1

Karai Kasang A Sali Wunli Tai Ai Amyu

Ga Hpaw:

Dai ni Hkristan ni law law wa, Karai Kasang a hpung shingkang a matu tinang a asak hkrung lam hpe gaw gap na malai, tinang ra ai lam ni lu la na matu sha Karai Kasang kaw hpyi nem sit shang chye ga ai. Karai Kasang a hpung shingkang a matu yaw shada da ai lam hpe n hkan tam ai sha, tinang byin mayu ai lam hku chyu asak hkrung mayu nga ga ai. Kaja wa nga yang Karai Kasang gaw hpan da ai lam hpe Shi a yaw shada ai lam hte hkrak rai hpan da ai re. Shinggyim masha ni mung dai yaw shada ai lam hpe chye na hkawn hkrang lu hkra kyu hpyi sit shang let, asak hkrung lam hpe gaw gap sa wa ra ga ai. Karai Kasang a yaw shada ai lam hku hkrak asak hkrung ai ni sha, Karai Kasang hpe tsaw ra kam sham ai hte Shi a tara hta awng nga nna, Karai Kasang a Sali wunli tai ai masha/dinghku/amyu tai lu ai re.

I. Israela hpe Ga Shaka hte seng ai amyu sha shatai ai labau

Adam yan Ewa a lam, Noa a prat shau ing ai lam (N.N 6), Babela mare hte langchyi (N.N 11)a lam ni hpe yu ai shaloi shinggyim masha ni Karai Kasang a up hkang bau sin ai lam hpe ningdang kau nna, tinang hkum tinang up hkang , shagrau la ai majaw Karai Kasang a yaw shada da ai chyeju mahkrun kaw na lam yit mat ai hte yubak a tsin yam, tsa dan a mayam tai ra mat ai hpe mu lu ga ai. Shinggyim masha ni a gumlang ai myit masin hpe Karai Kasang n ra tim, tsawra myit Karai rai nga ai hte maren, Shi a hkye hkrang la ai masing hpe shinggyim masha ni a matu galaw wu ai re. Shinggyim masha yawng hpe bang bang pa hku n re ai sha, Karai Kasang hpe tam ai Abraham ngu ai shinggyim masha hpe lata la nna, ga shaka da ai hte Abraham hte n ta masha ni a matu sha n rai, shinggyim masha yawng a matu chyeju mahkrun bai hpaw ya sai re (N.N 12:1-13).

Abraham: Karai Kasang gaw Abraham hte ga shaka da ai shaloi ga sadi hpe mung gapyawn shalawm ai re (a) ga sadi lamu ga (land) (Gen 12:1) (b) Wenyi lam (spirituality) (Gen 13:8,18; 14:22,23; 21:22); (c) amyu kaba shatai na (Gen 12:2) (d) chyeju daju tai let chyeju ginlen jaw lu ai amyu tai na (Gen 12:3) ngu nna ga sadi jaw ai re. N.N 12:-23 hta tsun ai gaw (1) nang hpe amyu kaba shatai na de ai (2) nang hpe ngai shaman ya na de ai (3) na a amying hpe galu kaba shangun na (4) chyeju daju tai lu na (5) Nang hpe shaman ya ai wa hpe ngai shaman ya na (6) nang hpe dagam ai hpe ngai dagam kau na ngu Abraham hpe tsun ai re.Yaw shada ai lam gaw "na a marang e ga ningtsa na masha amyu shagu gumring gumrat lu la shajang na mara ai" ngu ai a matu re. Teng man lam hte chyeju lu la na a mahkrun (sh) nli tum shatai ai lam re. Karai Kasang hpe kam sam ai ni yawng mung dai chyeju hpe hkam la na re. (Gal 3:7 " makam masham hte seng ai ni gaw Abraham a kashu kasha ni rai nga ai " Gal 3:29 " Hkristu hte seng ai ni yawng gaw Abraham a aru arat rai nn, sali wunli hkam la ai ni rai nga ai").

Yaku : N.N 28: 10-22 hta Karai Kasang ga shaka hpe bai shangang shakang ai re. Yaku a yup mang mabyin hta mung Karai Kasang gaw kaji kawa ni hte tawn da ai ga sadi hte ga shaka hpe bai kahtap shangang shakang let tsun dan ai re.Yaku hpang maga de nna mung bai ga sadi jaw let asak hkrung lam hpe gaw gap ai re.

Pru Mat wa ai laika: "Nye amyu ngai hpe sa nawku daw jau lu mi ga, shanhte hpe dat dat ya e" (Ex 8:1,20; 9:1,13; 10:3) ngu nna, Karai Kasang a yaw shada ai lam gaw Karai Kasang hpe prat tup nawku ai amyuhpe tsun dan ai re.

Hkanan mung hpe padang dip la ai: Israela ni a dinghpring ai hte, myit masin teng man ai a marang e n rai, Abraham, Isak, Yaku, ni hpe jaw da ai ga sadi hte maren shabyin ai lam she re (Tr.J 9:5). Karai Kasang shi hkrai Karai majing, Shinggyim masha yawng shi hpe sha nawku na matu, Israela hpe kasi madun na matu jai lang ai lam re. Israela amyu ni a sak hkrung lam hte shanhte a sakse hkam ai lam hku, Karai Kasang a amying hkyik hkam galu kaba ai lam shadan shadawng nna, kaga amyu sha ni yawng Karai Kasang hpe hkrit hkungga nawku ai ni tai wa na matu re.

2

Shut shai ai nawku dau jau lam yawng hpe jehten sharun kau na matu: Karai Kasang Israela ni hpe Hkanan mung madu la shangun ai lam a yaw shada ai lam gaw: (1) Hkanan kaw nga ai amyu sha ni Karai Kasang a man hta n shawp ai, shut hpyit ai lam galaw ai majaw shaden kau ai re ( N.N 15:16; Tr.J 9:5). (2) Tengman ai myit masin hte Karai Kasang hpe sha nawku na hte Karai Kasang sharawng awng ai asak hkrung lam ni hpe gaw gap na matu re (Deut 4:6-24). Israela sha n rai, shinggyim masha yawng Yehowa hpe tengman ai hku nawku daw jau let asak hkrung na matu re.

II. Israela ni a labau hta Karai Kasang hkyen lajang shangun ai lam Yehowa Israela amyu ni a myit masin hpe hkyen lajang shangun ai lam hte, jaw ya na chyeju ni hpe Pru 19:4-6 hta mu lu ga ai. Israela amyu ni Egutu kaw nna pru wa ai hpang, shata 3 ngu na hta langai ya shani e, Sina nam mali de du ma ai. Sina bum man e but nga ai aten, Moshe hpe Karai Kasang bum ntsa de shaga la nna, Israela ni hpe lam lahkawng tsun shangun ai re. (1) " Egutu masha ni hpe ngai galaw ai hte, kalang a singkaw hte nanhte hpe hpai wa nna, ngai hpang de nanhte hpe woi la ma sade ai gaw, nanhte mu manit dai" ngu ai ga re. Egutu e mayam tai nga ai kaw na lawt wa ai, ya Sina nam mali du hkra Hpara-U hkawhkam a ali ama ni a hpyen hte, kaga hpyen amyu myu kaw na shim lum ai hku woi lakawn wa ai gaw ngai Yehowa re. Nanhte a n gun lagaw, atsawm marai hte n re. Kaga amyu kaba ni a jaw e n re. Hpara shaje ni a jaw e n re. Ngai Yehowa Karai Kasang she chyeju jaw let hkye mawai la ai re. Dai chyeju hpe ya nanhte mu lu, chye la lu manit dai, ngu Israela amyu sha ni yawng hpe tsun shangun ai re. (2) "Dai re ai majaw, nanhte nye a ga teng teng madat nna, nye a ga shaka hkan myit yang gaw, masha amyu nlang hte hta na nanhte nye a Sali wunli tai na marin dai. Kaning rai nme law, lamu ga ting nye a rai nga li ai: nanhte gaw nye a matu hkinjawng mungdan hte chyoi pra ai amyu tai na marin dai. Ga n dai hte gaw Israela kashu kasha ni hpe nang tsun na ga rai nga ai, ngu wu ai". Sali wunli tai na ngu ai gaw nanhte ngai hte sha seng ai, nye a masha, amyu ni re. Nye chyeju hkam la na ni re. Nye a daru magam hpung shingkang hte mai kaja ai tsaw ra myit hpe shadan shadawng na ni re. Yu maya shinggyim masha hku hkrung na matu n re. Tinang kam ai hku myit machyu let hkrung na matu n re ngu tsun ai lam rai nga ai. Bai nna, hkinjawng mungdan ngu ai gaw yu maya shinggyim masha n rai, chyoi pra san seng ai hte Karai Kasang a man hta sit shang ai hkin jawng, Karai Kasang sharawng awng ai lam hpe shadan shadawng ai dat kasa, Karai Kasang hte shinggyim masha ni a lapran htinglu htinglai ya ai masha/ mungdan tai na matu ngu ai re. Bai nna, chyoi pra ai amyu ngu ai gaw, Karai Kasang a yaw shada da ai lam ndai mungkan hta dik tup wa na matu, Karai Kasang a hpung shingkang a matu tinang hkum hpe lak san san da ai ngu ai lachyum rai nga ai. Mungkan marin marit lam n hkan ai, tara maigan ni zawn asak n hkrung ai, sha Karai a hpung shingkang a matu asak hkrung na ngu myit shajin da ai sak hkrung lam hpe tsun ai re.

Yerimi 31: 31-34 hta gaw, “Yehowa ning nga ai: Yu mu, Israela nta hte Yuda nta ntsa e ga shaka ningnan ngai tawn da na nhtoi du na ra ai. Shanhte a kaji kawa ni hpe lata hte dun la nna, Egutu mung na woi wa ai shaloi na, shanhte hte tawn da ai ga shaka hte maren, n rai. Kaning rai nme law, ngai shanhte a Madu rai nga ti mung, shanhte gaw, ndai, nye a ga shaka hpe run kau ma ai, nga nna Yehowa tsun ai. Da ndai ni gaw, dai nhtoi ni a hpang e, Israela nta hte ngai shaka na ga shaka rai nga ai. Nye a tara hpe shanhte a kraw lawang hta ngai bang da nna shanhte a myit hta ka da na we ai. Ngai shanhte a Karai Kasang tai na nngai, shanhte mung nye a amyu tai na mara ai” ngu nna myit masin hta Yehowa a tara hpe tawk ka da nna asak hkrung ai hpe Karai Kasang sharawng awng ai lam tsun dan da ai re.

Lahta na hku ap nawng asak hkrung let Karai Kasang a sali wunli tai na matu yaw shada ai lam rai nga ai. Kashu kasha ban hte ban dai hpe tsun ginlen let Karai Kasang a masha, dinghku, amyu tai nga na matu Karai Kasang yaw shada da ai lam re.

Ga shaka dingsa hpe yu ai shaloi Israela amyu gara hku byin wa ai lam, shanhte Karai Kasang a chyeju ga shaka hpe gara hku hkam la ai hte myu a shawng lam gaw gap ai lam, shanhte a sak hkrung maka a mahtai ni hpe htawng madun let Karai Kasang shinggyim masha yawng a matu jaw ya ai hkye hkrang la ai lam hpe sang lang dan da ai re. Israela ni a labau hta (1) ahkaw ahkang lu ai lam (opportunities):chyeju daju tai let, mungkan masha yawng a matu Karai Kasang a chyeju hpe ginlen shalai na matu Karai Kasang a amyu hku hpan hpajang la hkrum ai re. (2) Bai htang ai lam (response): Israela ni ga shaka ntsa hte Karai Kasang shadum sharin ai lam ntsa bai tai htang ai lam

3

rai nga ai.(3) lit lamang (obligation): Karai Kasang a daru magam hpung shingkang hpe shadan shadawng ai hte Karai Kasang a chyeju ni hpe kaga myu sha ni hpe ginlen jaw ra ai re. Ndai lam masum hku Ga Shaka Dingsa hte Yesu a aten du hkra na Israela amyu ni lam htai la ra ga ai.

III. Chyurum W.P Myu Sha Ni Hpe Karai Kasang A Sali Wunli Tai Ai Amyu Shatai La Nga Ai Lam

Chyurum W.P myu sha ni a labau hpe yu ai shaloi, moi ji woi jiwa ni a prat kaw nna hpan wa Karai (sh) jahtum chyalai Karai nga ai lam chye chyalu re. Tinang a matu jahtum chyalai sakse tai ya na matu (sh) jeyang ya na matu rai jang sha shaga chye nna, dai Karai Kasang hpe n nawku ai; myit ra ai lam hpe mung n chye ai, n hkan tam ai; Shi a tara hpe hkan na n chye ai; asak hkrung lam ting hpe dai Karai Kasang a up hkang bau maka ai npu hta ap da nna asak n hkrung ai sha, ji nat jaw jau let shani shagu na asak hkrung lam hpe gaw gap ai majaw, shaning 50 ning rai jang htum mat na re ngu nna tsun kau hkrum lai wa sai re.

Karai mungga Shanhpyi laika lu yu sai rai tim dai hpe manu n shadan ai sha ju sha kau ai majaw laika n lu, Karai mungga hti la na laika pa n lu mat ai re. Rai tim Karai Kasang gaw, myit kraw kata kaw mungga hkawn hkrang shangun sai majaw, mayu dama, kahpu kanau ngu ai jasam nnga nga ai shada mahkri shawn, matut mahkai, shamyet shanat hkat ai htunghking ningli hte chye nga pra hkra hpan shalat ya sai re. Tsawm htap hkik hkam ai htung hking ningli hte labau lasang lu la shangun sai re. Rai tim Karai Kasang a myit ra lam hpe n chye hkan tam ai majaw, htunghking nkau mi n kaja mat ai, n tsawm mat ai, Karai Kasang a man e n hkan mai ai baw arawn alai ni mung lawm mat wa ai. Dai ni hpe tawn kau (sh) myen shading la na hpaji beng-ya n lu mat ai. Labau hta mung sumla nnaw ai, sumla naw ai baw makam ni sasana shang tim n hkap la ai. Majan law law kasat ra tim htum mat, grit mat ngu ai nnga, grau grau she hkik hkam dan hkung wa ai re. Rai tim Karai hpe tsep kawp kam sham ai ni rai n tai wa hkraw ai, Karai Kasang a hkinjawng, chyoi pra ai ni n tai lu ai ni law law naw re. Dai majaw sinna mung na Hkristan sasana ni hpe Karai Kasang dat ya let, mai sau laika hte mung, myit masin hte mung Karai Kasang hte sha seng ai amyu , Karai Kasang a mying ningsang a matu lakung lakap tai ai amyu, Karai Kasang a hpung shingkang hpe tut nawng shadan shadawng ai amyu tai nga na matu Hkristu Yesu hta kalang bai hpan hpajang la sai re. Karai Kasang a sali wungli tai let, chyeju daju tai lu la matu Karai Kasang lata la ai hte lit ap ya sai re. Dai chyeju hte lit hpe Karai Kasang a ga madat let, Karai Kasang a hkinjawng mungdan, Karai Kasang a chyoi pra ai amyu tai hkra dakring dalang shakut let myu a shawng lam hpe gaw gap sa wa ra ai re. Karai Kasang a amyu hku lata la hkrum ai chyeju hpe manu shadan ra ai. Dai chyeju hte gingdan ai amyu hku Karai Kasang a ga madat let asak hkrung ra ai. Karai Kasang a hpung shingkang a matu tut nawng asak hkrung ra ga ai. Shaloi “Karai Kasang gaw anhte chyurum W.P myu sha ni a Karai Kasang, anhte Chyurum W.P myu sha ni mung Karai Kasang a amyu” tut nawng tai nga na rai nna, anhte Chyurum W.P sha ni Karai Kasang a sali wungli tai let, chyeju daju tai nga lu na ga ai.

Ga Hpung Dim

Karai Kasang hpe shagrau ai amyu hpe Karai Kasang shagrau na. Karai Kasang hpe n kaw n law, n gawn n sawn di ai amyu hpe Karai Kasang shagrit kau na re. Karai Kasang lata la ai amyu hku shagrau shatsaw la nga ai chyeju hpe myit dum let, anhte Chyurum W.P sha ni Yehowa a tara hta awng nga nna, Shi a tara hpe shani shana myit mang ai hte myu a shawng lam hpe gaw gap sa wa ga. Teng sha “Karai Kasang A Sali Wunli Tai Ai Amyu” hku tut nawng mungkan hpe daw jau lu na ga ai law.

Ginlen shalai ai,

Rev. Dr. Lahpai Awng Li

MIT, Insein. 1st Jan, 2016.

4