Tema 2.- Al-Ándalus

1.- A expansión do Islam

etapa datas capital expansión

Mahoma 570-632 Medina • conquista e unifica a maior parte da península Arábiga

Califas

ortodoxos

632-661 Medina

• cara ao Norte: Palestina, Siria, Iraq, Armenia

• cara ao Oeste: Exipto, Libia

• cara ao Leste: Persia

Califato

Omeia

661-750 Damasco

• cara ao Oeste: o Magreb, Península Ibérica, fracaso na

penetración no reino dos francos (Poitiers, 732)

• cara ao Leste: ata o val do río Indo e Asia Central

• cara ao Norte: fracaso na conquista do Imperio Bizantino

(ano 718)

Califato

abasí

750-1258 Bagdad

• conquista de Sicilia

• cesou o expansión militar e o imperio disgregouse en

diversos califatos (al-Ándalus, Marrocos, Exipto)

• navegantes e comerciantes difundiron o Islam por África,

Malaisia, Indonesia, Filipinas e sur de China

dominio dos

mongois

e

turcos

desde

1258

Istambul

desde

1453

• os mongois conquistaron Bagdad en 1258

• os turcos conquistaron Constantinopla en 1453 ⟹ fin do

Imperio bizantino ⟹ os turcos dominaron o Islam ata o s XX

• turcos e mongois difundiron o Islam por Asia Menor, Asia

central e a India

2.- O Islam na Península Ibérica: al-Ándalus

A conquista musulmá da Península Ibérica

O emirato dependente (718-756)

No nome de Alá, clemente e misericordioso. Este é o escrito [5 de abril de 713] de Abd al-Aziz ben Musa para

Teodomiro. Este sométese á paz baixo a promesa (...) de que obterá a protección de Alá (...) e do seu profeta

Mahoma (...), non se impoñerá dominio sobre el, a ninguén dos seus se lles desposuirá de nada do que

posúan, non serán escravizados nin separados das súas mulleres nin dos seus fillos, respectaranse as súas

vidas e non se lles dará morte, non serán queimadas as súas igrexas nin forzados no culto da súa relixión. El

e os seus deberán pagar (...) por cada home libre: un dinar, catro almudes de trigo e catro de cebada, catro

cántaros de vinagre, dous de mel e un de aceite; polos escravos pagarán a metade.

Trata de • pacto de submisión entre os conquistadores musulmáns e os nobres visigodos

Autores • Abd al-Aziz: primeiro emir de al-Ándalus

• Teodomiro: nobre visigodo, gobernador da actual rexión de Murcia

Cronoloxía • fixada no texto: 5 de abril do ano 713

Que conceden os musulmáns aos visigodos? Que contraprestacións deben ofrecer os visigodos?

• Son protexidos do Islam: sométese á paz... protección

de Alá...

• Autonomía política: non se impoñerá dominio sobre el

• Respecto ás propiedades: a ningún dos seus se lles

desposuirá de nada do que posúan...

• Respecto á liberdade persoal: non serán

escravizados... respectaranse as súas vidas...

• Libre práctica da fe relixiosa: non serán queimadas as

súas igrexas nin forzados no culto da súa relixión

• En xeral: manter o statu quo anterior

• Pago de impostos como recoñecemento da

soberanía do Islam

➢ Persoal en metálico: un dinar

➢ Territorial en especie: catro almudes de trigo e

catro de cebada...

O emirato independente (756-729)

A crise do emirato independente

O califato de Córdoba (929-1031)

Os reinos de taifas no século XI

A Península Ibérica entre os séculos XI e XII: os almorábides.

Entre 1086 e 1109, os exércitos almorábides entraron na Península, unificaron baixo o seu goberno todas as taifas e derrotaron os reis cristiáns

A Península Ibérica entre 1150 e 1212: os almohades

Imperio almohade

Imperio almohade

A mediados do século XII, os almohades -un novo imperio norteafricano- dominaron al-Ándalus e frearon o avance dos Estados cristiáns cara ao Sur

O reino nazarí de Granada no século XV

Evolución da fronteira entre os reinos cristiáns e al-Ándalus

1248

1248

Economía e sociedade.

unha alcaría

Rutas comerciais de al-Ándalus

Sociedade Grupos Trazos básicos

Musulmáns

Árabes

• Minoría que dirixira a conquista.

• Formaban a elite do poder político e social

• Acaparaban os cargos, os privilexios e a propiedade da terra

Bérberes • Procedían do N de África: eran soldados do exército ou inmigrantes

• A maioría dedicábase ao pastoreo e tiña unha situación máis humilde

Muladís

• Eran a maioría da poboación.

• Eran os hispanovisigodos convertidos ao Islam: adoptaron non só a

relixión, senón tamén os costumes e a lingua dos conquistadores

Non

musulmáns

Grupos minoritarios. Pagaban maiores impostos e carecían de determinados dereitos

Mozárabes

• Hispanovisigodos que seguiron sendo cristiáns en al-Ándalus

• Vivían maioritariamente nas cidades

• Moitos sufriron persecucións e emigraron aos reinos cristiáns do Norte

da Península

Xudeus

• Comunidades que vivían xa na Península ou chegaron cos musulmáns

• Dedicábanse á artesanía, ao comercio, á medicina ou á ciencia

• Gozaban de autonomía xurídica

unha cidade andalusí

6.- As manifestacións culturais en al-Ándalus.

• Al-Ándalus actuou como ponte entre a Antigüidade clásica e a Europa medieval, e entre Oriente e Occidente:

➢ os musulmáns asimilaron, perfeccionaron e difundiron os coñecementos de culturas anteriores:

✓ o papel, a pólvora, o compás, o astrolabio, a carretilla... de orixe chinesa

✓ o sistema de numeración decimal, de orixe india

✓ o xadrez, de orixe persa...

➢ crearon e expandiron novas técnicas e inventos:

✓ muíños de vento

✓ instrumentos cirúrxicos

✓ receitas medicinais con substancias vexetais...

• Al-Ándalus coñeceu un gran desenvolvemento cultural en todos os aspectos (ciencias, técnicas, literatura, artes...)

• Factores:

➢ labor dos propios emires e califas:

✓ actuaron como mecenas das artes e das ciencias

✓ algúns foron grandes eruditos que se rodearon de sabios e de artistas

✓ mandaron traducir as principais obras da Antigüidade,

✓ crearon bibliotecas e escolas para difundir os coñecementos de culturas anteriores, (a grecolatina, a bizantina,

a persa, a exipcia e a india),

➢ o uso dunha lingua común -o árabe- facilitou a transmisión de coñecementos dun territorio a outro

Principais achegas culturais

Matemáticas Medicina Agronomía Historia e

Xeografía Filosofía Poesía Poesía popular

al-Mayriti Abul-Qasim

Avenzoar Ibn Bassal

al-Idrisi

Ibn-Hayyan

Averroes

Maimónides

Ibn Hazem

princesa Wallada zéjel

7.- A arte andalusí.

• Trazos básicos da arte musulmá:

➢ carácter sincrético: recibiu influencias e adoptou elementos artísticos dos territorios polos que se espallou

➢ as diversas manifestacións artísticas están moi vinculadas á relixiosidade

➢ predominio da arquitectura sobre as demais artes

✓ construción máis representativa: a mesquita

✓ edificacións civís: fortalezas, palacios, zocos, baños públicos e escolas (madrasas)

➢ escaso desenvolvemento da pintura e da escultura pola prohibición coránica de representar imaxes humanas

✓ a súa función primordial foi a ornamentación dos muros arquitectónicos

✓ predominio de motivos abstractos e xeométricos.

➢ gran desenvolvemento das artes decorativas:

✓ obxectos de metal, cristal e marfil (vaixelas, xerras, aldrabas…),

✓ a marquetería

✓ cerámica e mosaico, decorados cunha enorme variedade de motivos, formas e cores.

A arquitectura de al-Ándalus

etapa trazos básicos obras representativas

Emirato e Califato

(756-1031)

• época na que se realizan as achegas técnicas máis

importantes

• gran riqueza construtiva e ornamental

• a mesquita de Córdoba

• o palacio de Medina Azahara

(Córdoba)

Época taifa e almohade

(1031-1212)

• arquitectura máis austera, que potencia a estrutura

arquitectónica e descoida a ornamentación

• a Alcazaba de Málaga

• a Alxafaría de Zaragoza

• a Xiralda e a Torre do Ouro de Sevilla

Época nazarita

(1238-1492)

• gran riqueza decorativa no interior das edificacións, que

esconde a pobreza dos materiais construtivos

• a Alhambra e o Xeneralife de

Granada

A mesquita de Córdoba. Época do Emirato e o Califato de Córdoba (756-1031)

A Alxafaría de Zaragoza. Época dos reinos de taifas e os imperios norteafricanos (1031-1248)

Os xardíns do Xeneralife na Alhambra de Granada. Época do reino nazarita (1248-1492)

Tipos de decoración

ataurique

xeométrica