Musika-hizkuntzak notak konbinatzen ditu abetrak, silabak eta hitzak lotzen ditu esaldiak sotza plastikoak ikusizko elementuak (puntuak,arte-adierazpenak eratzeko. Antolaketa-proz

Konposatzeko, kontuan hartu behar dira alde

aukeratutako eszena edo motiboa kokatuko

formak marrazteko erabiliko dugun egitura

irudiaren eta atzealdearen arteko kontrast

estiak sortzeko, ahozko hizkuntzak le-rtzeko, eta, bi horien moduan, hizkun-lerroak eta planoak, testurak) ordenatzen ditu,

zesu horri konposizio esaten diogu.

rdi hauek:

o dugun euskarria,

tea edo homogeneotasuna.

Irudietan, formabatzuk dira eszenarenprotagonista, etabeste batzukatzealdea antolatzenatzealdea antolatzenazaltzen dira. Zureustez, zein iruditannabarmentzen diragehien lehenengomotako formak eta ezbigarrenak?

Clara GangutiarenClara Gangutiarenhiri-paisaian, zeinformak ematen duteatentzio handiena?

Zein konposiziotannabarmentzen diralerro okerrak lerro

k b izuzenak bainogehiago?

1. FORMATUA

Formatu esaten diogu lan plastikoa egiteko erforma, tamaina eta orientazio espazialari.

Formatu lauakHainbat motatako formatu lauak daude: angeluzuzena, karratua

zirkulua, obaloa eta hirukia.

■ Formatu angeluzuzen bertikalak oreka- eta goratze-sentsazio■ Formatu angeluzuzen horizontalak, egonkortasuna, sendotasufinkotasuna■Formatu karratuak erdira eramaten du begirada, eta oreka egoefektua sortzen du.■ Zirkulu formatuak mugimendu inguratzailea eta esekidura-mugsortzen du. Formak flotatzen dabiltzala dirudi. Obaloak, berriz, fobiltzen ditu barruan, eta lasaitasun-sentsazioa sortzen du.■ Hiruki formatuak ez die formei zabaltzen uzten goiko zatian, baegonkortasun handia ematen du, aldiz, oinarrian.

Manetek formatu angeluzuzen horizontalaren bidez egin zuen margolanhau. Forma erakargarrienak beheko aldean jarrita daude, eta kokapen horrekegonkortasun-sentsazioa ematen dio.

Hiru dimentsioko formatuak

Hiru dimentsioko formatuekf ormatu lauen antzeko onentazioespazialak dituzte, baina forma bolumetnkoen ezaugarriak dituzte.

Fresko-pintura hau egiteko, Goyak 5,5 metroko diametrokoformatu esferikoa aukeratu zuen. Neurri hori du ermitabatean kokatuta dagoen kupula honen oinarriak. Pertsonaiakbarandari eutsita ageri dira, eta, hala, giro irreala lortzen du.Giro horrek bertigo-sentsazioa ematen du.

rabiltzen den gainazal edo euskarriaren

a,

a sortzen du.una eta

onkorraren

gimenduaormak

aina

Formatu irregularrakDinamismo- eta askatasun-efektua sortzen dute. Haur eta

gazteentzako publizitate-mezuetan eta komikietako

binetetan erabiltzen dituzte, batez ere.

Urrezko laukizuzenaUrrezko laukizuzena garai guztietako pintore eta arkitektoAskok erabili izanduten formatua da.Gaur egungo diseinugrafikoan ere askotan erabiltzen dute. Grazia klasikoanezarritako matematika-arauetan oinarrituta dago,formatu honen bidez harmonia eta egonkortasun sentsazioaformatu honen bidez, harmonia- eta egonkortasun-sentsazioaematen da.

Cin

a aldeko ABCD karratua marrazten da, eta aldearenerdibitzailea egiten da. M-n zentroa eta MC-nerradioa duen arku bat marrazten da. Arkuaka aldea mozten du, F puntuan. a/b zenbakiari(1,6 inguru neurtzen du) urrezko zenbaki esatenzaio, eta Φ letraz izendatzen da. ABEF laukizuzenaurrezko laukizuzena da, neurriek erlazio hau,Betetzen baitute:

analetto: Liburutegiarennguruko kaia, 1740 inguruan.

2. KONPOSIZIO -ESKEMAAukeratutako gaiaren elementuak espazio batean kokatzenditugu, eta espazio hori antolatzeko erabiltzen diren lerro nagusiakdira konposizio eskemadira konposizio-eskema.Trazatu hori osagai hauek osatzen dute, oro har:

Irudi geometrikoak: poligonoak, zirkuluak, obaloak...

Elkarren artean lotura duten lerro zuzen, oker eta hautsiak.

Sare modular soilak edo konplexuak.

Konposizio-eskema bat soila edo konposatua izan daiteke,

eskema osatzen duten lerro kopuruaren arabera.

Konposizio-eskema soilakIrudi geometriko batez edo lerro batez edo hainbat lerroz osatuta eg

Ikusi eskema arruntenetako batzuk.

gon ohi dira.

Konposizio-eskema konposatuak

Bi eskema soil edo gehiago konbinatuta edo lerro multzobat libreki konbinat ta erat en da konposi io eskemabat libreki konbinatuta eratzen da konposizio-eskemakonposatua.Batzuetan zaila da lan batek zer konposizio-eskemaduen zehaztea; izan ere, irudiek eta espazioek norabideeta mugimendu ugari izaten dituzte, Hala ere, arreta handizbegiratuz gero, eskema soilak edo nabarmentzeko modukozenbait norabide gainjarrita daudela ohartuko gara.

3. KONPOSIZIO-ERRITMOAK

Artearen eremu guztietan, konposizio-elementuak era jaartean errepikapenak, txandakatzeak, hazkundeak eta etMusikak denborak eta soinuak konbinatzen ditu; dantzaketa koloreaketa koloreak.

Soinu- edo ikus-mugimendua osatzen duten formen segAdierazpen plastikoan, erntmoak honela sailkatzen dira:

■Formaren arabera: zuzenak, hautsiak, kurbatuak eta iz

■ Espazioan duten antolaketaren arabera: jarraituak, t

Erritmoen adierazkortasunaIkusizko erritmo bakoitzak mota jakin bateko adierazkortasuna e

die arte-konposizioei.

■ Erritmo zuzenek seriotasun- eta ordena-efektua sortzen dute

■Erritmo hautsiak urduritasuna, dinamismoa eta oldarkortasun

adierazteko erabiltzen dira.

■ Erritmo kurbatuek mugimendu leunaren efektua sustatzen du

■Erritmo izurtuek mugimendu-efektua handitzen dute.

■ Erritmo jarraituak monotonoak dira.

■Txandakako erritmoek mugimendu kontrolatua adierazten du

■ Erritmo etenak mugimendu-askatasuna adierazteko erabitzen

■ Erritmo gorakorrek handitu egiten dute sakontasun-efektua.g g

kin batera antolatzen dira; elementuentenak ezartzeko moduan, hain zuzen ere.k, mugimendu fisikoak; eta plastikak, formak

gida erritmodunari erritmo esaten zaio.

zurtuak.

txandakakoak, etenak eta aorakorrak.

ematen

e.

a

ute.

te.

n dira.

Erritmo-eskemak

Erritmo hautsiaEta izurtua

Pablo Gargallo: Profeta handia,1933

Erritmo kurbatua Eta izurtua

Vincent van Gogh:Gari-soroa eta altzifreak (zatia), 1888

4. IKUS-OREKA

Ikusizko elementuak ardatz baten bi aldeetan jartzen badira, eta aldbiek berdin erakartzen badute begirada, oreka simetrikoa edo egonda, eta ordena- eta atseden-efektua sortzen du.

Konposizio horiei konposizio estatiko esaten diegu.

Ardatzaren alde batean eta bestean dauden eremuek ez badute ikuindar bera, oreka asimetrikoa edo ezegonkorra da, eta malgutasun-bizitasun-efektua sortzen du.

Konposizio honei konposizio dinamiko esaten diegu.

Konposizio bateko irudi protagonistak irudizko ardatzaren alde ba-tean jartzen badira, irudizko pisu bakarra osatuz, konposizioak ge-hieneko ezegonkortasun-maila du.

Kasu honetan, konposizioa desorekan dagoeLa esaten dugu.

Balantzaren legeaBalantzaren legea oreka ezegonkorra duten konposizioetan ikusizko pisu

orekatzeko erabiltzen den metodoa da. Koloreak, tamainak eta egiturak

latzen dira, begirada ia indar berarekin erakar dezaten irudizko ardatzare

banatan kokatuta dauden eremuek. Horretarako, erdiko ardatzetik gertu

dira ikusizko pisu handiena duten elementuak, eta urrun txikienak.

denkorra

sizkoeta

uak

anto-

en alde

u jartzen

Herenen legea

Di i fik t bli it t k t bilt dDiseinu grafikoan eta publizitatean askotan erabiltzen denprozedura da herenen legea, formatu angeluzuzenetan iku-sizko indarrak orekatzeko .Hautatutako formatua hirutan zatitzen da luzeran eta aLtueran. Gehien erakartzen duten eremuak edo ikusizko pisu handie-nekoak zatien ebaketetatik gertu edo haien gainean jartzen di-ra. Eremu horiei indar-puntu edo interesgune esaten zaie.

Ikusi konposizio honetan hainbat ebaketaren gaineankokatuta daudela indar-puntuak, eta zatietakobatzuek eszena guztien konposizio-nukleo txikiakdauzkatela.

Urrezko laukizuzenetik eratorritako zatiketak

Badira beste hainbat zatiketa, konposizioa orekatzekoindar-puntuak kokatzeko; besteak beste, urrezkolaukizuzenean eta eratorritako beste laukizuzen batzuetanoinarritutakoak.