sw, œpeisa, pšpeika, pšpeismai, ™pe…sqhn, peistÒj. 327c, 330d, 331d, 339b, 343c, 345a (2), 345b (3), 348a (2). VoF. 364.

PeiraieÚj, -šwj, Ð, el Pireo [puerto de Atenas]. 327a, 328c.peir£w, tento; med. conor, studeo; experior, exploro; praet. expertus sum,

novi; intentar , probar, ensayar, emprender, tratar , esforzarse por, procurar; tratar de apoderarse; atacar; tentar, intentar corromper, seducir; experimentar, reconocer por experiencia; probar fortuna. 339a, 349b. VoF. 366, 3.69.

pšmpw, mitto; enviar; mandar embajadores o mensajeros, enviar por algo [™pˆ con ac.]; buscar algo; despedir, dejar partir, hacer marchar, remitir, devolver; acompañar, escoltar; hacer, celebrar (pomp»n una procesión); producir. II. med. enviar por, hacer venir. Conjug. irreg.: pšmpw, pšmyw, œpemya, pšpomfa, pšpemmai, ™pšmfqhn, pemptÒj. 327a. VoF. 367.

pen…a, ¹, paupertas; inopia; pobreza , indigencia, penuria. 330a. VoF. 6.169.

pera…nw, finio; termino; ad exitum adduco, absolvo; efficio, proficio; assequor; persequor; dico, ago; cumplir, acabar, realizar, terminar; conclu ir , inferir, deducir; atravesar, penetrar hasta; progresar. 346a. VoF. 369.

Perd…kkaj, Ð, Perdicas. 336a. VoF. N/A.per… et pšri, adv. en derredor; por encima de todo, extraordinariamente,

muy. II. prp. de gen.: en derredor de; por; de, acerca de, sobre, a causa de; en lo que respecta a, concerniente a; a fin de, con la mira de; por encima, más que. III. De dat.: en derredor de; en; cerca de; por; acerca de; a causa de. IV. De ac.: en derredor de; en las cercanías de; a lo largo de, a orillas de; en; contra; con relación a; hacia, alrededor de; acerca de. VoF. xi.

Platón, Trasímaco_VF.indd 204 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 206: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

205

Per…androj, Ð, Periandro. 336a. VoF. N/A.perišrcomai, circumeo; obambulo, peragro; etiam circumagor et recido

vel redeo; ir en derredor, i r por todas partes , dar la vuelta a, girar; deslizarse, transcurrir; recorrer, pasear; rodear, cercar; tratar de seducir, de sobornar; llegar hasta, dar la vuelta completa hasta volver al punto de partida, volver; tocarle a uno por suerte o por herencia; llegar a; engañar. 338b. VoF. 134.

peri…sthmi, circumpono vel circumiicio; circumdo, cingo; evado, evenio; poner, colocar; hacer cambiar, dir ig ir hac ia ; hacer recaer. II. med. y aor. 2 act. intr. perišsthn, perf. perišsthka rodear, estar en derredor de; cercar; oprimir, agobiar; recaer, sobrevenir; cambiarse, transformarse; excusar, tratar de evitar. 343a. VoF. 6.107.

per im£chtoj , Ð, ¹, in eo ponitur quod certatim expetitur; que es objeto de un combate , disputado por. R. 347d, 521a, 586b, 586c; Lg. 678e, 715a. VoF. N/A.

perimšnw, maneo; exspecto; etiam sustineo et cunctor; aguardar, espe-rar ; soportar. 327b, 347c. VoF. 3.54.

per ior£w, negligo; sino vel permitto; ver, mirar en derredor; consid-erar, aguardar; mirar con indiferencia o desdén, dejar pasar, permitir, de jar , sufrir. II. med. mirar con cuidado, vigilar, velar, observar; mirar en torno con inquietud; inquietarse. R. 343a; Alc.1 118e; Lg. 744e, 781b; 934d; Erx. 396d. VoF. 1.50.

petteut ikÒj , -», Òn, calculis ludendi peritus; fem. calculis ludendi ars, neutr. calculorum lusus et ad calc. lus. pertinens; concerniente al juego de damas; jugador de f i chas , experto en fichas. R. 333b (2), 374c; Grg. 450d; Chrm. 174b; Alc.1 110e. VoF. N/A.

pettÒj , Ð, calculus; dado, pieza del juego de damas, f icha . II. pl. tablero de damas. R. 333b; Lg. 739a; Erx. 395b. VoF. N/A.

pÇ, aliqua ratione; quodammodo; adv. enclít. en alguna parte, en algún lugar, a alguna parte; de algún modo ; poco más o menos. 348a, 351a. VoF. xiv.

pia …nw , sagino; engordar , poner gordo. R. 345c; Lg. 807a. VoF. N/A.

P…ndaroj, Ð, Píndaro . 331a. VoF. N/A.PittakÒj, Ð, Pítaco. 335e. VoF. N/A.ple‹stoj, -h, -on, plurimus; maximus; longissime, maxime; maximam

partem; superl. de polÚj muchís imo ; muy o el más grande, plau-sible, noble, el mejor. II. adv. ple‹ston muy, el más. oƒ ple‹stoi los

Platón, Trasímaco_VF.indd 205 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 207: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

206

más, la mayor ía . 329a, 331a, 349c. VoF. 390.ple…wn, Ð, ¹, maior; longior; compar. de polÚj mayor ; provecho,

ut i l idad ; plšon œcein tinÒj ser superior a uno; plšon poie‹n hacer algo más, consegu ir algo , no perder el tiempo; oÙd�n plšon poie‹n no consegu ir nada , perder el tiempo; ™j plšon, ™j tÕ plšon, ™pˆ plšon aún más. 330a, 330b, 341a, 343d (2), 345b, 349b, 349c (2), 349e, 350a. VoF. 390.

pleonektšw, plus habeo et habere cupio; plus arrogo vel appeto; etiam lucro aliquem praeverto; lucror, proficio; supero, praesto; tener más ; llevar ventaja, tener ut i l idad , ser super ior ; ser arro-gante; ser rapaz, defraudar. II. pas. ser considerado como de mayor importancia; ser defraudado. 344a, 349b, 349c (2), 349d, 349e, 350a, 350b (3), 350c. VoF. 4.54, 6.87.

plšw, navigo; navegar , bogar; flotar; hacer una travesía, atravesar; nadar. II. pas. ser navegado o surcado [el mar]. 332e (2), 341d (2), 346a, 346b. VoF. 379.

pl»n, praeter, quam; praeterquam vel nisi quod, tantummodo; adv. más que, sino, excepto, salvo; con excepc ión ; pero, y, y a más, y en verdad; ¡ea! [ante imp.]; que [desp. de comp.]. II. prp. de gen. fuera de, excepto. 333b. VoF. 381.

pl…nqoj , ¹, later; ladr illo , adobe. R. 333b; Erx. 403e. VoF. N/A.plo‹on, tÒ, navigium; ratis; buque, nave, barca, barco ; esp. zatara.

333c. VoF. 379.ploÚsioj, -…a, -ion, opulentus, dives; r ico , opulento; abundante,

poderoso. 329e, 330a, 336a. VoF. 383.ploutšw, dives sum vel fio; abundo; ser r ico ; hacerse rico. 330a. VoF.

6.177, 12.155.ploàtoj, Ð, divitiae; abundantia; r iqueza , fortuna, abundancia, tesoro;

felicidad, bendición; poder; ganancia; dinero . 330c, 331b. VoF. 383.

poqšw, desidero, desiderio teneor; desear, ansiar, anhelar, echar de menos ; requerir. 329a. VoF. 6.178, 11.150.

poišw, facio, reddo, efficio; excito; etiam afficio (ut eâ al.); ago; fac-tito; constituo vel instituo; hacer , fabricar, ejecutar, edificar, con-struir (fo…nikoj qÚrai pepoihmšnai puertas hechas de madera de palmera); realizar, efectuar, celebrar; engendrar, dar a luz, producir; obtener, sacar (™k tÁj gÁj de la tierra); causar (fÒbon miedo; gšlwta risa); poner (nÒhma ™nˆ fres…n un pensamiento en el alma); obrar,

Platón, Trasímaco_VF.indd 206 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 208: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

207

ser eficaz; crear, inventar, componer; suponer, representar; considerar como, juzgar; procurar, asegurar; pasar. II. med. hacer para sí, mandar hacer; procurar, adquirir, adoptar; crear, procrear; considerar como, tener por, suponer, estimar, juzgar; efectuar, realizar; poie‹sqai Øf Üwutù someter . Conjug. irreg.: poišw, poi»sw, ™po…hsa, pepo…hka, pepo…hmai, ™poi»qhn, poihtÒj. 327a, 328a, 328b, 330b, 330c, 331c, 332d, 334d, 335a (2), 335c, 337a, 337c, 338a (2), 339c, 339d (3), 339e (4), 340a (2), 340b (2), 341a (2), 341b, 342e (2), 343c (2), 344a, 344c, 345b (2), 346d, 348d, 350e (2), 351b, 351c, 351d (2), 352a (3), 352c, 352e. VoF. 385.

po…hma, tÒ, actio; effectio; opus; quod fictum est; poema, carmen; versus; obra, manufactura [mueble, estatua, etc.]; creación del espíritu, poesía, poema ; acción. 330c. VoF. 5.72.

poiht»j, Ð, effector, fabricator; opifex; conditor, auctor; musico; creador, autor, fabricante, artesano; hacedor, legislador; poeta . 328e, 329b. VoF. 5.72.

poihtikîj, poetarum more; poét icamente ; creativa, inventiva, inge-niosamente. 332b. VoF. 5.72.

poimen ikÒj , -», -Òn, pastoralis, fem. past. ars; concerniente al pastor. II. sust. f. ¹ poimenik» arte del pastoreo, of ic io de pastor . R. 345d (2). VoF. N/A.

poim»n, Ð, pastor, et in univ. curator; pastor , boyero, vaquero; guía espiritual, maestro; jefe. 343a, 343b, 345c (2), 345d. VoF. 387.

po‹oj, po…a, po‹on, qualis; quis; ¿cuál? ¿de qué clase? ¿de qué t i po? ¿qué? ¿cómo? ¿de qué manera? 328e. VoF. iv.

Polšmarcoj, -ou, Ð, Polemarco, hijo de Céfalo, y que fuera asesinado durante la tiranía de los Treinta. 327b, 327c, 331d, 331e, 332e, 333b, 334d, 334e, 335d, 336b, 340a (2), 340b, 340c. VoF. N/A.

polemšw, bellum gero, pugno; hacer la guerra , guerrear, luchar, combatir; atacar; disputar. II. pas. ser combatido, tratado como ene-migo. 332e. VoF. 388.

polšmioj, -a, -on, bellicus; hostilis, subst. hostis; inimicus, pernicio-sus; de guerra; concerniente a la guerra, belicoso, guerrero; hostil, batallador; militar; opuesto; enemigo de guerra. II. sust. m. pl. los enemigos ; m. sing. el enemigo [colectivo]; f. territorio enemigo; el enemigo en general; n. hostilidad; n. pl. artes de la guerra; ejercicios guerreros. 334a. VoF. 388.

pÒlij, ¹, urbs; civitas (etiam cives); res publica; c iudad ; acrópolis,

Platón, Trasímaco_VF.indd 207 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 209: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

208

ciudadela; la ciudad y su territorio; patr ia ; Estado; isla habitada. 330a, 338d (2), 339a, 339c, 343b, 343d, 345e, 347d, 348d, 351b (4), 351c, 351e. VoF. 389.

pol…thj, Ð, fem. pol‹tij, ¹, civis; c iudadano , conciudadano. 344b, 344c. VoF. 389.

politikÒj, -», -Òn, civilis; rerum civilium studiosus vel peritus, in rebus publ. versatus; fem. ratio civilis; ciudadano, cívico, civil, de ciudadano, de ciudadanía, del Estado, de la c iudad ; político, constitucional, público; perteneciente a un gobernante. II. sust. m. el hombre de Estado; f. la política, la ciencia de los asuntos del Estado; n. pl. los asuntos civiles; las ciencias políticas y administrativas. 345e. VoF. 389.

poll£kij, compluries, pluries; multis modis; saepe, frequenter; adv. muchas veces; a menudo; quizás, acaso. 329a, 330b, 336b. VoF. 390.

polÚj, poll», polÚ, multus, multiplex, varius; largus; amplus, late patens; magnus et vehemens; longus; c. art. plurimus, maximus (etiam noti vel iam significati quid indicat, ita ut part. germ. 50 exprimi possit); pl. oƒ pollo… plurimi, plerique; etiam multitudo, vulgus; mucho, nume-roso; precedido del artíc. tiene fuerza de superl. (Ð polÝj stratÒj la mayor parte del ejército); frecuente; alto, elevado; vasto, espacioso; grande, ancho, largo, fuerte, poderoso, profundo, de gran valor; todo, entero. VoF. 390.

polÚstrofoj , Ð, ¹, versatilis; variable, cambiante, versát i l . R. 331a (Pi.). VoF. N/A.

pomp» , -Áj, ¹, missio; transvectio, pompa; envío, misión; entrega; impulso, inspiración; vuelta a la patria; escolta, acompañamiento; procesión religiosa, pompa solemne; protección de los dioses. Missio: R. 343a, 382e; transvectio, pompa: R. 327a, 327c; Lg. 796c; Alc.2 148e. VoF. N/A.

ponhr…a, ¹, pravitas; in animo pos. improbitas; malicia, maldad, perver-sidad, vicio, imperfecc ión . 342a, 342b (2). VoF. 6.169.

ponhrÒj, -£, -Òn, pravus, malus, male affectus; falsus; inutilis; improbus; difícil, fatigoso, pesado; defectuoso ; enfermizo, torc ido ; contrario [viento]; malo , perverso, distorsionado, maligno; cobarde, bajo, vil; propio de un cobarde; dañoso, peligroso. II. sust. el diablo; n. el mal, el vicio. 334c (2), 334d, 334e, 335a, 335b, 341e, 342a, 347c. VoF. 368.

poreÚw, traduco; intrans. procedo; med. proficiscor, migro; feror; pergo; procedo, progredior; incedo; etiam discedo; aggredior; llevar,

Platón, Trasímaco_VF.indd 208 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 210: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

209

transportar; conducir, escoltar; enviar. II. med. y pas. ir, marchar, viajar; atravesar, pasar; dejarse llevar; entrar en; venir, salir; ir al lecho de. 328c, 328e. VoF. 11.143.

pÒrrw, longe et longius, amplius; procul; c. genit. procul a; adv. delante, adelante ; lejos, muy lejos; durante largo tiempo; tarde, muy tarde. 343c. VoF. xii.

pÒrrwqen, eminus; procul; longe; adv. de lejos; desde hace mucho tiempo. 327b. VoF. 6.182.

pÒs ij , ¹, potio; beb ida ; el beber, acción de beber; orgía. R. 350a, 580e; Tht. 159e; Lg. 637d, 641a, 645d, 648e, 667b, 671a, 671c, 782e, 783c; Smp. 176b. VoF. 6.174.

pÒsoj, -h, -on, quantus, pl. quot; ¿cuán grande? ¿de qué magnitud? ¿a qué distancia? pÒsJ; ( s egu ido de compar . ) ¿cuánto [mayor , e tc . ] ? 344a. VoF. iv.

potš, aliquando, olim; unquam; adv. enclít. una vez , un día, alguna vez , en un tiempo cualquiera, jamás; en otro tiempo; quizá . 329b, 330a, 331e, 336e, 338c, 353b, 353e, 354b. VoF. xiii.

pÒteroj, -a, -on, uter; alteruter; utrum; ¿cuál de los dos? pÒteron . . . ½ , pÒtera... ½ s i . . . o , acaso... o. 328e, 330a, 331c, 334c, 337b, 339c, 341c, 347e, 349b, 349e (2), 351b, 354c. VoF. v, xvii.

potšrwj , ultro modo; adv. ¿de cuál de los dos modos? , ¿cómo? R. 341b, 347e, 348b, 368c; Grg. 502b; Cra. 435e; Alc.1 120c; Plt. 272d. VoF. N/A.

potÒn , tÒ, potio, potus; beb ida , trago; vino; humedad, agua, ola. R. 332c, 380e, 437d, 438a, 585b; Prt. 314a, 334a; Erx. 402b, 404a; Phdr. 259c; Sph. 224a; Ti. 70d, 78a; Lg. 797e. VoF. 375.

pÒtoj , Ð, potatio, compotatio; beb ida ; orgía, festín en que se bebe mucho. R. 329a, 389e; Prt. 347c; Smp. 176a; Ep. vii. 326d. VoF. N/A.

poÚ, enclit. alicubi, sicubi, uspiam; saepius est fere, ni fallor, opinor, et fortius sane, haud dubie; adv. enclít. en alguna parte, a alguna parte; de alguna manera , quizá , probablemente, casi, poco más o menos , a lo más, a lo sumo. 331c, 332a, 337a, 337d, 338c, 339a, 339c, 348c, 351a, 351c. VoF. xii.

Poulud£maj, Ð, Pol idamante . 338c. VoF. N/A.pr©gma, tÒ, res; negotium; molestia; id quod nostra interest vel refert, pl.

res, rerum status; saepissime orationis est amplificatio; acción, hecho,

Platón, Trasímaco_VF.indd 209 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 211: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

210

ocupac ión , práct ica , asunto , negocio, cosa importante, ejecución, realización, objeto; modo de obrar, obligación, tarea , empresa, negociación; circunstancia, situación, coyuntura; dificultad, embarazo, molestia, perplejidad, situación desagradable o difícil, embrollo, enredo, intriga, traición; la cosa pública; los negocios del Estado, el gobierno, el poder. 336e, 344e, 350a, 353b. VoF. 394.

pr©xij, ¹, actio; res gerenda et gesta; effectio et confectio; exactio; acc ión , práct ica , hecho, ocupación, asunto, negocio, cosa importante , ejecución, realización, objeto; modo de obrar, obli-gación, tarea, empresa, negociación; circunstancia, situación, coyun-tura; dificultad, embarazo, molestia, perplejidad, situación desagra-dable o difícil, embrollo, enredo, intriga, traición; la cosa pública; los negocios del Estado, el gobierno, el poder; func ión . 332e, 334a, 349b, 349c (2), 350a. VoF. 394.

pr©oj, prae‹a, pr©on, mitis, clemens, humanus; suave, manso , domes-ticado; dulce, afable, agradable; tranquilo, pacífico. 354a. VoF. 6.184.

pr£ttw, facio; ago, perago; gero; perficio, impetro; med. exigo; atrave-sar, recorrer; pract icar , acabar, e j ecutar , realizar, hacer , co-meter; obrar, traba jar ; ocuparse en, administrar, manejar; tramar, urdir, negociar, traicionar; pensar en, proponerse, cuidarse; salir bien en un empeño, tener buen éx i to ; reclamar, obtener, lograr . II. med. exigir, sacar, obtener. 345a, 347a (2), 347b, 350a, 351c, 351e, 352a (2), 352b (2), 352c (3), 352d, 353d, 353e. VoF. 394.

pršpw, decorus sum, convenio; impers. decet, convenit, consentaneum est vel accommodatum (cum dat. vel cum accus. et inf.); distinguirse, sobresalir; parecer, tener el aspecto, el aire, el continente de; convenir, ser propio de [dat.]; digno ; pršpwn œfuj es conveniente que tú...; Ó ti gignÒmenon ¥n pršpoi lo que convendría que sucediese. II. impers. pršpei conviene, es conveniente, natural, verosímil. 327a, 342e. VoF. 395, 11.152.

presbÚthj, -ou, Ð, (pršsbuj, -ewj, Ð), unde comp. presbÚteroj, senior, natu maior, antiquior, et. superl. presbÚtatoj, natu maximus; adj. m. viejo, anciano; experimentado, venerable, digno de respeto, precioso, importante. II. sust. anciano; enviado, legado, embajador. 328c, 328d. VoF. 396, 11.153.

pr…asqai , emere; conducere; comprar ; sobornar, arrendar. R. 333b, 371d, 563b; Erx. 394e; Tht. 197b; Lg. 741c, 916c; Prt. 314a; Ap. 26e; Ep. xiii, 361a. VoF. 4.137.

Platón, Trasímaco_VF.indd 210 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 212: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

211

pr…n, prius, ante; antequam; adv. antes. II. prp. de gen. antes de . III. conj. antes que ; hasta que. 344d, 354b (2). VoF. xx.

prÒbaton , tÒ, ovis, in univ. pecus; animal doméstico, ganado, rebaño de ganado, espec ialmente de ove jas , cabras [ganado menor], pero también caballos, mulos o bueyes. R. 343a, 343b (2), 345c (2), 397a, 422d; Euthd. 302a; Cra. 423c; Lg. 694e. VoF. 62.

proeipe‹n, praedicere; edicere, pronuntiare; etiam simpl. dicere vel proferre; predecir, profetizar, prevenir, advert ir ; declarar pública-mente; proclamar, ordenar públicamente, intimar. 337a, 337b. VoF. 5.

prošrcomai, progredior; procedo; praetereo; avanzar, seguir adelante; transcurrir, recorrer , pasar; llegar a; ir lejos; ir delante, preceder. 328e. VoF. 156.

proqumšomai, promtus, paratus sum; studeo, contendo, enitor; cupio, appeto; estar inclinado, dispuesto, desear vivamente; es forzarse por ; tener buen ánimo; mostrar celo, buena voluntad. 344e. VoF. 203.

proqÚmwj, promte, propense; strenue, confestim; studiose; libenter; de manera bien dispuesta, de buena voluntad, de celo, de buen ta-lante ; animosa, resueltamente. 338b. VoF. 203.

pro‹ka , gratis; adv. en vano; gratis, gratu itamente . R. 346e; Lg. 921a; Ap. 19e; Thg. 127a, 128a; Ax. 366c. VoF. N/A.

prolšgw , praedico; decir antes, predecir; prevenir, advert ir ; anun-ciar de antemano, declarar, publicar; elegir de preferencia; ordenar. R. 337a; Criti. 108b; Euthd. 275e; Hp.Mi. 373a. VoF. N/A.

prophl£kisij, ¹, contumelia; ultraje, insulto . R. 329b; Lg. 855b. VoF. N/A.

prÒj, c. genit. a; a partibus; secundum (convenienter); apud; c. dat. ad, praeter; c. accus. ad (etiam quod attinet ad), erga; coram, apud; inter, secundum; adv. al lado, además. II. prp. de gen. de [origen, lugar de donde]; del lado de, de la parte de; en favor de, con relación a, con respecto a; junto a, en presencia de; cerca de; por, a causa de; a juicio de, en provecho de; conforme a; por. III. De dat. cerca de, junto a, en presencia de, hacia; en; además de. IV. De ac. a [lugar a donde], hacia, contra, para con, a [tiempo]; en comparación de; con relación a; en vista de; para, por [final]. VoF. xi.

prosagoreÚw, appello; saluto; admoneo; dirigir la palabra, hablar, decir; nombrar, des ignar , llamar; atribuir; mencionar. 340e. VoF. 5.2.

prosblšpw, adspicio; mirar de frente , mirar a la cara; ver,

Platón, Trasímaco_VF.indd 211 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 213: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

212

considerar. R. 336d (2), 516a; Smp. 213d. VoF. N/A.prosg…gnomai, accido, obtingo; accedo; etiam praeterea sum; nacer,

desarrollarse; unirse, aliarse, seguir el partido de uno; sobreven ir , llegar además o después; resultar, provenir; suceder, tocar, encontrar; conseguir, tener buen éxito. 346d. VoF. 85.

prosdšomai, indigeo, opus est mihi; requiro; impers. opus est; tener además neces idad ; pedir. 341e (2), 342a, 342b, 342c. VoF. 104.

prÒseimi, adsum; insum, adiunctus sum; etiam de eo quod in aliquem cadit; estar junto a; estar unido; pertenecer a, ser natural, ser propio de; añadirse , exceder; unirse. 339a, 347c. VoF. 6.72, 11.49.

prosšrcomai, accedo; advento; congredior; ir hacia, avanzar, acercarse; oír, ser discípulo; subir; visitar; subir a la tribuna, hablar ante [dat.]; atacar; volverse hacia, adherirse a [dat.]; capitular; ocuparse en; cobrar. 327b. VoF. 156.

proseÚcomai , preces adhibeo, precor; rogar, suplicar, pedir; adorar. R. 327a, 327b; Criti. 106a; Euthd. 288c; Erx. 398e; Smp. 220d; Criti. 106b; Alc.2 132a. VoF. 12.62.

pros»kw, pertineo, convenio, accommodatus sum; absol. convenit, decet, par est, oportet; venir hacia o hasta, venir a; llegar; estar relacionado, emparentado; pertenecer a, interesar , importar, referirse a; conve-nir, estar bien, ser justo, decente, propio de; corresponder ; ser natural . 332b, 332c, 337d (2), 342b. VoF. 177.

prosq»kh , ¹, additio, adiectio; añadidura, adic ión , apéndice; digresión; asistencia divina. R. 339b; Lg. 696e; La. 182c. VoF. N/A.

proskef£laion, tÒ, pulvinar; almohada, cojín. R. 328c. VoF. N/A.prospoioàmai, mihi arrogo; profiteor; simulo, fingo; mandar hacer además;

conciliarse, captarse; apropiarse, adaptarse, atarse; f ing ir , simular; disimular; alegar como un pretexto; pretender. 338a. VoF. 385.

prospolemšw , pugno adversus aliquem; hacer la guerra a . R. 332e; Mx. 243a. VoF. N/A.

prost£ttw, iniungo, mando; praescribo, iubeo, posco; impono, prae-ficio; poner al frente de, confiar, encomendar; as ignar , atribuir, designar; colocar; ordenar , prescribir; solicitar por medio de una orden. 339d (2), 339e (3), 340a, 342e, 353b. VoF. 439.

prost…qhmi, appono, adiicio vel adiungo, addo; attribuo; assentior, comprobo; poner junto a, arrimar, aplicar; cerrar; atribuir, imputar; conceder; imponer, infligir; entregar; causar, producir; añadir ; dar además. II. med. llevar, dar; atraer hacia sí, estrechar; conciliarse,

Platón, Trasímaco_VF.indd 212 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 214: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

213

granjearse; ganar; añadir; hacer de nuevo; asociar, asociarse, tomar partido; asentir, adherirse; colocar sobre otros, imponerles. 335a, 339b, 349a (2). VoF. 451.

proscr£omai, utor, adhibeo, accommodo ad vel in aliquam rem; habeo; hacer uso además . 346c (2). VoF. N/A.

prÒteroj, -šra, -eron, prior; superior; etiam praestantior; el primero de dos, el que va delante, el más viejo, anterior, superior, mejor. II. adv. [tÕ] prÒteron antes; protšrw más adelante, más lejos, antes , pr imero . 335a, 336d (2), 350d, 354b. VoF. 397.

prot…qhmi, propono, constituo; praepono; med. propono, pono, pro-fero; etiam mihi propono vel proposui; poner delante; exponer, entregar; publicar, dar a conocer; ordenar, mandar; proponer ; encargar, dar por misión; amenazar, fijar, imponer; alegar, pre-textar; preferir. II. med. poner delante de sí, exponer; proponer, proponerse; pretextar, fingir; exponer, declarar; prescribir, orde-nar; convocar [una asamblea]; fijar un plazo; preferir; desplegar, mostrar, presentar, poner por delante [como excusa o compen-sación]. 352d. VoF. 451.

prîtoj, -h, -on, primus; etiam praecipuus, praestans; el primero; el principal, el mejor, el más noble, el más distinguido, el más excelente, el más alto (oƒ prîtoi stratoà los jefes del ejército; tÕ prîton, t¦ prîta el primer premio, el punto culminante, el más alto grado, los más grandes hechos, el porvenir más próximo; ™n to‹j prè-toij especialmente, sobre todo). II. adv. prîton, pr imero , en pr imer lugar , al pr inc i p io ; prîta, tÕ prîton, t¦ prîta mismo sign.; t¾n prèthn por primera vez. 327a, 335a, 337e, 338c, 343d, 345b, 345c, 352a (2), 352d, 354b. VoF. 397.

puknÒj, -», -Òn, spissus; densus; prudens; espeso, apretado, compacto, denso; sólido, bien cerrado; consistente, fuerte; prudente, sagaz, despierto; frecuente , no interrumpido, abundante, repetido. 328d. VoF. 399.

pukt ikÒj , -», -Òn, luctandi peritus et luctationem spectans; fem. ars luctandi; concerniente al pugilato. II. sust. f. arte del pug ilato . R. 333e, 422c; Grg. 456d, 460d; Alc.2, 145d. VoF. N/A.

punq£nomai, sciscitor, quaero; audio, comperio, cognosco; aprender algo de una persona ; inqu ir ir , informarse, preguntar; saber, averiguar, oír decir, advertir, darse cuenta de, observar, ente-rarse de . 328e, 337b, 344c, 353a. VoF. 401.

Platón, Trasímaco_VF.indd 213 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 215: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

214

pè, unquam, adhuc, c. negat. nondum; adv. todav ía , aún, de algún modo; alguna vez; en oración interr. neg. jamás. 353c. VoF. N/A.

pèpote, unquam, adhuc, c. negat. nondum; adv. alguna vez , a veces, de algún modo. 352c. VoF. N/A.

pîj, quomodo, qui et cur; ¿cómo?; ¿porqué? VoF. xv.pèj, quodammodo, nescio quomodo, fere; adv. enclit. de algún

modo , casualmente; poco más o menos; quizá. 343b. VoF. xv.·®dioj, -a, -on, facilis; fác i l , cómodo, hacedero; accesible, compla-

ciente, afable. 328e, 331e, 336c, 344a, 348e. VoF. 406.·vd…wj, facile, nullo negotio; aequo animo; etiam sine ulla dubitatione,

temere; adv. fác i lmente , sin trabajo, cómodamente, de buen grado; con ligereza, irreflexivamente. 328c, 329e, 330a, 350d, 351a. VoF. N/A.

·Áma, tÒ, dictum; dictio, propositio, sententia verbis expressa; verbum, vox vel vocabulum; dicho , palabra, vocablo, expresión; lenguaje, discurso, poema; tema de conversación, materia, discurso, controver-sia; doctrina, mandamiento, precepto; cosa, asunto, suceso, hecho. 336a, 340d. VoF. 6.189, 12.164.

·»twr, Ð, orator, et in univ. qui de aliqua re disserit vel exponit; rhetor (eloquentiae praeceptor); orador , rétor. 348b. VoF. 5.74.

sard£n ioj , -on, ridere dicitur qui in damno alterius cavillatur; sardó-nico, amargo, despectivo [díc. de la risa]. II. adv. sard£nion sardóni-camente. R. 337a. VoF. N/A.

saf»j, Ð, ¹, perspicuus, manifestus, clarus, evidens; certus; claro , evi-dente, manifiesto; verdadero, seguro, cierto, infalible, de confianza. 338d, 340a. VoF. 409.

safîj, perspicue, manifesto, plane; accurate; certo, sine dubio; adv. clara , manifiesta, seguramente; sin duda. 336d. VoF. 409.

Ser…fioj, -a, -on, adj. de la isla de Sérifos, ser i f io . 329e, 330a. VoF. N/A.

Sšrifoj, ¹, Sérifos.shma…nw, significo, indico; ostendo, declaro; obsigno; intrans. patere;

señalar , indicar, apuntar; intr. abs. dar señal o señales; dar señal; ordenar, mandar, en gral. tener mando sobre; shma…nei se da la señal; hacer señales; declarar, interpretar, explicar, referir; significar. II. med. marcar con una señal, sellar; conjeturar, sospechar. 334a. VoF. 413.

Simwn…dhj, Ð, Simónides, poeta lírico de la isla de Ceos, nacido en el año 559 a.C. 331d, 331e, 332a, 332b (2), 332c, 334b, 334e, 335e. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 214 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 216: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

215

s it …on , tÒ, cibus, plur. esculenta; trigo, grano; harina, pan; al imento sól ido en general , alimientación, medios de vida, provisiones; pensión o ración alimenticia. R. 332c, 338c, 369e, 380e, 420a, 475c; Phdr. 241c; Grg. 490b, 490d, 464d, 517d; Prt. 314a, 334a, 334c; Sph. 224a; Lg. 492d, 659e; Ti. 79a. VoF. 417.

skšyij, ¹, consideratio, deliberatio, cogitatio; quaestio, exploratio; vigilancia, observación, examen, reflexión, encuesta; consideración, especulación; anál i s i s . 336e. VoF. 5.75.

skopšw (skopî, skopšomai y skšptomai), circumspicio; specto, video; curo; considero, reputo, respicio; quaero, exploro; inquiro; obser-var , mirar, acechar, espiar; cons iderar , examinar , reconocer, reflex ionar ; indagar, aver iguar , buscar ; atender a, pensar en, cuidarse de, precaverse de; informarse de, preguntar ; prepa-rar. Adj. vbal. n. skeptšon hay que cons iderar , examinar . Conjug. irreg.: skopšw (y skopšomai y skšptomai), skšyomai, ™skey£mhn, œskemmai. 330e, 333e, 337c, 339b (3), 339d, 342a (3), 342b (3), 342c (2), 342d, 342e (2), 343b (2), 343d, 344a, 345d, 346d, 346e, 347d, 347e, 348b, 349a, 351a, 351b, 352d (5), 353d, 354b (2). VoF. 419.

skutotomikÒj , -», -Òn, ad sutrinam pertinens; Ð, sutor, ¹, sutrina; pertenec i ente a la zapater ía . II. sust. zapatero. R. 333a, 443c; Tht. 146c; Plt. 280c, 288e; Euthd. 292c. VoF. N/A.

skèptw, cavillor, irrideo, ludo; burlarse, mofarse; hablar en broma , bromear. R. 349a, 487e; Phdr. 264e; Thg. 125e; Smp. 173a; Cra. 384c; Erx. 399c; Men. 77a, 80a; Euthd. 294c. VoF. N/A.

smikrÒj, -£, -Òn, parvus vel exiguus; minutus, levis, pusillus; etiam paucus et brevis; pequeño ; corto, breve; poco; humilde, bajo, ins ign i f icante , pobre. II. sust. tÕ smikrÒn un poco. III. adv. smikrÒn un poco, algún tanto, apenas, tamb. en detalle o poco a poco . 339b, 344a, 344e. VoF. 301.

sm…lh , ¹, scalprum; cuchilla de zapatero, tr inchete . R. 353a; Alc.1 129c. VoF. N/A.

sÒj, s», sÒn, tuus, tua, tuum; tu , tuyo, el tuyo. 331d. VoF. ii.sof…a, ¹, sapientia; intelligentia, cognitio; prudentia, calliditas; so-

llertia; ars; habilidad, destreza, experiencia; prudencia, ingenio, cor-dura; agudeza, sagacidad, perspicacia, astucia; sab idur ía , ciencia, erudición, saber, instrucción, arte; filosofía. 338b, 348e, 349a, 350d, 351a, 351c, 354b. VoF. 424.

Platón, Trasímaco_VF.indd 215 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 217: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

216

Sofoklšhj (Áj), -šouj, Ð, Sófocles. 329b, 329c. VoF. N/A.sofÒj, -», -Òn, peritus, doctus; sapiens; etiam iron. callidus, argutus;

etiam artificium, dolus, pl. argutiae; hábil, diestro, experto ; pru-dente, cuerdo; astuto , agudo, ingenioso; sab io , instruido; sutil, profundo; oscuro, abstruso, recóndito. 331e, 335e (2), 337a, 339e, 340e, 350b (3), 350c (2), 352a. VoF. 424.

spoud£zw, seria ago vel serio loquor; serium studium ad aliquid confero; studium confero, incumbo; etiam studeo, colo; apresurarse, aplicarse a; ocuparse activamente; con un part.: spoud£zw did£skwn me es-fuerzo por instruir; es forzarse , interesarse, tomar partido; atender debidamente, respetar; hablar con seriedad, tratar en serio un asunto; desear, anhelar, aspirar a; preparar con cuidado, seleccionar, escoger. 330c, 336e. VoF. 426.

spouda‹oj, -a, -on, serius, gravis; probus, probatus, praestans; in re studio dignus; diligente, celoso; ágil, rápido; activo; serio, grave; bueno, virtuoso, honrado, digno; precioso, caro, val ioso ; impor-tante, conveniente, útil. 333e. VoF. 426.

stasi£zw, in seditione sum; dissideo; sublevarse , rebelarse ; luchar, formar un partido; tener partidos o disensiones; pelearse, reñir, estar en desacuerdo. 351e, 352a (2). VoF. 214.

stereÒj, -£, -Òn, durus; firmus; solidus; in numero est cubicus; sól ido , duro, fuerte, macizo, robusto, vigoroso; firme, tieso, rígido; constante, tenaz, obstinado, terco; duro, cruel. 348e. VoF. 7.91.

stšromai, privatus vel orbatus sum; careo; amitto; estar pr ivado o despojado de, carecer de; estar necesitado. 353c, 353e. VoF. 4.142, 6.194.

stefanÒw (stefanî), corono, redimio; ceñir, rodear, circundar; coro-nar, recompensar; adornar. II. med. coronarse. III. pas. llevar corona; extenderse, desplegarse alrededor. R. 328c, 372b, 468b, 560e, 613c; Lg. 946b; Ly. 207a; Ion 530d, 541c; Smp. 212d. VoF. 4.143.

stratÒpedon, tÒ, castra; exercitus; et in univ. turba; campamento [m il i tar ] ; e j érc i to , escuadra. 334a, 351c, 351e. VoF. 431.

stršfw, verto; converto; torqueo et contorqueo; verso, ango; callida fle-xione eludere conor; tergiversor; volver, hacer volver, dirigir hacia, doblar; revolver , trastornar; volverse; volver la espalda; devolver; retorcer, trenzar; dislocar; hacer cambiar de parecer. II. med. ir y venir, volverse, alejarse; cesar, calmarse; asirse, detenerse, residir; preocu-parse, cuidarse, agitarse. Conjug. irreg.: stršfw, stršyw, œstreya,

Platón, Trasímaco_VF.indd 216 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 218: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

217

œstrofa, œstrammai, ™str£fhn, streptÒj. 330e. VoF. 432.sÚ, tu; tú, (de ti) tuyo, tu. VoF. ii.sugg…gnomai, una sum, congredior, convenio et audio; etiam consuesco

vel rem habeo; insum vel adsum; nacer con; estar con, tener re -lac ión con , vivir con, entretenerse con, tratar con ; ayudar, socorrer; ser discípulo o compañero de; mantener una conversación. 329c, 330c. VoF. 4.21, 6.42.

sugcwršw, concedo, cedo; permitto; assentior; ir, venir juntamente; acer-carse, reunirse en el mismo lugar; ser del mismo parecer, concertarse para; retirarse, ceder el sitio, la presidencia, el mando en jefe; conceder, consentir en, dejar hacer; estar de acuerdo , concordar ; condescender, ceder, transigir, someterse, acomodarse; ser indulgente con uno; aceptar . II. impers. sugcwre‹ importa, conviene, es posi-ble. 335e, 338a, 342c, 347d, 353e (2). VoF. 504.

sukofantšw , calumnior; ser sicofanta, calumniar , acusar falsa-mente; defraudar, hacer trampa , cometer exacción; engañar . R. 341a, 341b, 341c. VoF. N/A.

sukof£nthj , Ð, sycophanta; sicofanta, calumniador, acusador falso, delator; tramposo . R. 340d; Cri. 44e, 45a; Alc.2 142a. VoF. N/A.

sull»bdhn , in summa, in universum; adv. en suma ; en general, de golpe . R. 335d, 344b, 444b; Prt. 323e, 325c, 329c; Grg. 476d; Phd. 69b; Smp. 188d. VoF. N/A.

sumba…nw, convenio, i. q. consentio vel controversiam compono; eve-nire, usu venire; obtingere, accidere, fieri; succedo; reunir, juntar; reunirse, juntarse con, acercarse a; reconciliarse, entenderse, conve-nir en; armonizar; suceder , llegar, coincidir, corresponder con; resultar , sobrevenir; salir bien, tener buen éxito, lograr, triunfar; realizarse; aprovechar, ser muy útil para; ser, producirse. 329d, 334d, 334e, 339a, 339e. VoF. 62.

sumb£llw, coniicio, coniungo; committo; contraho; comparo; coniectura assequor; perspicio; affero; profero; confero, adiuvo; echar, llevar en abundancia; reunir, juntar; suministrar; cambiar [palabras], conversar con; adelantar dinero, prestar; trabar; contratar; lanzar a uno contra otro; comparar; interpretar, explicar; evaluar; encontrarse con, unirse, llegar a; venir a las manos. II. med. mezclar; reunir; contr ibu ir , prestar; ponerse de acuerdo con, convenir en; evaluar, interpretar, expli-car; conjeturar; encontrarse con, tener una entrevista con; poner junto a otra cosa; mezclarse, unirse, llegar a las manos. 331b. VoF. 64.

Platón, Trasímaco_VF.indd 217 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 219: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

218

sumbÒlaion , tÒ, pactum, plur. pacta et conventa; síntoma; con-trato , convenio; deuda, reconocimiento de una deuda; signo, marca, señal. R. 333a (2), 343d, 424d, 426e, 556b; Lg. 729e, 649e, 738a, 913, 958c; Plt. 294e, 305b; Sph. 225b. VoF. N/A.

summacšw , pugnando adiuvo et in univ. auxilior; ser al iado de guerra ; auxiliar, socorrer. R. 332e, 440c; Phlb. 14b; Mx. 245b. VoF. 3.52.

sumfšrw, confero, conduco, prosum (unde part. tÕ sumfšron est commo-dum); med. concurro, convenio; concino, consentio vel assentior; llevar, traer juntamente, reunir, recoger; sufrir, soportar, ayudar a sopor-tar; coincidir; contribuir; ser útil, aprovechar, ayudar (sumfšrwn útil, provechoso; tÕ sumfšron [sust.] utilidad, provecho, lo conve -n iente , conven ienc ia ; sumfšrei conv iene , ayuda, aprove-cha; sucede); adaptarse, ser aprop iado . II. pas. encontrarse, suceder, sobrevenir, acaecer, producirse; venir a las manos, combatir; acordar; reconciliarse; tratar, tener relaciones. 336d, 338c (3), 338d, 338e (2), 339a, 339b, 339c, 339d (2), 340a, 340b (4), 340c (2), 341a, 341b, 341d (3), 341e, 342a (2), 342b (3), 342c (2), 342d, 342e (3), 343c (2), 344a, 344c (2), 346b, 346e, 347d, 347e. VoF. 6.214.

sÚmfhmi, assentior, consentio, concedo; asent ir a, estar de acuerdo con; conceder , reconocer; prometer. 342d, 342e, 346c. VoF. 6.215.

sunaoršw , comitari; acompañar. R. 331a (Pi.). VoF. N/A.sÚne im i , convenio, congredior vel congregor; coalesco, copulor; [inf.

sune‹nai] estar, vivir con; estar unido a; tratar con, tener relaciones con, oír lecciones de; darse a, ser del partido de, seguir a; ser víc-tima de, estar con; existir con; asistir con sus consejos. R. 328a, 329a, 493d; Smp. 184e, 191a, 197d; Ti. 49c, 57b, 58a, 76a; Lg. 736c, 773a, 962c; Epin. 310e; Sph. 248a. VoF. 134.

sunšrcomai, coeo, convenio; congredior; ir junto o en compañía de; ir o venir juntos, reunirse ; con sentido hostil salir juntos [al campo contra los enemigos]; trabar [combate]; sunšrcomai e„j lÒgouj o abs. reunirse para hablar; conferenciar, concertarse; tener comercio carnal; de cosas unirse, juntarse. 329a. VoF. 156.

sun…hmi, intelligo, perspicio; cognosco, novi; dejar ir, lanzar; lanzar a uno contra otro; fijar la atención en, observar, escuchar; darse cuenta de, comprender, advertir, entender ; conocer . II. med. ponerse de acuerdo, entenderse. 347a, 347b. VoF. 210.

sÚnoida, conscium esse, una cum aliquo et de aliquo scire; etiam simpl.

Platón, Trasímaco_VF.indd 218 25/07/2013 03:45:35 p.m.

Page 220: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

219

scire; perf. con valor de pres. saber con otro, ser confidente o cómplice de, estar en el secreto de, ser testigo de; tener conc ienc ia de ; compart ir el conoc imiento de algo con algu ien . 328d, 331a. VoF. 131.

sunomologšw, convenio, concedo; consentio et assentior; convenir en, estar de acuerdo en; prometer; confesar, conceder, reconocer . 342d. VoF. 4.84, (6).

sustršfw, contorqueo; contraho, colligo; reunir en un haz, recoger, unir, agrupar, juntar; espesar, condensar; agazaparse . II. pas. api-ñarse; concentrarse; conspirar. R. 336b; Prt. 343e. VoF. N/A.

sfe‹j, sfša, pron. ellos, ellas, ello, aquellas cosas; el dat. sfin y el ac. sfe se usan tamb. para sing.: a él, a ella, a ellos , etc. 329b, 338e. VoF. ii.

sfÒdra, admodum, vehementer; adv. fuerte, duramente; precisamente; severamente; muy , enteramente. 328e, 330b, 331a. VoF. xv.

scedÒn, ferme, propemodum; etiam fere, quodammodo; adv. cerca; de cerca; cas i , poco más o menos; aproximadamente; un poco; quizás; en suma. 330b. VoF. 169.

scolÍ, vix; etiam fortius est vix aut ne vix quidem, i. q. nullo modo; tardía, lentamente; holgadamente, con tiempo; difícilmente, a lo sumo, menos aún . 354c. VoF. 169.

Swkr£thj, -ouj, Ð, Sócrates. VoF. N/A.sîma, -atoj, tÒ, corpus; totum; etiam materia; cuerpo ; cadáver; vida;

persona, hombre, individuo; esclavo; materia, objeto tangible; punto capital, fundamento; conjunto; parte del cuerpo, órgano. 328d, 332c, 338c, 341e (3), 342c, 342d. VoF. 437.

sîj , Ð, ¹, salvus; sano, sano y salvo; incólume, íntegro; seguro , cierto. R. 333c, 393e, 566b; Phd. 87b, 87c, 106a, 106e; Ti. 82b; Criti. 111c. VoF. 4.149.

swthr…a, ¹, conservatio; incolumitas; salus; custodia, carcer; salvación, preservación, conservación, liberación; medio de salvación; vuelta feliz; segur idad , bienestar, felicidad. 346a. VoF. 436.

swfronšw, sanae mentis sum; sapio; temperans sum; ser inteligente, sen-sato, prudente, discreto; ser sobrio, sencillo, modesto, casto, respetu-oso; estar en estado normal . 331c, 332a. VoF. 491.

sèfrwn, Ð, ¹, sobrius, prudens; temperans et moderatus; cuerdo , pru-dente, inteligente, sensato; moderado, templado; casto, sobrio, frugal; modesto, sencillo, obediente. 331e, 332a. VoF. 491.

Platón, Trasímaco_VF.indd 219 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 221: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

220

t£ttw, statuo, constituo, praescribo; instruo, pono, ordino; impono, iubeo; med. constituo, pono; ordenar, poner; colocar en orden de batalla, formar; asignar un puesto, nombrar, establecer, tomar por; fijar, determinar, encargar, ordenar, mandar; imponer. II. med. colocarse, formarse; colocar sus tropas, barcos, etc.; comprometerse a, consentir en, decidir; convenir en; acceder a pagar; fijar. III. pas. ser puesto, formado, colocado, encargado; estar formado, ordenado ; servir, prestar servicio. 345d, 346d. VoF. 439.

taÙtÒ et taÙtÒn, = tÕ aÙtÒ, tÕ aÙtÒn. Vid. aÙtÒj. 329a, 339a, 340d.te, enclít. y; te... te, te... ka… ya... ya, por una parte... por otra o se tra-

duce solamente la segunda, y; oÜte... te por un lado, pero por otro, ½... te o... o; se une al relat., a partículas, conj. y adv. [Ôj te, g¦r te, ka… te, ¢ll£ te]. VoF. xviii.

tšle ioj , Ð, ¹, perfectus; summus; adultus; terminado, acabado , rea-lizado; completo , cumplido, irrevocable; perfecto , sin mancha, eminente; grave; maduro, crecido, hecho; definitivo; último. II. sust. n. banquete real. R. 341d, 344a, 348b (2), 351b, 546b; Lg. 730d; Hp.Ma. 281b; Phd. 110a; Lg. 643d, 834c, 929c; Prm. 157e; Sph. 259e. VoF. 445.

teleut£w, finio, ad finem vel exitum perduco; intrans. finem habeo, ad finem vergo, desino; exsisto, evado, pervenio; aliquo specto; morte afficior; terminar, acabar, concluir; realizar, cumplir, conceder; morir ; cesar. II. part. teleutîn, -îsa, -în al f in . 330d, 338a, 342d. VoF. 445.

telšwj, perfecte; plane; al fin; enteramente, en absoluto; perfectamente, completamente . R. 348d, 351b, 352c, 352d, 520b; Prt. 342e; Phdr. 272a; Tht. 182c; Plt. 267c; Phlb. 26a; Lg. 896b. VoF. 445.

tetr£kij, quater; adv. cuatro veces . 337b. VoF. N/A. tšttarej, oƒ, aƒ, quatuor; adj. num. card. cuatro . 337b. VoF. vi.tšcnh, ¹, ars; peritia; cognitio; etiam ratio; fraus, dolus; arte ; arte

bella, ciencia, saber; of ic io , industria, profesión; hab il idad , astucia, maquinación, intriga; medio, expediente, modo, manera; obra de arte; técn ica . 332c, 332d, 341d (3), 341e (2), 342a (5), 342b (2), 342c (3), 346a, 346c (2), 346d (2), 346e, 347a (2). VoF. 448.

tšwj, adhuc; aliquamdiu; adv. y conj. hasta que, todo el tiempo que, entretanto, mientras; hasta este momento; durante este tiempo. Antes . 330e. VoF. 1.22.

tÍde, adv. aquí ; así; por tanto, por lo cual. 351a. VoF. xiv.

Platón, Trasímaco_VF.indd 220 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 222: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

221

t…qhmi, pono, colloco; propono; appono et compono; etiam repono, refero; statuo, constituo, instituo; sumo, accipio, existimo; poner , colocar ; levantar, erigir, dedicar; depositar; deponer, quitarse; asignar, atr ibu ir ; servir; doblar; enterrar; fijar, determinar , establecer ; instituir; dar; trabar [combate], celebrar [juegos]; con-vocar; enterrar; pagar; con dos acs. poner a uno en tal estado, hacer de uno tal cosa, cambiarlo en; con un adv. arreglar, disponer; admitir, aceptar, suponer; cons iderar como ; contar, est imar ; repre-sentar; excitar, causar, producir; sugerir, inspirar. Conjug. irreg.: t…qhmi, q»sw, œqhka, tšqhka, ke‹mai, ™tšqhn, qetÒj. 331a, 331b, 334e (2), 338e (2), 339c (4), 340a, 340b (3), 341a, 348e (3), 349a, 352d, 352e, 353a (2), 353d. VoF. 451.

tim», ¹, honos, dignitas; etiam honos quo aliquem afficimus, cultus, ve-neratio; etiam munus; praemium; census; tasación, valuación; precio, valor; pago, producto de una venta, suma; indemnización, compen-sación, satisfacción; estima, veneración, culto; honor , conside-ración, recompensa, regalo, distinción, prerrogativa, glor ia ; digni-dad, puesto de honor, cargo, función; autoridad, magistratura; pena, castigo, venganza. 347a, 347b (2). VoF. 453.

t…mioj, -a, -on, honoratus et honorandus, (etiam quod honori est); praestans; costoso, precioso, caro, prec iado ; honroso; honrado, noble, que goza de honores, val ioso . 336e. VoF. N/A.

t…j, t…, quis; pron. indef.: alguno, alguna, algo; un tal, un fulano; a veces no se traduce o se traduce por uno, una especie de; uno cualquiera, uno y otro, éste y aquél; cada uno. VoF. iv.

t …tqh , ¹, nutrix; nodriza . R. 343a, 373c, 460d. VoF. N/A.to…, adv. enclít. ciertamente, en verdad. VoF. xix.to…nun, igitur; iam; adv. ciertamente, en efecto; pues , así pues, pues bien;

además; por tanto . 327c, 339e, 347b, 348a, 350e. VoF. xix.toioàtoj, toiaÚth, toioàton, (toioutoj…, toiauth…, toioàton…), talis,

huiusmodi vel eiusmodi; hic; pron. correlativo tal, de tal clase, de tal valor; ™n tù toiùde o toioÚtJ en tales circunstancias. II. adv. to‹on y toiaàta de tal manera, tan, de tal modo. VoF. iv.

to icwrÚcoj , Ð, parietum perfossor; horadador de paredes , ladrón. R. 344b; Lg. 831e. VoF. N/A.

tolm£w, audeo, sustineo; etiam non vereor vel non dubito; conor et volo; nonunquam etiam possum; tener valor o paciencia; soportar, resig-narse, tener audacia, osar, atreverse . 349a. VoF. 438.

Platón, Trasímaco_VF.indd 221 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 223: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

222

tÒsoj, -h, -on y tosÒsde, tos»de, tosÒnde ytosoàtoj, tosaÚth, tosoàto(n) ytosoutos…, tosauth…, tosoàto(n)…, tantus; tam multus et longus; etiam

hic; adj. correlativos: tal, tanto, tan grande, tan fuerte, tan pequeño, tan débil; pl. tantos, tan pocos. VoF. iv.

tÒte, tum et tunc (oppos. nunc); ante, antea; modo... modo... vel alias... alias...; adv. entonces, antes, en otro t i empo ; en este caso, luego. VoF. xiii.

tracÚj, -e‹a, -Ú, asper; horridus; áspero , escabroso; desigual, agi-tado; agrio, duro, cruel, salvaje. 328e. VoF. 458.

tre‹j, tr…a, tres, tria; adj. num. card. tres . 337b. VoF. vi.tršcw , curro; correr, apresurarse; atravesar corriendo. Conjug. irreg.:

tršcw, dramoàmai, -Í, œdramon, dedr£mhka. R. 327b, 536d; Sph. 262b, Grg. 468a, La. 192a. VoF. 461.

tr…j, ter; adv. tres veces . 337b. VoF. N/A.trÒpoj, -ou, Ð, modus, ratio; mos, ritus; mores, indoles, ingenium vel

animus; dirección; act i tud ; manera, modo, calidad, particularidad, modo de ser o estar, forma ; modo musical; modo de expresarse, estilo; modo de pensar y obrar, costumbre, carácter, sentimientos. 327a, 329d, 329e, 352d. VoF. 459.

tugc£nw, attingere et contingere; alcanzar el propósito; alcanzar, herir; encontrar por casualidad; tener suerte, ser feliz, triunfar; procurar, alcanzar, comprender; obtener; recibir, sufrir; encontrar; encontrarse, estar casualmente; tocar en suerte; producirse, verificarse, ocurrir, suceder, resultar ; acompañado de un participio se traduce pre-cisa, casualmente, por ventura y el part. en el tiempo en que esté tÚgcanw; ac. abs. tucÒn quizá, puede ser. Conjug. irreg.: tugc£nw, teÚxomai, œtucon, tetÚchka. 328c, 332b, 333e, 337b, 340e, 344c, 351a, 354c. VoF. 465.

turanneÚw, dominor, tyrannidem exerceo; pro tyranno me gero; ser soberano absoluto, tirano; conducirse como un déspota; gobernar con despotismo. II. pas. ser gobernado despót icamente . 338d. VoF. 463.

turannikÒj, -», -Òn, tyrannicus, tyrannis; de soberanos; despótico, t irán ico ; imperioso; real; partidario del despotismo. II. sust. n. comportamiento propio de un tirano. 338e. VoF. 5.87.

turann…j, ¹, tyrannis; poder absoluto, soberanía, realeza; despotismo, t iran ía ; reina, princesa; tirano. 338e, 344a. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 222 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 224: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

223

tuflÒthj , ¹, caecitas; ceguera , ceguedad. R. 353c; Alc.1 126b; Tht. 199d. VoF. N/A.

Øg ia …nw , sanus sum, bene valeo; estar sano, fuerte, tener buena salud; recobrar la salud, sanar , restablecerse; tener sano el espíritu. R. 346b, 476e; Grg. 449e, 451e, 467c, 495e, 505a; Ly. 205a, 217a; Alc.1 107c; Smp. 200c; Phlb. 29d; Alc.2 138c; Lg. 930c; Tht. 166e, 190c; Hp.Ma. 301a. VoF. 467.

Øg…eia, ¹, valetudo (prospera); buena salud . 332d, 346a, 346d. VoF. 5.88.

Øgi»j, Ð, ¹, sanus; integer, incolumis vel salvus; probus, sincerus; verus; sano, en buena salud; intacto, íntegro, sano y salvo; sano de espíritu, robusto, fuerte; inteligente, sensato; de buen carácter; razonable; ver-dadero, honroso, bueno, saludable , puro. II. sust. tÕ ØgieinÒn la salud. 346b. VoF. 5.88, 12.190.

Øgra…nw , madefacio, neutr. liquidus sum; mojar, humedecer . R. 335d; Ti. 51b, 52d, 86d, 88d. VoF. 7.106.

Ûqloj , Ð, nugae; charla vacía, insubstancial; tr iv ial idad ; habla-duría; tonter ía . R. 336d; Tht. 176b; Ly. 221c. VoF. N/A.

Ømnšw, cantu celebro; celebro, praedico; decanto, in ore habeo; recito; profero; etiam crepo; increpare; cantar himnos; cantar, alabar, cel-ebrar; deplorar ; ponderar, tener siempre en boca. 329b. VoF. 6.211, 11.187.

Øp£rcw, incipio, prior iniuriam infero; intrans. prius vel ante omnia esse, subesse (quasi fundamenti loco), praesto, paratum vel constitutum esse, per se esse, et in univ. esse, inesse, etiam fieri, evenire, obtin-gere; med. principium pono; empezar, tomar la iniciativa; simplte. ser, darse, existir, haber ; con part. tocarle a uno , caerle en suerte, ocurrirle; de pers. estar con uno, estar a su lado, ser adicto; pertenecer; impers. Øp£rcei ocurre , el hecho es; es dado, es posible. 343e (2), 347a. VoF. 51.

Øpe…kw, cedo; locum do; succumbo; etiam obtempero; retroceder, reti-rarse; ceder, obedecer; permitir, condescender con , conceder; ser blando. 336e. VoF. (6).

Øphretšw, ministro, servio, officia praesto; etiam aliquid exsequor, administro vel procuro; obsequor, obtempero; servir como remero o marinero; serv ir , ayudar ; prestar servicio; estar a las órdenes de; obedecer, hacer, ejecutar. 343c (2), 343e. VoF. 183.

Ûpnoj, Ð, somnus; sueño ; somnolencia. 330e. VoF. 472.

Platón, Trasímaco_VF.indd 223 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 225: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

224

ØpÒ, I. cum gen. sub; cum verbo pass. iunctum est a; per, a, e; propter, ob; prae vel per; II. cum dat. est sub; etiam infra; III. cum accus. est sub et infra; etiam iuxta; prp. de gen.: debajo de; al pie de; por, por obra de, por la acción; por causa de; bajo la dirección de, con acom-pañamiento de, al son de, a la luz de, en medio de, entre, bajo, en. II. De dat.: bajo, debajo de; al pie de; bajo el poder o la autoridad de; a consecuencia de, a manos de. III. De ac.: bajo; al pie de; ante; cerca de; durante, en la época de; con acompañamiento de; bajo el poder de, bajo la protección de. VoF. xi.

ØpÒdhma , tÒ, calceus; calzado , zapato, sandalia. R. 333a, 372a; Alc.1 128a, 128b, 128e; Phd. 64d; Tht. 146d; Lg. 942e; Grg. 490d; Chrm. 161e; Men. 91d; Hp.Ma. 294a. VoF. 12.42.

Øpokatakl…nomai , cedo; ceder, someterse , conceder ; con-descender . R. 336c, 336e. VoF. N/A.

Øpolamb£nw, sustento (casurum); suscipio, repono; sententiam sub voce subiicio, accipio, intelligo; arbitror, existimo, statuo; sumo vel pono; coger por abajo; llevar a hombros; tomar , recibir, acoger, recoger; tratar como a un huésped; cuidar, sostener, proteger; aprobar; suceder, sobrevenir; suceder, seguir; responder, hablar después de otro; inte -rrump ir , repl icar ; objetar; sorprender, atacar de improviso; detener, atajar; apoderarse de, tomar secretamente; creer, sospechar; entender , comprender; suponer; seducir, separar de la causa o partido a que pertenecen. 331d, 338d, 340a, 340e, 349a. VoF. 263.

Øpolog …zomai , rationem habeo vel duco, reputo; tener, tomarse en cuenta , considerar. R. 341d; Phdr. 231b; Ap. 28b; Cri. 48d; Phlb. 28d; Grg. 480c; Lg. 702c; Plt. 293c. VoF. N/A.

Øpomšnw, sustineo, perfero vel fero; suscipio; maneo; etiam patior, admitto; quedarse atrás, quedarse ; aguardar; vivir, morar; quedar con vida; aguardar a p i e f i rme , sostener el ataque; soportar, sufrir, aguantar; aceptar; tomar sobre sí, encargarse de, emprender; osar; atreverse a, oponerse a, resistir. 344d. VoF. 293.

Øpot…qhmi, suppono, subiicio; pono; med. pono, sumo; statuo; propono; etiam est admoneo vel moneo; poner, colocar debajo de; poner, colocar abajo; poner como base; suger ir , hacer concebir; ofrecer; exponerse, arriesgar, aventurar; dar en prenda. II. med. poner como fundamento, como principio; suponer, admitir; proponerse; proponer, sugerir, inspirar, aconsejar; enseñar, instruir; tomar en prenda; poner a los pies de uno. 346b. VoF. 451.

Platón, Trasímaco_VF.indd 224 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 226: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

225

Øpotršmw, paululum tremo; temblar un poco ; temer, retroceder de miedo ante. R. 336e. VoF. N/A.

Øpoy…a , ¹, suspicio, dubitatio; sospecha ; envidia; vigilancia envi-diosa, acecho. R. 330e; Ly. 218c; Sph. 268a; Lg. 887e; Alc.1 121c; Mx. 247e; Phd. 84c. VoF. 3.67.

Ûsteroj, -a, -on, posterus, posterior; etiam inferior vel cedens, minor natu; reliquus; pro adverb. positum valet post et pone; últ imo , pos-terior, siguiente; que viene o sucede después; que llega demasiado tarde, tardío; más joven; inferior, menos importante. II. adv. Ûsteron, detrás, después, más tarde . 327c, 345c, 352d, 354b. VoF. 473.

fa…nw, in lucem edo; dar luz, alumbrar; hacer brillar, encender; hacer ver, hacer visible; mostrar, indicar, señalar, designar; manifestar , demostrar; dar a conocer, declarar, explicar; anunciar, predecir, pre-sagiar; revelar , descubrir, denunciar; hacer oír o sonar; entonar. II. med. y pas. brillar, lucir, fulgir, resplandecer; mostrarse , hacer visible, dejarse ver, aparecer; aparentar ser, aparecer claramente, ser claro, ser ev idente ; parecer ser , parecerse, semejar. Conjug. irreg.: fa…nw, fanî (-e‹j etc.), œfhna, pšfagka, pšfasmai, ™f£nqhn, ¥fantoj. 327a, 328e, 329a, 332c, 333c, 333d, 334c, 334d, 335d, 335e, 336a, 336e, 337c (2), 342b, 342c, 346d, 347c, 350b, 351a, 351e, 352b, 352d, 353e. VoF. 475.

fanerÒj, -£, -Òn, conspicuus; dilucidus, prospicuus; manifestus, aper-tus; visible, que está o aparece a la vista, claro, patente, declarado, notorio, manifiesto, ev idente ; conspicuo, ilustre, distinguido, afa-mado, célebre; ab i erto , sin obstáculos. 338a, 345b. VoF. 475.

fanerîj , palam, manifesto, aperte; adv. visiblemente, de manifiesto; clara, evidentemente; ab i ertamente , sin obstáculos. R. 345b, 347b, 548b; Smp. 182d; Ti. 41a; Lg. 838b, 922d; Hp.Ma. 304d; Ep. xiii. 363b. VoF. 475.

f£rmakon, tÒ, medicamentum; in univ., ut Lat. medicina, est remedium et subsidium; venenum, color, pigmentum; remedio , medicamento, droga medicinal [brebaje, polvos, ungüento]; droga venenosa, veneno; droga o brebaje mágico, bebedizo, filtro; operación mágica, encan-tamiento; fig. medio o recurso secreto; droga tintórea, tintura, afeite. 332c. VoF. 476.

faàloj, -h, -on, malus; pro nihilo putandus, vilis; mediocris; levis, facilis; malo, de mala o baja calidad; maligno, malvado, perverso; defectuoso; inhábil, inepto, incapaz; mediano, vulgar, ordinario; bajo,

Platón, Trasímaco_VF.indd 225 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 227: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

226

vil, de clase infer ior ; ins ign i f icante , sin importancia, baladí; ligero, despreocupado, frívolo; descuidado, negligente, flojo, holgazán; cobarde; simple, sencillo, modesto. 337e. VoF. 478.

fšrw, fero, porto; perfero, tolero; sustineo; edo, produco; accipio, conse-quor; affero, apporto; aufero, arripio; refero, persolvo, pendo; specto, pertineo, convenio; conduco; llevar ; llevar encima; transportar, llevar de un lado a otro; llevar consigo, llevar teniendo, ir llevando; llevar en sí; sobrellevar, soportar , tolerar, sufrir, aguantar; llevar por delante, impulsar, mover; llevarse violentamente, arrastrar consigo; llevar hacia, conducir, ir a dar o a parar, llevar una dirección, dirigirse, tender, extenderse; fig. conducir, tender; dirigir, refer ir ; remitir, transmitir, enviar; aportar, ofrecer; aportar lo debido, satisfacer, pagar; otorgar, conceder; traer consigo, acarrear, producir, causar, procurar; traer como consecuencia, exigir, demandar, requeririr; apoderarse y llevarse, arrebatar; robar, saquear, devastar; reportar, alcanzar, obtener, conseguir, lograr; llevar por todas partes, propagar; producir, criar, dar. II. part. intr. conducente al fin; presuroso, solícito, obsequioso; procedente. III. imp. ea, vamos, adelante, veamos. IV. med. llevar para sí, llevarse; llevar sobre sí, llevar consigo; reportar, recabar, obtener, alcanzar, ganar, lograr para sí, recibir. V. pas. ser llevado violentamente, arrojado, precipitado o arrastrado; lanzarse, arrojarse, abalanzarse; precipitarse, caer; ser llevado abajo o hecho bajar, decaer; ser traído y llevado en lenguas, ser objeto de conversación; proceder, marchar, ir en un sentido. 329e, 330a, 345b, 348c. VoF. 480.

fhm…, dico, aio, affirmo, cum neg. nego; nomino; profiteor; narro; dar a conocer o manifestar el pensamiento, expresarse, hablar, decir; pensar, opinar, creer; prometer, amenazar, conminar, jactarse; decir que sí, afirmar, declarar; confesar, reconocer, admitir, convenir en. II. med. decir, pensar, creer, figurarse. Conjug. irreg.: fhm…, ™rî (o lšxw), e„pwn (o œfhn), e‡rhka, e‡rhmai, ™rr»qhn, ·htÒj. VoF. 477.

fqšggomai, dico, vocem mitto, loquor; pronuntio; significo; profero; sono; clamo; eiulo; nomino, appello; emitir un sonido, esp. una voz, hablar; hablar alto, dar gr i tos ; pronunciar, articular, decir; relinchar, chillar, graznar, cantar, piar, etc.; sonar, hacerse oír o producirse [un sonido o un ruido]; dar nombre, denominar, llamar. 336b. VoF. 483.

fqonšw, invideo et (propter invidiam) recuso, denego; ver con malos o jos , aborrecer, tener envidia o celos, envidiar; rehusar por envidia, no conceder, denegar. II. pas. ser envidiado, resultar odioso, ser abo-

Platón, Trasímaco_VF.indd 226 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 228: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

227

rrecido. 338a. VoF. 486.fil£rguroj , Ð, ¹, pecuniae cupidus; aficionado, apegado al dinero,

avaro, codicioso; amante del d inero [ plata ] . II. sust. n. amor o apego al dinero, codicia, avaricia. R. 347b; Grg. 515e. VoF. N/A.

filšw, diligo; concupisco; amo; amar con afecto de amistad, querer como amigo ; amar, querer con amor puro; tratar como amigo, atender, cuidar, asistir, obsequiar, agasajar, dar muestras de amor o afecto; esp. besar; amar sexualmente o con amor carnal; ver con gusto, acoger con placer, recibir bien; aceptar, aprobar; buscar o procurar con afán, perseguir, apetecer, ansiar, anhelar, ambicionar; compla-cerse o tener gusto en, gustar de, soler, acostumbrar. II. impers. filšei es costumbre, se suele, generalmente, de ordinario. III. med. besarse mutuamente. 334c. VoF. 487.

fil…a, ¹, amicitia; cupiditas; amistad , benevolencia, afecto, amor; afición, afán, deseo, ansia. 351d. VoF. 487.

filoneikšw, ambitiose contendo et simpl. contendo; contente dico; ser aficionado a disputar, gustar de altercar, ser pendenciero; porfiar, disputar ; rivalizar, contender. 338a. VoF. 6.149.

f…loj, -h, -on, amicus; carus; etiam cupidus; neutr. amicum; commodum, placet; amado, quer ido , estimado; grato, acepto, agradable ; amigo , bienquisto; amante; aliado; propio de uno; que gusta, afi-cionado, amante; benévolo, bondadoso. 328d, 331c, 332a (2), 332b, 332d, 332e. 333e, 334b (2), 334c (2), 334e (4), 335a (4), 335c, 335d, 335e, 336a, 336e, 346e, 352a, 352b. VoF. 487.

filot imšomai , ambitiose appeto et in univ. aliquid facio, contendo al.; etiam glorior; desear o pretender honores, tener ambición; poner toda su ambición o su honra, trabajar con empeño, afanarse; tener a honor, aspirar al honor de; vanagloriarse; ufanarse ; tomar a punto de honra, picarse de honor, resentirse. R. 336c, 553d; Phdr. 232a, 234a; Alc.2 146a; Smp. 178e; Ep. vii. 338e; La. 182b. VoF. 6.203.

filÒtimoj, Ð, ¹, honoris cupidus, ambitiosus; amante de la glor ia , la honra o los honores; lleno de emulación; ambicioso; ávido. II. sust. n. amor de la gloria o la honra; ambición. 347b (2). VoF. N/A.

fluaršw , nugor, nugas ago, dico quae vana et falsa sunt; decir tonterías, hablar a tontas y a locas; dec ir id ioteces ; tildar, motejar, deni-grar. R. 337b; Euthd. 295c; Smp. 180a; Erx. 397d; Grg. 489b; Ap. 19c; Cra. 426b. VoF. N/A.

Platón, Trasímaco_VF.indd 227 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 229: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

228

fluar…a, ¹, nugae, vanitas; etiam res nihili; charlatanería, lenguaje frívolo; bagatela, vaciedad, fruslería, frivolidad, nonada; ins ign i f i -canc ia . 336b. VoF. 6.218.

fobšw, terreo, territo; med. in timore sum, timeo, reformido; etiam vereor, dubito; hacer huir, poner en fuga, ahuyentar, espantar; arredar, asustar, aterrar, amedrentar, atemorizar; infundir miedo o temor. II. med. y pas. arredarse, ser arredrado, espantado o puesto en fuga por miedo, huir amedrentado, huir; estar amedrentado, horrorizarse, atemorizarse; tener m iedo , temer , recelar; llenarse de m iedo . 336d, 344c. VoF. 3.83.

foit£w, ito, ventito; etiam simpl. eo et venio; ir y ven ir con fre -cuenc ia o continuamente; andar de un lado a otro; ir frecuentemente o con asiduidad; ir y venir, marchar y volver; venir periódicamente; llegar con regularidad o a su tiempo; ir a la escuela. 328d. VoF. 489.

frÒnimoj, Ð, ¹, intelligens; prudens; sensato, prudente , razonable, cuerdo, juicioso, consciente; discreto, sagaz; intel igente ; fig. de los animales inteligente, listo. 348d, 349d (2), 349e (3). VoF. 491.

front…zw, cogito, meditor; rationem habeo; curo; pensar, reflexionar, meditar, considerar, recapacitar; pensar en, preocuparse, inquietarse, ocuparse o cuidar de, interesarse o velar por, atender a; tramar, maquinar, urdir. 344e. VoF. 491.

front …j , ¹, cogitatio; sollicitudo; cuidado, interés, inquietud, preo-cupac ión , desvelo; motivo de preocupación, objeto de meditación. R. 330d; Phd. 101e; Ax. 367a; Thg. 127c. VoF. 11.194.

fÚlax, Ð y ¹, custos, conservator; guardia, guarda, vigilante, centinela, guardián , custodio; guardia personal o de corps. 334a (2). VoF. 492.

ful£ttw, custodio; conservo, servo, reservo; teneo, tueor; observo, curo; caveo, evitare vel avertere studeo; declino; guardar , custodiar, estar de guardia o centinela, v ig i lar ; guardarse, precaverse; estar en guardia o con cuidado, atender, poner atención a, observar; tener cuidado de, custodiar, proteger; aguardar, acechar, espiar; retener, reservar; conservar, mantener, abrigar; observar, cumplir, practicar. II. med. guardar, hacer guardia, estar de guardia; estar en guardia, estar prevenido, tener precaución; guardarse de, esquivar, rehuir, procurar, evitar, procurar huir, abstenerse; cuidarse, tener cuidado, tomar precau-ciones, estar alerta o con cautela; precaver. Conjug. irreg.: ful£ttw, ful£xw, ™fÚlaxa, pefÚlaca (post. pefÚlaka), pefÚlagmai, ™ful£cqhn, fulaktšon. 333d (2), 333e (2), 334a, 345c. VoF. 492.

Platón, Trasímaco_VF.indd 228 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 230: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

229

fÚw, gigno, edo, procreo; neutr. et pass. nascor, exsisto, vigeo; perf. natus sum, natura sum vel comparatus sum, is sum qui, me habeo, soleo, et in univ. sum; hacer nacer, criar, engendrar, procrear; producir natu-ralmente, echar; abs. procrear, dar prole. II. intr. y med. nacer, brotar, crecer; cogerse de; corresponder, tocar en suerte; ser naturalmente o por nacimiento; ser por naturaleza propenso o inclinado a; caracter izarse . 341d, 347d, 352a. VoF. 493.

fèr , Ð, fur; ladrón , ratero. R. 334a; Lg. 874b. VoF. N/A.ca…rw, gaudeo, laetor, delector; etiam mihi lubet vel lubenter aliquid

facio, amo; alegrarse , regocijarse, estar gozoso, contento o sa-tisfecho; complacerse, gozarse en, gustar de ; desear bien o salud como saludo o despedida. II. part. ca…rwn contento, alegre, impune. 328d. VoF. 496.

cal£w, laxo, relaxo, remitto; intrans., ut Lat. remitto, est i. q. laxor, cesso; relajar, aflo jar , soltar; echar a un lado, retirar, descorrer; dejar ir, echar, lanzar; dejar o hacer bajar, abajar, descolgar; aflojarse, relajarse, abrirse; calmarse, sosegarse, aquietarse; ceder. II. pas. rela-jarse, aflojarse; estar relajado, enervado, flojo o debilitado. R. 329c; Ti. 66c, 81c; Phd. 98d; Sph. 242e; Men. 86e; Prt. 338a; Smp. 210b; Lg. 653c; Phd. 86c, 94c. VoF. N/A.

calepa…nw, succenseo, irascor, indignor; ser duro, rudo, áspero, v iolento , molesto; ser agrio, severo, rígido, reacio, hostil; estar mal dispuesto, enojado, irritado; estar descontento, disgustado. II. pas. ser tratado con dureza , cólera o severidad, ser odiado; encolerizarse, irritarse. 337a. VoF. 4.168, 6.221.

calepÒj, -», -Òn, gravis, acerbus, severus; etiam ferox vel immitis (etiam periculosus); molestus; adversus; difficilis; arduo, dif íc i l , áspero, incómodo, duro, pesado, molesto, penoso; rígido, adusto, severo , intransigente, inaccesible, inabordable; amargo, acerbo; insano; con-trario, adverso, enemigo, malévolo; cruel, fiero. 328e, 329d, 330c, 336e. VoF. 494.

calepîj, aspere, acerbe; graviter; aegre, difficulter; etiam moleste et misere; adv. difícilmente, penosamente , a duras penas, apenas; de mala gana, a disgusto. 330a. VoF. 494.

car… entwj , venuste; lepide; scite; graciosa, amable, grata, agradable-mente; de bonita manera, de buen gusto, de buen tono, elegante-mente . R. 331a, 426a; Prt. 344b; Phd. 80c, 87a; Plt. 300b; Ep. xiii. 360c. VoF. 6.223.

Platón, Trasímaco_VF.indd 229 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 231: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

230

car…zomai, gratificor; gratum alicui facio; obsequor (etiam in amore); indulgeo, me dedo; ser agradable o querido, agradar, dar gusto, conceder una gracia, hacer un favor o servicio; hacerse grato, captar favor; hacer gracia de, otorgar graciosamente, dar libre o ge-nerosamente; conceder perdón, perdonar; condescender con, com-placer o dar gusto , entregarse a, dejarse dominar por. II. part. kecarismšnoj, -h, -on, grato, agradable, aceptable, bienvenido; agradecido. 338a, 351c (2). VoF. 496.

c£rij, ¹, gratia: venustas; suavitas, voluptas; favor; gracia, atractivo, encanto, belleza, hermosura, donaire, garbo, elegancia; goce, placer, gusto, satisfacción, contento, deleite; benevolencia, bondad, libe-ralidad, generosidad, indulgencia; muestra de benevolencia, favor, merced, beneficio, utilidad, servicio; agradec imiento , gratitud, reconocimiento; gracia, don supremo divino, bienaventuranza; mérito; amabilidad; influencia; condescendencia, aquiescencia; salario, grati-ficación, remuneración, recompensa. II. adv. c£rin en favor de, gra-cias a, a causa de. 338b (2). VoF. 496.

Carm£ntidhj, -ouj, Ð, Carmántides. 328b. VoF. N/A.ce…rwn, Ð, ¹, peior, deterior, vilior, inferior (cedens); etiam gravior; comp.

de cšrhj peor , más malo; de raza o clase inferior, más debil; más duro, más severo; malo, malvado; menos hábil, menos capaz, inferior. II. adv. ce‹rwn peor; menos. 335b (3), 335c, 344e . VoF. 499.

cqšj , heri; adv. ayer; el día anterior; recientemente. R. 327a; Smp. 174a; Ti. 17a; Euthd. 271a; Mx. 236a; Sph. init; Ti. 26e; Grg. 470d; Lg. 677d. VoF. 6.225.

cord», ¹, chorda; cuerda de tripa o intestino, cuerda de un instru-mento mus ical . 349e. VoF. N/A.

cr£omai, act. mutuum do; med. mutuum accipio; utor, adhibeo; etiam habeo (etiam experior) vel exerceo; tracto vel accipio aliquem; in re pos., accipio aliquid; etiam facio; tener necesidad, echar de menos, necesitar, estar necesitado o falto, desear; ut i l izar , usar , hacer uso , servirse de, disponer de, hacer de; tratar, tener trato, relación; considerar, reputar, tener por, tratar como; valerse de, emplear; entregarse o abandonarse a, dejarse llevar por, ser juguete de; experi-mentar, sufrir, pasar; poseer, disfrutar de, gozar; frecuentar, cultivar, dedicarse, ocuparse en. II. pas. ser usado o utilizado. 333b, 333c (2), 333d (3). VoF. 501.

cre…a, ¹, indigentia; necessitas; usus et utendi ratio; utilitas; uso ,

Platón, Trasímaco_VF.indd 230 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 232: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

231

empleo, utilización; encargo, empleo, cargo, servicio, función; trato, relaciones; provecho, ventaja, ut i l idad ; necesidad, defecto, falta; indigencia, pobreza; petición, instancia, demanda, exigencia; asunto, negocio. 330c, 331b, 333a. VoF. 501.

cr», oportet; par est, convenit; impers. es necesar io , es menester , es conveniente, es preciso, se debe , hay que, hay obligación de; ser oportuno ; estar determinado por el destino, ser fatal. 327c, 328e, 331c, 331d, 343a, 343d. VoF. 501.

crÁma, tÒ, pl. opes; pecunia; res; objeto, cosa, artículo de necesidad; materia de ocupación o trabajo, quehacer, negocio, empresa, asunto; hecho, suceso, acontecimiento, caso, ocurrencia, incidente; ejemplar, pieza, individuo; cantidad, cuantía, número, muchedumbre, abun-dancia. II. pl. cr»mata haber, bienes, riqueza, propiedad, fortuna, hacienda; mercancías, géneros; fondos, erario, capital, tesoro; po-ses iones ; dinero (kre…sswn crhm£twn incorruptible; pollîn crhm£twn poie‹n hacer por mucho dinero); y así deuda, multa, dádiva, etc.; tamb. fuerza, medios, recursos. 330c, 331a, 331b, 338b, 344b, 347b. VoF. 501.

crhmat…zomai, quaestui deditus sum, marcaturam facio; negociar para sí, gestionar o tratar sus asuntos; hacer negoc io , comerciar, trafi-car, lucrarse, enriquecerse. II. pas. ser informado, recibir un aviso divino o revelación; ser anunciado, vaticinado. R. 330c, 550e, 551e, 556b; Lg. 741e, 744e, 949e; Euthd. 304c; Grg. 225e, 452e, 467d; Sph. 225e. VoF. 6.227.

crhmat ist»j , Ð, quaestus faciendi studiosus et peritus; hombre de negoc ios , tratante, comerc iante . R. 330b, 341c, 342d, 345d, 434a, 555a, 555e, 583a; Grg. 452a; Alc.1 131c. VoF. N/A.

cr»simoj, -h, -on [o -oj, -on], utilis; accommodatus, idoneus; út i l , provechoso, ventajoso; idóneo, bueno, cabal, de buena calidad; uti-lizado, frecuentado. II. sust. n. ut i l idad , ventaja; m. pl. buenos ciudadanos. 331b, 332e, 333a (2), 333b (2), 333c (2), 333d (3), 333e. VoF. 501.

crÁs ij , ¹, usus; uso, empleo, utilización, práct ica , ejercicio; utili-dad. II. pl. relaciones. R. 333d; Men. 88a; Erx. 394d; Lg. 670a, 819c, 843a; Def. 412d; Mx. 238b; Clit. 407e. VoF. N/A.

crhstÒj, -», -Òn, utilis; bonus, rectus et verus (etiam saluber); probus (etiam iron.); adj. vbal. de cr£omai utilizable, aprovechable, valedero; bueno , honrado, virtuoso, valiente; fiel; dichoso, feliz; servicial, pronto, diligente, útil; bienhechor, propicio, favorable, protector;

Platón, Trasímaco_VF.indd 231 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 233: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

232

benigno, benévolo, compasivo, misericordioso. II. sust. n. benigni-dad, clemencia; n. pl. buenos servicios, beneficios; m. pl. buenos ciu-dadanos, patriotas. 334c (3), 334e (2). VoF. 501.

crÒnoj, -ou, Ð, tempus; spatium; temporis longinquitas; tiempo; época determinada, período (di¦ crÒnou después de algún tiempo); duración de la vida, edad; época del año; ocasión, oportunidad, sazón; demora, retraso. 328c. VoF. 502.

crus…on, tÒ, aurum; pedazo de oro, objeto de oro, p i eza de oro , oro ; dinero; bienes, riquezas. 332a, 333c, 336e (2). VoF. 503.

yeÚdomai, mentior, falsum dico; etiam fidem fallo vel violo; fallor, erro; engañar, embaucar; defraudar, frustrar; convencer de error o de engaño, desmentir; falsificar. II. med. engañar en interés propio, ment ir ; traicionar, ser infiel; no cumplir, quebrantar, violar, faltar a. III. pas. engañarse, equivocarse, decepcionarse, desilusionarse, verse privado de; estar equivocado, ser falso. Conjug. irreg.: yeÚdw, yeÚsw, œyeusa, œyeuka, œyeusmai, ™yeÚsqhn; yeÚdomai, yeÚsomai, ™yeus£mhn, œyeusmai. 331b, 338b. VoF. 506.

yuc», ¹, anima; vita; animus; intelligentia, ratio, mens; cupiditas, desi-derium; ingenium; soplo, hálito, aliento vital; fuerza vital, alma , vida; ser viviente, persona; ser querido; alma [como contrap. al cuerpo], espíritu [como sede de sentimientos y afectos], corazón; inteligencia, mente, espíritu, ingenio; voluntad, deseo, apetito, gusto; sombra de un cuerpo. 330e, 345b, 353d (4), 353e (4). VoF. 509.

yÚcw, refrigero; pass. refrigeror, frigesco; etiam exstinguor; soplar, respirar, alentar; enfr iar , refrigerar, refrescar. II. pas. enfriarse. R. 335d; Phdr. 268b; Ti. 46d, 60d, 70c, 74b, 76c, 79e, 82a, 88d; Phd. 71b, 118; Phlb. 46c; Tht. 186d; Criti. 120b. VoF. 5.97.

ð, o; intj. de invocación o llamada ¡oh! ¡eh! ¡hola!ïde, sic, ita; hinc, inde, huc; adv. de modo as í , de esta manera; corre-

lativo de æj: ïde... æj así... como; ïde aÜtwj así justamente; ïdš pwj así poco más o menos, como sigue; tal como, según es o está, de tal modo, de esa manera; tan, tanto, de tal modo, hasta tal punto o extremo. II. adv. de lugar aquí, en este lugar; en este asunto, en esta situación. 335a, 349c, 352e. VoF. N/A.

æj, ut, quam, quod; como, así como, según, en cuanto, al modo que. VoF. xv.

æsaÚtwj, eodem modo, itidem; adv. del mismo modo, lo mismo, así, igualmente, de igual manera . 334c. VoF. xv.

Platón, Trasímaco_VF.indd 232 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 234: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

233

ésper, sicut, quemadmodum; adv. como, lo mismo que, de igual modo que; como por ejemplo; tal como , en el estado en que, según; como si; prec i samente como . VoF. xv.

éste, ut; ita ut, quocirca, itaque; sicut; adv. como, a manera de, en calidad de, en cuanto, en tanto ; con participio puesto que , en vista de que. II. conj. de suerte que , de manera que , de tal modo que, de modo que, en vista de lo cual; hasta el punto de que, hasta el extremo de; con inf. suele indicar un hecho no real sobre todo después del comparativo; a condición de que, con tal que. 334c, 336d, 339a, 340e (2), 341a, 343c, 345d, 347d, 350e, 354b. VoF. xxii.

çfšleia, ¹, utilitas, commodum; socorro, auxilio, ayuda , asistencia; esp. socorro de guerra; asistencia médica; utilidad, provecho , venta ja ; ganancia, lucro, interés. II. pl. ventajas, aprovechamientos, servicios prestados. 332d, 334b, 335e, 345e, 346a, 346c (2), 346d. VoF. 513.

çfelšw, iuvo, adiuvo, prosum; ayudar , socorrer, auxiliar, asistir; ser útil, prestar un servicio, servir, reportar utilidad. II. pas. ser ayu -dado , socorrido; sacar provecho o utilidad. 332e, 334b, 334c, 334d, 334e, 336a, 343c, 343e, 346c (3), 346d (2), 346e (2), 347d (2). VoF. 513.

çfšlimoj, -on, [o -oj, -h, -on], utilis, commodus; provechoso , útil, ventajoso, beneficioso, que ayuda o socorre. 336d, 346e. VoF. 513.

Platón, Trasímaco_VF.indd 233 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 235: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

234

Platón, Trasímaco_VF.indd 234 25/07/2013 03:45:36 p.m.

• •••• . . •• -

Page 236: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

235

V. bIbLIOGRAFÍA

Platón, Trasímaco_VF.indd 235 25/07/2013 03:45:36 p.m.

• •••• . . •• -

Page 237: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

236

5.1. ediciones críticas y comentarios

Plato’s Republic, the Greek Text. Edited, with notes and essays by benja-min jowett and Lewis Campbell. Oxford, Clarendon Press, 1894, 3 vols.

plato, Republic 1-2.368c4. With Introduction, Greek Text, Translation and Commentary by Chris Emlyn-Jones. Oxford, Oxbow books, 2007, 194 + V pp. (Aris and Phillips Classical Texts Series).

―, The Republic (Vol. I, Books I-V). With an English Translation by Paul Shorey. Cambridge, Mass., Harvard University Press, 1963 (1a. ed. 1930), 535 + LIII pp. (The Loeb Classical Library).

―, The Republic. Ed. G. R. F. Ferrari, trans. Tom Griffith. Cambridge, Cambridge University Press, 2000, 382 + XLVIII pp. (Cambridge Texts in the History of Political Thought).

platón, La República (Vol. I, Libros I-III). Trad., ed. bilingüe, n. y estudio preliminar por josé Manuel Pabón y Manuel Fernández Galiano. Ma-drid, Instituto de Estudios Políticos, 1949, 155 + CXLIII pp.

platone, La Repubblica. Trad. Mario Vegetti, comm. per al. Pavia, Dipar-timento di Filosofia dell’Università di Pavia, 1994.

Platonis Opera (Vol. IV). Recognovit breviqve adnotatione critica instr-vxit Ioannes Burnet. Oxford, Clarendon Press, 1968 (1a. ed. 1902). (Scriptorvm Classicorvm Bibliotheca Oxoniensis).

Platonis Opera Graece. Recensuit et adnotatione critica instruxit Car. Ern. Christoph. Schneider (Vol. I, Civitatis Lib. I.-IIII. continens). Lipsiae, Sumptibus et typis b.G. Teubneri, 1830, 439 + LXXXII pp.

Platonis Opera Omnia. Recensuit, prolegomenis et commentariis illustra-vit Godofredus Stallbaum (Vol. III, Sect. I, continens Politiae Libri I-V). Londini, Sumptibus Guil hennings, 1858, 479 + CXXXVI pp.

Platonis Rempublicam. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit S. R. Slings. Oxford, Clarendon Press, 2003, 454 + XXIII pp. (Scrip-torvm Classicorvm Bibliotheca Oxoniensis).

The Republic of Plato. Edited with critical notes, commentary and appen-dices by james Adam, with introduction by D. A. Rees. Cambridge, Cambridge University Press, 19692 (1a. ed. 1902), 2 vols.

Platón, Trasímaco_VF.indd 236 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 238: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

237

5.2. traducciones al castellano

platón, La República. Intr., trad. y n. de Antonio Gómez Robledo. Méxi-co, UNAM, 20002 (1a. ed. 1971), 382 + CLXXXVI pp. (Bibliotheca Scriptorvm Graecorvm et Romanorvm Mexicana).

―, Diálogos IV (República). Intr., trad. y n. por Conrado Eggers Lan. Madrid, Gredos, 2008 (1a. ed. 1986), 502 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 94).

5.3. otras obras de platón

platón, Diálogos I (Apología, Critón, Eutifrón, Ion, Lisis, Cármides, Hipias menor, Hipias mayor, Laques, Protágoras). Intr. Emilio Lledó, Trad. y n. julio Calonge, Emilio Lledó y Carlos García Gual. Madrid, Gredos, 2008 (1a. ed. 1981), 592 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 37).

―, Diálogos II (Gorgias, Menéxeno, Eutidemo, Menón, Crátilo). Intr., trad. y n. j. Calonge Ruiz, E. Acosta Méndez, F. j. Oliveri y j. L. Cal-vo. Barcelona, Gredos, 2000, 455 pp. (Biblioteca Básica Gredos, 25).

―, Diálogos III (Fedón, Banquete, Fedro). Trad, intr. y n. C. García Gual, M. Martínez hernández y E. Lledó Íñigo. Madrid, Gredos, 2008, 415 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 93).

―, Diálogos V (Parménides, Teeteto, Sofista, Político). Trad, intr. y n. M.a Isabel Santa Cruz, Álvaro Vallejo Campos y Néstor Luis Cordero. Madrid, Gredos, 2008, 455 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 117).

―, Diálogos VI (Filebo, Timeo, Critias). Trad, intr. y n. M.a Ángeles Du-rán y Francisco Lisi. Madrid, Gredos, 2008, 619 pp. (Biblioteca Clá-sica Gredos, 160).

―, Diálogos VII (Dudosos, Apócrifos, Cartas). Trad, intr. y n. juan zara-goza y Pilar Gómez Cardó. Madrid, Gredos, 2008, 567 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 162).

―, Diálogos VIII (Leyes (Libros I-VI)). Trad, intr. y n. Francisco Lisi. Ma-drid, Gredos, 2008, 502 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 265).

―, Diálogos IX (Leyes (Libros VII-XII)). Trad, intr. y n. Francisco Lisi. Madrid, Gredos, 2008, 363 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 266).

The Apology of Plato. With a Revised Text and English Notes, and a Di-gest of Platonic Idioms, by the Rev. James Riddell. Oxford, Clarendon Press, 1867.

The Sophistes and Politicus of Plato. With a Revised Text and English No-tes, by the Rev. Lewis Campbell. Oxford, Clarendon Press, 1867.

Platón, Trasímaco_VF.indd 237 25/07/2013 03:45:36 p.m.

Page 239: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

238

5.4. otras fuentes antiguas

aristófanes, Las nubes. Las ranas. Pluto. Ed. y trad. Francisco Rodríguez Adrados y juan Rodríguez Somolinos. Madrid, Cátedra, 20013, 263 pp. (Cátedra Letras Universales, 224).

aristóteles, Ética Nicomáquea. Trad. y n. julio Pallí bonet. barcelona, Pla-neta-DeAgostini, 1995, 291 pp. (Los Clásicos de Grecia y Roma, 9).

―, Política. Intr., trad. y n. Antonio Gómez Robledo. México, UNAM, 20002 (1a. ed. 1963), 250 + XLVII pp. (Bibliotheca Scriptorvm Grae-corvm et Romanorvm Mexicana).

―, Política. Intr., trad. y n. Manuela García Valdés. Madrid, Gredos, 2008, 490 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 116).

―, Retórica. Intr., trad. y n. Quintín Racionero. Madrid, Gredos, 2005, 626 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 142).

bonifaz nuño, rubén, Antología de la Lírica Griega. México, UNAM, 1988, 220 pp. (Nuestros Clásicos, 71).

cicerón, M. Tulio, Sobre la República. Trad. Álvaro D’Ors. Barcelona, Pla-neta-DeAgostini, 1998, 186 pp. (Los Clásicos de Grecia y Roma, 24).

diógenes laercio, Vidas de los filósofos ilustres. Trad., intr. y n. Carlos García Gual. Madrid, Alianza Editorial, 2008, 607 pp. (Biblioteca te-mática, 8289).

diogenes laertius, Lives of Eminent Philosophers (Vol. I, Books I-V). With an English Translation by R. D. hicks, Edited by T. E. Page, E. Capps, W. h. D. Rouse, L. A. Post, E. W. Warmington. Cambridge, Mass., harvard University Press, 1950, 549 + LI pp. (The Loeb Clas-sical Library).

dionysus of Halicarnassus, On literary composition. Edited with Intro-duction, Translation, Notes, Glossary and Appendices by W. Rhys Ro-berts. London, Macmillan and Co., 1910, 358 + XII pp.

esquilo, Tragedias completas. Ed. y trad. josé Alsina Clota. Madrid, Cá-tedra, 20018, 486 pp. (Cátedra Letras Universales, 1).

eurípides, Tragedias I. Ed. y trad. juan Antonio López Férez. Madrid, Cá-tedra, 20016, 403 pp. (Cátedra Letras Universales, 36).

edmonds, j. m., Elegy and Iambus (Vol. II). Cambridge, Mass., harvard University Press, 19794, 390 + VI pp. (The Loeb Classical Library).

ferraté, juan, Líricos griegos arcaicos. barcelona, El Acantilado, 2000, 357 pp. (El Acantilado, 30).

Heródoto, Historias (Vol. I). Intr., versión, n. y comentarios de Arturo Ra-

Platón, Trasímaco_VF.indd 238 25/07/2013 03:45:37 p.m.

Page 240: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

239

mírez Trejo. México, UNAM, 19842, 224 + CCXLIV pp. (Bibliotheca Scriptorvm Graecorvm et Romanorvm Mexicana).

―, Historias (Vol. II). Intr., versión, n. y comentarios de Arturo Ramírez Trejo. México, UNAM, 19842, 257 + LI pp. (Bibliotheca Scriptorvm Graecorvm et Romanorvm Mexicana).

Hesíodo, Obras y fragmentos (Teogonía. Trabajos y días. Escudo. Fragmentos. Certamen). Trad. Aurelio Pérez jiménez y Alfonso Martínez Díez. Madrid, Gredos, 2000, 328 pp. (Biblioteca Básica Gredos, 3).

Homero, Ilíada. Trad., pról. y n. Emilio Crespo Güemes. Madrid, Gredos, 2000, 651 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 150).

―, Odisea. Trad. josé Manuel Pabón, Intr. Manuel Fernández-Galiano. Madrid, Gredos, 2008, 518 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 48).

Horacio, Sátiras. Epístolas. Arte poética. Ed. bilingüe y trad. horacio Silvestre. Madrid, Cátedra, 20002, 593 pp. (Cátedra Letras Univer-sales, 241).

isócrates, Discursos I. Intr. juan Signes Codoñer, Trad. y n. juan Manuel Guzmán Hermida. Madrid, Gredos, 1979, 362 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 23).

―, Discursos II. Intr. juan Signes Codoñer, Trad. y n. juan Manuel Guz-mán Hermida. Madrid, Gredos, 1980, 320 pp. (Biblioteca Clásica Gredos, 29).

jenofonte, Recuerdos de Sócrates. Banquete. Apología de Sócrates. Intr., trad. y n. juan zaragoza. barcelona, Planeta-DeAgostini, 1995, 286 pp. (Los Clásicos de Grecia y Roma, 11).

Kroll, W. (ed.), Procli Diadochi in Platonis rem publicam commentarii. Leipzig, Teubner, 1899 – 1901. 2 vols. (Bibliotheca scriptorum Grae-corum et Romanorum Teubneriana).

Medicorum Graecorum Opera. Editionem curavit D. Carolus Gottlob Kühn (Vol. I, continens Claudii Galeni). Lipsiae, Prostat in officina libraria Car. Cnoblochii, 1821, 479 + CCLXV pp.

sófocles, Antígona. Edipo Rey. Electra. Edipo en Colono. Trad. Assela Alamillo. Barcelona, Planeta-DeAgostini, 1995, 282 pp. (Los Clási-cos de Grecia y Roma, 5).

The Rhetoric of Aristotle. With a Commentary by Edward Meredith Cope. Cambridge, Cambridge University Press, 1877, 2 vols.

Platón, Trasímaco_VF.indd 239 25/07/2013 03:45:37 p.m.

Page 241: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

240

5.5. bibliografía especializada

armin, hans von, De Platonis dialogis quaestiones chronologicae. Ros-tock, 1896.

annas, julia E., An Introduction to Plato’s Republic. Oxford / New York, Clarendon Press / Oxford University Press, 1981, 370 pp.

bonitz, H., “zu Platons Phädon 62a”, Hermes, 2, 1867, pp. 307-312.bosanquet, bernard, A Companion to Plato’s Republic. New York, Mac-

millan and Co., 1895, 430 + XII pp.boter, Gérard J., “Parisinus A and the Title of Plato’s Republic”, Rheinis-

ches Museum für Philologie (RhM), 135, 1992, pp. 82-86.―, The Textual Tradition of Plato’s Republic. New York, brill Academic

Publishers, 1997, 386 + xxvii pp. (Mnemosyne Bibliotheca Classica batava Supplementum, 107).

brandwood, Leonard, A Word Index to Plato. Leeds, W. S. Maney and Son, 1976, 1003 + XXXI pp.

―, “Stylometry and chronology”, The Cambridge Companion to Plato, 1992, pp. 90-120.

―, The Chronology of Plato’s Dialogues. Cambridge, Cambridge Univer-sity Press, 1990, 256 + X pp.

burrell, P. S., “The Plot of Plato’s Republic (I)”, Mind, New Series, Vol. 25, No. 97, 1916, pp. 56-82.

cHappell, T. D. j., “The Virtues of Thrasymachus”, Phronesis, 38, 1993, pp. 1-17.

―, “Thrasymachus and definition”, Oxford Studies in Ancient Philosophy (OSAPh), 18, 2000, pp. 101-107.

coHen, Maurice h., “The Aporias in Plato’s Early Dialogues”, Journal of the History of Ideas, 23, 1962, pp. 163-174.

cope, e. m., An Introduction to Aristotle’s Rhetoric. London and Cambrid-ge, Macmillan, 1867, 464 pp.

dittenberger, W, “Sprachliche Kriterien für die Chronologie der platonis-chen Dialogen”, Hermes, 16, 1881, pp. 321-345.

dümmler, Ferdinand, Zur Composition der platonischen Staates, mit ei-nem Excurs über die Entwicklung der platonischen Psychologie. ba-sel, Reinhardt, 1895.

frederKing, A., “Sprachliche Kriterien für die Chronologie der Platonis-chen Dialoge”, Jahrbücher für classische Philologie, 28er jahrgang, 1882, pp. 534-541.

Platón, Trasímaco_VF.indd 240 25/07/2013 03:45:37 p.m.

Page 242: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

241

Hartman, j. j., “Ad Platonis Rempublicam”, Mnemosyne, II, 42, 1914, pp. 223-256.

Hartman, j. l. v., “Ad Platonis Rempublicam”, Mnemosyne, II, 46, 1918, pp. 38-52, 302-319.

Hoefer, hermann, De particulis Platonicis capita selecta. Bonnae, Ex C. Georgi Typographi Academici officina, 1882, 42 pp.

KaHn, Charles h., “Did Plato Write Socratic Dialogues?” [1980, 1981], Essays on the Philosophy of Socrates, 1992, pp. 35-52.

―, “Proleptic Composition in the Republic, or Why book I was never a se-parate dialogue?”, Classical Quarterly (CQ), 43, 1993, pp. 131-142.

―, “On Platonic Chronology”, New Perspectives on Plato, 2002, pp. 93-127.

―, Plato and the Socratic Dialogue: the Philosophical Use of a Literary Form, 1996, Cambridge, Cambridge University Press.

―, “¿Por qué la doctrina de la reminiscencia está ausente en los libros centrales de la República?”, Símiles (Los) de la República VI-VII de Platón, 2003, pp. 145-154.

Keyser, Paul, “Stylometric Method and the Chronology of Plato’s Wor-ks”, Bryn Mawr Classical Review, 3, 1992, pp. 58-74.

Kugler, Ferdinand, De particulae toi eiusque compositorum apud Plato-nem usu. 1886, Trogen, Typis U. Kuebleri, Universität basel, 56 pp.

ledger, Gerard R., Re-Counting Plato: A Computer Analysis of Plato’s Style. Oxford, Clarendon Press, 1989, 254 + XIV pp.

lutoslawsKi, Wincenty, The Origin and Growth of Plato’s Logic With an Account of Plato’s Style and of The Chronology of His Writings. Lon-don, Longmans Green & Co. Ltd., 1897, 564 pp.

maguire, joseph P., “Thrasymachus --- or Plato?”, Phronesis, Vol. 16, No. 2, 1971, pp. 142-163.

micHaelson, S. y morton, A. Q., “The New Stylometry: A One-Word Test of Authorship for Greek Writers”, The Classical Quarterly, New Se-ries, Vol. 22, No. 1, 1972, pp. 89-102.

nails, Debra, “Platonic Chronology Reconsidered”, Bryn Mawr Classical Review, 3, 1992, pp. 314-327.

―, “The Dramatic Date of Plato’s Republic”, The Classical Journal (CJ), 93, 1997-1998, pp. 383-396.

nettlesHip, Richard Lewis, Lectures on the Republic of Plato. London, Macmillan, 1951 (1a. ed. 1897), 364 pp.

notomi, Noburu, “The New Edition of Plato’s Republic: S. R. Slings,

Platón, Trasímaco_VF.indd 241 25/07/2013 03:45:37 p.m.

Page 243: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

242

Platonis Respublica, OCT; with Appendix, The Differences between Slings’ New and the Older Editions on Republic book I”, Philologica: for Classical Philology, 1, 2006, pp. 99-119.

pfleiderer, Edmund, Zur Lösung der Platonischen Frage. Freiburg, Aka-demische Verlagsbuchhandlung Von J. C. B. Mohr (Paul Siebech), 1888, 116 pp.

robinson, Thomas M., “The Relative Dating of the Timaeus and Phae-drus”, Symposium Platonicum, II, 1992, pp. 23-30.

saKurai, Mariko y notomi, Noburu, “The Dramatic Date of Plato’s Repu-blic”, Greek and Roman History, 2006, pp. 11-58.

sayers, Sean, Plato’s Republic: an Introduction. Edinburgh, Edinburgh University Press, 1999, 178 + x pp.

scHanz, Martin von, Novae Commentationes Platonicae. Würzburg, Typis et Sumptibus Stahblil, 1871, X + 168 pp.

scHeier, Claus-Arthur, “The Unity of the Protagoras. On the Structure and Position of a Platonic Dialogue”, Grad Fac Phil J, 17, 1994, pp. 59-81.

siebecK, hermann, Zur Chronologie Der Platonischen Dialoge. Leipzig, b. G. Teubner, 1885, 256 pp.

slings, S. R., Critical Notes on Plato’s Politeia. Edited by Gerard boter and jan van Ophuijsen. Leiden / boston, brill, 2005, 2002 + x pp.

―, “Critical Notes on Plato’s Politeia, I”. Mnemosyne, Vol. 41, Fasc. 3-4, 1988, pp. 276-298.

teicHmüller, Gustav, Literarische Fehden (Vol. I). breslau, Verlag von Wilhelm Koebner, 1881, XV + 310 pp.

―, Literarische Fehden (Vol. II). breslau, Verlag von Wilhelm Koebner, 1884. XVIII + 390 pp.

tHesleff, holger, “Platonic Chronology”, Phronesis, vol. 34, No. 1, 1989, pp. 1-26.

―, “The early version of Plato’s Republic”, Arctos, 31, 1997, pp. 149-174.

tomin, Julius, “Plato’s first dialogue”, Ancient Philosophy (AncPhil), 17, 1997, pp. 31-45.

tucKer, t. g., Pl£tonoj Polite‹aj prÒoimion: the Proem to the Ideal Commonwealth of Plato. London, George bell and Sons, 1900, 244 pp.

Platón, Trasímaco_VF.indd 242 25/07/2013 03:45:37 p.m.

Page 244: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

243

5.6. bibliografía general y de consulta

ast, Friedrich, Lexicon Platonicum. New York, burt Franklin, 1969. 3 vols.

bengtson, hermann, Historia de Grecia; desde los comienzos hasta la época imperial romana. Trad. julio Calonge. Madrid, Gredos, 1986, 492 pp.

burnet, john, Greek Philosophy; Thales to Plato. London, Macmillan and Co., 1953, 360 pp.

d’ors, Álvaro, Derecho Privado Romano. Pamplona, Ediciones Univer-sidad de Navarra, 19979, 644 pp.

denniston, j. d., The Greek Particles. Oxford, Clarendon Press, 1954, LXXXII + 658 pp.

fernández galiano, Manuel, La transcripción castellana de los nombres propios griegos. Madrid, Sociedad Española de Estudios Clásicos, 1961, 144 pp.

foucart, p, Des associations religieuses chez les Grecs. Paris, Chez Klincksieck, 1873, 243 pp.

goodwin, William Watson, Syntax of the Moods and Tenses of the Greek Verb. London, Melbourne, Toronto, MacMillan, 1965, XXXII + 464 pp.

jaeger, Werner Wilhelm, Paideia: Los ideales de la cultura griega. Méxi-co, FCE, 1957, 1151 pp.

KüHner, Raphael, Grammar of The Greek Language, for the Use of High Schools and Colleges. Translated from the German by b. b. Edwards and S. h. Taylor. New York, D. Appleton & Company, 1852, XVI + 620 pp.

lesKy, Albin, Historia de la Literatura Griega. Madrid, Gredos, 1968, 1003 pp.

liddell, henry George y scott, Robert, A Greek-English Lexicon. Oxford, Clarendon Press, 19689, 2446 pp.

―, An Intermediate Greek-English Lexicon. basado en la 7a ed. de A Greek-English Lexicon de 1889, de los autores. Oxford, Clarendon Press, 914 pp.

lópez noriega, Mauricio, “Teoría veermeriana del skopos: una oferta de traducción”, Intersticios, 24, 2006, pp. 119-128.

meyer, Thomas y steintHal, hermann, Vocabulario Fundamental y Cons-tructivo del Griego. Trad. y adaptación por Pedro C. Tapia zúñiga.

Platón, Trasímaco_VF.indd 243 25/07/2013 03:45:37 p.m.

Page 245: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

244

México, UNAM, 1993, 279 pp.ruzé, f. y amouretti, m. c., El Mundo Griego Antiguo. Trad. Guillermo

Fatás. Madrid, Akal, 19953, 276 pp. (Iniciación a la Historia).smytH, herbert Weir, Greek Grammar. Cambridge, Mass., harvard Uni-

versity Press, 1984, XVIII + 784 pp.strauss, Leo, The City and Man. Chicago and London, The University of

Chicago Press, 1963, 245 pp.tapia zúñiga, Pedro C., Cicerón y la translatología según Hans Josef Ver-

meer. México, UNAM, 1996, 126 pp. (Cuadernos del Centro de Estu-dios Clásicos, 39).

taylor, A. E., El pensamiento de Sócrates. Trad. Mateo hernández ba-rroso. México, FCE, 1961, 153 pp. (Breviarios del Fondo de Cultura Económica, 161).

wHibley, Leonard, Greek Oligarchies; Their Character and Organisa-tions. Cambridge, j. & C.F. Clay, at the University Press, 1896, VIII + 212 pp.

Platón, Trasímaco_VF.indd 244 25/07/2013 03:45:37 p.m.

Page 246: TESIS: PLATÓN TRASÍMACO INTRODUCCIÓN, TRADUCCIÓN Y …

245

índice

I. Introducción . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

II. Trasímaco. Textos griego y español . . . . . . . . 25

III. Notas al texto griego . . . . . . . . . . . . . . 87

IV. Léxico griego-latín-español . . . . . . . . . . . 125

V. bibliografía . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

Platón, Trasímaco_VF.indd 245 25/07/2013 03:45:37 p.m.