morfología verbal wanka_ sanchez_nila tovar
DESCRIPTION
wankaTRANSCRIPT
PRESENTE1° Yaa -u –i -a Mikuu /llakii
/munaaComo
2° Qam -nki Mikunki Comes3° Pay -n Mikun Come1° Yaanchik -nchik Mikunchik Comemos
1° Yaakuna -yaa Mikuyaa Comemos
2° Qamkuna -yanki Mikuyanki Comen3° paykuna -yan mikuyan Comen
PASADO1° luu, laa, Mikuluu Comí
2° -layki Mikulayki Comiste
3° -la Mikula Comió
1° -lanchik Mikulanchik Comimos
1° -paakulaa Mikupaakulaa Comimos
2° -paakulayki Mikupaakulayki Comieron
3° -paakula mikupaakula Comieron
FUTURO
1° -śha Mikuśha Comeré
2° -nki Mikunki Comerás
3° -nqa Mikunqa Comerá
1° -śhun Mikuśhun Comeremos
1° -paakuśha Mikupaakuśha Comeremos
2° -paakunki Mikupaakunki Comerán
3° -paakunqa Mikupaakunqa Comerán
El orden de palabras en la oración es SUJETO – OBJETO – VERBO.
Malli wawin-ta kuyan
[S] [O] [V]
Sintaxis QuechuaCaracterísticas Básicas
El adjetivo precede al nombre o sustantivo
sumaq walmi bonito mujer
‘mujer bonita’
Sintaxis QuechuaCaracterísticas Básicas
El poseedor precede a la cosa poseída
Malli-pa wawi-n María-de hijo-su
de María su hijo
‘El hijo de María’
Sintaxis QuechuaCaracterísticas Básicas
La posposición del auxiliar respecto al verbo principal.
[lika-q [ka-nki] ] ‘Tú veías’ o
‘Tú solías ver’
Sintaxis QuechuaCaracterísticas Básicas
Los objetos se añaden hacia la izquierda.
Malli mikuchin.Malli akśhuta mikuchin.Malli wawinta akśhuta mikuchin.Malli mayućhu wawinta papata mikuchin. S O-Loc O-I O-D V
Sintaxis QuechuaCaracterísticas Básicas
Escritura: normatividad y práctica
“Escribir el quechua no solo es más fácil que el
castellano, sino también más
divertido”