plan de convivenciacentros.edu.xunta.es/iesasardineira/drupal/files/u1/... · 2010-05-05 ·...

1

IES A SARDIÑEIRA Departamento de Orientación Av. Da Sardiñeira, s/n 15007 A Coruña Tlf. 981247316 Fax 981245631

Plan de convivencia

1. O centro docente, características e contorna 1.1. Características do centro 1.2. Situación actual da convivencia no centro 1.3. Respostas do centro a estas situacións 1.4. Relación coas familias e os servizos externos 1.5 Experiencias e traballos previos realizados coa convivencia no centro 1.6 Necesidades de formación

2. Obxectivos e actitudes a conseguir co plan

3. Actuacións para a consecución dos obxectivos previstos

4. Procedementos de actuación 4.1. Plan específico de prevención de absentismo es colar 4.2. Aplicación do Decreto sobre normas de conviven cia 4.2.1. CONDUTAS CONTRARIAS ÁS NORMAS DE CONVIVENCIA NO CENTRO.

4.2.2. CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS PARA A CONVIVENCIA NO CENTRO 4.3. Procedementos de actuación para previr casos d e acoso e intimidación entre alumnos 4.3.1. PROCEDEMENTOS XERAIS

4.3.2. PROCEDEMENTOS ESPECÍFICOS

4.3.3. PLAN DE PREVENCIÓN E INTERVENCIÓN SOBRE SUPOSTOS DE ACOSO ESCOLAR.

4.3.3.A. Detección de alumnos en risco

4.3.3.B. Identificación de alumnos victimizados e implicados

4.3.3.C. Actuacións 4.4. Colaboración con outras institucións

5. Comisión de convivencia do Consello Escolar

2


6. Mecanismos de difusión, seguimento e avaliación do plan

ANEXOS

I. Indicadores escolares para a detección de vítimas de acoso escolar.

II. Indicadores escolares para a detección de posibles agresores.

III: Sociograma.

IV. Indicadores familiares para a detección de vítimas de acoso escolar.

V. Intervención coa vítima

VI. Intervención con espectadores non participantes, neutros.

VII. Intervención coa familia da vítima.

VIII. Intervención coa familia do agresor.

IX. Intervención co agresor ou agresores.

X. Intervención con espectadores participantes.

XI. Intervención co grupo de clase.

1. O centro docente, características e contorna 1.1. Características do centro

A descrición e características do IES A Sardiñeira aparecen recollidas no Proxecto Educativo de Centro. Para un coñecemento máis detallado débense consultar os apartados deste documento que tratan sobre os trazos de identidade, principios educativos, e relacións coa contorna, así como a estrutura organizativa do Instituto.

3


1.2. Situación actual da convivencia no centro Na actualidade o clima de convivencia no Centro é bo. Non se observan serios problemas; de cando en vez aparecen, principalmente en 1º e 2º de ESO, algúns en 3º de E.S.O e raramente nos cursos superiores. As situacións que con máis frecuencia se observan nos alumnos implicados en conflitos no Instituto son: atrasos sistemáticos a clase, ausencias inxustificadas, disrupción na aula durante as clases -falar, levantarse do asento, saír da aula sen permiso do profesor-faltas de respecto cara ao profesorado, insultos aos compañeiros, empuxóns, cambadelas, esconder material aos compañeiros, pequenos furtos e uso indebido do teléfono móbil con cámara. Algúns conflitos que se resolven fundamentalmente co diálogo cos alumnos implicados e coas súas familias, con medidas educativas correctoras de distinta índole (desde traballos para a comunidade educativa, arranxo de material deteriorado, asistencia á Biblioteca en horario vespertino para realización de tarefas educativas) ata a privación do tempo de recreo durante algúns días) e nalgúns casos coa apertura de expediente disciplinario, medida que se adopta pola gravidade dos feitos e porque o resto de compañeiros debe percibir que determinadas condutas non teñen cabida nun centro educativo. 1.3. Respostas do centro a estas situacións. A obrigatoriedade de escolarizar aos alumnos na etapa 12/16 anos xerou e xera nos centros numerosos problemas, por canto algúns alumnos inadaptados, desmotivados, que non teñen ningún interese por aprender, absentistas e con alto grao de fracaso escolar, distorsionan e perturban, con excesiva frecuencia, a convivencia nas aulas e o normal desenvolvemento das clases. O actual sistema educativo non ten respostas eficaces para estes casos extremos. Con este tipo de alumnos hai que ser absolutamente firmes e decididos na aplicación do Plan de Convivencia. Debemos preservar, por encima de todo, a nosa identidade como centro educativo, favorecer a convivencia e esixir o respecto ás persoas e á organización escolar. Para delimitar este aceno de identidade e os principios educativos que dela dimanan establecemos os seguintes obxectivos xerais de Centro para desenvolver e mellorar cada curso a convivencia:

• Divulgar entre todos os membros da comunidade educativa o Plan de

Convivencia, especialmente aqueles artigos referidos ás normas internas de convivencia, á disciplina, á descrición e cualificación das faltas e os

4


procedementos de corrección das condutas que as incumpren. Esta divulgación realízase os primeiros días de cada curso escolar a través das sesións de titoría do profesor titor co seu grupo-clase, a reunión inicial do Consello Escolar do Instituto, a reunión de inicio de curso dos profesores titores cos pais e nais dos alumnos da súa titoría e a través dos documentos informativos que desde a Dirección se difunden entre o profesorado e persoal de administración e servizos.

• Concienciar a todos os membros da Comunidade Educativa, profesores, persoal

de administración e servizos e pais, da necesidade de coñecer e respectar os dereitos e deberes dos alumnos.

• Potenciar, dentro do Plan de Acción Titorial, todas aquelas accións que

favorezan a orde, a disciplina e o respecto mutuo, entre os que cabe destacar a elaboración e o seguimento das normas específicas do grupo clase. Así se programan e levan a cabo diversas actividades de dinámica de grupo, desenvolvemento de habilidades sociais, resolución de conflitos, respecto á diferenza, etcétera.

• Desenvolver o interese polo traballo cooperativo e solidario, fomentando o

traballo en equipo como factor de eficacia fronte ao excesivo individualismo. En todas as materias do currículo do alumno prográmanse actividades e tarefas que requiren da axuda e colaboración do resto do grupo para obter o éxito, primando as actitudes de solidariedade e compañeirismo sobre as individuais.

• Favorecer as situacións nas que o alumno poida participar na organización,

desenvolvemento e avaliación dos diferentes aspectos da vida académica do Centro. Para iso foméntase e aléntase a participación do alumnado no Consello Escolar, Xunta de Delegados, Asociación de Alumnos, como elementos dinamizadores e aglutinadores dos intereses do alumnado. Así mesmo fáiselles partícipes activos naqueles eventos que implican á Comunidade Educativa: Xornadas Culturais, Revista do Centro…

• Propiciar a colaboración familia-Instituto a través dun intercambio construtivo

de informacións que permita unir esforzos para lograr fins comúns e creación de canles de comunicación. Implícase á Asociación de Pais do I.E.S. naquelas iniciativas que o centro realiza para a mellora da convivencia, facilítase a realización de cursos de formación e escolas de pais.

Un papel moi importante na resposta do centro aos problemas de convivencia corresponde ao Plan de Acción Titorial. Nel saliéntanse actividades cos alumnos que teñen como obxectivo adestrarlles en habilidades sociais, para fomentar a convivencia, a integración e a participación dos alumnos na vida do Centro, para analizar e comentar cos alumnos o Plan de Convivencia, entre outros. A Xefatura de Estudos, o

5


Departamento de Orientación e os titores suman o seu esforzo para levar a cabo este labor e conseguir os obxectivos propostos. Xunto a este labor eminentemente formativo, de interiorización, tamén se responde coa aplicación das normas de convivencia establecidas no noso Plan de Convivencia, procurando observar as normas e corrixindo as condutas contrarias ás mesmas. O Claustro de Profesores e o Consello Escolar reciben información do estado da convivencia no Instituto ao finalizar cada unha das avaliacións trimestrais e finais.

1.4. Relación coas familias e os servizos externos. A relación coas familias é boa. Canalízase a través de reunións de información e coordinación de carácter global e particular nas horas fixadas na programación. É relevante a actuación dos titores na coordinación coas familias, na prevención e resolución dos conflitos diarios, na relación dos alumnos entre si e na boa marcha do grupo. As situacións particulares que afectan á convivencia e resolución de conflitos no centro comunícanse ás familias para o seu coñecemento e implicación na corrección das condutas inadecuadas. O Departamento de Orientación é o responsable de coordinar a acción dos titores e de mediar ante calquera problema entre os alumnos, profesores e familias. Igualmente hai unha estreita coordinación cos Servizos Sociais Municipais, levando a cabo actuacións conxuntas con familias. Tamén se establecen actuacións coordinadas e conxuntas con aquelas asociacións privadas e entidades públicas que interveñen cos xoves en proxectos e iniciativas de lecer e tempo libre, desenvolvemento de valores, etc. como son Secretariado Xitano, Cruz Vermella, Programas do Concello da Coruña...

1.5 Experiencias e traballos previos realizados coa convivencia no centro As experiencias que veñen desenvolvéndose no centro para favorecer a convivencia podémolas resumir nas seguintes:

a) Ao principio do curso escolar Director, Xefe de Estudos e Orientador, reúnen aos alumnos que se incorporan a 1º de E.S.O para darlles a coñecer as normas básicas de convivencia e implicalos na tarefa educativa. Pensamos que canalizar

6


adecuadamente a estes alumnos é un gran investimento para aos cursos posteriores.

b) Debate e discusión das normas do centro nas primeiras sesións de titoría para

coñecemento das mesmas e recoller achegas do alumnado para a súa mellora.

c) Tamén ao comezo do curso os titores dos diferentes grupos reciben aos pais para informarlles sobre os aspectos máis relevantes do curso recentemente empezado e todo o concernente ás normas de convivencia do Centro.

d) En 1º e 2º da E,S.O. os titores, coordinados polo Departamento de Orientación,

desenvolven e potencian habilidades de comunicación entre o alumnado para a mellora da convivencia do centro, dependendo dos problemas que aparecen. De forma máis puntual, tamén se ven facendo en 3º e 4º de E.S.O.

e) Realización de proxectos e experiencias de mellora da convivencia, o

compañeirismo, a solidariedade, o respecto aos demais, o adecuado uso e coidado das instalacións do centro, a puntualidade e a mellora no rendemento.

f) Participación en proxectos de solidariedade e respecto cara ás diferenzas en

razón de raza, sexo, país de procedencia.

1.6 Necesidades de formación A formación sobre a convivencia e resolución de conflitos pensamos que é imprescindible para mellorar as pautas de actuación que potencien un clima favorable no Centro. Aínda que a convivencia é unha preocupación constante entre o profesorado, son poucos os que recibiron unha formación específica sobre este tema e, case sempre, o tratamento que cada un fai ante un problema de comportamento que se presenta en clase é consecuencia do sentido común ou da aplicación do Plan de Convivencia ou do coñecemento que del se teña. Faise necesario posuír estratexias que nos permitan detectar que situacións son as que máis favorecen os conflitos entre os alumnos e entre alumnos e profesores para previlos. Tamén é imprescindible saber como intervir no caso de que estes conflitos se presenten. Resulta necesario introducir a formación permanente do profesorado no complexo mundo das relacións interpersoais no Centro: habilidades sociais, resolución de conflitos, estratexias para fomentar a participación, intervención ante problemas de conduta, violencia nas aulas, malos tratos entre compañeiros, etc.

7


2. Obxectivos e actitudes a conseguir co plan O Plan de Convivencia debe ser o resultado dun consenso e implicación de todos os sectores que formamos a Comunidade Educativa (profesorado, familias e alumnado) para o fomento dunha boa convivencia no Centro. Para desenvolver este plan de convivencia establécense os seguintes principios ou obxectivos xerais:

a) Considerar a convivencia como un fin educativo que debe formar parte do proceso de ensino-aprendizaxe e non como unha mera aplicación de medidas organizativas e disciplinarias. A convivencia é un obxectivo formativo en si mesmo e fundamental de todo proceso educativo. Para conseguir unha boa convivencia no Centro e para lograr un clima participativo e democrático é necesario potenciar determinadas condutas. Para iso foméntase a participación a través da asemblea de clase, da elección de delegado ou subdelegado en representación da clase, de estar representados na Xunta de Delegados, de participar no Consello Escolar, etc. Ademais, deben desenvolverse nos alumnos unha serie de valores e habilidades de comunicación e de relación social.

b) Buscar solucións aos conflitos, de forma dialogada e pacífica, a fin de manter

unha certa harmonía nas relacións das persoas implicadas no conflito.

c) Previr os conflitos porque aínda que haxa unha boa xestión global da convivencia, os problemas aparecerán, porque son propios de calquera sistema de relacións humanas, pero a prevención contribúe a reducilos. Cando sexa necesaria unha corrección ou sanción terá un propósito formativo, de modo que se garanta tanto o bo funcionamento xeral como a socialización ordenada e autónoma do individuo cuxa conduta requira a aplicación de medidas disciplinarias. A disciplina debe favorecer obxectivos educativos estimulando cambios cognitivos, emocionais e de conducta.

d) Fomentar a implicación das familias.

e) Mellorar as relacións entre todos os membros da comunidade educativa.

f) Establecer as seguintes normas como facilitadoras da convivencia no centro:

• Asistir a clase. • Chegar con puntualidade. • Seguir as orientacións do profesorado e do persoal non docente no

exercicio das súas funcións. • Tratar con respecto e consideración a todos os membros da comunidade

educativa.

8


• Estudar con aproveitamento, así como respectar o dereito ao estudo dos compañeiros.

• Respectar a dignidade, integridade, intimidade, ideas e crenzas de todos os membros da comunidade educativa.

• Non discriminar a ningún membro da comunidade escolar por razón de nacemento, raza, sexo ou calquera outra circunstancia persoal ou social.

• Coidar e utilizar correctamente os bens e instalacións do centro. • Respectar as pertenzas dos demais membros da comunidade educativa. • Participar activamente na vida e funcionamento do centro. • Non realizar actividades prexudiciais para a saúde nin incitar a elas. • Aprender habilidades pacíficas e non violentas na resolución de

conflitos.

3. Actuacións para a consecución dos obxectivos previstos. Con carácter xeral realizaranse cada curso escolar as seguintes actividades:

• Actividade 1: Información aos pais e alumnos, ao principio de curso, sobre o Plan e as Normas de Convivencia. Responsable: Equipo Directivo, Titor e colaboración do Departamento de Orientación. Recursos: Material impreso concretando o máis esencial do Plan e das Normas de Convivencia. Temporalización: Durante o primeiro trimestre dedicarase 1 sesión con pais e 1 ou 2 sesións de titoría cos alumnos.

• Actividade 2: Abordar ao longo do curso calquera incidencia puntual que altere a convivencia do centro co alumnado implicado e a súa familia, se procede. Responsable: Equipo Directivo, Titor e colaboración do Departamento de Orientación. Recursos: Resolución do conflito de forma dialogada e, no seu caso, aplicación das Normas de Convivencia. Temporalización: Durante todo o curso.

• Actividade 3: Analizar en titoría a marcha da convivencia da clase unha vez ao final de cada trimestre para analizalo posteriormente nas Xuntas de Avaliación. Responsable: Titor e colaboración do Departamento de Orientación. Recursos: Cuestionario individual e debate da clase. Temporalización: Unha vez ao final de cada trimestre na sesión de titoría e outra vez na Xunta de Avaliación do curso.

9


• Actividade 4: Tratar na hora de titoría, cando o titor o considere necesario, calquera aspecto que afecte ás boas relacións e á convivencia do grupo ou parte del. Responsable: Titor e colaboración do Departamento de Orientación. Recursos: Resolución do conflito de forma dialogada e, no seu caso, aplicación das Normas de Convivencia. Temporalización: Durante todo o curso.

• Actividade 5: Desenvolvemento de habilidades de comunicación entre os alumnos da ESO para a mellora da convivencia do centro. Responsable: Titor e colaboración do Departamento de Orientación. Recursos: Formación nas reunións de titoría e material concreto para a súa aplicación na aula. Metodoloxía: activa e participativa. Temporalización: Primeiro e segundo trimestre do curso escolar.

• Actividade 6: Fomentar os valores democráticos: a tolerancia, a igualdade, a xustiza, a aceptación da diversidade, a resolución de conflitos de forma pacífica e non violenta, etcétera, na etapa de ESO. Responsable: Titor e colaboración do Departamento de Orientación. Recursos: Formación nas reunións de titoría e material concreto para a súa aplicación no aula. Metodoloxía: Activa e participativa. Temporalización: Segundo e terceiro trimestre do curso escolar.

• Actividade 7: Sensibilización contra os malos tratos entre iguais (bullying) na etapa da ESO. Responsable: Titor e colaboración do Departamento de Orientación. Recursos: Forma de proceder para evitar que estas situacións se dean no centro. Formación nas reunións de titoría e material para a súa aplicación na aula. Temporalización: Primeiro trimestre do curso escolar e en calquera momento que se detecte algún caso concreto.

• Actividade 8: Formación a pais da etapa da ESO sobre os malos tratos entre compañeiros (bullying). Responsable: Departamento de Orientación. Recursos: Charla a pais onde se incida nas estratexias familiares que son máis recomendables para dar información e favorecer a resolución de conflitos. Temporalización: Unha sesión ao longo do curso.

• Actividade 9: Celebración o día 30 de Xaneiro do “Día escolar da non violencia e a paz” Responsable: Titor e colaboración do Departamento de Orientación.

10


Recursos: Actividades que destaquen a importancia das normas de convivencia e o respecto ás mesmas, facéndoas presentes na vida ordinaria do centro. Temporalización: 3 sesións de titoría en cada curso de ESO durante o mes de xaneiro.

4. Procedementos de actuación O soporte principal do noso Plan de Convivencia fundaméntase en catro alicerces básicos que sustentan o contido do mesmo:

4.1. Plan específico de prevención de absentismo es colar O deber máis importante dos alumnos é aproveitar positivamente o posto escolar que a sociedade pon á súa disposición. Por iso, o interese por aprender e a asistencia a clase, é dicir, o deber do estudo, é a consecución do dereito fundamental á educación. Os pais dos alumnos e os profesores do Centro deberán pór o maior empeño en persuadir, estimular e esixir o cumprimento desta obrigación por parte de todos os alumnos do instituto. Para realizar un adecuado control das faltas de asistencia a clase, se levará a cabo o seguinte protocolo para a supervisión de faltas de asistencia e impuntualidade dos alumnos e a imposición de medidas educativas de corrección: a) Os profesores pasan lista e anotan os atrasos e faltas de TODOS os alumnos do grupo. Hai que anotar a falta do alumno sempre que este apareza na lista de clase e no soporte informático utilizado, aínda que non asista a clase desde o inicio de curso. Xa que logo, ata que un alumno, por motivos xustificados, non sexa dado de baixa na secretaría do centro (momento a partir do cal non aparecerá na listaxe de clase, tanto en papel como no soporte informático) haberá que seguir anotando a falta correspondente. Se un alumno está expulsado do centro hai que anotarlle igualmente a falta. b) É obrigatorio que TODOS os profesores leven o control de faltas a través do soporte informático. O programa informático de xestión administrativa, deste xeito, facilita dous tipos de estadillos de faltas. Un referido ao grupo-clase, no que aparecen todos os alumnos e as materias nas que anotaron faltas. Outro que é individual de cada alumno (que é o que se envía ás familias) e onde aparecen as materias que cursa ese alumno e os días do mes coas faltas correspondentes a cada día. c) Ao cumprirse o punto b) de forma correcta, os titores recibirán un estadillo quincenal

11


(de todo o grupo) e un estadillo mensual (de cada alumno) que permitirán un seguimento e control estrito das faltas de asistencia dos alumnos do seu grupo.

d) Os titores, obterán do IES o estadillo quincenal de faltas do seu grupo. No devandito estadillo comprobarán que alumnos teñen 15 OU MÁIS FALTAS, anotando a seguinte información: - Os pais que se interesaron ao recibir as faltas.

- Os pais que non se interesaron e o titor tivo que chamar a casa para comunicarlles as faltas sen xustificar que nesa quincena ten o seu fillo e a resposta obtida.

- Se houbo mellora na asistencia.

- Se as faltas foron xustificadas pola familia do alumno.

- Se as faltas refírense a unha determinada materia.

- Os alumnos que acumulan atrasos de forma sistemática.

- Os alumnos, que por reincidentes, foron derivados aos Servizos Sociais.

- Os alumnos e familias nas que Servizos Sociais xa interviñeron e os resultados obtidos (mellora da o asistencia, derivación aos Servizos Sociais Municipais, etc).

- Calquera outra información que o titor considere oportuno que Xefatura de Estudos coñeza con respecto ás faltas dos alumnos que aparecen na listaxe.

Toda a información apuntada no estadillo quincenal remitirase a Xefatura de Estudos para o seu coñecemento, determinando a medida educativa correctiva correspondente e se fose preciso. e) Os titores recollerán de Xefatura de Estudos, o parte de faltas do mes anterior de cada alumno do seu grupo, para envialas por correo ás familias. Antes de enviar as faltas, remitirá a seguinte información a Xefatura de Estudos:

- Alumnos cun número significativo de faltas.

- Alumnos con faltas esporádicas no día. Apuntar se esas faltas son sistemáticas en horario (chegar tarde, irse pronto, non entrar logo dos recreos, non entrar a unha determinada materia?).

- Os pais aos que o titor tivo que chamar a casa para comunicarlles as faltas sen xustificar que ten o seu fillo nese mes e a resposta obtida.

- Se houbo mellora na asistencia.

- Se as faltas foron xustificadas pola familia do alumno.

- Os alumnos que acumulan atrasos de forma sistemática.

- Os alumnos que, por reincidentes, foron derivados ao Departamento de Orientación.

- Calquera outra información que o titor considere oportuno que Xefatura de Estudos debe coñecer con respecto ás faltas dos alumnos que aparecen na listaxe.

12


f) As faltas dos alumnos a clase consideraranse xustificadas en supostos como enfermidade, necesidades familiares, etc, pero nunca por quedar estudando nas horas previas a un exame. g) No caso de ausencia prolongada dun alumno, os seus pais ou titores deberán comunicalo inmediatamente ao Profesor Titor ou a Xefatura de Estudos do Centro. O Titor porá o feito en coñecemento do resto de profesores do alumno. h) As faltas haberán de ser satisfactoriamente xustificadas polos pais, no prazo dos tres días hábiles seguintes á normal asistencia do alumno, mediante un modelo de xustificante que se solicitará en conserxería, debidamente asinado polo pai, nai ou titor legal. Igualmente poderase presentar xustificante médico ou documento acreditativo (asistencia a un exame oficial externo, xulgado ou similares). i) Se se observa que un alumno reitera a non asistencia en momentos específicos de probas obxectivas, solicitarase como xustificante das súas ausencias documento acreditativo, Para ese efecto considérase reiteración a partir da segunda ocasión. j) Consecuencias: Medidas educativas de corrección: A falta e impuntualidad a clase de modo reiterado e sen xustificar pode levar a imposibilidade de aplicar correctamente os criterios xerais de avaliación e a propia avaliación continua, polo que se establecen as seguintes medidas educativas de corrección:

1º Amoestación privada por parte do profesor (por delegación do Director) da conduta do alumno. 2º Entrevista do titor cos pais a fin de analizar a situación e proceder á súa solución. 3º No caso de que a conduta do alumno non mellore, entrevista del, os seus pais e o titor con Xefatura de Estudos (por delegación do Director). 4º Amoestación por escrito polo profesor afectado (por delegación do Director), se persiste a conduta de non asistencia a clase. 5º Tres faltas inxustificadas de puntualidade terán os mesmos efectos que unha falta de asistencia non xustificada. 6º Tres faltas de asistencia a unha clase de forma inxustificada, levará como medida educativa correctora a asistencia á biblioteca do centro para a realización de tarefas e actividades de estudo.

13


7º En caso de faltas reiteradas sen xustificar, advertirase ao alumno e aos seus pais da imposibilidade de efectuar unha correcta avaliación continua, debendo someterse xa que logo a sistemas extraordinarios de avaliación.

Nestes casos, o alumno someterase ás probas que, ao efecto, establezan os departamentos didácticos correspondentes e que serán recollidas nas súas programacións. Os departamentos implicados, a proposta do profesor que imparte a materia ao alumno afectado por esta medida, deixarán constancia da medida correctora en acta e comunicarase a Xefatura de Estudos, que á súa vez informará ao titor. k) Alumnado que por enfermidade prolongada non poida acudir ao centro. Os departamentos implicados, a proposta dos profesores que imparten as materias correspondentes, deixarán constancia en acta as tarefas que se lle proporán a devandito alumnado, así como o proceso de avaliación que se vai a levar a cabo en circunstancias tan excepcionais. 4.2. Aplicación do Decreto sobre normas de conviven cia

4.2.1. CONDUTAS CONTRARIAS ÁS NORMAS DE CONVIVENCIA NO CENTRO.

Son condutas contrarias ás normas de convivencia no centro as que, non tendo a consideración de gravemente prexudiciais para a convivencia no centro, pola súa entidade ou transcendencia estean tipificadas nalgúns dos seguintes supostos:

a. As faltas inxustificadas de puntualidade ou de asistencia a clase.

b. As condutas que poidan impedir ou dificultar aos seus compañeiros o exercicio do dereito ou o cumprimento do deber do estudo.

c. A negativa sistemática a acudir a clase co material necesario ou a esforzarse por realizar as actividades de aprendizaxe indicadas polo profesor ou a trasladar aos seus pais ou titores a información facilitada no centro.

d. Os actos que perturben o desenvolvemento normal das actividades do centro.

e. Os actos de indisciplina, incorrección ou desconsideración cara ao profesor ou outros membros da comunidade educativa.

f. Causar danos nas instalacións do centro, material deste ou dos membros da comunidade educativa.

g. Deteriorar as condicións de hixiene do centro. Fumar en calquera dos espazos do centro.

14


h. A incitación ou estímulo á comisión dunha falta contraria ás normas de convivencia.

Cando ocorra un conflito cun alumno en primeiro lugar advertiráselle verbalmente das condutas impropias que realizou e das súas posibles consecuencias. Segundo a gravidade informarase ao Titor e, no seu caso, a Xefatura de Estudos e pais do alumno. 2) A reiteración de condutas inapropiadas por parte do alumno levará a unha amoestación por escrito, que se comunicará ao Titor, pais e Xefe de Estudos, para impor as correccións pertinentes con finalidade educativa e que se realizará segundo o seguinte procedemento:

a) O profesor amoesta ao alumno entrevistándose con el ao final da clase, indicándolle os artigos que incumpre da normativa oficial sobre os dereitos e deberes dos alumnos, concretados no modelo de amoestación. O alumno asina a amoestación.

b) Todas as amoestacións han de estar conveniente asinadas polo alumno amoestado. Se o alumno négase a asinar anotarase na marcadora da firma do alumno, pero é preciso que o alumno coñeza os termos nos que se lle amoesta por escrito.

c) Unha vez realizado o apartado anterior e coa finalidade de que as familias dos alumnos teñan coñecemento das amoestacións que se lles impón aos seus fillos, o profesor amoestador comunicará por teléfono ao pai ou nai do alumno a amoestación realizada e os termos desta. Se non se lograse comunicar por teléfono coa familia anotarase no reverso da amoestación o día e a hora que se realizou a chamada, para coñecemento do titor e Xefatura de Estudos.

d) O profesor amoestador presentará a amoestación ao titor do alumno amoestado para que firme a amoestación e realizará un fotocopia da mesma que entregará ao titor. Informaralle igualmente da comunicación que realizou coa familia e os resultados da mesma.

e) O profesor amoestador entregará en Xefatura de Estudos o orixinal da amoestación que haberá de asinar o Xefe de Estudos e onde terá coñecemento dos puntos anteriores.

f) O Director adoptará algunha destas medidas ou elevará o asunto á Comisión de Disciplina para que o estude e propoña a adopción das medidas oportunas. Esta Comisión de Disciplina está formada polo Director, Xefe de Estudos, un profesor de 1º ou 2º de E.S.O., un profesor de 3º ou 4º de E.S.O., un alumno e a Orientadora. A súa función é ser operativa e axilizar os procesos disciplinarios.

15


4.2.2. CONDUTAS GRAVEMENTE PREXUDICIAIS PARA A CONVIVENCIA NO CENTRO

Considéranse condutas gravemente prexudiciais para a convivencia no centro:

a. Os actos graves de indisciplina, inxuria ou ofensa contra os membros da comunidade educativa.

b. A reiteración de condutas contrarias ás normas de convivencia do centro recollidas no Plan de Convivencia.

c. A agresión grave física ou moral, a discriminación grave a calquera membro da comunidade educativa, así como a falta de respecto á integridade e dignidade persoal.

d. A suplantación de personalidade en actos da vida docente e a falsificación ou subtracción de documentos académicos.

e. Os danos graves causados nos locais, material ou documentos do centro ou nos bens doutros membros da comunidade educativa.

f. Os actos inxustificados que perturben gravemente o normal desenvolvemento das actividades do centro.

g. As actuacións prexudiciais para a saúde e a integridade persoal dos membros da comunidade educativa do centro, ou a incitación ás mesmas.

h. A introdución no centro de obxectos e sustancias perigosas ou prexudiciais para a saúde e a integridade persoal dos membros da comunidade educativa.

i. O incumprimento das sancións impostas.

j. As ameazas ou coaccións contra calquera membro da comunidade educativa.

k. As vexacións ou humillacións contra calquera membro da comunidade educativa, particularmente se teñen compoñente sexista ou xenófobo, ou contra alumnos con necesidades educativas específicas ou de novo ingreso.

l. As condutas tipificadas como contrarias ás normas de convivencia do centro recollidas no Regulamento de Réxime Interior, se concorren circunstancias de colectividade ou publicidade intencionada.

m. A incitación ou estímulo á comisión dunha falta gravemente prexudicial para a convivencia.

Sería conveniente que o profesor amoestador suxerise á Dirección do centro a medida correctora que considera máis conveniente aplicar. A comunicación escrita a Xefatura de Estudos por condutas que prexudiquen gravemente a convivencia no centro, realizarase segundo o establecido nos apartados do Plan de Convivencia, a saber:

1. Todas as amoestacións han de estar conveniente asinadas polo alumno amoestado. Se

16


o alumno se nega a asinar anotarase na marcadora da firma do alumno, pero é preciso que o alumno coñeza os termos nos que se lle amoesta por escrito.

2. Unha vez realizado o apartado anterior e coa finalidade de que as familias dos alumnos teñan coñecemento das amoestacións que se lles impón aos seus fillos, comunicarase por teléfono á familia anotarase no reverso da amoestación o día e a hora que se realizou a chamada, para coñecemento do titor e Xefatura de Estudos.

3. O profesor amoestador presentará a amoestación ao titor do alumno amoestado para que firme a amoestación e realizará un fotocopia da mesma que entregará ao titor. Informaralle igualmente da comunicación que realizou coa familia e os resultados da mesma. 4. O profesor amoestador entregará en Xefatura de Estudos o orixinal da amoestación que haberá de asinar o Xefe de Estudos e onde terá coñecemento dos puntos anteriores.

Ante unha falta grave conta a convivencia, crearase un EQUIPO DE CONVIVENCIA, constituido por:

- Director

- Xefe de Estudos

- Orientador

- Titor do alumno vítima (se fose o caso)

- Titor/es do alumno/s acosador ou encausado.

4.3. Procedementos de actuación para previr casos d e acoso e intimidación entre alumnos

4.3.1. PROCEDEMENTOS XERAIS

Os procedementos xerais de actuación, sen excluír algunha variación propia do Instituto para situacións puntuais onde se observen alteracións do comportamento e malos tratos entre compañeiros, guiaranse fundamentalmente polo:

-Decreto polo que se establecen as normas de convivencia nos centros docentes sostidos con fondos públicos que imparten ensinos escolares.

- Orde, pola que se establecen medidas relativas á mellora da convivencia escolar nos centros sostidos con fondos públicos que imparten ensinos escolares.

4.3.2. PROCEDEMENTOS ESPECÍFICOS

Os procedementos específicos de actuación para manter unha boa convivencia e un clima positivo, derívanse das Normas de Convivencia do centro, especificadas no Plan de Convivencia. Delas emanan igualmente as medidas adoptadas polo Instituto para

17


previr casos de acoso ou intimidación entre alumnos, como é o noso Plan de prevención e intervención sobre supostos de acoso escolar que expomos a continuación.

4.3.3. PLAN DE PREVENCIÓN E INTERVENCIÓN SOBRE SUPOSTOS DE ACOSO ESCOLAR.

O plan de detección e intervención en supostos de acoso do I.E.S. A Sardiñeira está conformado polos seguintes apartados:

1. Detección de alumnos en risco.

2. Identificación de alumnos victimizados e implicados.

3. Actuacións.

4.3.3.A. Detección de alumnos en risco

A.1. OBSERVACIÓNS SISTEMÁTICAS DE INDICADORES SIGNIFICATIVOS.

É RESPONSABILIDADE DE TODO O PROFESORADO:

a) Manterse informado sobre que é o problema de acoso escolar. Explicación da proposta de intervención exposta polo Departamento de Orientación.

b) Coñecer e utilizar unha relación de indicadores escolares que poden axudar a identificar posibles vítimas.

c) Observar eses indicadores na clase, nos lugares comúns do centro e con especial atención nos menos frecuentados ou vixiados (patios, vestiarios, baños, recunchos dos corredores, etcétera) e nas actividades complementarias e extraescolares.

d) Trasladar as observacións que parezan significativas ao titor do grupo, quen á súa vez as exporá nas reunións de titores co orientador.

A.2. RECOLLIDA DE INFORMACIÓN DE DISTINTAS FONTES: OBSERVACIÓNS, SOCIOGRAMAS E ENTREVISTAS.

É RESPONSABILIDADE DOS TITORES, ASESORADOS POLO DEPARTAMENTO DE ORIENTACIÓN:

a) Recoller as observacións dos profesores que constitúen o equipo educativo do

18


grupo da súa titoría. (Os profesores poden deixar as súas observacións no caxetín/ caixa de correos do titor).

b) Aplicar un sociograma ao grupo de alumnos da súa titoría. A corrección de devandito sociograma realizarase na reunión de titores co orientador.

c) Manter entrevistas individuais con alumnos na hora de titoría.

d) Solicitar información relevante sobre victimización nas entrevistas ordinarias coas familias, se se ten sospeita de que o alumno/a pode estar sendo obxecto de acoso. Esta información pódese extraer sen transmitir á familia, en principio, que puidese ser un caso de instigación ou acoso. Os titores utilizarán unha relación de indicadores familiares que son significativos para identificar posibles vítimas.

e) Atender aos pais que expoñan situacións de acoso dos seus fillos, para solicitar a información necesaria.

A.3. INSTRUMENTOS ONDE OS ALUMNOS PODEN EXPRESAR PROBLEMAS E RECLAMACIÓNS.

Realizada polo menos unha sesión de titoría nas que os grupos de alumnos recibiron información do titor, asesorado polo Departamento de Orientación, sobre o acoso a través do Plan de acción titorial cos seguintes contidos posibles:

- Ensinar modos de actuación en situacións de vítima co estudo de situacións de agresión utilizando películas ou vídeos preparados para ese efecto.

- Analizar as condutas dos distintos implicados (especialmente dos observadores pasivos). - Buscar formas de actuación para acabar con situacións de acoso e dramatizar o xeito en que se producen.

- Actividades de autoconcepto e autoestima.

- Actividades de conduta asertiva, habilidades sociais e resolución de conflitos.

É OPCIÓN RESPONSABLE DOS ALUMNOS:

a) Denunciar situacións de acoso propias ou outras que coñezan doutros compañeiros.

b) Utilizar a caixa de correos de convivencia para a denuncia dos casos.

4.3.3.B. Identificación de alumnos victimizados e implicados

É RESPONSABILIDADE DO EQUIPO DE CONVIVENCIA DO CENTRO.

19


É IMPORTANTE NON IDENTIFICAR A PRIORI A DETERMINADOS ALUMNOS COMO VÍTIMAS OU COMO AGRESORES

PROCESO DE IDENTIFICACION: Escoitar máis que inculpar ou dar por feito na recollida de información.

1) Se recibimos denuncias explícitas. Temos que ter datos concretos e fiables de:

- Vítima ou vítimas do acoso.

- Agresor ou agresores.

- Descrición de en que consiste o acoso: condutas concretas.

- Circunstancias nas que se realiza a agresión: lugar, momentos, observadores, frecuencia. - Efecto da agresión sobre a vítima.

2) Se temos sospeitas, o Equipo de Convivencia do Centro procede á identificación da vítima mediante unha entrevista coa posible vítima e os seus pais, para obter datos de:

- Agresor ou agresores.

- Descrición de en que consiste o acoso: condutas concretas.

- Circunstancias nas que se realiza a agresión: lugar, momentos, observadores, frecuencia. - Efecto da agresión sobre a vítima.

O EQUIPO DE CONVIVENCIA DO CENTRO VALORA TODAS AS INFORMACIÓNS RECOLLIDAS E DETERMINA A FORMA DE ACTUAR EN CADA SITUACIÓN.

4.3.3.C. Actuacións

AS MEDIDAS DE ACTUACIÓN HANSE DE TOMAR ADECUADAS Á SITUACIÓN:

1) Medidas urxentes encamiñadas a protexer á vítima se fose necesario: vixilancia do profesorado, contar con compañeiros que poidan acompañar ao alumno.

2) Medidas ordinarias, conxuntamente ás medidas urxentes, e que van marcar as intervencións con todas as partes implicadas. Nestas medidas establecemos unha orde concreta de actuación, os recursos que imos empregar (humanos e materiais) e a repartición de responsabilidades.

20


ORDE DE ACTUACIÓN:

1. Intervención coa vítima.

2. Intervención con espectadores non participantes.

3. Intervención coa familia da vítima.

4. Intervención coa familia do agresor.

5. Intervención co agresor ou agresores.

6. Intervención con espectadores participantes.

7. Intervención co grupo de clase.

INDICACIÓNS A TER EN CONTA NAS MEDIDAS. SANCIONAR DE MODO EFICAZ:

- Sancionar sempre todo tipo de agresión.

- Adaptar a sanción ao suxeito.

- Inmediatez da sanción.

- Impedir que o agresor consiga os seus obxectivos.

- Comunicar a sanción de forma eficaz: antes que ao neno aos pais para que entendan que lles vai a axudar a eles como pais e ao alumno na súa vida futura.

- Transmitir aos pais a idea de que eles tamén deben sancionar reforzando e asumindo a sanción imposta desde o centro e complementándoa se se estima oportuna das actividades a realizar no curso escolar.

5. Comisión de convivencia do Consello Escolar A Comisión de Convivencia do Consello Escolar,estará formada polo Director, que será o seu presidente, o Xefe de estudos, un profesor, un alumno e un pai ou nai, elixidos por e entre os representantes de cada sector no Consello Escolar. Terá as seguintes funcións:

a) Canalizar as iniciativas de todos os sectores da comunidade educativa representados no Consello Escolar para mellorar a convivencia, o respecto mutuo e a tolerancia nos centros.

b) Coordinar o Plan de convivencia escolar e desenvolver iniciativas que favorezan a integración de todos os alumnos.

c) Achegar propostas de mellora para o Plan de Convivencia do centro.

d) Seguimento e avaliación do clima de convivencia do centro.

21


e) Propor ao Consello Escolar as medidas que considere oportunas para mellorar a convivencia no centro.

6. Mecanismos de difusión, seguimento e avaliación do plan

Entre as actividades que se poden levar a cabo para a difusión deste Plan de Convivencia está a presentación do Plan a todos os sectores da Comunidade Educativa, utilizando diferentes canles: charlas coloquio dirixidas aos pais, Boletín Informativo monográfico para as Familias, sesións do Claustro de Profesores, copia do documento que contén o presente Plan de Convivencia en soporte informático para ser instalado na páxina Web do Centro, actividades específicas incluídas no Plan de Acción Titorial, etc.

O seguimento realizarase propiciando a súa revisión durante todo o curso.

Será a Comisión de Convivencia quen, en primeira instancia, realizará o seguimento e unha avaliación do Plan cunha periodicidade trimestral, elaborando un informe que inclúa as incidencias producidas en cada trimestre en materia de convivencia, as actividades e actuacións realizadas, a súa valoración e as propostas para o período

seguinte. Así mesmo, o Consello Escolar participará do seguimento e avaliación do Plan

trimestralmente, pois analizará os informes que elabore a Comisión de Convivencia.

ANEXOS

I. Indicadores escolares para a detección de vítimas de acoso escolar Condutas de fuxida e evitación:

- Para chegar ou irse do instituto espera ata que non haxa ninguén: queda o último.

- Utiliza rutas ilóxicas para ir e volver do instituto.

- Absentismo escolar. Falta inxustificadamente a clase.

- Illamento social evidente en recreos, no aula e na rúa.

- Desgana para estar con compañeiros e relacionarse. Prefire estar só

Condutas públicas que expresan inseguridade:

- Busca a proximidade de adultos nos recreos e lugares comúns do instituto.

- Busca "amigos" e compañeiros de xogo de menor idade.

22


- Colócase en lugares do aula afastados do resto.

- Teñen dificultade para falar e participar en clase.

- Teñen poucos amigos en clase.

Condutas de ansiedade e estado afectivo-emocional:

- Nalgún momento chora ou demostra dor psíquica ou físico.

- Tristeza, humor inestable.

- Irascibilidade, ataques inxustificados de ira.

- Finxe doenzas para evitar algunhas situacións e contornas.

- Somatizacións diversas: perda de apetito, vómitos, dores…

- Nerviosismo.

- Ocasionalmente poden presentar regresións (descontrol de esfínteres, tartamudeo, etc.).

Condutas problemáticas:

- Adopción do "rol de bufón": continuas pallasadas e ata provocacións.

Rendemento académico:

- Mostra dificultades de atención e concentración nas tarefas escolares.

- Descenso do rendemento académico e deterioro xeral do seu traballo, aspecto, etc.

Outros indicadores:

- Queda sen bocadillo

- Fai as tarefas doutros.

- Presenta sinais de agresión física (roupas rotas, marcas corporais…)

- Fáltanlle cousas (bolígrafos novos, calculadora, estoxos…)

- Os seus materiais a miúdo atópanse tirados, escondidos ou estragados.

- Carteis e pintadas con insultos e ameazas nos arredores do instituto ou no barrio.

- Non quere falar con adultos sobre a situación de victimización e, cando o fai, parece asumir o seu papel de vítima.

- É fisicamente máis débil.

- Ten baixa autoestima.

- Nos xogos ou actividades de equipo é o último en ser elixido.

- Gástanlle bromas desagradables, póñenlle alcumes, etc.

23


II. Indicadores escolares para a detección de posibles agresores. Acoso físico:

- Agresións físicas frecuentes e/ou graves (empuxóns, patadas, puñadas, cambadelas…)

- Rompe, desordena, oculta propiedades (libros, mochilas, material escolar, roupa…)

- Instálase co seu grupo de forma semipermanente en lugares concretos (porta dos baños, papeleira…) co obxecto de impedir o paso, arrinconar…

- Fustrigación e persecución cara a outros.

Acoso psicolóxico:

- Resalta constantemente defectos físicos ou de acción dun compañeiro/a.

- Reaccións de hilaridade ou de rexeitamento ante condutas ou intervencións dalgúns alumnos/as no aula.

- Chantaxes económicas, materiais e de traballo.

- Expande e dá credibilidade aos rumores negativos (uso de móbiles, pintadas, mensaxes escritas…)

Acoso verbal:

- Ameaza verbalmente de forma pública e privada.

- Realiza chamadas agresivas ou ameazadoras por teléfono. Mensaxes ameazadoras polo móbil.

- Mofas, insultos, humillacións e ridiculizacións en público.

- Realiza xestos obscenos cara a algúns compañeiros. Acoso social.

- Rexeita de forma explícita e sistemática a algúns compañeiros/as para traballar ou pórse en grupos.

- Impide activamente a integración e participación social dalgúns compañeiros/as.

- Fai o baleiro, ignora constantemente a determinadas persoas.

- Predispón a compañeiros/as de clase e a outras persoas do centro contra algúns/as.

24


III: Sociograma. Número: Nome e Apelidos:

Curso: Grupo: Data: Idade: 1.- Imaxínate que o próximo curso vas ser cambiado a outra clase e que algúns compañeiros e compañeiras poden ir contigo. A quen elixirías? (Podes escribir a todos os que queiras, pero en orde, empezando polo que máis che gusta).

Orde Número Nome Orde Número Nome

1 6 2 7 3 8 4 9 5 10 2.- Na mesma situación anterior, Quen non quererías que fose contigo? (Podes escribir a todos os que queiras, pero en orde, empezando polo que menos che gusta).

Orde Número Nome Orde Número Nome

1 6 2 7 3 8 4 9 5 10 3.- Adiviña que compañeiros ou compañeiras te elixiron a ti para cambiar de clase. (Non fai falta que indiques a orde).

Número Nome Número Nomee Número Nome

4.- Adiviña os compañeiros ou compañeiras que NON te queren a ti para cambiar de clase. (Non fai falta que indiques a orde).


25


5.- Sabes se algún compañeiro ou compañeira está tendo problemas no instituto e necesita axuda para poder solucionalos? Escribe o seu nome ou número.


26


IV. Indicadores familiares para a detección de vítimas de acoso escolar. Condutas de fuxida e evitación:

- Para chegar ou irse do instituto espera ata que non haxa ninguén. queda o último.

- Utiliza rutas ilóxicas para ir e volver do instituto.

- Absentismo escolar. Falta inxustificadamente a clase.

- Illamento social evidente en recreos, no aula e na rúa.

- Pasa en casa máis tempo que o esperado. Non sae os fins de semana.

- Desgana para estar con amigos e relacionarse. Prefire estar só.

Condutas públicas que expresan inseguridade:

- Prefire ir acompañado de adultos cando sae á rúa.

- Busca "amigos" e compañeiros de xogo de menor idade.

- Quere que se lle acompañe ao centro. Se realiza actividades complementarias extraescolares tamén quere que o leven ou o recollan.

- Saír ao instituto mais tarde do habitual e/ou regresar a casa tamén máis tarde.

- Pórse polas mañás enfermo con dores de cabeza, abdominais, etc.; especialmente logo dun fin de semana no que non existiron manifestacións somáticas dese tipo.

- Quere trasladarse de centro.

- Pasa en casa a maior parte do tempo e non sae os fins de semana.

- Non van amigos á súa casa, non invita aos seus compañeiros de clase a festas de aniversario, etcétera. En ocasións pode non querer levar amigos a casa.

Condutas de ansiedade e estado afectivo-emocional:

- Nalgún momento chora ou demostra dor psíquica ou física.

- Tristeza, humor inestable.

- Irascibilidade, ataques inxustificados de ira.

- Finxe doenzas para evitar algunhas situacións e contornas.

- Somatizacións diversas: perdas de apetito, vómitos, dores…

- Problemas de sono.

- Nerviosismo.

- Ocasionalmente pode presentar regresións (descontrol de esfínteres, tartamudeo, etc.)

- Pode ter perda de apetito.

27


Condutas problemáticas:

- Adopción do "rol de bufón": continuas pallasadas e ata provocacións.

- Colle diñeiro e obxectos en casa para saldar débedas inexistentes.

- Pide diñeiro excesivo.

Rendemento académico:

- Mostra dificultades de atención e concentración nas tarefas escolares.

- Descenso do rendemento académico e deterioro xeral do seu traballo, aspecto, etcétera.

Outros indicadores:

- Oculta a orixe e póñeno/a nervioso algunhas chamadas de teléfono.

- Queda sen bocadillo.

- Fai as tarefas doutros.

- Presenta sinais de agresión física (roupas rotas, marcas corporais…)

- Fáltanlle cousas (bolígrafos novos, calculadora, estoxos…)

- Os seus materiais a miúdo atópanse tirados, escondidos ou estragados.

- Carteis e pintadas con insultos e ameazas nos arredores do instituto ou no barrio.

- Non queren falar con adultos sobre a situación de victimización e, cando o fan, parecen asumir o seu papel de vítimas.

- Son fisicamente máis débiles.

- Teñen baixa autoestima.

- Nos xogos ou actividades de equipo son os últimos en ser elixidos.

- Gástanlles bromas desagradables, póñenlles alcumes, etc.

- Comentarios que revelan baixo autoconcepto e autoestima.

- Fáltanlles pertenzas (útiles escolares, reloxo, móbil, etc.) e non explican como o perderon.

V. Intervención coa vítima

IMPORTANTE: - Ser cauteloso na aplicación de medidas e na realización dalgunhas accións para non significar ao alumno-vítima ante os demais nin expolo a situacións de risco.

- Evitar tratar publicamente no aula a situación de acoso de forma que o alumno-vítima poida sentirse aludido e experimentar vergoña e humillación.

28


a) Protexer á vítima durante todo o proceso de intervención: aumentando a supervisión e vixilancia do profesorado durante os descansos, recreos, baños, vestiarios, entradas e saídas do centro... creando grupos de compañeiros solidarios (formados e determinados previamente) para acompañar á vítima, fundamentalmente nos momentos de maior risco.

b) Facilitar ao alumno orientacións sobre condutas de afrontamento ante situacións de acoso. O profesor titor, a orientadora, a comunidade escolar, facilitarán ditas orientacións nunha entrevista conxunta co alumno e a súa familia.

c) Establecer reunións individuais coa vítima e con outros compañeiros/as que favorezan a comunicación e a libre expresión. O titor pode utilizar a hora de titoría individualizada para este labor.

d) Aplicar a estratexia de "O círculo de amigos", promovendo a inclusión en grupos de mozos ou mozas.

e) Ampliar e fortalecer o círculo de relacións da vítima: identificar alumnos cos que máis se relaciona ou máis o aceptan ou introducilo nun grupo de compañeiros socialmente aceptados. Variar de forma paulatina a composición dos grupos para que aumente o número de relacións do alumno.

f) Apoio individual escolar: alumno ao que está repercutindo negativamente na súa aprendizaxe escolar as condutas de acoso.

g) Fomentar no alumno habilidades sociais, autoestima, etc. (derivación a especialista).

h) Apoio individual clínico se se detectan síntomas de tensións post-traumáticas (derivación a especialista).

VI. Intervención con espectadores non participantes, neutros.

a) Entrevista con estes alumnos para solicitar información sobre que pasou, quen e como participou, cando e onde sucederon os feitos, etc.

b) Facerlles ver a necesidade de denunciar as condutas de acoso e intimidación.

c) Facer fincapé na importancia de actuar con solidariedade ante a inxustiza, ensinando ao alumnado a pedir axuda, a superar o medo a ser cualificados de acusóns ou ata a converterse eles mesmos en vítimas.

VII. Intervención coa familia da vítima ACONSÉLLASE NON TRATAR ESTES TEMAS EN REUNIÓNS XERAIS DE PAIS-NAIS.

a) Manter reunións individuais coa familia para informarlles sobre a situación e as medidas adoptadas polo centro para procurar a seguridade do seu fillo/a.

29


b) Procurar que os pais se sentan apoiados, evitando deste xeito que tomen iniciativas individuais e pouco consensuadas, que poderían agravar a situación do seu fillo/a.

c) Axudar ás familias a analizar a situación de forma proporcionada, sen minimizar os feitos nin sobredimensionar as consecuencias.

d) Ofrecer pautas que axuden a afrontar de forma adecuada a situación do seu fillo/a.

e) Manter unha relación fluída e continuada centro escolar-familia co obxecto de coordinar a intervención.

f) Resaltar a importancia de manterse alerta ante os comportamentos significativos dos fillos.

VIII. Intervención coa familia do agresor NON É ACONSELLABLE REALIZAR REUNIÓNS XERAIS DAS FAMILIAS PARA TRATAR ESTES TEMAS, SENDO MOI IMPORTANTE FACELO COA MÁXIMA DISCRECIÓN E CONFIDENCIALIDADE.

a) Solicitar a súa colaboración evitando que tomen iniciativas que agraven a situación.

b) Manter reunións individuais coa familia para informarlles da conduta do seu fillo/a e das medidas que puxo en marcha o centro. Non se trata de culpabilizar, senón de pedir colaboración ás familias a través de compromisos.

c) Dar ás familias a posibilidade de expresar os seus sentimentos, axudándolles a analizar a situación de forma proporcionada sen minimizar os feitos nin sobredimensionar as consecuencias.

d) Ofrecer pautas que axuden a afrontar de forma adecuada a situación do seu fillo/a.

e) Manter informada á familia das medidas propostas a adoptar co seu fillo/a.

IX. Intervención co agresor ou agresores

a) Deixar claro que manteremos unha postura firme, de tolerancia cero cara a calquera conduta de acoso. Definir moi claramente os comportamentos que non se toleran, establecendo os límites do permitido. Realizar unha análise da situación e as consecuencias para os afectados (agresor-vítima), axudando ao alumno para que tome decisións de cambio (coidar especialmente en non transmitir modelos coercitivos, agresivos ou ameazantes ao longo desta entrevista).

b) Explicar as repercusións da súa conduta desde o punto de vista do Plan de Convivencia, coas sancións que se poderían aplicar. Dar alternativas, se hai un

30


compromiso de cambio, como poden ser as medidas correctoras de consecuencias negativas da súa conduta e de reparación e restauración do dano, así como a perda de poder realizar algunhas actividades como saídas extraescolares, excursións, xornada de convivencia…

c) Desenvolver actividades para mellorar as habilidades sociais, a través da titoría, traballando a empatía e reflexionando sobre os sentimentos da vítima.

d) Axudarlle a vincularse cos demais sentíndose parte do grupo e asumindo as responsabilidades que lle corresponden.

e) Propor técnicas cognitivas de autocontrol e similares (derivación a especialista).

X. Intervención con espectadores participantes

IMPORTANTE: - Asegurarlles a confidencialidade dos datos. Darlles seguridade de que ninguén lles vai a acusar de acusóns. - Nin ameazas nin sancións, utilizar frases tipo “oín que X está tendo problemas” ou “que poderiamos facer para axudar a X que está tendo problemas”... - Asegurarse que os alumnos identifican as agresións como comportamentos realizados coa intención de molestar ou prexudicar sen que exista unha provocación intencionada previa. - Asegurarse de que o alumno capte comprensión e respecto no transcurso da entrevista. a) Coñecer as circunstancias nas que se realiza a agresión (descrición do que sucedeu exactamente: lugar, tempo, observadores, etc.). Coñecer o comportamento dos agresores, das vítimas e dos observadores. Distinguir entre agresión e pelexa. b) Definir claramente os comportamentos de intimidación e acoso que deben ser denunciados. Analizar as consecuencias que estes comportamentos teñen para todo o grupo. c) Definir claramente cales son os papeis que os espectadores xogan nestas situacións. Ensinarlles a diferenza entre ser solidario ante a inxustiza e ser acusón. Ensinar aos alumnos a pedir axuda, a superar o medo a ser cualificados de acusóns ou ata a converterse eles mesmos en vítimas. d) Informar sobre a posibilidade e recursos existentes no centro, para denunciar situacións de intimidación garantíndose a confidencialidade (caixa de correos de suxestións, páxina web, equipo de convivencia do centro…) e) Explicar que é a empatía emocional aprendendo a pórse no lugar doutros. Aplicalo ao que pasou, evitando que apoien ao agresor e debilitando a cohesión interna do grupo agresor (DIVIDE E VENCERÁS).

31


XI. Intervención co grupo de clase

a) Facer saber ao alumnado que non se van a aceptar agresións de ningún tipo. b) Crear e favorecer un clima escolar de rexeitamento aos malos tratos (violencia de xénero, acoso escolar…) mediante sesións de titoría nas que se aborde o problema de modo indirecto con noticias de prensa, feitos reais recollidos de manuais, historietas, mediante role-playing… c) Ensinar a pór nome e expresar os sentimentos a través de sesións de titoría deseñadas ao efecto. d) Desenvolver estratexias de axuda entre iguais tales como “a hora social” ou a asemblea de clase. e) Elaborar campañas antiviolencia: carteis, concursos de slogan, etc. f) Fomentar a cohesión grupal con actividades diversas: festas, proxectos, semana cultural, xornada de convivencia…

plan de convivenciacentros.edu.xunta.es/iesasardineira/drupal/files/u1/... · 2010-05-05 ·...

Documents