artelan baten iruzkina egiteko jarraibideak
DESCRIPTION
LH BATXILERGOA 2011/2012 IKASTURTEA. ARTELAN BATEN IRUZKINA EGITEKO JARRAIBIDEAK. AURKIBIDEA. Sarrera Iruzkinaren atalak Arkitektura Eskultura Pintura. SARRERA. Artelan baten komentaketa edo iruzkina egiteak zera esan nahi du: - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
ARTELAN BATEN IRUZKINA EGITEKO
JARRAIBIDEAKLH BATXILERGOA
2011/2012 IKASTURTEA
AURKIBIDEA
1. Sarrera
2. Iruzkinaren atalak
3. Arkitektura
4. Eskultura
5. Pintura
SARRERA Artelan baten komentaketa edo iruzkina
egiteak zera esan nahi du: irudi horretan ikusten ditugun elementu eta
alderdiak deskribatu eta aztertu. Artelanak transmititzen duena azaldu. Egilearen gaineko datuak eta bere lanaren
ezaugarriak ezagutzen badugu. Artelana sortu den testuingurua.
IRUZKINAREN ATALAK
IRUZKINA
IDENTIFIKAZIOAAZTERKETA
FORMALAAZTERKETA ESTETIKOA
ARTELANAREN IDENTIFIKAZIOA
Izena edo izenburua Kokalekua Egilea edo egileak Noizkoa den
AZTERKETA FORMALA
Diziplinaren arabera azterketa formalak pauso desberdinak jarraituko ditu:
- Arkitektura- Eskultura- Pintura
AZTERKETA ESTETIKOA *Autore edo egilearen erreferentzia *Testuingurua: joera estetikoekin eta
egoera soziopolitikoarekin lotu. *Lanaren gaia edo eduki ikonografikoa
testuinguruarekin loturik. *Artistaren asmoak eta arrazoiak lanean
nola gauzatzen diren argiturik, egin zen garaian eta ondoren izan duen eragina, aurrerapena edo haustura ekarri zuen zehaztuz.
Iruzkin baten garapenak argia izan behar du. Hala ere, askotan, elementu formalen azterketak garai hartako estilo artistikoaz edo gizarte testuinguruaz hitz egitera bultza gaitzake. Horrela, gaiaren garapenak ordenatu eta ongi antolatua izan beharko du, baina ez dira atal hauek modu itsu eta zurrun batean jarraitu behar, ideia eta kontzeptu ezberdinak erlazionatzeko eta harreman hauek ongi antolatzeko eta ordenatzeko gaitasunak emango baitu iruzkinaren maila.
LAN ARKITEKTEKTONIKOEN AZTERKETA FORMALAAztertu beharreko alderdiak: oin mota materiala elementuen deskripzioa eraikinaren bultzadak - indarren oreka Eraikinaren beste berezko osagaiak:
barne espazioaren kontzepzioa Hutsarte kopurua Barne argiaren kontzepzioa Eraikinak: galeriak, triforio, edo eratxitako galeriak
dekorazio-elementuak
ESKULTUREN AZTERKETA FORMALAAztertu beharreko alderdiak:
gaia erabilitako materialak Kokapena mukulu edo erliebe mota aurkezpen mota formaren azterketa materialen ehundura eta akaberak modelatze lanak Konposizioa mugimenduaren irudikapena adierazkortasun edo espresibitatea eskulturaren eta inguruko espazioaren arteko erlazioa.
PINTUREN AZTERKETA FORMALAAztertu beharreko alderdiak:
gaia mota (olioa, akuarela, akrilikoa, enkaustikoa, pastela edo
freskoa) euskarria (ohola, papera, horma, ganga...) artelana pintatu den modua (pintzelkada mota, nola erabili
duen,...) Konposizioa kolore mota argi mota espazioaren irudikapen mota (perspektiba, dimentsioa,
sakontasuna...) irudien irudikapen mota, beraien adierazkortasuna,... Pertsonaien adierazkortasuna
ARKITEKTURAAZTERKETA FORMALEKO
ALDERDIAK
OIN MOTAK
Laukizuzena
Zirkularra
Basilikala
OIN MOTAK (II)
Latin gurutzekoaGreziar gurutzekoa
MATERIALAK
Pezoa edo Adobea
Zura
Adreilua
MATERIALAK (II)
Landugabeko harriaHarri horma
MATERIALAK (III)
Harlandua edo harri-silare
Harlandu horma
Harlanduxka
HARLANDUAK
Luzeko estekadura Zeharkako
estekaduraLuze-zeharkako estekadura
MATERIALAK (IV)
hormigoiabeira
ELEMENTUEN DESKRIPZIOA Behetik gora deskribatu behar dira. Bi elementu mota bereiztuko ditugu:
Euskarriak edo elementu eusleak: Elementu eutsiak edo estalkiak:
EUSKARRIAK EDO ELEMENTU EUSLEAK
Hormak (materialak) Zutarriak
Zutarri atxikiak
Zutabeak – Ordenak Arkuak
ZUTARRIAK Ebakidura poligonaleko euskarri edo elementu
eusleak.
Zutarri atxikia
ZUTABEAK Ebakidura zirkularreko
euskarri edo elementu eusleak.
3 alde edo elementu: Oinarria edo harroina Enborra edo ardatza Kapitela
ZUTABEAK (II)
Doriarra
Joniarra
Corintiarra
ZUTABEAK (III)
Toscanarra Konposatua
ARKUAK – uztai itxurako elementu eutsiak
1. Giltzarria
2. Dobela edo ziria
3. Arkugainera/Estradosa
4. Inposta
5. Arkubarnera/Intradosa
6. Gezia
7. Argia, baoa
8. Kontrahorma
ARKUAK (II) - motak
Erdi-puntukoak edo zirkulo erdikoak
Zorrotzak edo ogiba arkuak
Ferra arkuak
ARKUAK (III)
Beheratuak
Gingildunak
Kanopialak
ELEMENTU EUTSIAK EDO ESTALIAK
Dintelduna Arkitrabeduna Zureria Teilatuak Ganga – Moldeak Kupula - Motak
ESTALKI DINTELDUNAK
Lehen estalkiak Arazoa: horma eta
zutabeen beharra
ESTALKI ARKITRABEDUNA Zutabe eta alboetako hormen
gainean bermatzen da habe horizontalez itxuraturiko egitura bat, eta haren gainean eraikitzen da estalkia.
Entablamendu: arkitrabe sistema osatzen duten elementu multzoa.
TEILATUAK Ageri dituen isurialdeen
arabera Isuri bikoak Hiru / Lau isurikoak. SABAI KASETOIDUNA:
eraikin baten barne espazioaren goialdean erazertzen den zurezko edo igeltsuz egindako estruktura horizontala.
GANGAK Material batzuen eskasiak eta zutaberik gabeko
espazio zabalagoak eta gardenagoak sortu nahiak bultzaturik sortu ziren gangak.
Zintra bidezko eraikuntza-lana eskatzen du.
GANGA MOTAK
ZIRKULU ERDIKO GANGA EDO UPEL GANGA – Zirkulu erdiko arkuaren sakoneko luzapena da.
GANGA MOTAK (II) ERTZ GANGA – Zirkulu erdiko bi gangak
perpendikular ebaki ondoko emaitza.
GANGA MOTAK (III) GANGA ZORROTZA edo OGIBA GANGA – Arku
zorrotzaren sakoneko luzapena.
• ZEHAR ARKUAK edo GERRIKO ARKUAK: ganga GERRIKODUNAK
GANGA MOTAK (IV) GURUTZE GANGA – Bi ganga zorrotzek
perpendikular ondoko emaitza da.
KUPULAK Oin karratuko espazio bat
estaltzeko, uztai bat beraren ardatz bertikalean birarazi ondona sorturiko egituraren itxurako estalkia.
Arazo handiena: prisma karratuaren eta kupularen oinarrian ageri den eraztun zirkularraren arteko igarobidea nola zehaztu.
KUPULAK (II) ZINBORRIOA edo DOMOA: Gurutzaduraren
gainean eraikitako dorru moduko bat. Oin karratukoa edo poligonalekoa izaten da.
KUPULAK (III)
MASKOR GAINEKO KUPULA: Maskor edo Petxina izeneko elementuez baliatzen da →
aldeak barrurantz kurbaturik ageri dituzten triangelu konkaboak dira.
KUPULAK (IV) TRONPA GAINEKO KUPULAK: Gangatxo irten
batzuk erabiltzen ditu bermatzen den perimetroa oktogonal bilakatzearren.
KUPULAK (V) DANBORRA: Kupula
goratu ohi den zilindro itxurako gorputza.
KUPULA ATALDUNA: azalera, barne nahiz kanpoaldekoa, laranja baten moduan ataletan banaturik ageri duena da.
LINTERNA
ERAIKINEN BULTZADAK Kontrahormak edo ostikoak Arbotanteak Exedrak
KONTRAHORMAK
ARBOTANTEAK
EXEDRAK Esfera laurdeneko kupula
batzuk dira. Maiz kupula batek alboan eragiten dituen bultzadak indargabetzeko
erabiltzen dira.
BESTE BEREZKO OSAGAIAK barne espazioaren kontz
epzioa Egituraketa
Espazio zentralizatua Bide espazioa
neurriak
DEKORAZIO ELEMENTUAK Hormetan estaldurak Pinturak Eskulturak Ugaritasuna –
urritasuna
ESKULTURAAZTERKETA FORMALEKO
ALDERDIAK
MATERIALAK eta ESKULTURA PROZEDURAK Tradizioari jarraituz, materialak gehituz edo kenduz lortu
izan da eskultura-irudia.
MATERIALA GEHITUZ BIDERATZEN DIREN PROZEDURAK: BUZTINA: materiala moldatuz lortzen da irudia, eta material
bereko beste kopuru batzuk gehitu dakizkioke sorturiko irudiari.
MATERIALAK eta ESKULTURA PROZEDURAK (II)
MATERIALA KENDUZ BIDERATZEN DIREN PROZEDURAK: ZIZEL-LANAK: Zizelatu egiten da landu
beharreko materialaren blokea.
MATERIALAK eta ESKULTURA PROZEDURAK (III) ZURA
Gubia, zizel edo trintzen bitartez lantzen da, zurezko edo brontzezko mailuaz joz.
MATERIALAK eta ESKULTURA PROZEDURAK (IV) BOLIA HEZURRA, ADARRA
MATERIALAK eta ESKULTURA PROZEDURAK (V) HARRIA
Kareharriak erabilienak
Marmolak eta alabastroak estimatuenak
MATERIALAK eta ESKULTURA PROZEDURAK (VI)
BRONTZE-GALDAKETA: Molde baten beharra - buztina, argizaria
MATERIALAK eta ESKULTURA PROZEDURAK (VII) Beste materialak: Burnia, plastikoa, etab.
KOKAPENAEskultura monumentalaEraikin baten aurrealdean dagoenHiri izaera: idulki baten gainean iturrietan garaipen arkuetan zutabeetan...Hileta eskulturaErretaulak (osagaiak: kaleak, atikoa eta teilatutxoak)Aldareak...
MUKULU EDO ERLIEBE MOTAERLIEBEA: Eskultura-lana egina dagoen
plano orokorretik kanpoaldera gutxi gora-behera irtenaz nabarmentzen denean.
BAXUERLIEBEA: gorputzen bolumena dauden planotik erditik behera irteten direnean.
ERDIERLIEBEA: bolumena erdia irteten denean.
MUKULU EDO ERLIEBE MOTA (II)GOIERLIEBEA: bolumena
erditik gora irteten denean.
BARNE-HUTSA: bolumena planotik irteten ez denean.
AURKEZPEN MOTA – Mukulu biribilaMUKULU BIRIBILA: Gorputzen
bolumena bere dimentsio guztietan landu denean.
BUSTO: Bularretik gora eginiko erretratua.
GORPUTZ ENBOR: Gerritik gora eginiko erretratua.
AURKEZPEN MOTA – Mukulu biribilaGORPUTZ OSOA ageri
denean, posturaren arabera izendatuko ditugu.
ESERIA
OTOIZLARIA
AURKEZPEN MOTA – Mukulu biribila
ETZANA ZALDIZKOA
FORMAREN AZTERKETANATURALISTA (objetu errealisten irudikapena ingurune
naturalean) - ANTINATURALISTA
ESTEREOTIPATUA (aldaketarik gabe errepikatua):
AURREZ AURREKOTASUNA
HIERATISMOA: Espresibitaterik ez. Seriotasuna.
HIERARKIZAZIOA
FORMAREN AZTERKETA (II) IDEALIZATUA
FORMAREN AZTERKETA (III) IKUSPEGI NAGUSIA
(aurrez aurre edo eskortzoa)
HAINBAT IKUSPUNTUKO IKUSPEGIA
MATERIALAREN EHUNDURA ETA AKABERAK
Leundua Zimurtsua - Toles eta zimurren modelatze
lana zehaztuz – xehetasunen aurkezpena Lan gestuala edo espresionista
MODELATZE LANA Leuna Argi-iluna Argiaren eragina
KONPOSIZIOA Forma geometriko
baten barruan inskribaturik dagoen azaldu.
KONPOSIZIOA (II) Simetria-ardatza, lerro
diagonalak edo kurbatuen arabera antolaturik dagoen azaldu.
KONPOSIZIOA (III) Kontrapostoaren
erabilera
KONPOSIZIOA (IV) Kanon-en erabilera
MUGIMENDUAREN IRUDIKAPENA Mugimendu eutsia Mugimendua
garapenean
ESKULTURAREN ADIERAZKORTASUNA
Aurpegia eta keinuaren tratamendua.
ESKULTURA ETA INGURUKO ESPAZIOAREN ARTEKO ERLAZIOA
Bolumenen eta hutsuneen arteko erlazioa.
GAIAK Erretratu naturalista Hileta gaia Erlijiosoa Mitologia Kronika …
PINTURA
GAIA Natura hila Paisaia (idealizatua
edo erreala)
GAIA (II): ERRETRATUA
GAIA (III) Kronika-koadroa: gertaeren oroitzapena ospatzeko
egina (garaikoa edo iraganekoa: pintura historikoa)
GAIA (IV) Mitologia Bliblia – erlijioarekin
lotua
MOTA
olioa akuarela
MOTA (II)
akrilikoa
MOTA (III)Enkaustikoa pastela
MOTA (IV)
freskoa
EUSKARRIA Mihisea ohola papera horma ganga
ARTELANA PINTATU DEN MODUA Marrazketa kolorearen aurrean nagusi den edo alderantziz.
ARTELANA PINTATU DEN MODUA (II)
Pintzelkada mota eta nola erabili duen Pintzelkadak doi-doi sumatzen diren Teknika xehe zehatza eta lausodurak bideratuz Pintzelkadak nabarmen sumatzen diren eta
pinturaren trinkotasun, lodiera eta kalitateez baliatu den:
Pintzelada trinkoak eta pinturaz beteak Finak eta gardenak Izaera gestuala
ARTELANA PINTATU DEN MODUA (III)
KONPOSIZIOA Lerro horizontal, bertikal edo kurbatuak
azaltzen diren. Simetria Itxia edo irekia Elementu nagusiak forma geometriko
simple baten barruan inskribaturik dauden Egonkortasuna edo bizitasuna
KOLORE MOTA Kolore bizia, leuna edo pasteldua den. Lausodurak Kolore gamak Harmonia edo kontrastea
KOLORE MOTA (II)
KOLORE MOTA (III)
KOLORE MOTA (IV)
ARGI MOTA (I) Fokala
ARGI MOTA (II) Argia naturala bizia
ARGI MOTA (III) Argi naturala zabala eta lasaia
ESPAZIOAREN IRUDIKAPEN MOTA (I)
Sakontasun sentsazioa
ESPAZIOAREN IRUDIKAPEN MOTA (II) Hiru dimentsioko sakontasunaren sentsazioa (irudibildua, perspektiba
konikoa)
ESPAZIOAREN IRUDIKAPEN MOTA (III)
Beste espazio-interpretazio mota (kubista)
ESPAZIOAREN IRUDIKAPEN MOTA (IV)
Irudia laua
IRUDIEN IRUDIKAPEN MOTA (I)
Errealista naturalista
IRUDIEN IRUDIKAPEN MOTA (II)
Idealizatua – estilizazioa
IRUDIEN IRUDIKAPEN MOTA (III)
Deformazio espresionistak
IRUDIEN IRUDIKAPEN MOTA (IV)
Bolumen eta formen aldaketa edo murrizteak.
PERTSONAIEN ADIERAZKORTASUNA
Aurpegiera eutsikoak Aurpegiera aske eta adierazkorra