nº 154 outubro 2016

Exemplar xentileza deste establecemento

O rexedor de Vilalba durante os últimos dez anos deixa a

alcaldía nas mans do seu antecesor, Agustín Baamonde,

trala súa incorporación ao Senado. Con todo, continúa

como edil da corporación municipal. 7

Gerardo Criado abandona a alcaldía de Vilalba

Vilalba celebra a I Gala do Deporte

actualidade

O arqueólogo responsable da

escavación no Castro de Saa,

Emilio Ramil, explica que “os

achados indican que houbo

unha ocupación prerromana,

que se levantou o castro en

época plenamente castrexa e

que continuou ocupándose coa

paz romana”. 12

Será o 8 de decembro no restaurante Montero

cando se faga tamén entrega dos premios de

recoñecemento aos deportistas locais. 23

“Coa actuación no Castro de Saa recuperousemoito material arqueolóxico, pero taménestruturas habitacionais”

arqueoloxía

deporte

O Pedregal de Irimia,Monumento Natural

Gontán mantense fiel á tradicióncunha nova Feira de Santos

ADEGA e outras organizacións inician unha campaña para

sensibilizar sobre a ameaza dos eucaliptos no Pedregal de Irimia,

lugar de nacemento do Miño, coincidindo coa entrega das

'Mans de Irimia' dende Xermolos e a Irmandade Manuel María

a Ricardo Polín e Xosé María Chao no propio Pedregal. 18

A cita desenvolverase o sábado 5 de novembro cun mercado

gandeiro animado polo concurso de premios. Tamén haberá

artesanía, alimentación, textil e calzado, entre outros exposito-

res. E como manda a tradición, asentaranse no recinto feiral

postos de polbo e churrasco. 9

2 colaboraciónsoutubro 16

Sempre é unha boa noticia cando

un crime antigo e resolto, cando

unha desaparición se esclarece,

aínda que o seu resultado non sexa

o desexado; as familias poden des-

cansar, os seus familiares final-

mente saben que sucedeu cos seus

seres queridos.

Nestes anos, e grazas a que os in-

vestigadores continuaron coas pes-

cudas, algúns feitos, uns coñecidos,

como o crime de Eva Blanco, e ou-

tros, non tan mediáticos, como o

que imos contar a continuación,

puideron ser resoltos.

En agosto do ano 1993, unha moza

e vinte e seis anos, María del Car-

men Espejo, e o seu fillo de dez,

Antonio, desapareceron da locali-

dade onde vivían, en Almonaster la

Real, en Huelva, e ata dezaoito anos

despois, non se soubo nada de eles.

A moza non tiña moita relación cos

seus familiares, excepto co seu pai

e co unha tía irmá da súa nai, que xa

falecera, sendo eles os únicos que

interpuxeron unha denuncia.

Estaba unida sentimentalmente a

Genaro Ramallo, un profesor de

matemáticas que daba clases parti-

culares nunha academia, quen era

pai do seu fillo, o pequeno Antonio.

Este home comezou a contar no

pobo, que a súa muller abandoná-

ralle por outro home, e que se fuxiu

con fillo de ambos, aínda que

houbo discrepancias nas súas narra-

cións.

A Policía Nacional e a Garda Civil

por mor das denuncias do pai e da

tía da muller, chaman a Genaro para

que declare, e este cóntalles o

mesmo, que ela se marchou “por-

que tiña que aclarar a súa vida”,

pero que se levaban ben e a veces

contactaban, quedando nalgunha

ocasión para que el puidese visitar

ao seu fillo, indicando que cre que

vivía en Madrid.

A Garda Civil despois de falar coa

parella da mu-

ller, acode ao

departamento

da Junta de An-

dalucía, onde

traballaba a mu-

ller, e onde rea-

lizarán máis

xestións.

Os compañeiros de traballo da

moza, comentan aos axentes que

recibiran unha carta na que María

del Carmen, renunciaba ao seu

posto de traballo, e que o cuñado

era de Madrid, o que coincide coa

versión da súa parella sentimental.

O 15 de abril do ano seguinte, o

Xulgado número 8 de Huelva vai

arquivar o caso, sinalando o se-

guinte (extraído do sumario): “por

non constituír os feitos infracción

penal algunha”.

Pasasen os anos, e nin o pai nin a

tía, nin tampouco amigos da muller,

recibiron noticias dela nin do seu

fillo, e mesmo unha filla de Genaro

Ramallo, que volvera a unirse sen-

timentalmente a outras mulleres,

tentara localizar ao seu medio irmán

en diversas redes sociais, pois non

levaban máis de cinco anos, pero

tampouco puidera localizarlle.

Terían que pasar dazaseis anos para

que o caso volvese á mesa dos in-

vestigadores, pois a pesar de ser un

caso arquivado, a desaparición e a

falta de noticias da nova e do seu

fillo chamou a atención do Grupo

de Homicidios da Xefatura de Se-

villa, que estaban a revisar desapa-

ricións sen resolver.

O grupo da policía, o primeiro que

fai, é volver a entrevistarse coas

persoas que interpuxeran a denun-

cia correspondente de desaparición

anos atrás.

Tanto o pai como a tía da nova, con-

tan que a que fose parella da súa

filla e sobriña respectivamente, na

época na que desapareceu, non

quere falar con eles, e descríbenlle

como un home violento e bastante

mullereiro.

Ademais, entregarán á policía, unha

carta escrita a máquina, que supos-

tamente enviara a muller desapare-

cida, que estaba asinada por ela e

que ademais incluía unha fotografía

do neno.

Despois de falar cos familiares, des-

prázanse ata o lugar de traballo da

moza, e alí tomarán declaración aos

seus compañeiros, quen coinciden

en que Mari Carmen estaba moi

contenta no seu posto, aportándo-

lles ademais a carta que lles remitiu

anunciando a súa renuncia, e que

tamén está escrita a máquina, aínda

que asinada.

Tras a entrevistas cos familiares e

compañeiros da desaparecida, se-

guen investigando noutros ámbitos,

localizando unha conta bancaria

aberta en Unicaja, na que soamente

hai doce movementos, sendo oito

deles realizados cun un cartón de

crédito a nome de María del Car-

men, pero debido ao tempo trans-

corrido, os axentes non poden

comprobar as cámaras de seguri-

dade.

Verán que tampouco renovou o seu

DNI dende 1993, que ademais non

volveu a traballar, que non estaba

empadroada en ningún municipio

de España, e que o seu fillo non vol-

veu ser escolarizado dende que des-

aparecesen.

Todo iso fai pensar ao grupo encar-

gado da investigación, que ambas

desaparicións non foron volunta-

rias, e nun informe datado por eles

o 7 de xuño de

2001, conclúen

o seguinte: “in-

vestígase un

dobre homici-

dio do que o

único sospei-

toso é Genaro

Ramallo”. Xa cun sospei-

toso, o seguinte é recabar o maior

número de probas posibles que poi-

dan confirmar ou descartar a hipó-

tese policial dos homicidios.

Realizarán unha peritaxe caligráfico

das firmas das cartas non manuscri-

tas, que da como resultado que a rú-

brica non se corresponde coa de

Mari Carmen.

O seguinte paso, e o máis impor-

tante, sería chamar ao sospeitoso, e

pedirán ao xuíz, unha orde para in-

tervir as comunicacións telefónicas

do home, e ver que lles contaba e

como actuaba.

Genaro mantense no dito anos atrás,

que a súa parella marchouse xunto

ao seu fillo, e que nalgunha ocasión

quedaran para que vise ao menor,

pero no transcurso desa charla, o in-

vestigado dáse conta de que os

axentes cos que fala non son do

Grupo de Desaparicións, senón de

Homicidios, o que lle fai dubidar.

A policía mantén as escoitas, que se

reduciron ao mínimo dende que se

decata que a investigación pola des-

aparición de Mari Carmen pasou a

posible homicidio, pero non se que-

dan aí, senón que as seguintes xes-

tións lévanlles a falar con antigas

parellas de Genaro.

Unha delas, Juana, cóntalles que

eles adoitaban ir a pasear a unha

leira de Genaro, pero que non lem-

bra onde estaba, non podendo ubi-

carla nin ela nin a Policía; pero terán

un golpe de sorte, e nunha das con-

versacións escoitarán que o inves-

tigado fala cun pastor que ten unha

leira xunto a súa, e así a localizan,

podendo ademais falar co pastor,

que lles vai contar que Genaro

comprara esa leira coincidindo coa

desaparición da muller.

Con todos estes movementos, o in-

vestigado comeza a poñerse ner-

vioso e finalmente desaparece,

aínda que finalmente sería detido en

Tolouse un tempo despois.

A investigación céntrase na leira, e

a punto estivo por quedar estancada

por falta de orzamento, pero ao final

logrouse seguir adiante, contando

coa axuda dunha empresa de geo-

radar, que tras rastrexar o terreo,

marcou tres puntos no mesmo.

Nun deles, nun pozo selado, será

onde se atopen restos óseos, que se

corresponden a unha muller e un

neno, e que semanas despois, pola

proba de ADN, se confirma que son

da nai e o menor desaparecidos.

Ademais dos ósos, tamén atopan

tranquilizantes, analxésicos, xirin-

gas, unha bicicleta oxidada e restos

dunha tenda de campaña e sacos de

durmir, o que fai pensar á Policía,

que as vítimas pensaban que ían ata

alí de acampada e que foron seda-

dos antes de morrer.

O máis inquietante de todo, é que

houbo decapitación dos corpos,

chegando a crer os axentes, que o

home os tiña dado como ofrenda á

Deusa Pachamama, nun ritual an-

dino (el é boliviano) que se celebra

en agosto, e que coincide coa data

dos crimes.

No ano 2014, vinte e un anos des-

pois das mortes violentas dunha nai

e o seu fillo, a xustiza condenaba ao

seu autor a 40 anos de prisión, ade-

mais dunha indemnización para o

pai da moza asasinada.

Case a piques de ser prescrito este

delito, a xustiza puido dar resolu-

ción a dúas desaparicións, a dous

crimes que deixaron a unha familia

orfa de dúas dos seus membros

máis novos.

o recuncho do criminólogo

Os crimes de AlmonasterPablo Filgueiras e Aranzazu Rodilla,

expertos en Seguridade e Criminólogos

Miña aboa das Mourelas, Felipa

Río Rosende, naceu o día de San

Vicenzo, patrón da parroquia dos

Vilares, no ano 1890, na casa de

Río da Tiñaz. Cando so contaba

con 17 anos casa co canteiro Gre-

gorio Díaz Sánchez, da casa do

Peruleiro de Novás, que tiña da-

quela 24 anos.

Non foi doada a vida deste matri-

monio, nin a dos fillos que cria-

ron, xa que despois de casarse

viven en Novás, na casa de Gre-

gorio, onde axiña nacen dous fi-

llos, pero ao dispoñer dun

pequeno lugar que a duras penas

daba para poder subsistir, deciden

coller o camiño da emigración e

no ano 1910, deixando aquí os

dous fillos, Xosé e Serafín, con

familiares, embarcan no porto da

Coruña con rumbo a Cuba, onde

xa se atopaba o irmán máis vello

de Gregorio, chamado Manuel,

que mantiña unha boa posición

económica na illa, pos xa era

dono dunha fábrica de xeo para

conservar a pesca e doutra de cal,

as dúas no barrio de Vedado da

Habana que hoxe forma parte do

Municipio Praza da Revolución.

Quezas por medio

do propio Manuel,

conseguen aco-

modo nunha lu-

xosa e ampla

mansión dun dou-

tor, con un gran patio central -na

que hoxe está instalado un orga-

nismo oficial de propaganda- que

se atopa situada nas confluencia

das rúas 17 e 22 dese barrio de

Vedado. Alí, naquela casa é onde

a Tía Felipa aprende o oficio de

parteira e outros remedios medi-

cinais, axudando o médico nas

súas labores e tamén nas tarefas

da casa, namentres Gregorio tra-

ballaba por fora, na construción e

no seu oficio de canteiro. Alí

tamén tivo tres partos, dos que

naceron catro fillos, antes de em-

barcar de novo para volver a vella

casa de Novás no ano 1916.

Ao chegar aos Vilares, cos pou-

cos aforros que traían, deciden

facer unha casa nunha finca de

Mende, aínda que sempre lle cha-

maron As Mourelas, que era

como se chamaban as fincas do

outro lado do camiño que pasa

por diante da casa.

Unha vez rematada a casa o avó

Gregorio marcha outra vez para

Cuba no ano 1924 e non volve até

primeiros de 1950, quedando ela

embarazada e con oito fillos, pois

xa morrera Serafín, contando o

maior deles tan so 17 anos. Malia

eses inconvenientes sempre es-

tivo disposta a ir a onde a chama-

ran para solucio-

nar os partos difí-

ciles, cando aínda

os médicos eran

escasos e privati-

vos para a econo-

mía daquelas persoas que

traballaban no campo de sol a sol

para gañar un cativo sustento a

base dos produtos menos valiosos

que lle conseguían arrincar co seu

suor, pois os mais gorentosos

había que levalos á feira, o crego

ou o cacique do Axuntamento.

Desprazábase a pe a todos os lu-

gares da parroquia cando o parto

era enrevesado e requiría dos

seus oficios. Tamén demandaban

os seus servizos desde as parro-

quias veciñas e outras de máis

lonxe, como Aranga, Soexo ou

Belesar. Cando era moi lonxe

viñan por ela cunha besta e nunca

se negou a asistir a ningún parto,

nin sequera cando xa tiña moita

idade e non se atopaba ben de

saúde. Sempre exerceu ese oficio

dun xeito altruísta, pois non co-

braba nada e o único que aceitaba

era, si lle daban, algún produto da

casa: queixo, chourizos ou outra

cousa calquera. Din que salvou

moitas vidas, tanto de nais como

de nenos, nese momento tan de-

licado como é un parto.

Aínda así, e a pesar dos seus

grandes coñecementos, non

puido salvar a súa filla María e á

neta Dorinda, que morreron no

parto en San Salvador, o 9 de

xullo de 1945, pero debeu ser

porque se complicou con outro

tipo de enfermidade que nin os

médicos puideron atallar naque-

les tempos.

Era a gran matriarca de toda a fa-

milia, e faleceu na súa casa das

Mourelas o 30 de marzo de 1974.

Foi moi querida dos veciños, xa

que moitos sabían que grazas a

súa pericia viñeron a este mundo

e incluso algún deles, como Luís

de Patricio de Vilasuso, me pedi-

ron que lle fixera un artigo; ou-

tros aínda non saben que foi esa

muller, quen despois de aprender

o oficio en Cuba, decidiu volver

para crear As Mourelas, traballar

aquel pequeno lugar para manter

os nove fillos, exercer de parteira

nos ratos libres e axudalos a nacer

a eles.

A Tía Felipa das Mourelas,a parteira dos Vilares

Raúl Río

3colaboracións outubro 16

Tivemos a desgraza, ou así o en-tendemos algúns, de vivirmosunha longa noite de pedra que seprolongou máis de trinta anos,derivada dunha cruenta e des-piadada –cal non o é- guerraentre veciños, amigos e familia-res. Unha ditadura centralista,de ordeno e mando, instalouse,reprimindo calquera tipo dedisensión e cercenando as li-berdades. Non cabían outrasalternativas. Ou si ou si. Na-mentres os países alén dosPirineos deixaban atrás unpasado polo xeral nada enve-xable, construíndo socieda-des democráticas e auténticosestados de dereito, con elec-cións periódicas onde os ci-dadáns escollían os seusrepresentantes, aquí impe-raba un réxime totalitario,que non contemplaba nin-gunha opción de goberno dis-tinta á súa propia e que dirixíaos designios do pobo sen contarcon el para nada.Non cabe ningunha dúbida quese a fórmula adoptada polosnosos veciños do norte tra-la se-gunda guerra mundial fose anosa, a situación antóllase quesería moi diferente e queremospensar que para ben. Tres déca-das nos separan deles e moitosaspectos así o evidencian.Pero afortunadamente, hoxen-día, nesta parte do occidente eu-ropeo tamén gozamos dunréxime democrático, onde temosa facultade de elixir aqueles que

nos representan nas institucións,sexan concellos, a autonomía ouno goberno central. Escollemosa concelleiros e deputados, e le-vámolo facendo case corentaanos. Na Democracia –con maiúscu-las- o pobo decide, para ben oupara mal, realizando unha elec-

ción entre distintas ofertas. Osresultados que se producenteñen que ser acatados por todose respectados, por aqueles quevencen e polos que non acada-ron as súas expectativas. É unprincipio fundamental. Aquí na Galicia existen distintasopcións políticas e os cidadánsvotamos. E levámolo facendo xaos suficientes anos como paradeixarmos de repetir certas va-loracións unha vez que remata axornada electoral. Hai algunhas imaxes que selevan contemplando desde quese votou por primeira vez a fi-

nais dos setenta, un indicadorque o País non anda moi so-brado de cultura democrática.Sendo certo, cómpre non xene-ralizarmos nin moito menoscuestionar o que finalmente saedas urnas. Cómpre ter a cabeza fría e ana-lizar os porqués deses resulta-

dos, que a algúns lles gustane para outros son catastrófi-cos. E nesa análise atopare-mos un amplo abanico demotivos, que se deberían sertidos en conta por aquelesque se postulan para “asal-tar” democraticamente, peroque elección tras elecciónnon son capaces de acadarese obxectivo. Minusvalorare desprezar as vontades daxente, aludindo á ignoranciae descoñecemento, supón uncomplexo de superioridadeinaceptable. E cumpriría ter

máis coidado co que nos poñe-mos a escribir nas redes sociais.Aludir ó estilo poético ou a unmomento de visceralidade nonpode servir de escusa. Se resultaque os votos recibidos por unson os verdadeiros e os que vanpara os demais son produto, ouben da idade avanzada dos queiso deciden, ou ben doutras cau-sas cargadas de negatividade,sinceramente temos un pro-blema enorme de percepción. Eisto é extensible a todos, paraque podamos ter un sentido de-mocrático precisamos respectaro antagonista. E non se fai.

Sentido democráticoPablo Veiga

A presenza do mes de outubro po-sitivamente indica que xa é nece-sario cambiar de pensamento. Osol loce de cando en vez o mesmoque a choiva que xa anuncia que oinverno á porta está para axeitada-mente prepararse e previr as friaxesque se aveciñan.A beirarrúa voluntariamente queree desexa opinar para recordar á ci-dadanía que chegou o tempo deabrigarse e protexerse en pro deevitar resfriados. Os corpos por esacausa esixen coidados especiaispara a saúde.A valla ao servizo do Pobo coa súacorrespondente precaución di quepolo día aínda non se acusa o cam-bio das temperaturas pola influen-cia das raioliñas do sol que seasoma e templa o ambiente, peroalerta aos da nova ola que ás noitescomeza a sentirse unha miguiña defriaxe e lles recomenda “deitarsecedo” para evitar riscos non bene-ficiosos para a saúde. Ao mesmotempo recorda aquel refrán que di:“corpo descansado, diñeiro vale”.Por iso a beirarrúa escoita con cu-riosidade a opinión que nas xun-tanzas polas rúas a xente vive edisfruta falando do tempo sen pasarpolo alto o que todos e todas cavi-lan e senten preocupación que nonpoden ocultar o que nas facianasacreditan pola toma de quilos quese aveciña motivado pola necesi-dade de incorporar calorías que ne-cesariamente as comidas

demandan para soportar as tempe-raturas que o clima ofrece. Omesmo pasa coa calefacción nascasas, tan necesaria coma o panpara a boca, recordando “aquelaslareiras” que xamais se deberan re-xeitar que cuns “troncos” de ma-deira de carballo sosteñen unhatemperatura en toda a casa que tanbeneficiosa foi para a saúde; peroa modernidade impúxose de talmaneira asemellándose aos países“adiantados” para non quedarseatrás, pero sobre o que hai que re-cordar aquel refrán que di “cambiaros ollos polo rabo”. Así xurdirondas correspondentes consecuenciascausantes de tantas “doenzas” cha-madas “raras” que para moitas“delas” aos novos tempos non son“doadas” as menciñas axeitadas ánecesidade que tales “males” esi-xen. Comparativamente poden sera causa da velocidade innecesariaque humanamente sofren aos quelles toca.A valla ao servizo do Pobo na com-paña dos seus correspondentes ad-miradores din que aos novostempos lles corresponden novasideas con ambicións diferentes queorientativamente tan necesarias sonpara crear convivencias saudablese afectuosas. A sociedade acode afacer terapias que aos novos tem-pos se denominan “pensamentospreguizosos”, situacións vulgariza-das que a cidadanía acostuma re-xeitar para asociarse a outrossistemas que a saúde de cadaquénprecisa. Trátase de “camiñar” dia-riamente entre 3 a 6 quilómetrospara sentirse unha miguiña máisáxiles sen límites de comidas e be-bidas das que máis gustan quesexan ben sazonadas que tan im-portante son conxuntamente nacompaña dun bo viño sen deixar deacudir a tódolos “festexos gastro-nómicos” que a sociedade exerceen moitos pobos e cidades de todaa comunidade para degustar tantasespecialidades con euforia e satis-facción. Todo sexa beneficioso esaudable tantas variedades que seofrecen con natureza produtos demar, terra e aire, peixes, mariscos,troitas, anguías... carnes de tenreira,carneiros, polos de corral, capóns eaves voadora, pombo, perdiz e ou-tras... onde o máis destacado seríao “cocho se voara” todo nas súascorrespondentes épocas coma asnabizas de outono os navais locene ofrecen tal xugoso froito para de-gustar o caldiño na compaña dasclásicas fabas e unha miguiña deunto dun ano dos porcos do país eao final recordar aquel slogan:¡para comer, Lugo!

Conclusión: Camiñar con precauciónpara consecuentemente ir...¡e volver con ilusión!

A beirarrúa e a valla ao servizodo Pobo: “Outono, unha miguiña

máis de sono”Ramón Paz Guntín - A Casa dos Marios

Despois da dimisión do secretario xeral do PSOE, Pedro Sánchez, pódese ver unha aproximación do Partido

Socialista para a formación dun goberno español para o Partido Popular. X. Varela

Xermade convertíase na capital do torneado da madeira pordécimo sexto ano consecutivo entre o 23 e o 25 de setembro.

Os curmáns e curmás da familia Rábade, con raíces na parroquiade Seixas (Cospeito), celebraron unha xuntanza no restauranteMontero (Vilalba).

Os maiores que acuden ao Centro de Día de Abadín quixeronsumarse á celebración do seu día acompañados dalgúns familiarese veciños que se achegaron para bailar unhas pezas nesta data.

4 sociedadeoutubro 16

O colexio de Moncelos (Abadín) acollía unha sesión de contospara adultos da man de Ángeles Goás denominada “O medo élibre”. A sesión de contos, anécdotas e historias da vida tivo moiboa acollida entre as 40 persoas participantes que tamén seanimaron a compartir experiencias.

Abre unha novidosa tenda en Vilalba: Body Sport, a única tenda denutrición deportiva da Terra Cha. Á súa presentación asistían AlbertoDopico, campión de España en culturismo clásico e o seu adestradorJulio García Pampín, tamén tres veces campión de España; parainformar aos asistentes sobre os complementos alimenticios edeportivos na procura de hábitos máis saudables ou da mellorado rendemento deportivo baixo a supervisión de profesionais.

O derbi galego tamén se xogaba en Indoor Vilalba a través dun partidode cordialidade arbitrado por José Luis Corral no que se facían coavitoria os branquiazuis.

5colaboracións outubro 16

Dende sempre se escoitou dicir“moito ruído e poucas noces”.Pero, por qué? Por moitas cousassegundo e como cadren...O autor do libro do Xosé, profe-sionalmente estudaba sintomato-loxicamente ao discípulos afínsque sistemática e rutinariamenteno seu entorno existían e onde amaioría deles mencionaban pala-bras e frases cargadas de vulgari-dades desaxeitadas, non gratas,que aos tempos que tocan aíndaperduran por falta de “hixieneverbal” algunhas veces e por ex-ceso “dela” outras. Ás veces es-cóitase en conversacións cheas depalabrotas necias que unhas e ou-tras, causadas por enfados ou ca-breos desaforados existentemente“incorrectos”e acalorados queacostuman acabar en discusións“innecesarias” para... resolver“nada” porque de “nada” impor-tante acostuma falarse cando xor-den estas situacións quegraciosamente son para rir máis ediscutir menos. Por iso, psicolo-

xicamente anali-zadas, son acausa para dis-frutar da tan gra-tificante erecomendada “ri-soterapia” que aespecia l idade“neurolóxica” ofrece como básicapara curar satisfactoriamenteunha “doenza” que aos temposactuais predomina entre os sereshumanos derivada da presión so-cial existente onde as “anovadastecnoloxías” causan mella psico-lóxica polo exceso de uso “delas”.Son sensacións irremediables ex-tresantemente críticas para rexei-tar o tan necesario e útilrelaxamento que a vida cotiá re-quire e necesita cadaquén indivi-dualmente e colectivamente.Se aos tempos que tocan vivira oautor do libro do Xosé, morreríade repente mirando, vendo, escoi-tando tantas palabrerías que xene-ran aqueles correspondentespolíticos de altura dependentes

das formacións asociadas á gober-nabilidade da nación con máis oumenos responsabilidade segundoe como despois de dous clásicoscomicios continúan loitando inca-paces de conseguir acordos eamaños que á “cidadanía” lle co-rresponde e pertence democrati-camente para esixir rexitandodivisións partidistas inútiles nonfácil de resolver provocativas paraacudir ás urnas novamente porterceira vez que, consecuente-mente, se poderían definir apli-cando aquel refrán... “enriba demel, freixós” para asemellar ao“Antroido revertido” de malfor-macións psicolóxicamente nega-tivas, creadores dunhairracionalidade provocadora para

agrandar a clásica xa “crónica”crise cada vez máis acentuadapara engadir aquela “enxeñosafrase castelá”, ¡España va bien!,coa que consolarse con esperanzae amor á Patria... para que os po-líticos de turno animicamente secontaxien xusta e democratica-mente.O autor do libro do Xosé ao seualumnado encomendaba foran re-alistas e consecuentes en tódalasordes da vida física, psíquica e es-piritual actuando con amor ani-mándoos a recordar aquel refránque aos tempos de hoxe continúanvixente amorosamente cando un“xuntoiro” se consolida “contigopan e cebola” ou “seremos felicese comeremos perdices”. Son

exemplos para que os políticostomen boa nota para gobernar conamor cando lles corresponda. Poriso aquel mestre recordaba insis-tentemente aos seus discípulosque cando fosen maiores sistema-ticamente fixeran memoria dasandanzas da infancia onde o ma-terialismo estivera ausente paraconcienciarse e non facerse nuncaacredores de tal condición por serinnecesaria e incorrecta para vivircon honestidade e pensamentospositivos firmes e seguros.Tempos novos se aveciñan, opi-nións diversas, renovacións polí-ticas con pensamentospositivamente eficaces para crearobrigas de futuro para que a xu-ventude se responsabilice siste-maticamente en pro e paraperfeccionar democraticamentemáis participación que será bene-ficiosa para consolidar o sistemademocrático de forma xenerali-zada socialmente con memoriaentendemento e vontade.Continuará...

Sinto sana envexa ao ver escolashabaneras da Terra Chá e mesmode Guitiriz restauradas e cheas deactividade. Cheas tamén de histo-ria e de sacrificios, algunhas foronrestauradas e postas en valor conactividades culturais e sociais des-envolvidas polas entidades parro-quiais.A escola da Conchada, que data de1923, e que da que conta a súa his-toria Segundo López nunha publi-cación, languidece con un usolimitado a algunha reunión, actosmoi puntuais e escaso mante-mento. Mentras outras se conver-tiron en centros cheos de vida eactividade, Os Vilares asiste á pau-latina degradación do seu patrimo-nio. Os tempos de descargarresponsabilidades en terceirosdeben rematar e poñermos todosos esforzos en sumar a favor da pa-rroquia e non só intereses de parte.Independentemente dos titulos depropiedade, o patrimonio é respon-sabilidade de todos e debe estarpara uso e disfrute do conxunto daparroquia. A súa infrautilización eescaso coidado perxudica a todos.A escola da Conchada debera ser o

núcleo de revitalización social dosVilares. A Conchada foi escola denumerosas xeneracións, algunhasdelas ainda vivas que deben verhonrada a súa memoria e para esoprecísase investir en mellorar a ac-cesibilidade e habitabilidade, ade-cuala para un uso acaído aostempos.Hai modelos, exemplos a seguir decasas escola habaneras por Galizaadiante restauradas e con activi-dade. Hai convenios que chegaríacon adaptar á parroquia. Falta omáis importante, vontade real. OsVilares precisa dun tempo novo epositivo que sume, de diálogo eentendemento polo ben común.Precisamos aprender da leccióndaqueles vilaregos que desde aemigracion en ultramar investironen cultura na parroquia, en escola-rizar a quen deixaron na aldeacando cruzaron o Atlántico paragañar o pan. Hoxe máis que nunca,son un exemplo e a Conchada oseu legado. Poñela en valor é a me-llor homenaxe a aqueles veciños,moito mellor que ningunha placaou estatua... Aínda estamos atempo.

A escola Habanera dosVilares

Antón Tenreiro Ferreiro

Presidente da Asociación Sociocultural

Lareira de soños

O libro do XoséMemorias populares

Ramón Paz Guntín A Casa dos Marios

Un Patrimonio da Humanidade en perigo

Lois Toirán - ADEGA

A Cova Eirós, é unha gruta esca-vada no macizo kárstico dasmontañas de Triacastela, nas pro-ximidades das aldeas de Canceloe Vilavella. Os afloramentos decaliza son pouco frecuentes naGaliza, e nestes ambientes existea posibilidade de conservar res-tos de orixe orgánica, que nos te-rreos acedos, que son osdominantes no noso país, nuncahabería. Por iso a Cova Eirós re-presenta unha grande posibili-dade para os achádegos,arqueolóxicos ou paleontolóxi-cos.E, velaí que existen ambos.Na última glaciación (Wurn), acova debeu ficar completamentecuberta por xeo e desa etapa nonse atoparon restos. Pero si os haianteriores e posteriores, candofoi ocupada cando as condiciónsclimáticas permitiron a vida dosseres humanos na zona.O que fai desta cova tan intere-sante é que a súa ocupación ecase que permanente até os nososdías, sendo utilizada tamén nomedievo, aparecendo pinturasdesta época, e recentemente,como celeiro ou almacén.Pero ademais desta cova hai ou-tras na contorna que aínda nonforon investigadas que se unenaos achádegos encontradas naschairas de Monforte formando oseu conxunto unha entidade degrande interese.É de supor que os grupos huma-nos espallados polo territorio nonse limitarían ao un pequenogrupo habitante dunha gruta. Operigo das poboacións pequenasé o alto grao de consanguinidadea causa da endogamia o que difi-culta a supervivencia do grupo.De aí que os seres humanos sem-

pre procuraron encontros ben deorixe ritual ou comercial.A cova de Eirós é, de momento,a primeira en que aparecen restosde presenza humana tan antiga.Se se confirma a idade dos atopa-dos en Eirós, teríamos aquí a re-presentación derradeira dosNeandertais, o único humano quese considera europeo.Pero a cova ademais de restos ar-queolóxicos, encerra tamén

grande valor de restos paleonto-lóxicos entre os que están os deUrsus Speleaus, ou oso da Ca-verna.Aquí atopamos a maior cantidadede restos de ursus das cavernasda península, uns 40 individuos.Pero a Cova de Eirós está en pe-rigo, como a da Graxeira, Valda-vara ou de Vale por causa dascanteiras. No caso de Eirós ex-tráese pedra caliza para fabricarcemento na fábrica de Cosmos enOural. O nivel de traballo actualda canteira sitúase a menos de 50metros do teito da cova.A choiva nesta zona acaba porentrar na cova desprotexida dasúa cobertura de terra e vexetais.

Polas pareces escoan augas conarxila en suspensión xunto cocarbonato de calcio acaba por cu-brilas tapando o que nelas pui-dese estar gravado. Aínda sendoisto normal nas covas o fenó-meno vese acelerado cos traba-llos da canteira.Faise, pois, urxente a delimita-ción dun perímetro de protecciónonde non poidan chegar as má-quinas e protexer así os tesouros

alí gardados como os restos hu-manos dos que semellan ser osúltimos Neandertais de Europa.A declaración do lugar como BIC(Ben de Interese Cultural) faisepois absolutamente necesario.E nese traballo está ADEGA re-clamando da Xunta de Galiciaque comece xa a incoar o expe-diente de BIC como é a súaobriga segundo dita a lei. Nontendo a Xunta contestada a de-manda de conciliación, ADEGApresentou no pasado verán unhademanda xudicial por incumpri-mento da lei. Ao mesmo tempoesta asociación voltará a reunirsecos propietarios brasileiros deCosmos no mes de novembro.

6 colaboraciónsoutubro 16

Que a violencia de xénero seinstalou na nosa sociedade contotal comodidade, e que, ade-mais, conquistou un macabropodio de poder, e algo do que aestas alturas xa non cabe nin-gunha dúbida.A barbarie e a senrazón nas queno nome dun amor envelenadoun número cada vez maior de“machos” que non fan senóndisfrazar a súa frustración, asúa covardía, dunha patéticavirilidade que esgrimen comoargumento de peso para asasi-nar mulleres polo mero feito deselo, están a ser a tónica decase cada día, unha tónica quexa non soamente non asombraa unha sociedade que ten da-bondo con mirar o seu propioembigo, senón que semella

aceptala comoalgo inevita-ble, e porén,polo que nonpaga a penamolestarse ententar evitala.A pasada semana foi especial-mente cruel no que a violenciade xénero respecta, con seiscasos, algúns con resultados deasasinato, a cada cal mais de-mencial, xa que varios delessucederon despois de que a ví-tima denunciara, se lle negaraunha orde de afastamento,malia que o que podía ocorrerera obvio,ou se lle dese un per-miso a un malnacido que es-taba mais que claro que íareincidir no seu intento.E a vista deste dantesco pano-

rama, eu non fun quen de evi-tar facerme esta reflexión:Cando falamos dun maltrata-dor, automaticamente se nosven a mente a imaxe da parellaou ex parella da vítima, que equen a agride e quen atentacontra a súa vida. Di, por outrabanda, o dicionario, que o mal-trato e “tratar mal a alguén depalabra ouobra” . Entón, eu pregúntome:Soamente lle podemos chamarmaltratador a o executor mate-rial da agresión, do asasinato?.

Que nome lledamos a aque-les que tendonas súas mansas atribucións,a potestade, oucomo lle quei-

ramos chamar, para polomenos tentar previr, e pode queevitar que algunha destas tra-xedias se repitan ou mesmo seconsumen de xeito fatal, prefi-ren evitar aplicar a rigorosi-dade, a contundencia, que talesaberracións merecen, alegandoen moitas ocasións unha asép-tica “falta de probas”, “dúbidasrazoables”, ignorando o berrodesesperado de moitas mulle-res que suplican axuda paratentar evitar a que saben e asúa sentenza dunha morte

certa, a certeza dun asasinatomais, que engadirá o seu nomea unha macabra lista que cadadía que pasa e mais e maislonga?.Eu o teño moi claro: Non soa-mente maltrata o que esgrime aarma, o que pega a malleira, oque vexa e humilla...non!. Mal-trata tamén o que podendo pre-vir, non o fai, o que sendocoñecedor do que está a suce-der e as súas mais que proba-bles irremediablesconsecuencias, actúa con unhalaxitude que lle outorga caseunha patente de corso a o agre-sor e unha indefensión e unhavulnerabilidade a vítima da quenon e quen de escapar. E quenactúa deste xeito, nos guste averba ou non, MALTRATA!.

O furado que as comercializa-doras piratas deixaron no sis-tema eléctrico supera xa os 60millóns de euros, unha situaciónante a que o sector urxe máismedidas que freen a prolifera-ción destas prácticas. Fontes dosector aseguran que desde quese iniciou este tipo de opera-cións fraudulentas o furado su-peraría os 200 millóns de euros.No que vai de ano, o Ministeriode Industria inhabilitou a 15empresas por prácticas fraudu-lentas similares: vender enerxíapor máis cantidade da que ad-quiren, deixar de pagar as ga-rantías que se esixen por esesdesvíos ou as peaxes correspon-dentes. Xunto a estas 15 empresas, haitres máis en procedemento deinhabilitación, apuntan fontesdo sector eléctrico.E en paralelo a estas inhabilita-cións de Industria, a ComisiónNacional dos Mercados e aCompetencia (CNMC) ten 22expedientes sancionadores xaresoltos por falta de adquisiciónde enerxía ou de depósito de ga-

rantías e tresmáis en curso.A maioría dosclientes afecta-dos adoitan serempresas que,unha vez inha-bilitadas estasc o m p a ñ í a s ,volven a tarifasreguladas coacomercializa-dora de refe-rencia na súazona.O espazo paraa fraude estános meses dediferenza entreque se compraa enerxía e setermina deaxustar o pro-ceso nas liqui-d a c i ó n sdefinitivas. As perdas que dei-xan asúmeas o resto de axentesdo sector en función do seupeso no mercado.É unha estafa ao sistema eléc-trico nacional, ás demais empre-

sas e aos consumidores, subliñao presidente da Asociación deComercializadores Independen-tes de Enerxía (ACIE), EmiliRousaud. Aprovéitanse de comofunciona o sistema, do desfase

do proceso del i qu idac iónsvendendo aosseus clientesenerxía quelogo non ad-quiren, poloque fan ofertasmoi baratas,explica Rou-saud que re-clama máismedidas paraimpedir estetipo de actua-cións quedanan a todo osector.Constitúense,facturan aosconsumidorespola venda dunproduto quenon é da súapropiedade e

logo desaparecen. Estas prácti-cas dan mala fama a todas, oproblema non é ser pequenosenón ser pirata. Fan falta máismedidas para atallar este pro-blema

Tamén desde as grandes eléctri-cas -aínda que recoñecen queRede Eléctrica e Industria estána actuar con maior celeridadereclaman máis cambios norma-tivos que fagan aínda máis rá-pido o proceso de inhabilitaciónde ditas empresas.Así, reclaman que ante os pri-meiros incumprimentos dasobrigacións que teñen as comer-cializadoras como axentes domercado se acelere o procede-mento de inhabilitación e o co-rrespondente traspaso declientes.O pasado mes de xuño, Indus-tria xa aprobou algúns cambiospara acurtar eses tempos de li-quidación pero o problema nonse terminou de atallar. Os pra-zos que se barallan aínda sondemasiado amplos?, insistendesde o sector.Pero a situación, como outrostantas frontes abertas, atópasecun Executivo en funciónsdesde hai case un ano, que aíndaque consciente e preocupadodeste problema ten capacidadesmáis limitadas para abordalo.

A finais de setembro anunciá-base en todos os medios de co-municación o divorcio entreBrad Pitt e Angelina Jolie. Nunproceso de acción-reacción in-mediato, miles de mensaxes in-undaron as redes sociais, eincluso apareceron chistes va-rios sobre como Jennifer Anis-ton (ex muller de Pitt) estaría acelebrar dito feito. En numero-sas conversas xurdiu o tema eincluso houbo xente que secomportou como se Pitt e Joliefosen amigos seus de toda avida, tomando partido por un ououtra segundo o caso. Curiosamente, na vida real ten-tamos evitar ese incomodo mo-mento no que unha parellaamiga se separa, e sen apenassaber os motivos, sentimos quetemos que tomar partido por unou outro “bando”. Pola contranon temos ningún problema enposicionarnos do lado de per-

soas que non co-ñecemos denada.Contrariamenteao que se poidapensar, esta im-plicación non serestrinxe soa-mente a personaxes da vida real,senón que a atopamos taméncon figuras de ficción. Coñecidoé o enfado dos fans de HarryPotter porque ao longo dos setelibros o mago non se namora deHermione (como case todo omundo esperaba), ou dos segui-dores da serie Anatomía deGrey cando a súa creadora deci-diu facer que unha das persona-xes principais morrera, feito queprovocou ademais do enfado, aposta en marcha dunha peticiónnunha coñecida plataforma.¿Por que nos importa tantocomo se comportan persoas quenon son en ningún caso amigos

nosos e que nalgúns casos ninsequera son reais? Donald Hor-ton e Richard Wohlm definironen 1956 esa sensación unilateralde conexión entre unha persoa eun famoso (ou personaxe ficti-cio) baixo o nome de “interac-ción parasocial” ou intimidadecompartida. Estes autores afir-maban que os espectadores per-cibían esta interacción comomoi parecida á que podemos tercun amigo ou con alguén pró-ximo, o que nos produce a sen-sación de que coñecemosrealmente a esas persoas, e portanto nos implicamos nas súasvidas, coa gran diferenza de que

non exister e c i p r o c i -dade, elesnon se vanp r e o c u p a rpor nos ninpolos nososproblemas.

Para que se produza unhainteracción parasocial, debe-mos sentir certo grao de em-patía, e ver a persoa oupersonaxe como alguén afínou similar a nos. Tamén seproduce cando sentimoscerta atracción ben sexa fí-sica, pola súa personalidadeou polas súas habilidades ecompetencias. Por último, seatravesamos un momento deillamento social é moi probableque atopemos máis atractivaseste tipo de interaccións, xa queen certo modo, actúan como unmecanismo compensatorio.Na actualidade as redes sociais

permiten unha conexión caseinstantánea, podemos sentir quesomos partícipes da vida diariadestes personaxes seguindo assúas fotos, estados e vivenciascotiás, o que reforza a nosa ideade que son persoas próximas ecoñecidas, cando en realidade,non o son.

¿Brad ou Angelina?Lara Real Lema, psicóloga en Psies

Psicoloxía

Marabillosa-mente

Comercializadoraspiratas

Enerxía e aforrocoa Asesoría Enerxética Terra Chá

Quen máis está a maltratar?Marta Rodríguez Engroba

Asociación Si, hai saída contra a violencia

de xénero

�actualidade outubro 16

novas da chairavilalba

Veterinario oficial da Conselleríado Medio Rural en excedencia,Gerardo Criado, está á fronte daalcaldía dendefai algo máisdunha década,aínda que xaformara partedo equipo dogoberno localdez anos antes.Dende o 2005exerce como al-calde de Vilalbatras encabezar acandidatura po-pular no muni-cipio en trescomicios elec-torais diferentesnos que lograbac o n t i n u a d a smaiorías abso-lutas.Agora, coa renuncia da vilalbesaSandra Vázquez á súa acta na cá-mara alta para ocupar o seu lugarcomo deputada electa no Parla-mento de Galicia; Criado, comosuplente, ocupa o seu escano noSenado dende o 18 de outubro.Así, a alcaldía recae no edil po-pular e ex-alcalde da localidade,Agustín Baamonde, tralo plenoextraordinario do xoves 27 deoutubro.

Que balance fai da súa xestión

á fronte do Concello ao longo

destes once anos?

Considero que o balance sobre axestión das persoas que ocupa-mos cargos públicos o debenfacer os veciños.

Que logros destacaría?

Os equipos de Goberno dos tresúltimos mandatos, que tiven ahonra de encabezar, acadamosunha redución da débeda públicade 5 millóns de euros, pasandodos sete aos dous millóns deeuros. Logramos este moi consi-derable aforro da débeda públicaao mesmo tempo que realizamosun importante investimento pú-blico. Actuamos no 90% docasco urbano e tivemos unhaatención específica ás 29 parro-

quias de Vilalba.

Hai algún asunto que o consi-

dere como a súa “asignatura

pendente”?

Sempre quedan cousas penden-tes, porque na xestión pública oorzamento que se manexa sem-pre é inferior á dotación econó-mica necesaria para atender atodas as necesidades. Unha asig-natura pendente é a aprobacióndo PXOM, ferramenta impres-cindible, e, dado o incrementodemográfico de Vilalba, a crea-ción dunha nova gardería conoutras máis de 70 prazas.

E agora que remata o seu

tempo como alcalde, como aco-

lle a súa nova responsabilidade

como senador?

Con orgullo, ilusión... É unhanova etapa na que me porei á dis-posición a toda a provincia deLugo, igual que fixen ata o mo-mento con todos os vilalbeses.

Que cre que pode aportar á cá-

mara alta como membro do

Grupo Popular? E como ser-

virá aos e ás lucenses?

Nomeáronme vicepresidentedentro da Comisión de Facendae Administración Local. É fun-damental ofrecer unha boa xes-tión. Atender aos veciños,xestionar, pero debendo menos.Dar compatibilizado estes dous

parámetros é fundamental e sín-tome moi orgulloso de acadaloen Vilalba e creo que o noso

Concello é unexemplo a seguir.

CONCELLO DEVILALBAComo definiría

á Vilalba do

2005? E á do

2016?

A Vilalba de hai12 anos poucoten que ver coade hoxe. Entre asmelloras que le-vamos a cabo,podo citar a crea-ción dunha gar-dería; a dotacióndun párking pú-blico na Praza da

Constitución, e a mellora doutrasáreas de aparcadoiros; a conver-sión da Praza de Abastos nunmercado; a actuación na mei-rande parte das rúas do casco ur-bano, con diferentes actuacións,dende aperturas de novas vías,peonalización doutras xunto a

outros diferentes acometidos nasvías; melloras no abastecemento

de auga coa consecuente garantíada cantidade e da calidade deauga axeitada; actuacións narede de saneamento, por exem-plo, coa separación das pluviaise das fecais dentro do casco ur-bano; as actuacións promovidasna área recreativa da Magdalena(apertura do bar da praia, melloranas comunicacións, compra de20.000 metros cadrados de terreopara ampliar estazona, campo de fút-bol....). Sempre ac-tuamos mantendo unequilibrio entre o rural e o ur-bano, un investimento propor-cional tendo en conta que ocasco acolle sobre 6.000 habitan-tes e no rural viven en torno a8.000. Os nosos veciños do ruralteñen que ter a mesma calidadede vida que os da zona urbana.

Entón, que retos se lle presen-

tan ao vindeiro goberno local

de Vilalba? E, máis concreta-

mente, ao alcalde?

Estamos ante unha continuidadeno Goberno polo que o reto é ode seguir o noso programa elec-

toral que é a nosa folla de ruta.Entre estes retos, atópase o de

continuar a potenciar o polígonoindustrial co desenvolvementode máis solo industrial; a aproba-ción do PXOM; a creacióndunha nova gardería ou a nivellocal a aprobación da Relaciónde Postos de Traballo (RPT) doConcello.

Como quedará conformado o

equipo de goberno a partir da

nova toma de pose-

sión?

Esa é unha responsabi-lidade do novo alcalde e

deberá responder el. Eu sigocomo concelleiro.

Recorda os consellos que lle

puido ter ofrecido Agustín

Baamonde cando deixaba a al-

caldía nas súas mans? E que

consellos ou suxerencias lle

pode ofrecer agora?

Dada a súa experiencia, xa quelevaba 16 anos ao fronte do Con-cello, cando cheguei ao Gobernolocal o que me aconsellou foique escoitase a todo o mundopero que a decisión a tiña quetomar o alcalde. É bo equivo-

carse coas ideas dun e non coasdos demais.

Gerardo Criado.

“O reto do novo goberno será continuar a folla de ruta trazada no programaelectoral: potenciar o polígono industrial, aprobar o PXOM, crear unha nova

gardería ou aprobar a relación de postos de traballo do Concello”

Gerardo Criado, ex-alcalde de Vilalba

A vilalbesa Sandra Vázquezpresentaba a renuncia á súaacta de senadora do Grupo Po-pular tras ser elixida deputadano Parlamento galego.A ex senadora incorporábase ácámara do Hórreo. Así, a súarenuncia débese á incompatibi-lidade, segundo a lei galega,para exercer os cargos de sena-dora e deputada autonómica.O seu escano na Cámara Altaocuparao o suplente, GerardoCriado, ata entón alcalde de Vi-lalba.Senadora electa pola circuns-crición de Lugo na selecciónsdo 20 de decembro e o 26 dexuño, Sandra Vázquez exercía,nesta última lexislatura, comovogal da Comisión de Igual-

dade e de Peticións.Tamén é concelleirade Infraestruturas noConcello de Vilalba.

X Lexislatura do

Parlamento de Ga-

licia

A sesión constitu-tiva da X Lexisla-tura do Parlamentode Galicia desenvol-víase o martes 21 deoutubro nun actoque comezaba coa constituciónda Mesa da Idade, para conti-nuar coa elección e constitu-ción da Mesa do Parlamento ea promesa ou xuramento deacatar e gardar fidelidade áConstitución e ao Estatuto de

A u t o n o m í apor tarde detodas as depu-tadas e deputa-dos daCámara.Miguel ÁngelS a n t a l i c e s(PPdeG) repitecomo Presi-dente do Parla-mento galego.A Mesa com-plétase con

Diego Calvo (PPdeG) na vice-presidencia, Raquel Arias(PPdeG) na secretaría, EvaSolla (En Marea) na vicepresi-dencia segunda e ConcepciónBurgo (PSdeG-PSOE) na vice-secretaría.

A vilalbesa Sandra Vázquez renuncia á acta de senadora paraincorporarse ao Parlamento galego

“Sigo como

concelleiro”

8 actualidadeoutubro 16

castro de rei begonte

Comezan as obras de melloraarqueolóxica no Castro deViladongaA Consellería de Cultura, Edu-cación e Ordenación Universita-ria, vén de contratar os traballosde escavación, acondiciona-mento e consolidación arqueo-lóxica no Castro de Viladonga,no concello chairego de Castrode Rei, por un importe de113.400 euros (IVE incluído),cofinanciados nun 80% por fon-dos FEDER, tal como publicaeste venres o Diario Oficial deG a l i c i a(http://www.xunta.gal/dog/Pu-blicados/2016/20160930/Anun-cioG0164-160916-0002_gl.html).Os traballos, que continuarán en2017, contemplan actuacións in-tegrais en amplos espazos dacroa do xacemento, que presen-tan un estado de conservaciónmáis deteriorados e que, por

tanto, precisan actuacións quegarantan a súa conservación fu-tura así como facilitar a accesi-bilidade e a seguridade dosvisitantes. Neste senso, levaranse a cabotraballos de roza e limpeza tantomanual como mecánica para aretirada de vexetación, escava-ción arqueolóxica nas áreas ob-xecto da actuación e limpeza econsolidación das estruturas.Así mesmo procederase aoacondicionamento destas áreasco fin de garantir a preservacióne a máxima protección das es-truturas, e mellorar a súa visibi-lidade e o acceso para osvisitantes. Tamén se desenvol-verán actividades de divulga-ción e actualización doscontidos dos paneis informati-vos do xacemento.

AGADER subvenciona a mellorade camiños municipais deacceso a explotación agrarias noconcello de Begonte O Concello de Begonte convoca

un novo Concurso de Tapas entreo venres 28 de outubro e o do-mingo 6 de novembro. Con estaquinta edición consolídase a citaa comezos de cada outono entreos locais hostaleiros begontinos .A pasada edición servían máis de1.000 tapas cada un dos doce par-ticipantes entre os que resultarondistinguidos Casa Varela, polasúa “Lubina con Parmentier”; ACantina, por “Mofletiños deotoño”, e o Cereixo coa súa“Vieira en milfollas con moussede albariño”. Desta volta, os clientes elixir astres mellores e entrarán de novonun sorteo. O premio para a per-soa agraciada entre aquelas queselaran o tríptico completo seráunha fin de semana termal.A tapa custará 1,80 euros.

Begonte volve

medir a afección

ás tapas

Dentro do Plan Marco de mellorade camiños municipais de accesoa explotacións agrarias 2016 daAxencia Galega de Desenvolve-mento Rural (Consellería deMedio Rural) ao Concello de Be-

gonte concedéronlle unha axudapolo importe de 78.563, 00 €,para obras na parroquia de Illán.A obra foi realizada por Transfor-maciones Agrarias HermanosBlanco Trigo S.L

Mellora de camiños rurais en Illán.

A Asociación de Empresarios SetePontes quere agradecer a todos ossocios e asociados a rápida actua-ción coa que levaron a cabo a lim-peza, a roza e desescombrado dassúas leiras particulares no Polí-gono Industrial Sete Pontes de Vi-lalba."Foi unha gran tarefa cuns resul-tados visuais espectaculares quederon un gran xiro á imaxe do par-que empresarial, polo que se sesegue colaborando deste xeitocontinuaremos cunha convivenciaarmoniosa e estaremos a achegarseguridade e salubridade ao nosopolígono, o cal debemos manter econservar en boas condicións para

evitar danos maiores ás empresassitas no mesmo", manifesta o pre-sidente Álvaro Fraga.Así mesmo, indica que "unha vezlevada a cabo esta primeira ac-ción, solicitarase ao Concello deVillalba que realice o máis axiñaposible a humanización da pri-meira fase e á súa vez solicitamosque na medida do posible se axi-licen as obras que están previstaspara acondicionar a estrada queenlaza a parte antiga do polígonoindustrial coa parte nova, pola se-guridade dos vehículos que circu-lan pola mesma, xa que o tráficocada vez é máis abundante e convehículos de maior tonelaxe".

O xurado dos "VII Premios Ga-licia á Xestión Deportiva" acor-daba por unanimidade outorgarun dos galardóns convocados porAGAXEDE (Asociación Galegade Xestores Deportivos) ao Con-cello de Vilalba, Premio Ó Me-llor Concello de Menos de15.000 habitantes.Membros de AGAXEDE, repre-sentantes das facultades galegasde ciencias do deporte, daAGDPT, da Federación Galegade Prensa Deportiva, da Uniónde Federacións Deportivas deGalicia - UFEDEGA, doCOLEF-Galicia e da SecretaríaXeral para o Deporte recoñeceno labor do Concello vilalbés

nesta materia. Con todo non é oúnico Concello destacado; xaque os de Culleredo e Arteixoson recoñecidos pola "incorpora-ción dunha significativa porcen-taxe de cidadáns á prácticadeportiva". Entre as entidades privadas des-tacan ao Raz Surf Camp e reco-ñecendo o "mellor estudo ouinnovación" a Inercial Perfor-mance, Empresa Caamaño e Tri-són Acústica como "mellorpatrocinio deportivo", Club decazadores de becada (CCB) conperro pola "xestión sostible nodeporte", Club Atletismo Sadapola "integración social" e Inter-national Instituto Hipopressive

Phisycal Terapy como "melloractividade ou programa depor-tivo".A título individual o xurado des-taca a José González González,socio fundador de la empresa SI-DECU e primeiro director doINEF-Galicia, como "mellor xes-tor deportivo" e concede unha"recoñecemento especial" a JoséGarrote Martín pola súa traxec-toria de militancia social no mo-vemento das APAS, no Deportepara Todos e en AGAXEDE. A entrega dos VII Premios Gali-cia á Xestión Deportiva terálugar no Conservatorio Munici-pal de Culleredo o 28 de outubroa partir das oito do serán.

A Asociación de EmpresariosSete Pontes solicita a axilizacióndas obras no polígono paracompletar a súa humanización

O Concello de Vilalba, premio á xestión deportivana categoría de Concello de menos de 15.000habitantes

vilalba

9actualidade outubro 16

Trala sinatura dun convenio decolaboración entre a AsociaciónDeportiva Salto do Coro deMondoñedo e o Concello deAbadín iniciábanse as activida-descunha sesión práctica de"laser run" en colaboración coaFederación Galega de Tríatlon eo Club Tripenta de Lugo.Co obxectivo de fomentar o de-porte, segundo recolle o conve-nio asinado entre a asociaciónmindoniense e o club lucense,ambas entidades achegaban aocolexio esta actividade que mes-tura carreira e disparo."É algo novo para os nenos enenas e que lles encantou", se-gundo manifestaba o encargo dedeportes do Concello de Mondo-ñedo e da Asociación Salto doCoro, Raúl González-RedondoAres, que tamén aproveitaba

para agradecer "a gran acollidapor parte do centro".Á sesión achegábase tamén o al-calde de Abadín, José MaríaLópez Rancaño, que ten asinadoo convenio coa asociación min-doniense antes do inicio docurso escolar 16/17 para "o fo-mento do deporte no munici-pio".

Baloncesto e máis

Noutra xornada, o monitor RaúlGonzález-Redondo Ares, téc-nico de Deportes do Concello deMondoñedo e encargado depor-tivo da Asociación DeportivaSalto do Coro, achegaba o ba-loncesto ao centro.A seguinte actividade será a deduatlón -en colaboración coClub Tripenta de Lugo- para aque serán precisas bicicletas.

Salto do Coro e o Concello deAbadín inician colaboracióndeportiva cunha sesión deláser run e outra de baloncesto

O arquivo xudicial territorial deLugo transfería ao Arquivo Histó-rico Provincial da mesma cidadea documentación histórica do par-tido xudicial de Mondoñedo,composta polos fondos do xul-gado de primeira instancia e do

xulgado comar-cal de Mondo-ñedo, doxulgado comar-cal de Foz e dode Ribadeo.Esta transferen-cia está com-posta de 486unidades de ins-talación eabarca un perí-odo cronolóxicoque vai desde o

ano 1882 ata 1957. Entre a docu-mentación que pasará a custodiaro arquivo histórico destaca o ex-pediente de xuízo universal dequebra do banco Viúda e Hijos deCarlos Casas, de Ribadeo. Estaentidade, quebrada durante a II

República tiña a súa sede no Pazode Ibáñez, actual Casa Consisto-rial e antiga residencia de D. An-tonio Raimundo Ibáñez, Marquésde Sargadelos. Hai que subliñar aimportancia desta documentación,xa que moitas veces as fontes detipo arquivístico constitúen oúnico medio de acceso ao estudode empresas bancarias xa desapa-recidas.Nesta documentación históricadestaca tamén a presenza de LaPartija de los montes de Santiago

de Quende, concello de Abadín(Lugo) realizada en 1908, quecontén cinco planos topográficos,en excelente estado de conserva-ción. Este documento foi ache-gado como proba de xuízo no ano1909.

Coma cada primeiro sábado denovembro, Gontán recibe unhadas súas grandes feiras anuais: aFeira de Santos.O sábado 5 de novembro será odía grande para moitos dos expo-sitores habituais de roupa e cal-zado ou outros artigos para ofogar e o manexo dos animais.Pero nestas datas póñense taméná venda produtos típicos do ou-tono da comarca coma as casta-ñas ou o mel.Coincidindo cunha das últimas

citas do ano entre as grandes fei-ras cabalares, o máis destacadodo día será o certame de gandoque organiza o Concello de Aba-dín e para o que dispón 700euros en premios ao mellorexemplar bovino, equino, mellorcría bovina, mellor cría equina,maior número de cabezas degando bovino e equino ou mellorexemplar equino de silla.A pesar de que “as feiras xa nonson o que eran” esta cita de ou-tono logrará reunir un maior vo-

lume de gando do que é habitualnas feiras de cada primeiro e ter-ceiro sábado de cada mes. Así,para esta ocasión instalaransemáis cubículos no recinto feiral.

Xornada lúdica

Non faltarán tampouco os postosde churrasco e polbo á feira paraxantar no propio recinto feiral. Epara os máis festeiros, a xornadaprolongarase ata ben entrada anoite cunha verbena a cargodunha orquestra.

La Partija de los montes de Santiago de Quende,trasladada ao Arquivo Histórico de Lugo

Gontán mantense fiel á tradición cunha novaFeira de Santos

A Xunta trasladaba documentación do partido xudicial de Mondoñedodo período 1882-1957

A cita, o sábado 5 de novembro

abadín

“Partija de los montes de Santiago de Quende”.

Os rapaces e rapazas practicaron disparo na sesión de "laser-run".

�0 actualidadeoutubro 16

guitiriz

O Concello de Guitiriz dacontinuidade ao Premio DíazCastro de Poesía

Estrea de ‘A Chave de Bascuas’

Jordi Blengua,novo presidente daasociación DeBares

'Os Vilares, lareira de soños' pre-estrea odocumental sobre a parroquia

Tralo éxito da primeira edición

do Premio Xosé María Díaz Cas-

tro de Poesía que premiaba a

Raúl Gómez Pato por "Máscaras

de espellos", entre as 61 obras

presentadas; o Concello de Gui-

tiriz, convoca a segunda edición

dotado tamén con 2.000 euros e

a publicación, por Espiral Maior,

da obra gañadora que se dará a

coñecer o 19 de febreiro de 2017

coincidindo co natalicio do

poeta.

Ao certame poderán concorrer as

poetas e os poetas que o desexen

cos seus poemas escritos en lin-

gua galega, segundo a normativa

vixente da Real Academia Ga-

lega. De calquera xeito, deberán

contar cunha extensión mínima

de 500 versos; aínda que os poe-

marios serán de tema e forma li-

bres. Iso si, deberán ser orixinais

e estar inéditos na súa totalidade.

O xurado será designado polo

Concello de Guitiriz e formado

por tres persoas vinculadas á po-

esía e/ou crítica literaria galegas.

O prazo de presentación das

obras remata o 31 de decembro a

través do Rexistro do Concello

coa entrega de catro copias xunto

a un sobre coa información per-

soal do autor.

A Lareira de Soños inicia ostrámites para a catalogaciónda Mámoa das CarriceirasA asociación so-

ciocultural Lareira

de soños iniciaba a

divulgación da

Mámoa das Carri-

ceiras cun roteiro

guiado polo propio

descubridor do tú-

mulo arqueoló-

xico, José Luís

Teijido, nos mon-

tes comunais dos

Vilares.

O tamén directivo

da asociación des-

cubría a mámoa de

aproximadamente

5.000 anos de anti-

güidade segundo o

arqueólogo Mar-

cial Tenreiro e pró-

xima ao Rego das

Carriceiras do que

recibe o nome fai

dous meses.

O colectivo conti-

núa cos traballos de catalogación

e inventariado da Mámoa das

Carriceiras, no monte doa Vila-

res, tanto no rexistro de Patrimo-

nio –dependente da Xunta de

Galicia- como no Concello de

Guitiriz –a través do PXOM-;

trala súa limpeza e o resto de la-

bores previas á catalogación –

medición, localización e

fotografía-. Posteriormente de-

mandarán a súa sinalización.

O audiovisual que forma parte do

proxecto "Os Vilares, lareira de

soños" comandado por Pastora

Veres, "Entrar aos Vilares" está xa

rematado e próximo a ser estreado.

O profesor da comunicación au-

diovisual da USC, Cibrán Tenreiro

e os seus compañeiros Toni Gon-

zález e Xacobe González plante-

xan no seu filme adentrarse na

parroquia desde unha visión sub-

xectiva e inocente, mesmo experi-

mental, na que o resultado deixa á

parroquia exposta a diferentes vi-

sións críticas.

O plantexamento dunha visión

desde fóra, de tres rapaces da pri-

meira xeneración que non naceu na

aldea e que se adentran para reco-

ller nun audiovisual de encargo a

súa percepción dunha parroquia

que descoñecen. A rodaxe de pla-

nos movidos, que mesmo semellan

ser captados co obxectivo aberto e

sen ser conscientes, até as paisaxes

desde un coche en marcha polas

estradas da parroquia, planos nos

que aparecen os propios autores ro-

dando, dando un sentido de mobi-

lidade e informal. A ausencia de

narrador nin guión formal no que

as voces dos veciños son o fío con-

dutor da historia intercalada coas

reflexións dos visitantes, planos

que non se corresponden coas

voces e que a pesares da aparente

anarquía visual manteñen a cohe-

rencia global.

Estes plantexamentos técnicos e

visuais fan de “Entrar aos Vilares”,

unha aposta por un novo modelo

narrativo documental que deixa

aberto ao público reflexións e de-

bate sobre o mesmo. Protagonistas

e colaboradores poderán compro-

balo na pre-estrea o vindeiro 12 de

novembro ás seis da tarde na igrexa

dos Vilares.

O documentario, de 55 minutos de

duración, acompañará en formato

DVD ao libro de Pastora Veres

cando sexa editado. Dous traballos

"de autor", un audiovisual e outro

literario, desde ópticas diferentes,

pero complementarias que se aden-

tran no mundo rural, a súa historia

e evolución desde unha visión ac-

tual.

Este traballo súmase aos múltiples

realizados arredor da parroquia de

Díaz Castro; pero no que o poeta é

só unha parte máis dun universo

máis plural e complexo, dunha so-

ciedade, a rural, que viveu máis

cambios nos últimos cen anos que

en toda a súa historia anterior e da

que os nosos avós foron protago-

nistas e así o contan neste filme.

A taxa de criminalidade deGuitiriz sitúase máis de seispuntos por debaixo da mediaprovincial

O subdelegado do Goberno en

Lugo, Ramón Carballo, e a alcal-

desa de Guitiriz, Regina Polín, co-

presidiron a reunión da xunta local

de seguridade do municipio, na

que participaron ademais repre-

sentantes da Garda Civil, o Sub-

sector de Tráfico, a Policía

Autonómica e a Policía Local.

Segundo os datos que se espuxe-

ron na xuntanza, a taxa de crimi-

nalidade de Guitiriz sitúase nas

15,22 infraccións penais por cada

mil habitantes, seis puntos e medio

por debaixo da media da provincia

(ao ser esta de 21,8 infraccións pe-

nais por cada mil habitantes), e

máis de trece por debaixo da

media galega.

Dos datos oficiais da Garda Civil

despréndese tamén que a delin-

cuencia no municipio se mantén

prácticamente nos mesmos niveis

do ano anterior, rexistrándose este

ano unha media de catro denuncias

ao mes por algún tipo de delito.

Baixan nesta anualidade os delitos

contra as persoas, os delitos contra

a liberdade (como é o caso dos de-

litos de ameazas, por exemplo) e

os delitos contra a seguridade co-

lectiva (tales como os delitos con-

tra a seguridade vial ou contra a

saúde pública), que se reducen a

máis da metade.

Nos oito primeiros meses do ano,

segundo se espuxo tamén na xun-

tanza, os axentes da Garda Civil de

Guitiriz detiveron a 10 persoas e

investigaron a outras 17 pola súa

presunta implicación en feitos

constitutivos de delito.

O Balneario de Guitiriz acolle o

venres 28 de outubro, a partir das

nove do serán, a pre-estrea do do-

cumental “A Chave de Bascuas”

producido por Bruno Pena.

A boa acollida do proxecto queda

establecida polo esgotamento das

entradas pouco despois da súa

posta a disposición do público.

A gala, presentada por David

Noya, contará con varios artistas

que reflexarán os valores da curta

que pretende recuperar a lenda

descoñecida.

Tamén haberá un oco para a ter-

tulia co presidente da Deputación

de Lugo, Darío Campos, a alcal-

desa de Guitiriz, Regina Polín,

Alfonso Blanco e o productor,

Bruno Pena.

A Asociación de Hostaleiros de

Guitiriz cambia de directiva e

Jordi Blengua (Café Bar Centro)

recolle a testemuña de Pilar Gar-

cía (Casa Gaibor) á súa fronte

aceptando o reto proposto pola

anterior presidenta do colectivo.

A directiva paritaria incorpora a

Mónica (D’Mónica) como vice-

presidenta, Chito (Xoldra) como

secretario; Andrés (O Korreo)

como tesoureiro; Yolanda

(Mesón Merendero, Os Vilares) e

Dolores (Bar Comba, Parga)

como vogais. Pedro (Soa) exer-

cerá como coordinador de orga-

nización.

“Tratamos de reunir xente con

experiencia e que representara

tamén aos establecementos de

hostalería asociados e situados

noutras parroquias distintas ao

casco urbano de Guitiriz”.

Ademais da publicación dun tríp-

tico con información turística si-

tuada nun mapa do municipio, a

asociación debe continuar a de-

fender os intereses do sector en

relación á promoción gastronó-

mica e turística a través dos xa

establecidos Concurso de Tapas e

Concurso de Cantos de Taberna.

O ��bdelegado do Goberno e a alcaldesa de Guitiriz co-presidiron a xunta.

Gravación na casa de Pepe dos Cristos.

Un grupo de veciños e amigos durante o roteiro

que aproveitaban para limpar a mámoa.

ermade11actualidade outubro 16

Aprobadas as obras de 400.000 euros para oarranxo doutros 2 quilómetros na vía deMomán ás Pontes

O Concello de Xermade recibe150.000 euros da Deputaciónpara melloras na rede viariamunicipal O Executivo da Deputación

aprobaba en Xunta de Gobernoo proxecto de mellora e o inicio

do proceso de contratación deobras nun novo treito na estradaLU-P-2204, de Momán ás Pon-tes. Conta cun orzamento de

415.000 euros para o ensanche eaglomerado da calzada, e a do-tación de sinalización horizontal

e vertical, dende os puntos qui-lométricos 2 ao 4. Estas actuacións súmanse ás quena actualidade está a levar a

cabo o organismo provincialnesta mesma estrada, concreta-mente entres os puntos quilomé-tricos 0 e 2, dotadas de240.000 euros. Este presu-posto tamén é para a mellorado firme con aglomerado enquente e da sinalización. Coas obras aprobadas, o Go-berno da Deputación sumaun investimento superior aos650.000 euros no arranxodesta vía. Estas actuaciónsforon solicitadas polos veci-ños durante a elaboracióndos Orzamentos Participati-vos. O Executivo contemplaa mellora da totalidade destaestrada, que conta con 12

quilómetros, ao longo destemandato, polo que haberá novasfases de actuacións ademais des-tas dúas.

#xermadeenfotos premia a"Recuncho refrescante" e"Reflexos e auga"

“Recuncho refrescante” e “Re-flexos e auga” son as obras ga-ñadoras do primeiro concursofotográfico #xermadeenfotosconvocado polo Concello deXermade.Mentres que a primeira –tomadano lavadoiro A Criba, en Rou-

par- recibía o premio do pú-blico, a segunda –tomada en Za-laroia, Momán- era destacadapor un xurado que recoñecía acalidade técnica e artísticadunha imaxe que recollía taménelementos paisaxísticos do mu-nicipio.

O presidente da Deputación,Darío Campos Conde, asinabacon sete alcaldes da provinciaconvenios de colaboración me-diante os cales a Deputación in-xecta neses Concellos ata 1millón de euros para mellorarservizos públicos no rural epara o que ofrece un anticipo do90% do presuposto para facili-tar e axilizar a execución dostraballos. Ademais dos Concellos de AsNogais, Carballedo, Negueirade Muñiz, Palas de Rei, Pol e

Viveiro tamén asinaba o corres-pondente convenio o Concellode XermadeA este o ente provincnialachega 150.000 euros para me-lloras na rede viaria municipal;o acondicionamento de pistasforestais; a dotación de depósi-tos de auga; arranxo de beira-rrúas e locais municipais;melloras na Casa da Cultura eda Escola de Candamil; asícomo para a compra de maqui-naria coa que acondicionar víaslocais.

O BNG de Xermade critica "a falta de información" porparte do Concello sobre a casa-niñoO BNG de Xermade da a benvidaá casa-niño: “unha iniciativa ne-cesaria para a conciliación fami-liar”.Desexándolles ás persoas respon-sables “un bo futuro nesta novaandaina”, dende o BNG localcuestionan “a falta de informa-ción e de transparencia do equipode goberno tanto de cara á veci-ñanza coma aos grupos da oposi-ción”.De feito, o BNG formulaba nopasado pleno ordinario unha ba-tería de preguntas sobre esta cues-

tión ás que non obtiveron res-posta. “Non sabemos os motivosnin a dificultade que ten respon-der preguntas sobre o proceso deconcesión da casa-niño, do ac-ceso ás propostas presentadas,sobre a publicidade da convoca-toria para que as veciñas e veci-ños do concello puidesen valoraresta posibilidade de traballo, acontía do arrendamento do edifi-cio público no que se instalará ousobre as licenzas de obra no lugar.O alcalde non queixo responderporque as preguntas non estaban

formuladas por escrito e só ver-balmente".

Cemiterio municipal

Os nacionalistas de Xermade crenque "o único cemiterio municipaldo concello presenta un severodeterioro e varios desperfectosnas portas e arredores". É por isoque os edís do BNG presentabanno Concello un rogo solicitando"o seu arranxo inmediato" inclu-índo "a colocación dun baño".Agardan que se teña en contaantes do vindeiro Pleno.

O presidente da Deputación anunciaba estas obras nunha xuntanza cos veciños

e veciñas de Momán, o párroco e o alcalde de Xermade.

Campos cos alcaldes dos Concellos que asinaban convenio de colaboración.

“Recuncho refrescante”.

A estrada Momán-As Pontescontinúa sendo un dos temas deactualidade na política local enXermade ante o que o GrupoMunicipal do BNG en Xermadeesixe “un compromiso seriosobre o seu arranxo máis alá dasdisputas partidistas sobre quenfai máis ou menos”.Con todo, e despois dos anun-cios das Deputacións de Lugo eA Coruña de obras de melloranalgún dos seus tramos, “foi apartir de que o BNG presentasena Deputación unha mocióncando aparecen as máquinas enMomán –en plena campaña

electoral- para acometer as obrasque, como dixeron despois,seica estaban aprobadas xa e nonse puideran facer por non ter osorzamentos aprobados”. Pero, osnacionalistas lembran que “osorzamentos da Deputación seaprobaron en xuño”. Coa intención de que non se sigadando o espectáculo que se deu,de que dunha vez por todas sesolucione un dos problemas decomunicación dos veciños deMoman, o Grupo Municipalpropón ao Pleno que “a Deputa-ción de Lugo, con cargo aos or-zamentos de 2017, inclúa o

arranxo da estrada LU-P 2204(DP-7001) As Pontes-Momán nasúa totalidade e nas mesmascondicións”.Ademais, defenden os edís na-cionalistas que “a mellor ma-neira de facer uns orzamentosparticipativos dunha entidadecomo a Deputación, é que a ad-ministración máis próxima aosveciños e veciñas -o Concello-sexa quen faga as peticións, evi-tando así que en cada campañaelectoral, máis se cabe nas mu-nicipais, a estrada siga sendopromesa tanto do PSOE comado PP”.

O BNG de Xermade esixe que a Deputación inclúa nos orzamentos

de 2017 o arranxo da “totalidade” da estrada Momán - As Pontes

12 actualidadeoutubro 16

o castro de saa

“Coa actuación arqueolóxica no Castro de Saa recuperouse moito materialarqueolóxico, pero tamén estruturas habitacionais”

Emilio Ramil González, arqueólogo xefe da intervención no Castro de Saa�O Castro de Saa é un asenta-mento fortificado da Idade doFerro que permite controlar o valdo río Miño dende o municipio daPastoriza.Trátase dun complexo defensivomoi ben conservado que contacunha croa ou primeiro recintocircular de 100 metros de diáme-tro, defendida por unha murallaperimetral que se completa, nametade meridional, con tres foxose tres parapetos, e coincidindo coacceso ao recinto, o vano ou po-sible porta de acceso. O resto dorecinto habitacional, agás estazona meridional, ademais da mu-ralla deféndese por un parapeto.O Concello de Pastoriza, propie-tario do xacemento arqueolóxico,promove unha intervención ar-queolóxica que consiste na lim-peza integral do elemento vexetal,a realización de escavación ar-queolóxica e a consolidación dasestruturas exhumadas có obxec-tivo de iniciar unha posta en valordo castro.Baixo a dirección do arqueólogoEmilio Ramil González, a actua-ción arqueolóxica iniciábase a de-rradeira semana do mes de agostodo 2016. A primeira fase consistíana limpeza e desbroce de todo oelemento vexetal que cubre o xa-cemento arqueolóxico para oequipo contaba coa colaboracióndun obradoiro de xardinería.

Tralos traballos de limpeza, cal

é o estado de conservación da

croa e do resto do castro?

O estado de conservación do cas-tro é moi bo, a superficie estabacompletamente cuberta de felgos,silva e toxo, lóxico despois de 10anos sen realizar ningunha lim-peza pero a vexetación en ningúncaso altera o rexistro arqueoló-xico, o estado de conservación dacroa ou do resto do castro. É dicir,o único problema que represen-taba a vexetación era impedir a vi-sibilidade e mais o acceso aomesmo. O que si podía represen-tar un problema para a conserva-ción do castro eran os traballos deagricultura que se realizaron nazona coma por exemplo o aradoda terra para plantar o millo, peroaproximadamente no ano 2003 secomezou a plantar eucaliptos e no

2005-2006 o concello comprou aparcela. Estes traballos de aradoda terra si tiveron repercusión nasestruturas da croa porque altera-ron as primeiras filas dos recintoshabitacionais galaico-romanos.

A segunda fase da intervención,

a de escavación arqueolóxica en

área, xa está rematada tamén;

pero como se desenvolveron os

traballos? E quen participa nos

mesmos?

Nesta segunda fase os traballosduraron 24 días e deron un resul-

tado excelente dende o punto devista da investigación da culturacastrexa galico-romana na terracha. O traballo desenvolveuse connormalidade, o bo tempo permitiulevar un bo ritmo de escavación eo traballo de todo o equipo foi ex-celente. Cabe mencionar que du-rante 3 ou 4 días choveu moito etivemos que improvisar un toldomediante andamios e cordas paracubrir a cata e a area de traballo,pero sen máis incidencias. Come-zamos por delimitar o muro do re-cinto habitacional e ir baixandocapas de terra pouco a pouco do-cumentando o que aparecía encada unha de elas: tipo de terra,carbón, cerámica... ata chegar aoscementos da estrutura. Ademaisampliamos cara os lados, ondetamén apareceu material, aíndaque non baixamos tanto o nivel daterra.No proceso de escavación partici-paron dous arqueólogos especia-lizados, un técnico de lavado,seculado e rexistro de material eun técnico de comunicación e di-

vulgación que se ocupaba de gra-var e levar a páxina web e mais ofacebook oficial da escavación ar-queolóxica. Ademais, por su-posto, de 8 peóns auxiliares dearqueoloxía que eran os que rea-lizaban realmente o traballo pe-sado e físico.

Xa cos primeiros pasos comeza-

ban a aparecer restos de asenta-

mentos castrexos e material

arqueolóxico coma cerámica

antiga. Cales son as caracterís-

ticas dos materias atopados ata

agora? E que indican estes

achados?

Apareceu material cerámico me-tálico como ferro, fragmentos re-lacionados con posibles aixadas,unha moeda de cobre que ten quepasar polas mans dun restauradore ata entonces non se pode ler.Apareceu tamén material líticocomo fusaiolas, pesas de tear oucontrapesos dos tellados de palla-barro, e materiais cerámicos, haique destacar a abundancia de ce-rámica de época castrexa, aproxi-madamente uns 3000 fragmentosde bordes, fondos, panzas, pesco-zos, condecoracións coma mami-los, incisións, bruñidos,espatulados e fragmentos de barropertencentes ao teito. Ademais dematerial de construción romanocomo tégula e ladrillo. En defini-tiva se recuperou moito materialarqueolóxico pero tamén estrutu-ras habitacionais, concretamentese escavou unha habitación com-pleta de planta rectangular, esqui-nas interiores en ángulo eexteriores redondeadas, perten-

cente á época galaico-romana edous muros dunha construciónanterior de época claramente cas-trexa, de un momento de ocupa-ción anterior do recintohabitacional ou de toda a croa docastro.Os achados indican que houbounha ocupación prerromana, quese levantou o castro en época ple-namente castrexa e que continuouocupándose coa paz romana. Co-ñecémolo polo tipo de arquitec-tura doméstica, aparte dos murose da planta se recuperan dous pa-

vimentos que indican que haiunha reforma interior, porque nunmomento determinado ardeu,caeu o tellado sobre o pavimentoe se recupera material de uso do-méstico e se recuperan numerososcarbóns que van permitir realizarunha analítica por carbono 14 eter unha cronoloxía bastanteexacta do momento no que seocupou o castro.

O proxecto de intervención ar-

queolóxica no Castro de Saa re-

mataba cunha terceira fase, a

de consolidación das estruturas

arqueolóxicas exhumadas du-

rante a intervención. En que

consistiron estes traballos?

As estruturas consolidáronsenunha última fase utilizando unmorteiro pobre e unha mestura decal e area. Colocáronse dous outres filas de protección sobre asfilas orixinais cun material com-pletamente reversible. Este traba-llo levou poucos días, e adificultade do mesmo ven da ne-cesidade de facer unha consolida-

ción que respecte ás diferenzasexistentes entre os distintos esta-dos de conservación do muro dorecinto, é dicir, se unha parte domuro ten un desnivel con respectoa outra debido ao paso do tempo,ese desnivel debe respectarse naconsolidación. A finalidade non éalterar a estrutura senón protexela.

O proxecto contempla tamén

actividades paralelas coma

charlas ou visitas?

O proxecto contemplou activida-des paralelas coma unha escur-

sión escolar dende o colexio daPastoriza na que recibimos aosnenos e nenas xunto ao alcaldepara explicarlles sobre o terreocomo se organizaba un castro daidade de ferro, ademais de ensi-narlles o material atopado e aosarqueólogos e peóns traballandosobre o terreo. O castro tamén es-tivo aberto durante o proceso deescavación ás visitas de calqueirapersoa que quixese pasarse abotar unha ollada, e incluso agora,unha vez rematada a intervención,calqueira pode ir ao castro. E tamén existe unha páxina webe unha páxina de Facebook cha-mada como o propio castro, “Cas-tro de Saa”, onde imos colgandotoda a información sobre a inter-vención así coma pezas audiovi-suais que relatan como se fixo,dende unha visita virtual en 3D avista de dron ata fotos do materialatopado. Así mesmo, estamos a realizar undocumental sobre a intervenciónno castro que verá a luz en no-vembro.

O alcalde da Pastoriza, Primitivo Iglesias, xunto ao arqueólogo Emilio Ramil, revisando o castro (á esquerda). Estrutura habitacional do Castro de Saa (á dereita).

13actualidade outubro 16

A Consellería de Infraestruturase Vivenda, a través da AxenciaGalega de Infraestruturas (AXI),ven de iniciar unha serie deobras de reforzo de firme en tresestradas da provincia de Lugo,dúas delas ao seu paso polosconcellos chairegos de Cospeitoe Begonte.As actuacións, que contarán cuninvestimento de case 500.000euros e que teñen un prazo deexecución de 6 meses, comeza�ron xa no vial LU�113 �onde seacometerá a rehabilitación dofirme mediante o selado de fisu�ras e reparacións puntuais, confresado e reposición en puntoslocalizados en 4,2 quilómetros,

entre Xustás (PK 9+500) eMomán de Abaixo (PK13+700)�ˇ seguirán pola LU�530na Fonsagrada e Baleira, para re�matar na LU�111. Neste caso le�varanse a cabo dúas actuaciónsdiferentes, unha entre Rábade eFeira do Monte �12,91 quilóme�tros nos concellos de Begonte eCospeito�ˇ onde se executaránfresados e reparacións puntuaisnos treitos con deformacións.A seguinte acción realizarase natravesía de Feira do Monte, encase 2 quilómetros no concellode Cospeito, fresados e repara�cións puntuais e a extensión denova capa de rodadura en toda asección.

A Xunta inicia obras de mellora dofirme en estradas dos termosmunicipais de Cospeito e Begonte

A Deputación aproba investimentosde 174.500 euros para melloras enBegonte e Outeiro de Rei

As actuacións contan cun investimento de500.000 euros para os viais LU-113 e LU-111

O Executivo da Deputación apro�baba en Xunta de Goberno novosinvestimentos por valor de236.000 euros para financiarmáis melloras en dotacións públi�cas municipais de Begonte, Ou�teiro de Rei e Guntín.En Begonte son 72.000 eurospara a rehabilitación do Consis�torio. O Concello achega outros30.000 euros. Con este investi�mento, substituirase a escaleirainterior e a cuberta, dotándoa depizarraˇ instalarase un ascensor, emellorarase o sistema de canali�zación de augas fluviais.E en Outeiro de Rei son 84.500euros cos que a Deputación fi�nancia novas actuacións na esta�ción de tratamento de augapotable municipal (ETAP). OConcello colabora con outros

15.000 euros. Con este novo in�vestimento construirase un novodepósito de auga e bombeo, e le�varanse a cabo melloras no sis�tema de tratamento de augas e node seguridade desta instalación.Esta nova achega da Deputación,súmase aos preto de 320.000euros provinciais cos que se estána executar as obras de ampliaciónda ETAP.

Máis investimentos

O Executivo Provincial aprobabaachegar 18.000 euros á Asocia�ción de Veciños de Carballido, noConcello de Begonte, para oarranxo da casa escola. Con esteorzamento da Deputación, repo�rase a cuberta e levaranse a cabotraballo de carpintería no exteriordesta instalación.

Reigosa recupera a feira 50 anos despois

Mos ofrece degustación de galiñaautóctona a un millar de comensais

Ínsua volve recordar o traballotradicional do liño coa súa oitava tasca

Roupar enxalza os cogomelos

A asociación veciñal de Santiago deReigosa, na labor de salvagarda doseu patrimonio cultural, retoma asúa feira tradicional o 29 de outu�bro. Para a cita estará previsto que acu�dan máis dunha vintena de postosde calzado, comida, música, plan�tas, decoración, roupa e artesanía. Acaseta do polbo correrá a cargo dePulpería Ruzo e estará situada nocampo da festa de Reigosa para ser�vilo no interior e exterior do edificioMariña Folgueira desta localidade.O carácter orixinal da primeira edi�ción da feira virá da man da cone�xión co pasado, da promoción damarca “Reigosa” e da música en di�recto coa que contará o evento daman de Cántigas e Frores . Estará

presente tamén o equipo de ‘Pre�sume de Pueblo’ con produtos demerchandising centrados en Rei�gosa. E tamén participará o pintor,editor e autor ourensán MiguelÁngel Martínez Coello que presen�tará algunhas obras do proxecto“48 Momentos con Manuel María”.O pregón agardará ata a vindeiracita, o 26 de novembro, e correrá acargo de Ana María Cabaneiro Al�baladejo, filla de “doña Nati”, pro�fesora na escola de Reigosa dendeos anos 50 ata o ano 1974.A presidenta do colectivo, ElbaSandamil, explica que agardaránpor ela como “ a pregoeira máisaxeitada para imprimirlle a emoti�vidade que require tan ansiadoevento”.

San Xiao de Mos acolle este do�mingo 30 de outubro unha novaexpo�degustación da Galiña deMos.Os criadores da zona organizan unano máis, en colaboración co con�cello de Castro de Rei, unha degus�tación que se servirá nunha carpa acarón da igrexa da parroquia para1.000 comensais.Noutra carpa anexa haberá exposi�ción de exemplares de Galiña de

Mos, de criadores da zona e da co�marca da Terra Chá, patrocinadapolo concello de Castro de Rei encolaboración con Avimós.A oferta lúdica completarase conoutras actividades coma xogos po�pulares a partir das tres e media datarde. A Asociación Cultural deGaitas de Pena de Rodas ofreceráunha actuación á unha do mediodíapara deixar paso a unha sesiónvermú co dúo D'Cine.

A Asociación de Mulleres de Insuacelebrará por oitavo ano consecu�tivo a Tasca Tradicional do Liñoco obxectivo principal de “divul�gar unha tarefa desenvolvida du�rante anos polos nosos antergos eque está a caer no esquecemento”.A cita será o sábado 29 de outubroe dará comezo arredor das once damañá, aínda que Leandro Seixasnon lerá o pregón ata as once emedia. Posteriormente, como vénsendo habitual nesta festa, GerardoCriado, moderará unha táboa re�donda arredor do liño. Nesta oca�sión falará sobre “a muller, o liñoe o tecido” o etnógrafo e historia�dor Clodio González, a pedagogae educadora familiar Manuela Vi�laboi e a historiadora da arte Mi�riam Fernández.

Despois dunha demostración datasca do liño os participantes po�derán disfrutar dun xantar populare da actuación musical dos Valu�ros. De novo pola tarde continua�rán os traballos de demostraciónda tasca do liño para deixar paso áactuación de Davide Salvado.A festa rematará ao serán co con�xuro da queimada con Manuel Fe�rreiro.Ao longo de toda a xornada o co�lectivo “Cabanas Rural” ofrecerádemostración de fiado e “Palillei�ras da Terra Chá”, demostraciónde encaixe. E tamén se exporánpezas textiles antigas e modernasno entorno do local social da pa�rroquia de Ínsua onde se instalaránartesáns que tamén ofrecerán de�mostracións en vivo.

Os cogomelos serán os protagonis�tas da décimo oitava edición daFesta dos Cogomelos en Rouparorganizada pola asociación de ve�ciños O Campo de Roupar e o Con�cello de Xermade despois de cincoanos de parón.A cita celebrarase o 29 de outubrona carballeira a partir das dúas emedia da tarde con animación mu�sical e exposición e venda de pro�dutos da comarca e tamén artesanía.O xantar constará de empanada de

cogomelos, níscalos en salsa conarroz branco, boletus con carne esobremesa, café e bebidas.A Deputación colabora cunhaachega económica de 3.000 euros ecoa actuación do grupo de músicacelta Brath.Tamén haberá unha carpa con tor�neiros, vidreiros e cerámica deBuño, ademais de postos de vendacon produtos autóctonos e de tem�pada, como castañas, mel, queixose todo tipos de produtos da horta.

terra chá

asociacións

A Asociación Cultural Casti�ñeiro Milenario ofrece un obra�doiro de cestaría de xeitototalmente gratuíto e aberto acalquera persoa grazas á progra�mación do Centro de Artesaníae Deseño (CENTRAD) da De�putación de Lugo.O obradoiro desenvolverasetodos os sábados, desde o 29 deoutubro ata o 26 de novembro,en horario de dez da mañá aunha do mediodía no Castro(Begonte). Os interesados e in�teresadas pódense apuntar polascanles habituais de CastiñeiroMilenario: o correo electrónico,a súa páxina de Facebook, twit�ter ou chamando ao 616 705174.

Obradoiro decestaría conC a s t i ñ e i r oMilenario

A comisión organizadora daXXXIII Mostra Exposición deMuimenta – MOEXMU comezacoas reunións de traballo cos co�laboradores e participantes paraa súa celebración no recinto fei�ral Manuel Vila entre o venres 7e o domingo 9 de abril inte�grando o XXXI Concurso deGando Frisón, a XXXI Exposi�ción da Gando de Raza RubiaGalega e a XXI Poxa de GandoSelecto.Será a sexta ocasión na que Da�niel Pollán presida a comisión.Acompáñano Jesús Alvariño,Aquilino Cabana, Luis MiguelIglesias, Orlando Iglesias, JorgePena e Julio Rodríguez.

En marcha aMOEXMU 2017

A Xunta de Galicia, a través doprograma Aprol Rural, inviste152.491 euros para a contrataciónde 26 traballadores nos concellosde Begonte, Xermade, Abadín, APastoriza, Cospeito, Guitiriz eMuras.Esta liña de axudas pretende serunha ferramenta para mellorar aempregabilidade, a través da ad�quisición de experiencia profesio�nal das persoas traballadorasdesempregadas naquelas áreascon menor poboación e conmenos oportunidades laborais �concellos de menos de 10.000 ha�bitantes�ˇ contribuíndo así a fo�mentar a creación de emprego.O seu cometido será a realizaciónde obras de interese xeral e social.

A Xunta invistemáis de 150.000euros na contratación26 desempregadosna Terra Chá

A festa foi presentada nos xardíns da Deputación.

1�

ac��alidadeoutubro 16

A Consellería de Cultura, Educa�

ción e Ordenación Universitaria

destinou un total de 11.539,98

euros a mellorar o equipamento

e dotacións culturais de catro

concellos da comarca. Así se

desprende da resolución da con�

vocatoria de subvencións a con�

cellos de Galicia e ás súas

entidades públicas con persona�

lidade xurídica propia, e agrupa�

cións de concellos, para o

equipamento e mellora das insta�

lacións e locais utilizados para a

realización de actividades cultu�

rais, publicada o luns 3 de outu�

bro no Diario Oficial de Galicia

(DOG) que se pode consultar no

e n l a c e

http://www.xunta.gal/dog/Publi�

cados/2016/20161003/Anun�

cioG0164�220916�0003_gl.html.

As axudas –promovidas pola

Secretaría Xeral de Cultura e

dotadas nesta convocatoria con

500.000 euros– destínanse á re�

alización de investimentos de

equipamento escénico, ilumina�

ción e son, equipamento audio�

visual, xeral de sala, sistemas de

prevención e seguridade e novas

tecnoloxías, así como a accións

encamiñadas á mellora da acce�

sibilidade e supresión de barrei�

ras arquitectónicas.

No que respecta á mellora da ac�

cesibilidade, as axudas posibili�

tan a realización de reformas

orientadas a este fin na Casa de

Rouco, en Muras, con 920,64

eurosˇ no centro sociocultural de

Rábade �para o que se achegan

7.084,93 euros� e nos locais so�

cioculturais de Casabranca, Goá

e Xermarˇ en Cospeito, con

1.329,48 euros.

O Concello de Vilalba recibirá

2.204,93 euros dirixidos ao

equipamento de iluminación e

son no auditorio municipal Car�

men Estévez.

Este programa de axudas da

Consellería de Cultura e Educa�

ción introduce no baremo un

criterio corrector a favor dos

concellos menos poboados co

obxecto de facilitar o reequili�

brio territorial. Así, teñen maior

puntuación os municipios de

menos de 2.000 habitantes, que

reciben un apoio especial para

que toda a cidadanía teña as

mesmas oportunidades de ac�

ceso á cultura independente�

mente da súa zona de

residencia.

O Ministerio de Agricultura,

Alimentación e Medio Am�

biente, a través da Confedera�

ción Hidrográfica do Miño�Sil,

inviste máis de 340.000 euros en

actuacións de limpeza e restau�

ración do Dominio Público Hi�

dráulico (DPH) nos Concellos

Castro de Rei, Lugo, O Corgo e

Outeiro de Rei.

Realizáronse traba�

llos de eliminación

de tapóns de restos

vexetais, restaura�

ción de marxes

erosionadas e de�

fensa das mesmas,

rozas, retirada de

acarreos, sedimen�

tos e residuos, todo

iso co obxectivo de

mellorar a capacidade de desau�

gadoiro das canles, para as choi�

vas do próximo inverno, co

obxectivo de minimizar os ris�

cos de inundación en momentos

de intenso caudal.

Os traballos foron executados

durante tres meses nos ríos Azú�

mara, Chamoso, Fervedoria,

Ladra, Lea, Mera, Miño, Neira,

Intre, Robra, Tordea e afluentes.

Concretamente, nos concellos

chairegos de Castro de Rei e

Outeiro de Rei limpáronse algo

máis de 10 quilómetros de can�

les cun orzamento superior aos

106.000 euros.

No termo mu�

nicipal de Cas�

tro de Rei as

tarefas realizá�

ronse ao longo

de 3,7 quilóme�

tros dos ríos

A z ú m a r a

(Santa Locaia,

Monelos e Cea)

e Lea (Castro

Ribeiras de Lea)ˇ mentres que

en Outeiro de Rei actuábase ao

longo de 6,5 quilómetros do

Miño (As Insuas, Cela e Taboi),

Robra (Ponte do Castro ata a

desembocadura no Miño) e

Ladra (Martul).

A Xunta achega máis de11.500 euros para a mellorae equipamento de locais culturaisen catro concellos chairegos

A Consellería de Cultura, Edu�

cación e Ordenación Universita�

ria acaba de publicar a

resolución da convocatoria de

plans de formación permanente

do profesorado (PFPP) que se

van implantar en centros educa�

tivos públicos durante o curso

2016/2017, segundo o cal desen�

volverán iniciativas propias

neste sentido tres centros da co�

marca �o CEIP de Bretoña (A

Pastoriza), CEIP O Salvador (A

Pastoriza) e CEIP Plurilingüe de

Lagostelle (Guitiriz)� aos que se

engaden outros 24 que se incor�

poran este ano á iniciativa que

xa desenvolven outros 21 da

provincia lucense.

A Consellería prestará o seu

apoio económico e humano a

estes plans de formación a través

do Centro Autonómico de For�

mación e Innovación (CAFI) e

dos centros de formación e re�

cursos (CFR). O obxectivo des�

tes tipo de formación é que cada

centro desenvolva actividades

centradas nas súas necesidades,

ao tempo que se propicia unha

organización escolar que favo�

reza a transformación dos cen�

tros en organizacións capaces de

aprender e xerar coñecementos.

Os plans centraranse en actuali�

zar e perfeccionar as competen�

cias profesionais dos docentes

co fin de mellorar a calidade da

educación e os resultados esco�

lares do alumnado.

Na convocatoria actual a liña de

traballo prioritaria dos plans de

formación é a programación,

avaliación e metodoloxías que

favorecen a adquisición das

competencias clave segundo os

novos currículos. Ademais, os

plans de formación poderán tra�

tar unha das seguintes liñas:

‘Planificación estratéxica das

linguas no centro’ˇ ‘Integración

didáctica das TIC. Traballo co�

laborativo en rede a través de es�

pazos virtuais. Educación

dixital’ˇ ‘Atención á diversidade

e cambios metodolóxicos aso�

ciados’ˇ ‘Convivencia escolar e

clima da aula. Relacións coas fa�

milias’ˇ ‘Actualización cientí�

fica e didáctica do profesorado’ˇ

‘Mellora da xestión dos centros

(con especial atención á xestión

directiva) e dos procesos de ca�

lidade’ˇ ‘Programas europeos e

internacionais: accións e plans

de promoción e desenvolve�

mento’ˇ e ‘Biblioteca escolar, al�

fabetizacións múltiples e

aprendizaxe por proxectos’.

Tres centros educativos da Terra Chádesenvolverán plans propios de formaciónpermanente do profesorado

A Xunta de Galicia e a Deputa�

ción de Lugo constituíron a finais

de setembro a Mesa Provincial

dos Camiños de Santiago co ob�

xectivo de poñer en valor as rutas

xacobeas que transcorren pola

provincia de maneira coordinada

entre as administracións locais,

provincial e autonómica así como

os outros axentes implicados.

A iniciativa foi impulsada por Tu�

rismo de Galicia, ao abeiro do

Plan Director e Estratéxico do Ca�

miño de Santiago trala constitu�

ción e efectividade das mesas

provinciais de Pontevedra e Ou�

rense, e acollida pola Deputación

de Lugo.

Mesas sectoriais

Unha vez configurada a Mesa

Provincial, constituíanse as mesas

sectoriais dos Camiños de San�

tiago. Deste xeito, desenvolvé�

ronse tres mesas de traballo: unha

institucional, unha formada polas

Asociacións xacobeas e, por úl�

timo, unha mesa técnica.

A mesa institucional contaba coa

participación de alcaldes e repre�

sentantes dos Concellos que se

atopan ao pé das rutas xacobeas

na provincia divididos en catro

grupos en torno aos catro Cami�

ños. Os alcaldes chairegos partici�

pantes na mesa son o de Abadín,

José Mª López Rancañoˇ o de Vi�

lalba, Gerardo Criado Guizánˇ a

alcaldesa de Guitiriz, Regina

Polín Rodríguezˇ e o alcalde de

Begonte, José Ulla Rocha.

Pola súa banda, á mesa de asocia�

cións foron convidadas: Asocia�

ción Galega de Amigos do

Camiño de Santiago, Asociación

de Amigos do Camiño de San�

tiago na Provincia de Lugo, Ami�

gos do Camiño na Comarca de

Sarria, Abrindo Camiño� Camiño

Norte, Asociación de Amigos do

Camiño Primitivo, Asociación

Camiños de Santiago pola Ribeira

Sacra, Asociación Lugo Patrimo�

nio, Asociación Ancares Patrimo�

nio, Asociación Mariña

Patrimonio, Asociación Lugo

Monumental, Amigos do Patri�

monio de Castroverde, Asocia�

ción Galega de Albergues,

Asociación Provincial de Hosta�

lería e o Cluster de Turismo de

Galicia.

E á mesa técnica foron convoca�

dos técnicos de diferentes especia�

lidades (historia, xeografía,

patrimonio histórico, investigado�

res, docentes...) co fin de obter un

informe detallando as necesidades

que existen nos Camiños de San�

tiago. A través dos técnicos, pode�

rase obter unha radiografía real

dos problemas existentes para

buscar as solucións máis axeita�

das.

A Xunta e a Deputación constitúen a MesaProvincial dos Camiños de Santiago

A CHMS inviste máis de106.000 euros na limpeza erestauración de canles nosmunicipios de Castro de Reie Outeiro de Rei

terra chá

Os traballos de

limpeza foron

executados ao

longo de tres

meses nos ríos

Azúmara, Lea,

Ladra, Robra e

Miño.

O Tren Termal e do Camiño do

Norte, unha das novas incorpora�

cións deste ano ao programa dos

trens turísticos ‘Galicia a todo

tren’, fixo o seu primeiro perco�

rrido entre as cidades da Coruña e

Lugo, con parada en Guitiriz, para

que os viaxeiros poideran gozar

dunha sesión termal no Balneario

de Guitiriz así como un percorrido

a pé por un tramo do Camiño do

Norte que incluía a visita á capela

de Santo Alberte.

Logo, os pasaxeiros trasladáronse

á cidade de Lugo, onde poden

achegarse ata a Muralla e ao casco

histórico da cidade, con visitas ao

Centro de Interpretación da Mura�

lla e á Casa dos Mosaicos, antiga

Domus romana.

Tren Termal do Camiño Norte

Tamén foron constituídas as mesas sectoriais: institucional, técnica e de asociacións

A viaxe entre A Coruña e Lugo incluía unha parada no Balneario de Guitiriz.

#SanMarcos15actualidade outubro 16

O Presidente da Deputación,

Darío Campos Conde, asinaba

cos Alcaldes dos 66 Concellos da

provincia de menos de 20.000

habitantes os seus respectivos

convenios (un total de 132) do

DEPUEMPREGO e do Servizo a

Domicilio. Isto supón que o orga�

nismo provincial financia con 3

millóns de euros a contratación

de 263 novos postos de traballo

(os perfís que solicitaron cada

municipio) e con 1,5 millóns de

euros os custos e melloras (as que

cómpren os usuarios de cada

Concello) das Axudas no Fogar

de máis de 1.800 lucenses.

Co DEPUEMPREGO, a Deputa�

ción concede aos Concellos sub�

vencións de entre 27.000 e

67.000 euros para financiar os

custos laborais de novos traballa�

dores cos que reforzar as presta�

cións públicas municipais aos

veciños. A distribución destes

fondos fíxose en base aos seguin�

tes criterios obxectivos: taxa de

paro, superficie, entidades de po�

boación e núcleos poboacionais.

Os municipios trasladaron á De�

putación as súas respectivas ne�

cesidades laborais, que foron

recollidas en cadanseu convenio,

aprobados todos polo Executivo

Provincial nunha Xunta de Go�

berno.

Os postos de traballo solicitados

e aprobados para os concellos

chairegos ascenden a 47 entre os

263 perfís laborais solicitados en

toda a provincia.

O Concello de Abadín pedía 3

peóns sobre os que a Deputación

asume os custos laborais e de se�

guridade social con 51.470,60

euros do DEPUEMPREGO. Ata

49.064,17 euros achega o ente

provincial ao Concello da Pasto�

riza para a contratación de 3

peónsˇ 39.438,50 euros ao Con�

cello de Begonte para a contrata�

ción doutros 6 peóns, 58.689,84

euros ao de Castro de Rei para 4

e 53.877,01 euros para o de Cos�

peito para dar

emprego a ou�

tros 3.

Pola súa banda,

o Concello de

Guitiriz contra�

tará a 2 peóns, 1

conserxe condu�

tor, 1 arquivador

e 1 dinamizador

socio�cultural

cunha axuda da

Deputación que

ascende aos

68.315,51 euros.

En Muras, o Concello poderá

contratar a 1 orientador, 1 enxe�

ñeiro agrónomo, 1 administra�

tivo, 1 capataz e 1 operario de

servizos múltiples cunha achega

de 49.064,17 euros e o de Outeiro

de Rei a 1 administrativo e 6 ope�

rarios para os que a institución

provincial facilita unha axuda de

49.064,17 euros.

O Concello de Rábade beneficia�

rase de 27.406,42 euros cos que

financiar a contratación de 1

peón especialista e 1 administra�

dor de primeiraˇ mentres que o de

Vilalba recibirá 92.379,68 euros

para contratar a 3 peóns obras pú�

blicas, 1 conserxe, 1 técnico in�

formático administrativo e 1

técnico en administración e o de

Xermade 51.470,59 euros Son os

Concellos os encargados dos pro�

cesos de selección. Teñen a

obriga de comunicar á Deputa�

ción con 10 días de antelación o

inicio deste proceso para darlle

publicidade en www.deputacion�

lugo.gal co fin de alertar aos po�

sibles interesados.

O organismo provincial esta�

blece, ademais, a obriga de facer

primar na contratación a colecti�

vos en risco de exclusión social,

como maiores de 45 anos, para�

dos de longa duración, persoas

con capacidades diferentes ou ví�

timas de violencia de xénero,

entre outros.para dar emprego a

3 peóns.

Axudas no Fogar gratis e adap�tadas ás necesidades de cadaConcelloO Executivo da Deputación

tamén aprobaba os respectivos

convenios cos 66 Concellos de

menos de 20.000 habitantes a tra�

vés dos cales o organismo pro�

vincial financia con 1,5 millóns

de euros todos os custos pola

prestación do Servizo a Domici�

lio a máis de 1.800 usuarios nes�

tes municipios (financia os custos

que necesitan, segundo cada

Concello, os usuarios).

Entre as melloras introducidas

nesta prestación social polo orga�

nismo provincial atópase a súa

gratuidade para os Concellos �xa

que a Deputación asume o 30%

do custo desta prestación que, ata

o de agora, tiñan que asumir os

municipios�ˇ os Concellos contan

tamén por primeira vez cun anti�

cipo do 90% do financiamentoˇ e

a Deputación non só financiará

aos Concellos os gastos de per�

soal do servizo a domicilio como

ata o de agora, senón tamén os do

seu funcionamento. Hai que ter

en conta que hai Concellos que

non necesiten máis persoal para

esta prestación, pero si medios

económicos para ofrecer un bo

servizo. Por este motivo, a Depu�

tación financia agora gastos pola

compra de material sanitario ou

polo desprazamento dos usua�

rios, acompañados do persoal do

servizo do fogar, as citas médi�

cas, entre outras cuestións, que

redunden na mellora da atención

dos maiores.

O reparto dos 1,5 millóns de

euros das Axudas no Fogar tense

realizado seguindo criterios ob�

xectivos coma o índice de enve�

llecemento, superficie, densidade

de poboación e unidades de po�

boación. O Concellos chairego

de Abadín recibirá 25.107,21

eurosˇ A Pastoriza, 23.062,85

eurosˇ Begonte, 22.040,64 eurosˇ

Castro de Rei, 24.085,05 eurosˇ

Cospeito, 23.744,32 eurosˇ Gui�

tiriz, 24.766,53 eurosˇ Muras,

24.766,53 eurosˇ Outeiro de Rei,

21.359,16 eurosˇ Rábade,

18.292,53 eurosˇ Vilalba,

27.833,17 eurosˇ e Xermade,

23.403,58 euros.

A Deputación im�

pulsa o Lugo Ter�

mal, a

programación que

potencia o benes�

tar social e o tu�

rismo termal na

provincia, ofre�

cendo a lucenses

maiores de 55

anos un total de

600 prazas sub�

vencionadas en

catro balnearios

lucenses: Hotel

Balneario Augas

Santas, en Pantónˇ

Hotel Balneario Río Pambre, en

Palas de Reiˇ Hotel Balneario Gui�

tiriz e Hotel Balneario de Lugo

Termas Romanas.

O presidente, Darío Campos

Conde, asinaba os respectivos con�

venios cos responsa�

bles dos balnearios

que se suman a este

programa.

Solicitude e distri�bución das prazas

O modelo de solici�

tude que os interesa�

dos terán que

presentar no Rexistro

Provincial estará dis�

poñible a través do

enderezo web

www.deputacion�

lugo.gal. As prazas, a

disposición dos usua�

rios ata finais de decembro ata 30

no Hotel Balneario de Lugo Ter�

mas Romanas, 100 no Hotel Bal�

neario Río Pambre, 235 no Hotel

Balneario Augas Santas e outras

tantas no Hotel Balneario Guitiriz,

concederanse por rigorosa orde de

solicitude.

Paquetes subvencionados Os paquetes no que se ofrecen des�

contos de ata 60 euros a través da

subvención da Deputación de

Lugo son seis días con cinco noites

de estancia, no que o día de entrada

é o domingo e o de saída o venres,

en pensións completas que inclúen

8 técnicas de saúde, un recoñece�

mento médico á chegada, un pro�

grama de animación sociocultural

de luns a xoves, asistencia especia�

lizada e programas específicos para

persoas con problemas de mobili�

dade ou incapacidade. Todo isto

por un prezo máximo de 190 euros.

Tamén se inclúen 20 técnicas tera�

péuticas durante 10 días, sen nece�

sidade de estancia cun prezo

especial con desconto ou a posibi�

lidade de prolongar a estadía no

balneario tras rematar o paquete

subvencionado pola Deputación,

tamén cun prezo especial con des�

conto.

5.000 maioresEn anteriores convocatorias, foron

5.000 os lucenses maiores de 55

anos os que se beneficiaron dos

descontos da Deputación de Lugo

para acceder e gozar de tratamen�

tos terapéuticos nos balnearios da

provincia.

A Deputación aproba 263 empregos e Axudas no Fogar para máis de 1.800lucenses de 66 Concellos

A Deputación ofrece 600 prazas subvencionadas a maiores para tratamentostermais nos catro balnearios da provincia

O presidente da Deputación recibía aos alcaldes dos 66 Concellos para asinar os convenios.

A sinatura dos convenios tiña lugar no Hotel Balneario de LugoTermas Romanas coa presenza do vicepresidente, Álvaro Santosˇa alcaldesa de Lugo, Lara Méndez e representantes dos balnearios.

A Deputación poñía de novo enmarcha o 13 de outubro Mové�monos, o programa deportivo,saudábel e social do organismoprovincial no rural. Movémonosestá encamiñado a vencer os obs�táculos que dificultan a prácticadeportiva, promovendo a activi�dade física moderada en colecti�vos de distinta índole afincadosen concellos lucenses cuxo accesoá práctica deportiva e aos seus be�neficios se atopa limitado.Ducias de persoas da comarcachairega participan nestas activi�dades a través das asociacións deXubilados de Rábade, a UDPCospeito, a AC Aquilino IglesiaAlvariño de Muimenta, a asocia�ción de veciños de Cazás (Xer�made), a Asociación de MulleresRurais Saudade de Momán, a aso�ciación de veciños de Roupar(Xermade)e polas parroquias deBretoña, Crecente, Lagoa e Fon�miñá.

Actividades

A metodoloxía de traballo baseaseno enfoque educativo do Constru�tivismo, o cal concibe a aprendi�zaxe como resultado dun proceso

de construción persoal�colectivados novos coñecementos, a partirdos xa existentes e en coopera�ción cos compañeiros/as e os/asfacilitadores/as. As actividadesque se ofrecerán son as seguintes:� Multideporte: Actividade de ca�rácter deportivo multidisciplinar.Esta actividade dá a posibilidade

de iniciarse en varios deportes coafinalidade de que se poida esco�ller o que máis adecúe ás posibi�lidades e/ou intereses das persoasparticipantes.� Ximnasia de mantemento: Acti�vidade dirixida que se basea nun

conxunto de actividades encami�ñadas á conservación e mellora dacondición física, alcanzando unestado físico óptimo mediante odesenvolvemento de exerciciosfísicos de mantemento, tonifica�ción e coordinación de formaxeral.� Acondicionamento físico e aeró�

bico: O aeróbic é un tipo de exer�cicio capaz de estimular aactividade cardiovascular e respi�ratoria durante un tempo o sufi�cientemente longo, como paraproducir nonoso corpo determina�dos beneficios como mellorar a

saúde, previrenfermidades, mello�rar a forma física, incrementar oritmo metabólico, eliminar graxasde reserva e reducir a tensión.� Pilates: Traballa a musculaturaprofunda e superficial unindo as�pectos do concepto de actividadefísica occidental e oriental a tra�vés de exercicios dinámicos, con�

trol do movemento, fluidez erespiración.� Actividades para persoas con ca�pacidades diferentes: Actividadefísica baseada na adaptación datarefa ás capacidades de cada in�dividuo. Dentro deste tipo de ac�

tividade englóbanse todas aquelasmodalidades deportivas que seadecúan a persoas con diferentescapacidades, ben porque se reali�zaron unha serie de adaptaciónse/ou modificacións para facilitara práctica a ese colectivo, ou por�que a propia estrutura do deportepermite a súa práctica sen adapta�

cións relevantes.� Ximnasia Rítmica: A ximnasiarítmica é unha disciplina quecombina elementos de ballet,ximnasia, danza e o uso de diver�sos aparellos como a corda, o aro,a pelota, as mazas e a cinta.

16 actualidadeoutubro 15

En marcha o programa deportivo, saudábel e social da Deputación no rural

O Campus de EmprendementoSostible é o plan de fomento doemprego a través do que o orga�nismo provincial ofrece aemprendedores formación,asesoramento individuali�zado e coñecemento sobreiniciativas empresarias con�solidadas con visitas ás mes�mas co obxectivo de abrirnovos negocios ou reconver�ter os existentes, facéndoosmáis competitivos e, polotanto, incrementando os seusbeneficios.A programación desta cuartaedición chega aos tres cen�tros públicos da provinciaque ofrecen ensinanzas su�periores sobre produciónagropecuaria, xestión fores�tal e do medio natural. Trátanse doIES San Rosendo, en Mondo�ñedoˇ do IES A Terra Chá JoséTrapero Pardo, en Castro de Reiˇe do Centro Alta Montaña, en Be�cerreá.Ademais de asesorar sobre o em�prendemento a través dos cursosdo Campus, “Motivación e Xera�ción de Ideas”ˇ a formación teó�rica e práctica inclúe visitas aestablecementos postos en marchapor emprendedores no rural, apro�veitando os recursos naturais daprovincia coma por exemplo:Aldea Artesán da Fraga, unha casade turismo rural que naceu en

Xermadeˇ Obradoiro de IdoiaCuesta, recoñecida artesán de ces�tería e textil, que xa traballa a

nivel internacionalˇ ou ObradoiroXaneco, dedicado á construciónde instrumentos a músicos profe�sionais”.

Maduración da Idea Empresa�

rial, aberto ao público

O cuarto curso estará aberto aopúblico en xeral, con prazas para20 persoas, e terá lugar no Centrode Interpretación de Terras doMiño, durante a semana do 21 denovembro. “Chamamos a estecurso do Campus Maduración daIdea Empresarial, pois está diri�xido a persoas que xa teñen máisavanzada a súa idea de negocio”.

“Ofreceremos asesoramento sobrea viabilidade comercial, técnica,legal, medioambiental ou econó�

mica�financeira dos proxectos.Tamén se visitarán empresas con�solidadas como Milhulloa,Granxa Maruxa, Parada das Bes�tas ou Arqueixal. Rematadas asclases teóricas e prácticas, haberátitorías individuais para un aseso�ramento máis personalizado coobxectivo de culminar as ideasempresariais”,segundo indicaba opresidente provincial durante asúa presentación.O prazo de solicitude para o Cam�pus de Maduración da Idea Em�presarial está aberto. Máisinformación en www.deputacion�lugo.gal.

O Executivo da Deputación apro�baba en Xunta de Goberno novasaxudas por valor de 240.000euros para os 66 Concellos daprovincia de menos de 20.000 ha�bitantes. Así o comunicou o Vice�presidente, Álvaro Santos Ramos,que subliñou que estas axudasestán dirixidas a sufragar gastoscorrentes pola organización de ac�tividades culturais e deportivas,así como para a adquisición deequipamentos e melloras nas ins�talacións culturais municipais.Son 80.000 euros para cada unhadas 3 liñas de actuación, su�mando, polo tanto, 240.000 euros.Santos Ramos subliñou que istosupón que cada Concello reciba,no conxunto das tres liñas de ac�tuación, un mínimo de 3.000euros e ata un máximo de 5.000euros. Concretamente, estas axu�das son:� Entre 1.000 euros e 1.600 parasufragar os gastos correntes polacelebración de actividades cultu�rais nos Concellos durante o2016. Por exemplo programa�cións de teatro ou cine, entre ou�tras.� Entre 1.000 euros e 1.600 parasufragar a compra de equipa�mento cultural, como pode ser unproxector, un telón, sistemas deaudio, iluminación...ˇ ou para pe�

quenas obras en bibliotecas, casasde culturas, museos, centro so�ciais, entres outras instalaciónsmunicipais de carácter cultural.� Entre 1.000 euros e 1.800 parafinanciar os gastos correntes polacelebración de actividades depor�tivas nos Concellos, como cam�pionatos, competicións ou mesmoo funcionamento das escolas de�portivas.Tal e como se pode observar nastáboas que se axuntan, a distribu�ción destes fondos fíxose en basea criterios totalmente obxectivos:habitantes, superficie, entidadesde poboación, esforzo fiscal,equipamentos culturais, instala�cións deportivas e clubs deporti�vos.O vicepresidente explicou queagora os municipios deberán su�marse a estas programacións eachegar as súas propostas paraaprobar, posteriormente, un con�venio con cada un dos 66 Conce�llos, co que responder as súasnecesidades.Tal e como sucede con todas asprogramación postas en marchapolo Executivo da Deputación,ofrécese aos Concellos un anti�cipo do 90% da axuda que lle co�rresponde, poñendo a súadisposición outros 216.000 eurosde xeito directo.

O Goberno provincial aprobaaxudas de 240.000 eurospara sufragar gastos culturaise deportivos nos Concellos

A Deputación ofrece a 80 emprendedoresasesoramento gratuíto para xerar oureconverter empresas

#SanMarcos

O Presidente da Deputación e a deputada de Medio Ambiente participaron

na presentación do IV Campus de Emprendemento Sostible.

O presidente da Deputación e o deputado de Deportes participaban no inicio das actividades en Lugo.

17actualidade outubro 16

galiza

A despensa galega esperta oapetito dos 'holdings' chineses

O paro xuvenil na Galiza continúa a duplicara media europea malia os anuncios de'recuperación'

A primeira iniciativa do BNG, un planpara favorecer o retorno da mocidadeemigrada

Desde 2009 marcharon de Galiza

207.000 persoas, das cales

80.000 son menores de 35 anos.Unha fuga con importan�tes consecuencias demo�gráficas, económicas esociais, e que desde oBNG consideran que fainecesario ofrecer propos�tas para poñer fin á san�gría emigratoria e paraintentar revertela. Nestesentido, o grupo parla�mentar nacionalista pre�sentou nesta cuarta feira oque denominan 'Plan Re�torna', e que co procuransentar as bases para fo�mentar a volta das per�soas emigradas. “Unconxunto de medidas transversaise acompañado doutras iniciativascomo a creación dunha banca pú�blica galega que apoie os sectoreseconómicos e produtivos do nosopaís”, di Olalla Rodil.Entre as medidas estaría destinaraxudas para as empresas galegasque contraten persoas emigradas

así como bolsas de axuda para es�tudos focalizados na investiga�ción e tecnoloxía, principais

ámbitos da chamada “fuga de ce�rebros”. Tamén apuntou Rodilcomo medida de impulso ao re�torno da mocidade emigrada o“apoio ao emprendemento, bol�sas para a ampliación de estudose un fondo de vivenda en alugueren vivendas sociais”.Para a viceportavoz, este plan

debería estar entre as primeirasmedidas a aprobar polo Gobernogalego. Rodil, acompañada de

todo o grupo parlamentar, lem�brou que está a desaparecer a“xeración de mileuristas” e oGoberno da Xunta debe crear ascondicións para que a situaciónde precariedade e emigración sereverta e retorne ao país a pobo�ación emigrada menor de 35anos.

O Tribunal Supremo tomba o'bono social' e obriga a indemni�zar as eléctricas por ter que pagarestes dous anos esa tarifasubvencionada para con�sumidores con baixos in�gresos. Unha sentenza quevén dar a razón aos recur�sos interpostos por dúascompañías, EON e En�desa. A resolución reco�ñece o dereito de ambas asdúas a cobrar unha indem�nización polas cantidadesque tivo que asumir poresa tarifa. Ábrese a portaasí a que outras empresasdean o mesmo paso e con�seguir ser indemnizadas polo Es�tado.A cantidade que desde 2014 pa�garon as eléctricas polo 'bono so�cial' supera os 500 millóns deeuros. Este bono supuña un des�conto do 25% para aqueles foga�res con baixos ingresos e era unha

medida que se anunciou paracombater a 'probreza enerxética',que afecta a millóns de persoas no

Estado. Os beneficiarios desta ta�rifa son 2,4 millóns.As tres grandes eléctricas (Iber�drola, Endesa e Gas Natural�Fe�nosa) rexistraron un beneficioconxunto nos seis primeirosmeses de 2016 de perto de 2.900millóns de euros.

O Supremo obriga aindemnizar as eléctricaspolo 'bono social'

Unha delegación de empresas deChina reuniuse esta segundafeira co presidente da Xunta e oconselleiro de Industria, aos quetrasmitiron o seu interese polosector agroalimentario de Galiza,nomeadamente conservas, indus�tria cárnica, viños e lácteos. Nonoso país China xa adquiriu unha

conserveira, Albo, por 69 mi�llóns nunha operación consu�mada a comezos de 2016. Asempresas chinesas queren produ�tos de 'alta calidade' para intro�ducilos no emerxente mercandodo extremo oriente así comonoutras latitudes.O agroalimentar é para Pequínestratéxico. Dos 55.000 millónsde euros que Pequín move paramercar empresas fóra das súasfronteiras, unha parte importantevai para facer esas adquisiciónsnese sector. Quer deixar de ser

un país importador para pasar serunha potencia exportadora.Ao longo destes anos estiveronfacendo compras estratéxicas.Mercaron Syngenta, multinacio�nal suíza de sementes, por40.000 millóns de euros. Fíxé�ronse coa estadounidense Smith�fields Foods, a maior produtora

de carne de porco domundo, após desem�bolsar máis de 7.200millóns de euros.Consciente das súaslimitacións (apenas o10% da súa superfi�cie é apta para o cul�tivo), Pequín alugoupor 50 anos 1.200quilómetros cadra�dos de zonas de cul�tivo en Siberia. Atodos estes datos haique engadir o impor�

tante aumento chinés nestes anosen produción de cereais, aceitede oliva, lácteos...

Galiza

Após lustros en que a súa pre�senza no noso país era máis quediscreta, colleu pulo nos últimosanos: 300 millóns de euros in�vestidos nestes catro exercicios,unha cifra que, en breve, poidaque se amplíe a 500 millóns dese consumaren as últimas opera�cións de adquisicións que nego�cian firmas de Pequín.

A EPA do se�gundo trimestrede 2016 rexis�traba que o paroxuvenil en Galizase mantén en ni�veis extrema�mente altos, cun43,7% de desem�prego entre as eos galegos meno�res de 25 anos. Seben xa non esta�mos perante asalarmantes cifrasque se rexistaronen 2013, cando o paro nesetramo de idade acadara o51,6%, non hai motivos para acelebración: desde aquela atéhoxe foron miles os mozos quetiveron que coller a vía daemigración e non figuran xanas listaxes de desemprego nonoso país.Aínda así estamos peranteperto dun 44 por cento deparo, porcentaxe moi superiorá que se rexistaba mesmo nosprimeiros anos da gran rece�

sión. En 2010 esa taxa de paroentre os menos de 25 anos es�taba no 34,7%, nove pontosmenos que na ac�tualidadeˇ e no2011 situábase no2011.Mais cando se com�proba a fenda exis�tente é se acomparamos conEuropa. O noso43,7% de desemprego xuvenildoe nos ollos de o comparar�

mos co 20,4%que é a mediana Unión Eu�ropea. Dupli�camos esevalor.

Empobrece�

mento

O soldo mediodunha persoamoza en Ga�liza é un 9,4%inferior ámedia da xu�ventude espa�

ñola. E un 17,9% inferiores ámedia anual das outras franxasde traballadores de Galiza.

Aliás, osmozos gale�gos sofrentaxas de tem�p o r a l i d a d ealarmantes, do46,84 porcento, fronteao 25,8 por

cento que se rexista no con�xunto de idades.

As compañías teñen dereito a unha indemnización

do Estado por esta tarifa subvencionada.

A viceportavoz nacionalista, Olalla Rodil, lembrou que desde 2009 marcharon

80.000 menores de 35 anos e que a situación demográfica galega obriga a

adoptar medidas.

Un 44% dos menores de 25 anos están no desemprego no noso país,

percentaxe que na UE cae ao 20 por cento.

G.P. do BNG, no momento do rexistro do Plan Retorna.

“O soldo medio

dunha persoa

moza en Galiza é

un 9,4% inferior á

media da xuventude

española”

18 actualidadeoutubro 16

Coincidindo co acto de entrega das'Mans de Irimia' a Ricardo Polín eXosé María Chao de Xermolos e aIrmandade Manuel María no Pe�dregal de Irimia, comezaba a cam�paña da asociaciónecoloxista ADEGA eoutras organizacións“en defensa do nosopatrimonio”. Trátase dunha cam�paña coa que sensibi�lizar sobre a ameazados eucaliptos no Pe�dregal de Irimia,lugar de nacementodo Miño e de puntode interese paisaxís�tico e xeo�morfoló�xico.A campaña de reco�llida de sinaturasacompáñase dun ma�nifesto co que as per�soas asinantesreclaman á Consella�ría de Medio Am�biente e Ordenacióndo Territorio da Xunta de Galiza "oinicio do procedemento para a de�claración do Pedregal de Irimiacomo Monumento Natural, con�sonte ao disposto nos artigos 13 e24 da Lei 9/2001, do 21 de agosto,de Conservación da Natureza".De feito, a Lei 9/2001, do 21 deagosto, de Conservación da Natu�reza, establece a figura de Monu�mento Natural para “aquelesespazos ou elementos da naturezaconstituídos basicamente por for�macións de notoria singularidade,rareza ou beleza que merecen serobxecto dunha protección especial.Considéranse tamén monumentosnaturais as formacións xeolóxicase os demais elementos da xea, asícomo os xacementos paleontoló�xicos, que reúnan un interese espe�

cial pola singularidade ou impor�tancia dos seus valores científicos,culturais ou paisaxísticos”.

Non é a primeira vez que

ADEGA chama a atención sobre

a conservación do lugar debido

ás que considera “masivas”

plantacións de eucaliptos. Cómo

definiría vostede a problemá�

tica?

En efecto, a masiva eucaliptiza�ción do noso territorio está a poñeren perigo o noso patrimonio natu�ral e cultural e os nosos recursos,quer de auga quer de chan ou pai�saxísticos, máis aló dos económi�cos. Cando as ofertas de madeirasuperen as buscas da fábrica osprezos descenderán irremisible�mente, como aconteceu coa burbu�lla inmobiliaria. Por iso dicimosque esta invasión masiva de euca�liptais na Galiza representa un sui�cidio colectivo.

Cales son os aspectos de interese

natural que cren que merecen

ser conservados?

No Pedregal de Irimia deberasemanter a distancia de salvagardaou de Policia (100 mts) desde ondeestá o regato que discorre porbaixo das pedras, como mínimo,desde xa. É obriga da Confedera�ción Hidrográfica marcar esta dis�tancia e está a facer deixadez defuncións.E se o lugar fora declarado Monu�mento Natural tería que ser esta�blecido un perímetro e unscoidados que figuraran no Planode xestión deste. Sempre respe�tando o conxunto da paisaxe enque está ubicado.

Nese sentido, que alegatos

achega a favor da protección

deste espazo?

Este é un espazo de interesse xeo�morfolóxico, natural e cultural.Xeomorfolóxico porque repre�senta um dos exemplos de mode�lado periglacial máis peculiares daGaliza. É natural como cabeceira do nace�mento do Río Miño, o noso máisemblemático río. Os eucaliptos ab�sorben moita auga para creceren eiso pode afectar ao caudal do nosoMiño desde o seu nacemento.Tamén arden con moita facilidade,polo que vai aumentar o perigo deincendios. Utilízanse maquinariaspesadas no seu manexo co queagreden gravemente as terras e aoconxunto do Monumento, comoxa vimos e denunciamos en repe�tidas ocasións.E tamén é un monumento cultural,pois a el están ligadas moitas len�das e tradicións que se perden nanoite dos tempos. E aínda suxirenun misterio polo espectacular destaformación.

Que aspectos positivos ou bene�

fícios cre que aportará á comu�

nidade a súa protección a través

da declaración de “Monumento

Natural”?

Debemos preservar a nosa cultura,a nosa historia e as nosas tradi�cións. Iso dinos quen somos e pó�denos dicir cara a onde queremosir. A nosa identidade como poboten tamén moito que ver con ser�mos capaces de gardar os legadosquer naturais quer culturais.

Con que propostas concretas

contan para a posta en valor do

Pedregal de Irimia?

Creo que os monumentos naturaisdeberan ser respetados o máis na�turais posibles. Como o é Campo�dola �o pregamento deitado do

Courel� ou os penedos de Traba ePasarela.

CAMPAÑAAta o momento como se desen�

volve a campaña? Con que

apoios conta?

Varias asociacións xa se uniran aesta: Madia Leva de Lugo, Xer�molos de Guitiriz, AsociaciónAvelino Díaz de Meira, Camiño deSantiago, Amigos do Patrimoniode Castroverde, Mariña Patrimo�nio, Lugo Patrimonio, Irimia(Crentes Galegos), a Asociación deAmigos de Manuel María e conti�nuarán moitas máis.

Cales serán os seguintes pasos a

seguir nesa liña?

Continuar coa campaña e facercumprir as leis ambientais.

“Debemos preservar a nosa cultura, a nosa historia e as nosas tradicións.Iso dinos quen somos e pódenos dicir cara a onde queremos ir”

“En defensa do noso patrimonio”.

Adela Clorinda Figueroa Panisse, membro da Directiva de ADEGA-Lugo e unha das promotoras da campaña“Declaración do Pedregal de Irimia como Monumento Natural”

A Asociación Xermolos e a Irman�dade Manuel María poñían en mar�cha no vixésimo sexto cabodano dopasamento do poeta Xosé MaríaDíaz Castro a campaña “Salvemoso rural, pon unha pedra na casa deDíaz Castro” para cubrir a súa casanatal arestora nun estado ruinoso.

Cal é a reivindicación principal?

Recuperar a casa onde naceu opoeta Díaz Castro converténdoanun manancial de actividades capa�ces de descubrir os recursos donoso mundo rural e darlle máisvida. Fomos gardando os mobles que re�cuperamos da súa casa e tamén osque el usaba cando retornou a Gui�tiriz na Biblioteca de Xermolosonde lía e escribía, algunha roupa eferramentas. Na Casa das Palabras

conservamos lembranzas súas, ma�nuscritos, etc. Pero a súa casa nonten que ser só un museo, queremosque sexa unha luz para o futuro dorural: espazo de debate sobre coo�perativismo, montes comunais,ecoloxía..., tamén de xogos popu�lares, cultura oral, mostras das artes,etc.

Que actuacións recolle a pro�

posta de Xermolos?

Urxe dotar a casa dunha cuberta,sempre respectando a construcióntradicional da comarca, e despois irhabilitando as distintas salas conmobles e obxectos da vida do poetae tamén obras de canteiría, pintura,fotografía, de artistas actuais dedi�cados á súa memoria que agoraestán na Casa das Palabras de Gui�tiriz. Queremos que sexan espazos

abertos para xuntanzas, proxecións,encontros... Imos contemplar queesta casa foi tamén escola da parro�quia e vivenda do mestre, que tiñanun tear...

Como se está a desenvolver a

campaña?

Con moito entusiasmo pola bandada xente, do pobo, das asociaciónsculturais... Queremos que sexa unfogar do común, Xermolos non aconcibe coma unha propiedade súa,senón de todos. Están a facer o pro�xecto, presupostos, etc.

Que outros apoios ten logrado

ata agora?

Estamos principiandoˇ pero, porexemplo, algún mozo da contornaxa abriu unha web para difundireste proxecto, algúns escritores fi�

xéronse eco nos medios, etc. A pri�meira achega foi da federación deasociacións da Terra Chá ata houbouns nenos que deixaron un sobrecunha aportación: “para a casa deDíaz Castro”. Tamén recibimos su�xerencias, ideas..., de creadores.

Cales serán os seguintes pasos?

Varios colectivos de Galiza e taménda emigración convidáronnos a irexplicar o proxecto aos seus cen�tros, o que imos aproveitar para dara coñecer mellor a vida e obra deDíaz Castro e tamén para denunciaro abandono que vive o ruralˇmesmo con estas construcións sen�lleiras que poden ser espazos paramellorar a calidade de vida quetamén necesita desta formación eda valoración do que é noso das ra�íces coma cidadáns e coma colec�

tivo. Tamén imos expor este pro�xecto ás administracións, sabendoque é unha achega humilde, pun�tual, nunha sociedade que necesitaerguer tantos fogares.

E, finalmente, que beneficio cre�

des que suporía o seu arranxo e

conservación?

Erguer un sinal, unha lumeirada, derecuperación do noso neste ermono que están a converterse as nosasaldeas. Crear un espazo e un tempode encontro para axentes que traba�llan no rural. Sementar un ambientede orgullo para valorar e gozar dosnosos sinais de identidade. Unhaescola para coñecer mellor a poesíade Díaz Castro e doutras e outrosescritores, emporiso queremos vi�sualizar a enerxía dos poetas daChaira coma poetas dos ríos.

Un dos colectivos que se engadeá campaña é Irimia. AlfonsoBlanco explica que “o nosoaprezo polo Pedregal de Irimiavén de lonxe: dende a primeiravez que o visitei con Pepe ChaoRego polo 1977. Alí non só naceo Pai Miño tamén naceu todo omovemento da asociación Irimia:romaxes, revista, encontros… emoitas outras iniciativas. É unsinal da nosa identidade que seproxecta por todo o país, dendeIrimia á Garda mareira. Compredarlle o valor simbólico e real queten e respectar a súa identidade,emporiso urxe vixiar a súa conser�vación polas administracións e oscidadáns. E un dos xeitos é decla�ralo monumento natural comoestá a urxirse. Os eucaliptais sonunha desfeita para a súa paisaxe esaúde. Todos sufrimos con esacontaminación, non só a ollada fí�

sica, tamén a sensibilidade emo�cional e colectiva coma pobo. OPedregal ten un valor etnográfico,xeolóxico, histórico, literarioúnico… Emporiso a IrmandadeManuel María e outras asocia�cións, coa colaboración do Con�cello de Meira, escollémolo paracelebrar a Festa da Afirmación eda Dignidade a comezos do ou�tono. O Pedregal deita enerxía aonoso pobo e provoca a nosa xene�rosidade, así nesta festa celebra�mos a achega de persoasmotivadas por esta paisaxe. Esteano foi Xosé Chao Rego do quecelebramos a decisión da súa fa�milia de que as súas cinzas acou�gasen no seu regazo e RicardoPolín que está a descubrirnos oscamiños, a literatura, as árboressenlleiras desta comarca para queaprendamos a coñecer e así valo�rar o singular desta contorna”.

Alfonso Blanco, coordinador de Xermolos

“Xermolos non concibe a casa de Díaz Castro coma propiedade súa, senón de todos”

O Pedregal para ‘Irimia’

19agro outubro 16

Catro cooperativas gandeiras galegas proxectan a súa integración nunhacooperativa de segundo grao

O MAGRAMA analiza coas CCAA e o sector anova axuda destinada ao vacún de leite

Catro cooperativas gandeiras ga�legas Feiraco, Irmandiños, Meli�santo e Xallas, alcanzaron unacordo polo que inician un pro�ceso de integración das súas acti�vidades e negocios nunhacooperativa de segundo grao. Ascooperativas que impulsan esteacordo de integración dedícanseprincipalmente á fabricación depensos, tenda agrícola e á presta�ción de servizos aos seus sociosˇ eá recollida, envasado e distribu�ción de leite, así como doutros de�rivados lácteos.Cada unha das cooperativas partí�cipes procederá a achegar a totali�dade dos seus negocios “activos epersoal” á nova cooperativa a cal,a partir da integración, pasará a re�alizar todas as actividades fronte aterceiros.As porcentaxes de participaciónde cada unha das catro cooperati�vas na nova cooperativa de se�gundo grao obtivéronse en funciónda valoración de cada unha dela,correspondendo a Feiraco S.C.G.o 45,3%ˇ Os Irmandiños, o 30,7%ˇMelisanto, o 12,6%ˇ e Xallas �Santa Comba S. C. G., o 11,4%.O novo grupo contará con partici�pacións significativas nas socieda�des Feiraco Piensos S.L, FeiracoLácteos S.L, Clesa �Acolat, UcogaAsesores, Delagro S.C. e ArtesansGandeiros.O proxecto de integración coope�rativa agrupará inicialmente a

4.340 gandeiros que producen 410millóns de litros de leite, dos queas cooperativas procesan 150 mi�llóns de litrosˇ así mesmo elaborannas súas fábricas 240.000 tonela�das de pensos e forraxes, e contancun persoal total de 437 traballa�dores. No último exercicio a fac�turación agregada das catrocooperativas, ascendeu á contornade 200 millóns de euros.A nova cooperativa dispoñerá defábricas de produción de pensosnas seguintes localidades: SantaComba, Ribadeo, Melide e Pon�che Maceira, así como chafaricesde gasóleo en Ponche Maceira, APicota e Ribadeo e tendas agrariasen Melide, Ponche Maceira, A Pi�cota, Ordes, Santa Comba e Riba�deo.En canto á extensión dos servizosa socios, xunto á asistencia á re�produción do gando e alimenta�ción, servizos veterinarios e ácalidade do leite prestaranse servi�zos de xestión económica, xestoríaadministrativa e seguros, submi�nistración de gasóleo, fertilizantese outros, así como servizos dehorta, maquinaria e taller de repa�racións.O futuro do sector lácteo está con�dicionado pola forte volatilidadedos prezos nun mercado global,polo que a integración dos servi�zos técnicos económicos para al�canzar unha maior eficiencia noscustos de produción, que afecta os

socios das cooperativas tanto polotamaño reducido das explotacións,como pola falta de integración nunproceso industrial que lles achegueretorno cooperativo, será o pri�meiro obxectivo estratéxico doacordo.Optimizar as subministracións nasmellores condicións competitivas,é o segundo obxectivo do acordocooperativo, dado o efecto directoque as materias primas de alimen�tación animal e outras subminis�tracións representan nacompetitividade das explotaciónsgandeirasˇ xunto a sumar volume

de produción láctea que permitiráás cooperativas contribuír á me�llora da cadea de valor e a súa es�truturación, constitúen os outrosdous obxectivos do acordo.Á súa vez, a nova cooperativa de

segundo grao terá outras evidentesvantaxes competitivas: compartiro coñecemento facilitará respon�der as esixencias da demanda, nunmundo que sociolóxicamente re�quire tipoloxías de produtos inno�vadores e saudables que facilitentamén o acceso ao mercado exte�riorˇ prestar unha nova xeración deservizos integrados que incre�mente a rendibilidade das explota�ciónsˇ cooperar cunha distribuciónconcentrada en estratexias promo�cionais e de márketing, taménconstitúen fortalezas relevantes doacordo, que no seu conxunto con�

tribúen á sustentabilidade do sec�tor lácteo galego.A constitución dunha cooperativade segundo grao, na que se inte�gren os distintos negocios das co�operativas asinantes, será o

instrumento para operar nos mer�cados, cun consello reitor no queos presidentes das distintas coope�rativas establecerán as estratexiase políticas do novo grupo empre�sarial da economía social.Este proxecto está aberto ao ám�bito cooperativo, do que naceu através da intermediación deAGACA, polo que está prevista aintegración futura de novas coope�rativasˇ o novo grupo estimula efomenta este movemento integra�dor entendendo que debese uni�versalizarse canto sexa posiblepara poder cumprir o seu obxec�tivo constitutivo de portas abertas.Os consellos reitores aprobaron o7 de outubro, e esperamos que asasembleas xerais das cooperativasasinantes ratifiquen o próximo 31de outubro o acordo de integra�ción, que estará plenamente ope�rativo en xaneiro de 2017.Esta decisión de unión cooperativatómase nun contexto global de vo�latilidade dos prezos e atonía dademanda, aínda que con plenaconfianza no papel da produciónde leite e derivados nunha alimen�tación saudable global, que res�ponda tamén as características dademanda mundial en canto a todotipo de segmentos do mercado,pois sempre foi a categoría máisinnovadora e dinámica, xunto áperspectiva de futuro cara a unhamaior demanda de lácteos en moi�tos países emerxentes.

O director xeral de Producións eMercados Agrarios, FernandoMiranda, presidía este xoves 6 deotuubro senllas reunións cos di�rectores xerais das comunidadesautónomas e con representantesdo sector lácteo para presentar aproposta deseñada polo Ministe�rio de Agricultura, Alimentacióne Medio Ambiente para a axudaexcepcional de adaptación, desti�nada a mellorar a liquidez do sec�tor lácteo.Esta nova axuda enmárcase noúltimo paquete de medidas comu�nitarias para o sector, anunciadono Consello de Ministros daUnión Europea do pasado 18 dexullo e publicado no mes de se�tembro. Para esta axudase dis�puxo, por parte da Comisión, untotal de 350 millóns de euros, dosque 14.665.678 euros correspon�den ao sobre para España.Tal como establece o Regula�mento comunitario, o obxectivoúltimo da axuda é o desenvolve�mento sustentable das explota�

cións e a contribución á estabili�zación do mercado. Por iso, osEstados membros deben elixir aque sector ou parte del, e a quemedidas de entre as que propón opropio Regulamento, destinarán adotación orzamentaria destaaxuda.Neste contexto, a proposta do Mi�nisterio de Agricultura é destinara totalidade do orzamento ao sec�tor vacún de leite. Así, o 80% dosfondos irán dirixidos á mediacuxo obxectivo é o mantementoda produción, e o 20% restante aapoiar ás Organizacións de Pro�dutores recoñecidas no marco do"paquete lácteo".A este respecto, serían beneficia�rios da primeira medida os gan�deiros que non incrementasen oseu censo de vacas de leite du�rante os dous últimos anos, ex�ceptuando deste requisito aospequenos produtores e a aquelescuxas explotacións se localizanen zonas de montaña ou insular.A segunda medida estaría dirixida

aos gandeiros integrados en Or�ganizacións de Produtores a finde recoñecer o papel que estasdesempeñan en reforzar a posi�ción dos produtores na cadea.Concibiuse na forma dun mon�tante fixo por explotación, cuxaconcesión estaría ligada ao com�promiso da permanencia do gan�deiro na organización.Durante este encontro, represen�tantes do Ministerio de Agricul�tura explicaron con detalle odeseño da medida, orientado porunha banda á necesidade de cin�guirse ao obxectivo do Regula�mento e, por outra, a permitirunha xestión o máis áxil e sinxelaposible.Así mesmo, escoitáronse as dife�rentes opinións e propostas ex�postas polos participantes, a partirdas cales se elaborará a propostadefinitiva para iniciar a tramita�ción coa maior celeridade posi�ble, xa que a axuda debe estarpagada antes de que finalice omes de setembro do próximo ano.

Ángeles Vázquez reclama en Madrid“celeridade” para regular a figura dosprimeiros compradores en GaliciaA conselleira do Medio Rural,Ángeles Vázquez, acudía aoConsejo Consultivo de PolíticaAgrícola para Asuntos Comuni�tarios e á Conferencia Sectorialde Agricultura y Desarrollo Ruralque se celebraban en Madridonde aproveitaba para solicitar“celeridade” á hora de desenvol�ver o regulamento específicopara a figura dos primeiros com�pradores no sector leiteiro, quetanta influencia teñen en Galicia.Deste xeito, a conselleira pre�tende que este asunto non quedeparalizado e seguir traballando aprol do sector lácteo. Neste sen�tido, a titular do Medio Rural va�lorou tamén a lixeira subida deprezos no mes de agosto que seespera se manteña nos próximosmeses. “En momentos coma esteen que xa comeza a subir o prezodo leite é cando aflora esta figurado primeiro comprador que nongarante os pagos”, sinalou a con�selleira e engadiu que “nós que�

remos que detrás exista un avalque non deixe aos gandeiros senrecibir os pagos correspondentespolo seu leite”.

Fondos estatais do PDR

No encontro aprobouse tamén adistribución territorial dos fondosdo Estado relativos aos Progra�mas de Desenvolvemento Rural2014�2020. Neste sentido, a Ga�licia correspóndenlle 6,12 mi�llóns de euros dos 48,5 totais.Deste xeito a nosa comunidadeestá entre as que máis fondos re�ciben, só por detrás de Castela eLeón (9,32), Castela A Mancha(7,63) e Cataluña (7,01).Noutra orde de cousas, abordá�ronse os programas estatais devixilancia, control e erradicaciónde enfermidades animais e vexe�tais polos que Galicia percibirápreto de 1,6 millóns de eurospara os labores de prevención eloita contra as pragas e enfermi�dades.

Pablo Costoya, presidente de Melisantoˇ José Montes, presidente de FeiracoˇJuan González�Vadillo, xerente de Xallasˇ José Luis Antuña, directorFeiracoˇ José A. Blanco, presidente de Os Irmandiñosˇ e José M. Castro,presidente de Xallas.

20 agrooutubro 16

agro

Medio Rural analiza xunto a Unións Agrarias a situación do sector lácteo galego eposibles medidas a aplicar

“A desaparición das cotas provocou a deslocalización da producción”

“UUAA defende a necesidade de políticas valentes para equilibrar a cadea de valordo leite e a responsabilidade do sector industrial galego”

Roberto García, secretario xeral de Unións Agrarias

Elías Somoza, responsable dos sectores gandeiros da FRUGA

Como definiría a actual situación

do sector lácteo galego?

Neste momento Galicia atópasediante dunha coxuntura especial�mente perigosa para o sector lácteo.A actitude de empresas como Lac�talis que leva retido con total impu�nidade máis de 2 millóns de eurosdas rendas dos gandeiros galegospor non cumprir o acordado coa dis�tribución e está levando ao campocontratos completamente ilegaispolo modelo de indexación queaplica é unha boa mostra do aban�dono do rural galego por parte daXunta de Galicia.

Cales son os principais atrancos

para o sector?

O incumprimento flagrante das in�dustrias e distribución dos acordoscontidos no decreto está levando aunha morte lenta ás explotacións

gandeiras galegas. Hoxe por hoxenon é posible nin cambiar de em�presa de recollida nin por supostoentablar ningún tipo de negociaciónde prezo do leite enorixe.

Como afectou a des�

aparición das cotas ao

sector lácteo galego?

Que outros factores

determinan o estado

actual do sector?

O fin do sistemas decotas lácteas sen terdesenvolto previamenteun sistema de reglaciónalternativo por parte da Unión Eu�ropea, deixou o sector lácteo a mer�ced da lei da selva na que asindustrias deciden a quén e que pre�cio se lle recolle o leite.

A finais de setembro do pasado

2015 asinábase no Ministerio o

“acordo para a estabilidade e sos�

tenibilidade na cadea de valor do

sector vacún

de leite”. Para

que serviu o

acordo? E o

resto das me�

didas impul�

sadas polas

administra�

cións coma as

axudas por

reducción de

producción?

A reducción deprodución non vai ter efecto polasencilla razón de que unha granxade vacas non é unha cadea de mon�taxe na que se pode baixar a produ�cir uns meses pola saturación demercado. A xente que vende vacas

para baixar a produción o que buscaé un camiño para pechar. No casodo Decreto, non tivo efectos postoque �ademais de ser incompleto� ofeito de estar o Goberno en funciónsdeulle a escusa perfecta para nonimpulsar reformas amplas.

O contrato homologado apro�

bado polo InLac supón, como se

pretendía, un marco estable para

definir con transparencia as rela�

cións contractuais entre gandeiros

e industria?

Sen posibilidade real de negociarprezo do leite en orixe o contrato ho�mologado é unha cadea coa que ataraos gandeiros a prezos de ruina.

Pola vosa parte, que propostas

defendedes na procura de solu�

cións?

Unha lexislación efectiva –a figura

do mediador é imprescindible comosempre sostuvemos� políticas valen�tes para equlibrar a cadea de valordo leite e responsabilidade por partedos sector industrial galego no sen�tido de que unha vez que se perda abase produtiva, as plantas galegasnon van ser necesarias.

Que opinión lle merece a proposta

de creación dunha cooperativa de

segundo grao por parte de Fei�

raco, Os Irmandiños, Melisanto e

Xallas co fin de crear un grupo

agroalimentario de referencia en

Galicia?

Todo o que se sirva para concentraroferta é positivo. Pero o de verdadeimportante é que unha vez feita, amarxe de beneficio dos gandeirosintegrantes da nova cooperativa sevexa amplidada e a perspectiva defuturo, mellorada.

A conselleira do Medio Rural enfuncións, Ángeles Vázquez, reci�biu ao secretario xeral de UniónsAgrarias, Roberto García, paracompartir ideas a facer unha aná�lise conxunta sobre a situación dosector lácteo. A través deste encon�tro, no que tamén participou a di�rectora xeral de Gandaría,Agricultura e Industrias Agroali�mentarias, Belén do Campo, Váz�quez quixo coñecer de primeiraman a visión deste sindicato sobrea problemática do lácteo, así comotrasladarlle o traballo que está des�envolvendo a Consellería dende osdistintos ámbitos para axudar aosgandeiros galegos.En concreto, a titular do MedioRural explicou a Roberto García

as negociacións e as pro�postas que está a facer odepartamento autonó�mico co Goberno centralpara acelerar o desenvol�vemento dun regula�mento de primeiroscompradores no sectorleiteiro pola influenciaque teñen sobre os pre�zos e as condicións doscontratos en Galicia.Neste senso, o departa�mento autonómico coin�cide con Unións Agrarias nanecesidade de ordenar esta figurados primeiros compradores paradotar de garantías aos gandeiros.A titular do Medio Rural valoroutamén xunto ao portavoz sindical

a tendencia á alza nos prezos. Re�xistrouse unha lixeira subida de0,4 céntimos por litro de leite nomes de agosto e espérase continuarasí nos próximos meses.Ademais, entre as boas novas, Án�

geles Váz�quez, resal�tou aampliaciónque Quese�rías Entrepi�nares fará nasúa planta deV i l a l b a(Lugo) porvalor de 16millóns deeuros e quesuporá redo�

brar a súa aposta por Galicia. Asímesmo, a conselleira lembrou oproxecto da sociedade Goodleit,que instalará unha macroplanta noconcello coruñés de Curtis cun in�vestimento de arredor de 70 mi�

llóns de euros e a creación duns130 postos de traballo. Procesarácada ano unhas 430.000 toneladasde leite como materia prima, o querepresenta arredor do 17,2% daprodución total galega.Doutra banda, dende a Conselleríatamén se considera unha boa novao recente anuncio das cooperativasFeiraco, Os Irmandiños, Melisantoe Xallas de unirse nunha soa co finde crear un grupo agroalimentariode referencia en Galicia.A reunión co portavoz de UniónsAgrarias enmárcase nos contactosque a Consellería mantén de xeitopermanente cos portavoces das or�ganizacións profesionais agrarias,cooperativas e máis representantesdo sector.

Como definiría a actual situa�

ción do sector

lácteo galego?

É unha situacióninsostible

Cales son os

principais atran�

cos para o sec�

tor?

Os de sempre. Osbaixos prezos doleite que, inclusocando soben anivel mundial, non se chegan atraducir nas nosas explotacións.Ademais, non hai interlocutorentre o gandeiro e a industria per�mitindo que esta faga o que quere.E, en terceiro lugar, o acceso áterra. En lugar de traballar no au�

mento da base territorial das ex�plotacións, a ad�m i n i s t r a c i ó nofrece máis axu�das que favore�cen aeucaliptizaciónde Galicia.

Como afectou a

desaparición

das cotas ao

sector lácteo ga�

lego? Que ou�

tros factores determinan o

estado actual do sector?

A desaparición das cotas, ademaisda baixada de prezos, provocou adeslocalización da produción caraoutras zonas coma Andalucía ouCatalunya. Ademais, as explota�

cións que investiron en cota per�deron patrimonio ou, incluso, che�garon a endebedarse.

A finais de setembro do pasado

2015 asinábase no Ministerio o

“acordo para a estabilidade e

sostenibilidade na cadea de

valor do sector vacún de leite”.

Para que serviu o acordo? E o

resto das medidas impulsadas

polas administracións coma a

propostas de redución da pro�

dución...?

O acordo non serviu para nada.Xa se ve que os prezos seguenbaixando. E as axudas á reduciónda produción, ás que se acolleronun mínimo de explotacións gale�gas, non reverterán nunha mellorado sector.

O contrato homologado apro�

bado polo InLac supón, como se

pretendía, un marco estable

para definir con transparencia

as relacións contractuais entre

gandeiros e industria?

Estamos a favor dun contrato ho�mologado, pero no que o gandeiroteña verdadeiro poder negociadore non nos que sexa a industria aque impoña as condicións unilate�ralmente.

Pola vosa parte, que propostas

defendedes na procura de solu�

cións?

O aumento da base territorial dasexplotacións por unha banda, perotamén a consolidación dun grupolácteo galego. Tamén cremos ne�

cesaria unha auténtica mesa nego�ciadora que exerza de árbitro de�fendendo aos gandeiros dosabusos da industria.

Que opinión lle merece a pro�

posta de creación dunha coope�

rativa de segundo grao por

parte de Feiraco, Os Irmandi�

ños, Melisanto e Xallas co fin de

crear un grupo agroalimentario

de referencia en Galicia?

A FRUGA defende o potencial dosector lácteo en Galicia e cre quecanto máis amplo sexa o sectortransformador, mellor para o sec�tor produtor. O que agardamos éque non remate coma AlimentosLácteos con regueiros de débedasaos gandeiros e gandeiras coma osda Terra Chá.

RADIOGRAFÍA DO SECTOR LÁCTEO (II)

Do Campo, Vázquez e García durante a súa xuntanza.

21agro outubro 16

agro

A SAT Rey de Miñotelo lograbacolocar varios animais entre osmáis destacados do ConcursoNacional 2016 organizado porCONAFE en Xixón en colabora�ción coa Asociación Frisona As�turiana (ASCOLAF).A gandeiría pastoricense lograbaun campionato na sección dexatas de 8 a 10 meses con Rey713 Martita Elude e un subcam�pionato na mesma sección conViña A.M. Carly Beemer ET.Tamén H. Tobias Debonair AMAbby ET e Rey 691 NegaraMcCutchen lograban a primeirae segunda posición entre as xatasde 14 a 16 meses. Na sección dexovencas de 23 a 26 meses Rey667 Dinda Atwood tamén sefacía co subcampionato. H. Tobias Debonair AM AbbyET e Rey 713 Martita Elude lo�

graban, así mesmo, os títulos dexata campioa e subcampioa, res�pectivamente.Logrando os seus mellores resul�tados entre as xatas, Rey de Mi�

ñotelo conseguía tamén o reco�ñecemento para Rey 547 Son�rrisa Sid como subcampioa dasección de vacas adultas en lac�tación de máis de 5 anos.

Medio Rural traballa na planificación daspróximas actuacións a levar a cabo no sectorprimario galego

Grandes recoñecementos para varios animaisda SAT Rey de Miñotelo no Concurso NacionalCONAFE 2016

Castro acolle aúltima poxa doano de AFRICOR

A conselleira doMedio Rural, Án�geles Vázquez,reuníase cos catroxefes territoriaisdo seu departa�mento para plani�ficar as próximasactuacións e otraballo a desen�volver nos vin�deiros meses, aprol dun rural ga�lego vivo e forte.Así, analizaron as actuacións le�vadas a cabo nos últimos tem�pos, facendo balance dos logrosconseguidos e planificando o tra�ballo que aínda queda por facer.A conselleira insistiu en que épreciso aunar esforzos e siner�xias para conseguir un mediorural vivo, con riqueza e benestarpara os seus veciños.Por iso, insistiu en que hai queseguir traballando para que ossectores produtivos, en especialo lácteo, teñan estabilidade esexan competitivos no mercadonacional e internacional, xa quecalidade non falta. Como mostradiso destacou o investimento quevai facer a empresa Goodleit en

Galicia e a ampliación de Quese�rías Entrepinares, xa que apostanpola nosa Comunidade, polosnosos produtos e pola nosaxente, matizou.Durante a reunión de traballotamén analizaron as actuaciónslevadas a cabo en materia deconcentración parcelaria. Así, noque vai de ano xa foron finaliza�dos un total de 7 procesos, quesupuxeron a reestruturación te�rritorial de 6.603 hectáreas. Peroademais, os veciños de 10 con�centracións puideron tomar po�sesión das novas fincasresultantes destes procesos. Aconselleira subliñou que nos vin�deiros 4 anos está o reto de rema�tar os 130 procesos que a día de

hoxe aínda están abertos en Ga�licia.En materia forestal, ÁngelesVázquez puxo en valor o traballodos técnicos e entidades integra�das na revisión do Plan Forestalde Galicia, o cal lle vai a dar ungran impulso a este sector estra�téxico e vai permitir adaptalo árealidade do monte galego dehoxe en día. A conselleira mati�zou que o mantemento dos mon�tes é un labor que teñen querealizar todos os propietarios,arrendatarios e titulares dosmontes, como medida, entre ou�tras, para a prevención doslumes.

A poxa que se celebrará o sá�bado día 12 de novembro noMercado Gandeiro de CastroRibeiras do Lea, será a últimado ano organizada por AfricorLugo en colaboración co con�cello de Castro de Rei.Os animais participantesforon criados en explotaciónsda nosa provincia, adaptadosás nosas condicións de ma�nexo. “Trátase de potenciar edar valor ao producido nas ex�plotacións galegas, sen terque depender do exterior pararepoñer animais”.Grazas á colaboración de Xe�nética Fontao, os comprado�res recibirán tres doses decada un dos actuais touros nú�meros un en España, Delano,mellor touro probado e Qui�xote.

O número de parcelas incorporadasao banco de terras de Galiciaduplicouse dende a súa postaen marcha

O número de leiras incorpora�das ao Banco de Terras de Gali�cia duplicouse dende a creacióndesta entidade dependente daConsellería do Medio Rural, pa�sando de 6.722 en 2008 ás ac�tuais 12.355. A superficie totaldestes predios medrou taménnese mesmo período desde as3.159 hectáreas ata as 5.785 re�xistradas a data de 1 de agostodeste ano.Os terreos incorporados aobanco proceden de masas co�múns de zonas de concentra�ción parcelaria posteriores a1985, de leiras de particulares edas derivadas do convenio coMinisterio de Facenda para xes�tión de predios de propietariosdescoñecidos. A meirande partedestas leiras (un 91,3% do total)son de titularidade da AxenciaGalega de DesenvolvementoRural (Agader). Do resto, un8,7% corresponde a terceiros,entre os que se atopa un grupode 88 predios propiedade do de�vandito Ministerio, que repre�sentan o 0,7% do total.Das máis de 12.000 parcelas in�corporadas actualmente ao

banco, arredor da cuarta parteestán arrendadas ou en procesode arrendamento. Máis de 5.000están dispoñibles. O resto sonpredios non arrendables (porexemplo, por teren unha cons�trución ou unha instalación), te�rreos que se atopan en procesode incorporación ou aquelescon problemas de identificaciónda propiedade.O Banco de Terras de Galicia éun instrumento creado polaConsellería do Medio Rural coque se pretende regular o uso eaproveitamento de leiras convocación agraria, co dobre ob�xectivo de evitar o seu aban�dono e de poñelas a disposiciónde todas aquelas persoas quenecesiten terra para usos agríco�las, gandeiros, forestais, de con�servación da natureza epatrimonio ou outros usos deinterese social.A función principal desta enti�dade é a de dinamizar e mediarentre as persoas propietarias eaquelas que precisan terras, asícomo dar garantías, confianza eseguridade na xestión e no usodos predios.

Ángeles Vázquez cos xefes territoriais das catro provincias.

A Consellería do Medio Ruralpermite de novo desde o ven�res 14 de outubro tramitar per�misos para facer queimas deacordo coa normativa de apli�cación, debido á diminucióndo risco de incendios forestaispor condicións meteorolóxi�cas. A realización de queimasde restos agrícolas e forestaisprolongouse ata o de agora de�bido á climatoloxía adversa. Polo tanto, poderanse realizaras comunicacións e solicitu�des de autorización de quei�mas a través do teléfono 012,do centro de atención aos ci�dadáns da Xunta de Galicia,de acordo co establecido noartigo 34 da Lei 3/2007, do 9de abril, de prevención e de�fensa contra os incendios fo�restais de Galicia.

O DOG publicaba o 3 de outu�bro a orde de axudas para parti�culares afectados polos lumesforestais de agosto e setembro.A liña de axudas ascende a unmillón de euros que se tramitaráa través do rexime de mínimis.O prazo de presentación é dunmes a contar dende mañá e oimporte máximo a percibir polosolicitante de 15.000 euros.

Aberta a tramitaciónde permisos dequeimas

Axudas aos afectados

polos lumes

Rey 713 Martita Elude, xata subcampioa no Concurso Nacional 2016.

22 empresaoutubro 16

“A mellora xenética no eucalipto, ao igual que noutras especies vexetaisou animais, non deixa de ser unha selección das sementes dos mellores

exemplares, procurando ofrecer un mellor vigor e crecemento”

Miguel Ángel García Paredes, xerente de Viveiros de Miguel

Planta ornamental, xardín,horta, especies forestais. Isoofrece Viveiros de Miguel narúa da Feira en Vilalba rexen�tado polo Enxeñeiro TécnicoAgrícola, Técnico Especialistana rama Agraria, Técnico Espe�cialista na rama Forestal, Ins�pector de ITEAF, Director deITEAF, Miguel Ángel GarcíaParedes, con máis de 14 anos deexperiencia no ámbito educativoen temas relacionados coa xar�dinería, agricultura, forestal emedioambiental.

Cal é a especialidade con máisdemanda (ornamental, xar�dín, horta ou especies fores�tais)?Certamente o sector máis de�mandado é o ornamental e dexardín, seguido do forestal. Aespecialidade de horta aínda ocomezamos a traballar nestemesmo ano.

Conta con viveiros propios?De onde proveñen as súasplantas?Nun principio disponse dunhaplantación propia de árbores or�namentais duns 2.000 pes, asícomo enmace�tado de certasplantas orna�mentais. Perocoma todos osviveiros, paracompletar un boabanico de produtos de cara ávenda loxicamente abastecesedoutros. Nun principio de vivei�ros da zona e, a partir de aquí,trabállase con viveiros de ám�bito autonómico, nacional e in�ternacional.

Cal é o principal público aoque dirixe a súa actividade?Viveiros de Miguel está aberto atódolos públicos, dispoñendo de

produtos propios para cada undeles. Pero, o principal consu�midor e o particular.

Son moitas as especies vexetaisexistentes, pero algunhamenos as que sedan na nosa lati�tude baixo ascondicións mete�orolóxicas doclima atlántico.E, aínda así, dé�bense distinguirentre as especiespropias de exte�rior ou aquelasque se dan no in�terior. Igual�mente, haialgunhas máisresistentes e ou�tras que precisanmáis coidados.Cales son asplantas orna�mentais que máisgustan aos seusclientes? Este é un dos temas que máispreocupa aos clientes á hora demercar. Son poucas as especiesque se traballan e que non son

aptas para o nosoclima, sendo en todocaso advertidos dassúas necesidades nomomento de mercar.Se ben é certo que nasinstalacións existe un

invernadoiro, a planta dedicadaa exterior atópase fora. Se nonfora válida xa perecería no pro�pio viveiro e iso non interesa.Iso mesmo pódeo comprobartamén o cliente.

En canto ao xardín, que espe�cies e materiais podemos ato�par en Viveiros de Miguel?Dadas as características das ins�talacións dispoñemos dun esto�

caxe limitado de cara a semen�tes, plantas de temporada, orna�mental, horta , froiteiras,aromáticas, rosais, arbustos, fo�restal, substratos, rega, acceso�rios, etc.. Pero as limitacións

cúbrense con produtos de en�carga previa.

Que produtos ofrece para ahorta? De cara o vindeiro ano preten�demos ofrecer a maior diversi�dade posible, dentro das propiasposibilidades, no formato deplanta pequena para o trans�plante (planteis).

Tamén dispoñen de árboresfroiteiras e autóctonas... Quedemanda hai destas especies?Persoalmente recomendo axente os produtos de carácterautóctono pola lóxica adapta�ción á nosa comarca así coma anecesidade de moitos menoscoidados. Pero tamén é certoque aínda moita xente quereconseguir na súa horta a froitaque atopa nos centros comer�

ciais non atendendo a “de ondevén e cómo vén”...

Para o sector forestal taméndispón de especies foráneascoma o eucalipto. Cales son as

características dos eucaliptoscon mellora xenética?A mellora xenética no eucalipto,ao igual que noutras especiesvexetais ou animais, non deixade ser unha selección das se�mentes dos mellores exempla�res, procurando ofrecer unmellor vigore crece�mento. Noné esta a ideada maioríado públicoque chega aconfundir “mellora xenética”con “mellorado xeneticamente”polo que esperan uns resultadosexcesivos.

Que variedade de eucaliptocomercializa?Aquí comercializamos a varie�dade nitens, xa que na nosa zona

é o único que se pode empregarcon éxito. O globulus é o que seemprega nas zonas de costa xaque non soporta as mínimastemperaturas que se acadan nointerior. O nitens soporta mellor

a xeada.

De calquera xeito epara calquera ámbitode interese, ofrecenasesoramento perso�nalizado en cadacompra?Pódese dicir que este éo distintivo de calidadedo noso traballo. Onoso punto forte radicaprecisamente nesa ca�pacidade de asesora�mento personalizadoque podemos ofrecerdados os coñecemen�tos posuídos.

TEMPORADASon moitas as varie�dades que florecen

agora no outono coincidindoco Día de Defuntos....Á parte do coñecido e típico cri�santemo, temos outras como ocyclamen, pensamentos, came�lia sinensis, verónicas, etc..

Contan con algunha oferta oupromoción nestasdatas? A do crisantemo endistintos tamaños ecores.

CONTACTOE para os interesados e intere�sadas en coñecer máis de pretoos vosos produtos. Cal é o ho�rario de Viveiros de Miguel?De luns a venres de dez da mañáa unha e media do mediodía e decatro e media da tarde a oito doserán. E os sábados e días defeira, só en horario de mañá.

Miguel Ángel García nas instalacións de Viveiros de Miguel .

“Comezamos esteano a traballar aespecialidade de

horta”

“O sector máisdemandado éo da plata

ornamental”

Coa idea de premiar a deportis�tas, técnicos, entidades deporti�vas e figuras importantes nalabor de fomento e/ou promo�ción do deporte e da actividadefísica na localidade, o vindeiro 8de decembro terá lugar a I Galado Deporte Municipal – Conce�llo de Vilalba 2016 a partir dasoito do serán no restauranteMontero.“Trátase dun recoñecemento oupremio, os valores do deporte eda actividade física coma poden

ser o traballo, a constancia, o es�forzo, sacrificio, dedicación, or�ganización, labor desinteresado,etc.”, segundo recollen as basesque establecen 14 categorías:mellor deportista vilalbés ou vi�lalbés, mellor equipo, mellor de�portista promesa (que noncumprira os 18 anos no 2015),mellor club ou entidade depor�tiva, mellor adestrador ou téc�nico deportivo, mellor labor nodeporte de base, mellor entidadena promoción e fomento do de�

porte, traxectoria deportiva,labor informativa ou comunica�tiva, recoñemento a toda unhavida dedicada ao deporte, mellorevento ou actividade deportiva,mellor deportista ou equipo dis�capacitadoˇ pero tamén se reco�ñecerá a tódolos clubs,asociación e entidades deporti�vas así como se outorgarán men�cións especiais. O periodo devaloración dos resultados ou mé�ritos adquiridos será entre o 1 dexullo de 2015 e o 30 de xuño de

2016.Os propios clubes, instituciónsou asociación poderán propoñeraos candidatos e candidatas, ar�gumentado os méritos deportivoscorrespondentes, na oficina dedeportes do Concello ata o 18 denovembro ás dúas da tarde. Perotamén a comisión técnica �for�mada por membros representan�tes de organizacións deportivasdo municipio� poderá nomear aquen consideren no apartado de“mencións especiais”.

O xurado estará formado por re�presentantes de diversas institu�cións ou entidades colaboradorasco Concello de Vilalba relacio�nadas co mundo do deporte:dous técnicos de deportes doConcello de Vilalba, o conce�lleiro de Deportes que actuarácomo presidente da ComisiónTécnica, dous xornalistas depor�tivos, un deportista vilalbés ouvilalbesa non nomeado, un de�portista galego ou galega de re�nome e dous suplentes.

23actualidade outubro 16

O Concello de Vilalba premiará a deportistas e entidades locais relacionadasco deporteA I Gala do Deporte Concello de Vilalba celebrarase o 8 de decembro

deporte

Que opinión lle

merece a posta en

marcha dos pre�

mios da I Gala do

Deporte Concello

de Vilalba 2016?

Positiva. Todas asiniciativas que sefagan no pobo sonbeneficiosas. Sexano ámbito do de�porte ou en cal�quera outro.

O voso club pre�

tende presentar

algunha candida�

tura?

O traballo que se está a facerdende o club tanto no fútbol basecoma na primeiro equipo me�rece, polo menos, a valoracióndo xurado. Polo tanto, presenta�remos candidaturas en todas as

categoríasque poida�mos.

En xeral,

con que

nivel de

p r á c t i c a

deportiva

considera

que conta

o munici�

pio de Vi�

lalba?

Creo quemoi alto.Basta con

ver os resultados dos deportistas,tanto individuais coma dos clubslocais. Hai poucas vilas similaresa Vilalba que obteñan ese resul�tados. E iso é mérito de todos,dos deportistas, asociacións,clubs, institucións, etc.

Que opinión lle merece a posta

en marcha dos premios da I

Gala do Deporte Concello de

Vilalba 2016?

Unha boa iniciativa, xa que todaa promoción do deporte en si éboaˇ pero creo que o de 2016 de�bería de modificarse, e deberíafacerse por tempada. Case tóda�las tempadas comezan no últimotrimestre do ano. Por iso consi�dero que debería ser gala do de�porte 2016/2017 ou esperar arematar o ano en curso.

O voso club pretende presentar

algunha candidatura?

Dende logo que si, sempre e

cando se nos ache�guen as bases de par�ticipación, dataspara presentar aosdeportistas e comoserá o baremo daspuntuacións.

En xeral, con que

nivel de práctica

deportiva consi�

dera que conta o

municipio de Vi�

lalba?

O municipio de Vilalba contacun bo nivel de práctica depor�tiva, falando soamente de de�porte. Se nos vamos á práctica de

exercicio fí�sico non re�grado porfederaciónsdepor t ivas ,aínda aumen�taremos máisa participa�ción. De ahí amiña preocu�pación sobreas bases quevan a marcara regra da par�

ticipación nesta gala do deporteque esperemos cumpra as mello�res expectativas posibles e teñaunha continuidade na zona.

Que opinión lle merece a posta

en marcha dos premios da I

Gala do Deporte Concello de

Vilalba 2016?

Valorando a iniciativa dende unpunto de vista obxectivo, sen en�trar a valorar sobre outras consi�deracións referentes ásmotivacións políticas, creo queos actos onde se recoñeza o tra�ballo dos deportistas, técnicos,entidades deportivas locais e de�mais tecido asociativo xa teñenun certo percorrido na nosa xeo�grafía. O noso Concello é oúnico de entre os entes de me�diano tamaño do noso país quegardaba un certo silencio institu�cional sobre o traballo dos queagora se pretenden galardoar eque son os auténticos protagonis�tas do deporte. Polo tanto a miñaopinión sobre a celebración doevento é positiva aínda que concertos matices.

O voso club pretende presentar

algunha candidatura?

O club presentará varias candi�daturas. En principio só aquelasreferidas aos deportistas indivi�duais e non naquelas candidatu�ras nas que nos teñamos quepropoñer a nós mesmos (mellorentidade, adestrador, etc). Contodo, esta decisión está á espera

de se debater entre a xunta direc�tiva.Esta temporada contamos con 3campións de España cadetes,dous deles participando nos cam�pionatos de Europa e o outroacadando o primeiro no TorneoInternacional de Xóvenes pro�mesas europeas. Tamén conta�mos cun subcampión de EspañaJúnior, e ademais sumamos 9 tí�tulos de campións galegos nestat e m p a d a ,varios títu�los de cam�p i ó n sgalegos porclubs e ot e r c e i r oposto porclubs nocampionatode Españacadete. Pa�récenos quecalquera destes deportistas cum�pren cos requisitos para obtereno recoñecemento.

En xeral, con que nivel de

práctica deportiva considera

que conta o municipio de Vi�

lalba?

Obxectivamente non moi baixa.Temos que ter en conta que apráctica deportiva e da activi�

dade física en Vilalba vai máisaló das Escolas Deportivas Mu�nicipais, pero que estas son asque máis xente aglutinan fa�cendo deporte e sobre as queexiste un certo censo sobre o nú�mero de usuarios. Si temos enconta que segundo o Anuario deEstatísticas Deportivas do Minis�terio de Educación, Cultura eDeporte do 2013 o porcentaxe depoboación galega que practica

deporte e activi�dade física a lomenos unha vez ásemana en Galizaé do 31,9%, xustopor debaixo damedia estatal,unhas Escolas De�portivas conmenos de 700 ins�critos representanunha práctica de�portiva de menos

do 5% para unha poboacióncomo a vilalbesa de pouco máisde 14.600 habitantes. Repito quedebemos ter en consideraciónoutras manifestacións deportivaslocais, pero que en todo caso sonde menor participación e que nocaso de poder censalas dubidomoito que a práctica do deportee a actividade física en Vilalbachegase ao 25%.

Que opinión lle merece a posta

en marcha dos premios da I

Gala do Deporte Concello de

Vilalba 2016?

É unha boa idea. Paréceme unhaidea positiva comoincentivo para apráctica deportiva.

A entidade pre�

tende presentar

algunha candida�

tura?

A integración é undos obxectivos daasociación poloque barallaremospresentarnos nal�gunha categoría re�lacionada coaactividade da nosa asociaciónque, entre outras, fomenta o de�porte entre os seus membros. Defeito, fai dúas semanas que co�mezamos cos adestramentos defútbol sala.

En xeral, con que nivel de

práctica deportiva considera

que conta o municipio de Vi�

lalba?

A práctica deportiva en Vilalbanon só se evidencia entre o de�

porte fe�derado eas Esco�las De�portivasˇp e r otamén écerto queé o queconta conmáis visi�bilidade.E non sóse prac�tica fút�

bol, en Vilalba tamén hai aposibilidade de practicar diversasmodalidades deportivas coma aloita, o tenis de mesa, o balon�cesto ou atletismo, entre outras.É de destacar o traballo dos dife�rentes clubs e entidades nestesentido.

Juan Carlos Quintana Domínguez, director técnico Club TaekwondoVilalba/Conxelados Asturgalaicos de Rábade

Francisco Ruiz, presidente do Racing Club Villalbés Iván Castro, director técnico do Club de Loitas Olímpicas Vilalba

Lidia Ramallo, presidenta da Asociación de

Familias de Persoas con Diversidade Funcional

Intelectual de Vilalba - ASFADIVI

�4 deporteoutubro 16

Vilalba acolle a sétima proba do CircuítoGadis 2016 de tenis

O Concello de Vilalba abre oprazo de solicitude de axudas adeportistas destacados

O Racing Villalbés impulsaunha campaña de promocióndo comercio localDirixido a rapaces e rapazas de entre 5 e 14 anos, esta proba

participativa desenvolverase o domingo 13 de novembro

Vilalba acolle o domingo 13 denovembro a sétima proba do Cir�cuíto Gadis 2016 de tenis diri�

xido a mozos e mozas tenistas deentre 5 e 14 anos que pretendeser o primeiro eslabón competi�tivo para estes novos e novas xo�gadoras.A proba participativa, organizada

polo Concello de Vilalba en co�laboración coa Federación Ga�lega de Tenis e co Club Tenis

Vilalbés, divídeseen tres niveis: mi�nitenis –para naci�dos e nacidasentre o 2008 e o2011, ¾ pista –para nacidos e na�cidas entre o 2004e o 2007� e pistacompleta –paranacidos e nacidasentre 2003 e2001�.Cada xogador ouxogadora, que de�berá estar en pose�

sión da tarxeta de tenista, xogaráaproximadamente seis partidos etodos e todas recibirán medalla.Os xogadores ou xogadoras quexoguen máis probas do circuítoterán acceso ao Máster no que

haberá premios, agasallos e sor�teos.A inscrición de acceso, por ran�king inverso, debe realizarse através do formulario da FGT –www.fgtenis.net� tres semanasantes do torneo. O prezo é de 6euros por proba.

O Concello de Vilalba abre oprazo para a solicitude de axudasa deportistas destacados empa�droados no municipio vilalbés co�rrespondente ao ano 15�16.A convocatoria, dotada cun orza�mento de 3.000 euros, pretendefavorecer a práctica deportiva através dunha axuda económica aaqueles deportistas aos que se di�rixe. Así, as bases recollen comodeportista destacado ou destacadaa aquel ou aquela que teña sidointernacional participando coaSelección Nacional en diferentescompeticións oficiais ou que teñaparticipado en Campionatos deEspaña clasificado entre os dezprimeiros postos ou figurar entreos 25 primeiros do ranking nacio�nal, que teña participado coa súaselección autonómica ou provin�cial en competicións oficiais ouque teña destacado en campiona�tos rexionais de carácter oficial,clasificándose entre os tres pri�meiros postos.As axudas diríxense ás categoríasbenxamín e posteriores, semprecon carácter federado, segundo aestructura de categorías estable�cida pola Xunta de Galicia noprograma Xogade e das distintasfederacións galegas.Tendo en conta que estas axudas

se establecen por ano natural quecomprende dúas temporadas de�portivas distintas �entre o 1 de no�vembro de 2015 e o 31 deoutubro de 2016�, considerarase omomento da consecución do mé�rito, sempre o maior dos méritosde cada baremo, polo que se con�curre a axuda e a súa execuciónsendo dunha ou de outra categoríadeportiva.No caso dun deporte individual �participación por equipos� ou co�lectivo, valorarase o méritosempre e cando o 50% como mí�nimo dos integrantes do mesmo,estén empadroados no concellode Vilalba.Aínda así, as bases recollen taménunha excepción ao empadroa�mento no concello. “Se o/a depor�tista tivera que empadronarsenoutra localidade por necesidadesdeportivas (centros de alto rende�mento), entraría no baremo comoexcepción. Así mesmo deberápresentar, certificado ou informeselado de estar matriculado endito centro”.O prazo de presentación da soli�citude no rexistro do Concello ouna oficina de deportes baixo mo�delo formalizado remata o 31 deoutubro ás dúas e media do me�diodía.

O Racing Club Villalbés pro�move unha campaña de promo�ción do comercio local coobxectivo de procurar vantaxespara os 734 socios cos que contao club, os comercios participan�tes e o propio club deportivo.No primeiro caso beneficiaríansedos descontos mentres que ospropios establecementos veríanaumentado o seu público obxec�tivo ao tempo que incentivaría oconsumo no comercio local. E oclub tamén se podería beneficiar

na captación de socios ou socias.É por iso que dende o club con�vidan aos comercios locais a fa�cerse socios ou colaboradorespara participar nesta campaña através da que ofrecer aos sociosdescontos puntuais ou anuais.

Ca

ac�ón de socios

Co obxectivo de medrar comoclub e manter a súa actividade, oclub pon en marcha tamén unhacampaña de información e cap�tación de socios.

Adestrador e capitáns do eequipo de Terceira apoian a campaña informativa

deporte

A Deputación premia o esforzo competitivo nasnovas axudas de 75.000 euros para deportistaslucensesO Goberno da Deputación reno�vou totalmente as bases das axu�das a deportistas individuais daprovincia para premiar o esforzocompetitivo e favorecer a activi�dade de persoas con capacidadesdiferentes, duplicando o orza�mento para este colectivo conrespecto ao ano pasado.A Xunta de Goberno aprobabaestas subvencións, dotadas de75.000 euros e de concorrenciacompetitiva, que poderán solici�tar todos os deportistas lucensesque o desexen. O prazo abriraseunha vez que sexan publicadasna Base Nacional de Subven�cións e no Boletín Oficial daProvincia.O Goberno da Deputación de�cidiu establecer novos crite�rios de valoración para “unhaconcesión máis transparente exusta, premiando o esforzodos deportistas”. Por primeiravez, se terán en conta os resul�tados acadados en competi�cións internacionais, estatais,galegas e provinciais.

Catro grupos de beneficia�

rios

As axudas, que terán un im�porte máximo de 2.000 eurose un importe mínimo de 300euros cada unha delas, estándirixidas a 4 grupos de bene�ficiarios segundo a idade dosaspirantes a data de 31 de de�cembro de 2015:� Ata 16 anos (todos os/as naci�

dos no ano 1999 e posteriores).Para este grupo destinaranse untotal de 40.000 euros do orza�mento total da convocatoria, fo�mentando o deporte base.� De 17 ata 25 anos (nacidos/asno período comprendido entre oano 1990 e 1998, ambos os dousincluídos). Para este grupo desti�naranse 20.000 euros do orza�mento total da convocatoria.� De 26 ata 35 anos (nacidos/asno período comprendido entre oano 1980 e 1989, ambos os dousincluídos). Para este grupo desti�naranse 5.000 euros do orza�

mento total da convocatoria.� Deportistas con capacidades di�ferentes (sen límite de idade) que

participen nas distintas competi�cións e disciplinas. Para este des�tinaranse 10.000 euros do totaldo orzamento da convocatoria, oque supón o dobre que no 2015.Poderán acceder ás presentesbolsas todos os deportistas daprovincia de Lugo que posuíranficha federativa durante o ano2015 e que dende o día 1 de xa�neiro ata o 31 de decembro do2015, participaran en competi�cións deportivas oficiais, tantode carácter provincial, galego,estatal como internacional, emanteñan na data de presenta�

ción de solicitudes a súa activi�dade competitiva oficial efederada.

Pablo Rivera presentaba as bases destas axudas xunto ao piragüistarecentemente proclamado campión olímpico, Cristian Toroˇ o atletaparticipante nos Xogos Paralímpicos de Pekín 2008 e Londres 2012,Maximiliano Rodríguezˇ o gardameta do CD Lugo, Roberto Fernández ea ciclista do Cidade de Lugo, Sinda Fernández.

A liga regular de tenis de mesasofre un parón debido ao clasifi�catorio para o nacional ata o 12de novembro.Pero o tenis de mesa en Vilalbaten unha cita coa liga de vetera�nos que se xogará no pavillón doMato Vizoso o domingo 30 deoutubro contra os equipos deLugo en xornada matinal e o do�mingo 6 de novembro en xor�nada de mañá e tarde contra oscinco equipos de Vigo.

Tenis de mesa Veteranosen Vilalba

2�actualidade outubro 16

sociedade

“O abandono animal é un problema gravísimo que medra pola torpeza das administracións”

Bárbara Soto Lucas, activista

Educadora Social e traballadorado sector loxístico, Bárbara SotoLucas, forma parte de varios co�lectivos coma Libera! Voz Animaou “Mis Amigas Las Palomas”ˇaínda que se considera “activistaindependente”.

Considérase “animalista”?

Non me gusta a etiqueta “anima�lista”. Eu tento traballar por unhasociedade máis xusta para todas etodos. Ter en conta a outros seresque sofren, sexan humanos ou ani�mais paréceme o máis lóxico. Noséculo XXI a ciencia xa non deixadúbida de que todos os animaistemos as mesmas capacidades bá�sicas para ser conscientes de nós,sentir, sufrir ou desfrutar da vidaaínda que cada especie o faga asúa maneira. Igualmente, agora sa�bemos pola xenética que todos osanimais estamos intimamente em�parentados e somos “familia”. Osufrimento que lle estamos a cau�sar aos animais polos nosos xeitosde tratalos e convivir con eles é deproporcións absolutamente dan�tescas e estivo sempre silenciado.O xusto, na era da información, énon seguir mirando para outroladoˇ senón concienciarse e come�zar a facer cambios.

Cal é a súa actividade neste

eido?

Procuro manterme ao tanto do queestán a facer diferentes instituciónsna miña contorna para colaborarcon elas dentro das miñas posibi�lidades e sobre todo para aprenderdelas. Libera! e Vox Anima sonpara min referentes clave. Libera!Pola súa profesionalidade no tra�ballo socio�político e Vox Animacomo exemplo de autenticidade eexcelencia no persoal, de esforzo,e total compromiso co traballo aprol dos animais e da mellora dasociedade tamén para as persoashumanas. Admíroos moitísimo.Ámbalas dúas asociacións brín�dannos a súa experiencia, asesora�mento e medios aos activistas egrupos locais.

Cales son as principais activida�

des destes colectivos: campañas

informativas, de esteriliza�

ción...?

Tanto Libera! como Vox Animacomezaron facendo traballos dedifusión, denuncia, información esensibilización en diferentes áreasda promoción dos dereitos dosanimais.Malia as súas diferenzas, sobretodo en dimisións, ámbolos douscolectivos son conscientes da in�mensa envergadura das problemá�ticas de maltrato, abandono eoutras formas de violencia contraos animais así como da dimensiónsocial destas problemáticas. Por

estes motivos o seu traballo virouagora cara a unha colaboraciónmáis estreita nas nosas instituciónslocais, que é dende onde podemosde verdade cambiar as cousas dunxeito efectivo e duradeiro e dendeteñen a responsabilidade de facelo.

Unha das loitas actuais de Li�

bera é a da prohibición dos cir�

cos con animais.

É moi importante matizar que nonse tratar de “prohibir”, senón deeliminar excepcións e inconsisten�cias nas leis. Dito doutro xeito:non se trata de prohibir unha acti�vidade, senón de deixar de permi�tir o que noutro contexto xa seríaincluso delito. Por exemplo: ¿Quépensarías de min se eu levara osmeus gatos nun transportín du�rante toda a súa vida? Segura�mente denunciaríanme pormaltrato, sancionaríanme e inclusopoderían quitarmos e prohibirmeter máis animais. Creo que esteexemplo deixa moi claro logo oabsurdo que é que se faga exacta�mente iso con tigres ou elefantesnos circos. Sobre todo tendo enconta que no seu hábitat podenpercorrer diariamente inmensasdistancias. Por enriba, estes ani�mais son sometidos a durísimosadestramentos as máis da vecescon métodos inevitablemente vio�lentos. Unha vida de reclusión esufrimento so pola nosa diversión.O colmo é que por enriba as nenase os nenos son o público principaldestes espectáculos cando de edu�cativo non teñen nada. Á infanciadebe ensinárselle empatía contodos os seres e que impor ese tipode vida a un animal non é diver�tido. Curiosamente cando se llesinforma da realidade que escondenos circos, eles mesmos son os pri�meiros en rexeitar estas prácticase querer involucrarse en cambia�las. Pero hailles que dar a oportu�nidade de ver a realidade.

Ante iso algúns Concellos e De�

putacións teñen aprobado mo�

cións ao respectoˇ aínda que a

competencia legal é da adminis�

tración autonómica. Con todo,

que connotacións podería ter a

aprobación nos Plenos munici�

pios da declaración de Concello

libre de circos con animais?

A aprobación nos plenos da De�claración de Cidade Libre de Cir�cos sen Animais ten unha utilidadeclara: que non se promova con re�cursos públicos unha actividade demaltrato animal por moi legal quesexa por mor dunha lei obsoleta.Aínda que pola nova lei de em�prendemento non quede claro sese lles pode prohibir exercer a ac�tividade, coa declaración o com�promiso do Concello coa opciónxusta e ética queda claro.

Ademais , os Concellos que adop�tan a declaración comprométensexustamente a instar á Xunta deGalicia a tomar cartas no asunto enon permitir máis esta actividadeno territorio galego, como xa fixe�ron 16 países da Unión Europea.

Recentemente, en Vilalba un

grupo de persoas independentes

c o n v o c a b a

unha concen�

tración de pro�

testa ante un

circo con ani�

mais pouco

antes da súa úl�

tima función na

vila. Animalis�

tas e defensores

dos dereitos dos

animais proce�

dentes de Lugo

e A Coruña

apoiaron a pro�

testa.

A manifestaciónen Vilalba xurdiuespontaneamente de grupos cida�dáns de Lugo, A Coruña, Viveiro,Vilalba e Outeiro de Rei que xa es�tiveron protestando en cada fun�cion logo da instalación eactuacións (contrarias a declara�ción de Cidade Libre de Circoscon Animais) do circo Gottani. Tí�ñase prevista unha grande mani�festación ese fin de semana enLugo pero foi prohibida por serenxornada electoral.Libera e Vox Anima apoiaron estainiciativa cidadá difundindo enredes pero toda a organización damanifestación correu por conta dapropia cidadanía sensibilizada emoi indignada co que aconteceuen Lugo. Ao parecer de feito teñenxa pensado continuar as accións etrasladar as súas reivindicacións áXunta de Galicia. En Lugo, en2014 o Concello recibiu máis de200 queixas oficiais por rexistropola instalación do circo “Coliseo”en Lugo. Estas queixas xunto coamoción presentada polo BNGderon lugar á declaración de LugoCidade Libre de Circos Con Ani�mais. É vergoñento que, sendo oalcalde ou alcaldesa a máxima au�toridade para a protección dos ani�mais nos Concellos, e sendo tanclara a vontade cidadá en Lugo, uncirco ambulante teña máis autori�dade que o propio Concello paralevar a diante unha normativaaprobada en pleno.

Cal é a concienciación sobre os

dereitos dos animais en Vilalba?

É moi difícil cuantificar a concien�ciación sobre dereitos dos animaisen Vilalba. De tódolos xeitos, faifalla que esa conciencia se con�verta en accións reais na práctica,por exemplo, pola vía da colabo�

ración en asociacións ou infor�mándose e participando nas inicia�tivas que xorden.A miña opinión é que as persoasestamos, en xeral, máis concien�ciadas do que podería parecer conrespecto a moitas causas sociais,pero que non nos damos conta docrucial que é a nosa participaciónactiva nelas ou que descoñecemos

as vías de participación ao noso al�cance.

PELUDIÑOSA través da páxina de facebook

“Os Peludiños” danse a coñecer

os animais da canceira de Vi�

lalba para a súa posible acollida

ou adopción. Esta era unha das

peticións que un grupo de defen�

sores destes animais lle ten rea�

lizado ao Concello.

Os Peludiños é xusto o exemplode conciencia traducida en acción:a través desta páxina concrétase unexcelente e durísimo traballo demáis de sete anos que está a levaradiante unha persoa independentede Vilalba que non dubidou en po�ñerse en acción cos medios ao seualcance para tentar mellorar as de�plorables condicións dos animaisda canceira local.O traballo desta rapaza é impresio�nante e moi valioso e ten dadolugar a historias moi duras e taména outras preciosas.

Cales cres que deberían ser as

medidas por parte das entida�

des locais ao respecto dos ani�

mais abandonados?

Dende o verán de 2015 o aban�dono é xa considerado un delito.As entidades tanto locais comoprovinciais e autonómicas debentrazar dunha vez plans sistemáti�cos para erradicalo usando variasvías: facendo cumprir a leiˇ pro�movendo � concienciando � faci�litando a esterilización mediantecampañasˇ mediante educación esensibilización da cidadanía neseseidos ou fomentando as adop�cións e desincentivando a comprade animais de criadeiros.Estas actuacións aforrarían, ade�

mais, moitos cartos á Deputacióne aos Concellos que constante�mente precisan abrir máis refu�xios, correr cos gastos dealimentación, veterinarios, per�soal e mantemento ou pagarlle aempresas pola xestión de cancei�ras así como por sacrificar tonela�das de animais abandonados. Oabandono de animais é un pro�blema gravísimo tanto en Galiciacomo no resto de España que nonfai máis que medrar por culpa datorpeza ou total desinterese dasadministracións en implicarse dunxeito verdadeiramente efectivo. Hai que recordar que, ademais dasconsecuencias para os animaisˇestamos pagando esta situaciónpersoas individuais con noso es�forzo e os nosos soldos. Vívensesituacións moi duras e isto é into�lerable…cando as solucións convontade e compromiso políticoson viables, máis sinxelas do queparece e nos aforran cartos amedio prazo.

O Congreso dos Deputados

aprobaba a rebaixa do IVE dos

servizos veterinarios do 21% ao

10% tras unha proposición do

Grupo Parlamentario de Es�

querra Republicana (ERC). E,

tamén nos últimos días, Tri�

pAdvisor anunciaba que deixa

de vender entradas para activi�

dades con animais... Como va�

lora estas iniciativas? Que cre

que supoñen para a sociedade e

o resto de entidades ou colecti�

vos?

A baixada do IVE veterinario tensido unha alegría moi grande paraas veterinarias e para quen coida�mos de animais domésticos. É ab�surdo que se lle impoña un IVEde luxo a unha actividade que re�verte na saúde da poboación dadoque os nosos animais poderánestar mellor coidados. Por último,tamén facilita unha actividadeeconómica posto que clínicasverán que aumentan as visitas e asvendas. Valoración logo: exce�lente! Non se entende que non sefixera antes.TripAdvisor é ben consciente doauxe imparable da conciencia aprol dos demais animais. A súadecisión está na liña da de moitasoutras entidades que xa, dadas asprotestas, precisan declararse encontra do uso de animais como sefosen cousas para o noso pracerou divertimento. No que respectaao márketing, está claro que asempresas buscan dar unha imaxede progreso e humanidade e quetamén a súa decisión lles vai pro�curar publicidade gratuíta inme�diata nas redes sociais. Unhapublicidade ao meu entender moiben merecida. Bravo e grazas polasúa decisión.

Bárbara Soto Lucas.

26 culturaoutubro 16

‘María Castaña’ será representadana igrexa vella de Muimenta

O IESCHA convocará no 2017 o Premio deNarrativa Agustín Fernández PazOs "Sábados de Teatro" do IESCHA achegan catro representaciónsteatrais este outono a Vilalba

Margarita Ledo, distinguidaco Premio Ramón Piñeiro“Facer País”

A Deputación proxecta ‘Pelerinaxes’ nos catroconcellos chairegos polo que transcorre o filme

A longametraxe protagonizada por Carmen Méndez transcorre por Outeirode Rei, Rábade, Begonte e Vilalba

O audiovisual recrea a viaxe que fixeron Otero Pedrayo, Vicente Risco e Ben-Cho-Shey dende Ourense a Santo André de Teixido

A Deputación proxecta de xeitogratuíto durante os meses de ou�tubro e novembro, Pelerinaxes,a última longametraxe do direc�tor italo�galego Simone Saibene,no que se recrea a viaxe que fi�xeron Otero Pedrayo, VicenteRisco e Ben�Cho�Shey de Ou�rense a Santo André de Teixido. A película está protagonizadapola actriz lucense CarmenMéndez, que encarna a Luzía,unha investigadora que percorreas oito etapas do camiño entreOurense e Santo André de Tei�

xido para rematar un proxectoaudiovisual iniciado na univer�sidade sobre o libro de Otero Pe�drayo xunto cun compañeiro. Oreparto deste filme confórmanotamén os ourensáns Xoel Yáñez,Alfonso Míguez, Ruth Sabucedoe Isabel Risco.A Deputación colabora cunhaachega económica de 5.000euros para a difusión da longa�metraxe por toda a provincia.Concretamente, a longametraxeproxectarase nos Concellos deRábade, Monterroso, Carba�

lledo, Begonte, Antas de Ulla,Chantada, Outeiro de Rei, Vi�lalba, Palas de Rei e Lugo, mu�nicipios polos que transcorrePelerinaxes.Despois de terse proxectado o 8de outubro en Rábade, o venres28 de outubro proxectarase naCasa da Cultura de Begonte apartir das cinco da tarde, o luns31 ás seis da tarde na Casa daCultura de Outeiro de Rei e omartes 1 de novembro no audi�torio municipal de Vilalba a par�tir das oito do serán.

O Instituto de Estudos Chaire�gos, na última reunión da XuntaDirectiva, acordaba o establece�mento do Premio de Narrativa“Agustín Fernández Paz”queserá convocado durante o ano2017.As bases que o regularán decidi�rane en vindeiras xuntanzas.Pero tamén queda por iniciarcontacto coa Área de Cultura doConcello de Vilalba "para tratarde conseguir un compromiso decolaboración con esta iniciativa".Agustín Fernández Paz, vilalbés,socio de honra do Iescha, escritorinternacionalmente recoñecido,destacou preferentemente no ám�bito da literatura infantil e xuve�nil, conseguindo innumerablespremios e distincións entre asque cabe destacar, precisamente,o Premio Nacional de LiteraturaInfantil e Xuvenil no ano 2008.Co seu firme e permanente com�promiso na defensa da lingua ecultura galegas, contribuiu demaneira significativa a ensalza�las e poñelas en valor. Asímesmo, o nome de Vilalba estivosempre presente en todas as face�tas do seu quefacer diario.

Sábados de Teatro

O Instituto de Estudios Chaire�gos, continuando co desenvolve�mento das actividadesprogramadas para o presente ano

2016, organiza os "Sába�dos de Teatro", no quedurante catro sábadosdos meses de outubro enovembro, se porán enescena outras tantasobras a cargo de catrogrupos teatrais distintos.A primeira representa�ción terá lugar o sábado29 de outubro, a partirdas oito do serán no Au�ditorio Municipal de Vi�lalba, a cargo deIbuprofeno Teatro. Trá�tase da obra "A filla deWoody Allen" que co�meza co inicio dunhaviaxe da protagonista na procurado seu pai, do cal só sabe quevive en Nova York e que llemanda un agasallo cada ano poloseu aniversario. Estes agasallosson tesouros para ela e constitúenun crebacabezas co que foi cons�truíndo un mito que a acompañano seu desenvolvemento vital.Atoparse con ese mito revélasecomo a vía para acadar a felici�dade, pero tamén supón unha fu�xida dunha vida cotiáinsatisfactoria. Ela loita. É incan�sable. É vitalista. E pon todas assúas esperanzas nese ser desco�ñecido. A viaxe a Nova York é aviaxe a un mundo idealˇ é a pro�cura de algo por definir, unha in�terrogante vital que non sabe se

será respondida.O sábado seguinte, 5 de novem�bro, á mesma hora e no mesmoespazo será o grupo Metátase Te�atro o que porá en escena "Asaco". O sábado 12 de novembroNova Escena representará "AApócema" e o 26 de novembro,ás seis da tarde, será a quenda de"Habelas hainas" a produción te�atrl do grupo de adultos da Es�cola Municipal de Teatro deVilalba.A entrada a tódalas funcións serálibre e gratuíta.O Iescha conta coa colaboraciónda Área de Cultura da Deputa�ción de Lugo a través do pro�xecto global de teatroBuxiganga.

A catedrática de ComunicaciónAudiovisual da Universidade deSantiago de Compostela e cine�asta natural de Castro de Rei(Lugo) é membro da executivada Real Academia Galega, na queocupa o posto de arquiveira�bi�bliotecaria. Margarita Ledo An�dión recollerá este novorecoñecemento á súa traxectorianun acto que se celebrará na pri�meira quincena de novembro noconcello lugués de Láncara.A decisión do xurado do premiofoi dada a coñecer onte en San�tiago de Compostela nun acto noque participaron Darío Piñeiro,alcalde de Láncaraˇ Xurxo Rodrí�guez Lozano, profesor do CPIRamón Piñeiro da mesma locali�dadeˇ Carlos López Sierra, secre�tario da Asociación Cultural Valde Láncara e Manuel FernándezArrojo, vicepresidente da mesma.O xurado salienta de Ledo o seu"constante compromiso con Ga�licia na súa creadora actividadeprofesional como xornalista, es�critora, docente e cineasta" e de�fínea como "partícipe

fundamental no activo proceso dedignificación e renovación dosvalores propios da cultura galega,con especial atención á presenzada lingua nos novos medios decomunicación".O galardón tamén recoñece ocompromiso da académica coaemigración, a defensa dos valo�res da liberdade e a democracia,e a "dignificación" das mulleres.

Existiu realmente María Castaña?É unha personificación fabulada?Falamos dunha figura á que os Se�ñores da Historia lle negaron o re�lato, o tempo e a patria edesterrárona ao espazo borrosodos contos para durmir. A roda doesquecemento foi pousándolle porencima. Só quedou unha pan�tasma extraviada no fondo das es�penucas, na funquenlla dasfraguizas e nos reconcos dos ro�chedos, desde onde a súa voz soae resoa. María Castaña, muller, galega, in�submisa. Motivos de abondo para

sepultala na sima do inconscienteonírico. Motivos de abondo parareivindicala como unha fiestra deluz. Aquí presentamos unha hipó�tese verosímil do desencontro deMaría Castaña co bispo don PedroLópez de Aguiar.O sábado 29 de outubro, a partirdas oito e media do serán, naIgrexa Vella de Muimenta, será re�presentada a obra de teatroMARIA CASTAÑA, do autorManuel Ayán, a cargo do grupo"Avelaiña Teatro" baixo a direc�ción de Antón Lamapereira.A entrada é de balde.

O FIV 2017 esgota en 20 minutos os200 primeiros abonosO mércores 26 de outubro poñí�anse á venda os primeiros 200abonos para o FIV de Vilalba2017 e vinte minutos despois es�taban esgotados.Sen coñecer aínda o nome de nin�gunha das bandas que tocarán noescenario fucsia entre o 28 e o 29de abril, o venres 28 de outubro ás

dez da mañá�e ata o 30 de outubroou esgotar existencias� volveransepoñer á venda outros 500 abonospor un reducido prezo de 14 eurosmáis gastos de distribución.Delorean, Xoel López, Supersub�marina, Miss Caffeina, Agorapho�bia ou Izal formaron parte docartel do FIV 2016.

Agustín Fernández Paz.

Margarita Ledo.

cultura

Que ler? a elección de:

Que escoitar?

Belén Varela

Directora do Centro OcupacionalVilalba-Terra Chá

Un libro Algo de música

Unha comida

Un sitio onde vivir

Unha personaxe histórica

Nos inicios do pasado século XX tecíanse relacións fecundas entre os máis re�levantes valores da Galiza. Relacións que darían lugar a iniciativas de grande edecisiva importancia, caso das Hirmandades dos Amigos da Fala. Unha organi�zación que, desde o seu nacemento na primavera do 1916, reivindicaría a iden�tidade nacional da Galiza, a partir da defensa do idioma propio do noso país nuntempo no que a lingua galega ficaba fóra da legalidade (española) imperante.Na presente monografía apreséntase unha ampla visión do que foron e repre�sentaron as coñecidas, popularmente, como Irmandades da Falaˇ partindo docontexto no que estas foron creadas e no que agromaron de xeito vizoso. Efacémolo como homenaxe ás Irmandades no marco do centenario da creacióndas mesmas (1916�2016).

M�Clan é sen dúbida o mellor grupo de rock estatal das últimas décadas. De�móstrano disco a disco, e con este último disipan calquera dúbida. Só as críticasdo universo “indie” (que acostuma a ser o máis pedante) esquece ese recoñece�mento.Mentres, os murcianos ao seu, oficio e gusto. Sempre soaron moi americanosmais nesta ocasión a influencia faise guieiro. Gravado en Nashville baixo abatuta de Brad Jones, o traballo desprende son sureño, fronteirizo, country, folk,e por suposto rock.Como un disco dos de antes, o comezo é unha tarxeta de visita en clave de ho�menaxe, toda unha declaración de intencións: “Grupos americanos” ou vivanas guitarras!.

E a viaxe polos EU principia ofrecéndonos de todo. “California” é unha peza moi delicada, cálida e harmoniosa moiao The Byrds. “Caminos secundarios” e “Traeme tu amor”(moi Flying Burrito). “La Esperanza” (viva Tom Petty) osingle adianto, realmente brilante. “Saltamos sin mirar” e “Polvo de estrellas” (C, S & N). “Viaje hacia el sur” (moiEagle), “Concierto salvaje” (os Allman seguen vivos), “Whiski on the rocks” (un grolo do Dylan de Nashville Skyline).“Corazón en tránsito”, un dos intres estelares con guiño al�andalus semella a viaxe do Mississipi ao Segura pararematar con “Noche de desolación” como o Ry Cooder máis melancólico. “Delta”, ou o mellor disco de rock españolen anos, gózao!

AS IRMADADES DA FALA (1916-1931). Reivindicación

identitaria e activismo socio-político-cultural no primeiro

terzo do século XX, Uxío-Breogán Diéguez Cequiel (coord.)

Edicións Laiovento

Follas Novas, Rosalía deCastro

“Pandereteiras de Andrade”

de Vilalba

A Mariña Lucense

Unha película

“El niño de la bicicleta”,

dirixida por Jean-Pierre

Dardenne e Luc Dardenne

Algún lugar

para visitar

Emilia Pardo Bazán

Unha bebida

Vilalba

Polbo á feira Auga ou un viño galego

M-Clan: “Delta”por Félix Jorquera

fmenfm.blogspot.com.es

Sergi López, Emma Suárez, Àlex Monner, Bruno Todeschini, IgorSzpakowski, Mikel Iglesias, Greta Fernández, David Arribas, PabloRosset, Guillem Jorba

Premios 2016: 4 premios no Festival de Málaga incluíndo PremioEspecial do Xurado.

Título orixinal: La propera pellaka. Ano: 2016. Duración: 103 min.País: España. Xénero: Drama. Director: Isaki Lacuesta, Isa Campo.Guión: Isa Campo, Isaki Lacuesta, Fran Araújo. Música: Gerard GilFotografía: Diego Dussuel. Productora: coproducción España�SuizaˇBord Cadre Films / Corte y Confección de Películas / La Termita Films/ Sentido Films.

Un adolescente desaparecido volve tras oito anos, cando todos o dabanpor morto e incorpórase á vida familiar marcada polo misterio da súadesaparición. Pouco a pouco xurdirá a dúbida de se realmente se trata dorapaz desaparecido ou dun impostor.

Que ver? ‘La próxima piel’, dirixida por Isaki

Lacuesta e Isa Campo

27recomendacións outubro 16

óns

máis en www.terrachaxa.com/axenda

eventos

teatroLugo - Museo Provincial

Xosé Vizoso, Carteis (1970-2015)ata o 30 de outubro

A mostra está composta por unha selección de máis de 50 carteis realizados poloautor, discípulo de Díaz Pardo e Seoane, dende os anos 70 ata hoxe. Os protagonistas

destas obras son as festas das San Lucas do seu Mondoñedo natal, a queimada de Cervoou as festas de Santa Minia no concello coruñés de Brión onde reside.

Mondoñedo - Centro Comarcal

Homes e Bestas. Tradición cabalar en Mondoñedoata o 31 de outubro

A Asociación As San Lucas promove esta iniciativa que inclúe a mostra de 40 imaxesdos profesionais José María Álvez e Sergio López Maseda, que inmortalizan momentos

das festas e feiras das San Lucas e da rapa das bestas do Campo do Oso.

Vilalba - Casa da CulturaMirar conTACTO_ Pintura para Discapacidad Visual

ata o 6 de novembroEsta mostra itinerante que inicia o seu percorrido na capital chairega foi deseñada

como evento de participación activa, tanto do público con discapacidade visual comado público escolar e familiar na procura da experiencia de “ver” as obras -dúas esculturasde bronce e catro obras pictóricas de diferentes estilos reproducidas en relevoe a tamaño real mediante unha novidosa técnica denominada Didú- co tacto.

Lugo - Museo ProvincialGumersindo Pardo Reguera (Inspirador de Picasso)

ata o 20 de novembroA mostra suma corenta pezas: trinta óleos (4 do MPLugo), un debuxo, un gravado (deCarl Dupuis), que pertenceu a Pardo Reguera, 6 fotografías, unha cámara fotográficae un vídeo. Vinte e tres dos óleos foron restaurados para esta exposición.. As pezas e obras

expostas proceden de oito coleccións privadas e catro públicas.

concursos

BUXIGANGA 201629 de outubro - Roupar (Xermade)

“Xuízo anticorrupción” (Trípode): 21.00 horas

5 de novembro - Outeiro de Rei“A ratiña Rita e compañía” (Érase unha vez...): 18.00 horas

12 de novembro - Guitiriz“A ratiña Rita e compañía” (Érase unha vez...): 18.00 horas

SÁBADOS DE TEATROVilalba: auditorio municipal Carmen Estévez (20.00 horas)

“A filla de Woody Allen” (Ibuprofeno Teatro): 29 de outubro

“A saco!!!” (Metátase Teatro): 5 de novembro

“A Apócema” (Nova Escena): 12 de novembro

VilalbaAuditorio Municipal

Catro tempos: teatro para bebés27 de novembro

Teatro do Miolo ofrece a partir das seis da tarde este espectaculo musical emaxico para bebés onde multitude de personaxes, acompanan á protagonista

para dar vida a catro tempos.

VI Concursos ‘Polo territorio’ - ADEGAata o 1 de novembro

As fotografías do VI Concurso “Fotografías polo Territorio” deberán ter comoobxecto mostrar o s efectos de actividades humanas que supoñen unha agresiónao noso país ou exemplos deposta en valor do territorio. No caso dos relatoscurtos do VI Concurso de relatos “O lugar onde vivo” poderán ser historiasarredor das visións que a poboación galega ten sobre o lugar no que vive. Eas curtametraxes de ficción, documentais ou animación do V Concurso decurtametraxes “E ti que é o que ves?” deberán dar mostra de exemplos de

posta en valor da nosa cultura e territorio e/ou denunciar aquelas actuaciónsque agreden os mesmos. Cada participante poderá presentar un máximo de4 creacións audiovisuais. Os dous primeiros certames constan de dúascategorías, xuvenil e adultos; mentres que o concurso de curtas ten establecidaunha única categoría. O modo de envío e outra información pode consultarse

no enderezo electrónico culturaeterritorio@adega.gal.

III Premio “Xermade na Historia”ata o 17 de febreiro

As bases do certame, convocado polo Concello de Xermade, a Asociaciónde Veciños e Veciñas de Cabreiros e a Facultade de Ciencias da Educaciónda USC, recollen a participación de xeito individual ou colectivo con cantostraballos se desexe sempre que o seu tema estea relacionado co patrimonioetnográfico e cultural do concello de Xermade (tradicións, festas, ritos, artepopular, lendas, memoria histórica, costumes, literatura oral, etc). A extensióndos traballos escritos en galego será dun mínimo de 50 folios e un máximo de 400.A súa dotación económica é de 3.000 euros: 2.000 para o primeiro premio e 1.000

para o segundo.

ÍnsuaVIII Tasca do Liño

29 de outubroDemostracións en vivo da tasca do liño coa Asociación de Mulleres San Bartolomeu deÍnsua e outros labores artesáns coas Palilleiras da Terra Chá e Cabanas Rural.Táboa redonda: "A muller, o liño e o tecido", xantar popular, música cos Valuros,

concerto de Davide Salvado e conxuro da queimada.

GontánFeira de Santos

5 de novembroA localidade converterase nun gran recinto feiral para acoller a tradicional feira deSantos na que se dan cita expositores de todo tipo -alimentación, artesanía, textil,

calzado ou ferramentas- xunto ao gran mercado gandeiro anual.

‘Pelerinaxes’Begonte (Casa da Cultura): 28 de outubro - 17.00 horas

Outeiro de Rei (Casa da Cultura): 31 de outubro - 18.00 horasVilalba (Auditorio Municipal): 1 de novembro - 20.30 horas

O documental homenaxea ao camiño que vai de Ourense a San Andrés de Teixido,inspirado na andaina, no ano 1927, que percorreron Otero Pedrayo, Risco e Ben

_Cho_Shey. Entrada gratuíta.

28 actualidadeoutubro 16

29 ociedade outub�o 16

O Bike Park Outeiro (BPO) remataba a temporada de verán 2016cunha fin de semana de portas abertas a modo de agradecementopolo boa acollida do circuíto. Ao longo do outono e o inverno abriráde maneira puntual baixo reserva.

Samarita eJaime celebra-ron os seus cum-preanos confamiliares e ami-gos que se reuni-ron no colexio deMoncelos. Todosxuntos disfruta-ron dunha tardeen compañía naque tamén de-gustaron tarta decumpreanos.

Os alumnos e alumnas da aula da UNED Sénior Eume - Terra Chávisitaron a exposición “Sorolla Íntimo” no Museo de Belas Artes daCoruña.

como pasa o tempo!

concursa con

Participa no noso concurso mandando un sms ou whatsapp ao

606 86 33 22, dando a resposta que ti creas para acertar coa

nosa personaxe do mes. Entre os acertantes sortearemos unha

cea para dúas persoas no Restaurante A Nova Ruta.

fotodenuncia

enquisa na web

Aínda que os pasos de peóns elevados da saída de Vilalba

cara Meira obrigan a reducir a velocidade (e polo tanto os

riscos de atropelos), non cumpren coa normativa, polo que

poden ser, á súa vez, perigosos para os conductores.

Cre acertada a decisión do comité federal do

PSOE de permitir gobernar a Rajoy?

http://www.terrachaxa.com/poll

Si ........................................... 13,5 %

Non ........................................ 87,5 %

30 servizosoutubro 16

Quen é este

rapaz?

Pista:

Concelleiro chairego.

ANUNCIOS POR PALABRAS

O TARXETEIRO

ANÚNCIESE (GRATIS A PARTICULARES) TELF/FAX: 982 51 03 35TERRA CHÁ.XA APTO. 86 27800 VILALBA - terrachaxa@fmpublicidade.com

� ALÚGASE LOCAL EN VILALBA PARA BAR, CAFETERÍA, PUBOU CALQUERA OUTRO TIPO DE ACTIVIDADE EN ZONA CÉN�TRICA. PREZO ECONÓMICO E A CONVIR. INTERESADOSCHAMAR AO 636 307 595.

� ALÚGANSE BAIXO (145 METROS CADRADOS) E ENTRE�CHÁN (119 METROS CADRADOS). AMBOS NA RÚA CALVARIO.TELF: 625 104 928.

� ALÚGASE APARTAMENTO TOTALMENTE AMOBLADO EN BA�RREIROS PARA TODO O ANO. BO PREZO. TELF. 666 549 622.

� VÉNDESE CASA NA FEIRA DO MONTE (AO LADO DA CASADO CONCELLO). TELF. 662 253 823 (CHAMAR POLA NOITEDESPOIS DAS NOVE).

� VÉNDESE SOLAR DE 700 M2 CON 8 M DE FRENTE NA RÚADA FEIRA. BEN SITUADO PARA NEGOCIO. TELF. 610 39 40 52.

� ALÚGASE LOCAL CÉNTRICO EN VILALBA IDEAL PARA PE�RRUQUERÍA, DENTISTA, OFICINAS, ETC. TELF. 692 132 351.

� ALÚGASE PRAZA DE GARAXE NA RÚA PLÁCIDO PEÑA 16�18 EDIFICIO EIMIL (VILALBA). TELF. 982 51 23 70.

� VENDESE SOLAR UNIFAMILIAR EN VILALBA (DETRÁS DEPROTECCIÓN CIVIL) DE 1.055 METROS CADRADOS CONPASO DE SERVIDUME. PREZO 25.000 EUROS A CONVIR.TELF. 646 324 192.

� VÉNDESE PISO AMOBLADO DE 100 M2 NA AVDA. DE GALI�CIA, 32, VILALBA, CON 3 HABITACIÓNS, 1 BAÑO, SALA E CO�CIÑA. CALEFACCIÓN INDIVIDUAL DE GASÓLEO. TODOEXTERIOR, CÉNTRICO E EN BO ESTADO. TRASTEIROAMPLO EXTERIOR. PREZO: 60.000 EUROS NEGOCIABLES.TELF: 620 51 42 40 OU 629 91 82 63.

� VÉNDESE TERREO URBANO AO LADO DA COOPERATIVADE SANTABALLA. TELF. 654 164 108.

� ALÚGASE OU VÉNDESE GARAXE DE 12 M2 NA RÚA AL�CALDE FRAGA (RÚA DE CORREOS) 26�28. TELF. 680 88 2849.

� MANOLO DA TERRA CHÁ, 47 ANOS, SEPARADO, ALTO, TRA�BALLADOR, COÑECERÍA MULLER DA ZONA. TELF. 679 058 179.

� HOME SEPARADO DE 65 ANOS BUSCA MULLER DE 60 NONFUMADORA E SEN CARGAS. TELF. 630 403 711.

� RAPAZ SOLTEIRO DE 44 ANOS BUSCA RAPAZA SOLTEIRADE ENTRE 35 E 44. PREFERIBLEMENTE QUE LLE GUSTE AALDEA. TELF. 671 416 679.

� GUSTARÍAME COÑECER MULLER ENTRE 45 E 60 ANOSPARA AMIZADE OU O QUE XURDA. TELF. 648 147 243.

� RAPAZ SOLTEIRO DE 41 ANOS QUERE COÑECER RAPAZAPARA AMIZADE OU O QUE XURDA. TELF. 634 40 47 43.

� OFRÉCESE CHÓFER A PARTICULARES CON COCHE OU SENCOCHE. TELF. 667 444 004.

� SE OFRECE SEÑORA PARA FACER COMIDAS POLAS FES�TAS, TAREFAS DO FOGAR OU COIDAR NENOS OU MAIORES.TELF: 697 604 818.

�DÁNSE CLASES PARTICULARES DE INGLÉS, FRANCÉS, LIN�GUA E CLASES DE APOIO A PRIMARIA, ESO E BAC DE HUMA�NIDADES. TELF. 697 596 016.

� OFRÉCESE DIPLOMADA EN MAXISTERIO PARA DAR CLASESPARTICULARES (INFANTIL/PRIMARIA/1E2 ESO) E COIDARNENOS A DOMICILIO. TELF: 636 382 326.

� OFRÉCESE SEÑORA INTERNA PARA COIDADO DE PERSOASMAIORES, NENOS OU LIMPEZA DO FOGAR. TELF. 634 288 235.

�OFRÉCESE CHICA PARA LIMPAR POR HORAS OU COIDARNENOS, PREFERENTEMENTE POLAS MAÑÁS. INTERESADOSCHAMAR AO TELF. 637 24 96 02.

� ARRÉGLANSE PERSIANAS DE ALUMINIO E COLÓCANSEVENECIANAS. TELF. 639 241 614.

�OFRÉCESE CHICA PARA COIDAR DE PERSOAS MAIORESTANTO DE DÍA COMA DE NOITE. TELF. 629 987 316.

� BÚSCASE RAPAZA INTERNA PARA O COIDADO DUNHA PER�SOA MAIOR. TELF. 610 704 165.

� JOSÉ ÁNGEL LAGARES BUSCA EMPREGO. CONTA CON EX�PERIENCIA NO SECTOR DAS TELECOMUNICACIÓNS, PEROACEPTARÍA OUTRO TIPO DE EMPREGO. TELF. 633 686 246.

�FÁNSE LIMPEZAS DE FINCAS E XARDÍNS. DESBROCEMANUAL. PREzOS ECONÓMICOS. TELF. 647 441 483.

� VÉNDENSE ROLOS DE SILO E HERBA SECA. TAMÉN SEVENDE UN PONY POR 250 EUROS. TELF. 605 680 188 E 982 5279 06.

� REALÍZANSE TODO TIPO DE TRABALLOS FORESTAIS: DES�BROCE, PODA E PODA EN ALTURA, PLANTACIÓNS, CORTA DELEÑA, TRABALLOS DE XARDINERÍA, PECHES DE FINCAS,ETC. TELF. 696 224 709. ECONÓMICO.

� VÉNDENSE ROLOS DE HERBA SECA. TELF: 982 527 136 E664 103 964.

�VÉNDENSE CHANTAS DE SEGUNDA MAN PARA PECHE DEFINCAS. ENTRE 30 E 40 METROS. TELF. 648 147 243.

� VÉNDENSE ESTACAS DE CASTAÑO DE 2 M. TELF. 635 25 45 85.

� VÉNDENSE 2 CÁMARAS DE VIXILANCIA CON DECODIFICA�DOR (DE INTERIOR) EN BO ESTADO E PREZO MOI ECONÓ�MICO. TEL. 625 104 928.

� FANSE TODO TIPO DE TRABALLOS EN CARPINTERÍA DEMADEIRA. INFORMES NO TELÉFONO: 622 638 985.

�VÉNDESE VIÑO CASEIRO EXQUISITO. SERVIMOS A DOMICI�LIO GRANEL E EMBOTELLADO. TLF. 644 162 550.

� VÉNDESE RADIO�CD REPRODUCTOR MP3 DE COCHEMARCA KENWOOD, MODELO KDC�W434A. INTERESADOSCHAMAR OU CONTACTAR POR WHATSAPP NO TELF. 655 228614.

�VÉNDESE MEL CASEIRA. TELF. 659 257 742

� VÉNDENSE 50 M. DE TUBOS DE ACEIRO E BARRICAS DOVIÑO. TELF. 69760 48 18.

� VÉNDENSE HUCHAS DO TRIGO CENTENARIAS. TELF. 630407 533.

� VÉNDESE TV DE PANTALLA PLANA DE SEGUNA MAN ENPERFECTO ESTADO. TELF: 630 57 96 43.

� VENDO CAIXAS DE PLÁSTICO DE 60X40X25 CM. IDEAISPARA VENDIMIA. PREZO NEGOCIABLE. TELF. 616 954 119.

�VÉNDESE MUÍÑO ANTIGO DE CEREAL. TELF. 648 703 876.

� VÉNDESE MÁQUINA DE TABACO EN BO ESTADO. MOI BOPREZO. INTERESADOS CHAMAR AO TELÉFONO 637 363 879.

� VÉNDENSE 100 CAIXAS DE MADEIRA DE 220X90X70 MM.PREZO NEGOCIABLE. TELF. 622 638 985.

� VÉNDESE MÁQUINA DE COSER ALFA DE 50 ANOS EN PER�FECTO ESTADO. TELF. 630 57 96 43.

� VÉNDESE LEÑA DE CARBALLO, EUCALIPTO E SALGUEIROXA TROCEADA. TELF: 648 147 243.

� VÉNDENSE 5 PARCELAS NAS PARROQUIAS DE GOIRIZ ECARBALLIDO (VILALBA). TELF. 633 439 694 OU 984 293 975.

� VÉNDESE DESGRANADORA (MÁQUINA DE MALLAR) ANTIGA.TELF. 653 359 566.

empregoofertas inmobiliarias

outras ofertas

ofertas do agro

31publicidade outubro 16

relacións persoais

REALÍZANSE TRABALLOS DE MEDICIÓN E VALORACIÓNDE PARCELAS. TELF. 616 204 665.

DESE

ÑO

ER

OTU

LAC

IÓN

PU

BLI

CID

AD

E

AV

OG

AD

AS

ASE

SOR

ÍA

Di o refrán “Palomar, capilla, ci�

prés, pazo es”. E si, certamente

moitas das mansións fidalgas es�

palladas pola xeografía galega po�

súen estas características, unhas

edificacións que na súa maioría

foron construídas entre os séculos

XVII e XX e representan o poder

do Señor territorial, funcionando

coma ente administrativo e xudi�

cial da basta extensión de terra que

dominaban. Non estamos máis

que ante os símbolos galegos da

continuidade do poder do señor

feudal da Idade Media e posterior�

mente do Antigo Réxime, repre�

sentando unha das posición

privilexiadas do sistema social es�

tamental establecido no que as re�

lacións de dependencia se

formalizaban, entre outras cousas,

en contratos agrarios de longa du�

ración entre señores e vasalos,

transmitidos de xeración en xera�

ción ata primeiras décadas do sé�

culo XX (Decreto Lei de 1926 que

regulou a redención dos Foros).

Aínda que a día de hoxe se trate

dunha propiedade privada non vi�

sitable, o Pazo de Sistallo, está

considerado coma un dos pazos

máis representativos do territorio

galego, erixíndose coma unha das

máis fermosas arquitecturas pace�

gas da Comarca da Terra Chá e da

Provincia de Lugo. Emprazado no

lugar de O Pazo, Cospeito, atopá�

monos ante unha impoñente cons�

trución barroca propiedade, en

orixe, da familia Verde e Monte�

negro, os

cales encar�

garon o seu

deseño a Cle�

mente Sarela,

arquitecto de

renome coñe�

cido polo seu

traballo na

Catedral de

Santiago de

Compostela, na icónica fachada da

Casa Cabildo da praza de Praterías

e no campanario do mosteiro de

Caaveiro, lugar de onde era prior

Francisco Antonio Verdes Monte�

negro, irmán do promotor da obra,

Fernando Verdes Montenegro.

A súa estrutura fundaméntase

nunha planta rectangular con cu�

berta de pizarra a catro augas e tres

chemineas decoradas, muros exte�

riores encalados salvo ventás, es�

quinais e aleiro, e cunha fermosa

e simétrica fachada frontal na que

destaca un balcón presidido por

unha peineta que acolle o escudo

de armas fa�

miliar, con�

formando un

dos elementos

máis repre�

sentativos do

pazo. Interior�

mente distri�

búese en tres

plantas de 621

m2, en orixe

destinadas a almacén e cabaleri�

zas, vivenda e faiado, comunica�

dos por unha singular e

monumental escaleira de granito

de dobre balaustrada.

Como cabía de esperar, o Pazo de

Sistallo posúe capela privada á

que se accede tanto dende o inte�

rior coma do exterior, unha edifi�

cación de estilo renacentista presi�

dida por un fermoso retablo

barroco de grandes dimensións ta�

llado en madeira.

Para completar a propiedade,

cunha extensión total de 17.000

metros cadrados, atopamos tamén

construcións auxiliares á vivenda,

como son alpendres e cocheiras,

ademais dunha ampla zona axar�

dinada de paseo e relax na que ato�

pamos árbores froiteiras, prantas

autóctonas e foráneas, zona dedi�

cada a horta, grandes estanques,

fontes e estatuas de mármore de

Carrara, das que podemos identi�

ficar un Mercurio, unha Pandora e

un trobador clásico napolitano.

Verdadeiramenta o Pazo de Sista�

llo é un fermoso exemplo de ar�

quitectura pacega que non ten

nada que envidiar a outros pazos

de renome espallados pola xeogra�

fía galega, os cales continúan des�

empeñando o seu papel coma fitos

relevantes da historia de Galicia,

agora con outras funcións e usos.

Por outra banda, máis aló da figura

do fidalgo, non podemos esquecer

que os pazos seguen a suxerir esa

relación intrínseca co rural e co

traballo de tantas xeracións labre�

gas, unha forza que indiscutible�

mente contribuiu no seu

mantemento obrigada polos con�

tratos forais, e que nos deixa ver

que o poder do Señor sempre se

fundamentou na forza de traballo

dos seus vasalos.

Descubrindo opatrimonio chairego

O pazo de Sistallocon Míriam Fernández