POR UN FUTURO QUE POÑAA VIDA NO CENTROPROPOSTAS ECOLOXISTAS

www.�aticon

.com

para un mundo poscovid

ecoloxistas en acción

2

Resumo .............................................................................................................................. 3frear a fuxida cara a adiante ........................................................................................................... 5

novo equilibrio ecolóxico .................................................................................................................6

novo modelo produtivo ....................................................................................................................8

novo equilibrio social ..................................................................................................................... 10

nova cultura da terra ........................................................................................................................11

Introdución ..................................................................................................................... 12Medidas pasivas (ou medidas a evitar) ................................................................................................... 14

Biodiversidade ................................................................................................................................................. 15

Emerxencia climática .....................................................................................................................................16

Economía e tecido produtivo .......................................................................................................................17

Facenda, fiscalidade e débeda .................................................................................................................... 19

Enerxía ...............................................................................................................................................................20

Transporte, urbanismo, e turismo .............................................................................................................. 21

Auga ....................................................................................................................................................................23

Residuos ............................................................................................................................................................25

Tóxicos ............................................................................................................................................................... 27

Minaría ...............................................................................................................................................................28

Agroecoloxía e soberanía alimentaria .....................................................................................................30

Pesca .................................................................................................................................................................. 31

Políticas sociais, de igualdade e laborais ................................................................................................ 31

Consumo ...........................................................................................................................................................34

Educación ..........................................................................................................................................................35

Comercio internacional e globalización ...................................................................................................36

Liberdades políticas e desmilitarización ................................................................................................. 37

Obxectivos de desenvolvemento sostible ...............................................................................................38

Índi

ce

3

Resu

mo

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid

3

Neste documento achegamos solu-cións para que a maneira de enca-rar a desescalada do confinamen-to e a reactivación económica se encamiñe cara a unha sociedade máis ecolóxica e xusta, que co-rrixa os graves problemas previos

á pandemia, coma o cambio climático, a perda de biodiversidade, a acumulación de residuos ou as desigualdades sociais, e que ademais axuden a previr futuras pandemias e a reaccionar mellor se se dan.

É obrigado lembrar que as pandemias e as crises ambientais están relacionadas. A acumu-lación animal da gandería industrial e, especial-mente, a perda de biodiversidade fomentan a aparición de novos virus que infectan ás persoas. Tamén o comercio ilícito de especies protexidas e dietas alimenticias a base de animais silvestres desencadearon a pandemia. Ademais, o cambio climático pode derivar en que vectores de trans-misión de enfermidades infecciosas (coma mos-quitos) poidan ampliar o seu radio de acción. Mitigar a perda de biodiversidade e o cambio cli-mático é a maneira máis eficaz de evitar futuras pandemias.

A pandemia da COVID-19 déixanos unha crise económica e social agravada nun contexto de cri-se ecolóxica. Se antes desta crise xa alertabamos de que era imprescindible cambiar de modelo, agora faise aínda máis imprescindible que as políticas de reactivación económica non sirvan para volver ao modelo económico anterior senón que fomenten a transición ecolóxica xusta, que podemos definir como o proceso para alcanzar unha sociedade que funciona sen combustibles fósiles, que reverte a perda de biodiversidade, que respecta os límites dos ecosistemas -en ma-teria hídrica ou de extracción doutros recursos e en materia de residuos- que non utiliza substan-cias tóxicas, que corrixe as desigualdades sociais e que promove persoas sas, libres e iguais nun contexto de participación e cooperación.

4

Resu

mo

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid Esta pandemia puxo de manifesto que se poden tomar medidas drásticas e globais en aras dun

ben común. As medidas que propoñemos son drásticas pero necesarias e pódense agrupar en 5 liñas de acción fundamentais:

Frear a fuxida cara a adiante. Fronte ás voces que reclaman unha relaxación dos estándares ambientais para reactivar a economía hai que entender que a disxuntiva non é entre medio ambiente ou economía senón entre ter un planeta habitable ou non telo. Por iso non se debe nin rebaixar a protección ambiental, nin relaxar os obxectivos xa comprometidos.

Novo equilibrio ecolóxico. A conxuntura obriga a condicionar todas as políticas de recuperación á loita contra a perda de biodiversidade, contra a degradación dos ecosistemas, contra o cambio climático e contra a contaminación. A recons-trución económica ten que abordar os problemas ecolóxicos, o que implica tomar medidas urxentes baseadas nas indicacións científicas e o principio de precau-ción. Neste novo equilibrio ecolóxico a saúde tamén debe ser un factor de primei-ra orde na toma de decisións.

Novo modelo produtivo. A reconstrución debe ir unida a un cambio na matriz produtiva para fomentar a proximidade e substituír os sectores máis contaminan-tes por un tecido que satisfaga as necesidades da poboación respectando os lími-tes ambientais. O turismo, a construción, a minaría ou a industria automobilística deben reducirse para dar paso a un aumento da agroecoloxía ou da industria da recuperación, das enerxías renovables ou da mobilidade sostible.

Novo equilibrio social. A transformación ecolóxica debe incorporar a xustiza so-cial. Unha aprendizaxe importante desta crise é que os traballos máis necesarios e máis sostibles son tamén aqueles menos valorados. Sen corrixir as desigualda-des sociais, sen repartir o traballo (produtivo e reprodutivo) e sen reducir a xorna-da laboral, non hai posibilidades de abordar ningunha transición ecolóxica xusta.

Nova cultura da Terra. Esta crise mostrou a importancia de gozar dun medio ambiente san, de condicións de vida dignas e de ter as relacións sociais de ca-lidade, fronte ao pouco valor da acumulación de bens. Por iso é primordial un modelo cultural que poña en valor o coidado da Terra e das persoas para garantir un futuro que conduza á xustiza social e ambiental.

5

Resu

mo

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid FREAR A FUXIDA CARA A ADIANTE

Rexeitar calquera cambio lexislativo na normativa ambiental e urbanística que supoña unha redución dos requisitos e salvagardas ambientais e a despro-tección do Medio Ambiente e do territorio. Non se pode volver impulsar un mo-delo que xera devastación planetaria, desigualdade social e problemas de saúde.

Non relaxar os obxectivos de redución de emisións da industria automobilís-tica ou aeronáutica, debido a que se desatendería a crise climática. A redución de gases de efecto invernadoiro globais debe garantir polo menos un 7,6 % anual, unha cifra que debido á nosa responsabilidade histórica debería ser mesmo maior.

Non rescatar nin axudar a empresas contaminantes, como a aviación, a auto-mobilística, a minaría ou as relacionadas cos combustibles fósiles, nin a empre-sas multinacionais. Tampouco se debe usar diñeiro público para o fomento do consumo, por exemplo plans para a renovación do parque automobilístico ou para a promoción do turismo. Condicionar calquera rescate ou compra de débeda de empresas á adopción de medidas na liña da transición ecolóxica.

Rexeitar políticas de axuste estrutural. As políticas de estímulo ante a última crise económica, condicionadas pola UE son o paradigma de todo aquelo que hai que evitar facer para superar esta crise: recortes en servizos públicos, recortes en orzamentos ambientais ou perda de dereitos ambientais e sociais.

6

Resu

mo

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid NOVO EQUILIBRIO ECOLÓXICO

Aprobar un Plan de emerxencia estatal para deter a perda de biodiversidade en territorio español. Este plan debera incorporar medidas concretas para cum-prir os compromisos das Metas de Aichi do Convenio de Diversidade Biolóxica e da Estratexia Europea de Biodiversidade. Como obxectivo prioritario as políticas sectoriais e o uso de fondos públicos deben estar condicionadas á conservación da biodiversidade, e non ao revés, non contribuíndo a fomentar as causas que producen a súa perda.

Poñer en marcha plans específicos de restauración dos ecosistemas degra-dados pola acción humana, coordinados entre o Estado e as Comunidades Au-tónomas. Transformación de prácticas agrarias e de xestión forestal que compa-tibilicen produción con protección da biodiversidade, a través, por exemplo, do impulso decidido á agricultura ecolóxica e á mellóra da xestión forestal cada vez menos intervencionistas e máis sostibles. É dicir, priorizar todas aquelas prácticas que favorecen a conservación e recuperación dos procesos ecosistémicos e, por tanto, supoñen beneficios esenciais para a seguridade humana.

Establecer moratorias turísticas nos centros urbanos, especialmente das gran-des metrópoles, e control rigoroso do uso fraudulento de edificios residenciais como pisos turísticos. Tamén se deben establecer moratorias á urbanización nos territorios colonizados turisticamente, en particular os municipios costeiros e de-clarados de interese turístico, que dean lugar a plans de recuperación ambiental, baseados na estimación da súa capacidade de carga, tendo en conta a preserva-ción dos recursos naturais, en particular a auga e os ecosistemas sensibles (coma os costeiros), así coma a promoción da súa capacidade de autoabastecemento agropecuario.

Establecer unha moratoria estatal para plans de infraestruturas de transporte asociados á mobilidade do turismo, vencellada aos estudos autonómicos e estatal de capacidade de carga e ás estratexias de diversificación económica promovidas tanto desde o Estado como a nivel autonómico e municipal.

Transformar as cidades para facilitar a mobilidade activa, especialmente de peóns e ciclistas, restando sitio ao transporte motorizado privado e fomentar o uso do transporte público, garantindo a seguridade das persoas usuarias e a ac-cesibilidade de todas as persoas a este con medidas coma o abono social para as persoas con rendas moi baixas.

Reducir a xeración de residuos derivados da pandemia mediante a reutili-zación de máscaras e batas, despois da súa desinfección e limpeza, evitando a incineración ou depósito en entulleira. Débense tamén prohibir os plásticos e produtos dun só uso. Promover os envases e as bolsas reutilizables, para evitar a saturación de entulleiras e o incremento dos plásticos que chegan a áreas terres-tres e mariñas. Para evitar os contaxios, as medidas de hixiene son máis efectivas có incremento dos materiais de usar e tirar. En materia de residuos é necesario

7

Resu

mo

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid implantar a recolección selectiva obrigatoria da materia orgánica mediante os

sistemas máis eficientes: autocompostaxe, recollida porta a porta ou contedores personalizados.

Manter a vixilancia sobre a deterioración dos ecosistemas hídricos. Aumentar o investimento efectivo na mellora do estado ecolóxico de ríos, acuíferos, humi-dais e lagoas; e desestimar definitivamente a construción de novos encoros e transvasamentos planificados ou actualmente en construción, coma tamén outros transvasamentos xa existentes, coma o do Tajo-Segura e o de Siurana- Riudecan-yes.

Reducir de maneira urxente a dotación hídrica das asignacións ás demandas agrarias para previr cortes de auga á poboación no verán e frear a creación de novos regadíos. Ademais débese modificar o Plan Nacional de Uso Sostible de Praguicidas. Este Plan deberá conter un obxectivo vinculante de redución cuanti-tativa e cualitativa de praguicidas agrarios de cando menos o 50 % para 2023. Por último débese impoñer unha moratoria á gandería industrial, que é altamente contaminante e non xera moito emprego.

Combater a sobrepesca. Non detraer as axudas ao sector pesqueiro do Fondo Marítimo Pesqueiro (FEMP) senón de novos fondos específicos. O FEMP creouse co obxectivo de investir na adecuación para o cumprimento das normativas euro-peas en materia de conservación.

Elaborar a través dun proceso participativo unha Estratexia de Desenvolve-mento Sostible que estableza unha visión compartida do tipo de sociedade que queremos chegar a ser, do papel do Estado español no mundo e que á súa vez guíe e garanta o desenvolvemento da Axenda 2030.

8

Resu

mo

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid

NOVO MODELO PRODUTIVOAbandonar o dogma do crecemento económico e do lucro. Non se pode crecer

eternamente nun planeta finito nin poñer o lucro por encima das necesidades sociais ou ambientais. Por iso o PIB debe deixar de ser un indicador económico en favor doutros como a pegada ecolóxica, o Índice Planeta Vivo ou o Índice de Benestar Económico Sostible.

Transformar a matriz económica, produtiva e laboral do Estado español. Para transitar cara a unha economía descarbonizada, que fomente a conservación da biodiversidade e sexa totalmente circular (onde non existan os residuos e non se extraian recursos por encima da súa taxa de renovación) fai falta cambiar a ma-triz económica a escala global, estatal e local. #Ante a redución drástica do peso do turismo, a construción ou as industrias contaminantes cabe un aumento do emprego no sector primario e na industria orientada cara á transición ecolóxica, as enerxías renovables, a saúde das persoas, a transformación de alimentos, a reparación e recuperación de obxectos e a conservación do funcionamento dos ecosistemas. Esta publicación de Ecoloxistas en Acción indica opcións de escena-rios de traballo na transición ecosocial entre 2020 e 2030.

Aumentar a captación de fondos de medidas fiscais para gravar as activida-des máis danosas co planeta, así coma ás grandes fortunas, ás transaccións fi-nanceiras e á economía especulativa. Tamén se deben impulsar medidas inter-nacionais contra os paraísos fiscais e a evasión fiscal para financiar a transición ecolóxica xusta.

Realizar unha auditoría clara dos custos enerxéticos que sirva como base para cambiar o actual sistema de conformación de prezos da enerxía por un marco que asegure a democratización da enerxía e o dereito ao autoconsumo renovable.

Buscar un reequilibrio territorial para reactivar o mundo rural. O novo modelo produtivo debe planificarse para corrixir os desequilibrios territoriais e sustentar-se sobre un sector primario que respecte os límites dos ecosistemas, que fixe o emprego ao territorio e que fomente a biodiversidade, coma a pesca artesanal, a gandería extensiva e a agroecoloxía.

Apostar pola agroecoloxía como fonte principal da alimentación, xa que ten o menor manexo do ecosistema e fixa máis poboación ao territorio. Para iso débese fomentar os mercados de proximidade e venda directa e a compra pública agro-ecolóxica en escolas, hospitais, etc. Débense crear infraestruturas agroalimenta-rias públicas (centrais de abastecemento, obradoiros, matadoiros…), establecer unha lei de prezos mínimos para que a gran distribución non poida presionar ás pequenas explotacións e ceder terras para cultivar con criterios agroecolóxicos ás persoas desempregadas, cooperativas ou asociacións.

9

Resu

mo

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid Aplicar criterios de sustentabilidade e xustiza social á compra pública res-

ponsable, que integre o respecto ao medio ambiente, a proximidade e valores éticos e solidarios en todas as etapas do procedemento de contratación.

Reducir a dependencia das cadeas de valor globais para satisfacer as necesi-dades da poboación. Controlar os prezos dos materiais sanitarios e farmacéuticos máis necesarios neste momento da pandemia. Suspender patentes para asegurar o acceso aos medicamentos e vacúas aplicando o art. 31 do Acordo sobre os As-pectos dos Dereitos de Propiedade Intelectual relacionados co Comercio ( TRIPS).

Saír do Tratado da Carta da Enerxía e vetar que a UE negocie e firme novos tra-tados de comercio e investimento. Retirar de forma preventiva o consentimento para a arbitraxe investidora-Estado ( ISDS), que pode ser utilizado para bloquear medidas encamiñadas á transición ecolóxica xusta.

10

Resu

mo

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid

NOVO EQUILIBRIO SOCIALReforzar os servizos 100 % públicos, universais e de calidade. É necesario que

a saída desta crise reforce o común e o que nos permite vivir: a sanidade, a edu-cación, a atención social das persoas, o coidado do medio ambiente, o transporte, a enerxía, a auga, as comunicacións, o comercio, as pensións, os medicamentos, o lecer ou a vivenda. Reclamamos unha xestión pública e transparente destes servi-zos, revertendo as privatizacións con perspectiva ambiental e que dean servizo a toda a poboación, especialmente ao medio rural.

Garantir o dereito á saúde, incluíndo a saúde ambiental, a saúde sexual e a saúde mental. Ademais de garantir a sanidade 100 % pública e universal, protexer a saúde da poboación fronte á contaminación química, atmosférica ou de comida pouco saudable. Investir en atención primaria e en medidas de prevención da saúde colectiva é máis eficiente e barato que facelo en custosos tratamentos.

Reducir a xornada laboral, reforzar os dereitos laborais e redistribuír os tra-ballos reprodutivos non remunerados. En aras de repartir o emprego e ademais deixar tempo para os traballos reprodutivos, o lecer ou a participación cidadá, débese reducir a xornada laboral a 30 horas semanais, sen diminuír os salarios. Promover a Renda Básica das Iguais para non depender do emprego para subsistir e organizar estratexias de corresponsabilidade social nos traballos reprodutivos non remunerados.

Asegurar o dereito á vivenda e as subministracións básicas de luz e auga. Pro-hibición efectiva de desafiuzamentos e cortes por falta de pagamentos debida a situacións de precariedade económica para respectar o dereito humano á viven-da, á auga potable, á enerxía e ao saneamento asegurando de forma inmediata o abastecemento de auga e enerxía e o saneamento de auga para todas as persoas independentemente da súa situación económica ou habitacional.

Protexer ás mulleres e a todas as persoas vulnerables da violencia machista, da violencia doméstica e da violencia económica e enerxética, aquí e noutros territorios, onde están a ser violentadas pola pobreza e ameazadas por defender o territorio.

Favorecer un proceso educativo que atenda á diversidade. Durante o confina-mento optouse por dar clases on- line. A fenda educativa aumentou. Cando en condicións normais non se conta coas políticas e a formación adecuadas para atender a diversidade, menos aínda poderá facerse en situacións excepcionais.

Derrogar as “Leis Mordaza”, que están a ser utilizadas para criminalizar ás persoas cualificando automaticamente o incumprimento das restricións impostas durante o estado de alarma como infracción de desobediencia. Débense investi-gar e sancionar os abusos policiais e garantir o dereito á protesta.

11

Resu

mo

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid NOVA CULTURA DA TERRA

Revisar e adaptar as escolas e o currículo. É preciso revisar en profundidade o currículo escolar e formar ao profesorado e demais comunidade educativa, así como adaptar as infraestruturas e servizos das escolas, para así transitar cara a unha sociedade mellor adaptada e máis resiliente aos cambios ambientais e so-ciais que se nos veñen pola crise climática, de biodiversidade, de dispoñibilidade de recursos, etc. Os valores que deben primar, como dereito para toda a cidadanía, son: a sustentabilidade ambiental e social, a importancia do común, a saúde como ben colectivo ou a solidariedade como acto de intelixencia social, entre outros.

Promover unha nova escala de valores que poña a vida no centro. Fronte á cultura da acumulación individual de bens, que xera devastación ambiental e pro-blemas de saúde débese fomentar modelos que promovan a significación social a través do fortalecemento das relacións sociais, o respecto pola natureza e o aumento do tempo dedicado a actividades de coidados.

Fomentar a participación, a solidariedade e a cooperación. Esta crise só pó-dese abordar a través da acción colectiva global, o que require de deixar atrás a competitividade e o individualismo e buscar acordos de amplo consenso social baseados na solidariedade e a cooperación.

(Re)aprender da natureza. Os sistemas naturais levan millóns de anos funcio-nando de maneira complexa e eficiente. Os seres humanos en moitas ocasións adaptáronse á perfección aos ciclos naturais creando ecosistemas moi ricos e diversos, ben xestionados. A Nova Cultura da Terra consiste niso, en aprender de novo a vivir coa natureza.

12

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid A

pandemia da COVID-19 é sen dúbida un dos fitos máis importantes do s. XXI, polo menos a teor das conse-cuencias que tivo. Desde que come-zou, aínda que de maneira gradual, practicamente a totalidade do pla-neta modificou os seus patróns de

vida e con toda probabilidade a crise que ocasio-nou cambiará as sociedades económica, ecolóxi-ca e psicoloxicamente.

Ao comezo da pandemia, desde Ecoloxistas en Acción lanzamos 19 propostas ambientais e sociais para dar resposta á crise do coronavirus. Estando moitas delas aínda vixentes, tratábase de medidas, na súa maioría, de urxencia para abordar a crise sanitaria derivada da pandemia e a crise social derivada do confinamento.

Neste documento achegamos solucións para que a maneira de encarar a desescalada do confinamento e a reactivación económica enca-míñese cara a sociedades máis ecolóxicas e xus-tas, que corrixan os graves problemas previos á pandemia, coma o cambio climático, a perda de biodiversidade, a acumulación de residuos ou as desigualdades sociais, e que ademais axuden a previr futuras pandemias e a reaccionar mellor se se dan.

Partimos do coñecemento de que esta crise es-tivo acompañada dun enorme sufrimento, pola cantidade de vítimas mortais e pola dificultade para homenaxear e despedir a esas persoas, así coma pola cantidade de persoas que tiveron que afrontar o confinamento en condicións precarias, en lugares inhóspitos ou lonxe dos seus seres queridos. Esperamos que este tipo de situacións non teñan que ser necesarias de novo, pois este duro momento reafírmanos na necesidade de contacto e interacción social e a importancia de que a poboación ocupe o espazo público.

É paradoxal que o confinamento supuxera unha mellora dalgúns indicadores ambientais. As emisións de gases de efecto invernadoiro, a contaminación atmosférica, a mobilidade moto-rizada privada ou a presión sobre os ecosistemas diminuíron drasticamente polo parón económico

derivado do confinamento. Dado que foi debido a unha situación dolorosa e transitoria, estas re-ducións non foron motivos de esperanza. Pero si son unha nova demostración (outra máis) de que o modelo de produción e consumo é ecocida e pon en perigo á nosa especie.

É obrigado lembrar que, aínda que a aparición de zoonosis (enfermidade ou infección que se dá nos animais e que é transmisible ás persoas en condicións naturais) é un proceso biolóxico natural, hai factores que a fan máis probable. O amontoamento animal na gandería industrial e, especialmente, a perda de biodiversidade fo-mentan a aparición de novos virus que infectan ás persoas. Ademais, o cambio climático pode derivar en que vectores de transmisión de en-fermidades infecciosas (como mosquitos) poidan ampliar o seu radio de acción. Mitigar a perda de biodiversidade e o cambio climático é a maneira máis eficaz de evitar futuras pandemias.

A pandemia da COVID-19 déixanos unha crise social aínda máis grave, nun contexto de crise ecolóxica. Se antes desta crise xa alertabamos de que era imprescindible cambiar de modelo, agora faise aínda máis imprescindible que as políticas de reactivación económica non sirvan para volver ao modelo económico anterior senón que fomenten a transición ecolóxica xusta, que a podemos definir como o proceso para alcanzar unha sociedade que funciona sen combustibles fósiles, que reverte a perda de biodiversidade, que respecta os límites dos ecosistemas -en ma-teria hídrica ou de extracción doutros recursos e en materia de residuos- que non utiliza substan-cias tóxicas, que corrixe as desigualdades sociais e que promove persoas sas, libres e iguais nun contexto de participación e cooperación.

Esta pandemia puxo de manifesto tres cousas: a primeira foi a relevancia dos “servizos esen-ciais”: sanidade, educación, agricultura, trans-porte, limpeza, coidado das persoas, etc.; sec-tores que gozan de pouco recoñecemento social e retributivo. En segundo lugar evidenciouse a importancia de ter servizos públicos de calidade orientados ás necesidades humanas e non ao lucro. En terceiro lugar, e probablemente o máis

Intro

dució

n

13

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid importante, é que somos capaces de tomar me-

didas drásticas globais e moi rápidas, ao uníso-no, para afrontar conxuntamente un problema global e á vez crear redes veciñais autoxestio-nadas de proximidade para apoiar que ninguén quede sen recursos.

Dado que a prioridade é abrir a senda cara a unha transición ecolóxica, aquí se listan unha serie de medidas agrupadas por temáticas. Todas van na liña do programa ambiental de Ecoloxis-tas en Acción e das propostas electorais para as eleccións xerais, aínda que con adaptacións á

situación actual. Basicamente son medidas en-camiñadas á transición ecolóxica xusta. Algunhas das medidas requiren acción internacional, polo que instamos o goberno español a incrementar a presión para que teñan lugar. O resto son para aplicación nos ámbitos estatal, autonómico ou local.

As medidas que propoñemos son drásticas pero necesarias. Agrúpanse en 18 apartados que corresponden a diferentes ámbitos do ecoloxis-mo social pero resúmense en 5 liñas de acción fundamentais:

FREAR A FUXIDA CARA A ADIANTE. Fronte ás voces que reclaman unha relaxación dos estándares ambientais para reactivar a economía hai que entender que a disxuntiva non é entre medio ambiente ou economía senón entre ter un planeta habitable ou non telo. Por iso non se debe nin rebaixar a protección ambiental, nin relaxar os obxectivos xa comprometidos.

NOVO EQUILIBRIO ECOLÓXICO. A conxuntura obriga a condicionar todas as políticas de recuperación á loita contra a perda de biodiversidade, contra a degradación dos ecosistemas, contra o cambio climático e contra a contaminación. A reconstrución económica ten que abordar os problemas eco-lóxicos, o que implica tomar medidas urxentes baseadas nas indicacións científicas e o principio de precaución. Neste novo equilibrio ecolóxico a saúde tamén debe ser un factor de primeira orde na toma de decisións.

NOVO MODELO PRODUTIVO. A reconstrución debe ir unida a un cambio na matriz produtiva para fomentar a proximidade e substituír os sectores máis contaminantes por un tecido que satisfaga as necesidades da poboación respectando os límites ambientais. O turismo, a construción, a minaría ou a industria automobilística deben reducirse para dar paso a un aumento da agroecoloxía ou da industria da recuperación, das enerxías renovables ou da mobilidade sostible.

NOVO EQUILIBRIO SOCIAL. A transformación ecolóxica debe incorporar a xustiza social. Unha apren-dizaxe importante desta crise é que os traballos máis necesarios e máis sostibles son tamén aqueles menos valorados. Sen corrixir as desigualdades sociais, sen repartir o traballo (produtivo e reprodu-tivo) e sen reducir a xornada laboral, non hai posibilidades de abordar ningunha transición ecolóxica xusta.

NOVA CULTURA DA TERRA. Esta crise mostrou a importancia de gozar dun medio ambiente san, de condicións de vida dignas e de ter as relacións sociais de calidade, fronte ao pouco valor da acumu-lación de bens. Por iso é primordial un modelo cultural que poña en valor o coidado da Terra e das persoas para garantir un futuro que conduza á xustiza social e ambiental.

14

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid MEDIDAS PASIVAS

(OU MEDIDAS A EVITAR)

É preciso comezar insistindo en medidas que non se deberían tomar baixo ningún concepto, xa que suporían retrocesos ambientais e sociais.

Propostas:Evitar calquera cambio lexislativo na nor-

mativa ambiental e urbanística que supoña unha redución dos requisitos e salvagardas medioambientais e a desprotección do Medio Ambiente e do territorio. Esta medida non de-bería estar nin cuestionada, mais por desgraza tanto a escala local como estatal ou internacio-nal hai quen están pedindo unha relaxación das medidas ambientais para recuperar a economía. Insistimos: non se pode volver a impulsar un mo-delo que xera devastación planetaria e desigual-dade social.

Rexeitar calquera modificación dos procede-mentos xudiciais que impida a tutela xudicial efectiva do territorio e o medio ambiente, sexa polo encarecemento das taxas, ou mediante a redución dos controis legais das actuacións ur-banísticas. En liña coa medida anterior, diante das propostas que xa se están producindo por parte de Concellos e Comunidades Autónomas.

Non relaxar os obxectivos de redución de emisións da industria automobilística ou aero-náutica, xa que desatendería a crise climática.

Rexeitar políticas de axuste estrutural como as realizadas a principios da década de 2010: recortes en servizos públicos, recortes en orza-mentos ambientais ou perda de dereitos am-bientais e sociais.

15

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid

Propostas:Aprobar un plan de emerxencia estatal para frear a perda de biodiversidade

no territorio español. Este plan debera incorporar medidas concretas para cum-prir os compromisos dos obxectivos de Aichi da Convención sobre a diversidade biolóxica e da estratexia europea de biodiversidade. Como obxectivo prioritario, as políticas sectoriais e o uso de fondos públicos deberían estar condicionadas á conservación da biodiversidade, non contribuíndo a promover as causas que causan a súa perda.

Establecer plans específicos de restauración de ecosistemas degradados pola acción humana, coordinados entre o Estado e as comunidades autónomas. Transformación de prácticas agrícolas e xestión forestal que fagan compatibles produción e protección da biodiversidade, por exemplo a través do compromiso decidido cara á agroecoloxía e á agricultura e á xestión forestal sostible. Nou-tras palabras, priorizar todas aquelas prácticas que favorezan a conservación e recuperación dos procesos ecosistémicos e, polo tanto, representan beneficios esenciais para a seguridade humana.

Adaptar con urxencia toda a normativa estatal aos obxectivos de frear a perda de biodiversidade, especialmente para reverter a modificación da Lei do patrimonio natural e da biodiversidade sobre especies exóticas invasoras e re-

BIODIVERSIDADEA perda de biodiversidade, xunto á crise climá-

tica, é un dos problemas más graves dentro da emerxencia ecolóxica que estamos sufrindo. Ademais

existe un claro víncu-lo entre a perda de biodiversidade e o

aumento de enfermida-des infecciosas perigosas

para a especie hu-mana, coma o CO-

VID-19. A natureza é esencial para

la saúde da hu-manidade, tanto

física como mental. Os ecosistemas sans son os

nosos mellores aliados, ao encargarse por si mes-mos de regular a aparición de pragas, patóxenos, depredadores, parásitos e outros organismos que ameazan a supervivencia da especie humana.

Por todo isto, consideramos que agora máis que nunca, a sociedade, as empresas e as ad-ministracións deben seguir as directrices marca-das pola investigación científica. Estas xa teñen demostrado que debido a una mala xestión dos recursos naturais e ao ataque abusivo, ao que os poderes económicos someten á natureza, estase a ameazar a supervivencia de multitude de espe-cies, incluíndo a humana.

O Estado español debe sumarse ao esforzo in-ternacional que é preciso asumir para antepoñer a protección da natureza e lograr deter a perda de biodiversidade. Para isto requírese tomar me-didas con carácter de urxencia tanto a escala global coma local, dado que garantir o correcto funcionamento dos nosos ecosistemas é, xunto co reforzo do sistema sanitario e o investimento en investigación científica, o único xeito de evitar que volvan acontecer crises sanitarias como a actual e outras crises vindeiras semellantes.

16

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid visión científica do catálogo estatal e rexional de especies ameazadas. Inclusión

do lobo na categoría “Vulnerable” no RD 139/2011, que crea a lista de especies no réxime de protección especial e o Catálogo español de especies ameazadas. Ademais do seu potencial risco para a saúde humana, o comercio de especies salvaxes debería prohibirse independentemente do seu estado de conservación e deberían reforzarse as ferramentas existentes coma o Plan de acción español contra o tráfico ilegal e a caza furtiva internacional de especies salvaxes.

Potenciar os investimentos en conservación do patrimonio natural a nivel nacional e rexional: Red Natura 2000, espazos naturais protexidos, así como in-vestimentos na restauración de ecosistemas degradados.

EMERXENCIA CLIMÁTICAA crise da COVID 19 subliñou a especial

importancia da acción colectiva para a re-solución de situacións de emerxencia. Así, dende cada unha das persoas ata as ins-titucións políticas, fíxose un esforzo con-tinuado para transmitir as medidas nece-sarias para prever, afrontar os efectos da pandemia, tomar medidas e mitigar as súas

peores consecuencias. Asumir a realida-de de afrontar unha crise e non minimi-zar as súas consecuencias demostrou ser

clave para protexer a vida de gran parte dos cidadáns. Do mesmo xeito, as medidas

económicas e sociais derivadas desta crise sa-

nitaria non poden ignorar que vivimos inmersos nunha emerxencia climática, que require unha acción colectiva global e contra a que apenas te-mos tempo para actuar.

A queima continua de combustibles fósiles está xerando xa importantes problemas e perdas en todo o territorio que deben ser abordados mediante a adaptación. Unha adaptación que necesariamente debe estar dirixida a conservar os ecosistemas no seu mellor estado, parando a perda de biodiversidade e evitando que as con-secuencias afecten con maior intensidade aos grupos máis vulnerables.

Propostas:Asumir que vivimos nun estado de emerxencia climática implica tomar me-

didas urxentes baseadas en indicacións científicas, garantir o máximo principio de precaución posible, é dicir, tentar evitar un aumento da temperatura global de 1,5 oC e reducións de gases de efecto invernadoiro global 7,6% anual, cifra que debido á nosa responsabilidade histórica debería ser moito maior.

Acadar reducións de emisións anuais en España de máis do 7,6% ao ano até 2030. Para iso será preciso establecer un calendario de peche claro para os sec-tores fósiles, evitar a creación de novas infraestruturas (como a infraestrutura de gas prevista) ou o desenvolvemento de plans que xeren emisións de gases de efecto invernadoiro. Estas reducións só se poden conseguir combinando o uso de enerxía renovable cunha diminución do consumo de enerxía actual. O cumprimento dos obxectivos climáticos debe reflectirse no tratamento xurídico-constitucional co maior grao de cumprimento.

17

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid ECONOMÍA E TECIDO PRODUTIVO

A emerxencia sanitaria de COVID-19 puxo de manifesto a vulnerabilidade dun modelo de produción e consumo glo-

balizado e suxeita a procesos de especulación.

No Estado español, o modelo económico

baseado no turis-mo e na constru-ción, ademais de ser totalmente

insostible e xerar emprego precario, como xa se demostrou en varias ocasións, é moi vul-nerable ás crises socioeconómicas. A pande-mia demostrou tamén a incapacidade de pro-

ducir material sanitario por contar cun sector industrial pequeno e pouco diversificado no que destaca o desenvolvemento de industrias insostibles como a da automóbil ou a arma-mentística.

Propoñemos unha serie de medidas dirixidas a transformar e recolocar o proceso de produción e consumo, especialmente nos sectores produti-vos necesarios para o benestar da poboación, así como medidas para aumentar os ingresos públi-cos e diminuír o gasto innecesario.

Ademais, cremos que é necesario promover a economía social, feminista e ecolóxica, poñendo no centro a sustentabilidade da vida e a equida-de social.

Propostas:Transformar a matriz económica, produtiva e laboral do Estado español para

avanzar cara a unha economía descarbonizada que fomente a conservación da biodiversidade e sexa totalmente circular (onde non hai residuos e non se ex-traen recursos por encima da súa taxa de renovación), é necesario cambiar a matriz económica a escala global, estatal e local. É necesario reducir drastica-mente o peso do turismo e a construción, así como algunhas industrias contami-nantes. Ante isto, cabe un aumento do emprego no sector primario e na industria orientada á transición ecolóxica, ás enerxías renovables, á saúde humana, ao procesamento de alimentos, á reparación e á recuperación de obxectos e ao mantemento do funcionamento de ecosistemas. Sería necesario investir na pro-tección e formación das persoas traballadoras nesta transición. A publicación de Ecoloxistas en Acción “Escenarios de trabajo en la transición ecosocial 2020-2030” achega opcións para escenarios de traballo na transición ecosocial entre 2020 e 2030.

Planificar unha distribución territorial do emprego para que non se concen-tre en poucas áreas e solucione así o baleiro do mundo rural. Desenvolver plans de diversificación económica autonómica e municipal, baseados na reactivación do sector primario de economía verde descentralizada, como alternativa á de-pendencia do ladrillo e do turismo, para a xeración de emprego de calidade, innovación e valor engadido.

18

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid Abandonar o dogma do crecemento económico. Non é posible crecer eter-

namente nun planeta finito (a desmaterialización da economía non é máis ca un mito) e continuar intentándoo, por cantas medidas paliativas se poñan en marcha, levará ao colapso das sociedades. Por iso, é necesario transitar a un modelo económico baseado nas necesidades humanas e que funcione dentro dos límites dos ecosistemas, resituando a economía. Indicadores coma o índice de benestar económico sostible son máis axeitados que o PIB para medir o fun-cionamento da economía.

Establecer medidas de apoio á pequena produción (e comercialización) fronte ás grandes corporacións: relaxar as normas fiscais para os pequenos produtores / comerciantes, fronte a unha presión fiscal e reguladora máis restri-tiva para as grandes corporacións.

Medidas lexislativas para protexer as pequenas empresas dos barrios e do rural, con circuítos curtos de comercialización. As pequenas tendas de barrio puideron responder con máis eficacia a esta crise ao estar máis ligadas ao tecido social e aos problemas específicos do barrio. Este tipo de comercio garante unha mellor distribución da riqueza e unha maior creación de emprego. A liberaliza-ción dos horarios supuxo un gran prexuízo para as pequenas empresas que non poden competir en igualdade de condicións cos grandes almacéns, polo que esiximos a modificación da Lei 1/2004, do 21 de decembro, do horario comercial e unha lei que permita ás comunidades autónomas e aos concellos limitar as grandes superficies dos seus territorios, en función dos máximos establecidos.

Apoio ao sector da Economía Social e Solidaria que aplica criterios de susten-tabilidade e xustiza social e xera un tecido produtivo máis resistente. Favorecer, apoiar e deseñar proxectos de economía local replicables e accesibles a un gran número da poboación, para apoiar a saída da economía non declarada.

19

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid FACENDA, FISCALIDADE E DÉBEDA

Propostas:Incrementar a recadación de fondos procedentes de medidas fiscais para

tributar as actividades máis nocivas co planeta, así como as grandes fortunas, as transaccións financeiras e a economía especulativa. Tamén se deben pro-mover medidas internacionais contra os paraísos fiscais e a evasión fiscal para financiar a xusta transición ecolóxica.

Crear impostos específicos para grandes plataformas electrónicas como Amazon, Deliveroo, etc., por destruír pequenas empresas e xerar unha enorme pegada de carbono, promover un modelo de obsolescencia, xerar exceso de re-siduos mediante o seu envasado e pola precariedade das súas traballadoras e traballadores.

Recuperar os 60.000 millóns do rescate bancario como fixeron outros países, mesmo con interese en Estados Unidos, porque agora son necesarios para finan-ciar medidas sociais e ecolóxicas que nos permitan saír da nova crise e resolver a emerxencia climática. A través dun imposto bancario repartido en 4 anos.

Destinar axudas públicas exclusivamente a empresas e actividades que contribúan a mellorar as condicións de vida das maiorías sociais e que, á vez, freen a crise ecolóxica que estamos vivindo. Algunhas destas propostas son:

I) Publicación das garantías e préstamos concedidos a empresas por un importe dun millón de euros. Sería un exercicio de transparencia que sería un gran logro para os cidadáns, similar ao acadado no seu día coa contra-tación pública.

II) Creación dunha regulación vinculante do apoio financeiro público no campo dos dereitos humanos e ambientais, aliñando este apoio aos plans para loitar contra a crise climática.

III) Exclusión de determinados perfís de empresa:

III.a) As empresas transnacionais que obtiveron beneficios importan-tes en anos anteriores.

Transformar o modelo produ-tivo, poñer en marcha plans de restauración ambiental, investir en servizos públicos ou protexer ás persoas traballadoras require dun aumento do financiamento público. Isto implica que, ademais da diminución de gastos contra-

rios á transición ecolóxica (como o militar ou o das grandes infraestruturas de transporte), a re-cadación pública debe aumentar e deben ser as multinacionais e grandes fortunas, quen máis se lucraron do modelo da globalización (responsa-ble da crise ecolóxica global e da expansión do COVID-19), quen máis teñen que contribuír eco-nomicamente a paliar a crise.

20

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid III.b) Empresas pertencentes a grupos implicados ou condenados por

corrupción ou delitos económicos graves.

III.c) Empresas dos sectores de armamento, xogo, enerxía nuclear, mi-naría ou fósiles.

III.d) As empresas que teñan filiais en paraísos fiscais ou en territorios con conflitos armados.

IV) Incorporación dunha escala que priorice as empresas comprometidas coa transición enerxética, a protección do traballo e a reinversión na eco-nomía local, entre outros criterios.

V) Inclusión de cláusulas socioambientais para a empresa matriz, filiais e provedores que reciban financiamento público, co fin de facilitar a super-visión das súas actividades e rendición de contas.

VI) Promoción de sancións económicas e apertura de procesos legais para responsabilizar ás empresas que incumpriron as cláusulas socioam-bientais e os dereitos humanos.

ENERXÍAA crise do COVID-19 demostrou unha

vez máis a importancia do acceso a un subministro enerxético capaz

de proporcionar unha cantida-de suficiente de enerxía para o desenvolvemento dunha vida

digna e a prevención de en-fermidades. Así, a pobreza, os abusos tarifarios ou a

falta de illamento térmico dun grande número de fogares, significan

o empeoramento do impacto da crise sanitaria

en moitas familias.

A crise do COVID-19 tamén puxo de manifesto a vulnerabilidade das cadeas de subministro glo-balizadas nun escenario de emerxencia e a ne-cesidade de resituar diferentes sectores, como a enerxía, para ser máis resilientes. O noso sistema enerxético está afectado pola crise, mostrando claramente as enormes dependencias que ten tanto nos seus aspectos fósiles como nucleares, e o fundamental de avanzar cara a un sistema máis flexible, descentralizado e renovable.

Propostas:Realizar unha auditoría clara dos custos da enerxía que sirva de base para

cambiar o actual sistema de conformación dos prezos da enerxía para un marco que asegure a democratización da enerxía e o dereito ao autoconsumo reno-vable. Denunciar e rexeitar o déficit arancelario porque é un mecanismo pouco

21

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid transparente e tendencioso que só favorece as grandes industrias.

Avanzar na correcta planificación do sector enerxético e especialmente no sector eléctrico. A excesiva dimensión das infraestruturas de petróleo e gas, ou a especulación orixinaria do sector das renovables só aumentarán a fraxilidade do noso sistema enerxético. É necesario un calendario claro para o peche de sectores fósiles, unha moratoria para a construción de novas infraestruturas e unha planificación ordenada acorde cos valores do desenvolvemento renovable.

Fomentar eficazmente o autoconsumo, e para iso é necesario seguir influíndo nas comunidades enerxéticas, facilitando a instalación de placas de autocon-sumo ou fortalecendo instrumentos como o autoconsumo de equilibrio neto. Neste sentido, o traballo exemplar da administración pública é chave, polo que un plan de autoconsumo para todos os edificios públicos durante esta lexisla-tura podería impulsar a creación de miles de empregos e axudar a loitar contra a emerxencia climática, aforrando cartos a longo prazo ás institucións públicas.

Proceder ao peche das centrais nucleares durante este prazo. A crise do CO-VID-19 volveu poñer o sector nuclear ao revelar o problema inherente dunha enerxía cara, sucia e perigosa cuxa xestión é enormemente complexa e proble-mática, tanto que o cemiterio nuclear final aínda non existe. Ao mesmo tempo, debe garantirse a mellor xestión posible dos residuos radioactivos, orientada claramente cara a solucións definitivas e non temporais, do mesmo xeito, deben establecerse as garantías necesarias para que os propietarios das plantas so-porten os custos completos de xestión e desmantelamento de residuos.

TRANSPORTE, URBANISMO, E TURISMOO modelo extensivo de urbanización asociado á demanda turística e a baixa densidade re-sidencial é insostible debido á perda de

biodiversidade, á desconexión entre os sistemas natu-

rais e ao aumento do gasto enerxético e a contaminación que

provoca. A urbaniza-ción non controlada

tamén supuxo a inva-sión de solos de alto valor agrícola, así como solos moi vulnerables aos episodios naturais,

por exemplo de primeira liña de costa, un fenó-meno lamentablemente masivo no caso español. A urbanización e a conurbación dispersas forzan maiores distancias na subministración de bens e servizos básicos, contribuíndo á súa vez á in-sostibilidade e vulnerabilidade do modelo terri-torial.

No relativo ao turismo de masas, a pan-demia actual está a amosar a nosa forte dependencia dunha industria que, non só é insostible, senón que tamén intrascendente para as necesidades humanas básicas, que precariza o emprego e nos fai moi vulnera-bles económicamente, tanto antes da crise como especialmente durante e probable-mente despois.

22

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid A economía española depende un 15% do tu-

rismo e un 14% da construción e, aínda que o aumento do investimento nestes sectores foi o mecanismo para superar temporalmente ou-tras crises no pasado, cremos que é fundamen-tal aproveitar esta nova crise sistémica para afrontar un cambio profundo no noso modelo económico e ambiental, que nos faga menos de-pendentes do monocultivo do ladrillo e da praia e menos vulnerables ao mercado, ás crises in-ternacionais e aos fenómenos meteorolóxicos extremos.

Por desgraza, estes días están a xurdir signos no sentido contrario, é dicir, o afondamento e o empeoramento do modelo actual. En concreto, o Goberno andaluz anuncia cambios lexislativos, como o Decreto-lei 2/2020, do 9 de marzo que, baixo o engano título de “mellora e simplifica-ción de normativas para o fomento da actividade produtiva en Andalucía” e baixo a coartada da crise sanitaria e a necesidade de reactivar a eco-nomía, amputa as leis de protección ambiental e procura facilitar aínda máis o turismo de baixo custo, ao prezo da destrución do territorio e múl-tiples danos ambientais (en recursos vitais como

auga, na calidade do aire, ecosistemas fráxiles como dunas e pantanos, na biodiversidade ...); en definitiva, promovendo a planificación urba-nística depredadora.

Por outra banda, a crónica urxencia de viven-da que se sofre nas cidades españolas, agrava-da nos últimos anos por un rebote artificial no mercado inmobiliario, en parte tamén provocado polo turismo (pisos turísticos), engadido á falta de políticas públicas de vivenda, provoca un ex-ceso de xente e a ‘periferialización’ da poboación que contribuíu á propagación da pandemia sani-taria actual.

Por outra banda, nas primeiras semanas de confinamento nas cidades españolas, a con-taminación do aire caeu un 55% e o tráfico rodado nun 73%. Mentres tanto, o número de voos en Europa diminuíu un 90%. Pero estas reducións drásticas non terán éxito en mello-rar a calidade do aire ou evitar o quecemento global se non consideramos estratexias co-rrectas a medio prazo. Ademais, dependendo de como se xestione a saída da crise, todo podería empeorar.

Propostas:Establecer moratorias turísticas nos centros urbanos, especialmente nas

grandes metrópoles, e un control rigoroso do uso fraudulento de edificios resi-denciais como os apartamentos turísticos.

Establecer moratorias sobre a urbanización en territorios colonizados por turistas, en particular os concellos declarados de interese turístico, que leven a plans de recuperación ambiental, baseados na estimación da súa capacidade de carga, tendo en conta a preservación dos recursos naturais, e particularmente a auga e os ecosistemas sensibles (como os costeiros), ademais de promover a súa capacidade de autosuficiencia agrícola.

Establecer unha moratoria estatal para os plans de infraestruturas de trans-porte asociados á mobilidade turística, vinculada a estudos autonómicos e estatais de capacidade de carga e a estratexias de diversificación económica promovidas tanto desde o Estado como a nivel autonómico e municipal.

Protexer as costas, especialmente garantindo a salvagarda do Dominio Pú-blico Marítimo Terrestre para que non se relaxe a lexislación ambiental sobre ela.

23

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid Reformar a lexislación agraria estatal para incorporar novas normas xerais de

dotacións, equipamentos, servizos e infraestruturas para actuacións urbanísticas, con especial énfase na ‘ interiorización’ das externalidades ambientais; normativa actualizada e xeral para a protección da paisaxe, especialmente o litoral; restri-cións xerais sobre usos e actividades en terreos non desenvolvidos protexidos.

Transformar cidades para facilitar a mobilidade activa, especialmente de peóns e ciclistas, restando espazo ao vehículo motorizado privado.

Promover o uso do transporte público, apoiar con medidas de financiamento urxentes que garantan a seguridade dos usuarios e a accesibilidade de todas as persoas a el con medidas como a subscrición social para persoas con ingresos moi baixos. Apostando pola mellora do ferrocarril convencional con tráfico mixto de pasaxeiros e mercadorías.

Establecer unha moratoria para a construción de grandes infraestruturas de transporte (autoestradas e autoestradas, portos e aeroportos e ferrocarril de alta velocidade), investimentos moi caros que o Estado español non precisa aumentar e cuxos elementos deben ser empregados para afrontar a crise e me-llorar o sistema sanitario.

Abandonar o uso de biocombustibles asociados aos cultivos de alimentos, xa que se demostrou que a súa produción conduce a un aumento da taxa de deforestación e á perda de biodiversidade, fenómenos ligados ao aumento de pandemias como COVID-19.

AUGAA pandemia de coronavirus trou-xo á mesa temas esenciais para

a vida, incluída a necesidade de garantir o dereito hu-mano ao abastecemento e saneamento universal de

auga potable. Hai un risco ele-vado para a saúde das persoas

que viven en chabolas e casas ocupadas onde non teñen auga

nin saneamento. Malia que o decreto de alarma prohibe os cortes de auga por fal-

ta de pago, as grandes empresas están a meter presión para reverter esta medida, mentres os envasadores están en campaña e aceptan pro-mover a auga mineral embotellada en lugar da auga da billa.

Por outra banda, xerouse unha enorme cam-paña de marketing que branqueou un sector agrícola industrial responsable dos grandes impactos ambientais e dunha dura explotación laboral. Con isto, as comunidades de regantes reivindican o seu papel social e demandan máis auga. Fronte a isto, a protección de ríos, acuífe-ros, lagoas e humidais ficou nun menor plano de importancia e reduciuse a vixilancia sobre a súa explotación e contaminación, así coma o investi-mento na mellora do seu estado ecolóxico.

Ante esta situación é fundamental artellar un movemento, un discurso e unha acción eco-social en defensa do medio natural, dos bens comúns e da xestión pública e democrática dos servizos públicos e comunitarios.

24

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid Propostas:

Reducir con urxencia a asignación de dotacións ás demandas agrarias para evitar cortes de auga á poboación no verán e parar a creación de novos sistemas de rega.

Manter a vixilancia do deterioro dos ecosistemas hídricos. Aumentar o in-vestimento efectivo na mellora do estado ecolóxico dos ríos, acuíferos, humidais e lagoas; e rexeitar definitivamente a construción de novos encoros e transbor-damentos previstos ou actualmente en construción, así como outros traslados existentes, como o Tajo-Segura e Siurana-Riudecanyes.

Establecemento e aplicación de caudais ecolóxicos axeitados para todos os nosos ríos. Do mesmo xeito, achegas suficientes para todos os nosos humidais.

Promover a xestión pública e democrática da auga para priorizar a súa fun-ción ambiental e social en todo o Estado español e no ámbito internacional.

Reducir o rego existente e eliminar o rego ilegal para recuperar o equilibrio hídrico. Así como apoiar un novo modelo agrario con criterios agroecolóxicos.

Declarar as zonas perimetrais que rodean as captacións de auga de abaste-cemento protexidas, de 1.000 m de radio, para que non poidan cultivarse con produtos fitosanitarios, fertilizantes químicos ou calquera outro elemento que poda contaminar aínda máis as augas superficiais e subterráneas.

Favorecer e promover as accións de delimitación do dominio hidráulico pú-blico (DPH) dos cursos fluviais.

Fomentar iniciativas de re-naturalización e restauración dos ríos e as súas canles fluviais, a través de políticas activas de conservación, así como a inclu-sión de máis tramos de ríos en figuras de protección como as reservas naturais dos ríos.

25

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid RESIDUOS

A crise do Covid-19 in-crementou a xeración de residuos sanitarios e domésticos nos centros sanitarios e fogares, o que provocou un au-mento da incineración e do verquiido de resi-duos sen recibir ningún

tratamento previo. Isto agravou a preocupante situación preexistente de saturación de moitos recheos ou os pro-

blemas ambientais e de saúde derivados da incineración de residuos. Antes da pandemia producírase a catástrofe do vertedoiro de Zal-díbar, que amosa os problemas provocados pola nefasta xestión de residuos que se está a levar ao cabo no Estado español. A pande-mia non pode ser unha escusa para aumentar a súa capacidade con extensións e/ou novos recheos. A pandemia tamén está a estender a cultura do uso único, usar e tirar, cando existen alternativas viables e saudables para evitar o contaxio.

Propostas:Reducir a xeración de residuos derivados da pandemia mediante a reutiliza-

ción de máscaras e batas, despois da desinfección e limpeza. Non á súa incine-ración ou vertedoiro.

Prohibir os plásticos e produtos de uso único. Promover envases e bolsas reutilizables, para evitar a saturación de recheos e o aumento de plásticos que chegan a terras e zonas mariñas. Para evitar contaxios, as medidas de hixiene son máis eficaces que aumentar o uso dos materiais de usar e tirar.

Implementar a recollida selectiva obrigatoria de materia orgánica empre-gando os sistemas máis eficientes: autocompostaxe, recollida porta a porta ou contedores personalizados.

Eliminar a descarga de residuos que non foron tratados previamente. Existe un expediente de infracción aberto polo Reino de España pola Comisión Europea por esta práctica ilegal pero estendida.

Establecer obxectivos de prevención e reutilización ambiciosos e vinculan-tes. Debe adoptarse unha folla de ruta progresiva para o ano 2030, seguindo os principios da xerarquía de xestión de residuos e incluír un obxectivo global vinculante de redución de residuos e unha limitación para a súa xeración expre-sada en kg/habitante/ano. Esta acción debe complementarse con obxectivos e medidas vinculantes para a reutilización de residuos e produtos.

Establecer obxectivos obrigatorios para a prevención do desperdicio de ali-mentos do 50% para o 2030. Este obxectivo debe alcanzarse mediante medidas eficaces que abranguen todas as fases da cadea de subministración de alimen-tos, desde a colleita ata a transformación e a comercialización ata o consumo.

26

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid Definir os requisitos de deseño circular integral para todos os produtos,

combate a obsolescencia tecnolóxica. Creación dunha etiqueta no produto que implique a súa facilidade en canto á súa posible reparación, acceso a recambios, etc. así como engadir medidas de apoio económico ás empresas para a repara-ción, reutilización e reciclaxe de residuos. Estes requisitos deben garantir a du-rabilidade, reutilización, reparación e reciclabilidade dos produtos, asegurando a non toxicidade dos seus materiais e o uso de recursos sostibles. Os consumi-dores deberán ter o dereito de reparar os seus produtos.

Asegurar ciclos de material limpo, seguro e non tóxico. Un ambiente de con-taminación cero e non tóxico só se pode conseguir evitando substancias tóxicas e eliminándoas gradualmente mediante unha lexislación rigorosa, actualmente inexistente. A presenza destas substancias en produtos novos e reciclados só se pode evitar asegurándose de que existe un sistema de información pública sobre as substancias presentes en materiais, artigos, produtos e residuos.

Establecer incentivos económicos eficaces para desenvolver estratexias de aforro de recursos. Deben existir incentivos fiscais para promover as prácticas de reutilización, por exemplo, reducindo o IVE sobre produtos de reparación e de segunda man e tributando o uso de materiais virxes. O “salario por xeración” supón un incentivo para que as familias xeren menos lixo. Deberían introducirse impostos unificados a nivel estatal para rexistrar o verquido e a incineración de residuos. Débense fomentar os investimentos públicos e privados en actividades circulares que estean á cabeza da xerarquía de xestión de residuos e deixar de promover a xeración de enerxía con residuos.

Priorizar os programas de responsabilidade ampliada (RAP) para a preven-ción de residuos nos produtores de recursos. Todos os sistemas RAP deben apoiar a prevención de residuos financiando e promovendo a reutilización de produtos e ecomodulando das taxas para desalentar produtos non circulares. Ademais, pedimos a extensión dos sistemas RAP como unha ferramenta política para outros grupos de produtos (máis alá dos envases e os residuos de equipos eléctricos e electrónicos), sempre que todos os actores –económico-social, reci-cladores, sociedade civil, organizacións de consumidores e autoridades locais– estean involucrados no deseño destes sistemas.

Promover envases reutilizables. A transposición da directiva de residuos de envases e envases debe levar a unha lexislación ambiciosa que poña o foco no deseño para a reutilización do produto, o uso de materiais non tóxicos e, despois de longo uso, a súa reciclabilidade. As políticas deben apoiar a implantación de sistemas de reutilización, incluída a implantación dun sistema de depósito, devolución e devolución de contedores (SDDR) a través de obxectivos de reutili-zación cuantitativos para o 2022.

Controlar e limitar a exportación global de residuos. Os residuos non debe-ran ser enviados a países fóra da UE con regulacións menos estritas e unha in-adecuada infraestrutura de reciclaxe. No seu lugar, deberíase reutilizar e reciclar os propios residuos o máis preto posible, creando emprego local. É unha prác-tica habitual cos residuos plásticos e cos provenientes de aparellos eléctricos e

27

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid electrónicos. A aplicación estrita das novas emendas ao Convenio de Basilea é

crucial para deter esa práctica.

Configurar o marco legal correcto para a reciclaxe química. Necesítan-se definicións e requisitos claros para garantir que a reciclaxe química non mine enfoques circulares máis altos na xerarquía de residuos ou provoque impactos ambientais adversos. O input debe limitarse a plásticos degradados e contaminados, nunca aos plásticos procedentes dunha recollida selectiva, e o output debe limitarse a plásticos novos, non a combustible. A gasificación para obter gas de síntese e produtos combustibles son unha variante da in-cineración.

Eliminación da incineración e coincineración dos residuos. Débese liderar o potencial das actividades de prevención de residuos e economía circular eliminando gradualmente a capacidade existente das incineradoras (as 11 in-cineradoras de RSU e a coincineración na industria cementeira) e freando o desenvolvemento de novas instalacións deste tipo. Isto é de suma importancia para mellorar a recollida selectiva e asegurar a descarbonización da rede de enerxía.

TÓXICOSA actual crise sanitaria evidencia a

necesidade de implementar políticas que aseguren un medio ambiente san e a saúde da cidadanía. Por iso a redución

á exposición de tóxicos xerados pola acti-

vidade humana, en especial aqueles relaciona-dos coa agricultura convencional, é fundamental, tanto por saúde como por frear a perda de biodi-versidade, que é o noso maior seguro para previr futuras enfermidades infecciosas.

Propostas: Modificar o Plan Nacional de Uso Sostible de Praguicidas. Este Plan deberá

conter un obxectivo vinculante de redución cuantitativa e cualitativa de pragui-cidas agrarios de polo menos o 50 % para 2023.

Elaborar un procedemento de autorizacións excepcionais de produtos fito-sanitarios, que agrave as condicións de autorización para aquelas autorizacións repetidas ano tras ano, en especial as que permiten o uso de substancias activas non autorizadas pola normativa europea. Este procedemento deberá, entre ou-tros puntos, conter a obrigación de que as organizacións agrarias e produtores

28

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid peticionarios acrediten, de maneira fidedigna previa á concesión da autorización

e por medio de analíticas realizadas por laboratorios acreditados, a existencia de pragas ou perigos fitosanitarios. A autoridade competente nacional, en co-laboración coas autonómicas, deberá comprobar que os usuarios de produtos fitosanitarios permitidos por autorizacións excepcionais acrediten a eficacia dos produtos aplicados e que as medidas de mitigación do risco para a saúde huma-na e o medio ambiente foron aplicadas. A concesión de autorizacións excepcio-nais unicamente poderá darse a explotacións agrarias que acreditasen o perigo imprevisible fitosanitario. Non poderán concederse a toda a superficie dunha Comunidade Autónoma, nin á dunha provincia, nin concello.

Elaborar plans de control da contaminación difusa de praguicidas de ori-xe agraria en todas as demarcacións hidrográficas. Para a elaboración destes plans, as demarcacións deberán coñecer os produtos fitosanitarios e as cantida-des destes que son aplicados no seu ámbito territorial. Para iso o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación deberá anualmente publicar os tipos e canti-dades de produtos fitosanitarios usados en cada provincia. Estes datos deberán ser reais e non obtidos mediante as actuais enquisas cumprimentadas, de forma parcial, pola industria.

Publicar o Plan Nacional de Saúde e Medio Ambiente e implementar medidas de redución da exposición a contaminantes ambientais de orixe humana.

MINARÍAA vertente económica da crise provo-

cada polo COVID non paralizou a ca-rreira para aumentar a produción das chamadas “materias primas críticas” mediante novas explotacións mineiras en terra e baixo os océanos. Baixo o

pretexto da crecente demanda de certos metais de aplicación tecnolóxica, continúase ignorando o desperdicio colosal de materiais pola ausencia de reciclaxe e reutilización reais mentres se lexi-

tima a destrución de territorios, hábitats e espe-cies, así como a contaminación de auga e aire en operacións “baixo custo” que con demasiada fre-cuencia provocan desastres ambientais. Fronte ás peticións de “rescates” polas supostas perdas dun sector que se lucra externalizando “pasivos” ambientais, as seguintes propostas pretenden anticipar unha sociedade na que a minaría, tal e como hoxe coñecémola, convértase nunha prác-tica obsoleta.

Propostas:Protexer de forma estrita o patrimonio bioxenético da destrución mineira.

Sen ir máis lonxe, o test para o diagnóstico de COVID-19 desenvolveuse utilizan-do unha encima illada dun microbio achado en respiradoiros hidrotermais de augas profundas. En todo o mundo, só existen 50 km2 de hábitats de respiradoi-ros hidrotermais, ameazados polo avance da minaría submarina. A súa destru-ción impediría irreversiblemente avances médicos e farmacéuticos derivados do estudo deste tipo de hábitats extremamente raros e fráxiles.

29

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid Primar alternativas á minaría para a subministración de metais de uso tec-

nolóxico. O aumento da minaría metálica para abastecer os mercados tecnoló-xicos, vinculados á comunicación profesional e interpersoal e novas formas de teletraballo, así como ás enerxías renovables, implica unha ameaza de conta-minación sen precedentes por metais pesados e a destrución de hábitats, con especial impacto na Rede Natura 2000 e outros espazos protexidos.

Fomentar a minaría urbana a reciclaxe obrigatoria de residuos con contidos metálicos, evitando o refugallo anual de millóns de toneladas. Actualmente a reciclaxe de minerais como o litio, telurio ou terras raras está por baixo do 1%, o do cobre está entre o 43-53%, o do níquel entre o 57-63% e o do cobalto contorna ao 68%. Ademais, extraer metais como cobre ou ouro dos residuos electrónicos é 13 veces máis barato que sacalos dunha mina convencional terrestre. É irracional promover novas explotacións mineiras antes de ter reprocesado todos os metais refugados en entulleiras, balsas de lodos mineiros e outros lugares.

Destinar os fondos que actualmente se destinan ao sector mineiro a apoiar a infraestrutura loxística e normativa para a reciclaxe efectiva.

Garantir o control efectivo das actividades mineiras en tempos de confi-namento ou restricións de mobilidade. Mentres que as actividades mineiras consideráronse esenciais e continuaron durante os períodos de restricións, as organizacións ecoloxistas non puideron exercer o seu control e as inspeccións administrativas foron mínimas, incrementando a rega de actuacións ilegais ou contaminantes. O dereito cidadán a participar no control directo das actividades mineiras en todo momento debe garantirse.

Modificar a Lei de Minas vixente de 1973. Trátase dunha Lei preconstitucional que favorece a especulación coas concesións e autorizacións, que non ten en conta nin o medio ambiente nin os dereitos fundamentais das persoas. Eco-loxistas en Acción propuxo unha modificación na que prima a conservación dos valores naturais e os dereitos da cidadanía. Deste xeito, o novo texto debe pro-poñer a exclusión da actividade mineira de todas as áreas de interese ambiental do noso país (como Rede Natura 2000, reservas fluviais, concas de vertedura de lugares de captación de auga potable, etc.). Unha lexislación obsoleta permite as actividades extractivas en España sen levar a cabo unha análise previa obxectiva de impacto social e ecolóxico a longo prazo. A lexislación debe garantir a solven-cia económica e técnica das compañías mineiras e que conten coa capacidade necesaria para conservar e restaurar o medioambiente, para evitar o fenómeno habitual da minaría actual de carácter especulativo na que se produce a obten-ción de permisos en termos de “caza-dereitos”. Entre outras cousas, os benefi-cios derivados da minaría poderían utilizarse para contribuír á rehabilitación dos terreos das minas existentes. A nova lexislación debería introducir instrumentos de participación cidadá eficaces, considerando o dereito das comunidades locais a rexeitar as actividades mineiras nos seus territorios, establecendo procede-mentos de consulta pública transparente, con prazos razoables e que promova a participación cidadá.

30

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid AGROECOLOXÍA E SOBERANÍA ALIMENTARIA

Un ensino importante da pan-demia foi a relativa á alimen-tación. Moita xente reencon-

trouse coa arte de cociñar. Pero quizais o impacto máis positivo foi a

visibilización do labor das persoas que cultivan e crían alimentos. Moitas delas fano en condi-

cións moi precarias, como as que se atopan nos asentamentos chabolistas traballando no amorodo, en Huelva. De feito, a poboación mi-grante, que foi inxustamente estigmatizada en ocasións, foi fundamental para poder abaste-cernos de comida.

O temor por quedar sen alimentos provocou comportamentos irracionais nos supermerca-dos. A posibilidade de que os mercados globais de produtos alimentarios puidesen interrom-perse espertou temor a niveis máis políticos, e

demostrou a vulnerabilidade dun sistema globa-lizado no que os alimentos percorren miles de quilómetros ata chegar aos puntos de venda. A distribución é un colo de botella e a súa regula-ción vese cada vez máis necesaria.

Ademais nas primeiras semanas da pandemia, as iniciativas de autoconsumo, de resiliencia, de resistencia ao modelo alimentario tradicional víronse prexudicadas por non formar parte dos circuítos económicos convencionais.

Esta pandemia e a situación de confinamento ensinounos que a agroecoloxía non só é posible senón que é moi necesaria, especialmente tendo en conta a pegada hídrica e os posibles vínculos entre a gandería industrial, os monocultivos, os pesticidas, a perda de biodiversidade e a defo-restación, coa aparición de novas enfermidades como a COVID-19.

Propostas: Fomentar os mercados de proximidade e venda directa e a compra pública

agroecolóxica en escolas, hospitais, etc.

Crear infraestruturas agroalimentarias públicas (centrais de abastecemento, obradoiros, matadoiros, leis que permitan o sacrificio e despezamento en pe-quenas explotacións…) e con iso recuperar o papel do público na alimentación.

Presionar para que as subvencións á agricultura (principalmente a PAC) apoien ás pequenas producións á economía local, e ás persoas que viven nos territorios onde as producen.

Establecer unha lei de prezos mínimos para que a gran distribución non poida presionar ás pequenas explotacións.

Ceder terras para cultivar con criterios agroecolóxicos ás persoas desem-pregadas, cooperativas ou asociacións. Para iso pódese crear un banco público de terras, ceder terras agrarias públicas en desuso (incluíndo propiedades de SAREB), fomentar os convenios de cesión de terras agrarias en desuso propie-dade de entidades financeiras e mediar para a cesión en alugueiro de terras de particulares en situación de abandono (e con iso paliar a falta substitución xeracional).

31

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid PESCA

POLÍTICAS SOCIAIS, DE IGUALDADE E LABORAIS

A COVID-19 afectou ao sector pesqueiro polas restri-cións que hai para saír a pescar e a afección sobre os prezos de venda. É importante que a desescalada non se realice á conta da protección das xa de seu reduci-

das poboacións pesqueiras.

Xa que esta pandemia afondou na crise so-cial e nas enormes desigualdades preexis-tentes, as políticas sociais son fundamentais

para corrixir estas desigualda-des e para acompañar nos

procesos de transforma-ción cara unha socieda-de máis respectuosa co medio ambiente. É im-portante contemplar a interseccionalidade, é

dicir, ter en conta as diversas formas de opresión que afec-

tan ás persoas e

que configuran as súas vulnerabilidades: ra-cialización, clase, xénero e identidades LGT-BIQ+, restrición de liberdades, diversidade funcional e psíquica...

O confinamento nas casas fixo visibles as tarefas de reprodución social como esenciais e o reparto desigual disto en todas as partes do planeta, pero tamén, intensificou a presión e as violencias sobre as mulleres. A recomen-dación do teletraballo evidenciou o paradoxo de que, por un lado, o espazo doméstico so-brecargase de coidados e traballo reprodutivo, esenciais para o sustento da vida, e que recaen maioritariamente nas mulleres. Por outro lado

Propostas: Propiciar axudas ao sector pesqueiro do mesmo fondo que ao resto de sec-

tores pero non do Fondo Marítimo Pesqueiro (FEMP). O FEMP creouse co obxec-tivo de investir na adecuación para o cumprimento das normativas europeas en materia de conservación. Non dubidamos que necesiten algún tipo de axuda, mesmo económica, mais financialo en base a ese fondo pode sentar un prece-dente perigoso.

Ligar as axudas a que non se somen as cotas de pesca non alcanzadas este ano ao ano que vén, pois supoñería unha dobre axuda (pagar por non pescar e permitir pescar despois) e perderíase unha oportunidade de contribuír á estabi-lidade das poboacións.

32

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid esta modalidade de traballo non pode aplicar-

se aos coidados en todas as situacións, o que xerou que persoas (por exemplo, mulleres mi-grantes traballadoras no ámbito doméstico) quedaran sen ingresos. Por último evidenciouse a desigualdade e privilexios respecto ao acce-so de medios tecnolóxicos por gran parte da poboación, fronte a aqueles fogares que non contan con estas ferramentas para poder seguir traballando ou estudando.

Esta situación excepcional preséntanos unha oportunidade para definir os traballos social-mente útiles (actividades esenciais) e poñer en valor os traballos de mantemento e coidado da vida xunto os servicios e traballos de abastece-mento, moitos dos cales teñen a mulleres como protagonistas. É necesario asegurar a participa-ción activa da sociedade civil feminista e dos grupos de mulleres no desenvolvemento das medidas para facer fronte á crise.

Propostas:Protexer a todas as profesionais que están na primeira liña na loita contra a

COVID-19.

Reforzar os servizos 100 % públicos, universais e de calidade. É necesario que a saída a esta crise reforce o común e o que nos permite vivir: a sanidade, a educación, a atención social das persoas, o coidado do medio ambiente, o transporte, a enerxía, a agua, as comunicacións, o comercio, as pensións, o lecer ou a vivenda. Reclamamos unha xestión pública e transparente destes servizos, con perspectiva medioambiental e que dean servizo a toda a poboación, espe-cialmente ao medio rural.

Reverter as privatizacións dos servizos públicos, que provocaron corrupción, unha perda de calidade, mala xestión ambiental e precarización das condicións laborais. A satisfacción das necesidades humanas non debe ser obxecto de lucro. Derogar a Lei 15/97 e outras normativas que permitiron a privatización crecente destes servizos públicos. Valorar a nacionalización das empresas, outrora públi-cas que xestionan subministracións de primeira necesidade.

Garantir o dereito á saúde, incluíndo a saúde ambiental, a saúde sexual e a saúde mental. Ademais de garantir a sanidade 100 % pública e universal, prote-xer a saúde da poboación fronte á contaminación química, atmosférica ou de co-mida pouco saudable. Investir en atención primaria e en medidas de prevención da saúde colectiva é máis eficiente e barato que facelo en custosos tratamentos. Asegurar o acceso á saúde sexual e reprodutiva de calidade aínda durante a crise (pre e posnatal) e incluíndo o dereito a abortar de maneira segura e libre nos marxes da lexislación española actual. Garantir unha atención á saúde mental respectuosa cos dereitos humanos e libre de coerción para toda a poboación, e en especial para os colectivos máis vulnerables, como as mulleres psiquiatriza-das e/ou institucionalizadas.

Recoñecer e redistribuír os traballos reprodutivos, reducir a xornada laboral e reforzar os dereitos laborais. En aras de repartir o emprego e ademais deixar

33

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid tempo para os traballos reprodutivos, o lecer ou a participación cidadá, débese

reducir a xornada laboral a 30 horas semanais. Organizar estratexias de corres-ponsabilidade social nos traballos reprodutivos non remunerados.

Asegurar a subministración básica de luz e auga. Prohibición efectiva de cor-tes por falta de pagamentos debidos a situacións de precariedade económica para respectar o dereito humano ó auga potable, á enerxía e ao saneamento asegurando de maneira inmediata o abastecemento de auga e enerxía e o sa-neamento de auga para todas as persoas independentemente da súa situación económica ou habitacional.

Asegurar o dereito á vivenda. Poñer en marcha plans de emerxencia de vi-venda -municipais e autonómicos- mobilizando vivendas baleiras, para facilitar a emancipación dos segmentos sociais máis novos e a proximidade da súa resi-dencia ás fontes de emprego. Prolongar a moratoria aos desafiuzamentos de pri-meiras vivendas, regular o prezo do alugueiro. Promover programas públicos de vivenda social en alugueiro, preferiblemente no tecido urbano e rural existente, con especial énfase nas chamadas ‘cidades intermedias’, asociados ás iniciativas locais de desenvolvemento da economía verde.

Instaurar a Renda Básica das Iguais para toda a poboación co obxectivo de reducir as diferenzas sociais.

Regularizar de maneira permanente e sen condicións a todas as persoas migrantes e refuxiadas fronte a emerxencia sanitaria. Ligar a regularización a habitar no territorio e non ao traballo, pechar definitivamente os CIE e rematar coas deportacións “exprés”.

Ratificar o Convenio 189 da OIT sobre as persoas traballadoras do ámbito doméstico, prestando especial atención ás mulleres que traballan de maneira remunerada pero irregular, e que tiveron que interromper a súa actividade labo-ral sen optar á prestación por desemprego. É esencial que cando se reactive a actividade económica se aseguren medidas de protección sanitaria ao estar en exposición preto de poboacións de risco.

Protexer a todas as persoas vulnerables da violencia machista, da violencia doméstica e da violencia económica e enerxética (aquí e en outros territorios, onde están sendo violentadas pola pobreza e ameazadas por defender o terri-torio). Recoñecer a vulnerabilidade extrema dos colectivos de prostitutas que se encontran actualmente sen ingresos, sen opción a prestacións sociais e desem-prego e moitas delas de maneira irregular no país.

34

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid CONSUMO

O modelo de consumo ten un papel chave na re-

cuperación económi-ca. Seguir nun modelo

de consumo insostible non faría senón incremen-

tar a crise social e eco-lóxica. Un modelo de

consumo responsable, local e ecolóxico pode en cambio ser a chave da expansión dun modelo económico socialmente máis xusto e responsa-ble co medio ambiente. A crise da COVID-19 puxo de manifiesto ademáis, que a nosa principal fon-te de felicidade non está na posesión desmedida de cousas, senón na seguridade vital (habitacio-nal, enerxética, alimentaria, sanitaria) e na cali-dade das relacións humanas.

Propostas:Aplicar criterios de sustentabilidade e xustiza social á compra pública res-

ponsable, que integre o respecto ao medio ambiente e valores éticos e solida-rios en todas as etapas do procedemento de contratación:

• Produtos que empreguen menos recursos e xeren menos residuos e emisións de efecto invernadoiro e que non conteñan sustancias perigosas para a saú-de e o medio ambiente.

• Alimentación saudable e ecolóxica na restauración institucional.• Economía Social e Solidaria na compra pública, que teña en conta as condi-

cións laborais dignas, criterios ambientais e de igualdade de xénero

Normativa para o etiquetado ecosocial dos produtos. Nas cadeas globais de produción resulta moi complexo seguir a trazabilidade ecolóxica e social dos produtos que consumimos a través de todo o ciclo de vida. Coñecer datos como a orixe, a pegada de carbono e efectos na saúde son fundamentais para un con-sumo crítico e responsable.

Control á publicidade de lavado verde1 e solidario. Establecer protocolos de control da publicidade, especialmente fronte ó “lavado verde”, xa que o obxec-tivo desta publicidade adoita ser aumentar as vendas ou aumentar o prezo do produto ou servizo, facendo crer á persoa consumidora que a empresa está a tomar medidas para ser sostible e responsable.

1 As estratexias de “lavado verde” pódense considerar fraudulentas e enganosas e maniféstanse de xeito diver-so: afirmar certas calidades sen proba contrastable, colocar selos ou certificacións falsas, equivocados, ou moi se-mellantes a outros oficiais, presumir de datos irrelevantes ou, directamente mentir sobre o seu beneficio ambiental.

35

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid EDUCACIÓN

O sistema educativo xa estaba en crise antes da situación provo-cada pola pandemia da COVID-19: saber compartimentado, escasa atención á diversidade, ausencia de educación para a sustentabi-

lidade, son só algúns exemplos. Algúns destes factores agraváronse coas medidas para frear o impacto da devandita pandemia. É urxente aten-der as necesidades da educación formal e a non formal. É hora de repensar a escola e esta é unha oportunidade para iso.

Propostas:Revisar e adaptar as escolas e o currículo. É preciso revisar en profundidade

o currículo escolar e formar ao profesorado e demais comunidade educativa, así como adaptar as infraestruturas e servizos das escolas e abrilas ao seu entorno xerando maior contacto coa natureza, para así transitar cara unha sociedade me-llor adaptada e máis resiliente aos cambios ambientais e sociais derivados da crise climática, de biodiversidade, de dispoñibilidade de recursos, etc. Os valores que deben primar, como dereito para toda a cidadanía, son: a sostenibilidade ambiental e social, a importancia do común, a saúde como ben colectivo ou a solidaridade como acto de intelixencia social, entre outros.

Favorecer un proceso educativo que atenda á diversidade. Durante o confi-namento optouse por dar clases en liña. A fenda educativa aumentou. Cando en condicións normais non se conta coas políticas e a formación adecuadas para atender a diversidade, menos aínda poderá facerse en situacións excepcionais.

Mellorar o sistema educativo e facelo máis resiliente ante crises imprevistas, como a actual, pasa por seguir algúns pasos: investir máis en educación públi-ca e mellorar as condicións (como reducir o número de alumnado por clases); fomentar grupos de investigación en acción educativa con proxectos sostibles innovadores; atender á diversidade do alumnado, creando procesos onde prime a construción colectiva, pasando do competitivo ao colaborativo, onde aprender sexa posible para todas as persoas con independencia das súas circunstancias socioeconómicas e familiares.

Reforzar campañas e proxectos educativos para o resto da población. A edu-cación non é un ámbito exclusivo das escolas nin da idade escolar. Aprendemos e educámonos ao longo de toda a nosa vida. Se o noso modo de vida actual provocou que nos mergulláramos nunha crise global e múltiple e garda unha relación directa coa crise provocada pola COVID-19, debemos reeducarnos co-lectivamente para cambiar o rumbo, o que implica unha alfabetización ecolóxica de toda a sociedade. Debe de haber apoio público para levar a cabo esta tarefa, así como desenvolver esta tarefa educativa dende as propias administracións, mostrando a través do exemplo que se pode reducir o consumo e facelo con criterios sociais e ambientais.

36

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid COMERCIO INTERNACIONAL

E GLOBALIZACIÓNO modelo da globalización agudi-zou a centralidade dos mercados á hora de definir prioridades e con iso as relacións de poder, como o

patriarcado ou o colonialismo, que sosteñen uns niveis de consumo crecentes

nos Nortes globais men-tres desposúe dos seus te-rritorios e dos seus recur-

sos a comunidades do Sur global e criminaliza a defensoras do territorio. A pandemia da COVID 19 evidenciou ademais a fraxilidade da globalización imposta polas élites políticas e económicas a longo dos últimos 40 anos baixo o paradigma neoliberal a través das institucións financeiras internacionais, da OMC e dunha multitude de tratados de comercio e in-vestimento.

Esta vulnerabilidade púxose de manifes-to pola alta conectividade que permite unha transmisión moi rápida dos problemas a todo o sistema, pola escasa resiliencia ante as crises derivada da gran dependencia que teñen os Es-tados e territorios das cadeas de valor globais para satisfacer as necesidades da poboación (material sanitario, alimentos, enerxía....) e polo enfraquecemento dos sistemas de protec-

ción públicos en todo o mundo tras décadas de políticas neoliberais.

Con todo, aínda dende os Estados e institucións financieiras sucédense os anuncios de políticas expansivas para conter o colapso económico, e mesmo hai chamadas por parte de varios países da UE a optar por unha saída “sostible” da crise apelando ao Pacto Verde Europeo dentro dunha lóxica de capitalismo verde, non hai probas de que esta reconstrución vaia a ser custeada de maneira xusta mediante políticas fiscais redis-tributivas ou orientadas á transición ecolóxica. A maior parte das medidas económicas postas en marcha polos Estados e bancos centrais están orientadas a rescatar ou manter o valor na Bolsa de grandes corporacións, incluíndo ás máis con-taminantes, sen esixir contrapartidas.

Dende unha perspectiva de solidariedade in-ternacionalista, hai que ter en conta que a pan-demia e os seus impactos socio-económicos ma-terialízanse de maneira significativamente máis grave no Sur global, o que pode incrementar as desigualdades internacionais. Ademais, os esta-dos de emerxencia en varios países derivaron nun incremento da acción represiva contra de-fensoras/es dos dereits humanos, do territorio e dos bens comúns.

PropostasReducir a dependencia das cadeas de valor globais para satisfacer as nece-

sidades da poboación. Controlar os prezos dos materiais sanitarios e farmacéu-ticos máis necesarios neste momento da pandemia. Suspender patentes para asegurar o acceso aos medicamentos e vacinas aplicando o art. 31 do Acordo sobre os Aspectos dos Dereitos de Propiedade Intelectual relacionados co Co-mercio (TRIPS). Crear unha industria farmacéutica e sanitaria estatal baixo xes-tión pública e sen ánimo de lucro.

Saír do Tratado da Carta da Enerxía e vetar que a UE negocie e asine novos tratados de comercio e investimento.

37

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid Retirar de maneira preventiva o consentimento para el arbitraxe investidor-

Estado (ISDS) para evitar que sexa empregado para bloquear medidas sociais asociadas ó COVID-19 e de maneira máis xeral medidas encamiñadas á transición ecolóxica xusta. Asegurarse de que non se gasten cartos públicos en pagar ás empresas polos laudos perdidos por demandas ISDS ao longo do tempo que dure a pandemia.

Modificar os tratados da Unión Europea e do Funcionamento da Unión Eu-ropea, o Pacto de Estabilidade e Crecemento e os estatutos do Banco Central Europeo, que conforman o armazón neoliberal da UE, e limitar a influencia dos lobbies empresariais na toma de decisións.

Velar polo cumprimento dos dereitos humanos, incluíndo os sociais e polí-ticos, dentro e fóra da UE. Restituír a débeda ecolóxica que o norte de Europa ten co sur e, a súa vez, o conxunto da UE co mundo máis empobrecido. Impulsar instrumentos xurídicos de control e sanción de empresas transnacionais en ma-teria de dereitos humanos e medio ambiente.

LIBERDADES POLÍTICAS E DESMILITARIZACIÓN

Aínda que ao longo do es-tado de alarma foi imprescin-

dible tomar medidas para con-ter a crise sanitaria, algunhas

das que se adoptaron -unidas á utilización dunha retórica bélica na comunicación da crise-, están deri-

vando na lexitimación social da mi-litarización do espacio e o imaxinario público, de actuacións policiais represivas en moitas

ocasións desproporcionadas e arbitrarias, e da implantación de mecanismos de seguimento e control social posibilitados pola aplicación da tecnoloxía. Na desescalada é imprescindible desmontar esta situación, eliminar instrumen-tos xurídicos e tecnolóxicos potencialmente represivos, desmilitarizar as nosas sociedades para garantir o dereito da protesta e fomentar a participación cidadá na reconstrución da activi-dade social e política.

Propostas:Derrogar as chamadas Leis Mordaza, que son empregadas para criminalizar

ás persoas cualificando automáticamente o incumprimento das restricións im-postas ao longo do estado de alarma como infracción de desobediencia. Investi-gar e sancionar abusos policiais.

Renunciar á militarización da comunicación política da crise sanitaria, redu-cir drasticamente o gasto militar (supón o 1,7 % do PIB) e destinar eses recursos ao rescate social e a transición ecolóxica.

38

POR

UN F

UTUR

O QU

E PO

ÑA A

VID

A NO

CEN

TRO

• Pr

opos

tas

ecol

oxist

as p

ara

un m

undo

pos

covid Limitar, ao imprescindible para o control da epidemia, o establecemento de

mecanismos de seguemento e control baseados na tecnoloxía e non debilitar a lexislación sobre protección de datos.

Destinar unha boa parte do gasto militar previsto (17.200 millón de dólares en 2019, segundo o SIPRI, Instituto Internacional de Estocolmo para a Investi-gación da Paz), a fins sociais, sobre todo, sanidade, educación, coidados, ciencia e cultura.

OBXECTIVOS DE DESENVOLVEMENTO SOSTIBLEOs Obxectivos de Des-

envolvemento Sostible (ODS) e a Axenda 2030 aprobáronse a escala internacional como fe-rramenta global para afrontar os principais problemas ambientais

e sociais no prazo dun-ha década. Aínda que o termo Desenvolvemento Sostible é máis que

cuestionable, foi coopta-do por grandes empresas

e está a ser empregado para xustificar actividades que degra-

dan os ecosistemas, para Ecoloxistas en Acción, a Axenda 2030, se ben parte dun análise certei-

ra, fracasa ao incluír o crecemento económico como un dos seus obxectivos. A pandemia e o confinamento puxeron de manifesto que cando o sistema económico crece xera gran cantida-de de problemas: contaminación, contribución ao cambio climático, perda de biodiversidade, inxusto reparto da riqueza e morbilidade e mortalidade ambiental e laboral. Cando deixa de crecer e está en crise, melloran os índices ambientais, pero xera aínda máis pánico e des-igualdade. Por isto considérase que o cumpri-mento dos ODS debera pasar polo abandono da meta do crecemento económico, como se menciona no apartado de “Economía e Tecido Produtivo”. De cumprirse o anterior, os ODS po-den ser un bo compás para orientar a deses-calada, buscando sinerxías entre as diferentes estratexias.

Propostas: Abrir un proceso participativo na Estratexia de Desenvolvemento Sostible

que ten que presentar o Estado español para que esta supoña un verdadeiro cambio de modelo económico e non un mero listaxe de políticas para parchear o deterioración ambiental e a inxusticia social que promove o sistema económico. Neste documento atópanse as propostas de Ecoloxistas en Acción en relación á Axenda 2030.

Desestimar o PIB como indicador do funcionamento da economía e empregar no seu lugar o Índice de Benestar Económico Sostible.

Andalucía: Parque San Jerónimo, s/n - 41015 Sevilla Tel./Fax: 954903984 andalucia@ecologistasenaccion.org

Aragón: Gavín, 6 (esquina c/ Palafox) - 50001 Zaragoza Tel: 629139609, 629139680 aragon@ecologistasenaccion.org

Asturies: Apartado nº 5015 - 33209 Xixón Tel: 985365224 asturias@ecologistasenaccion.org

Canarias: C/ Dr. Juan de Padilla, 46, bajo - 35002 Las Palmas de Gran Canaria Avda. Trinidad, Polígono Padre Anchieta, Blq. 15 - 38203 La Laguna (Tenerife)

Tel: 928960098 - 922315475 canarias@ecologistasenaccion.org

Cantabria: Apartado nº 2 - 39080 Santander Tel: 608952514 cantabria@ecologistasenaccion.org

Castilla y León: Apartado nº 533 - 47080 Valladolid Tel: 697415163 castillayleon@ecologistasenaccion.org

Castilla-La Mancha: Apartado nº 20 - 45080 Toledo Tel: 608823110 castillalamancha@ecologistasenaccion.org

Catalunya: Sant Pere més Alt, 31, 2º 3ª - 08003 Barcelona Tel: 648761199 catalunya@ecologistesenaccio.org

Ceuta: C/ Isabel Cabral, 2, ático - 51001 Ceuta ceuta@ecologistasenaccion.org

Comunidad de Madrid: C/ Marqués de Leganés, 12 - 28004 Madrid Tel: 915312389 Fax: 915312611 comunidaddemadrid@ecologistasenaccion.org

Euskal Herria: C/ Pelota, 5 - 48005 Bilbao Tel: 944790119 euskalherria@ekologistakmartxan.org C/San Agustín 24 - 31001 Pamplona.

Tel. 948229262. nafarroa@ekologistakmartxan.org

Extremadura: Apartado nº 334 - 06800 Mérida Tel: 638603541 extremadura@ecologistasenaccion.org

Galiza: tel 637558347 galiza@ecoloxistasenaccion.gal

La Rioja: Apartado nº 363 - 26080 Logroño Tel: 941245114- 616387156 larioja@ecologistasenaccion.org

Melilla: C/ Colombia, 17 - 52002 Melilla Tel: 951400873 melilla@ecologistasenaccion.org

Navarra: C/ San Marcial, 25 - 31500 Tudela Tel: 626679191 navarra@ecologistasenaccion.org

País Valencià: C/ Tabarca, 12 entresòl - 03012 Alacant Tel: 965255270 paisvalencia@ecologistesenaccio.org

Región Murciana: Avda. Intendente Jorge Palacios, 3 - 30003 Murcia Tel: 968281532 - 629850658 murcia@ecologistasenaccion.org

www.ecologistasenaccion.orgecoloxistasen acción