A LITERATURA GALEGA DURANTE A DITADURA FRANQUISTA

de 1936 a 1976

CONTEXTO HISTOacuteRICOEste periacuteodo literario aparece fondamente marcado pola Guerra Civil e as consecuencias poliacuteticas e sociais que dela se derivaron Encontramos tameacuten as influencias das correntes esteacuteticas e de pensamento imperantes en Europa

Grande represioacuten cultural e linguumliacutestica durante a ditadura franquista

Imposibilidade de publicar en galego ateacute a deacutecada dos 50

Desenvolvemento da literatura comprometida integrada con co-rrentes maacuteis amplas da eacutepoca existencialismo marxismo paci- fismo

A partir dos anos 50 e 60 reactiacutevase a actividade literariasocial e poliacutetica en Galiza

Produacutecese un importante movemento de renovacioacuten da expresioacuten formal e da temaacutetica da narrativa

EXILIO e SILENCIO INTERIOR 1939-1949

Centros de actividade Meacutexico e Bos Aires Bos Aires emigrados exiliados Iniciativas revistas libros editoriaishellip Representan a continuidade co labor das

Irmandades da Fala e do Grupo Noacutes Representacioacuten de Os vellos non deben de

namorarse

POESIacuteA NO EXILIO

LUIacuteS SEOANE

LORENZO VARELA

EMILIO PITA

Emigrado e depois exiliado a Bos AiresObras

Fardel de exiliadoNa breacutetema Sant-IagoAs cicatricesA maior abondamento

Tres preocupacioacutensDimensioacuten social e poliacuteticaContildeecemento histoacuterico e culturalReflexo do mundo artiacutestico

bullEmigrado aacute Habana e despois exiliado en MeacutexicobullObra

bullCatro poemas para catro gravadosExaltacioacuten Mariacutea Pita Roi Xordo Bispo Atauacutelfo e Mariacutea Balteira

bullLonxeTemas desterro e a saudade

Emigrante en Arxentina Obra Jacobusland

Guerra civil Nostalxia Antecedente da poesiacutea social

Paacutexina de interese2 Luiacutes Seoane na Galipedia3 Fundacioacuten Luiacutes Seoane4 Lorenzo Varela na Galipedia5 Diacutea das Letras Galegas para Lorenzo Varela6 Emilio Pita na Galipedia7 Emilio Pita en Galicia Espallada

CONTEXTO HISTOacuteRICOEste periacuteodo literario aparece fondamente marcado pola Guerra Civil e as consecuencias poliacuteticas e sociais que dela se derivaron Encontramos tameacuten as influencias das correntes esteacuteticas e de pensamento imperantes en Europa

Grande represioacuten cultural e linguumliacutestica durante a ditadura franquista

Imposibilidade de publicar en galego ateacute a deacutecada dos 50

Desenvolvemento da literatura comprometida integrada con co-rrentes maacuteis amplas da eacutepoca existencialismo marxismo paci- fismo

A partir dos anos 50 e 60 reactiacutevase a actividade literariasocial e poliacutetica en Galiza

Produacutecese un importante movemento de renovacioacuten da expresioacuten formal e da temaacutetica da narrativa

EXILIO e SILENCIO INTERIOR 1939-1949

Centros de actividade Meacutexico e Bos Aires Bos Aires emigrados exiliados Iniciativas revistas libros editoriaishellip Representan a continuidade co labor das

Irmandades da Fala e do Grupo Noacutes Representacioacuten de Os vellos non deben de

namorarse

POESIacuteA NO EXILIO

LUIacuteS SEOANE

LORENZO VARELA

EMILIO PITA

Emigrado e depois exiliado a Bos AiresObras

Fardel de exiliadoNa breacutetema Sant-IagoAs cicatricesA maior abondamento

Tres preocupacioacutensDimensioacuten social e poliacuteticaContildeecemento histoacuterico e culturalReflexo do mundo artiacutestico

bullEmigrado aacute Habana e despois exiliado en MeacutexicobullObra

bullCatro poemas para catro gravadosExaltacioacuten Mariacutea Pita Roi Xordo Bispo Atauacutelfo e Mariacutea Balteira

bullLonxeTemas desterro e a saudade

Emigrante en Arxentina Obra Jacobusland

Guerra civil Nostalxia Antecedente da poesiacutea social

Paacutexina de interese2 Luiacutes Seoane na Galipedia3 Fundacioacuten Luiacutes Seoane4 Lorenzo Varela na Galipedia5 Diacutea das Letras Galegas para Lorenzo Varela6 Emilio Pita na Galipedia7 Emilio Pita en Galicia Espallada

EXILIO e SILENCIO INTERIOR 1939-1949

Centros de actividade Meacutexico e Bos Aires Bos Aires emigrados exiliados Iniciativas revistas libros editoriaishellip Representan a continuidade co labor das

Irmandades da Fala e do Grupo Noacutes Representacioacuten de Os vellos non deben de

namorarse

POESIacuteA NO EXILIO

LUIacuteS SEOANE

LORENZO VARELA

EMILIO PITA

Emigrado e depois exiliado a Bos AiresObras

Fardel de exiliadoNa breacutetema Sant-IagoAs cicatricesA maior abondamento

Tres preocupacioacutensDimensioacuten social e poliacuteticaContildeecemento histoacuterico e culturalReflexo do mundo artiacutestico

bullEmigrado aacute Habana e despois exiliado en MeacutexicobullObra

bullCatro poemas para catro gravadosExaltacioacuten Mariacutea Pita Roi Xordo Bispo Atauacutelfo e Mariacutea Balteira

bullLonxeTemas desterro e a saudade

Emigrante en Arxentina Obra Jacobusland

Guerra civil Nostalxia Antecedente da poesiacutea social

Paacutexina de interese2 Luiacutes Seoane na Galipedia3 Fundacioacuten Luiacutes Seoane4 Lorenzo Varela na Galipedia5 Diacutea das Letras Galegas para Lorenzo Varela6 Emilio Pita na Galipedia7 Emilio Pita en Galicia Espallada

POESIacuteA NO EXILIO

LUIacuteS SEOANE

LORENZO VARELA

EMILIO PITA

Emigrado e depois exiliado a Bos AiresObras

Fardel de exiliadoNa breacutetema Sant-IagoAs cicatricesA maior abondamento

Tres preocupacioacutensDimensioacuten social e poliacuteticaContildeecemento histoacuterico e culturalReflexo do mundo artiacutestico

bullEmigrado aacute Habana e despois exiliado en MeacutexicobullObra

bullCatro poemas para catro gravadosExaltacioacuten Mariacutea Pita Roi Xordo Bispo Atauacutelfo e Mariacutea Balteira

bullLonxeTemas desterro e a saudade

Emigrante en Arxentina Obra Jacobusland

Guerra civil Nostalxia Antecedente da poesiacutea social

Paacutexina de interese2 Luiacutes Seoane na Galipedia3 Fundacioacuten Luiacutes Seoane4 Lorenzo Varela na Galipedia5 Diacutea das Letras Galegas para Lorenzo Varela6 Emilio Pita na Galipedia7 Emilio Pita en Galicia Espallada

NARRATIVA NO EXILIO

RAMOacuteN DE VALENZUELA

SILVIO SANTIAGO

bullExilio en Bos AiresbullObras

bullNon agardei por ningueacutenbullNarracioacuten en primeira persoabullFidalgo

bullEra tempo de apandarbullNarracioacuten en primeira persoabullPosguerrabullMarcha a Venezuela a traveacutes de Portugal

bullObrabullVilardevoacutes

bullSinxeleza teacutecnicabullCriacutetica socialbullExaltacioacuten do popularbullLembranzas de neno

bullO silencio redimidobullAutobiograacuteficabullCondena-fuxida-desterro

Paacutexina de interese2 Ramoacuten de Valenzuela na Galipedia3 Ramoacuten de Valenzuela na Praza das Letras4 Silvio Santiago na Galipedia5 Silvio Santiago en Galegos

TEATRO NO EXILIO

bullEmigrou a ArxentinabullDirector da compantildeiacutea que representou Os vellos non deben de namorarsebullObras

O ferreiro de SantaacutenTaberna sen donoO cego de Fornelos

Teatro popular coacutemico sentimental e rural

MANUEL VARELA BUXAacuteN

Paacutexina de interese2 Galipedia3 A nosa xente4 Biografiacutea na BVG

EDITORIAL GALAXIA1950

En 1950

(11 anos despois de acabar a Guerra Civil)

fuacutendase a Editorial Galaxia aiacutenda hoxe existente

NARRATIVA Tendencias da novela de posguerra

Continuadores da Xeracioacuten Noacutes

Realismo popular etnograacutefico

Realismo maacutexico

Realismo social

Nova narrativa galega

Novela de caraacutecter maacuteis tradicionalseguindo o modelo de Otero Pedrayo

Carvalho Calero A xente da barreira (1950)

Narrativa breve baseada nas lendas populares

Anxel Fole Aacute lus do candil (1952)

Elementos populares extraiacutedos da realidade mesturados con outros de caraacutecter fantaacutestico

Aacutelvaro CunqueiroMerliacuten e familia (1955)

Intencioacuten de denuncia de criacutetica e anaacutelise da sociedade

Blanco-AmorA esmorga (1959)

Proxecto rupturista renovador na temaacuteticae na forma seguindo as tendencias europeas

Xoseacute Luis Meacutendez FerriacutenO crepuacutesculo e

as formigas (1961)

NOVA NARRATIVA GALEGA

G R MOURULLO Memorias de Memorias de TainsTainsCAMILO GONSAR Lonxe de noacutes Lonxe de noacutes e dentro Como calquer outro diacuteae dentro Como calquer outro diacuteaXL MEacuteNDEZ FERRIacuteN CARLOS CASARES Vento ferido Vento ferido Cambio en tresCambio en tresMordf XOSEacute QUEIZAacuteN A orella no A orella no buracoburacoXOHANA TORRES Adioacutes MariacuteaAdioacutes Mariacutea

Paacutexina de interese2 Galipedia

Grupo de autores con trazos comuacutens

bullFormacioacuten universitariabullIdeoloxiacutea nacionalista de esquerdasbullContildeecedores da narrativa europea e americana bull(Joyce Kafka nouveau roman Faulkner Dos Passos)

NOVA NARRATIVA GALEGA

NEIRA VILAS

NOVA NARRATIVA GALEGA

G R MOURULLO Memorias de Memorias de TainsTainsCAMILO GONSAR Lonxe de noacutes Lonxe de noacutes e dentro Como calquer outro diacuteae dentro Como calquer outro diacuteaXL MEacuteNDEZ FERRIacuteN CARLOS CASARES Vento ferido Vento ferido Cambio en tresCambio en tresMordf XOSEacute QUEIZAacuteN A orella no A orella no buracoburacoXOHANA TORRES Adioacutes MariacuteaAdioacutes Mariacutea

Paacutexina de interese2 Galipedia

Grupo de autores con trazos comuacutens

bullFormacioacuten universitariabullIdeoloxiacutea nacionalista de esquerdasbullContildeecedores da narrativa europea e americana bull(Joyce Kafka nouveau roman Faulkner Dos Passos)

NOVA NARRATIVA GALEGA

NEIRA VILAS

Temaacutetica expresioacuten do absurdo da existencia humana pesimismo desesperanza angustia vital Asasinatos suicidios fracasos persoais amor insatisfeito illamento soidade episodios patoloacutexicoshellip

Personaxes Desarraigados perdidos movidos polas circunstancias sen control do seu destino Angustiados Violentos desquilibradoshellip Antihroes

Estilo Simple fuxindo da retoacuterica Tendencia ao coloquialismo

NOVA NARRATIVA GALEGATeacutecnica

bullAlternancia do narrador-protagonista co narrador obxectivo co multiperspectivismo e co monoacutelogo interior

bullEspazos urbanose suburbiais Ambientes claustrofoacutebicos soacuterdidos Cosmopolitismo (localizacioacutens espaciais no estranxeiro) Espazos simboacutelicos

bullRuptura da orde cronoloacutexica (analepses prolepseshellip) Reducioacuten do tempo da historia

POESIacuteATendencias da poesiacutea de posguerra

LUIacuteS PIMENTEL

A pesar de que a suacutea obra foi publicada na posguerra estaacute claramente vinculado aacute promocioacuten das vangardas Mestura elementos de caraacutecter surrealista e simbolista cun marcado lirismo intimista

No plano formal destaca o uso do verso libre

AacuteLVARO CUNQUEIRO

POESIacuteATendencias da poesiacutea de posguerra

LUIacuteS PIMENTEL

A pesar de que a suacutea obra foi publicada na posguerra estaacute claramente vinculado aacute promocioacuten das vangardas Mestura elementos de caraacutecter surrealista e simbolista cun marcado lirismo intimista

No plano formal destaca o uso do verso libre

AacuteLVARO CUNQUEIRO

TRADICIOacuteN MEDIEVAL TRADICIOacuteN DO SEacuteCULO XIX

NORIEGA VARELA CABANILLAS

BOUZA BREYAacute CUNQUEIRO

HILOZOIacuteSMO RURALISMOAMADO

CARBALLOCRECENTE

VEGA

G U E R R A C I V I L

NEOTROBADORISMO

CLASICISMO

A CUNQUEIROA CUNQUEIROAacuteLV BLAacuteZQUEZAacuteLV BLAacuteZQUEZ

EMILIO PITAEMILIO PITA IGLESIA ALVARIGLESIA ALVARDIacuteAZ CASTRODIacuteAZ CASTRO

CCEFERREIROEFERREIROM MARIacuteAM MARIacuteAL SEOANEL SEOANEL VARELAL VARELA

M MARINtildeOM MARINtildeOL PIMENTELL PIMENTEL

Aacute CUNQUEIROAacute CUNQUEIROIGL ALVARINtildeOIGL ALVARINtildeOCARB CALEROCARB CALERO

Paisaxismo Poesiacutea combativa IntimismoCancioneiros

PAISAXISMO

UXIacuteO NOVONEYRAUXIacuteO NOVONEYRAMANUEL MARIacuteAMANUEL MARIacuteA

ESCOLA DA TEBRA

CUNtildeA NOVAacuteSCUNtildeA NOVAacuteSA TOVARA TOVARB GRANtildeAB GRANtildeA

ESCNEOTROBADOR ESC HILOZ RURALISMO POESIacuteA SOCIAL INTIMISMO

TENDENCIAS POEacuteTICAS (1900-1976)

VANGARDISMOMANUEL ANTONIO

AacuteLVARO CUNQUEIRO

Os poetas deste periacuteodo poden agruparse en tres promo-Os poetas deste periacuteodo poden agruparse en tres promo-cioacutens sucesivas atendendo a un criterio cronoloacutexicocioacutens sucesivas atendendo a un criterio cronoloacutexico

XERACIOacuteN DO 36XERACIOacuteN DO 36

Nacidos entre 1909 e 1920

Iglesia AlvarintildeoDiacuteaz CastroCelso E FerreiroCelso E FerreiroMariacutea Marintildeo

Participan na Guerra Civil que estaacute moi presente na suacutea obra Cultivan tendencias de preguerra e desenvol-ven as temaacuteticas social-realista inti-mista radical e clasicista

PROMOCIOacuteN DE ENLACEPROMOCIOacuteN DE ENLACE

Nacidos entre 1920 e 1930

Antoacuten TovarLuz Pozo GarzaLuz Pozo GarzaM Cuntildea Novaacutes

Iniacutecianse baixo a influencia da poesiacutea espantildeola De formacioacuten autodidacta moacutevense entre o intimismo e a angus-tia existencial da ldquoEscola da tebrardquo

XERACIOacuteN DAS FESTAS MINERVAISXERACIOacuteN DAS FESTAS MINERVAIS

Nacidos en 1930 e 1940

Uxiacuteo NovoneyraUxiacuteo NovoneyraMeacutendez FerriacutenMeacutendez FerriacutenManuel MariacuteaManuel MariacuteaBernardino Grantildea

De formacioacuten universitaria e influiacute-dos polas correntes literarias euro-peas cultivan unha poesiacutea compro-metida onde se mesturan social-rea-lismo e existencialismo

Os poetas deste periacuteodo poden agruparse en tres promo-Os poetas deste periacuteodo poden agruparse en tres promo-cioacutens sucesivas atendendo a un criterio cronoloacutexicocioacutens sucesivas atendendo a un criterio cronoloacutexico

XERACIOacuteN DO 36XERACIOacuteN DO 36

Nacidos entre 1909 e 1920

Iglesia AlvarintildeoDiacuteaz CastroCelso E FerreiroCelso E FerreiroMariacutea Marintildeo

Participan na Guerra Civil que estaacute moi presente na suacutea obra Cultivan tendencias de preguerra e desenvol-ven as temaacuteticas social-realista inti-mista radical e clasicista

PROMOCIOacuteN DE ENLACEPROMOCIOacuteN DE ENLACE

Nacidos entre 1920 e 1930

Antoacuten TovarLuz Pozo GarzaLuz Pozo GarzaM Cuntildea Novaacutes

Iniacutecianse baixo a influencia da poesiacutea espantildeola De formacioacuten autodidacta moacutevense entre o intimismo e a angus-tia existencial da ldquoEscola da tebrardquo

XERACIOacuteN DAS FESTAS MINERVAISXERACIOacuteN DAS FESTAS MINERVAIS

Nacidos en 1930 e 1940

Uxiacuteo NovoneyraUxiacuteo NovoneyraMeacutendez FerriacutenMeacutendez FerriacutenManuel MariacuteaManuel MariacuteaBernardino Grantildea

De formacioacuten universitaria e influiacute-dos polas correntes literarias euro-peas cultivan unha poesiacutea compro-metida onde se mesturan social-rea-lismo e existencialismo

TEATROTendencias do teatro de posguerraAUTORES DE ENLACE A XERACIOacuteN DOS 50 E AUTORES DE ENLACE A XERACIOacuteN DOS 50 E A A MOSTRA DE RIBADAVIA E O GRUPO ABRENTEMOSTRA DE RIBADAVIA E O GRUPO ABRENTE

Entre 1936 e 1952 a producioacuten teatral en Galiza reduacutecese aacute publicacioacuten de tres obras sen demasiado interese e aacute represen-tacioacuten de espectaacuteculos de caraacutecter folclorista de asociacioacutens culturais tuteladas ou toleradas polo franquismo e a suacutea censura

Teatro rexionalistaTeatro rexionalista continuador do teatro costumista e a comedia urbana das Irmandades Carreacute Alvarellos e Ramoacuten Cabanillas

Tendencia renovadoraTendencia renovadora que profunda na modernizacioacuten do teatro de preguerra Otero Pedrayo Aacutenxel Fole Jenaro Marinhas

Teatro de inspiracioacuten existencialistaTeatro de inspiracioacuten existencialista ligado aacute Escola da Tebra Franco Grande Manuel Mariacutea Carvalho Calero Diacuteaz Pardo

Paacutexinas de interese GalipediaSitios desta presentacioacuten3 Autores de Enlace4 A Xeracioacuten dos 505 Mostras de Ribadavia6 O teatro independente7 Grupo Abrente

DIAPOSITIVAS ANEXADAS

NARRATIVA DE POSGUERRA

CARVALHO CALEROFoi con Otero Pedrayo un escritor realista cuxos temas se centran na historia e na tradicioacutenO primeiro libro publicado despois da guerra civil foi a suacutea novela A xente da barreira en 1950

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Biblioteca virtual galega4 Portal galego da liacutengua (agal)

Ferrol 1910 ndash Compostela 1990

CARVALHO CALEROFoi con Otero Pedrayo un escritor realista cuxos temas se centran na historia e na tradicioacutenO primeiro libro publicado despois da guerra civil foi a suacutea novela A xente da barreira en 1950

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Biblioteca virtual galega4 Portal galego da liacutengua (agal)

Ferrol 1910 ndash Compostela 1990

TENDENCIAREALISMO TRADICIONAL (CONTINUADOR DA XERACIOacuteN NOacuteS )

Asunto realidade histoacuterica tradicioacutens e costumes (desaparicioacuten da fidalguiacutea)

Teacutecnica incorporacioacuten das novas teacutecnicas narrativas (estilo indirecto libre monoacutelogo interior ruptura da secuencia temporalhellip)

OBRA

ANXEL FOLE

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Bilioteca Virtual Galega4 Praza das Letras5 A obra do autor en Galaxia

Lugo 1903-1986

Foi un grande investigador da cultura popular de aiacute que os seus relatos reproduzan o estilo e a teacutecnica asiacute como o ambiente misterioso dos contos de tradicioacuten oral

OBRA

ANXEL FOLE

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Bilioteca Virtual Galega4 Praza das Letras5 A obra do autor en Galaxia

Lugo 1903-1986

Foi un grande investigador da cultura popular de aiacute que os seus relatos reproduzan o estilo e a teacutecnica asiacute como o ambiente misterioso dos contos de tradicioacuten oral

ANXEL FOLE

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Bilioteca Virtual Galega4 Praza das Letras5 A obra do autor en Galaxia

Lugo 1903-1986

Foi un grande investigador da cultura popular de aiacute que os seus relatos reproduzan o estilo e a teacutecnica asiacute como o ambiente misterioso dos contos de tradicioacuten oral

TENDENCIAREALISMO POPULAR ou NARRATIVA ETNOGRAacuteFICAAsunto Galicia rural (paisaxe condicioacutens de vida costumes galegas)Teacutecnica adaptacioacuten da narrativa oral popular

-na temaacutetica contos de lobos supersticioacutens-na modalizacioacuten narrativa (apelacioacutens ao lector incisos-no xeacutenero narrativa curta (contos relato breve)

OBRA

AacuteLVARO CUNQUEIROFoi un dos escritores maacuteis importantes da Literatura Galega Foi poeta dramaturgo narrador xornalista tradutorhellip Tameacuten foi un importante aiacutenda que non recontildeecido autor de Literatura en castelaacuten

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Centro virtual Cervantes4 Bilioteca Virtual Galega5 Praza das Letras6 Viacutedeo en google7 Audio en youtubeMondontildeedo 1911- Vigo 1981

OBRA

AacuteLVARO CUNQUEIROFoi un dos escritores maacuteis importantes da Literatura Galega Foi poeta dramaturgo narrador xornalista tradutorhellip Tameacuten foi un importante aiacutenda que non recontildeecido autor de Literatura en castelaacuten

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Centro virtual Cervantes4 Bilioteca Virtual Galega5 Praza das Letras6 Viacutedeo en google7 Audio en youtubeMondontildeedo 1911- Vigo 1981

AacuteLVARO CUNQUEIROFoi un dos escritores maacuteis importantes da Literatura Galega Foi poeta dramaturgo narrador xornalista tradutorhellip Tameacuten foi un importante aiacutenda que non recontildeecido autor de Literatura en castelaacuten

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Centro virtual Cervantes4 Bilioteca Virtual Galega5 Praza das Letras6 Viacutedeo en google7 Audio en youtubeMondontildeedo 1911- Vigo 1981

TENDENCIAREALISMO MAacuteXICO OU FANTAacuteSTICOTemaacutetica

bullMestura de realismo e fantasiacutea (aparencia de realidade pero personaxes en situacioacutens fantaacutesticas)bullIncorporacioacuten de mitos de diversas culturas mais sempre tratados dun xeito subersivo ou cando menos humoriacutestico

TeacutecnicaColeccioacuten de historias encaixadasEstilo narrativo baseado na oralidade (leacutexico da aacuterea mindoniense)Ton melancoacutelico

OBRA

1955 19561961 196019791971

E BLANCO-AMOR

Ourense 1897 ndash Vigo 1979

Importantiacutesimo escritor da literatura contemporaacutenea Sendo moi novo emigra a Arxentina onde se dedica ao xornalismo e entra en contacto coa Xeracioacuten Noacutes e o Partido Galeguista Durante a ditadura manteraacute xunto a Luiacutes Seoane unha importante actividade cultural no exilio

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Biblioteca Virtual Galega4 Praza das Letras5 Viacutedeo en youtube

OBRA

1955 19561961 196019791971

E BLANCO-AMOR

Ourense 1897 ndash Vigo 1979

Importantiacutesimo escritor da literatura contemporaacutenea Sendo moi novo emigra a Arxentina onde se dedica ao xornalismo e entra en contacto coa Xeracioacuten Noacutes e o Partido Galeguista Durante a ditadura manteraacute xunto a Luiacutes Seoane unha importante actividade cultural no exilio

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Biblioteca Virtual Galega4 Praza das Letras5 Viacutedeo en youtube

E BLANCO-AMOR

Ourense 1897 ndash Vigo 1979

Importantiacutesimo escritor da literatura contemporaacutenea Sendo moi novo emigra a Arxentina onde se dedica ao xornalismo e entra en contacto coa Xeracioacuten Noacutes e o Partido Galeguista Durante a ditadura manteraacute xunto a Luiacutes Seoane unha importante actividade cultural no exilio

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Biblioteca Virtual Galega4 Praza das Letras5 Viacutedeo en youtube

TENDENCIAREALISMO SOCIAL

Temaacutetica Denuncia da situacioacuten das clases maacuteis desfavorecidasTeacutecnica elementos innovadores

bullAmbientacioacuten urbana (suburbios)bullPresenza dun narradorndashprotagonista (homodiexeacutetico)bullReconstrucioacuten da linguaxe popular (sen pertencer a ningunha zona dialectal)

OBRA

OBRA

X L MEacuteNDEZ FERRIacuteN

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 A obra do autor en Xerais4 Blogue de Xerais5 Praza das letras6 Viacutedeos en youtubeOurense 1938

Escritor e poliacutetico galego amplamente recontildeecido como un dos referentes da literatura contemporaacutenea Candidato galego aos premios Nobel eacute membro da RAG desde o ano 2000 e preside a institucioacuten dende o 23 de xaneiro de 2010

OBRA

X NEIRA VILAS

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Praza das Letras4 Fundacioacuten Neira Vilas5 Biografiacutea na BVG6 Entrevista en Vieiros con viacutedeo

Vila de Cruces 1928

Fillo de labrego con poucos estudos emigrou a Arxentina onde entrou en contacto con galeguistas coma Luiacutes Seoane ou Rafael Dieste En 1953 fundou as Mocidades Gsleguistas Desenvolveu moita actividade poliacutetica e cultural Funda coa suacutea muller a escritora Anisia Miranda a editorial Follas Novas En 1961 emigra a Cuba Xubilados regresan ambos a Galicia en 1994

Contemporaacuteneo dos autores da Nova Narrativa difereacutenciase deles en que Neira Vilas eacute un autodidacta e un emigrante Ademais o seu estilo eacute social-realista centrado nas miserias do mundo rural A suacutea obra poacutedese encadrar dentro do que se contildeece como eacutepica rural

OBRA

O libro maacuteis reditado da literatura galegaMotivos do eacutexito

a sinxeleza e o feito de a xente

verse reflectida nel A temaacutetica a Galicia rural

e a emigracioacuten

DIAPOSITIVAS ANEXADAS

POESIacuteA DE POSGUERRA

CELSO EMILIO FERREIROEacute o autor maacuteis importante desta xeracioacuten e o principal representante da poesiacutea social A suacutea poesiacutea comprometida foi un referente baacutesico na resistencia antifranquista De gran aceptacioacuten social a suacutea poesiacutea popularizouse en gran medida grazas aos cantautores de Voces CeibesVoces Ceibes

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Biblioteca virtual galega4 Viacutedeo en youtube5 Poemas6 Son de poetasCelanova 1912 ndash Vigo 1979

CELSO EMILIO FERREIROEacute o autor maacuteis importante desta xeracioacuten e o principal representante da poesiacutea social A suacutea poesiacutea comprometida foi un referente baacutesico na resistencia antifranquista De gran aceptacioacuten social a suacutea poesiacutea popularizouse en gran medida grazas aos cantautores de Voces CeibesVoces Ceibes

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Biblioteca virtual galega4 Viacutedeo en youtube5 Poemas6 Son de poetasCelanova 1912 ndash Vigo 1979

OBRA

LINtildeAS TEMAacuteTICAS

bull INTIMISTAINTIMISTA inconformismo desacougo existencial fugacidade da vida identificacioacuten coa terra saudade da infancia e vivencia do amor

bull SOCIALSOCIAL solidariedade cos oprimidos defensa do idioma denuncia dos males sociais (fascismo guerra inxustiza emigracioacuten)

bull SATIacuteRICASATIacuteRICA moi relacionada coa anterior fortemente corrosiva seguindo a corrente satiacuterica medieval critica condutas sociais contrarias ao comportamento eacutetico

O sontildeo sulagado O sontildeo sulagado (1954)(1954)Longa noite de pedra Longa noite de pedra (1962)(1962)Viaxe ao paiacutes dos ananos Viaxe ao paiacutes dos ananos (1968)(1968) Terra de Ningures Terra de Ningures (1969)(1969)Cantigas de escarnio e maldecir Cantigas de escarnio e maldecir (1968)(1968)Paco Pixintildeas Paco Pixintildeas (1970)(1970)Antipoemas Antipoemas (1972)(1972)Cimenterio privado (1973)Cimenterio privado (1973)Onde o mundo se chama Celanova Onde o mundo se chama Celanova (1975)(1975)

LUZ POZO GARZAFronte ao ton pesimista dos seus compa-ntildeeiros de xeracioacuten cultiva unha poesiacutea intimista de gran forza vitalistaonde se mesturan o amor a sensualidade o ero-tismo as lembranzas

Nos uacuteltimos libros si aparece unha temaacute-tica maacuteis desacougante e algunhas tra-zas de social-realismo

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Biblioteca virtual galega4 AELG5 Praza das letrasRibadeo 1922

OBRA

Actual presidente da Real Academia Galega Ferriacuten ademais de ser un principais narradores da actualidade representa unha referencia esencial na poesiacutea deste periacuteodo

Constituacutee o gupo Brais Pinto xunto con Bernardino Grantildea Alexandre Cribeiro e outros autores

Iniacuteciase na poesiacutea seguindo a corrente esteacutetica da ldquoEscola da Tebrardquomanifestando sempre unha predilecioacuten pola poesiacutea comprometida

X L MEacuteNDEZ FERRIacuteN

Voce na neacuteboa Voce na neacuteboa (1957)(1957)((Con poacutelvora e magnoliasCon poacutelvora e magnolias (1976) (1976)Poesiacutea enteira de Heriberto BensPoesiacutea enteira de Heriberto Bens (1980)(1980)O fin dun cantoO fin dun canto (1981) (1981)

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Biblioteca virtual galega4 Breacutetemas5 Son de poetas6 Grupo Brais Pinto

Ourense 1938

Actual presidente da Real Academia Galega Ferriacuten ademais de ser un principais narradores da actualidade representa unha referencia esencial na poesiacutea deste periacuteodo

Constituacutee o gupo Brais Pinto xunto con Bernardino Grantildea Alexandre Cribeiro e outros autores

Iniacuteciase na poesiacutea seguindo a corrente esteacutetica da ldquoEscola da Tebrardquomanifestando sempre unha predilecioacuten pola poesiacutea comprometida

X L MEacuteNDEZ FERRIacuteN

Voce na neacuteboa Voce na neacuteboa (1957)(1957)((Con poacutelvora e magnoliasCon poacutelvora e magnolias (1976) (1976)Poesiacutea enteira de Heriberto BensPoesiacutea enteira de Heriberto Bens (1980)(1980)O fin dun cantoO fin dun canto (1981) (1981)

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Biblioteca virtual galega4 Breacutetemas5 Son de poetas6 Grupo Brais Pinto

Ourense 1938

OBRA

Comeza a suacutea obra poeacutetica desde os presupostos intimistas e existencialistas da ldquoEscola da Tebrardquo

Posteriormente decaacutentase cara ao descriti-vismo paisaxista e a poesiacutea de compromiso social defensa das clases populares reivindicacioacuten nacional de Galiza e criacutetica da tiraniacutea e do imperialismo

A sinxeleza da expresioacuten e a temaacutetica popu-lar contribuacuteen aacute suacutea grande aceptacioacuten social

MANUEL MARIacuteA

Muintildeeiro de breacutetemas Muintildeeiro de breacutetemas (1950)(1950)((Morrendo a cada intreMorrendo a cada intre (1952) (1952)Terra chaacuteTerra chaacute (1954) (1954) Documentos personaes Documentos personaes (1958) (1958) Os sontildeos na gaiola Os sontildeos na gaiola (1968)(1968)

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Fundacioacuten Manuel Mariacutea4 BVG5 Galicia espallada6 Son de poetas7 Escola da Tebra

Outeiro de Rei 1929 ndash A Coruntildea 2004

Comeza a suacutea obra poeacutetica desde os presupostos intimistas e existencialistas da ldquoEscola da Tebrardquo

Posteriormente decaacutentase cara ao descriti-vismo paisaxista e a poesiacutea de compromiso social defensa das clases populares reivindicacioacuten nacional de Galiza e criacutetica da tiraniacutea e do imperialismo

A sinxeleza da expresioacuten e a temaacutetica popu-lar contribuacuteen aacute suacutea grande aceptacioacuten social

MANUEL MARIacuteA

Muintildeeiro de breacutetemas Muintildeeiro de breacutetemas (1950)(1950)((Morrendo a cada intreMorrendo a cada intre (1952) (1952)Terra chaacuteTerra chaacute (1954) (1954) Documentos personaes Documentos personaes (1958) (1958) Os sontildeos na gaiola Os sontildeos na gaiola (1968)(1968)

Paacutexinas de interese2 Galipedia3 Fundacioacuten Manuel Mariacutea4 BVG5 Galicia espallada6 Son de poetas7 Escola da Tebra

Outeiro de Rei 1929 ndash A Coruntildea 2004

OBRA

Muintildeeiro de breacutetemas Muintildeeiro de breacutetemas inaugura en 1950 xunto con Fabulario Fabulario Novo Novo (1952) do autor Cuntildea NovaacutesCuntildea Novaacutes unha nova etapa na literatura de posguerra que se basea na elocucioacuten dun discurso poeacutetico dominado polo pesimismo pola anguria o tenebrismo e pola ruptura coas convencioacutens riacutetmicas e meacutetricas Eacute asiacute como nace a corrente poeacutetica contildeecida como Escola da Tebra conformada por autores e autoras nadas entre 1930 e 1940 (Manuel MariacuteaManuel Mariacutea Uxiacuteo NovoneyraUxiacuteo Novoneyra Xohana TorresXohana Torres Bernardino GrantildeaBernardino Grantildea Avileacutes de TaramancosAvileacutes de Taramancos) que non viviron tan intensamente a guerra civil mais que si sufriron as crueis consecuencias dunha interminaacutebel posguerra Unha xeracioacuten moi posicionada ideoloxicamente e que asume compromisos poliacuteticos fortes encamintildeados a romper co galeguismo culturalista e reconstruiacuter o nacionalismo poliacutetico activo Neste sentido moitos autores desta xeracioacuten participaraacuten activamente na fundacioacuten da Unioacuten do Pobo Galego e do Partido Socialista Galego en 1963 Outras obras poeacuteticas de Manuel Mariacutea que continuacutean con esta lintildea existencialista cuestionadora da realidade vital inmediata son Morrendo a cada intre Morrendo a cada intre (1952) e Advento Advento (1954)

A escola da Tebra

O maacuteis salientaacutebel da suacutea liacuterica eacute a temaacutetica paisaxista presentada como un diaacutelogo co medio natural desde unha perspectiva transcendenteaacutes veces miacutestica e panteiacutesta A natureza conveacutertese nun instrumento para reflexionar sobre a natureza humana

Tameacuten presenta unha vertente social comprometida con Galiza e coa loita an-tiimperialista e antibelicista

UXIacuteO NOVONEYRA

Paacutexinas de interese2 Marlou3 Son de poetas4 Galipedia

Os eidos Os eidos (1955)(1955)((Elexiacuteas do CaurelElexiacuteas do Caurel (1966) (1966)Os eidos 2Os eidos 2 (1974) (1974)Poemas caligraacuteficosPoemas caligraacuteficos (1979) (1979)

O Courel 1930 ndash Compostela 1999

Muintildeeiro de breacutetemas Muintildeeiro de breacutetemas inaugura en 1950 xunto con Fabulario Fabulario Novo Novo (1952) do autor Cuntildea NovaacutesCuntildea Novaacutes unha nova etapa na literatura de posguerra que se basea na elocucioacuten dun discurso poeacutetico dominado polo pesimismo pola anguria o tenebrismo e pola ruptura coas convencioacutens riacutetmicas e meacutetricas Eacute asiacute como nace a corrente poeacutetica contildeecida como Escola da Tebra conformada por autores e autoras nadas entre 1930 e 1940 (Manuel MariacuteaManuel Mariacutea Uxiacuteo NovoneyraUxiacuteo Novoneyra Xohana TorresXohana Torres Bernardino GrantildeaBernardino Grantildea Avileacutes de TaramancosAvileacutes de Taramancos) que non viviron tan intensamente a guerra civil mais que si sufriron as crueis consecuencias dunha interminaacutebel posguerra Unha xeracioacuten moi posicionada ideoloxicamente e que asume compromisos poliacuteticos fortes encamintildeados a romper co galeguismo culturalista e reconstruiacuter o nacionalismo poliacutetico activo Neste sentido moitos autores desta xeracioacuten participaraacuten activamente na fundacioacuten da Unioacuten do Pobo Galego e do Partido Socialista Galego en 1963 Outras obras poeacuteticas de Manuel Mariacutea que continuacutean con esta lintildea existencialista cuestionadora da realidade vital inmediata son Morrendo a cada intre Morrendo a cada intre (1952) e Advento Advento (1954)

A escola da Tebra

O maacuteis salientaacutebel da suacutea liacuterica eacute a temaacutetica paisaxista presentada como un diaacutelogo co medio natural desde unha perspectiva transcendenteaacutes veces miacutestica e panteiacutesta A natureza conveacutertese nun instrumento para reflexionar sobre a natureza humana

Tameacuten presenta unha vertente social comprometida con Galiza e coa loita an-tiimperialista e antibelicista

UXIacuteO NOVONEYRA

Paacutexinas de interese2 Marlou3 Son de poetas4 Galipedia

Os eidos Os eidos (1955)(1955)((Elexiacuteas do CaurelElexiacuteas do Caurel (1966) (1966)Os eidos 2Os eidos 2 (1974) (1974)Poemas caligraacuteficosPoemas caligraacuteficos (1979) (1979)

O Courel 1930 ndash Compostela 1999

O maacuteis salientaacutebel da suacutea liacuterica eacute a temaacutetica paisaxista presentada como un diaacutelogo co medio natural desde unha perspectiva transcendenteaacutes veces miacutestica e panteiacutesta A natureza conveacutertese nun instrumento para reflexionar sobre a natureza humana

Tameacuten presenta unha vertente social comprometida con Galiza e coa loita an-tiimperialista e antibelicista

UXIacuteO NOVONEYRA

Paacutexinas de interese2 Marlou3 Son de poetas4 Galipedia

Os eidos Os eidos (1955)(1955)((Elexiacuteas do CaurelElexiacuteas do Caurel (1966) (1966)Os eidos 2Os eidos 2 (1974) (1974)Poemas caligraacuteficosPoemas caligraacuteficos (1979) (1979)

O Courel 1930 ndash Compostela 1999

OBRAPANOS brancosesfiantildeados

da nebraouveando polos vales

polos soutos i as devesas marelas

en busca dun caborcoou dunha valintildea outa

que os acollai os faga acougar

Fiantildeas da nebrarubindoe baixando

aacute gaiola do airepolas serras eacutermedas

e polos soutos despidos do Nadal

(Os eidos)

DIAPOSITIVAS ANEXADAS

TEATRO DE POSGUERRA

AUTORES DE ENLACEGrupo heteroxeacuteneo de autores que serven de conexioacuten entre a dramaturxia de preguerra e a renovacioacuten do teatro independente

R OTEROR OTEROPEDRAYOPEDRAYO bullO desengano do prioiro

bullNoite compostelaacutebullO fidalgo e a noiteE BLANCOE BLANCO

AMORAMOR bullFarsas para tiacuteteresbullTeatro pra a xente

AacuteLVARO AacuteLVARO CUNQUEIROCUNQUEIRO

bullO incerto sentildeor Don HamletbullA noite vai coma un riacuteobullPalabras de viacutespera

No No Don HamletDon Hamlet unha das obras maacuteis importan- unha das obras maacuteis importan-tes e maacuteis representadas do teatro galego rea-tes e maacuteis representadas do teatro galego rea-liza unha orixinal versioacuten do drama liza unha orixinal versioacuten do drama shakespeare-ano na que o rei usurpador shakespeare-ano na que o rei usurpador resulta ser o verda-deiro pai do priacutencipe Nesta resulta ser o verda-deiro pai do priacutencipe Nesta profunda reflexioacuten sobre a natureza humana profunda reflexioacuten sobre a natureza humana estaacuten tameacuten presentes o humor e a ironiacutea estaacuten tameacuten presentes o humor e a ironiacutea

CARVALHOCARVALHOCALEROCALERO

bullA farsa das zocasbullO auto do prisioneirobullOs xefes

JENARO MARINHASJENARO MARINHAS

bullA revolta e outras farsasbullAcurradosbullRamo cativo

Paacutexinas de interese2 Jenaro Marinhas na Galipedia3 Jenaro Marinhas en AGAL

DIAPOSITIVAS ANEXADAS

TEATRO DE POSGUERRA

AUTORES DE ENLACEGrupo heteroxeacuteneo de autores que serven de conexioacuten entre a dramaturxia de preguerra e a renovacioacuten do teatro independente

R OTEROR OTEROPEDRAYOPEDRAYO bullO desengano do prioiro

bullNoite compostelaacutebullO fidalgo e a noiteE BLANCOE BLANCO

AMORAMOR bullFarsas para tiacuteteresbullTeatro pra a xente

AacuteLVARO AacuteLVARO CUNQUEIROCUNQUEIRO

bullO incerto sentildeor Don HamletbullA noite vai coma un riacuteobullPalabras de viacutespera

No No Don HamletDon Hamlet unha das obras maacuteis importan- unha das obras maacuteis importan-tes e maacuteis representadas do teatro galego rea-tes e maacuteis representadas do teatro galego rea-liza unha orixinal versioacuten do drama liza unha orixinal versioacuten do drama shakespeare-ano na que o rei usurpador shakespeare-ano na que o rei usurpador resulta ser o verda-deiro pai do priacutencipe Nesta resulta ser o verda-deiro pai do priacutencipe Nesta profunda reflexioacuten sobre a natureza humana profunda reflexioacuten sobre a natureza humana estaacuten tameacuten presentes o humor e a ironiacutea estaacuten tameacuten presentes o humor e a ironiacutea

CARVALHOCARVALHOCALEROCALERO

bullA farsa das zocasbullO auto do prisioneirobullOs xefes

JENARO MARINHASJENARO MARINHAS

bullA revolta e outras farsasbullAcurradosbullRamo cativo

Paacutexinas de interese2 Jenaro Marinhas na Galipedia3 Jenaro Marinhas en AGAL

AUTORES DE ENLACEGrupo heteroxeacuteneo de autores que serven de conexioacuten entre a dramaturxia de preguerra e a renovacioacuten do teatro independente

R OTEROR OTEROPEDRAYOPEDRAYO bullO desengano do prioiro

bullNoite compostelaacutebullO fidalgo e a noiteE BLANCOE BLANCO

AMORAMOR bullFarsas para tiacuteteresbullTeatro pra a xente

AacuteLVARO AacuteLVARO CUNQUEIROCUNQUEIRO

bullO incerto sentildeor Don HamletbullA noite vai coma un riacuteobullPalabras de viacutespera

No No Don HamletDon Hamlet unha das obras maacuteis importan- unha das obras maacuteis importan-tes e maacuteis representadas do teatro galego rea-tes e maacuteis representadas do teatro galego rea-liza unha orixinal versioacuten do drama liza unha orixinal versioacuten do drama shakespeare-ano na que o rei usurpador shakespeare-ano na que o rei usurpador resulta ser o verda-deiro pai do priacutencipe Nesta resulta ser o verda-deiro pai do priacutencipe Nesta profunda reflexioacuten sobre a natureza humana profunda reflexioacuten sobre a natureza humana estaacuten tameacuten presentes o humor e a ironiacutea estaacuten tameacuten presentes o humor e a ironiacutea

CARVALHOCARVALHOCALEROCALERO

bullA farsa das zocasbullO auto do prisioneirobullOs xefes

JENARO MARINHASJENARO MARINHAS

bullA revolta e outras farsasbullAcurradosbullRamo cativo

Paacutexinas de interese2 Jenaro Marinhas na Galipedia3 Jenaro Marinhas en AGAL

A XERACIOacuteN DOS 50

Conxunto de escritores (fundamentalmente poetas) nacidos arredor de 1930 que irrompen na deacutecada dos 50 aacute sombra do grupo Galaxia cunha decidida vocacioacuten renovadora Cunha vivencia indirecta da Guerra Civil pertencen maioritariamente a unha pequena burguesiacutea liberal e republicana que se achega aacute realida-de cultural galega a traveacutes da Universidade e do maxisterio de Otero Pedrayo

DANIEL DANIEL CORTEZOacuteNCORTEZOacuteN

bullPriscilianobullOs irmandintildeosbullXelmiacuterez ou a groria de CompostelaMANUEL MARIacuteAMANUEL MARIacuteA

bullAuto do labregobullBarriga verdebullFarsa de Bululuacute

XOHANA XOHANA TORRESTORRES bullA outra banda do Iberr

bullUn hotel de primeira sobre o riacuteo

BERNARDINO BERNARDINO GRANtildeAGRANtildeA

bull20 mil pesos crimebullSinfarainiacuten contra Don PerfeutobullOs burros que comen ouro (nunca cabalos seraacuten)

Paacutexinas de interese2 Daniel Cortezoacuten na Galipedia3 Daniel Cortezoacuten na AELG

O TEATRO INDEPENDENTE E A MOSTRA DE RIBADAVIA

A mediados dos anos 60 aparecen os primeiros grupos de teatro independente galego (O Facho Teatro Circo Keyzaacuten)

Na deacutecada seguinte o teatro in- dependente espaacutellase por toda Galiza converteacutendose nun fenoacute- meno de extraordinaria vitalida- de Nacen numerosas e importan- tes compantildeiacuteas Antroido Artello Troula

Superando numerosos atrancos econoacutemicos e institucionais de-senvolven aleacuten da divulgacioacuten cul-tural unha funcioacuten poliacutetica de loita contra a ditadura

En 1973 a Agrupacioacuten Cultural Abrente de Ribadavia convoca a I Mostra de Teatro Galego e o I Certame Abrente Con esta iniciativa Ribadavia conveacutertese no principal punto de encontro do mundo do teatro galego Ao tempo que se fomentan e popularizan as representacioacutens teatrais estiacutemulase co premio Abrente a creacioacuten de textos dramaacuteticos O exemplo de Ribadavia foi segui-do por outras localidades (Vigo A Coruntildea Lugo Carintildeo Fene)

Paacutexinas de interese2 Galipedia

Crear unha rede teatral no paiacutes que permita o desenvolve-mento dunha dramaturxia galega moderna e comprometida

Pescudar novos meacutetodos para a creacioacuten e a representacioacuten cun afaacuten experimental aberto a todo tipo de influencias

Romper co concepto de compantildeiacutea estaacutebel do teatro burgueacutes e apostar pola itinerancia e a creacioacuten colectiva

Rescatar o teatro das salas convencionais para achegalo ao puacuteblico en todo tipo de locais tanto urbanos como rurais

Obxectivos do teatro independente

Paacutexinas de interese2 Galipedia

O Grupo Abrente Estaacute formado por autores que tiveron unha destacada participacioacuten nas mostras e certames de Ribadavia Ademais de escritores son tameacuten directores promo-tores de compantildeiacuteas e al-guacutens deles mesmo actores A pesar de que publican al-gunha obra neste periacuteodo (Romeriacutea aacutes covas do demo de M Lourenzo ou Zardi- gotde E Ruibal) a praacutectica totalidade das suacuteas obras son posteriores a 1976 polo que seraacuten estudados no tema 12

Manuel Lourenzo Francisco Taxes

Euloxio R Ruibal R Vidal BolantildeoPaacutexinas de interese2 Galipedia

FONTES

bullMaterial de elaboracioacuten propiabullVarias presentacioacutens de LourenAacuteo Aacutelvarez RuizbullPresentacioacuten de Xenevra aloxada no slideharebullPresentacioacuten de Romaacuten Landiacuten aloxada no slidesharebullPresentacioacuten de Mosteiro aloxada no slidesharebullPresentacioacuten de Xemma aloxada no slidesharebullImaxes tiradas de google imaxesgoogle imaxes lamentando non ter deixado o seu rastro