ostenibles udg-imjac 28 dr. Ángel lópez. càtedra …...el calor residual en los gases de...
TRANSCRIPT
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tivit
at
em
pre
sari
al
27
28
oct
ub
re
Dr.
Án
gel
Ló
pez
. Cà
ted
ra d
e P
roce
sso
s In
du
stri
als
So
sten
ible
s U
dG
-Im
jac
http
://w
ww
.udg
.edu
/cat
edra
PR
IS
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l2
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
Al h
abla
r de
dis
eño
sost
enib
le n
os p
odem
os r
efer
ir a:
Pro
ceso
s, in
stal
acio
nes
y pr
oduc
tos
La s
ost
en
ibilid
ad
, b
ási
cam
en
te c
on
sist
e e
n h
ace
r lo
qu
e h
ace
mo
s
CO
NS
UM
IEN
DO
ME
JOR
y P
EN
SA
ND
O E
N E
L F
UT
UR
O C
ER
CA
NO
Cá
ted
ra
de
Pro
ceso
s In
du
stri
als
So
sten
ible
s U
dG
Ud
G-- i
mja
imja
cc
¿Q
uése
inte
rpre
ta p
or c
onsu
mir
mej
or?
Mej
orar
los
mét
odos
trad
icio
nale
s de
orga
niza
ción
de
la e
mpr
esa
en c
uant
o a
los
prod
uct
os n
o co
nfor
mes
y
los
mét
odos
de
plan
team
ient
o de
cál
culo
s ju
stifi
cat
ivos
, res
olve
r ba
jocr
iterio
s de
may
or e
ficac
ia te
cnol
ógic
a:
Ren
dim
ient
os,
Cos
te d
uran
te e
l cic
lo d
e vi
da d
e la
inst
alac
ión
INN
OV
AR
en
dos
área
s cl
ave:
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
No
es s
ufic
ient
e co
n pr
oduc
ir lo
que
pid
en lo
s m
erc
ados
Hay
que
hac
erlo
a p
reci
os c
ompe
titiv
os
La c
ompe
titiv
idad
deb
e va
lora
rse
en e
l ám
bito
inte
rnac
iona
l
La c
ompe
titiv
idad
es
una
cues
tión,
ade
más
de
calid
ad,
de p
reci
os d
e co
ste
y pr
ecio
s de
ven
ta.
Par
a po
der
actu
ar e
s ne
cesa
rio r
educ
ir lo
s co
stes
uni
tario
s
Mat
eria
s pr
imas
Ene
rgía
Per
sona
lF
inan
cier
os
Am
bien
tale
s
Par
a po
der
actu
ar s
obre
los
prec
ios
de v
enta
, es
nec
esar
io a
poya
rse
en u
na im
agen
de
calid
ad
La C
OM
PE
TIT
IVID
AD
Pre
cios
y c
antid
ades
SO
ST
EN
IBIL
IDA
D
¿C
uál e
s m
i con
sum
o?¿
se ju
stifi
ca?
¿po
r qu
é?
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
CO
NO
CE
R p
ara
pode
r O
RD
EN
AR
¿D
ónde
?¿
Cuá
nto?
¿C
ómo?
¿P
or q
ué?
Ele
ctric
idad
Com
bust
ible
sA
gua,
agu
a de
smin
eral
izad
a, v
apor
, con
dens
ados
, F
río,
vac
ío, a
ire c
ompr
imid
o, g
ases
cob
ertu
ra
¿U
so e
ficie
nte
de fl
uido
s y
ener
gía?
Prio
ritar
io e
l con
ocer
los
cons
umos
uni
tario
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
¿Q
ue a
barc
a el
dis
eño
sost
enib
le?
La in
nova
ción
en
la in
geni
ería
del
pro
ceso
y d
el p
rod
ucto
El d
iseñ
o so
sten
ible
alc
anza
a to
das
las
fase
s de
l di
seño
de
proc
esos
e
inst
alac
ione
s
y ta
mbi
én a
l dis
eño
de to
das
las
fase
s de
l cic
lo d
e v
ida
de u
n pr
oduc
to
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
OP
TIM
IZA
R e
l tip
o de
inst
alac
ión,
los
mat
eria
les
y la
s di
men
sion
es
Logr
ar lo
opt
imo,
logr
ar lo
mej
or d
e lo
con
ocid
o o
de lo
con
side
rado
Opt
imiz
ar s
egún
una
func
ión
obje
tivo:
Obj
etiv
os
Téc
nico
E
conó
mic
o (d
uran
te e
l cic
lo d
e vi
da)
Con
serv
ació
n de
la e
nerg
ía (
min
ima
ener
gía
)P
rote
cció
n de
l med
ioam
bien
tal
(mín
imos
rec
urso
s y
min
ima
agr
esió
n)
Vid
a op
tima
segú
n el
crit
erio
de
valo
raci
ón e
conó
mic
os
VA
, VA
N, T
iem
po d
e re
cupe
raci
ón, Q
, TIR
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
Sos
teni
bilid
ad: c
onsu
mir
mej
or
Cos
te =
1 /
f (co
nsum
ir m
ejor
)
CO
MP
ET
ITIV
IDA
D =
1/ (
Cos
tes
prod
ucto
+ s
ervi
cio
+ a
tenc
ión
clie
nte)
Rel
ació
n en
tre
la s
oste
nibi
lidad
y la
com
petit
ivid
ad
Con
sum
ir m
ejor
. Sup
one
avan
zar
en e
l con
ocim
ient
o d
e lo
s co
stes
uni
tario
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
El d
iseñ
o de
las
inst
alac
ione
s so
sten
ible
s se
pue
de b
asar
, en
la m
ejor
a de
las
inst
alac
ione
s ex
iste
ntes
que
no h
an ll
egad
o al
fina
l de
su v
ida
útil
Con
ocer
, val
orar
, min
imiz
ar lo
s va
lore
s de
:1.
Las
perd
idas
de
volta
je e
n lín
eas
eléc
tric
as2.
Las
perd
idas
de
pres
ión
en la
s re
des
de fl
uido
s
3.La
s pe
rdid
as d
e ca
lor
en la
s co
nduc
cion
es d
e flu
idos
cal
ient
es o
frío
s4.
El c
alor
res
idua
l en
los
gase
s de
com
bust
ión
y la
s ag
uas
resi
dual
es5.
Las
perd
idas
de
gase
s co
mpr
imid
os
6.La
s pe
rdid
as c
onde
nsad
os7.
Los
mot
ores
elé
ctric
os c
on c
os &
baj
o8.
Las
bom
bas
func
iona
ndo
con
válv
ulas
de
cont
rol e
n la
impu
lsió
n ca
si c
erra
das
9.Lo
s co
mpr
esor
es d
e ai
re, r
egul
ació
n de
esc
ape
a la
atm
osfe
ra10
.Los
gen
erad
ores
de
vapo
r tr
abaj
ando
con
poc
a ca
rga
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La r
eper
cusi
ón d
e lo
s co
stes
fijo
s de
rivad
os d
e la
s in
stal
acio
nes:
Am
ortiz
acio
nes
e in
tere
ses
de lo
s ca
pita
les
inve
rti
dos
en la
s in
stal
acio
nes
Am
ort =
( (V
i –V
f ) /
vida
útil
) /
cant
idad
de
prod
ucto
s
Ici =
((V
i +V
f) /2
) *
Cos
te d
el d
iner
o) /
cant
idad
de
prod
ucto
Sum
a de
l Cos
te d
e lo
s flu
idos
con
sum
idos
/ ca
ntid
ad d
e pr
oduc
to
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
Cos
te d
el c
iclo
de
vida
de
una
inst
alac
ión
para
tra
nspo
rte
de lí
quid
os
1.C
oste
del
mat
eria
l2.
Cos
te d
e la
inst
alac
ión
3.C
oste
del
man
teni
mie
nto
4.C
oste
de
las
perd
idas
de
carg
a5.
Cos
te d
e la
ene
rgía
(fu
nció
n de
l ren
dim
ient
o)
6.C
oste
de
sust
ituci
ón o
ren
ovac
ión
y ge
stió
n re
sid
uos
( C
oste
fina
l)
Cal
cula
r el
val
or a
ctua
l de
la in
vers
ión
+ co
ste
anua
l dur
ante
el c
iclo
de
vida
Inve
rsió
n in
icia
l
Cos
te a
nual
VA
ca
= C
a1 /
(1+
r )^
1 +
Ca2
/ (1
+ r
)^2
+ …
..+ C
an+C
f / (
1 +
r )
^n
Cos
te d
uran
te e
l cic
lo d
e vi
da=
Inve
rsió
n +
VA
ca
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
Cos
te d
el c
iclo
de
vida
de
una
inst
alac
ión
eléc
tric
a
1.C
oste
del
mat
eria
l2.
Cos
te d
e la
inst
alac
ión
3.C
oste
del
man
teni
mie
nto
4.C
oste
de
las
perd
idas
de
tens
ión
5.C
oste
de
sust
ituci
ón o
ren
ovac
ión
y ge
stió
n re
sid
uos
( C
oste
fina
l)
Cal
cula
r el
val
or a
ctua
l de
la in
vers
ión
+ co
ste
anua
l dur
ante
el c
iclo
de
vida
Inve
rsió
n in
icia
l
Cos
te a
nual
VA
ca
= C
a1 /
(1+
r )^
1 +
Ca2
/ (1
+ r
)^2
+ …
..+ C
an+C
f / (
1 +
r )
^n
Cos
te d
uran
te e
l cic
lo d
e vi
da=
Inve
rsió
n +
VA
ca
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
El d
iseñ
o de
las
inst
alac
ione
s so
sten
ible
s se
pue
de b
asar
, en
las
técn
icas
“a
vanz
adas
”de
man
teni
mie
nto
aplic
adas
a la
mej
ora
de la
sin
stal
acio
nes
exis
tent
es q
ue n
o ha
n lle
gado
al f
ina
l de
su v
ida
útil
Aná
lisis
de
cada
ave
ría
“Obj
etiv
os d
e m
ejor
a”
Man
teni
mie
nto
cond
icio
nal
Med
idas
sis
tem
átic
as d
e te
mpe
ratu
ra
de lo
s m
otor
es e
léct
ricos
Med
idas
de
aisl
amie
nto
de m
otor
es
ante
s de
pon
er e
n m
arch
aT
erm
ogra
fía in
frar
roja
Med
ició
n de
ultr
ason
idos
par
a de
tect
ar fu
gas
de fl
uido
s
Man
teni
mie
nto
pred
ictiv
oS
egui
mie
nto
con
anál
isis
de
vibr
acio
nes
en la
s m
aqui
nas
criti
cas
Aná
lisis
de
acei
tes
de lo
s eq
uipo
s cr
ítico
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
El d
iseñ
o de
las
inst
alac
ione
s so
sten
ible
s se
pue
de b
asar
, en
las
técn
icas
de
inge
nier
ía in
vers
aap
licad
as a
la m
ejor
a de
las
inst
alac
ione
s ex
iste
nte
squ
e no
han
lleg
ado
al fi
nal d
e su
vid
a út
il
Aná
lisis
de
los
resi
duos
en
los
eflu
ente
s líq
uido
s,
retr
oced
er d
esde
el f
inal
del
pro
ceso
al p
rinci
pio
, lo
caliz
ar la
pro
cede
ncia
de
los
cont
amin
ante
s,
just
ifica
rlos
o el
imin
arlo
s,ap
licar
obj
etiv
os d
e m
ejor
a co
ntin
ua
Impl
icar
al t
odo
el p
erso
nal.
Est
udia
r m
étod
os p
ara
reci
rcul
ar e
l agu
a de
l pro
ceso
y
la to
talid
ad d
el a
gua
de r
efrig
erac
ión
de m
aqui
nas
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
La e
mpr
esa
inno
vado
raes
la q
ue c
ambi
a, e
volu
cion
a, h
ace
cosa
s nu
evas
,of
rece
nue
vos
prod
ucto
s y
adop
ta ,
o po
ne a
pun
to n
uevo
s pr
oces
os d
e fa
bric
ació
n.
Inno
var
es a
trev
erse
Inno
var
es n
acer
cad
a dí
a
La e
mpr
esa
está
oblig
ada
a in
nova
rse…
si q
uier
e so
brev
ivir
La p
resi
ón e
s m
uy fu
erte
, lo
s pr
oduc
tos
y lo
s pr
oces
os, e
n ge
nera
l, tie
ne u
n ci
clo
de v
ida
cada
vez
más
cor
to
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
La te
nden
cia
proc
ede
de tr
es a
spec
tos
fund
amen
tale
s:
1ºE
l pro
gres
o té
cnic
o. L
os p
rodu
ctos
act
uale
s pu
eden
des
apar
ecer
bru
scam
ente
, al
apa
rece
r ot
ros
con
mej
ores
pre
stac
ione
s. T
V p
lasm
a, T
V c
able
o s
atel
ite
2ºLa
com
pete
ncia
se
agud
iza…
.. m
undi
aliz
a
3ºD
esm
asifi
caci
ón d
e lo
s m
erca
do,
cada
vez
los
prod
ucto
s m
ás p
erso
naliz
ados
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Cur
va d
el a
pren
diza
je
TIE
MP
O
CO
ST
E U
NIT
AR
IO
Los
cost
es u
nita
rios
dism
inuy
en a
med
ida
que
la e
mp
resa
In
trod
uce
cont
inua
s in
nova
cion
es in
crem
enta
les
Rel
ació
n en
tre
la in
nova
ción
del p
rodu
cto
y la
inno
vaci
ónde
l pro
ceso
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Tod
as la
s in
nova
cion
es n
o tie
ne la
mis
ma
impo
rtan
cia:
Inno
vaci
ones
prin
cipa
les
o ra
dica
les
, rup
tura
con
el e
stad
o an
terio
r (
prod
ucen
mej
oras
esp
ecta
cula
res
en
los
resu
ltado
s si
n qu
e la
mej
ora
en lo
s co
stes
se
a la
var
iabl
e re
leva
nte)
Inno
vaci
ones
incr
emen
tale
s, f
orm
adas
por
mej
oras
de
los
prod
ucto
s o
en lo
s pr
oces
os y
a co
noci
dos.
( se
con
cret
a so
bre
todo
en
la r
educ
ción
de
cost
es)
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
¿Q
ue a
barc
a el
dis
eño
sost
enib
le?
La in
nova
ción
en
la in
geni
ería
del
pro
ceso
y d
el p
rod
ucto
El d
iseñ
o so
sten
ible
alc
anza
a to
das
las
fase
s de
l di
seño
de
proc
esos
e
inst
alac
ione
s y
tam
bién
al d
iseñ
o de
toda
s la
s fa
ses
del c
iclo
de
vida
de
un
prod
ucto
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
var
es s
inón
imo
de c
ambi
o
Los
prod
ucto
s pu
eden
tene
r éx
ito in
tern
acio
nalm
ente
, po
r su
pre
cio,
por
su
calid
ad, p
or s
u di
seño
, po
r la
red
de
dist
ribuc
ión
o po
r la
pub
licid
ad
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
HE
RR
AM
IEN
TA
S P
AR
A L
A IN
NO
VA
CIO
N
La v
igila
ncia
tecn
ológ
ica
La c
reat
ivid
ad
La p
revi
sión
tecn
ológ
ica
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
HE
RR
AM
IEN
TA
S P
AR
A L
A IN
NO
VA
CIO
N
La v
igila
ncia
tecn
ológ
ica
¿qu
e de
bem
os v
igila
r? E
n la
em
pres
a pu
ede
ser
un c
aos
Vig
ilanc
ia d
e co
mpe
titiv
aso
bre
los
com
petid
ores
y lo
s po
tenc
iale
s
Vig
ilanc
ia c
omer
cial
, dat
os r
efer
ente
s a
clie
ntes
y p
rove
edor
es
Vig
ilanc
ia te
cnol
ógic
a: t
ecno
logí
as d
ispo
nibl
es c
apac
es
en n
uevo
s p
rodu
ctos
o p
roce
sos
Vig
ilanc
ia d
el e
ntor
no: c
ondi
cion
ante
s de
l fut
uro,
soc
iolo
gía,
pol
ítica
, med
io a
mbi
ente
,re
glam
enta
cion
es
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Si a
cept
amos
que
los
rend
imie
ntos
de
una
bom
ba c
entr
ifuga
el
75%
el d
e un
mot
or e
léct
rico
94%
y q
ue la
per
dida
de
pres
ión
en u
na tu
berí
a de
cond
ucci
ón d
e líq
uido
s es
el 5
%.
Par
a tr
aseg
ar 2
m3
a 15
mt.
en ½
hora
y r
epet
irlo
1,5
vece
s dí
a, 2
22 d
ías/
año
debe
mos
pro
duci
r ca
da a
ño 4
5,48
kw
.h y
gen
erar
19.
650
lit g
ases
o 3
8,59
Kg
Si l
a vi
da ú
til d
e es
ta in
stal
ació
n es
de
15 a
ños
:se
ráne
cesa
rio p
rodu
cir
682,
2 K
w.h
y g
ener
ar 2
94.7
50 li
t o 5
78,8
5 K
g
Sol
o co
n qu
e lo
s re
ndim
ient
os d
e la
bom
ba s
e in
cre
men
tara
n al
85%
y el
del
mot
or a
l 96%
y la
per
dida
se
pudi
era
redu
cir
de c
arga
al 2
,5%
S
e re
duce
n lo
s da
tos
ante
riore
s en
15,
77%
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vaci
ón d
el p
rodu
cto:
tend
iend
o ha
cia
la s
oste
nibi
lidad
co
n la
util
izac
ión
de o
tros
com
bust
ible
s
Veh
icul
o al
imen
tado
con
hid
roge
no
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
HE
RR
AM
IEN
TA
S P
AR
A L
A IN
NO
VA
CIO
N
La v
igila
ncia
tecn
ológ
ica
La c
reat
ivid
ad
La p
revi
sión
tecn
ológ
ica
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
HE
RR
AM
IEN
TA
S P
AR
A L
A IN
NO
VA
CIO
N
La v
igila
ncia
tecn
ológ
ica
¿qu
e de
bem
os v
igila
r? E
n la
em
pres
a pu
ede
ser
un c
aos
Vig
ilanc
ia d
e co
mpe
titiv
aso
bre
los
com
petid
ores
y lo
s po
tenc
iale
s
Vig
ilanc
ia c
omer
cial
, dat
os r
efer
ente
s a
clie
ntes
y p
rove
edor
es
Vig
ilanc
ia te
cnol
ógic
a: t
ecno
logí
as d
ispo
nibl
es c
apac
es
en n
uevo
s p
rodu
ctos
o p
roce
sos
Vig
ilanc
ia d
el e
ntor
no: c
ondi
cion
ante
s de
l fut
uro,
soc
iolo
gía,
pol
ítica
, med
io a
mbi
ente
,re
glam
enta
cion
es
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vand
o en
el p
roce
so: r
acio
naliz
ando
las
inst
alc
ione
s
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vand
o en
los
proc
esos
: em
pleo
de
equi
pos
con
rend
imie
nto
alto
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vado
en
la d
istr
ibuc
ión
y at
enci
ón a
l clie
nte
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vado
en
el p
roce
so: a
umen
tar
la e
ficac
ia d
ism
inuy
endo
las
perd
idas
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vand
o en
los
proc
esos
: red
ucie
ndo
las
perd
idas
de
ene
rgía
por
tran
spor
te
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vand
o en
el p
roce
so: r
acio
naliz
ando
las
inst
ala
cion
es
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vand
o en
el p
roce
so: m
ejor
ando
os
sist
emas
de
con
trol
de
proc
esos
, di
smin
uyen
do lo
s pr
oduc
tos
no c
onfo
rmes
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vand
o en
el p
roce
so:
may
or a
prov
echa
mie
nto
de la
s m
ater
ias
prim
as y
la e
nerg
ía
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vand
o en
el p
roce
so: a
umen
tand
o lo
s re
ndim
ient
os
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Grà
fic
A
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vand
o en
los
proc
esos
: apr
ovec
ham
ient
o de
la e
ner
gía
resi
dual
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Grà
fic
A
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vand
o en
los
proc
esos
: pro
fund
izan
do e
n lo
s co
nsu
mos
uni
tario
s
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tiv
ita
t e
mp
resa
ria
l
Cát
edra
de
Pro
ceso
s In
dust
rials
Sos
teni
bles
U
dGU
dG-- i
mja
imja
cc
Inno
vand
o en
los
proc
esos
: con
pla
nific
ació
n m
ejor
ada
de
los
proy
ecto
s
Dis
eñ
o d
e I
nst
ala
cio
ne
s s
ost
en
ible
s
27
28
oct
ub
re
La s
ost
en
ibil
ita
t co
m a
in
stru
me
nt
de
co
mp
eti
tivit
at
em
pre
sari
al