1. KUTSADURA ETA OSASUNA 2. Kutsaduraedozein substantziak edo energia motak ekosistema batean sortu dezakeen desoreka edo kaltea da. Beti ondorio negatiboak izango ditu izadian, eta ondorioz giza existentzia kaltetuko du. Kutsadura egon ahal izateko kutsatzen duen substantzia kantitate nahikoan egon behar du, naturan desoreka minimo bat egoteko. Kantitate hau kutsatzen duenarekiko erlatiboa izango da, honi kontzentrazioa deitzen zaio. ZER DA KUTSADURA? 3. KUTSADURAREN ITURRIAK Airearen kutsadura iturri hauek eragiten dute, batez ere: Industriek:Fabrika, zentral termoelektriko eta findegietan egiten dituzten jarduera industrialek gai kutsatzaile ugari botatzen dituzte atmosferara. Autoek:Gasolina edo diesel motorretan gertatzen den errekuntza edo konbustioa da airea kutsatua egoteko beste arrazoi nagusietakoa. Autoa da kutsadura atmosferikoaren % 20 edo gehiagoren erruduna herrialde garatuetan. Hondakinak:Zaborrek eta hondakinek-industrialek nahiz etxekoek- osasunarentzako kaltegarriak diren mikroorganismoak sortzen dituzte. Mikroorganismo horiek airean esekita, zintzilik bezala geratzen dira. Tabakoa:Kutsadura iturri nagusietakoa da, batik bat leku itxietanerretzen denean. 4. KUTSADURA MOTAK 5.

Uraren kutsadura 6. Uretan material kimiko edo nuklearrak sartzen ditugunean ematen da, eta uretan alterazio txar bat sortzen du. Kasu ezagunenak, lantegietan ematen dira, zakarra uretara botatzen dutenean. 7. Lurraren kutsadura 8. Lurrean, batez ere naturan gizakiak botatzen dituen gauzaki artifizialekin ematen da, naturak ere lurreko kutsadura sortu dezake, baina gehienetan gizakiak sortzen du. 9. Kutsadura erradioaktiboa 10. Edozein tokitan material erradiaktibo bat dagoenean gertatzen da, naturala edo artifiziala izan daiteke. 11. Argiak sortutako kutsadura 12. Argi pilaketa handiak sortzen duen kutsadura da, kutsadura hau hiri handietan ematen da. 13. Soinuak sortutako kutsadura 14. Toki espezifiko batean behar baino gehiago soinu dagoenean ematen da, gizakiei izugarrizko mina sortu diezaieke. 15. Airearen kutsadura

Airean energia, gas edo material kutsakor bat botatzen dugunean gertatzen da. Materialhoriek atmosferarekiko arazo edo gaitz bat suposatu behar du, kutsadura atmosfericoadela esateko. 16. KUTSADURAREN ONDORIOAK 17. Pertsonek modu diferentean erantzuten diote kutsadura atmosferikoari. Osasun egoeraren, erresistentzia fisikoaren eta gai kutsatzaileekiko esposizio mailaren arabera dago hori. Umeak, adineko pertsonak eta gaixotasun kronikoaren bat dutenak izaten dira kutsaduraren eragina gehien nabarmentzen dutenak. Baina, orokorrean, gorputzak horrela erreakzionatzen du: Epe laburrera:Gai kutsatzaile batekin harremanetan jartzen garenean, eztularen eta doministikuen bidez erreakzionatzen du gorputzak. Ager daitezke beste sintoma batzuk ere: begietako narritadura eta errinitisa, esaterako. Erdiko epera eta luzera:Hasieran sintomarik ez agertu arren, aire kutsatua denbora luzean arnasteak larruazalaren irritazioa, begi eta sudurretako mukosaren narritadura ekar dezake luzarora. Horrez gain, pertsonak lehendik dituen arnas gaixotasunek, gaitz kardiobaskularrek eta digestio arazoek okerrera egin dezakete. Zenbait minbizi mota jasateko arriskua ere handitu dezake kutsadurak: biriketakoa, adibi-dez. Orain dela gutxi, Hego Kaliforniako Unibertsitateko adituek, lehen aldiz frogatu egin dute orain arte susmo bat baino ez zena: hiri handietako kutsadurak osasun kardiobaskularra mindu dezake. Frogatu zuten hiri handietako aireak arterien paretak loditzen zituela, arteriosklerosia sortuz. Ere frogatu berri da urte askotan zehar aire kutsatua arnastea, prozesu isil eta mingarri bat dela, eta denborarekin bihotza izugarri mintzen duela, bihotzekoak sortuz. Arnasten baditugu 2,5 mikrometro baino txikiagoak diren aire partikulak, biriketan izugarrizko gaitzak sortu ditzakete eta arterietan izugarrizko gaitzak. Hainbat dira har ahal diren babes neurriak kutsadura saihesteko.

Hiritarrei arazoaz kontzientziatzea. 18. Zuhaitzak edo landareak ez moztea. 19. Zaborra toki egokietan uztea. 20. Kale garbiketa erregulatzea. 21. Ongarri eta pestiziden erabilera erregulatzea. 22. Hustubide gehiago sortzea behar duten industrietarako, itsasora edo ibaietara heldu ahal izateko. 23. Petrolio isuriak kontrolatzea. 24. Meatzeak kontrolatzea. 25. Gauzak birziklatzea. 26. Jendea egoerari buruz informatzea. 27. Laguntza kanpainak sortzea. 28. Aerosolak ekiditea. 29. Ardura izatea.