O ACIBECHEO ACIBECHE

ÍNDICEÍNDICEQUE É ?QUE É ?PROCEDENCIAPROCEDENCIAO ACIBECHE NO MUNDOO ACIBECHE NO MUNDO

ANTIGOANTIGOÉ MÁXICO?É MÁXICO?O MUSEO DO ACIBECHE EN O MUSEO DO ACIBECHE EN

SANTIAGOSANTIAGO

QUE É ?QUE É ?O acibeche é unha O acibeche é unha variedade de lignito. De variedade de lignito. De cor negro brillante que cor negro brillante que procede da familia das procede da familia das árbores xurásicas que árbores xurásicas que se extinguiron fai uns se extinguiron fai uns 60 millóns de anos, ao 60 millóns de anos, ao mesmo tempo ca os mesmo tempo ca os dinosaurios, e críase dinosaurios, e críase que o azabache só que o azabache só proviña dunha especie proviña dunha especie de árbore chamada de árbore chamada Araucaria. Araucaria.

Pero despois de moito Pero despois de moito investigar, os investigar, os científicos, déronse de científicos, déronse de conta de que o conta de que o azabache non só azabache non só proviña da especie das proviña da especie das Araucaráceas, senón Araucaráceas, senón que tamén das que tamén das Protopináceas, que de Protopináceas, que de ter que comparala ter que comparala cunha árbore dos cunha árbore dos nosos días sería un nosos días sería un ciprés.ciprés.

O acibeche está formado O acibeche está formado

Por unha mestura Por unha mestura

heteroxénea de material heteroxénea de material

carbonáceo orgánico e carbonáceo orgánico e

material mineral, material mineral,

constituída principalmente constituída principalmente

por vitrinita , composto por vitrinita , composto

orgánico que deriva da orgánico que deriva da

lignina,celulosa etc. e que lignina,celulosa etc. e que

está presente nas plantas está presente nas plantas

vasculares con semillas. vasculares con semillas.

Preséntase Preséntase negro,compacto, negro,compacto,

suave ao tacto, lixeiro e suave ao tacto, lixeiro e

bastante duro, aínda que bastante duro, aínda que

bastante fráxil.bastante fráxil. Arde Arde

producindo moito fume, producindo moito fume,

despedindo olor despedindo olor

bituminoso e, ás veces bituminoso e, ás veces

fétido. A súa densidade fétido. A súa densidade

oscila entre 1,2 e 1,3 gr/ oscila entre 1,2 e 1,3 gr/

cm3.O nome azabache é cm3.O nome azabache é de de

orixe árabe. orixe árabe.

En Asturias En Asturias chamábaselle chamábaselle acebache ou acebache ou azebache, en catalán azebache, en catalán gaieta e tamén gaieta e tamén atzabeja,en castelán atzabeja,en castelán azabache, e en azabache, e en Aragón azabaya.O Aragón azabaya.O mellor acibeche do mellor acibeche do mundo, o de mellor mundo, o de mellor calidade, extráese calidade, extráese das minas de Asturias das minas de Asturias e como dato curioso, e como dato curioso, tamén en Asturias tamén en Asturias encóntrase o colar encóntrase o colar máis antigomáis antigo

realizado con este realizado con este material, feito fai material, feito fai máis de 15.000 máis de 15.000 anos.anos.

PROCEDENCIAPROCEDENCIAO mellor acibeche do O mellor acibeche do mundo, xunto co mundo, xunto co de Whitbi, é o de de Whitbi, é o de Asturias, España. Asturias, España. Cunha cor negra Cunha cor negra intensa, textura e intensa, textura e dureza incomparable, dureza incomparable, é extraido na zona é extraido na zona denominada a denominada a Mariña, na Costa Mariña, na Costa Xurásica Asturiana, Xurásica Asturiana,

entre Gijón e Ribadesentre Gijón e Ribadesella na zona ella na zona de Oles, Villaviciosa, de Oles, Villaviciosa, dende onde hai máis dende onde hai máis de cen anos se de cen anos se exporta a Inglaterra. exporta a Inglaterra. Foi o Principado o Foi o Principado o maior subministrador maior subministrador da península de da península de material en bruto ao material en bruto ao longo dos séculos. longo dos séculos.

Recentes estudos Recentes estudos levados a cabo por un levados a cabo por un equipo de investigación equipo de investigación da Universidade da Universidade de Oviedo demostran de Oviedo demostran que o acibeche español que o acibeche español procede dunha familia procede dunha familia de árbores xurásicas, de árbores xurásicas, extinguida hai 65 extinguida hai 65 millóns de anos, millóns de anos, as protopináceas, as protopináceas, ademais ademais das araucarias.das araucarias.

A zona costeira que vai A zona costeira que vai dende Gijón ata Colungdende Gijón ata Colunga é a que garda a é a que garda maiores depósitos e, maiores depósitos e, historicamente, onde historicamente, onde se concentraron case se concentraron case todas as explotacións. todas as explotacións. Coñecida hoxe como a Coñecida hoxe como a "Costa dos "Costa dos Dinosauros", é un Dinosauros", é un terreo xurásico con terreo xurásico con abundantes mostras da abundantes mostras da fauna e flora desta era. fauna e flora desta era.

O acibeche é o O acibeche é o material fósil de orixe material fósil de orixe vexetal máis vexetal máis importante e importante e representativa de toda representativa de toda ela. Foi, sen dúbida, o ela. Foi, sen dúbida, o mellor dos españois e mellor dos españois e de todo o continente de todo o continente europeo e igual ao europeo e igual ao afamado deWhitby: afamado deWhitby: ambos os dous, o ambos os dous, o inglés e o asturiano, os inglés e o asturiano, os mellores do mundo.mellores do mundo.

  

Outros acibeches Outros acibeches proceden proceden de Teruel (Cretácicde Teruel (Cretácico), Francia, o), Francia, Alemaña e Turquía Alemaña e Turquía (Cretácico), (Cretácico), Estados Unidos -Estados Unidos -Novo México Novo México e Dakota del sur, e Dakota del sur, Colorado-, Colorado-, Venezuela.Venezuela.

O ACIBECHE NO O ACIBECHE NO MUNDO ANTIGOMUNDO ANTIGONo mundo antigo No mundo antigo chamóuselle chamóuselle succinum succinum nigrumnigrum, , equiparándoselle ao equiparándoselle ao ámbar ou ámbar ou succino, succino, con quen aparece con quen aparece asociado asociado frecuentemente. frecuentemente. Tamén se lle chamou Tamén se lle chamou Lápis GagatesLápis Gagates, , denominación denominación utilizada entre outros, utilizada entre outros,

polo naturalista polo naturalista Plinio el Viejo e pro Plinio el Viejo e pro San Isidoro, autor San Isidoro, autor que, na súa obra As que, na súa obra As Etimoloxías, aclara la Etimoloxías, aclara la razón: “Gagates é razón: “Gagates é unha pedra atopada unha pedra atopada primeiramente en primeiramente en Licia, Asia Menor Licia, Asia Menor (Turquía) que é (Turquía) que é empurrada á beiraempurrada á beira

polo río Gagas, e de polo río Gagas, e de aí lle ven o nome; aí lle ven o nome; hai moitas en hai moitas en Bretaña. É unha Bretaña. É unha pedra negra, plana, pedra negra, plana, suave e arde se se suave e arde se se bota ao lume. Non bota ao lume. Non se borran os escritos se borran os escritos feitos co barro desta feitos co barro desta pedra...”pedra...”

O nome español O nome español ““azabacheazabache” é de ” é de orixe árabe. orixe árabe.

É MÁXICO?É MÁXICO?O azabache dende a O azabache dende a antigüedade foi antigüedade foi considerado como considerado como material máxico e material máxico e protector, tanto bruto protector, tanto bruto coma tallado. Sempre coma tallado. Sempre se usou coma talismán se usou coma talismán polo seu alto poder polo seu alto poder contra as enerxías contra as enerxías negativas. Unha das negativas. Unha das representacións máis representacións máis coñecidas do azabache, coñecidas do azabache,

foi a “higa”, amuleto foi a “higa”, amuleto contra o mal de ollo, contra o mal de ollo, difundida en España difundida en España coa chegada dos coa chegada dos árabes. Ademais, árabes. Ademais, moitos outros amuletos moitos outros amuletos foron elaborados con foron elaborados con este bonito e escaso este bonito e escaso material, que unha vez material, que unha vez pulido, adquire un pulido, adquire un negro intenso que negro intenso que permanece co paso do permanece co paso do tempo. tempo.

O azabache é o O azabache é o principal material principal material empregado para a empregado para a utilización, de ademais utilización, de ademais de “higas”, amuletos de “higas”, amuletos para repeler o mal de para repeler o mal de ollo, tallados en forma ollo, tallados en forma de puño pechado, co de puño pechado, co dedo polgar entre o dedo polgar entre o índice e o corazón. Este índice e o corazón. Este tipo de amuletos son tipo de amuletos son especialmente famosos especialmente famosos no norte de España, no norte de España, Italia, Portugal e Italia, Portugal e Brasil . Brasil .

suponse que a súa suponse que a súa utilización comenzou utilización comenzou no Mediterráneo e se no Mediterráneo e se extendeu polo mar ata extendeu polo mar ata América a través das América a través das rutas comerciais. Ao rutas comerciais. Ao longo de gran parte longo de gran parte de Europa utilizouse de Europa utilizouse para fabricar, dende para fabricar, dende botóns a contas para botóns a contas para bordar distintas pezas bordar distintas pezas de roupa, pasando de roupa, pasando por multitude de por multitude de obxectos de xoiería. obxectos de xoiería.

O azabache no O azabache no Camiño de Santigo Camiño de Santigo considerábaselle considerábaselle coma o protector coma o protector do peregrino.do peregrino.

FIGA DE ACIBECHE E FIGA DE ACIBECHE E PRATA.PRATA.

AMULETO DE AMULETO DE ACIBECHEACIBECHE

O MUSEO DE O MUSEO DE ACIBECHE EN ACIBECHE EN

SANTIAGOSANTIAGOO museo encóntrase O museo encóntrase na Praza de na Praza de Cervantes Cervantes nº12,Santiago de nº12,Santiago de Compostela.Compostela.

O museo conta cunha O museo conta cunha colección de máis de colección de máis de trescentas pequenastrescentas pequenas

pezas tanto modernas pezas tanto modernas como antigas como antigas realizadas por mans realizadas por mans artesanais expertas de artesanais expertas de Compostela e Asturias Compostela e Asturias e que percorren a e que percorren a historia do acibeche historia do acibeche en Compostela.en Compostela.

Cun especial calado Cun especial calado nos motivos típicos da nos motivos típicos da época das grandes época das grandes peregrinacións a peregrinacións a Santiago, así como os Santiago, así como os diferentes métodos de diferentes métodos de elaboración.elaboración.

O acibeche, material O acibeche, material fósil do período fósil do período xurásico é a artesanía xurásico é a artesanía más característica da más característica da cidade de cidade de Compostela. Compostela.

Admirado polo seu Admirado polo seu negro intenso dende a negro intenso dende a antigüidade, antigüidade, converteuse en converteuse en emblema do xacobeo emblema do xacobeo grazas á afluencia de grazas á afluencia de peregrinos vidos de peregrinos vidos de toda Europa a visitar a toda Europa a visitar a sepultura do apóstolo sepultura do apóstolo Santiago, que o Santiago, que o levarían como recordo levarían como recordo da peregrinaxe.da peregrinaxe.

De cor negro intenso, De cor negro intenso, suave, compacto, lixeiro, suave, compacto, lixeiro, duro aínda que fráxil á duro aínda que fráxil á hora de ser traballado hora de ser traballado converteuse nun converteuse nun material grazas ao que material grazas ao que se desenvolveu unha se desenvolveu unha importante artesanía, importante artesanía, moi localizada na cidade moi localizada na cidade de Compostela. de Compostela.

Pezas de índole relixiosa Pezas de índole relixiosa destinadas aos destinadas aos peregrinos, xoias deperegrinos, xoias de

carácter popular, carácter popular, amuletos para evitar o amuletos para evitar o mal de ollo, obxectos mal de ollo, obxectos decorativos, teñen decorativos, teñen sido labrados en sido labrados en acibeche, unha acibeche, unha tradición artesanal tradición artesanal que continúa nos que continúa nos nosos días.nosos días.

O acibeche ten calado O acibeche ten calado en Compostela grazas en Compostela grazas á peregrinación. á peregrinación. Moitas foron as pezas Moitas foron as pezas de índole relixiosa de índole relixiosa tallada entallada en

acibeche pola Cofraría acibeche pola Cofraría dos acebicheiros de dos acebicheiros de Santiago de Santiago de Compostela, entre os Compostela, entre os que destacan que destacan fundamentalmente dous fundamentalmente dous deles: A Vieira e o deles: A Vieira e o Santiago vestido de Santiago vestido de peregrino.peregrino.

A Vieira converteuse no A Vieira converteuse no símbolo da símbolo da peregrinación grazas ao peregrinación grazas ao peregrinos que viñeron peregrinos que viñeron de toda Europa e que se de toda Europa e que se levaba prendidalevaba prendida

á súa vestimenta á súa vestimenta coma un recordo coma un recordo das súas andainas.das súas andainas.

CUNCHAS DE ACIBECHECUNCHAS DE ACIBECHE

O Santiagués O Santiagués peregrino resulta peregrino resulta dunha popularización dunha popularización de Santiago coa de Santiago coa vestimenta vestimenta característica dos característica dos romeiros da época que romeiros da época que virían a Santiago.virían a Santiago.

O descenso do número O descenso do número de peregrinos a de peregrinos a Santiago de Santiago de Compostela fixo que o Compostela fixo que o acibeche perdera a acibeche perdera a importancia que tivo a importancia que tivo a cidade, polo que secidade, polo que se

comezaron a labrar comezaron a labrar xoias que non terían xoias que non terían o carácter relixioso o carácter relixioso da época anterior ao da época anterior ao século XVII, aínda século XVII, aínda que se seguirían que se seguirían tallando pezas tallando pezas relixiosas de gran relixiosas de gran importancia por importancia por encargo das encargo das institucións institucións relixiosas ou pola relixiosas ou pola propia igrexa.propia igrexa.

Carlos GarcíaCarlos García

Bruno MartínBruno Martín

Xiana NievesXiana Nieves

Xabier PérezXabier Pérez

1ºC1ºC