1. TEMA 1O SCULO DA RAZNCIENCIAS SOCIAIS 4 ESORubn Pol Valio 2. O ANTIGO RXIME- Antigo rxime:Conxunto de elementos que caracterzan sociedade, a economa e apoltica dos reinos europeos nos sculos XVI, XVII e XVIII.PREDOMINIO DO MUNDO RURAL A maiora da pobacin (80-90%) viva e traballaba no campo. As cidades eran escasas e pequenas. Poucas superaban os 100.000 habitantes: Londres, Pars, Sevilla... Nelas concentrbanse as actividades administrativas, militares, relixiosas, comerciais... A terra era propiedade dun nmero reducido de persoas ou institucins: nobreza, clero. Arrendaban pequenas parcelas ao campesiado a cambio do pago dunha renda: traballo, especie, dieiro. Haba terra comunais que eran aproveitadas por todos. Galicia: foros: contratos de arrendamento de longa duracin. A producin agrcola e gandeira era de subsistencia. 3. PRODUCIR PARA SUBSISTIRProducin destinada aoautoconsumo e pago de rendas.Rendementos escasos (escasosexcedentes)Sistemas de cultivo: rotacinbianual ou trianual con barbeito.Ferramentas rudimentarias.Perodos de fame cclicos: crisesde subsistencias.Novidades:Zonas de Europa comoGalicia introducronse novoscultivos: millo e pataca.Inglaterra: substitucin dobarbeito polo cultivo deplantas forraxeirasquealternaban cos cereais. 4. DESENVOLVEMENTO ARTESANAL E COMERCIAL (I) Producin artesanal: Pequenos talleres. Produto feito a man. Escasas ferramentas. Traballadores agrupadosen oficios: Gremios:asociacinde traballadores do mesmo oficio. Controlaban toda a actividade. Situbanse en determinadas ras dunha cidade. Gran importancia do sector txtil. Grandes talleres en Londres, Flandres ou no Norte de Italia. Sistema de producin a domicilio en lugares como Galicia 5. DESENVOLVEMENTO ARTESANAL E COMERCIAL (II)No sculo XVIII produciuse unincremento do comercio local e alonga distancia (principalmentecon Amrica). Favorece:Artesana.Comercio.Finanzas.Novas teoras econmicas comoo mercantilismo: o Estado debefavorecer a producin artesanalpropia e a exportacin comercial,prohibindo a importacin deprodutos extranxeiros e a sadade ouro e prata.Nova mentalidade empresarial:bsqueda demximosbeneficios: acumulacin degrandes fortunas. 6. MANTEMENTO DA SOCIEDADE ESTAMENTAL (I) Mantn trazos herdados da I. Media. Sociedade dividida en estamentos: grupos sociais organizados segundo o nacemento e a funcin desempeada polos individuos que a formaban: Nobreza. Clero. Terceiro estado. Fortes diferenzas dentro de cadaestamento. Dereitos, honores e leis diferentes. Crecenteprotagonismoda burguesa:adicbase ao comercio, artesana e administracin. 7. MANTEMENTO DA SOCIEDADE ESTAMENTAL (II) Pervivencia do rxime demogrfico antigo.Familias extensas.Elevadas taxas de natalidade.Falta de mtodos de controldos embarazos.Elevadas taxas de mortalidade.Carencias alimenticias.Enfermidades infecciosas.Falta de hixiene e salubridade.Fame.Epidemias.GuerrasEsperanza de vida moi baixa. 8. MANTEMENTO DA SOCIEDADE ESTAMENTAL (III) A sociedadeera profundamente relixiosa, intolerante e analfabeta. A doutrina cristi rexa a vida da poboacin. Cada reino europeo tia unha relixin: catlica, protestante (anglicanos, luteranos, calvinistas), ortodoxos. En Espaa exista o Tribunal da Inquisicin que vixiaba as ideas e o comportamento da poboacin, impoendo castigos aos herexes. No sculo XVIII xurden novas ideas filosficas ecientficas que modificarn o xeito de ver o mundo e a relixin. 9. MONARQUA ABSOLUTA E RXIME SEORIAL (I) Sistema de Goberno predominante enEuropa: Monarqua absoluta. O poder concentrbase nomonarca. Poder de orixe divino. Monarqua hereditaria. En Inglaterra e Holanda haba unParlamento que controlaba ogoberno do rei. 10. MONARQUA ABSOLUTA E RXIME SEORIAL (II) Mantemento do rxime seorial.Seoro: Territorios sometidos autoridade e administracin dunseor (reis, nobres, eclesisticos).Os seores:Nomean as autoridades.Exercen a xustiza.Impoen penas e castigos.Cobran taxas e corveas.Gozaban de privilexios emonopolios. 11. A ILUSTRACINILUSTRACIN: Movemento ideolxico e cultural que se desenvolveu durante osculo XVIII en Europa e Amrica.PENSAMENTO ILUSTRADO:Confianza na razn para resolver os problemas: A razn era a nica fonte decoecemento (acabar coa ignorancia, supersticin,...)Bsqueda da felicidade persoal debe ser a aspiracin de todo home.Crenza no progreso da humanidade mediante a ciencia e a tcnica: coecer anatureza, mellorar a educacin.Crtica sociedade da poca:Crtica do absolutismo.Crtica dos privilexios da nobreza e do clero.Crtica da situacin econmica: atraso tcnico, sistemas de explotacin,...Crtica da relixin.Sculo XVIII: sculo da Razn, das Luces ou da Ilustracin. 12. MEDIOS DE DIFUSIN DA ILUSTRACIN Enciclopedia francesa: obra na que serecolle o pensamento ilustrado e oscoecementos da poca. Salns: lugares de reunin nos que sediscutan as novas ideas. Sociedades e academias: dedicadasao fomento da ciencia e divulgar asreformas ilustradas. Espaa:Sociedades de Amigos do Pas;Francia: Academia das Ciencias dePars. Personaxes: Diderot, Voltaire,Montesquieu,... 13. DESPOTISMO ILUSTRADOConcepto:O despotismo ilustrado foi o sistema poltico que combinaba oabsolutismo con algunhas das ideas reformistas da Ilustracin. Estivo vixente envarios reinos europeos no sculo XVIII.Monarcas ilustrados:Moitos reis europeos desenvolveron programas de goberno queincluan ideas e medidas inspiradas na Ilustracin e compatibles co mantemento doabsolutismo. Foron os dspotas ilustradossExerceron un poder absoluto e considerbanse representantes da vontadedivina.Non cuestionan nin o absolutismo nin a sociedade estamental.Impulsaron reformas para aumentar a riqueza dos seus reinos e lograr afelicidade do pobo, pero sen contar con el: Todo para o pobo, pero sen o poboDestacaron os dspotas ilustrados que gobernaron e reinos de economaatrasada e con escasa burguesa: Europa central, do leste e do sur. 14. DSPOTAS ILUSTRADOS (sculo XVIII) Carlos III de EspaaFederico II de PrusiaXos I de Portugal Catarina II de RusiaXos II de Austria 15. Reformas do despotismo ilustrado:Reformas na administracin e na xustiza:Reforzaron o centralismo: Exemplo: en Espaa os distintos reinos que formabana monarqua dos Borbns perderon autonoma (fueros).Simplificaron as institucins.Potenciaron a formacin de funcionarios tcnicos.Reformas na educacin:Ampliaron o acceso educacin das clases populares.Potenciaron o estudo e a investigacin mediante a fundacin de academias esociedades cientficasReformas relixiosas:Buscaron controlar a Igrexa (reinos catlicos)Estableceron a tolerancia relixiosa (Prusia, Imperio alemn, Austria)Impulsaron o desenvolvemento econmico.Potenciaron a liberdade de comercio.Melloraron as comunicacins.Colonizaron novas terras desertas.Crearon numerosas manufacturas (exemplo as Reales fbricas en Espaa) 16. OS PRIMEIROS BORBNS EN ESPAAFILIPE V (1701-1746) Primeiro rei da nova dinasta dos Borbn. Orixe francs. Chegou ao poder pola falta de descendencia de Carlos II de Austria. A sa poltica baseouse no Centralismo. Impulsou o absolutismo monrquico. 17. FILIPE V (1701-1746)Guerra de sucesin (1701-1714) O trono espanol quedou vacante: Carlos II deixara como herdeiro a Felipe de Anjou. Filipe V (Neto de Lus XIV) recoecido rei polas Cortes de Castela e por Francia. Non foi aceptado por gran parte das potencias europeas nin polos reinos da Coroa de Aragn que proclamaron rei ao arquiduque Carlos de Habsburgo (austraco) Tratados de paz: Tratados de Utrech (1713) Tratado de Rastadt. Filipe de Anjou recoecido como rei de Espaa pero debe renunciar aos dereitos Coroa de Francia. Grandes perdas territoriais para a monarqua espaola: Flandes, Miln, Npoles e Sardea (cedidos a Austria). Sicilia (Savoia). Menorca e Xibraltar (Inglaterra). Inglaterra logra o permiso para poder comerciar con escravos coas colonias espaolas de Amrica (asiento de negros) 18. FILIPE V (1701-1746)GUERRA DE SUCESIN TRATADO DE UTRECHT 19. FILIPE V (1701-1746) Centralismo reformista: Abolicin dos privilexios forais dos reinos da Coroa de Aragn (Aragn, Valencia,Mallorca, Catalua) : como castigo sa rebelin eliminou os privilexios e asinstitucins polticas propias (Generalitat, Deputacins), impoendo as leis einstitucins de Castela. Decretos de Nueva Planta. Imposicin da lei slica que prohibe reinar s mulleres. Reorganizacin e centralizacin administrativa. Dimine as funcins das Cortes. Crea o cargo de Intendente. Os secretarios de despacho axudbanlle a gobernar. Leis nicas para todo o territorio (excepto Pas Vasco e Navarra). Divisin do territorio en provincias. Intenta recuperar os territorios perdidos en Italia: Con operacins militares, s ou aliado con Francia (pactos de familia). Consigue colocar a os seus fillos como herdeiros dos territorios italianos. 20. FERNANDO VI (1746-1759)Buscou a paz e a neutralidade napoltica exterior (poltica pacifista.Reorganizou a facenda real: oSecretario de Facenda, Marqus de laEnsenada propuxo crear un impostonico: a nica contribucin. Por iso sefixo o Catastro que leva o seu nome.Mellorou a Armada real (marina):estaleiros de Ferrol,Cdiz ouCartaxena.Control sobre a Igrexa catlica. 21. CARLOS III (1759-1788): reformismo ilustrado REFORMAS: Formacin de gobernos ilustrados:Intento de mellorar a agricultura:Persoas de formacin ilustrada: Esquilache,Froridablanca, Campomanes, Jovellanos. Colonizacin de novas terras.Reformas que pretendan incrementar aNovas tcnicas de cultivo, regados,...riqueza e o poder da monarqua e oFomento das activades artesanais:progreso e benestar dos seus habitantes. Medidas proteccionistas.Apoiode sociedades ilustradas:Sociedades de Amigos do Pas.Manufacturas reais. Dificultades na sa aplicacin: Apoio industria popular desenvolvida polo campesiado.Motn de Esquilache (1766) pola caresta do Recoecemento da honorabilidade dospan e a nova normativa de vestir. traballos artesanais: borrar o desprezo polosOposicin de sectores da Igrexa: Expulsintraballos manuais.dos xesutas (1767).Apoio ao comercio:A Inquisicin persegua aos ilustrados misMellora da rede viaria.radicais. Creacin de compaas comerciais. Eliminacin do monopolio de Sevilla e Cdiz do comercio con Amrica.Fomento da educacin: fundacin deescolas populares de institucins cientficas.Renovacin urbanstica de Madrid. 22. CARLOS III: POLTICA EXTERIOR As guerras contra Inglaterra Causas:Causas Rivalidadescoloniaise comercias en Amrica. Ocupacin inglesa de Xibraltar e Menorca. Resultado:Resultado Prdida de Florida na Guerra dos Sete Anos (1756-1763). Recuperacin de Florida e Menorca trala Guerra de Independencia norteamericana (1775-1783). 23. A GALICIA BORBNICA (SC. XVIII) PRINCIPAIS REALIZACINSCreacin daIntendencia do Reino de Galicia(Filipe V)Reforzronse as defensas costeiras.Construcin do estaleiro e arsenal de Ferrol.(Fernando VI)Potenciacin do comercio con Amrica (CarlosIII): 1764: Servizo de correos martimos con Amrica: levaban correos, persoas e mercadoras Habana e Bos Aires. 1765: O porto da Corua foi autorizado a comerciar directamente con Amrica. 24. A GALICIA BORBNICA (SC. XVIII) ATAQUES INGLESES S COSTASGALEGAS Ataque anglo-holands a Vigo(1702) durante a Guerra deSucesin: Afundimento do galensen Rande. Invasin inglesa (1719): a frotainglesa atacou numerosos portos,algns ocupronos, pero vronseobrigados a retirarse. Ataques e bloqueos a Ferrol:fracasaron polas fortes defensasda ra (castelos de San Filipe e APalma) 25. A GALICIA BORBNICA (SC. XVIII)Sociedade: Comerciantes:Labregos: sona maiora da Aumentan o seu peso napoboacin.Casetodos son sociedade grazas aos beneficiosarrendatarios con contratos de foro.do comercio con Amrica.Fidalgos: Chegada de emprededores defra:Pequena nobreza.Marqus de Sargadelos: RealObteen ingresos procedentes de:Fbrica de siderurxia e louza.Rendas do patrimonio propio.Comerciantes catalns:Rendas que obteen de novas tcnicas de pesca e deexercer de intermediarios salgadura da sardia.entre os propietarios dasterras (mosteiros, obispados,alta nobreza) eocampesiado.O pazo o smbolo do seupoder.Ocupan cargos importantes nosconcellos. 26. A GALICIA BORBNICA (SC. XVIII) A ILUSTRACIN EN GALICIA Eclesisticos como Feixoo ou Sarmiento e fidalgos como Cornide ou PedroAntonio Snchez, espallrona por Galicia. Propostas: Criticaron os privilexios sociais e econmicos de nobres eeclesisticos e os obstculos que impedan o desenvolvemento da sociedade:miseria dos campesios, excesivos impostos, atraso,... Preocupacins: Mellora das actividades agropecuarias, defensa dos interesespesqueiros galegos, potenciacin da producin artesanal e o fomento daeducacin e da renovacin cientfica para superar o atraso existente. Creronse institucins ilustradas: Real Consulado da Corua (1785): favorecer ao desenvolvemento econmico e tcnico. Sociedade Econmica de Amigos do Pas de Santiago (1784) e Lugo (1785). 27. A AMRICA COLONIAL HISPANAADMINISTRACIN E GOBERNO DAS COLONIAS AMERICANAS. INNOVACINS:Creacin de novas institucins de goberno:Vicerreinados de Nova Granada e Ro da Prata.Intendencias.Ampliacin territorial (novas conquistas):Amrica do Norte: California e Novo Mxico.Amrica do Sur: Cuncas do Orinoco e Paraguai.Mantemento das comunidades indxenas:Creacin das reducins xesuticas: comunidades administradas polos xesutasque explotaban de xeito comunitario os seus recursos. Importantes na zona deParaguai.Guerras contra Inglaterra e Portugal:Inglaterra: Portos e cidades costeiras atacadas polos ingleses: A Habana,Panam,..Portugal: conflitos na fronteira con Brasil polas incursins dos bandeirantes. 28. A AMRICA COLONIAL HISPANA Amrica Hispana S. XVIII Amrica hoxe 29. A AMRICA COLONIAL HISPANAAGRICULTURA: Difusin de cultivos europeos: vide,oliva, cebada. Crecen os cultivos exportados aEspaa (metrpoli): Caa de azcar,cacao, caf, tabaco. Formacin de grandes latifundios(haciendas). Propiedade de blancos espaois. Empregaban man de obra indxena e mestiza.MINERA Explotacin de prata en Potos (Per) eZacatecas (Mxico). 30. A AMRICA COLONIAL HISPANACOMERCIO Monopolio proteccionista: as colonias americanas s podan comerciar con Espaa. Inicialmente o nico porto que poda comerciar coas Indias (Amrica) era Cdiz,onde estaba a Casa de Contratacin (trasladada dende Sevilla en 1717). Carlos III concede licenzas a diversos portos espaois e americanos para quepuidesen comerciar libre e directamente entre eles (por exemplo A Corua): fin domonopolio de Cdiz. O transporte de produtos levbase a cabo a travs do sistema de frotas e galens:das frotas ao ano protexidas por galens para evitar os ataques de piratas ecorsarios. Foi substitudo polo sistema de navos soltos. O intercambio de produtos basebase en: Espaa: envo de produtos alimenticios e primarios (vio, aceite,...) espaois e artesanais (txtiles, papel, obxectos de ferro) comprados a comerciantes europeos. Amrica: envo de tabaco, cacao, azucre, coiros, tinturas, ouro e prata. Era frecuente o contrabando. O desenvolvemento econmico favoreceu a formacin de grupo burgueses crioulos(brancos, descendentes de espaois, nacidos en Amrica) 31. Comercio con Amrica 32. PROPOSTAS DE CAMBIO NOVAS PROPOSTAS POLTICAS E ECONMICASLOCKE (fins sec. XVII) O poder poltico deba basearse na existencia dun pacto entregobernantes e gobernados.Locke O pobo delega o poder nos gobernantes (na monarqua absolutao poder procede de Deus). Os gobernantes deben someterse s leis que aproban osParlamentos que representan ao pobo (nas monarquasabsolutas as leis fanas os monarcas sen participacin do pobo). Os gobernantes deben defender os dereitos dos seusgobernados (vidas e propiedades) (nas monarquas absolutasos dereitos dos sbditos dependen da vontade do monarca).MONTESQUIEU (sc. XVIII)O poder deba estar repartido e ser limitado. Distingua tres Montesquieupoderes: Lexislativo: elabora as leis: Parlamento, Cortes. Executivo: fai que se cumpran as leis: Goberno. Xudicial: Sanciona o incumprimento das leis: xuces e tribunais. (nas monarquas absolutas os tres poderes estn concentrados no monarca) 33. PROPOSTAS DE CAMBIOROUSSEAU (sc. XVIII) A orixe do poder poltico reside nun pacto ou contrato socialrealizado entre os individuos dunha comunidade. Estes individuosceden parte dos seus dereitos comunidade co obxectivo de queesta os protexa. Os cidadns teen dereito participar nos asunto pblicos (nasmonarquas absolutas non hai participacin): Directamente. Por medio de representantes elixidos por eles. As leis deben ser a expresin da vontade xeral (teen que ter oconsentimento dos gobernados/pobo) que onde reside asoberana (soberana popular). O goberno debe ser controlado e debe responder ante acomunidade. As sas ideas sentaron as bases da democracia actual.ADAM SMITH (sc. XVIII) O mercado debe estar baseado no libre xogo da oferta e dademanda. O Estado non debe intervir nos asuntos econmicos. Estableceu as bases do capitalismo actual. 34. ASPIRACINS DA BURGUESAAs actividades comerciais e administrativas favorecen o fortalecemento da burguesa.Escasa influencia social e poltica: altos cargos e honores pblicos reservados para osprivilexiados.A burguesa apoia as novas ideas dos pensadores crticos co antigo rxime:Acollen ben a idea de igualdade ante a leiAcollen ben a idea de participacn, de eleccin de representantes para facer as leisAcollen ben a idea de divisin de poderes que resta poder aos monarcas.Acollen ben a ideas de Adam Smith de que o Estado non intervea nos asuntoseconmicos.En Francia e nas colonias americanas, tanto inglesas como espaolas, pronto se darnconflitos revolucionarios como consecuencia deste descontento burgus.