AR

TZ

IKIR

OL

A RT Z I K I RO LA RT Z I K I RO Lproposamen ludiko berri bat

jarduera anintzerako

ARTZIKIROL ARTZIKIROL

una nueva propuesta lúdicapara la multiactividad

A RT Z I K I RO LA RT Z I K I RO LA RT Z I K I RO LA RT Z I K I RO LA RT Z I K I RO L

proposamen ludiko berri batjarduera anintzerako

Koordinatzailea: Francisco Javier Blanco Arbe

Egileak:Francisco Javier Blanco ArbeMartín Amarica Lago

Aholkularitza teknikoa: José Ramón ReyArgazkiak: José Emilio GómezMarrazkiak: Carlos Varela. KAIA produkzioak

Esker onak:José Emilio GómezAitor EtxebarríaRafa Blanco Arbe

Argitaratzailea: Arabako Foru Aldundia

Lege Gordailua: VI-565/12ISBN: 978-84-7821-789-2

AurkibideaAurkibideaAurkibidea

Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1. Artzikirolaren sorrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

2. Artzikirola: jokoa ala kirola? Artzikirola: jokoa ala kirola? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

3. Artzikirolaren arautegia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

4. Artzikirolaren alderdi tekniko-taktikoak Artzikirolaren alderdi tekniko-taktikoak Artzikirolaren alderdi tekniko-taktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

5. Artzikirola gorputz hezkuntzako arloan Artzikirola gorputz hezkuntzako arloan Artzikirola gorputz hezkuntzako arloan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

6. Artzikirola eskola kirolaren arloanArtzikirola eskola kirolaren arloanArtzikirola eskola kirolaren arloan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

7. Artzikirolean eskuhartze didaktikoa Artzikirolean eskuhartze didaktikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

8. Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

5

Sarrera

Artzikirol izeneko jokuaren agerpenak oso albiste ona ekarri du

azken urteotan.Duela lau urte Ramón Rey-k sorturiko joku hau hazten

joan da etengabe eta bere sorlekutik –Artzeniega (Araba)– atera ze-

netik partehartzaile eta jokalari berriak irabazi besterik ez du egin.

Eskuetan duzun lan honek, liburua zein argitalpen digitala, joku ho-

nen ezaugarriak eta arauak zabaltzea du helburu, honen ezagutza

eta partaidetza sustatuz. Argitalpen honek joku honi bultzada ederra

eman badioere, Bizkaiko zein Arabako hainbat eta hainbat ikastetxe-

tan oso ezaguna da iadanik; hainbat ikastetxetako eskolar kanpoko

ekintzetan zein Gorputz Hezkuntzako arloan ikasle eta lagun asko

dira, beraz, Artzikirolaz gozatzen hasiak direnak azken bolada hone-

tan. Hortaz, zure aurrean duzun argitalpen erraz hau, oinarri teoriko-

praktikoak zabaltzeko eta plazaratzeko asmoz idatzi dugu.

6

Besterik gabe, irakurle hori, jaio berri den joku berri hau bazter

guztietatik etorkizunean hedatzen lagundu diguzulakoan geratzen

gara. Aldez aurretik mila esker eta goza ezazu taldean jokatzen den

joku honetaz.

Francisco Javier Blanco Arbe

7

1

Artzikirolaren sorrera

Artzikirol sortzailea, Joxe Ramón Rey (Artzeniega 1963) aiaratarra dugu, joko

hau beraz Aiarako lurraldeetan jaio zen 2007. urtean, Artzeniega –hortik dator

izena– herrian hain zuzen ere. Jose Ramón Rey, ogibidez harakina bada ere,

kirolarekin oso harreman estua izan du betidanik. Karatean, frontenisean, futbol

aretoan eta atletismoan ibilitakoa da, besteak beste; entrenatzaile lanetan jardun

du artzeniegatar honek, ahalik eta gazte gehienen parte hartzea sustatuz.

Eskolaz kanpoko kirol ekintzez arduratzen hasi zen eta egun, bere horretan

darrai. Baina Jose Ramónen asmoak neska-mutil guztien kirol parte hartzea

obsesio bilakatu zen eta ildo honetatik jarraituz joko berri bat asmatzeari

ekin zion, esku baloian, areto futbolean eta errugbian oinarrituta, hain justu.

Hiru kirol ezagun hauen alderdi nagusiak uztartuz jaio zen Artzikirola, nesken

eta mutilen partaidetza bultzatuz taldekideen artean; taldeak, beraz, mistoak

8

izan daitezke; kasu honetan ez da gizonezkoen eta emakumezkoen jokoa

bereizten. Baloia eskuekin eramatea eta jaurtitzea posiblea da, baita hankaz

ere. Aurkaritza joko honetan, taldekideen arteko elkar ulertzea, bizkortasuna

eta joko estrategiak nagusitzen dira, zalantzarik gabe.

Azken urteotan, joko honen oihartzuna nabaria izan da Bizkaia zein Arabako herri

eta hiri askotan, hainbat ikastetxetako eta udaletxetako kirol jardueretan sartuz.

Artzikirolaren egitasmoa oso egoki datorkio gorputz hezkuntzako irakasleari bere

helburuak lortzeko; eskolaz kanpoko monitoreei ere oso baliagarria izan dakieke.

9

2Artzikirola: jokoa ala kirola?

Jakina denez, “kirol” hitza polisemikoa da (Parlebas 2001:132), esanahi askokoa,

era guztietako jarduera fisikoak definitzeko balio duena; Artzikirola “kirol” hitza

bere baitan badarama ere, araututako joko bat besterik ez da, beharbada,

etorkinzunean kirola izan nahi duen joko bat.

Parlebas-en esanetan (2001:132) “kirol” statusa lortzeko lau irizpide behar

ditu joko batek: izaera motorrekoa izan behar du, araututakoa, lehiaketak

sortzen dituena eta azkenik kirol erakundeen onarpena behar du (nazioko zen

nazioarteko federakuntzak). Lehenengo bi eskakizunak betetzen baditu ere,

azkeneko biak bete beharko ditu aurrerago.

Gauzak horrela, artzikirol araututako joko bat da, etorkizunean “joko instituzionala”

(kirola) bihurtu daitekeena, lehen adierazitako ezaugarri guztiak gaindituz gero.

10

11

3Artzikirolaren arautegia

Jokalekua

Futbol areto edo eskubaloi aretoko zelai batean jolasten da. 40x20 edo 36x18

metroko zelai batean hain zuzen ere.

Beste osagai hauek ere baditu jokalekuak:

•Erdiko marrak, zelaia erdibitzen duena

•Ate bi, 3x2 metrokoak

•Penalti puntua: 7 metrora

•6 metroko area

Futbol areto edo eskubaloi

zelaian jolasten da

12

Baloia

Goma aparreko baloi berezi batekin edo infantil mailako boleibol baloi

batekin jolastu daiteke.

Jokalariaren partehartzea

6 jokalariz osatutako bi talderen arteko lehia da, hoietariko bat atezaina delarik.

Aldaketak etengabe eta jarraian egin daitezke, epailearen baimenik gabe.

Gehienez 15 jokalari. Taldeak mistoak, gizonezkoak zein emakumezkoak izan

daitezke.

“Kipsta” izeneko baloi biguna da gehien erabiltzen den baloia artzikirolaren jokoan

13

Partiduaren iraupena

15 minutuko 4 zatik osatzen dute. Lehenengo, bigarren eta hirugarren, lauga-

rren zatien arteko atsedena 2 minutukoa da. Bigarren eta hirugarren zatien arte-

ko atsedena berriz, 5 minutukoa da.

Baloiaren aritzeko erak: baloiaren erabilpena

✔ Baloia esku zein oinarekin jolastu daiteke. Baloia eskuan daramazunean

arerioak harrapa zaitzake eta falta adieraziko du epaileak; horregatik are-

rioak ukitu baino lehen baloia oinetara eraman behar da, jaurti golera edo

lagun bati pasatu. Jaurtiketak eskuarekin zein oinarekin egin daitezke.

Baloiaren jabetza beti dago lehian artzikirolean,

eskuz zein hankaz

14

✔ Baloia airean dagoenean, eskuekin zein oinarekin hartu daiteke, baina

eskuekin hartzen baldin bada, gero lurrera erortzen edo botatzen bada

norberak ezin izango du berriro eskuekin hartu.

✔ Kornerrak, alboko sakeak eta falta ateratzeko 6 segundu ditugu eta

eskuarekin zein oinarekin egin daitezke.

✔ Arerioa ateratzen duenaren aurre-aurrean egon daiteke, alboko marra

ikutu barik.

✔ Gola lortzeko baloia jaurti (eskuz edo hankaz) edo palmeatu daiteke.

✔ Atezainak ez du jokatzeko leku jakinik, beraz jolaslekuko edozein to-

kira joan daiteke eta jokalari arrunta bihurtzen da. Atezainak baloia

Baloia ikutzea, hartu gabe, atezaina ezustean harrapatzeko oso ekintza interesgarria da teknikoki

15

eskuetan daramalarik, aurkariak ukitu egiten badu falta adierazi beha-

rrean, penalti adieraziko du epaileak. Penaltia oinarekin zein eskuare-

kin jaurti daiteke.

✔ Hala ere, area barruan atezainari erori dakioke baloia lurzorura, baloia

berriro berreskuratuz eskuekin, taldekideekin jokatu ahal izateko. Area-

tik kanpo,ordea, gainerako jokalariak bezala, ezin izango du hori egin.

✔ Gola lortzen denean baloia atezainak ateratzen du, ateko marraren atzekalde-

tik, porteria barne. Atezaina jokalekuan sartzen denean jokalari arrunta bihur-

tzen da. Gola lortu ezean, ateratzeko modua berdina da, baina sakea ezin da

egin porteria barrutik. Kasu honetan sake ateratzeko 6 segundu ditu.

Baloia jaurtitzea aurkaria ondoan izanda, oso ekintza

zaila izaten da

16

✔ Penaltia jaurtitzeko defendatzaileak ateko marran jarri behar dira,

jaurtitzaileak berriz, zazpi metroko marraren atzekaldean.

✔ Jokuaren hasiera lehenengo eta bigarren zatian talde berak egiten du ze-

lai erditik, hirugarren eta laugarren zatian berriz beste taldeak aterako du.

✔ Gola lortu daiteke alboko marratik bertatik –sake batean– edota falta zu-

zenetik.

Puntuazioa

Artzikirol partida baten puntuazioa oso erraza, gol batek puntu bat balio

du, eskuarekin, oinarekin, jaurtiketa baten bidez edo penaltiz.

Baloia eskuetan eramatea oso ekintza arrunta da artzikirolean

17

Arau-hausteak

Falta batekin adierazitako arau-hausteak:

✔ Indarra erabiltzea,aurkariari helduz eta bultza eginez, edota bera joz

eta zangotrabatuz. Era berean, ezin da indarra erabili baloiari eusteko.

✔ Jokalari berak baloia esku batetik bestera pasatzea.

✔ Jo izanak falta dakar.

Aurkariari iskin egitea hankekin,

ekintza ikusgarria da artzikirolean

19

4Artzikirolaren alderdi tekniko-taktikoak

Joko hau menderatu ahal izateko hainbat alderdi garatu behar dira, alegia, baloirik

gabeko jokalariarena zein baloidunarena, kirol honetan garatu daitezkeen bi rol

nagusiak aipatuko ditugu jarraian:

4.1 Baloidun jokalaria

✔ Jaurtitzailea:

helburua baloia

sartzea da, be-

raz, jaurtiketak

egin behar ditu,

eskuekin zein

hankekin.

20

✔ Baloiarekin aurrera jotzea, eskuekin zein hankekin,

abiaduraz edo lasaitasunez.

✔ Pase emailea: elkarlanean aritzeko ezinbesteko jokabidea dugu

hau. Eskuekin egindako paseak zehatzagoak dira hankekin egin

daitezkeenak baino (esku batekin edo biekin).

✔ Eskuetatik oinetara baloia eraman:

oso ohiko jokaldia da hau joko honetan. Aurkaria baloidun jo-

kalaria ikutzera doanean, azken honek baloia jaisten du oineta-

ra, hankez jokatzeko.

✔ Iskin egin: jokalariak baloia eskuetan

duelarik, alde batera edo bestera doala,

aurkaria engainatzeko balio duen kei-

nua da hau, errugbian egiten den legez.

– Pasearen iskintxoa: jokalaria pa-

sea egitera doalarik keinua aldatu

eta jarraitu behar du korrika egi-

ten baloiarekin.

21

– Jaurtiketaren iskintxoa: Oinarekin zein eskuekin egin daitezkeen keinu

adierazgarriak, hasierako asmoak aldatuz.

4.2 Baloirik gabeko jokalaria: defendatzailea

✔ Ikutua: Baloirik gabe-

ko jokalariak, defentsa lane-

tan diharduenean, aurkaria

ikutu beharko du nola edo

hala, baloiaren jabetza lortu

ahal izateko. “Ikutua” esku

batekin zein biekin egin de-

zake, arerioaren progresioa

saihestuz.

22

✔ Aurkariak hankekin gi-

datzen badu baloia,

defendatzailea baloia

erasotzaileari kentzen

ahaleginduko da.

4.3 Baloirik gabeko

erasotzailea

✔ Baloia eramaten duen

taldekideari lagundu beharko dio, hurbilean kokatuz –atzean edo aurrean,

ezkerrean edo eskuin aldean– baloia jasotzeko prest.

✔ Gertuan kokatzen ez diren taldekideek hutsune libreak bete beharko

dituzte, taldearen kokapena hobetzeko.

23

5Artzikirola gorputz hezkuntzako arloan

Gorputz hezkuntzako irakasgaiak Hezkuntza orokorreko oinarrizko gaitasunak

lortzen laguntzen du, laguntza zuzena eta argia ematen baitio ondoko bi

gaitasunak lortzeari: zientzia, teknologia eta osasun kulturaren gaitasuna eta

herritartasunerako gaitasuna, bereziki.

Artzikirolak, aurkaritza-joko edo kirol gisa, gorputz hezkuntzako helburuak be-

tetzen laguntzen du, zalantzarik gabe. Elkargintzako zein aurkaritza jokabideak

tartekatzea ezinbestekoak dira joko honetan, jokalarien abileziak eta ahalmenak

hobetuz eta proposatutako araudia betez.

Lehen hezkuntzan zein bigarren hezkuntzan aurkaritza jokoak eta kirolak,

artzikirola barne, bi eduki multzotan sartzen dira:

24

5.1 Jarduera fisikoa eta osasuna

Osasun fisikoarekin, jarduera fisikoarekin, ohiturekin eta kirola

egitearekin lotutako edukiak

Hau da, eduki horien bidez, pertsonaren lamen fisikoak garatu nahi dira (per-

tsona horren bizi-kalitatea hobetzeko) eta era berean, denbora eraikigarrian

baliatu nahi da”.

5.2 Mugimen kultura

Aisialdia eta denbora librerako hezkuntza

Jolasak eta kirolak irakasteak zentzua du gorputz hezkuntzan, hezigarria

Artzikirola taldeko kirola denon partehartzea

ezinbestekoa da

25

izateaz gaitera, irakasgai honetan Portu nahi diren ahalmenak hobetzeko

egokia delako, eta elkarlana, partehartzea eta zenbait jarrera (elkartasuna,

lankidetza eta bazterketarik eza helburu dutenak) sustatzen dituzten jardue-

rak direlako.

Lehen hezkuntzan zein Bigarren hezkuntzan, edukiak eta helburuak bat datoz

artxikirolak eskaini ahal duenarekin, hau da, “kirol arautuak eskeintzea,jolase-

tan parte hartzea, lankidetzako eta oposizioko egoerak lantzea, kiroletan araudi

oinarriak lantzea eta joko arauak ulertzea etabar...”. Alde honetatik, beraz, oso la-

gungarria suerta daiteke Artzikirolean aritzea, gorputz hezkuntzak proposatzen

dituen edukiak eta helburuak betearaziz.

Esan beharrik ez dago, Gorputz Hezkuntzak helburu hezitzaileak bilatzen

dituela, beste era batera esanda, eragin pedagogikoak.Hezkuntzaren izae-

ra, eskuhartze praktikarena izanik, jarduera hezitzaileak lortzea bilatzen dela

esan daiteke, eragin pedagogikoak hain zuzen ere (2001:185). Horrela, eba-

luazioak “lortutako” eragin horien eta “ bilatutako” eraginen arteko aldeak

definituko ditu (Parlebas 2001:180).

Oso era orokorrean eta egile honen ustez eragin pedagogikoak, afektiboak,

26

biologikoak, kognitiboak, erabakizkoak eta erlaziozkoak izan daitezke, eta

“bilaturiko” eragin pedagogikoak hiru mailatan banatzen dira:

• Lehenengo mailakoa

Kirol edo jarduera bereko teknika lantzeari dagokio atal hau, alegia,

artxikirolaren entrenamenduak eta praktikak, joko honen hobekuntzan

transferentzia zuzena daukate. Transferentziak jarduera edo kirol be-

rean bilatzen dira. Transferentzia mota honi intraespezifikoa deritzogu.

• Bigarren mailakoa

Joko edo jarduera batean ikasitako ezagutzak beste jarduera batzue-

tara hedatzea planteatzen da. Artzikirolean ikasitakoak eragina edo

lagungarria izan daiteke familia bereko jokoetan edo kiroletan (esku-

baloia, errugbia, areto futbola...) edo beste batzuetan (badminton, te-

nisa…). Transferentzia honi interespezifikoa deitzen diogu, zeharkako

ikaskuntzak bilatzen dituelako.

• Hirugarren mailakoa

Joko edo kirol batean ikasitako jokabideek eguneroko bizitzako hainbat

arlotara zabaltzeko bide ematen ote digute? Artzikirolaren edo beste joko

27

edo kirol baten praktikak, bortizkeria edo agresibitatea kontrolatzeko

aukera ematen digu? Gizarteko arauak errespetatzeko aukera gehiago

ematen digu artzikirolaren praktikak?

Hona hemen artzikirolaren balizko eragin pedagogikoak gorputz hezkun-

tzaren arloan, lehen hezkuntzan zein bigarren hezkuntzan:

Eskuekin egindako paseak korrika egin bitartean, jokoari berebiziko bizitasuna ematen diote

28

Artzikirolaren espero izandako eragin pedagogikoak. (1. taula)

Espero izandako eragin pedagogikoak

1.maila intraespezifikoa

2.maila. interespezifikoa 3.maila

Afektiboak Kontaktu fisikoaren onartzea: ukitzea

Edozein jardueraren garapenarekiko

errespetua

Kognitiboak Arerioen asmoen aurreikustea

Markajea eta desmarkajea.

Aurreikuspena

Biologikoak

Gainontzeko taldekako kiroletan

zein jokoetan suertatzen den

ahalegin fisikoari eustea

Erlaziozkoak Aurkaritza arautzeaArauak onartzea.

Epailearen rolaren baloratzea

Erabakizkoak Esparru libreen erabilpena

Iskintxoaren erabilpena

Problemei aurre egiteko gaitasuna, ziurgabetasuneko

egoeretan

29

6Artzikirola eskola kirolaren arloan

Eskola Kirolak gure gizartean joko eta kirol desberdinak praktikatzeko esparru

berezi bat osatzen du. Eusko Jaularitzak proposaturiko kirolaren Euskal Plana

jarduera fisiko aniztasunaren printzipioa azpimarratzen du; “...ahal dela, kirol anitz

praktikatuko da eta lehiaketa-kirola ez da izango helburu bakarra” (Kiroleko Euskal

Plana 2003:53).

Eskola Kirolak kirol aniztasun edo jarduera fisikoen aniztasunaren alde jo du

azken urteotan Eusko Jaularitzak ikuspegi hezigarria aldarrikatuz; hala dio Euskal

Autonomi Erkidegoko (EAE) Eskola Kirolaren azken dekretuak, kirolaren heziketa

ardatz nagusitzat hartuz: “Eskola Kirola nagusiki kirol anitzekoa izango da eta ez da

soilik lehiakortasunera bideratuta egongo. Horrenbestez, eskola ume orok hainbat

kirol modalitate ezagutu eta praktikatuko dituela bermatuko da, bakoitzaren gogo,

gaitasun fisiko, jarrera eta adinaren arabera” (125/2008:18672).

30

“Aniztasun” aipatutako kontzeptua, alde batetik kopuruarekin (jarduera fisikoaren

ugaritasuna ) lotzen da eta bestetik jardueraren izaerarekin edo nolakotasunarekin

(askotariko, pluralitatea).

Eskola kirolaren arloan Artzikirolak, kirol edo jarduera eskaintza aniztasunarekin

bat egiten du, joko eta jolasen eskaintza aberastuz.

Artzikirola, “inguru fisiko egonkorreko laguntasun eta aurkakotasunezko jar-

dueren artean” kokatzen da. Kooperazio eta oposiziozko jokoa edo kirola iza-

nik gainerako antzerako joko eta kirolekin ikusten dugu (aurkaritza joko edo

jolasak, areto futbola, saskibaloia, eskubaloia, errugbia eta gainerako lagunta-

sun eta aurkakotasunezko jokoak).

Eskola kiroleko hezitzaileek edo begiraleek Artxikiroletik “espero izandako” era-

gin pedagogikoak ezagutu eta aztertu behar dituzte sakonki, euren xede heziga-

rriak gauzatu ahal izateko: afektiboak, kognitiboak, biologikoak, erabakizkoak eta

erlaziozkoak (1.taula), hau da, gorputz hezkuntzako arlorako espero daitekeenak.

Zer lortu dugu Artzikirolaren praktikarekin, azkenekoz? Hasieran bilaturiko

helburuak edo espero ez genituen ustagabeko helburuak? Gorago aipatutako

31

hauek izan behar dira Eskola Kirol arloko hezitzaileek planteatutako galderak

helburu hezitzaileak lortu nahi izanez gero.

Artzikirolak, kirol edo jarduera eskaintza aniztasunarekin bat egiten du, joko eta jolasen eskaintza aberastuz

33

7Artzikirolean eskuhartze didaktikoa

Jokoan aritzeko orientabide praktikoak

Edozein jarduera fisikoa, jokoa edo kirola ikasteko, hezitzaileak planteatzen di-

tuen egoera motorrak, esanguratsuak eta eraginkorrak izan behar dira.

Honela, Artzikirola, aurkaritza jokoa izanik –aurkakotasunezko zein erlkarla-

neko ekintzak tartekatzen dituena–, ikaskuntza-irakaskuntza prozesutik propo-

satzen diren egoera motorrak joko honengandik ahalik eta antzerakoenen izan

beharko lirateke.

Artzikirol ikaskuntza-irakaskuntza ibilbide didaktikoa bi ardatz nagusietan oi-

narrituko dira: Joko didaktikoak alde batetik eta Artzikirolean oinarritutako jo-

ko-jarduerak (erraztutako edo zaildutako jokoak, eraldutako jokoak, joko ego-

kituak...).

34

Nolanahi ere, joko honetan oinarritutako egoera soziomotorrak (aurkaritza eta

lankidetzako egoerak) eskaini behar dira,motibagarriak, esanguratsuak eta lehen

aipatu den lez eraginkorrak ahal den heinean.

7.1 Joku didaktikoak

BALOI DORREA

• Joko eremua: zabala

eta haundia, eskubaloi

edo areto futboleko ze-

lai baten neurrikoa.

•Antolaketa: 6-8 ikas-

lez osatutako bi talde

aurrez aurre.

•Materiala: Bi aulki edo bi uztaila, eta artzikirolean erabiltzen den baloia.

•Deskribapena: talde bakoitzeko ikasleek baloia elkarren artean pasatu

eta aulkiaren gainean (uztaila barruan) dagoenari pasatzea izango da

helburua. Helburua lortzen den bakoitzean, puntu bat irabazten du

talde horrek.

•Arautegia: baloia duen jokalariak pausu bat besterik eman ahal du.

35

Bai baloia duen jokalariari zein aulki gainean dagoen jokalariari ezin

zaio ikutu.

Aldaerak:

- Baloi duen jokalariak pausu bi edo hiru eman ahal ditu.

- Aulkiak erabili ordez, jokalari bat sar dadila uztailean.

HAMAR PASE.

•Joko eremua: zabala eta haundia, eskubaloi edo areto futboleko zelai

baten neurrikoa.

•Antolaketa: 6-8 ikaslez

osatutako bi talde.

•Materiala: Artzikiroleko

baloia.

•Deskribapena: talde ba-

koitzeko jokalariak baloia

elkarren artean pasatu,

10 pase lortu arte.10

pase lortzen dituen taldeak puntu bat irabazten du.Beste taldekoak

baloia lapurtzen saiatu behar dira, hamar pase lortu ahal izateko.

•Arautegia: baloia duen jokalariak pausu bat besteri eman ahal du.

36

Baloia duen jokalariari ezin zaio ikutu. Baloia ezin da 3 segundu baino

gehiago eskuetan eduki.

ATEZAIN MUGIKORRA

•Joko eremua: zabala eta haundia, eskubaloi edo areto futboleko zelai

baten neurrikoa.

•Antolaketa: 6-8 ikaslez osatutako bi talde.

•Materiala: Artzikiroleko baloi bat.

•Deskribapena: talde bakoitzak zelaiaren erdi batean kokatzen da. Talde

bakoitzeko jokalari bat beste taldeko marraren atzekaldean jartzen da,

atezaina, eta alde batetik bestera mugitu ahal da. Bere taldekideek eu-

ren artean paseak eginez atzainari baloia pasatzea izango dute helburu

nagusia.

•Arautegia: Baloia duen

jokalariak pausu bat bes-

terik eman ahal du. Ba-

loia duen jokalariari ezin

zaio ikutu. Baloia ezin da

3 segundu baino gehia-

go eskuetan eduki.

37

Aldaerak:

- Baloia duen duen jokalariak pausu bi edo hiru eman ahal ditu.

- Joku eremua txikitzea.

PATATA BEROA

•Joku eremua: zabala eta haundia, eskubaloi edo areto futboleko zelai

baten neurrikoa.

•Antolaketa: 6-8 ikaslez osatutako bi talde.

•Materiala: Artzikiroleko baloi bat.

•Deskribapena: talde

bakoitzeko jokalariak baloia

elkarren artean pasatu eta

baloia beste taldeko ateko

marran utzi behar du.

•Arautegia: baloia duen

jokalariak pausu bat besterik

eman ahal du. Baloia duen

jokalariari ezin zaio ikutu.

Baloia ezin da 3 segundu

baino gehiago eskuetan eduki.

38

7.2 Artzikirolean joko-jarduerak

A. Jokalarien arteko harremanen aldaketa

•A.1. Berdintasuneko egoera murriztuak: 2x2, 3x3 eta 4x4ko egoerak

zelai osoan lantzea.

•A.2. Nagusitasuneko egoerak: 2x1 (zelai osoan edo zelai erdian),

3x2, 4x3 eta 5x4 zelai osoan bereziki.

B. Espazioa murriztea

Honela, erasotazaileen jarduera zailduko dugu (zelai erdia edo laurdena,

konoak erabilita). Zelai handitzen badugu, ordea, erasotzaileen jarduera

erraztuko dugu (zelai osoa edo hiru laurdena esaterako).

C. Denbora murriztea edo handitzea

Planteatutako eginkizun motorretan denbora murrizteak baldintzatzen du

helburuaren lorpena erabat, horra hor saskibaloiaren adibidea. Denbora

murriztuz gero, ziztubiziko erabakiak hartzen derrigortzen ditugu joka-

lariak, akzio motorra arinduz, onerako edo txarrerako.

10, 15, 20 segunduko denborak ematea eginkizun motorrak erabaki ahal

izateko, baldintzatuko du zalantzarik gabe jokalarien jokabide motorra.

39

D. Puntuazio sistemak aldatzea

10 minutuko 6x6ko partida batean, puntuazio sistema aldatzea beste

erronka suertatu daiteke, zangoetako zein eskuetako jaurtiketak sus-

tatzeko:

✔ Bi eskuekin lortzen diren golak bi puntu balioko dute, zangoekin

lortzen direnak ordez, puntu bat.

✔ Zangoekin lortzen diren golak bi punturekin saritzea eta eskuekin

lorzen direnak puntu bat, ordez.

E. Jokalarien rolak eta azpirolak aldatzea

✔ Talde batekoek eskuekin soilik jokatzen duten bitartean, aurkariek

zangoekin jokatu ahal izango dute. Hurrengo partidan rolak alda-

tuko dira.

✔ Talde batekoek euren zelai erdian eskuekin(edo zangoekin) soilik

jokatu ahal izatea, eta aurkarien zelaian zangoekin (edo eskuekin)

jokatu ahal izatea.

41

8Bibliografia

Askoren ArteAn (1988): “Las cuatro esquinas de los juegos” Agonos. Lleida.

Blázquez D. (1986): “Iniciación a los deportes de equipo” Martínez Roca. Barcelona.

BAyer C. (1986): “La enseñanza de los juegos deportivos colectivos” Hispano-Europea. Barcelona.

lAsierrA G. / lAveGA P.: “1015 juegos y formas jugadas de iniciación a los de-portes de equipo”. Vol.1 y 2. Editorial Paidotribo. Barcelona.

MArtínez De sAntos GorostiAGA r. / BlAnCo ArBe F. J. (2003): “Praxeología mo-triz y educación física: Una unidad didáctica de juegos tradicionales en secundaria obligatoria”. Congreso de la FIEP.

Moreno J.H. (1984): “Análisis de las estructuras del juego deportivo” Inde publicaciones. Barcelona.

42

PArleBAs P. (2001): “Juegos, deporte y sociedad: léxico de praxeología motriz” Editorial Paidotribo.

sánCHez BAñuelos F. (1984): “Didáctica de la educación Física y el Deporte” Gymnos. 1984.

serviCio eDitoriAl De lA uPv-eHu (2003): “Gorputz Hezkuntzaren oinarriak lehen hezkuntzarako”

urDAnGArin lieBAert C. / etxeBeste oteGi J.(2005): “Euskal Jokoa eta jolasa: transmitiendo una herencia vasca a partir del juego”

Jokalari erasotzailea aterantz abiatzen da

Paseak egundoko garrantzia dauka Artzikirolean

44

Oharrak