real filharmonía de · pdf filejohann sebastian bach (1685-1750) misa en si menor, bwv...

16
REAL FILHARMONÍA DE GALICIA CORO GULBENKIAN venres 7 | 06 | 2013 21.00 h Antoni Ros Marbà director Zoe Nicolaidou soprano Carlos Mena contratenor Juan Antonio Sanabria tenor Clara Mouriz mezzosoprano Konstantin Wolff barítono

Upload: lythuy

Post on 06-Feb-2018

218 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

REAL FILHARMONÍA DE GALICIA

CORO GULBENKIAN

venres 7 | 06 | 2013

21.00 h

Antoni Ros Marbà director

Zoe Nicolaidou soprano

Carlos Mena contratenor

Juan Antonio Sanabria tenor

Clara Mouriz mezzosoprano

Konstantin Wolff barítono

Page 2: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do
Page 3: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

Duración aproximada do concerto: unha hora e cincuenta minutos

Pregámoslle ao público que non faga fotografías e que desconecte os teléfonos móviles, reloxos, etc.

JOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750)Misa en si menor, BWV 232

I. MISSAKyrie

ChristeKyrieGloria

Et in terra paxLaudamus te

Gratias agimus tibiDomine Deus

Qui tollisQui sedes

Quoniam tu solus sanctusCum Sancto Spiritu

II. SYMBOLUM NICENUMCredo in unum Deum

Patrem omnipotentemEt in unum Dominum

Et incarnatus estCrucifixus

Et resurrexitEt in Spiritum sanctum

ConfiteorEt expecto

III. SANCTUSSanctus

Pleni sunt coeli

IV. OSANNA, BENEDICTUS, AGNUS DEI ET DONA NOBIS PACEMOsanna in excelsis

BenedictusOsanna in excelsis

Agnus DeiDona nobis pacem

Page 4: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

Real Filharmonía de Galicia

Nace en 1996. O seu primeiro director foi Helmuth Rilling (1996-2000), a quen sucedeu Antoni Ros Marbà (2000-2012). Dende 2013 Paul Daniel é o seu director titular e artístico. A titularidade da Real Filharmonía de Galicia recae na Xunta de Galicia, é xestionada polo Consorcio de Santiago e ten a súa sede permanente no Auditorio de Galicia.

Nace en 1996. Su primer director titular fue Helmuth Rilling (1996-2000), a quien sucedió Antoni Ros Marbà (2000-2012). Desde 2013 Paul Daniel es su director titular y artístico. La titularidad de la Real Filharmonía de Galicia recae en la Xunta de Galicia, es gestionada por el Consorcio de Santiago y tiene su sede permanente en el Auditorio de Galicia.

DIRECTOR ARTÍSTICO E TITULAR PAUL DANIEL

DIRECTOR ASOCIADO MAXIMINO ZUMALAVE

PRINCIPAL DIRECTOR INVITADO CHRISTOPH KÖNIG

VIOLÍNS I JAMES DAHLGREN (concertino) ADRIANA WINKLER (axuda de concertino) ILDIKÓ OLTAI ** JULIA PETRUSHEVSKAJA ANNA ALEXANDROVA ILYA FISHER

VIOLÍNS II GRIGORI NEDOBORA * SAMIRA AJKIC ** GYULA VADASZI ELINA VIKSNE ENRIQUE ROCA KIYOKO OHASHI

VIOLAS TILMANN KIRCHER * IONELA CIOBOTARU ** TIMUR SADYKOV OXANA BAKULINA

VIOLONCELLOS BARBARA SWITALSKA * CARLOS GARCÍA ** PALMIRA MARTÍNEZ

CONTRABAIXOS CARLOS MÉNDEZ * ORIOL XICART **

FRAUTAS LAURENT BLAITEAU * LUIS SOTO **

ÓBOE CHRISTINA DOMINIK * ESTHER VIUDEZ ** GUILLERMO PÉREZ (R)

FAGOTES JUAN CARLOS OTERO * ANTONIO GÓMEZ ***

TROMPAS JORDI ORTEGA *

TROMPETAS JAVIER SIMÓ * RAMÓN LLÁTSER ** VÍCTOR VILARIÑO ***

TIMBAL JOSÉ VICENTE FAUS

ÓRGANO ABRAHAM MARTÍNEZ (R)

* Principal ** Coprincipal *** Alumno EAEM (R) Reforzofacebook.com/RealFilharmoniadeGalicia

Page 5: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

Fundado en 1964, está formado por preto de cen cantantes, que actúan en grupos vocais máis reducidos, dependendo das obras que interpre-tan. Preséntase tanto como grupo a capella, interpretando a polifonía dos séculos XVI e XVII, como en colaboración coa Orquestra Gulbenkian e outras agrupacións, para a execución das obras sinfónico corales do repertorio clásico, romántico ou contemporáneo. Colaborou coas máis im-portantes orquestras do mundo e foi dirixido por mestres da talla de C. Abbado, C. Davis, E. Krivine ou Pekka Salonen e participou nos festivais de maior renome como Eurotop de Ámsterdam, Veneto de Padua e Verona, City of London Festival ou Hong Kong Arts Festival. Na súa discografía abunda a música portuguesa dos séculos XVI a XX. Algunhas das súas gravacións recibiron destacados premios como o Berlioz da Academia Nacional Francesa do Disco Lírico, o Grand Prix International du Disque da Academia Charles Cros ou o Orphée d’Or. Desde 1969, M. Corboz é o o seu mestre titular.

Fundado en 1964, está formado por cerca de cien cantantes, que actúan en grupos vocales más reducidos, dependiendo de las obras que interpretan. Se presenta tanto como grupo a capella, intepretando la polifonía de los siglos XVI y XVII, como en colaboración con la Orquesta Gulbenkian y otras agrupaciones, para la ejecución de las obras sinfónico corais del repertorio clásico, romántico o contemporáneo. Colaboró con las orquestas más im-portantes del mundo y fue dirigido por maestros de la talla de C. Abbado, C. Davis, E. Krivine o Pekka Salonen y participó en los festivales de mayor renombre como Eurotop de Ámsterdam, Veneto de Padua y Verona, City of London Festival o Hong Kong Arts Festival. En su discografía abunda la mú-sica portuguesa de los siglos XVI a XX. Algunas de sus grabaciones recibie-ron destacados premios como el Berlioz de la Academia Nacional Francesa de Disco Lírico, el Grand Prix International du Disque da Academia Charles Cros o el Orphée d’Or. Desde 1969, M. Corboz es su maestro titular.

Coro Gulbenkian

Page 6: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

Antoni Ros Marbà director

Foi director artístico e titular da RFG ata 2012 e é profesor e director titular da Cátedra da Orquesta Freixenet da Escola Superior de Música Reina Sofía. Estudou dirección de orquestra con E. Toldrà, S. Celibidache e J. Martinon. Foi director titular da Orquesta Sinfónica de RTVE, Orquesta Ciutat de Barcelona e director musical da Orquesta Nacional de España. Foi convidado por Karajan para debutar en Berlín xunto á Orquestra Filharmónica en 1978, antes de ser nomeado director titular da Orquestra de Cámara Holandesa. Dirixiu ás orquestras máis importantes de Francia, Inglaterra, Suíza, Italia, Alemaña e Escandinavia e foi invitado polos prin-cipais centros musicais de América e Xapón. Estivo á fronte das estreas das óperas Divinas Palabras de García Abril e The Duenna de Gerhard así como as primeiras gravacións mundiais desta última e de La Dolores de Bretón. O Ministerio de Cultura outorgoulle o Premio Nacional de Música, e a Generalitat a Creu de Sant Jordi.

Ha sido director titular de la RFG hasta 2012 y es profesor y director titular de la cátedra de la orquesta Freixenet de la Escuela Superior de Música Reina Sofía. Estudió dirección de orquesta con E. Toldrà, S. Celibidache e J. Martinon. Fue director titular de la Orquesta Sinfónica de RTVE, Orquesta Ciutat de Barcelona y director musical de la Orquesta Nacional de España. Fue invitado por Karajan para debutar en Berlín junto a la Orquesta Filharmónica en 1978, antes de ser nombrado director titular de la Orquesta de Cámara Holandesa. Dirigió a las orquestas más impor-tantes de Francia, Inglaterra, Suíza, Italia, Alemaña y Escandinavia y fue invitado por los principales centros musicales de América y Japón. Ha estado al frente de los estrenos de las óperas Divinas Palabras de García Abril y The Duenna de Gerhard así como las primeras grabaciones mun-diales de esta última y de La Dolores de Bretón. El Ministerio de Cultura le otorgó el Premio Nacional de Música y la Generalitat de Cataluña la Creu de Sant Jordi.

Page 7: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

Zoe Nicolaidou soprano

Formou parte do programa de Novos Artistas da Ópera de París e o seu debut tivo lugar na Ópera Nacional de París, baixo a batuta de directores como P. Jordan, B. Kontarsky ou D. Ettinger. En 2011, recibiu o premio de ‘Le Lyrique du cercle Carpeaux’ que recoñece ao cantante novo máis prometedor do momento. Nas últimas temporadas interpretou con gran éxito, entre outros moitos, os papeis de Amor en Orfeo e Euridice en Le Palais Garnier e no Lincoln Center de Nova York, Susanna en As Vodas de Fígaro no Festival de Ópera Klosterneuburg, Serpetta en A Finta Giardiniera ou Euridice en Orfeo e Euridice. Con tan só 30 anos foi se-leccionada polo Arop Gala Concert en Le Palais Garnier para interpretar a Serenata de música de Williams, dirixida por P. Jordania. Aínda que é natural de Chipre estudou canto clásico na Universidade de Música e Arte Dramática de Viena.

Ha formado parte del programa de Jóvenes Artistas de la Ópera de París y su debut tuvo lugar en la Ópera Nacional de París, bajo la batuta de direc-tores como P. Jordan, B. Kontarsky o D. Ettinger. En 2011, recibió el premio de ‘Le Lyrique du cercle Carpeaux’ que reconoce al cantante joven más prometedor del momento. En las últimas temporadas ha interpretado con gran éxito, entre otros muchos, los papeles de Amor en Orfeo e Euridice en Le Palais Garnier y en el Lincoln Center de Nueva York, Susanna en Las Bodas de Fígaro en el Festival de Ópera Klosterneuburg, Serpetta en La Finta Giardiniera o Euridice en Orfeo e Euridice. Con tan sólo 30 años fue seleccionada por el Arop Gala Concert en Le Palais Garnier para interpre-tar la Serenata de música de Williams, dirigida por P. Jordania. Aunque es natural de Chipre ha estudiado canto clásico en la Universidad de Música y Arte Dramático de Viena.

Page 8: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

Carlos Mena alto

Nace en Vitoria-Gasteiz. Fórmase na Schola Cantorum Basiliensis de Basilea, Suíza, baixo a dirección dos seus mestres R. Levitt e R. Jacobs. Nela realiza estudos medievais e ópera aínda que tamén está moi intere-sado no mundo do lied e o repertorio do século XX. Como solista cantou, entre moitos outros, con Hesperion XXI, Le Concert des Nations, J. Savall, Il Seminario Musicale, G. Lesne, Ricercar Consort ou Ensemble 415. Debuta no Théâtre Royal de la Monnaie, Bruxelas, coa Rappresentazione de E. Cavalieri e pronto recibe o eloxio da crítica con Radamisto de G. F. Haendel na Felsenreitshule de Salzburgo. Entre os seus últimos compro-misos destacan a gravación do Magnificat de Bach para Mirare, unha xira por Xapón coas Cantatas de Bach, a estrea mundial do Libro das Estancias de Sánchez-Verdú para o Festival Internacional de Granada ou o recital de Haendel con Concerto Köln por Polonia, Austria e Alemaña.

Nace en Vitoria-Gasteiz. Se forma en la Schola Cantorum Basiliensis de Basilea, Suíza, bajo la dirección de sus maestros R. Levitt y R. Jacobs. En ella realiza estudios medievales y ópera aunque también está muy interesado en el mundo del lied y el repertorio del siglo XX. Como so-lista ha cantado, entre muchos otros, con Hesperion XXI, Le Concert des Nations, J. Savall, Il Seminario Musicale, G. Lesne, Ricercar Consort o Ensemble 415. Debuta en el Théâtre Royal de la Monnaie, Bruselas, con La Rappresentazione de E. Cavalieri y pronto recibe el elogio de la críti-ca con Radamisto de G. F. Haendel en la Felsenreitshule de Salzburgo. Entre sus últimos compromisos destacan la grabación del Magnificat de Bach para Mirare, una gira por Japón con las Cantatas de Bach, el estre-no mundial de Libro de las Estancias de Sánchez-Verdú para el Festival Internacional de Granada o el recital de Haendel con Concerto Köln por Polonia, Austria y Alemania.

Page 9: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

Juan Antonio Sanabria tenor

Natural de Las Palmas, é licenciado en Pedagoxía do canto. Realizou cur-sos de interpretación vocal impartidos por M. Orán, T. Krause, I. Álvarez ou J. A. Álvarez Parejo. En 2006 gaña o primeiro premio no Concurso de Canto Caja Canarias, en 2008 o segundo no Concurso Internacional de Canto Acisclo Fernández Carriedo e, en 2009, o primeiro premio no Concurso Internacional de Canto Clermont-Ferrand. No campo operístico cantou un amplo repertorio, desde Mozart, As Vodas de Fígaro, Don Giovanni, ata Wagner, Tristan e Isolda, pasando por Haydn, Lo speziale, entre outros, e zarzuelas como Luisa Fernanda, de Federico Moreno Torroba. No ámbito do oratorio, cantou obras de Bach, Magnificat, Haendel, Dixit Dominus ou Mozart, Requiem, Misa da Coroación. En 2011 participou na produción de Tristan e Isolda na Ópera de Oviedo baixo a dirección de G. García Calvo, debutando tamén no Théâtre des Champs-Elysées de París con La scala di seta de Rossini, baixo a dirección de J. Malgoire.

Natural de Las Palmas, es licenciado en Pedagogía del canto. Ha realizado cursos de interpretación vocal impartidos por M. Orán, T. Krause, I. Álvarez o J. A. Álvarez Parejo. En 2006 gana el primer premio en el Concurso de Canto Caja Canarias, en 2008 el segundo en el Concurso Internacional de Canto Acisclo Fernández Carriedo y, en 2009, el primer premio en el Concurso Internacional de Canto Clermont-Ferrand. No campo operístico, ha cantado un amplio repertorio desde Mozart, Las Bodas de Fígaro, Don Giovanni, hasta Wagner, Tristan e Isolda, pasando por Haydn, Lo spezia-le, entre otros, y zarzuelas como Luisa Fernanda, de Federico Moreno Torroba. En el ámbito del oratorio, ha cantado obras de Bach, Magnificat, Haendel, Dixit Dominus, o Mozart, Requiem, Misa de la Coronación. En 2011 participó en la producción de Tristan e Isolda en la Ópera de Oviedo bajo la dirección de G. García Calvo, debutando también en el Théâtre des Champs-Elysées de París con La scala di seta de Rossini, bajo la dirección de J. Malgoire.

Page 10: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

Clara Mouriz mezzosoprano

Foi seleccionada para formar parte do prestixioso ‘New Generations Artists Scheme 2011-13’ da BBC e foi distinguida en Inglaterra co premio de Wigmore Hall e Independent Opera. Naceu en San Sebastián e, tras ga-ñar o Premio Extraordinario Fin de Carreira Lola Rodríguez de Aragón na Escola Superior de Canto e a bolsa de Juventudes Musicales de Madrid, graduóuse na Royal Academy Opera de Londres con Distinción de Honra. Foi galardoada, entre outros premios, co Richard Lewis Award e, recentemente, foille outorgado o título honorífico de Associate of the Royal Academy of Music. Entre as súas actuacións destaca o seu debut no papel principal de A Cincenta de Rossini na Ópera de Mälmo, Suecia, Rosina do Barbeiro de Sevilla para a Ópera a St. Moritz ou Cherubino de As Vodas de Fígaro para Opera Classic no Cadogan Hall de Londres.

Ha sido seleccionada para formar parte del prestigioso ‘New Generations Artists Scheme 2011-13’ de la BBC y ha sido distinguida en Inglaterra con el premio de Wigmore Hall e Independent Opera. Nace en San Sebastián y, tras ganar el Premio Extraordinario Fin de Carrera Lola Rodríguez de Aragón en la Escuela Superior de Canto y la beca de Juventudes Musicales de Madrid, se graduó en la Royal Academy Opera de Londres con Distinción de Honor. Ha sido galardonada, entre otros premios, con el Richard Lewis Award, Friends of the RAM Wigmore Award y, recientemente, le ha sido otorgado el título honorífico de Associate of the Royal Academy of Music. Entre sus actuacio-nes destaca su debut en el papel principal de La Cenicienta de Rossini en la Ópera de Mälmo, Suecia, Rosina de El barbero de Sevilla para la Opera St. Moritz o Cherubino de Las Bodas de Fígaro para Opera Classic en el Cadogan Hall de Londres.

Page 11: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

Konstantin Wolff barítono

Estudou con D. Litaker na Universidade de Música de Karlsruhe, Alemaña, e en 2004 gañou o primeiro premio no Concurso Mendelssohn. En 2005 debutou na Ópera de Lyon como Mercurio en L’incoronazione di Poppea de Monteverdi baixo a batuta de W. Christie e tamén formou parte da academia Le jardin des voix, fundada por Les Arts Florissants de William Christie. Desde entón puidoselle ver en Rodelinda de Händel con Il Complesso Barocco, Orlando de Haendel na Ópera de Zúric ou en O soño dunha noite de verán de Britten, entre outros moitos papeis. En 2009 de-butou en Viena como Orbazzano en Tancredi de Rossini no Theater an der Wien. Recentemente interpretou o papel de Fígaro en As Vodas de Fígaro na Ópera Nacional de Montpellier ou Zoroastro en Orlando de Händel na Monnaie e fixo unha gravación da Paixón segundo San Mateo coa Akademie für Alte Musik de Berlín dirixida por R. Jacob. O seu repertorio inclúe os oratorios de Haendel e Bach, A Creación de Haydn, a Sinfonía núm. 9 de Beethoven ou Paulus de Mendelssohn.

Estudió con D. Litaker en la Universidad de Música de Karlsruhe, Alemania, y en 2004 ganó el primer premio en el Concurso Mendelssohn. En 2005 debutó en la Ópera de Lyon como Mercurio en L’incoronazione di Poppea de Monteverdi bajo la batuta de W. Christie y también formó parte de la academia Le jardin des voix, fundada por Les Arts Florissants de William Christie. Desde entonces se le ha visto en Rodelinda de Händel con Il Complesso Barocco, Orlando de Händel en la Oper Zürich o en Sueño de una noche de verano de Britten, entre otros muchos papeles. En 2009 de-butó en Viena como Orbazzano en Tancredi de Rossini en el Theater an der Wien. Recientemente interpretó el papel de Fígaro en Las Bodas de Fígaro en la Ópera Nacional de Montpellier o Zoroastro en Orlando de Haendel en La Monnaie e hizo una grabación de la Pasión según San Mateo con la Akademie für Alte Musik dirigida por R. Jacob. Su repertorio incluye los oratorios de Haendel y Bach, La Creación de Haydn, la Sinfonía núm. 9 de Beethoven o Paulus de Mendelssohn.

Page 12: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

A gran MisaFalouse moito dos motivos e da data de composición da Misa en si menor BWV 232 de Johann Sebastian Bach (1685-1750). Parece que os motivos foron máis ben polí-tico-laborais e, en canto á data, os estudosos sitúana entre 1733 e 1738, aínda que musicólogos máis modernos indican que a rematou como misa completa, en 1748, dous anos antes da súa morte. En 1733 e desde había unha década, Bach ocupaba o cargo de ‘cantor’ da Thomasschule en Leipzig, onde, como mestre de música, debía achegar unha cantata para cada domingo e día de festa, dirixir a música nas catro igrexas lute-ranas da cidade e na igrexa de San Pablo, adscrita á universidade, ademais de realizar tarefas burocráticas e lidar cunha ducia de superiores que cría non o valoraban tanto como deberían. Todo iso xeroulle enfrontamentos co consello reitor da institución, o consistorio, a universidade, a municipalidade etc. Para ter unha maior autoridade sobre os subalternos que non lle facilitaban o traballo, solicitou ao rei-elector o título de com-positor da corte, enviándolle varias cantatas non sacras en honra da corte de Dresde e parte (Kyrie e Gloria) do que sería a Misa en si menor. Conseguiu dito título, coa inter-mediación do conde Keyserlingk, o 19 de novembro de 1736. Cara a 1747 ou 1748, Bach retoma esa misa breve e transfórmaa nunha misa católica completa, coas súas cinco partes: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus e Agnus Dei. Ás dúas partes xa existentes agregou o Credo, profesión de fe que contén as dogmas da Igrexa; para o Sanctus, tomou unha composición baseada nese texto que compuxera para o oficio de Nadal de 1724, ao que engadiu o Osanna e o Benedictus da misa católica. Finalmente escribiu o Agnus Dei co coro final Dona nobis pacem, baseándose en composicións propias anteriores, algo que facía con frecuencia seguindo o costume da época, realizando sutís cambios para pre-servar un dos recursos técnicos e expresivos do Renacemento e Barroco, o figuralismo, é dicir, a creación de imaxes sonoras en relación co significado das palabras. Na súa composición, Bach recorre a quince coros, tres dúos e seis arias. Para os coros utiliza a escritura a catro, cinco, seis voces e, no Osanna, a un dobre coro. A voz grave masculina dialoga cun instrumento de vento, óboe ou corno; viola e frauta acompañan a soprano e tenor a a voz grave feminina é acompañada polo violín ou polo óboe. Non hai nesta obra coros sen acompañamento instrumental, ou sexa ‘a capella’ e os textos que inter-pretan (de súplica, conmiseración, afirmación de fe, celebración ou xúbilo) condicionan a elección dos procedementos compositivos. En canto á estrutura de arias e dúos son as mesmas que presentan centos de cantatas: comezan por un preludio orquestral, segue a enunciación do tema pola voz, un interludio instrumental igual ao preludio, un desenvolvemento vocal, un novo interludio instrumental e o retorno ao tema principal cun postludio igual ao preludio e interludios. Aínda que ás veces se trate dunha estru-tura de aria da capo, a miúdo a volta á primeira sección ofrece a ampliación de certas pasaxes, o aumento ou a diminución de vocalizacións e o engadido, ou pola contra su-

Page 13: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

presión, dalgún elemento melódico. Tras unha introdución instrumental, o Kyrie comeza cun grandioso coro a cinco voces, segue o Christe con base nun alegre dúo ao estilo italiano para as dúas sopranos, e volven as palabras do Kyrie, para coro a catro voces, esta vez como motete fugado ao estilo de Palestrina; a tonalidade predominante é a de si menor. Gloria, aberto e pechado pola trompeta, no que predomina a tonalidade de re maior e destaca a aria sobre o Laudamus te, en diálogo co violín; finaliza co arrebatador Cum Santo Spiritu, un coro a cinco voces que debe equilibrar, no seu sentido litúrxico e musical o coro inicial do Gloria. No Credo, os coros teñen marcado predominio ao ocupar sete seccións, á beira dun dúo de soprano e alto e unha aria de barítono, e é un dos máis sublimes momentos da obra; os nove movementos do Credo están agrupados ao redor do central Crucifixus, tomado da Cantata BWV 12, un desgarrador queixume a catro voces. Dado o carácter colectivo desta parte, todos os movementos corresponden a coros, con excepción de dous. A orquestra limítase a soster a poderosa escritura vocal no Sanctus, onde o coro divídese inicialmente en dous grupos, de maneira que os grandes saltos melódicos das voces masculinas contrastan coas máis suaves liñas melódicas das voces femininas. Continúa un alegre Osanna interpretado por dous coros que enmarcan o Benedictus, unha aria moi melódica que trazan tenor e violín. O Agnus Dei consta dunha aria para contralto, Cordeiro de Deus, que quitas os pecados do mun-do, ten piedade de nós, acompañada de dous violíns que está tomada dunha cantata coñecida como Oratorio da Ascensión. Os ritornelli instrumentais acentúan o clima de rogo, a impresión de salouco que busca crear o compositor neste fragmento. A obra ter-mina co coro Doa nobis pacem, de novo en estilo antigo e no cal o compositor volve ao Gratias agimus tibi do Gloria, finalizando como unha bela unidade conceptual e sonora.

Page 14: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

La Gran MisaSe ha hablado mucho de los motivos y de la fecha de composición de la Misa en si menor BWV 232 de Johann Sebastian Bach (1685-1750). Parece que los motivos fue-ron más bien político laborales y, en cuanto a la fecha, los estudiosos la sitúan entre 1733 y 1738, aunque musicólogos más modernos indican que la terminó como misa completa, en 1748, dos años antes de su muerte. En 1733 y desde hacía una década, Bach ocupaba el cargo de ‘Cantor’ de la Thomasschule en Leipzig donde, como maes-tro de música, debía aportar una cantata para cada domingo y día de fiesta, dirigir la música en las cuatro iglesias luteranas de la ciudad y en la iglesia de San Pablo, adscrita a la universidad, además de realizar tareas burocráticas y lidiar con una do-cena de superiores que creía no lo valoraban tanto como debieran. Todo ello le generó enfrentamientos con el consejo rector de la institución, el consistorio, la universidad, la municipalidad, etc. Para tener una mayor autoridad sobre los subalternos que no le facilitaban el trabajo, solicitó al rey-elector el título de compositor de la corte, envián-dole varias cantatas no sacras en honor de la corte de Dresde y parte (Kyrie y Gloria) de lo que sería la Misa en si menor. Consiguió dicho título, con la intermediación del conde Keyserlingk, el 19 de noviembre de 1736. Hacia 1747 o 1748, Bach retoma esa misa breve y la transforma en una misa católica completa, con sus cinco partes: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus y Agnus Dei. A las dos partes ya existentes agregó el Credo, profesión de fe que contiene los dogmas de la Iglesia; para el Sanctus, tomó una composición basada en ese texto que había compuesto para el oficio de Navidad de 1724, al que añadió el Osanna y el Benedictus de la misa católica. Finalmente escribió el Agnus Dei con el coro final Dona nobis pacem, basándose en composiciones propias anteriores, algo que hacía con frecuencia, siguiendo la costumbre de la época, rea-lizando sutiles cambios para preservar uno de los recursos técnicos y expresivos del Renacimiento y Barroco, el figuralismo, es decir, la creación de imágenes sonoras en relación con el significado de las palabras. En su composición, Bach recurre a quince coros, tres dúos y seis arias. Para los coros utiliza la escritura a cuatro, cinco, seis voces y, en el Osanna, a un doble coro. La voz grave masculina dialoga con un instru-mento de viento, oboe o corno; viola y flauta acompañan a soprano y tenor, y la voz grave femenina es acompañada por el violín o por el oboe. No hay en esta obra coros sin acompañamiento instrumental, o sea ‘a capella’, y los textos que interpretan (de súplica, conmiseración, afirmación de fe, celebración o júbilo) condicionan la elección de los procedimientos compositivos. En cuanto a la estructura de arias y dúos son las mismas que presentan centenares de cantatas: comienzan por un preludio orquestal, sigue la enunciación del tema por la voz, un interludio instrumental igual al preludio, un desarrollo vocal, un nuevo interludio instrumental y el retorno al tema principal con un postludio igual al preludio e interludios. Si bien a veces se trataría de una estruc-

Page 15: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

tura de aria da capo, a menudo la vuelta a la primera sección ofrece la ampliación de ciertos pasajes, el aumento o la disminución de vocalizaciones y el añadido, o por el contrario supresión, de algún elemento melódico. Tras una introducción instrumental, el Kyrie comienza con un grandioso coro a cinco voces, sigue el Christe con base en un alegre dúo al estilo italiano para las dos sopranos, y vuelven las palabras del Kyrie, para coro a cuatro voces, esta vez como motete fugado al estilo de Palestrina; la tonalidad predominante es la de si menor. Gloria, abierto y cerrado por las trompeta, en el que predomina la tonalidad de re mayor y destaca el aria sobre el Laudamus te, en diálogo con el violín; finaliza con el arrebatador Cum Santo Spiritu, un coro a cinco voces que debe equilibrar, en su sentido litúrgico y musical al coro inicial del Gloria. En el Credo, los coros tienen un marcado predominio al ocupar siete secciones, al lado de un dúo de soprano y alto y un aria de barítono, y es uno de los más sublimes momentos de la obra; los nueve movimientos del Credo están agrupados alrededor del central Crucifixus, tomado de la Cantata BWV 12, un desgarrador lamento a cuatro voces. Dado el carácter colectivo de esta parte, todos los movimientos corresponden a coros, con excepción de dos. La orquesta se limita a sostener la poderosa escritura vo-cal en el Sanctus, donde el coro se divide inicialmente en dos grupos, de manera que los grandes saltos melódicos de las voces masculinas contrastan con las más suaves líneas melódicas de las voces femeninas. Continúa un alegre Osanna interpretado por dos coros que enmarcan el Benedictus, un aria muy melódica que trazan tenor y violín. El Agnus Dei consta de un aria para contralto, Cordero de Dios, que quitas los pecados del mundo, ten piedad de nosotros, acompañada de dos violines que está tomada de una cantata conocida como Oratorio de la Ascensión. Los ritornelli instrumentales acentúan el clima de ruego, la impresión de sollozo que busca crear el compositor en este fragmento. La obra termina con el coro Dona nobis pacem, de nuevo en estilo antiguo y en el cual el compositor vuelve al Gratias agimus tibi del Gloria, finalizando como una bella unidad conceptual y sonora.

Page 16: REAL FILHARMONÍA DE · PDF fileJOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750) Misa en si menor, BWV 232 I. MISSA Kyrie Christe Kyrie Gloria ... para a execución das obras sinfónico corales do

próximos concertos

AUDITORIO DE GALICIA Avda. do Burgo das Nacións, s/n15705 Santiago de Compostela

DESPACHO DE BILLETESTel.: +34 981 571 026 573 979

OFICINATel.: +34 981 574 153 552 290Fax: +34 981 574 250

www.compostelacapitalcultural.orgwww.auditoriodegalicia.orgwww.rfgalicia.org

CONCERTOS FIN DE CURSO

CURSO AVANZADO DE ESPECIALIZACIÓN ORQUESTRALESCOLA DE ALTOS ESTUDOS MUSICAIS

mércores 12 / 20.30 hTEATRO PRINCIPAL

REAL FILHARMONÍA DE GALICIAMaximino Zumalave director

Obras de Bach, Vivaldi e Mozart

martes 18 / 20.30 hTEATRO PRINCIPAL

GRUPO DE CÁMARA DA ESCOLA DE ALTOS ESTUDOS MUSICAISMaximino Zumalave director

A historia do soldado, Stravinski

XUÑO