Tema 4: As paisaxes naturais e as interrelacións natureza-sociedade.

Esquema-resumo da unidade.

Profesor: Luís Gómez

A unidade divídese en 3 partes:

A influenza do medio na actividade humana

A influenza da actividade humana no medio

A protección dos espazos naturais

Proporciona recursos minerais e enerxéticos.

1.1 O relevo como recurso:

1. O MEDIO NATURAL COMO RECURSO:

Inflúe nos asentamentos.

Intervén na actividade agraria.

A INFLUENZA DO MEDIO NA ACTIVIDADE HUMANA

Aféctalles ás comunicacións.

Peculiaridades do terreo: atractivo turístico.

Relevo costeiro mediterráneo non apto para portos / si para o turismo.

Inflúe na distribución da poboación e no hábitat. O clima exerce un notable influxo na agricultura.

1.2 O clima como recurso:

A atmósfera achega fontes de enerxía renovables e limpas. O clima intervén en diversas actividades do sector terciario.

1.3.1 O uso da auga

1.3.2 O balance hídrico: os recursos hídricos proceden sobre todo das precipitacións. Existe déficit hídrico debido a varios problemas:

1.3 A auga como recurso:

- irregular distribución dos recursos: os ríos presentan irregularidade estacional e interanual.

-irregular distribución da demanda- a insuficiencia dos encoros e a perda de auga.

Usos consuntivos: - o regadío agrario (+ 80%)- uso sectores económicos (minería, enerxética...)

- uso nos fogares e municipiosUsos non consuntivos:- a pesca- a acuicultura- a produción hidroeléctrica- a navegación- os deportes naúticos.

a) Obras para regular os recursos hídricos:- encoros- canles de distribución- transvasamentos

1.3.3 As obras hidráulicas.

- algúns lagos pirenaicos- acuíferos- auga do mar

b) Obras para mellorar a calidade da auga:

-plantas potabilizadoras- plantas depuradoras

1.3.4 A política hidráulica. Ten 2 fins: a regulación e a xestión dos recursos.

a) A regulación dos recursos correspóndelle á Lei de Augas.

b) A xestión lévase a cabo mediante a planificación hidrolóxica:

•Os Plans hidrolóxicos de conca: determinan as necesidades e as obras de cada conca.

•O Plan Hidrolóxico Nacional e o Programa AUGA buscan obxectivos:

- Lograr o autoabastecemento hídrico de cada conca: novas obras, plantas desalgadoras, mellor aproveitamento dos recursos existentes...

- Conseguir boa calidade da auga, previr inundacións e secas, impulsar a investigación e a innovación tecnolóx.

A vexetación é imprescindible para a vida: absorbe CO2 e desprende osíxeno.

Funcións da vexetación:

1.4 A vexetación como recurso.

- Proporciona recursos:

- Alimentos- materias primas para a industria: textil, moble, papel, química...

- suministra fontes de enerxía.

- Contribúe á protección e á mellora do medioambiente:

• reduce a contaminación atmosférica.

• reduce o risco de inundacións.• protexe o solo

• fertilidade do solo (humus)

• biodiversidade do bosque.

Inflúe sobre aspectos da actividade humana:

Poboamento: busca de solos fértiles.

1.5 O solo como recurso:

Produción agraria: que depende da fertilidade do solo.

Son trazos ambientais que ameazan o benestar ou a vida humana polas consecuencias catastróficas que poden producir.

Riscos de orixe xeolóxica e riscos de orixe climática

2. OS RISCOS NATURAIS:

2.1 Riscos xeolóxicos. (Proceden do interior da terra):

Os movementos de ladeira: - os esvaramentos (rexións húmidas).

Os sismos: debido á posición da península entre as placas africanas e euroasiáticas.

As erupcións volcánicas: na zona das Illas Canarias.

- os desprendementos (rotura rochas: cumios)

2.2 Riscos climáticos: - Inundacións: frecuentes en zonas mediterránea e cantábrica.

- As secas: frecuentes no sur e sueste peninsular.

2.3 As actuacións fronte aos riscos naturais:

- Construción de infraestruturas.

- Creación de sistemas de previsión e vixilancia.

- Accións de emerxencia.

- Prevención de riscos.

1. Problemas e políticas ambientais.

• Sobreexplotación.

INFLUENZA DA ACTIVIDADE HUMANA NO MEDIO.

• Contaminación.

• Destrucción.

a) Acordos internacionais: cumplimento de determinados compromisos en temas ambientais como: o cambio climático, a contaminación atmosférica, a desertización...

b) Política medioambiental da Unión Europea. Fomento do desenvolvementoSostible.

Conservación dos espazos naturais da Unión(Rede Natura 2000)

A prevención

A corrección dos problemas existentes na Unión Europea(sancións, investigación...)

c) A política do Ministerio de Medioambiente e da Consellería de Medioambiente.

2.1 A alteración do relevo:

2.2 A contaminación atmosférica.

2. Principais problemas medioambientais e solucións.

2.2.1 A chuvia ácida:

Compromisos para reducir as emisións: Convenio de Xenebra 1982.

relevo continental alterado pola extración de minas e canteiras, túneles, viaductos, estradas... relevo costeiro: erosión mariña, presión urbanística, desaparición de praias, creación de portos...

Precipitación con grao de acidez superior ao normal. Dase cando as emisións de dióxido de xofre e óxido de nitróxeno se mesturan co vapor de auga contido no aire e se transforman en solucións ácidas. Provoca alteracións nas augas, na vexetación, nos solos...

- O ozono é unha molécula formada por 3 átomos de osíxeno (O3)

O problema do ozono ten 2 vertentes:

2.2.2. O problema do ozono.

Redución do espesor da capa de ozono estratosférico (entre 15 e 55 Kms. de altura.Causa: cloro nos clorofluorocarburos

2.2.3 A campá de contaminación urbana:

Aumento do ozono troposférico. Xérase no chan pola reacción da luz solar intensa cos óxidos de nitróxeno e produtos procedentes da combustión de hidrocarburos nos coches, industrias, caldeiras de carbón...

É unha néboa formada por partículas de po e fume en suspensión emitidas polo tráfico e calefaccións urbanas. Dase nas cidades.

É unha función natural da atmósfera realizada polo vapor de auga e gases

Estes gases deixan pasar a radiacción solar, pero reteñen parte da calor irradiada pola superficie terrestre evitando que escape o calor ao exterior. Sen isto a temperatura media do planeta sería de –18º C en vez dos 15º C actuais.

2.2.4 O efecto invernadoiro e o cambio climático

Pero a calor retida é cada vez maior debido á

Consecuencia: cambio climático:

Dióxido de carbono (CO2)

Metano (CH4)

Queima de combustibles fósilesEmisións das industrias

Coches, incendios, deforestación...-aumento global da temperatura na Terra.- incremento de fenómenos extremos: inundacións...-Suba do nivel do mar- reducción da biodiversidade.

•O Protocolo de Kioto obriga, no 2012 a non aumentar as emisións.

É a presenza no ambiente de ruídos e vibracións que orixinan molestias, risco ou dano para as persoas, para o desenvolvemento das súas actividades, ou para os bens de calquera natureza, ou que causen efectos significativos para o medio ambiente.

Para solucionar este problema elaborouse un Lei do ruído que lles obriga ás grandes cidades a elaborar mapas de ruído.

2.3 A contaminación acústica.

2.4.1 Sobreexplotación:

2.4.2 A contaminación das augas:

2.4 Sobreexplotación e contaminación das augas.

Os refugallos proceden de:

Débese ao aumento do seu consumo para usos agrarios, urbanos e industrais. Consecuencias: os caudais dos ríos descenden por debaixo do nivel ecolóxico, e desecamento de acuíferos e humidais.

Causas: evacuación de refugallos nun volume excesivo que impide a súa osixenación e repurificación natural.

Actividades agrarias (fertilizantes...)

Industria con produtos tóxicos e metaisPesados.O transporte de petróleo

Augas fecais sen depurar e lixo enVertedoiros incontrolados.

Os danos nos bosques débense a causas: - naturais

A alteración: substitución das especies autóctonas por outras de elevado rendemento económico.

2.5 Os danos, a alteración e a destrución da vexetación.

A deforestación: para obter terras de cultivo, residencias, industrias...e tamén polos incendios.

Altas temperaturasDéficits hídricos

Pragas de insectos ouFungos.

- humanas: contaminación atmosférica

Consecuencias: incremento da erosión do solo e das emisións de CO2, e unha perda da biodiversidade e do valor estético e económico da paisaxe.

Contaminación: verteduras industriais e urbanas, emprego abusivo de fertilizantes.

Erosión: fenómeno natural, que en moitas partes de España se ve acentuado polas acusadas pendentes, a aridez e o carácter torrencial das chuvias.

2.6 A contaminación, erosión e desertización do solo.

A erosión natural intensifícase con accións humanas como a deferestación e algunhas prácticas agrarias.Consecuencia: desertización ou destrucción da capa fértil do solo.

Moitos resíduos teñen impacto ambiental porque non son biodegradables.

Consecuencias: vertedoiros incontrolados. Os controlados son menos problemáticos pero tamén contaminan. Propostas:

2.7 Resíduos sólidos urbanos (RSU).

- as chamadas “ 3 erres”

- a valorización dos resíduos

Reducir

Reutilizar

Reciclar

- a seguridade da vertedura.

-Alteración dos hábitats naturais.- fragmentación mediante as infraestruturas de transporte- selección xenética na agricultura e gandería a favor de especies máis rendibles.

Elaborouse un Catálogo Nacional de Especies Ameazadas co fin de protexelas e de adoptar medidas para salvagardar os seus ecosistemas.

2.8 A redución da biodiversidade.

3.1 Os espazos naturais protexidos.

-Os parques: distínguense entre parques Naturais e parques Nacionais.-As reservas naturais-Os monumentos naturais-As paisaxes protexidas

3. A PROTECCIÓN DOS ESPAZOS NATURAIS.

3.2 Outras medidas de protección:-A prevención-A implicación voluntaria das empresas-O labor de organizacións ecoloxistas.

FIN