• ostirala • 1997ko azaroaren 21 a

Egunkaria

Baztan • Xaloa Telebistareri lehen emisioa. Ana Gonzalez • Artisautzaren arazoez eleketan.

r\ 1 Ondare

rricJTiterjtzerj \mi

Mafarkaria 2

Beteiu. Soravilla hotelean eginen da zaharren egoitza

Larraun, Lekunberri edo Leitzan egitea ere aztertu zuen Gobernuak

Inguru guztian

inolako zaharren

egoitzarik ez

zegoela-eta beharra

guztiek ikusten

zuten arren, denak

ez zetozen bat etxe

horren kokapena

proposatzean.

LARRAUN, L E K U N B E R R I , LEITZA eta Arai tz-Beteluko uda lek p r o i e k t u b a n a a u r k e z t u z u t e n

duela urtebete. Baina bai lara ba-

ko i tzean e r res iden tz i b a t egitea

bidegarr ia ez zenez, denak akor-

dio ba te ta ra iristea gonbidatu zi-

tuen Nafar Gobernuak. Baina ba-

koi tzak be re p r o i e k t u a e ta be re

i n t e r e sak de fenda tzen z i tuenez,

l iskarrak eta eztabaidak baino ez

ziren izan udaletxe guztien ar tean

izandako bi leretan. Gauzak nola

zeuden ikusita, Nafar Gobernua-

ren esku geratu zen kokapenaren

e r a b a k i a . A z k e n e a n , O n g i z a t e

Sailak Beteluren aldeko a p u s t u a

egindu.

Aurkeztutako proiektu guztiek

ba omen zuten baldintza egokirik,

ba ina azkenean, baldintza gehie-

nak Beteluko asmoak bildu omen

ditu. Leitzak, esate baterako, biz-

tanle kopurur ik a l tuena zuen be-

re a lde , h a u da , ba l i zko beze ro

gehienak biltzen zituen. Zaharren

erresidentzia Lekunberr in eginez

gero, komunikazio eta garraibide-

ekiko k o k a p e n egokiena izango

luke, larr ia ldietan ere I ruñerako

bidea moztu eta azkar tu egingo li-

tzatekeelarik.

B e t e l u k o a u k e r a r e n a l d e k o

apos tuaren argudio nagusiena u r

termalena dela azaldu du Ongiza-

te Sa i l ak , b e r t a k o k l i m a z ga in .

Izan ere, aspaldi ba tean Beteluko

ba inue txe o s p e t s u a i z andakoan

egingo da z a h a r - e t x e a , e t a h o -

r renbes tez , be r t ako u r t e rma lak

a p r o b e t x a t u k o di tuzte . Guzt i ra ,

63 a i ton-amonentzako lekua es-

keiniko du erresidentziak. Egitas-

mo h a n d i a a u r r e r a a t e r a t z e k o ,

kas ik 333 milioi pezetako aur re -

k o n t u a du te (13,33 milio libera),

eta %30a Nafar Gobernuak jarr i-

ko b a d u ere, beste 70a Araitz e ta

Beteluko udaletxeek emanen du-

te.

Albistea ezagutu bezain laster,

be t e lua r r en pozari, ga inerantze-

k o e n h a s e r r e a g e h i t u z i t za ion .

Leitzako alkateak, Mikel Ilarregik

har r idura azaldu zuen: «Guk itxa-

ropen h a n d i a k j a r r i a k gen i tuen

p r o i e k t u a n , izan ere, u r t e e t a k o

esperientzia d u e n enpresa ba tek

egina bai tzen. Gainera , gu re u s -

tez, biztanleen k o p u r u a kon tu tan

h a r t u b e h a r k o l i t z a t e k e » . La-

r r aungo a lka teak , Pedro Manuel

Ba rbe r i a pozik ez zegoen a r r e n ,

Beteluko a lka tea zor iondu zuen.

«Gure bai laran ez egin arren, gure

z a h a r r e n t z a k o e r res iden tz ia ere

badenez , aha l d u g u n guzt ian la-

guntzen sa ia tuko gara, i ngu ruan

e r r e s i d e n t z i a i za tea o n a bai ta».

Ideia be rd inekoa zen L a r r a u n g o

artzapeza, J u a n Baut i s ta Irazoki

ere: «garrantz i t suena, zaha r r en -

tzako egoitza t x u k u n e ta egokia

edukitzea da, kokapena gutxiene-

koa da».

Beteluko alkatea J e s u s Gonza-

lez zen pozik zegoen baka r ra Go-

b e r n u a r e n e rabak ia j ak in ondo-

ren. «Urte eta erdi gene raman la-

nean proiektuarekin, eta oso ongi

a z t e r t u a g e n u e n . Zinegotzi guz-

tien ar tean azter tu izan dugu, an-

tzeko beste egoitzak bisi tatu ditu-

gu , be t i ere B e t e l u k o a beze lako

Uda le txe b a t e k i zan d i t z a z k e n

m u g a k k o n t u t a n har tu ta» . Bete-

l u k o a l k a t e a k argi d u , u r a r e n a

oso arrazoi garrantz i tsua izan de-

la. Ez a lka tea bakar r ik , be te lua r

g e h i n a k ere oso pozik d a u d e al-

b i s t e a j a k i n zu tene t ik . Izan ere,

Le i t z a r ango a u t o b i d e a z a b a l d u

zenetik, zonalde hori nahiko baz-

t e r t u r i k g e r a t u zen , e t a egoera

n a h i k o zai la zen i n d u s t r i a n e ta

h o s t a l a r i t z a n . E r r e s i d e n t z i a k ,

inongo zalantzarik gabe, bizitasu-

na emango dio zonaldeari. Bestal-

de, zaha r ren egoitza dela e ta sor-

tzeakoak omen diren 40 lanpostu

berriak denen mesederako izango

dira.

—e» Urko Aristi

Soravilla

hotela

izandako

etxean

kokatuko da

zaharren

egoitza. •

U R K O

A R I S T I

Gares •

Euskararen

VI. Kultur Astea

heldu den

astean

EUSKARAREN V I . ASTE KULTU-

r a l a a n t o l a t u d u G a r e s k o

Udalak Nafarroako Gober-

n u a r e n laguntzarekin . As-

te Kulturala etzi hasiko da,

eguerdiko 12:00etan, aur -

kezpen festarekin. Garesko

p l a z a n B e r r i o z a r k o Z a n -

p a n t z a r t x i k i a k , J o n e t a

Alaitz Bengoetxea trikitila-

riak, Garesko Zubia dantza

talde txikia eta Nafarroako

H a u r K a n t u T x a p e l k e t a n

p a r t e h a r t u d u t e n B a r a -

ñ a i n g o e t a I r u n b e r r i k o

Arangoitiko Ikastola talde-

ak ariko d i r a .

A s t e l e h e n e a n S u s a n a

Irigarai h i s to r ia la r i ak XX.

mendeko lehen erdialdeko

bizitza Izarbeibarren izene-

ko e r a k u s k e t a z a b a l d u k o

du. E r a k u s k e t a aza roaren

30a arte egonen da zabalik

Garesko udaletxeko erabi-

lera ani tzeko a r e toan . Ko-

mikia: hizkuntza irudietan

ga ia i k a s t e k o a u k e r a e re

izanen da, mintzaldi-taile-

r r a e s k a i n i k o b a i t u t e gai

hor ren inguruan . Azkenik,

gaur zortzi ha inba t ekitaldi

izanen dira asteari amaiera

e m a t e k o . A r r a t s a l d e k o

17:00e ta .n A n t z e z k i z u n a

taldeak Pinotxo txotxongilo

i k u s k i z u n a e ska in iko du ,

e t a o r d u b e r e a n A n d o n i

C h i v i t e I r a k a s l e e n t z a k o

Nafarroako Gobernuko La-

g u n t z a Zen t roko o r i en t a -

tzaileak @Euskara eskolan

eta eskolat ik kanpo . Hau-

r r en ikas -p rozesua inda r -

tzeko bideak mintzaldia es-

ka in iko d u g u r a s o e n t z a t .

19:30ean ka raokea izanen

d a M e n a p l a z a n , e t a

21 :30ean , berriz, Muruga-

rren Garesko euska ldunen

aldizkariaren herri afaria.

—& Kristina Berasain

muga enea

MIKEL R E P A R A Z

Abdukzioak

Herriko xaharrak lotsatu egiten zaizkit oroi-tzen dutenero, Ama Birjina ikusi bene-benetan ez zutela ikusi esaten dute. Hala ere -Errepublika garaia izanen zen- Nafarroako hainbat herritako hainbat gaztetxok agerraldiak bizi omen zituzten basoan, bidezidorretan, soroan, karrikan bertan. Maria non-nahi agertzen bide zen tenore hartan, gaztetxo inuzenteak lekuko zirela beti.

Ezkioga fenomenoa deitu izan zitzaion hura ez zen izan, ordea, haurren irudimenaren emaitza soi-la. Begitazio haiek pertsona anitzek izan ohi zituz-ten batera, talde-irudipenak ziren, trantze kolekti-

boak. Gainera, herrietako apaizak eta Eliza bera balizko esperientzia mistiko haien aurka azaldu ziren: Vade retro, x-files!

Agerpen horien lekuko asko bizirik daude gaur, baina urrik hitz egiten dute horretaz publikoki. Lotsatu egiten baitira. Jesukristoren amarik ikusi ez zuela diote herriko xaharrek, eta haien kontaki-zuna sineskaitz bezain liluragarria da: «Txubeldi-ren etxearen aurrekaldean biltzen ginen», dio Sakanako agure batek, «eta han, arbol baten arra-ma tartien, jainkoak ikusten ginuzkien...». Ama Bir-jinarik ez, jainkoak ikusten zituzten. Jainkoak!.

Baina jainko zahar horiek haurrak trantzetik ate-

ra eta esnatzearekin desagertu ziren, eta haien ordez misterio musika bat piztu zen, eta /off-eko ahots batek hastera zihoan telesaiiaren izenburua esan zuen. Txubeldiren atariko jainkoak Aizkorriko Damaren atzetik desagertu baitziren, abdukzio eta klonazio debekatuen mesedetan.

Ruper Ordorika Iruñean izan zen herenegun iluntzean, Mendebal Euskal Herriko baladak eta antzinako koplak kantatzen hamaseigarren mendeko kantaitarekin ari zelarik, aitona abduzituak etorri zitzaizkidan burura, eta barrez hasi nintzen emanaldiaren erdian. Zertan ari haiz, Ruper? Uztak gitarra eta jotzak teknoal

ostirala, 1997ko azaroaren 21 a

i f r j rkaria 3

Burlata

Bihar hasiko da Nafarroako

Kantu Txapelketa

KANTUZALEEK AUKERA POLITA

dute b iha r Bur la tan , Eus -

kal Kantuzaleen Elkarteak

bi u r t e an behin antolatzen

d u e n N a f a r r o a k o K a n t u

T x a p e l k e t a h a s i k o b a i t a .

Txapelketan guztira hogei-

ta h i ru par ta ide ariko dira

nor ba ino nor kantar i : h a -

mah i ru talde, zortzi bikote

e t a bi b a k a r l a r i , h a i n zu-

zen ere.

B ihar Bur l a t ako Kapu-

txinoen ikas te txean, ar ra-

t s a l d e k o 1 7 : 0 0 e t a n , t xa -

pe lke tako lehenengo kan-

poraketa izanen da, eta ha-

m a r l a g u n e k k a n t a t u k o

dute : sei taldek eta lau bi-

kotek. Txapelketako biga-

r r e n k a n p o r a k e t a h e l d u

d e n a b e n d u a r e n 1 l n egi-

n e n d a , A l t s a s u k o Mikel

Deunaren Lanbide Hezike-

t a r a k o I n s t i t u t u a n ,

17:00etan.

Bi k a n p o r a k e t o t a n ho-

b e k i e n s a i l k a t z e n d i r e n

par tehar tza i leak sa i lkatu-

ko dira a b e n d u a r e n 2 0 a n

D o n e z t e b e k o B o r d a t x o

d a n t z a l e k u a n 1 6 : 3 0 e t a n

has iko den f inalera. E g u n

h o r r e t a n k a n t u a n d u t e n

trebezia e rakus teko auke-

ra izanen du te Malerreka-

ko herr ian.

—& lrene Am'zurieta

Bt dztdti Xaloa Telebista

)

emititzen hasi da Xorroxin lrratiak landutako proiektuaren lekukoa

hartu du Xaloa Kultur Elkarteak

Xaloa Kultur

Elkartearen eskutik,

joan den asteartean

aireratu zituen lehen

irudiak Xaloa

Telebistak.

Eguberritik aurrera

programazio

finkoagoa osatu nahi

dute.

ALOA TELEBISTAK ASTEARTEAN

z a b a l d u z i t uen l e h e n i r u -

diak, Elizondoko eskolanjarr i du-

t en p l a t o t i k . D e n b o r a l d i b a t e z

aurkezpen karta airean eduki on-

dotik, udazkeneko feriak pasa be-

r r iak direla aitzaki h a r t u t a , Eli-

zondoko eta Doneztebeko ferieta-

ko i rudiak bildu, eta erreportaia

p r e s t a t u z u t e n . H a r e n i r u d i a k

eman zituzten as tear tean, Xaloa

Telebisaren lehen irudiak izan di-

renak. Horrekin batera, Nafarro-

ako Gobernuko Hizkuntz Politi-

karako agintariak Baztanen zire-

la aprobetxatuz, h a m a r minu tu -

ko elkarrizketa labur ba t ere es-

k a i n i z u t e n . Of iz i a lk i o r d e a ,

oraindik ez da hasi emititzen tele-

bista. Euren harkai luak pres ta tu

d i tuz tenek baino ez di tuzte j a so

irudiak. Hartzeko modua propa-

ganda bidez zabalduko dute, eta

hori laister izanen da.

Xaloa Telebis ta ren a s m o a da

u r t e a b u k a t u b i t a r t e a n a s t e a n

bi tan emititzea. Joseba Igarabide

Mariano Izeta konbidatu zuten Xaloa Telebistako aurrenetako saio

b a t e r a • J A G O B A M A N T E R O L A

telebistako a rdu raduna ren hitze-

tan, «Eguberritik aitzinera hasiko

gara programazio finkoago ba te -

k in , b i t a r t e a n p r o b e t a n ibi l iko

b a i k a r a . B e h a r b a d a , e g u n e r o

emiti tzen h a s t e n garenean , edu-

kiak eta saioak ha inba te tan erre-

p i k a t u k o dira , b a i n a hagi tz epe

m o t z e a n e g u n e r o m a g a z i n e t a

albistegi ba t egingo dugu».

Egunero emango den magazine

h o r r e n g ido ia p r e s t a t u a d u t e .

Oordu b a t e ta h a m a r m i n u t u k o

i r a u p e n a izango d u (a lb i s t eg ia

barne), eta astelehenetik ortzira-

l e ra e m a n e n d u t e . «Eduk ie t az

s o l a s t e k o , a k a s o , go izeg i d a .

A i t z i n a t u d a i t e k e , e r r e p o r t a i a

motzak eta e lkarr izketak izanen

direla eduki nagusiak» argitu du

Igarabidek.

Kalera ateratzeko tresneria ere

b a d u t e Xaloa Telebis tan , «baina

aha l den n e u r r i a n jendear i elka-

rrizketak egiterakoan gure plato-

ra hurb i l dai tezen e ska tuko die-

gu, kos tuak murriztearren».

Inbertsio hand iak di tu telebis-

t a k . I tu r r i g u z t i a k n a h i k o a k ez

d i r e n a r r e n . p r o i e k t u a a u r r e r a

ateratzeko, prestatzeko eta orain

arteko lan guztia egiteko Europa-

ko Batzordetik jaso du dirulagun-

t za X a l o a T e l e b i s t a k . A n t z e k o

dirulaguntza ere jaso duTt ip iTta-

pa a ld izkar iak t e leb i s ta ren egi-

t a smoa aitzinera eramateko, bai-

n a o r a i n d i k g i b e l a t u a k d a u d e

horretan.Telebista aur re ra atera-

ko den za lan tzan dago oraindik,

e t a a t z e r a t z e k o t a n ez d u d a t a

zehatzik.

Jon Abril

herri aldizkariak Edume Elizondo

Euskara gau eskola eta bariketxeetan Herria astekariko azken zenbakiak, beste ha inba t gairen artean, AEKren berri dakar

bere orrialdeetan: «Gau Eskolen sartzea

u r r i an egin da eta zertan diren ageri da orai

aski garbi. 1.244 legunek izena eman dute

Iparraldeko Gau Eskoletan, joan den ikas-

tu r t ean 1.010 zirelarik. 234 ikasle gehiago

beraz, emendatze guziz inportanta, %23koa.

Azpimarratzekoa da zenbait tokitan gertatu

den emendatzea: Hiriburu, Arrosa / Baigo-

rri edo Miarritzen adibidez».

«Aurten 21 Gau Eskola lanean ari dira

Ipar Euska l Herrian (jaz 18) zonbait tokitan

Gau Eskolak edo talde berriak sortu baitira.

Hala nola Saran, Bidarten, Heletan, Kanbon

eta Arrosan. Kopuru horiei Paue, Bordale.

Tolosa eta Pariseko ikasleak gaineratu be-

harzaizkie: 150-200 inguru. Bestalde sartze

honetan sekulan baino jende gehiago joan

dira hegoaldeko barnetegira, hots 4 hilabe-

teko ikastaroa denbora osoz segitzerat. Sar-

tze frango ontsa joan da beraz. Aurtengo

ikasle kopuruen emendatzeak azken 9 ur te

haue t an etengabe gertatu den bezala, ongi

erakusten du euskararen ikasteko eskaera

gero eta zabalagoa dela gure gizartean. Ho-

nen aitzinean podere publikek premia han-

diz erantzun behar dute».

Herriak euskara banketxeetan sartzeko kan-painaren berri ere ematen du: «Euskal Kon-

federazioak, EHEk eta Seaskak egin du ten

kanpaña ren f ru i tuak agertzen has iak dira.

Hiru banketxek inprimatzen dituzte xekie-

rak euskaraz eta frantsesez: horiek dira Cre-

dit Agricole, Credit Mutuel eta Banco Bilbao

Vizcaya. BBVk inprimatzen ditu xekier gu-

ziak bi hizkuntzetan, Frantses e s t a tuan di-

tuen bezero/klient guzientzat. Aldiz C.A eta

C.M banketxeek galdatuko duteneri baizik

ez dituzte igorriko. Konfederazioak orroita-

razten du hi ru banketxek ezetz ihardetsi

diotela: Societe Generale, BNP eta Postak».

Donesaturdiko ? A oilarra JKSF lumatzen

Tjuan Kruz Lakasta

Maria del Puy aria del Puyk 28 urte ditu, eta

betidanik Alde Zaharrean bizi

zan da, lehen San Francisco

lazan gurasoekin, eta egun San

ose enparantzan bakarrik.

Agian bizi zen tokian bizi zelako,

Mapu (horrela deitzen dute

Maria del Puy) goiz hasi zen

agunekin tabernaz taberna.

Navarreria kaleko Mejilloneran

artu zituzten lehen poteak:

garagardo katxi erraldoi bezain

merkeak. Gero, Jarautan kalimo-

xoa edaten hasi ziren (La Calle

ehendabizi, Katu, Giroa eta

Deportivon geroago), eta azke-

nean Caldereria ingurura iritsi

ziren (Toki, Diez, Tut, Zuriza...),

berriro garagardoan murgiltze-

ko.

. Urte andana igaro da Caldere-

riara heldu zirenetik, baina

Mapuk hortxe segitzen du, ingu-

ruko betiko tabernetan tinko.

Beno, agian ez horren tinko. Izan

ere, garagardoa edatetik Caci-

que rona limoiarekin nahastuta

edatera pasatu bada ere, bes-

tondoak gero eta latzagoak dira.

Joan den igande eguerdian, esa-

te baterako, zisko eginda esnatu

zen, buruko minez eta goraga-

lez, laburbilduz, hilda. Erraieta-

ko nahasmendua eta buruko

mina ahantzi nahirik, benetan

hilko balitz bere gorpu gastatua-

rekin zer egin beharko luketen

pentsatzen hasi zen.

Ez luke ehorzketarik nahi:

betidanik klaustrofobikoa izan

da eta (igogailuetan ez da sar-

tzen 10. pisura joan behar due-

nean ere). Beraz, erraustea litza-

teke hoberena. Haatik, ez

litzaioke gustatuko, egiten ohi

denez, errautsak mendian, esa-

terako, Urbasan botatzea. Hipo-

krisia hutsa litzateke, bera ez da-

eta sekula joan mendira.

Errautsak Takonerako harresie-

tatik behera haizeratzea ere

bururatu zitzaion, baina baztertu

zuen, horteregia litzatekeelako-

an. Azkenean, bide egokia topa-

tu zuen: errautsak zerrautsa

balira bezala botatzea betiko

taberna horietako bateko

zoruan, lagunek gainean parran-

da egmdezaten. Pentsamen-

duak irribarre meharra eragin

zion, irribarre meharrak buruko

mina areagotu zion, eta buruko

minak goragalea. •

ostirala, 1997ko azaroaren 21 a

Jafarkaria

Bi urte itxirik egon eta gero, Arraiozko eliza eta

hango erretaula barrokoa konpondu dituzte

Baztan bailarako Arraioz herriko elizak berriro ere ateak irekiko ditu.

Aldareko erretaula barrokoa zaharberritu eta eliza konpondu eta gero

heldu den azaroaren 30ean zabalduko dute.

0. NDARE HISTORIKOA GORDETZEA EZ DA LAN ERRA-za. Mendeak joan mendeak etorri ondare

hori kaskartzen doa eta zaharberri tu behar iza-ten da gorde nahi bada. Zaharberritze beharraren eredu da, Nafarroako beste eraikinen arte-an , Arraiozko (Baz-tan) J a s o n e k o eliza eta, batez ere, hango e r r e t a u l a . Eliza, bi urtez itxirik egon eta gero, heldu den aza-roaren 30ean zabal-d u k o d u t e b e r r i r o . Hori bai, XVIII. men-deko e r r e t a u l a z a h a r b e r r i t u e t a era ik in guzt ia mar -gotu e ta t x u k u n d u ondotik.

B e l a t e k o g a i n a k nagiak oraindik ken-du gabe dituela has-ten dira lanean Gela Martinez eta Beatriz Lekunberri zaharbe-rritzaile i ru indarrek Arraiozko elizan. Bi h i l a b e t e z e l i zako erretaula zaharberri-tzen a r i t u e ta gero, as te h o n e t a n azken ukituak eman dizkio-te. Beraiek a ldarean d a g o e n J a s o n e r e n erretaula nagusia eta aldeetan dituen bes-te biak zaharberr i tu dituzte. Elizaren gai-non tzeko moldake-tak herr iko j endeak egin d i tu . Zaha rbe -rritze lanak hasi bai-no lehen e r r e t a u l a , argizar iak bo ta tzen d u e n k e a r e n eragi-nez, oso be lz tua ze-goen eta aurreko ko-lo rea g a l d u a z u e n , saguzahar kakak bazituen nonahi eta hezetasu-nak eragindako orbanak atzealdean eta elizako paretetan. Orain, berriz, azken ukituek eraginda-ko azaleko hau t sa eta pintura eta barniza eman berriak uzten duten usain sarkorra besterik ez da sumatzen.

Isidro Hergedas herriko apaizak gogoratu due-

Gela Martinezek, bere

lankideek bezala, santuak mimo handiz

zaharberritu eta garbitu ditu.

• Luis A Z A N Z A

nez, «arras hondatua zegoen. Bi urte egon da itxi-rik eta herriak eskatu zuelako hasi ziren molda-keta lanak». Heldu den azaroaren 30erako ireki nahi dutenez, berritze lanak oso azkar egin dituz-

te , a u z o l a n e a n .

Herriak 250 biztanle ditu eta eliza molda-tzea 8 milioi peze t a (320.000 libera) kos-tatu zaie. Artzapezpi-kutzak eman di tuen 700.000 pezetak izan ezik, b e s t e g u z t i a herriak ordaindu du.

Erretaulak lan gehien

Arraiozko erretaulua-ren t ra taerak hilabe-te gehiagoren premia bazuen ere, garbiketa eta zenbait moldake-ta bakarrik egin zaiz-kio, ez delako gehia-gorako be ta r ik izan. Lan h a n d i e n a e r re -t au la zaharberr i tzea i z a n da e t a h o r r e k e k a r r i d i t u b u r u -haus te gehien. Nafa-r r o a k o M o n u m e n -t u e n K a t a l o g o a k dioenez, Neoklasiko-rako b i d e a n dagoen XVIII. mende bukae -rako erretaula barro-koa da Arraiozko eli-z a k o a . N a f a r r o a n Berpizkunde garaiko e r r e t au l ak dira ede-rrak, eta ondorengo-ak b i g a r r e n m a i l a b a t e a n k o k a t z e n dira. Zaharberri tzai-leek diotenez, a ldare nagusiko zein bi alde-e t a k o e r r e t a u l e t a n biltzen diren i rudiak «ez dira balio hand i -

koak eta oso ezaugarri herrikoiak dituzte, landa artea baita. Era berean, tailak balio handikoak ez diren arren, osotasunean badute balioa Barroko-ak direlako eta urreztatuak».

Lana azkar eta ziztu bizian egin behar izan dute eta zaharberritzea ez da oso sakona izan.

Lehen begiratuan erretaulak ez omen zuen oso

itxura ona, keak sortutako belzturari, hezetasu-nari eta mendeetan barneratzen joan den hautsa-ri , e r r e t a u l a u r a r e k i n p a s a t u i z a n a g e h i t u zitzaion. «Urrez estalirik zegoen erretaula nagusia urarekin garbitu zuten eta urrearen etsai nagusia ura dela aintzat hartuz, erretaulak zituen kroma-t i s m o a k k e n d u e ta d e n a a g e r i a n u tz i z u t e n . Aurretik urrea eman ahal izateko erabiltzen den buztinez egindako prestakuntza gorrixka (bol dei-tua ) ge r a tu zen nabar ian» , a z p i m a r r a t u d u t e zaharberritzaileak . Uraren eraginaz gain, berniz zahar baten arrastoak eta hezetasunak eraginda-ko onddoak tratatu behar izan dituzte eta saguza-ha r ren kakak garbitu. «Egurrari i tsasia dagoen 22,5 kilateko urrezko orria oso delikatua da eta nahiko joana zegoen arren, berniza kendu ahal izateko fo rmula a s m a t z e n o r d u a k eta o r d u a k eman ditugu».

Eliza bi urtez itxita egon da eta irekitzeko presa zegoen. Azaroaren 30ean inauguratu nahi denez, garbiketa eta txukunketa egin dute baina ez era-bateko errestaurazioa, begibistako arazoez gain erretaularen atzealdeko hezetasunak eta onddo-ak t ratatu dituzten arren, luzera arazo larrienak bilaka baitatezke.

Behin arazoak ikus i ta garbiketa egiten has i ziren. Lehenengo mekanikoa, mendeetako hautsa kentzen ibili ziren zurgagailuarekin eta zintzela-rek in . Behin hor i b u r u t u e ta gero, h a s i ziren

i

Letibegiratuan

errnak ez zuen

oiiura ona.

Kesortutako

tturari, heasunari eta

i ideetan

baijatzen joan

ctoautsari,

errMa urarekin

P*tu izana getfaitzaion eta

i

mekanikoarekin. Nahiko suabea zen formula bat lortu eta gero, garbiketa kimikoa egin zuten ber-niz herdoi lduak kentzeko. Nolanahi ere, beste erretaula askok ez bezala, honek ez zuen pipirik eta horrek lana erraztu die. «Zulotxo bat ere ez dugu aurkitu. Egurra ona da, kalitate handikoa, eta eskertzekoa da. Hormaren kontrako aingura-ketak ere oso ongi zeuden. Arazoak atzealdeko beheko parteak eman dizkigu, hezetasunak dese-gin zuelako dena. Orain b a r n e a n zuraje berria jarri diogu».

Berez erretaularen zurajea denaz gain, irudiak ere moldatu behar izan dituzte. Irudiak, bestea-rekin egin moduan, urarekin garbitu zituzten. Baina hori ez da egin zitzaien aldaketa bakarra, u s t ez hobeki beha r r ez norba i tek dena berriz margotu zuen pintura orijinalak desagertaraziz. Presaka ibili direnez, ez dituzte be r reskura tu . «Dagoen p in tura kentzeko astirik ez dagoenez, orijinalak nolakoak ziren ikertu eta gero, dagoz-kien koloreak zein diren jarraitzeko bideak utzi ditugu». Agerian gelditu diren koloreak ez dira barrokoak, modernoak oso baizik. «Irudien atze-a ldean b i s t a tzen da j an tz ien koloreak u rd in a rg iak e ta l o r e d u n a k direla , oso pol i tak e ta barrokoagoak. Oso harrigarria da gizon bat jan-tzita ikustea eta hemengoek kendu egin zuten. Garai ha r t an ur rea sartzea, Berpizkundean ez bezala oso ohikoa ez izan arren, urrea ere ageri

du te esku m a h u k e t a n . Orain ageri diren baino askoz ere aberatsagoak, biziagoak eta politagoak z i ren . E r r e t a u l a k pipi a r a z o r i k i zan ez b a d u ere, i r u d i e t a n a u r k i t u d u t e , b e s t e a k b e s t e ezkerraldeko erretauleko San Sebas t i anen i rudian. Pipiak j a n a zegoen. Bizkarroiak hil eta irudia ongi f inkatu ondotik, ba r ruan duen hau t sa gogortu eta sendotu egin dute. Erretaula barrokoa den arren, San Sebas-t ianen irudia XVI.mendekoa da eta beste san-tuen irudiak XVII. mendekoak, guztiak erretaula ba ino «zaharragoak, pol i tagoak eta f inagoak dira».

E r r e t a u l a r e n z a h a r b e r r r i t z e a k l an geh ien e m a n d u e n ar ren , bes te t ik ere egin da elizan. Hezetasunak i lunduak zeuden paretak pintatu , aldareko sabaiko harria atera, zokaloak jarri eta berogailua konpondu dute. Aurrerantzean heze-tasuna izanen da arazo larriena, eta hura kenduz gero, e r r e t au la e ta elizan, gutxienez, bes te bi mende egon ahal izanen da moldaketa beharrik gabe, betiere, norbaitek ez badie berriz u r a edo pintura pasatzen.

— » l r e n e Arrizurieta

XVIII. mendeko Arraiozko

elizako erretaula bi hilabeteetan

moldatu dute.

Eliza, heldu den

azaroaren 30ean

zabalduko dute

berriro. Hori bai,

XVIII. mendeko

erretaula

zaharberritu eta

eraikin guztia

margotu eta

txukundu ondotik

\hSarkaria 5

Egoera ona baina mantenimendu falta

Arraiozko Jasoneko eliza, bigarren maila-ko garrantzia duten beste ondare artisti-ko-kulturalak bezala, auzolanean, eta herriak edota Artza-pezpikutzak jarritako diruarekin moldatu bada ere, herrialdeko ondarea moldatzeko aurten 700 milioi pezeta (28 milioi libe-ra, hor nonbait) zuen eta jadanik guztiak bideratuak ditu, nahiz eta orain arte 461 milioipezeta (18,44 milioi libera) gastatu dituen Nafa-rroako Gobernuko Principe de Viana kultur erakundeak. Diru gehien eraman dutenak beste eraikin batzuk izan dira, bes-te batzuren artean, Iratxeko monasterio-aren mantenimen-duak 85,5 milioi pezeta jaso ditu, Ara-larko Mikel Deunaren Santutegiko estalpea-ren moldaketak 78 milioi pezeta pasatxo, Fiteroko Zistertar monasterioko estal-peak, girolak eta

sakristia konpontze-ak kasik 72 milioi pezeta eta Noaingo Ubidearen lehengora-tzeak 46 milioi.

Carlos Idoate Nafa-rroako Go-bernuko On-dare Histori-koko Zerbi-tzuko zu?en-dariak dioenez, he-rrialdeko eraikin his-

toriko-artistikoen ego-era orokorra «ona» da. Zaharberritze eta mol-daketa lanak larrita-suna eta eraikinaren interes kulturalaren arabera egiten direla aintzat hartuz, presa handiena zerk duen zehartzea zaila da, eraikin dexente dau-delako laguntzaren beharrean. Dena den, behin moldaketa la-nak burutu eta gero, ondotik denbora joan ahala etortzen diren arazoak behar bezala-ko mantenimendurik ez delako egiten gerta-

tzen omen dira. «Nola-nahi ere, eraikinez eraikin erreparatzen hasiko bagina, ñabar-dura asko egin behar-ko lirateke. Eraikin monumentalok han-diak dira, mantentze-ko garestiak, eta ez di-ra zaintzen. Horrek denbora joan ahala arazoak dakartza. As-kotan oso arazo la-rriak azaleratzen dira, besteak beste, hezeta-suna edota eraisten diren teilatuak. Arazo horiek guztiak eraiki-nak behar bezala ego-teko nahitaezkoa den mantenimendurik ez delako egiten gerta-tzen dira. Guk dirua moldatzeko bakarrik ematen dugu eta mantenimendua soi-likjabearen ardura da», gaineratu du.

Datorren urterako aurrekontua gutxitu eginen den arren, aurtengo lanak buka-tu gabe, jadanik hel-du denekoen lehenta-sunak markatzen ha-sia da Principe de Via-na. Heldu den urtean eskua sartzekoa dute, besteak beste, Arta-xonako San Saturni-noko eliza gotikoan, Cabanillaseko eliza erromanikoan eta Iru-ñeko etaTuterako ka-tedraleetan. Canaleko Jauregiaren zaharbe-rritzea bukatuko dute eta museo-artxibo bi-lakatuko da. Bien bi-tartean Nafarroako hiriburukoan klaus-troa eta Iruñekoan kanpo estalkiak eta aurrealdea moldatu-ko dira.

Eraikinen egituraz landa, barruko onda-re garrantzitsuak za-harberritu dira 1996an: Otsagiko eta Lapoblacioneko Ber-pizkundeko erretau-lak kasu.Lehenean eskultura piezak eman dute lan han-diena eta bigarrenean duen polikromia abe-ratsak, adituen uste-tan Nafarroako hobe-renabai tu . 1997rako, berriz, Uxueko mo-nasterioko XVI. men-deko Aulkiteria eta XV. mendeko Artaxo-nako elizako eta Tute-rako katedraleko erretaulak konpondu-ko dituzte.

ostirala, 1997ko azaroaren 21 a ostirala, 1997ko azaroaren 21 a

K 1 a s i k o b i t x i • a r r o n t k l a s i k o

Joxemiel Bidador

•

Manuel Urban Arnedo Urban bertso egilea izan zen debozioz, eta kazetaria

beharrak bultzaturik: beharrari gure eskerrak,

bertsogintzan sobera aparta ez zen eta

Gibeleko mende erdialde-an sortu zen tuterar xalo hura , Manuel Urban Arnedo alegia, 1893.eko azken egune-an zendu zitzaigun, bizitza osoa, llaburra baina betea, elearekin uztarturik eraman ostean. Luis Gil Gomez erki-deak, Tuterako festa progra-marako urtero ontzen ohi zuen Tuterar ahantziak izene-ko sailean, orrialdea eskeini zion 1954.ean. Harrezgeroz-tik, ahanzturan dirauke poeta arinak, eta Esperanza Agi-rrek, Shakespearerekin bate-ra, bigarren hezkuntzako ikasleek ikasi berri beharko dituzten humanitateetako datuen parekoa ez dakiokela-koan, gurean ekartzea sobera-egi ez dagoela ebazteko arra-zoia tole dugula bagaude.

Urban bertso egilea izan zen debozioz, eta kazetaria beharrak bultzaturik -beha-rrari gure eskerrak, bertsogin-tzan sobera aparta ez zen eta-. Tuterako liburutegi barrokoan -eta aforoarena alde batera utzirik, estetika denez bezan-batean, Iruñekoarena aski gainetik dagoena- Manuel Urbanek amaren aldetiko Ale-jandra Lopez-Goikoetxea Gas-ton zuen amonari eskeini 1880.eko otsailaren 26ko ber-tsotegia dago irakurgai. Eskuizkribu hirukoitzak zor-tzi orrialdetako kopuru asime-trikoa zipriztintzen du: Invoca-cion, Cantar eta Asi'sea olerki erromantikoak balizko maita-le ezinezkoari zuzenduak. Handik hiru urtetara, bere lehenbiziko bertso bilduma eman zuen argitara, Zalduba-ko Comas baitan. Aitari eskei-ni Ecos del alma har tan ageri olerkiak 1877.etik ordura artekoak ditugu, Tuterako argitalpen ezberdinetan zego-enekoz agertuak zirenak. Eite erromantikoa duten hauek, ordea, nekez garai dezakete 1891 .ean jaioterrian argira elkiarazi Rinconete y Cortadi-llo istorio satirikoa. Ruperto Bosque Rosak Didlogo cogido

al vuelo en el Cofrete solasaz egin sarreraren ondoan, Manuelek borobiltzen digu lanaren nondik norakoa: «La historia de Rinconete / y Cor-tadillo es lo diario / lo que se ve en todas partes / to que todos comentamos / y ninguno corregimos / a pesar de odiar-lo tanto>. Esangabe doa, Erri-berako hiriaren egoera politi-koa salatzea ezkutuko helburu ageria du lan honek: 'HaceJalta gran sentido / prdctico. Los concejales / que handepasar como tales / sue-len vivir disjrazados / hasta despues de votados. Laplebe que siemprejuzga / bien o mal, por la apariencia, / yla apariencia de entonces / era la de hoy, esa eterna / lucha entre los propietarios / y comerciantes; la tea / que no apagaran los años>.

Halaz guziz, goazen Urba-nen lanik sendoena begizta-tzera, kazetariarena hots. Sor-tarazi zuen aldikako argitalpenetan 1868-1870 biurtekoan iraun zuen Elpre-gunton astekari liberal-satiri-koa lehenengoa izan zen. Geroantzean honakoak elkia-razi zituen: Como vaya yo 1879.eko astekari satirikoa; Jorge Burgaletaren La Revista de Navarra astekari liberala-ren bigarren aroa 1880.ean gauzatuzuen; 1880.etikere eta 1881.eko martxoaren

bira arte Diario de la Ribera | egunkari independientea; 1888.etik 1890.era El coplero j del pueblo astekari satirikoa. J Alabaina sortu zuen argitalpe- I nik garrantzitsuena Diario de 1 avisos egunkaria izan zen, hamaika urtetan zuzendu zuena, 1882.etik 1893.erako bitartean hain zuzen. Bere egunkarian orduan arras eza-gunak ziren Pebres, /Como vaya yo!, edota El gallo Mordn izeneko sailak idazten zituen Claro Barquero ezizenean. Orri haietan Pedro Oñorbek, Jose Serranok, Eugenio Frau-kak, Ruperto Bosquek eta abarrek idatzi zuten. Urbanen papera liberala zen osoro, ala-baina, Gamazadarenean arras foruzalea agertu zen, eta horren harian, Gregorio Iribas legegizçn tuterarrak Los dere-chos de Navarra izenburuko artikulu saila idatzi zuen 1894.eko otsailean. Laketu ziren nafar agintariak idazki hauekin, eta liburu soila argi-taratzea erabaki zuten ber urtean. Urban hil ostean, Santiago Grassak har tu zuen egunkariaren ardura, baina Julio Subiranen El anunciador iberico egunkarikoekin zituen aharrak zirela eta, 1895.eko martxoaren 2an Urbanen egunkariarekin amaitzea eta berri batekin hastea erabaki zuen, eskuineko El navarro egunerokoarekin alegia,

1895.etik 1897.era iraun zuena. Aipatu El anun-

ciador iberico hura guztiz foruzalea zen,

' eta berau izan zen, Gamazadaren

aitzakiz, Nafarroako herri guztietan, plaza edo kale nagusiari

foruen izena jartzeko proposamena luzatu zuena. Proposamen horrekin batera, Gamazoren eskela famatua argitara eman zuen: «Don Ger-man Gamazo, ministro que ha sido de hacienda, hajallecido -politicamente hablando-, seale la tierrapesada>.

P a t z i k u P e r u r e n a

Uitzi = Ubizi < Urbizi (?) ada denbora fran-ko Pamiela agitale-txeak argitara zuen Mikel Belaskoren

Diccionario etimoldgico de los nombres de los pueblos, villas y ciudades de Navarra liburua lei-tu nuela, eta baita neure ingu-ruko toponimorik ezagunenak gogoratuz, tarteka iradoki zizki-dan burutapen batzuk markatu ere. Denak hemen azaltzea luze joko luke, eta aspaldian buruan kaska darabildan bati ekinen diot gaurkoan.

Honela dio Mikel Belaskok: 'UITZI. Significado: desconocido. Comentario lingiiistico: Tanto Julio Caro Baroja como Ricardo Cierbide piensan, sin seguridad, en una variante ubi de vasco ibi, 'uado'».

Gauza gutx i tan izaten du t nik segurantzia, eta gutxiago etimologia kontuotan , baina, Julio Caro Barojak eta Rieardo Cierbidek s i n a l a t z e n d u t e n ubi UBIZI > UITZI; filologo ad i tuek e s a n bezate posible den b i lakaera fonetiko hori, baina, nere senak baietz e s a n e n luke, LURBIZI behialakoa LUIZI bilakatu den bezalaxe. Eta lehen ere nonbai-tean esana naiz, dokumen tu zaharretan maiz ageri dela UBI-CI deitura egungo HUICI ordez.

Hala ere, nere irudipen huts horiekin aski izanen ez duzu-nez, jarriko nauzu txulo antxa eta erakuts iko dizut erudizio pittin bat. Honatx, hain zuzen, Julio Caro Baroja jaun jakitun zenduberr iak Sobre el mundo iberico-pirenaico liburuan dioe-na, ibaiek eta bailarek herri ize-nen sorreran izan duten eragi-naz ari delarik, 80-88 orrietan:

tAcumuer aparece como villa 'Aquamueri' en el siglo IX» eta 332. oharrean hauxe erasten dio 'relacionable con 'Aguas muertas', Jrente a 'Aguas vivas'». Eta lehentxeago, 1030

urteko dokumentu baten aipa-mena egitean, 321 oharrean, h o n a k o j e n d a k i izen h a u x e a ipa t zen du , o h a r k a b e a n : 'Santi Urbici de Gallico». Eta ez da deitura hori, usario gabeko huxkeria; geroztik ere leitua baitut dukumentu frankotan, eta ez gainera oso urrutikoetan. Honatx halako baten testigutza, Leitzako udal artxiboan jasoa: »Juan Urvicio de Apezechea The-niente de Alcalde desta Villa de Yanci».

Lepoa parako nuke, arrasto horiei segiz, nere aldeko urbici garbiagoak eta hurbilagoak aur-kitu baietz, baina, beude horre-tan gaurkoz. Aski baitira aspal-di h a u n d i t i k , he r r i e ta ondorenez jendaki izenen sorre-ran, 'Aguas vivas' edo 'Aigues vives' eta euskal Urvici>Ubici delakoak nola ageri diren era-k u s t e k o . Zergat ik o r d u a n , Larraungo herri xalo honen ize-nak sorburu bera ez izan?

Non, izan ere, Uitzin baino ur biziagoak? Bi errota zaharrak ere, hurbilean indarreko erre-ka r ik ezean, he r r i t ik u r r u t i samar baitziren. Leitzako muga mugan haund iena . Oraindik hantxe daude pareta zaharrak Korteko borda ondoan, eta Era-sote errekatik hartzen zuen ura-ren kanalea ere ederki nabari du.

Izan ere, alde batetik Kanta-brikora eta bestetik Mediterra-neora isurtzen diren iturri bizi batzuk besterik ez baitu ingu-ruan Uitzik. Leitzan askori adi-t u a daki t , Uitziko Kaxetan , barrenak berotuxe eta piza egi-tera ateratzen ziren edaleek ere, bana tu egiten omen zituztela pizarrakak: «hik bota ezak Kan-tabrikora, nik botako diat Medi-terraniora". Bromak apa r t e , hantxe bereizten baitira bi alde-e tarako i sur iak . Hagitz izen aproposa dirudi beraz, herri ize-nak sortzeko usarioa eta orogra-fia alde, behialako URVICI hark, gerora UBICI, UICI b i h u r t u denak. Eta hala ez bazen, zuek nola niri esanen.

• M o t x o r r o s o l o « •

Arbeloa joan zaigu

EZAGUNA DA IRAINGO APAIZ GAZTEAK ZELIBATOAZ GALDETU ZIONEAN Aitorgoitiko abadeak eman zuen erantzuna: «Gure seme-ala-bek ez dute horrelakorik ezagutuko». Arbeloa kalonjea joan zaigu,

isil-misilean, eta nonbait Aitorgoitiko abadearen iragarkizuna ez da

oraingoz bete. Joan den asteko eskelan ez zen haren ondorengoen

arrastorik.

ostirala, 1997ko azaroaren 21 a

Ar t isaua

«Artisaua zer den erabat zehaztu gabe dago»

Nafarroako Administrazioko ordezkariak eta herrialdeko artisau

taldeetako ordezkariak biltzen dituen Artisautzako Aholkularitza

Kontseilua sortu berri da. Ana Gonzalez kontseiluan dauden

artisauetako bat da, eta bi aldeen elkarlanarekin euren baldintzak

hobetuko direlakoan dago.

IRUÑEKO GAZTEDIAREN ETXEAN E l k a r r e k o b e s t e p a r t a i d e

b a t z u e k i n e g i n d a k o b i l e r a r e n ostean harrapatu eta ogitartekoa j an bidenabar aritu zen erakunde berriaz eta artisauen arazoez. • Art isautzako Aholkularitza

K o n t s e i l u a s o r t u berri da. Zein helbururekin? E r a t u b e r r i a denez , b i l e r a

bakarra izan dugu eta asko dago zehazteko. Dena den, he lbu rua a r t i s a u t z a r e n i n g u r u a n egiten den legedia, ematen diren lagun-tzak eta egiten diren ek imenak aurre t ik a r t i sauekin eztabaida-tzeaz gain, gure aholkua aintzat hartzea nahi genuke. Orain arte ez gara elkartu herrialdeko arti-sau guztiak gero Administrazioa-rekin zuzenean gure arazoez hitz egiteko. Hortaz, bi aldeen artean eg indako e lka r l ana bu l t za t zea litzateke helburua. • Kontseiluan, Administrazio-

ko ordezkaritzaz gain, Arbaso Hegoaldeko Artisauen Elkar-teko kide bat eta Nafarroako artisau elkarteen ordekariak b i l tzen dira: Lizarraldeako, Plazaolakoa eta Elkar. Inda-rrak batzeko premia zegoen? Bai, b ien i k u s p u n t u a k b a t u

b e h a r r a dago. Administrazioak zein artisauak elkarlanean aritze-ko premia sumatu dugu. Bien iri-tziak trukatuz eta Administrazio-ak bes t ea ren lana l agunduz bi aldeen ar tean zer egin daitekeen pentsatu behar da. • K o n t s e i l u a premia ba tzuk

daudelako sortu duzue. Zein da herrialdean artisautzaren egungo egoera? Egungo egoera nahiko txarra

da. Dena den, egoera ezberdinak daude ar t isauaren interesen edo gremioen arabera. Oraindik arti-saua zer den erabat zehaztu gabe dago. Artisauek ez dute oraindik euren lanbidea behar bezala defi-nitu. Orain zerbaitetan gelditzeko garaia etorri dela uste dugu. • Nafarroan 1988ko foru dekre-

tu batek zehazten du artisau-tzaren garapena eta erregis-

tro bat ere badago. Egungo legediak laguntzen du deñni-zio aurkitzen? Ez. Aldatu egm beharko litzate-

ke, artisauen sektore handi bat ez gaudelako ados egun indar rean dagoen legediarekin. Artisautza enpresei ongi egokitutako legea da, b a i n a a r t i s a u asko ez ga ra enpresak , gu rea au toenp legua da , e ta ho r i ek guz t i ak a i n t z a t h a r t u beha r di tu s a r r e r a k zein b e h a r r a k ezberd inak direlako,

eta egokitu egin beharko litzate-ke. Legeak guztiak berdin hartzen ditu, eta bakoitzaren beharretara egokitua beharko litzateke. • Zer aldatu beharko litzateke?

Administrazioak legalizatzeko baldi tza j a k i n b a t z u k eska tzen dizkizu, baina batzuek ezin diote horri aurre egin. Artisau batzuen arazoa ez da ez dugula legalizatu nahi , gure d i ru sa r re rek in ezin d u g u l a e s k a t z e n z a i g u n a be t e baizik. Beraz, legediak a in t za t

s o s I a i a Ana Gonzalez madrildarra da

jaiotzez, baina duela zortzi urtetik

bizi da Nafarroan. Etxebizitza eta

lanerako tailerra Aramendia herrian

(Lizarrako merindadea) jarri du,

Juan Luis Pitxon lagunarekin

batera. Lagunak erakutsi zion egun

biek ogibide duten

bitxigintza.

Bikoteak zilarrezko

eta harri erdi-

bitxizko bitxigintza

iantzen du.

Egun bitxiak egiten

dituen arren,

aurretik beste

zenbait beharretan

aritua da. Botika

laguntzaile izatetik

artisau bilakatu

zen arte, zeramika

lantzen hasi

zenean. Eskuekin

zerbaitetan

aritzeko gogoa

zuen, eta buztina

aukeratu zuen

lanerako. #

Duela bost urte

sortu zen Elkar

Artisau Elkarteko

partaide da.

Elkarteak

herrialdeko

hamabost artisau

ordezkatzen ditu

eta artisauek

euren produktuak

erakusteko eta

saltzeko zituzten

zailtasunen

premiei

erantzuteko eratu

zen. Ordutik egoera hobetu den

arren, oraindik ere egiten duten

artisautza lana behar bezala

bideratzeko egiteko asko dagoela

azpimarratu du.

har tu beharko luke, gurea ez da lan finkoa eta hilean sarrera jakin-batzuk dituena.

• Legean aldaketak e s k a t z e n d i tuzue , baina a r t i s a u t z a n askotan eskaintzen den pro-

duktuaren e s tandar izaz ioa gero eta handiagoa da. Hori d e l a e t a , z e r e s k a i n t z e n duzue? Presaka egindako beste herrie-

tako ar t isautza gero eta gehiago sa r t zen ari da gure m e r k a t u a n e ta gero e ta e s t a n d a r i z a t u a g o a d a . H e m e n g o a r t i s a u a k h o r r i kalitatearekin eta bere ezaugarri par t ikular rekin e ran tzun beha r dio. Horrek dakar ezberdintasu-na; ongi buka tu gabeko eta azkar egindako lanaren aitzinean, guk p e r t s o n a l i t a t e a e t a k a l i t a t e a eskaini behar dugu.

• Estandarizazioaz gain, egun-go lanbide asko desagertzen ari dira. Proposamenik egin d i o z u e A d m i n i s t r a z i o a r i horiek nolabait berreskura-tzeko?

Oraindik ez, baina iritsiko da. Egun art isau lanbide asko desa-g e r t z e a r d a u d e o r d e z k o r i k ez dagoelako eta, gehienetan, mate-rial horiek egun ez direlako erabi-li ere egiten. Nolanahi ere, artisau askok gaurkotutako teknika tra-dizionalak erabiltzen ditugu. Ez duzu zertan atzean gelditu, arti-sautza aldazen doa eta denborak aurrera egin ahala beste eskaera bat dago.

• Urtero Iruñean e g i t e n z e n artisau feria ez da aurten iza-nen, eta haren ordez Nafarro-ako artisauaren egungo egoe-raz e t a e t o r k i z u n a z mintzatzeko herrialdeko zein kanpotik etorritako adituak i z a n e n dira. Zuen arazoak k a l e r a t z e k o b ide aproposa izan daiteke?

Bai, h e l d u d e n a b e n d u a r e n lOean eta 1 l n egi tekoak di ren j a r d u n a l d i e t a n g u r e a r a z o a k maha i ga inean ja r tzeko auke ra dago. Europako beste herrialdee-tako adituak etortzekoak dira eta ha ingandi l ikas dai teke. Beste h e r r i a l d e e a r a g e h i a g o i r ek i behar dugu.

• Baduzue harremanik Euskal Herriko beste artisau elkarte-ekin? Nafar roako e lka r t een a r t e a n

badugu harremanik, baina beste herrialdeetakoekin asko ez. Tru-keak egiteko a smoak izan dira, ba ina pro iektue tan gelditu izan d i ra . Admin i s t r az ioak gehiago egin du horretan, atzerrira feriak a n t o l a t u z e t a b e s t e h e r r i a l d e batzuetan erakusketak eginez.

—s» lrene Arrizurieta

ostirala, 1997ko azaroaren 21 a

Egunkaria

• ostirala • 1 9 9 7 k o azaroaren 21 a

Pello Argiñarena

-

Tipo legala ARAISOKO UHINETAN EZAGUTU

zintudan. Nahiz eta ordu-

rako par lamentar ioa izan, tipo

legala omen z inen, un tio guai

horietakoa. Ras ta ren mozorroa

jantzita eseritzen zinen baimenik

gabeko mikroaren aurrean.

Marleyren eta hau ts zuriaren

laguntzaz Iruñetik Jamaikara i -

noko bidaia egiten zenuen ordu

pare batez asteoro. Bitxia bene-

tan honelako jokaera zure kate-

goriko j aun txit batentzat.

Geroago, pelotazoaren garaiak

iritsi ziren. G.U.-ren aholkulari

z u z e n a iza tea o n a r t u z e n u e n .

Ondoren ge r t a tu takoa ikus i ta ,

zaraitzuarrak oker ulertu zituen.

Ziurrenik biak batera.

Ez duzu meritu txikia. Azken

15 urteotan Parlamentuko eser-

lekuari tinko eutsi diozu.

B i t a r t e a n , a l d e r d i b a r n e k o

tirabiretan sokaren ezkerraldean

kokatzen duzu zure bu rua inon-

go konplexurik gabe. Sozialista

e t a o b r e r o a r e n e t i k e t a g a l d u

ondoren progrearena ere galtze-

ko beldur, Marcoteguiren amets

gaiztoaren papera betetzen duzu

gidoiak hala eskatzen duenean.

Edukazioaren puntar ik ez duen

gizon ba t a lderdiko h e z k u n t z a

gaietarako arduradun.

Zu bezalako tipo legalak, esku

ba tek in tolerantzia eska in tzen

e ta b e s t e a r e k i n b e l a r r o n d o k o

ederrak ematen maisuak zarete.

Azkenekoa irrati lizentzien bana-

ketaren auzian UPNko astazaki-

len hitzekin eta ekintzekin ba t

eginik. E u s k a l e r r i a I r r a t i a r e n

aldeko kanpa ina ezkutua omen

dago. Zu bai azkarra. Iruñerrian

irratia euskaraz egiteko ez dugu

zure baimenaren beharrik, karli-

tos! Zuk aspaldi ga ldutako zer-

baitekin aski dugu.

KONTZERTUAK

I Berriozar: Bihar zortzi, Benito L e r t x u n d i k k o n t z e r t u a emango du Mendialde ikaste-txean. Sa r r e r ak 800 pezeta ba l i o d u a u r r e t i a z e ro s i z gero, eta 1.000 pezeta esku-ratuz gero.

»Arazuri: Cuarteto Hot String j a z z t a l d e a k k o n t z e r t u a e s k a i n i k o d u g a u r K u l t u r Etxean 21:00etan.

I Llzarra: G a z t e t x e a n Skala-riak, Pilt e ta e ta Piperrak taldeak joko dute 23:30etan.

ANTZERKIA

i Tatalla: Balada tierna de un gamusino a u r k e z t u k o d u T'Ombligo Teatrok 20:00etan Kultur Etxean.

»Atarrabia: Jordi Beltranen tal-deak Antologia lana antzez-t u k o du g a u r , 2 0 . 0 0 e t a n , udal zineman.

I Barañain: Datorren asteartean Txontxongi lo konpainiak Erreka Mari lana aurkeztuko du udaletxeko erabilera ani-tzeko aretoan, eta asteazke-n e a n P a n t h a Rhei konpa i -n i ak Txintxilipurdi erregea e m a n g o d u . Bi l a n a k 18:00etan taularatuko dituz-te.

I Iruñea: La T r o p p a Txi leko antzerki taldeak Viaje al cen-tro de la tierra lana eskainiko du etzi, Nafarroako Antzerki Eskolan, 20:00etan.

ERAKUSKETAK

t Tafalla: Heldu den abenduaren 8ra arte ikusgai daude Udal Kultura Patronatuko erakus-keta aretoan Javier Esquiroz eta Marino Ojeren margola-nak.

I Elizondo: Piiar Compainsen z e r a m i k a l a n a k i k u s t e k o a u k e r a dago A r i z k u n e n e a Kultur Etxean gaurtik aben-duaren 5a arte. Aretoa zaba-lik dago astelehenetik larun-

batera 18:30etatik 20:30eta-ra.

I Barañain: Kultur Etxean Trota-t i t e r eak txontxongi lo e ra -k u s k e t a dago zabal ik dato-rren ostirala arte, hilak 28.

Iruñea: Iruñeko Anaitasuna, Na-farroa eta Donibane kirol el-karteek XVII. I ruñeko Men-dien Argazki Lehiaketa anto-latu dute. Lehiaketara men-dia, n a t u r a eta ingurugi roa

gai du ten argazkiak edo dia-positibak aurkeztu behar dira Anai tasunaren egoitzan (Ira-txe m o n a s t e r i o a 2-A. 4 0 8 8 p o s t a k u t x a . 31080) a b e n -duaren 4ra bitartean. Argazki hoberenekin e rakuske ta za-b a l d u k o d a P l a n e t a r i o a n abenduaren 16tik 19raarte.

I Talalla: Datorren as tear tean , hi lak 25, J e s u s Maria Ukar Arte E d e r r e t a k o d o k t o r e a Nafarroan disko forma duten hilarriez mintzatuko da.

I Berrlozar: Bihar ber tso afaria

izanen da Zulo Alai elkartean 21 :30e tan . Xabier Amuriza eta Anjel Mari Peñagarikano ariko dira bertsotan.

I Irurtzun: Euskara taldeak ber-tso afaria antola tu du bihar 21:00etan. Sebast ian Lizaso e ta Iñaki M u r u a ar iko d i ra bertsotan.

Hruñea: Bihar, 18:00etan, herri meza izanen da Ibaiko Andre Mari pa r rok ian (Errotazar). Ondoren Virgen del Rio abes-b a t z a k k o n t z e r t u a emango du.

Sinistuta nengoen

Iruñeko mutilak oso

ausartak zirela, eta

niri ez dit inork deitu