jornadas orsamentais - la'o hamutuk · planeamentu planu estratejiku oezenvolvimentu nasiomll...

38
Jornadas Orsamentais Oili, 16 Maiu 2016 OBJETIVU " .. , 5/14/2016 1. DEFINE PRIORIDADES NASIONAIS BA 2017 2. ENVELOPE FISKAL OJE 2017 2 1

Upload: others

Post on 23-Feb-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

Jornadas Orsamentais

Oili, 16 Maiu 2016

OBJETIVU " .. ,

5/14/2016

1. DEFINE PRIORIDADESNASIONAIS BA 2017

2. ENVELOPE FISKAL OJE 2017

2

1

charlie
Rectangle
charlie
Rectangle
charlie
Rectangle
charlie
Rectangle
Page 2: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

AJENDA

5/14/2016

• Planeamentu (Ita atu ba ne'ebe?)-PED&ODS

- Orsamentasaun pur Programa

• Dezempenhu Dezenvolvimentu

(Ita agora iha ne'ebe?)- Reforma Fiskal & Reforma Ekonomia

- Sosio-Ekonomiku Tl- Politika Fiskal

• Proposta Tetu Or5amentu (Ita atu hala saida?)

ITA ATU BA NE'EBE

PLANEAMENTU

APREZENTASAUN 1PLANU ESTRATEJIKU DEZENVOLVIMENTU

NASIONAL & OBJETIVU DEZENVOLVIMENTUSUSTENTAVEL (ODS)

2

I

charlie
Rectangle
charlie
Rectangle
Page 3: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

PLANEAMENTUPlanu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll

5/14/2016

J(J I 1 Jill' .. 2016-2020

FAZE II

• ICDnti~

Dn.nvolvtInfrMstrutu~•

• ~nRnvrsus...............KompetMdAd.nonomlka

PLANEAMENTUObjetivu Oezenvolvimentu Sustentavel (ODS)

Enkuadramentu legal

• Resoluclo do Govemo N.o 34/2015 de 23 de setembro

• Re50Iu~l!io do Parlamento Naclonal No. 19/2015 de 18 de NOVi!mbro

• Despacho N.o 038/2015!XI1!PM (22 Desembro 2015)

• Decreta do Govemo No.1, 1 Fevreiro 2016

3

charlie
Rectangle
Page 4: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

PLANEAMENTUODS alina he PED

1 obrna2 amlahi nutriSlol.ln, OlIllde 1

• Edub5ilun 15 eneru ,, Bee sanumentu7 E' I,

S m re Ii ekonomia 1, lnfrastrutura industria 1,. Dez' ualdade 111 Idade 112 PrQdu$OIun ho konsumu 111 Mudansas kllm~tlQS

" ,I 115 ." 116 Po ustlsa Instituisaun 2 117 a!'HII'II 2

OTAl 22 11

5/14/2016

PLANEAMENTUEnkuadramentu Implementasaun ODS he PED .' >0

PEOLonglJ

FAZE Ill: Ellmina Pobnua Estrema, HaforH setal' Privadu 81 PrazuModemiza no Oi..-nlfiQl Ekonomia

~~, oosa. OD510, OD511, 00511

fAZE II' Fortalese RekurSU5 Humanus, Forrnauun Merkadu &Infrutrutura

4

charlie
Rectangle
Page 5: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

­•-----

I"LANUM.NTU............. ON, NO ...........,.

I"LANIlAM.NTUM,_m...tu ODI, 'ID no Mlnl."r1u.

5

charlie
Rectangle
charlie
Rectangle
Page 6: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

I'LAllIAMINTU

PLANEAMENTU

1

•5/14/2016

• Atu implementa no responde ba kompromisu jeneru presijaintegra rekomendasaun jeneru husi Prlmeiru Ministru baMinisteriu no Sekretaria Estadu 10 ( MAP, MSS, M5, MI,PNTL, MAE, ME, MF,MJ, 5EPFOPE) iha Planu Asaun Anual2017 no aloka orsamentu ba ninja implementasaun

• Esforsus ne'ebe presija halo atu implementa Komprimisujeneru hodi promove direitu feta no igualdade jeneru, la'05responsabilidade SEM nian deit, maibe responsabilidadeEstadu tomak nian.

• Una ministerial hatu prezisa inklui programa no orsamentuespesifiku atu promove igualdade jeneru ho aktividadekonkreta husi Dektarasaun Maubisse, PAN- VBJ,PAN­1325,Observasaun Final husi Komite CEDAW.

6

charlie
Rectangle
Page 7: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

ITA ATU BA NE'EBE

5/14/2016

PLANEAMENTU

APREZENTASAUN 2ESTRUTURA ORSAMENTU PROGRAMATIKA

PLANEAMENTU_Itu latrukture _ ......ta..un ~..........,w.a .

• Halo Iigasaun entre Plano Estrategico deDesenvolvimento, Programa do Governo noPlano Anual;

• Permite atu identifika programas no politikaspublikas, hodi bele sukat no avalia niniaprogresu sira Iiu husi estabelecimentuindicadores de presta~ao de servi~os;

• informa kustos plurianual ba implementasaunprogramas;

• nudar ferramenta importante ba finan~as

publicas no sustentabilidade fiskal iha Timor­Leste.

u

7

charlie
Rectangle
Page 8: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

I'LAHIAMINTUV.nt.ne Implement. letruktu.. Or..mentu

I'r r.m.tl...

Foka aten••un ba rezultadu hUll preat...un MMauF••ilita relat6riu trlmestrlil no anull ba Partamento Nailor'll!.

S/14/2016

I

RafonT\ll nee to porMilIIidade ba i'rIpIemantuaun bI reform.lira .... mat 110 dadaun htlI (FWoITT\II FiI¢I,l, ~.Oespeu, fWorma~ PUbIicII no iniWtivII MIukrnaka IWilUiona ho outru 1nic:iatiYM retac:ionadM comtranlparenMIn hlnesan Auc!JtcM'ia SocIal);~lTT'Iite pt'OM4u bII JMdium T-.m Expenditure FtarTlfitOItI:(MTEF) nudar forma lKx:Ii ~ ,ult4Intabiidadt fln.lf1981pubikaa [ha Tmor-l.e5te

Fome.. pJatafonna ida ba Parl8mt1nto hod! filkallZll noluperviZlona poIlUk•• govemu Inklul IlCekusaun flnancelra nonlnla Impaktu bII kualidade "Nisus publlkul;Folta ba daDa poIitik1 no publiku Iha pr..ta.saun Ie/Visu nobeneftsiu ba populauun

ITA AGORA IHA NE'EBE

DEZEMPENHU DEZENVOLVIMENTU

APREZENTASAUN 3REFORMA FISKAl

(Progresu servisu & Projesaun Reseitas bafuturu)

8

charlie
Rectangle
charlie
Rectangle
Page 9: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

DEZEMPENHU DEZENVOlVIMENTUReforma Fiskal

• PRF (Planu Reforma Flskal) Ihaobjektlvu 2:- Aumenta ReseitJs Domestfbs (tarpt

lumenta te'a 15" hull GOP N1Un-petroIeUltul tinan 2020)

- Aument. tflslensfl no emtvidadedespeslS

• A&Or3 dadaun KRF (Komlsaun ReformaFiskal) servlsu atu atlnge obJektlvuAumentil reseltas naun-petroleu. Servlsuorganlza iha area 3:- Rtjormo poi/film no kg/s/oSMS Impastu- R~ admjnlstrDsaun (impastu no

olfondtgas)

- Rt/ofmo toJ«l'$ {ffts and cho"JftJ

"

DEZEMPENHU DEZENVOlVIMENTUKolesaun reseitas 2015 no 2016 (iha '0005) .

.­­._-_.----

2016 (to'a loron 9, fullnMalu)_.•------.­-

2015

.......1 ...... - -- ....... --- 17m.. ----~......... - OIOIII_T. 11.lJLCIO u.,a. It,!". n.~

IU"'.DO ...,.1.. ,.~ T_.. I...... --- .....,.- 11._" .~

' ....£.j,MI•_.. -- • '",r"., U7.!?9! 1:4' Ne ' w_, aiM .IPC ..

_.1955------

.....-"---...

9

charlie
Rectangle
Page 10: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

.­...,

........

"w'

.........' .lIWlJ

-------~ -- ...."..-.-..........-.-.- --U. 1__.......

'"'~~

...

---.­--._-

DEZEMPENHU DEZENVOLVIMENTUPro"esoens reseitas 2017

• r.

--_..........-.-..- ~

______m..'.........._.

.,.-;;;;;

----------•-- ""'"'

DEZEMPENHU DEZENVOLVIMENTUMtdfdas nt~ ito presizo holo hodl hosoe reseitos Jha 2017 no bo oin

Aumenta

taxa ~ImpostlJ

==Resertas depende bIba. Impostu ft4I'ebeitJ title kobB. Baune', prKlU h~1o

luin tin IIu hllsldiwBlfiuSiunsetotes produtiYOSno hJbo'ot Ita niaeconomll.

Alu lumentaI'tiertas pralUJumentJ QlCJ

lmpostu.Projesoeru ba2017 IIonttmplaJuml'flUl taGImpostu nomosIntroduuun -.ise......

............ ~

Iotultit lootdenuaun..... ~ ..-....~.un~

IIG lmpoAU. ,... Inldui

~ IN Itls. n;dMUl1I. I_nta .tiIIICI Mio upurtasMUl blI"'- ............. ~ ......Internet no Ila>dU\IIl_II itI.lI ,.1 !ami......................

(sfonu In M ITIakI HI...."..... .....,w S2m blI2011 hull 2016. So!mtdlOl 110 irlYestinlenwlhI at...... M II MID,ID lei II Ilonsque--

10

charlie
Rectangle
Page 11: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

DEZEMPENHU DEZENVOLVIMENTUPro esoens

ProjeSQtns reseltas Iha2018 !'to refol'TNl flskll(seMrtu optlmlstilw);

""mlS-"'GDPnau~

Pro}esotns rne~s Ina2016: 170m

11" GOP n.un-petrol.u

ProJesoens reseltas Ina2017 he rtfofTTII flskll(se~r1u optimlstiku):

123m13.3" GOP naun-petroleu

.--._-I...

...

: , I,•.....•.. ,.. '

1

: III IIIINIIIUIII

....

DEZEMPENHU DEZENVOLVIMENTUMatadalan ba Reforma no Promosaun Ek6nomlka

h i Timor-Ieste 2015-2017

ObJetlvu hosl Matadalan ne'e atu aumenta :

1.1nvestimentu Privadu

2. Empregu Sustentavel

3. Dlversifikasaun Ekonomia

11111' 111111'111" I

1',,\ "I ..

I,. ,,'. "I,I, I. ,,",," " I 11111'1' I'U I

'" I .1,' III 1\.·1

11

charlie
Rectangle
Page 12: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

••

5/14/2016

_.. _.. _.. _.. _..

DEZEMPENHU DEZENVOLVIMENTUAtualiu proJresu kona-ba Maudllanba Reform. no Promosaun Ek6nomlkll

Atu.a.1IootdIfI._

"'leAE I ..IM1<I.. lo>ml.."" ......UIl!w 1_............"'...1MKA! MilO ..lIMO ,.....IIr 1'00~IlU tdlk~"'k P\O lnftlW"'''n ....M'tbl~... botl MECA!M'lI<IIIfill,fln_ItUUlun Idlk-idok 1111 ....ull MM llotII·bllWfonno 1'I'lorIcIo.... MI!CAf fa IIlanclilM ",,,,,,tart....... It"lmiMtMnto priaridocle ... hUll t"a'" ...........u, ....... ,",pL apc;.. plo",._ntu IItmaJ"'" "" ~na..un tMNpo.........I'NOhr_ ..,.

........ ~,...,..,..s-- .........Miaolhall iNo_~.--.... ,..~ MECAl.__ ...-"" ......................"'" "'-- .. ....--..~ _ ... hwHIu btU

"-u"'~_I11"""""""'''''''''''''''''''''_bl~

...._ 1IpI:

u; • ""' _ _ ron.tou~ 110 .......... 1'atlI_ -.....l iN IatI\pO bndl..

\,ej 110 _ .."~..un ""~ III *_..11110 ..................IM', ....t IP'VW IN~_1fII1orCO'I5 ......" AId 1011.I.el """" boo /lojome H,..J ~"'_N, ..........t _beIao NjIrM letal IpUkawl .. w,1n..1Ift .............w.,._ mot "" ICotIHh.l _ ihI fuIIn aWll ZOll.

~~I bI_iedtcltl:oml<'1lfl hetolllptCMMun ihlloron! full ....... 2011 no 1I1 ..llirnplifiu not.. III krl...un IN....If ""q.,.", .ft\~nl.T ~ T1mo..ua., nudor Ajo!tula III In......,."!.. no pro_un eIlPO"'lllWPI.. ....."",,'..... htlo ...otIlnlnn.... 1M.rlMIIf1I

KtlnbtlUi _ 1It"- UM hocI hlio Jlf'DMdilnlMu ..I ,1IbJ no eflolo_ tIo oOlnivu tt.. t!etlnliM_ lM ....011\1

12

charlie
Rectangle
Page 13: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

ITA AGORA IHA NE'EBE

DEZEMPENHU DEZENVOLVIMENTU

APREZENTASAUN 4DEZEMPENHU SOSIO-EKONOMIKU

OEZEMPENHU SOSIO-EKONOMIKUOOM 1-3

5/14/2016

"'-"on fII """,I. n.....~. 1 ... ,.ell I." cr'" '"...-.

'-............. IIwo"'r1........... _I

TaKili klak 41" nudar rezulti1du .nalizl! prtllmln."u

"" Mo<. "In, Ml,ld..

". "" -,... 11. -,MeU~l~

"" .... -,1.02 1

'00 1

1.07 1... ""II>'"

13

charlie
Rectangle
Page 14: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

OEZEMPENHU SOSIO-EKONOMIKUOOM 4-5

5/14/2016

~ ----... -=~".I1"'"h n~ .IS D ~Ir~~.~.c_;:;~,~..~..;;;;.~..o.::..c,~"- - +-_.';:,'-+_"...=-_ ,...~... fIII1..,.tOi I_"'.'''I_.. . ... =-

1> ...

If":':·:;:-::::'o":':":;:'-"""""=-::"'-'-------------t":-:::=t-:'...:''--1--"::.--1-......-~.~III ....nt-.I'-I\."""-al ....l_.II.... 4... A.."" 17.7 ....-T-.. ..

(j) DEZEMPENHU SOSIO-EKONOMIKU~ODM 6-8 .'" M... AtlnJI M"",

OlItIllthlu.: llom_. tw/........__ ......or...1uIl

'ro...... ~11'7ul":~... 110 'M' 11·24 - '" lwl ......l.... ........0.17.

1... ld..... 0I00,.1I.. 110 ....1..1. 0.17 U

"_null 111>1'11: "M" I b. 1:... 11: ..1M I'" ......lwwu l...ekli,I<l..... ,H >0. ••" .....'11 .... l,bo,11: .""" J ... knlk 11'... "" ...'4,..."" I~I" .._- ,,-

a,..,.........II.elw""'n ".h_.........,...whoTa "' ... ••,...,......... tabl TI~_ /oolo tlOn) .., ...'...,......... l,..u TI~doo ....._ (lob DOn) .. u •~..... J' ____ I t 2m, ?,_~

~'..-........I ....hoola.r•• .. ... ••,,_...... -.,.Len,," _ ..... _""' _ ....'--.... _ ." ... ••'r__..... -.01....... _h..............",.rio .....110<.... U, ... •• ~

."........ c, e.--. "-CItrit .......Dell "",_-.._...._._..... ""_,..JOO"""l~.II ... I TI'IOIlo,"'1

14

charlie
Rectangle
Page 15: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

DEZEMPENHU EKONOMIKUKreslmentu Ekonomiku: atual no projesaun

PIS Tlmor-Leste: atuar no proje,aun (Z008-Z018)

,.. ,........ """....."00 ""'".... "'''',....... ...- .'".. ..'".., .'".. '-'"

0.'"2001 2OO!l 2010 2011 2012 lOU 201_ 2tl15 2O)j 2017 2011

.­.---

__........ JI014

DEZEMPENHU EKONOMIKUKontrlbuisaun setores ekonomiku ba PIB 2014

TNnd kontribuiuun setores ekonomlku N PIS

:~~~~-llIll' ZIllIf ZO'UI 2011 2DU lI01J lI01o&-- --_PlMk""............ _Wl'..........""_. ...-..'-------------------1.:::"".,.,_

• Kresimentu ekonomiku nebe jha kcntrlbul hosi setor bo'ot hanesan - konstru5aun(+16") no administrasaun publika (+14%). Politika "frontloading" nudar dalan bakriasaun kondisoens no ambiente ekonomlku ba iha diverstfikasaun l!:lconomlk.1.

15

charlie
Rectangle
Page 16: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

S/14/2016

DEZEMPENHU EKONOMIKUInflasaun no Deflasaun

• 11 lU,

-­•

.,

Deflasaun Iha Tl kontribui haJi fatoresesternal hanesan mudansa IMa presuaiMan, presu min. no apresiasaundolar

O@f1asaun Ihl Tl maskontribul nos! fltordomestiQ. tiu liu rezolwprobielN "bottle neck'"

1---........~~---- ...._---- Ul (hadla infuJestrutura no,.. .. encrafamentu ina portul. ~

:L__~ ~::::~:~~~l~t---t---,,,-,,-,,:,,--,,,,,,-----,,~ .;~ ,i~ ~l ,,'" ~.,. '/',~ ;+ ". , ••/' ," "," - '1 __

"llli _ ..DI '100 _

DEZEMPENHU EKONOMIKUBalansu Komersiu

Deflslt Komerslu, 2009-2015 (BOP)

o.-ntIty (KG) ~ ($US)

lxpo~un~.2014-201S

•••100 .101$

-,.----.......---...... _-- -.-

•1,000 .l,.lllO

-.....'UOO .1"IIlll

-....-.- :':::~:::::-:::=-'--'-""'<11.- .,,_ .......,___OII__T_Oef\<Il:

TImor dezempenha diak iha seter kafe IMa 2015 ho kuantidade exponansaunkafe doupla ate 88% entre tinan 2014·2015 maibe presu internasional ne'ebetun, hamenus receitas exportasaun ba delt +10%

"

16

charlie
Rectangle
Page 17: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

{~DEZEMPENHU EKONOMIKU

~Investimentu iha Timor-Leste

""Irweltlmentu Ihii nmor-lelte nudar" host PIli ,...1IUIun petrollferu,

Z009-2019

""" .._---

/"-. ""

"" .'

It '\. .'""

... - -/. "-_.,-

"" /,

"" .'...,...... 4 •.'- ..,........... - - "" '.n "" "" "" "" "" m, "" ""-- -- -,.·nmor·l~nla nlYel i!'N'eStlmentu Q'e desde 2007, setar publlku sal nudar setor principal00"_ -_ding'_• Investlmentu setar Prtvadu nudar" !'loS! PIB naul'! petrolhru entre 2008-2014 ho media6%. Malbe projesaun hatudu katfk set sae slknlflkadu depois 2019 tamba kriasaun ambiente~~~~ Ida kcl'lduslvu kosi polltika "Frontloodmg"

---- ------

5/14/2016

DEZEMPENHU SOSIO-EKONOMIKUForsa Trabalho no Empregu

Rezultadu prellmlnarlu Censu 2015: Populaslun TImor-lest!!! hamutukmilaun 1.18ldade Produtlvu (tlnan 1~) hlmutuk rihun 696,2ldade Prodlltfvu Ii partislpa Iha Forsa Traballu hamutuk rlhun 483rdade ProdutlvlJ partlsipa Iha 10rsa Trabaltu ema h.1mublk rihun 213,2

:E=======~=""+--------------1 -C-.--§",g..~..~~ -~,,.. ~

Partkipuaun for'Sll trabalhu Taxa DezemprtlU 'dlde produtivu II partlslpafor1iI tnIbaliu

Fonte: MoF, LFS 2013

17

J

charlie
Rectangle
Page 18: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

•5/14/2016

...,

Emprqu Setor Formal· 2013-- --..----•

,,,....,.

DEZEMPENHU SOSIO-EKONOMIKUEmpregu Informal no Formal

10 1btaI1m~kMa M10f OrDnomlkuz:: 4U.6

1=) ..• u n.7

I"•o --"" '"136,600

I(7~l·mill

Imp,... ..itI. IoItOrInformal .. --ITA AGORA IHA NE'EBE

DEZEMPENHU POLITIKA FISKAL

APREZENTASAUN 5JESTAUN FUNDU PETROLIFERU

& PANORAMA ORSAMENTU

18

charlie
Rectangle
Page 19: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

1,

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKALENKUADRAMENTU FI5KALTIMOR-LE5TE

.......r~'--

1

.undu PetroNfeto

rl..-

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKALo Evs Volatilidade Presu Minarai

.undu Petrolifero....... countercyclical Fiscal Policy

r· _..----

_.. _.. _.. _.*Procydlcfl Fisc-I Polk:y

19

Page 20: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

DEZEMPENHU POllTIKA FISKALBalansu no Reseitas Fundu Petrolfferu

---~ -_._-""

-....-- .....

ItMeltu, RetorTu 1m."~~hutll'l'......ut.d 200I.M., 101'.... '.....

I-.- }-L---

AJokuaunAtlvus FP: Mar 20 I'

DEZEMPENHU POLITIKA FISKALEvolusaun Balansu & Retornu Investimentu (") Fundu Petroliferu'

I----:.;~...............----".16,539 16 218 16,578

14,952 •

9,310......,197

5,377

1.0U>.016

371

"'" """ ,." "'" ,.. lOU> lOU lOU lOU lO" lOU Q12016

--- - ............o.t ....- , -.- . -.- l-• .-J.- ;/ - •.-

'• I.- ./ I,- •.- - -.- ....", - _. - - "" "" "" •••• ",. "" ."

20

Page 21: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

DEZEMPENHU POLfTIKA FISKALMisaun Atual

5/14/2016

P,..lmbuluLalfunduPetn>I..",

Atu SOl Fundu JdoM'~ tulun if'sfoun dlOk bo rtS~ltos mmoral hod;to~u ba }f!fOst1Un ogara no~rosounfuturo.Fundu~ t2ttk/ sol instTllrMtJtu hodJ Itontnbui bo poIltika {Iskolida diok. hodi to ltDnsitkrosoun beI~ Mmpu-noruk Timor oanSlfa nJan.---------------'

Enkuad1'llmentuAktual

Rtko~tH

neselldlde hod!,. I I(u

"SUltlntMl" .•. tUlr RSE

Horllont. TtmpuN.rukTeb.,

AE.A AN,.I Kombinasaun l!ntn! kresrmentu (40% iha ISOtns) no protesaU~ kapital(60% 11\1 titules) hodf at:iT1i objetivu~ rea .

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKALPerfil risku "Asoens" no ·'titulus"

Asoen_ / Equity.....I ......"-I ......110 00'Il

I·...•1000•............, " 5 '7 • " " ,& 17 ""..,

Titulu. I Bonds

'''''' "an,--~1IItIe ~."..-Mldllll _15ll'1-pefc..,tft_....

------21

Page 22: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

DEZEMPENHU POLITIKA FISKALAtual Levantamentu husi FP - Sustentavell...

5/14/2016

.........

-

~_._r____------_..-

~.

Ii-~ II- i--

~)Z\:~

-fr~Ii'~

I I-----_ ..... __ ......

Rejlstu rlsku,....... ....... ""-- .........­-------~-_ .._---_._---_.-...-..-10__.............-

DEZEMPENHU POLITIKA FISKALReseitas no levantamentu FP no projesaun ba oin I

US'm

,'00

,000

_1It__ __ 1I__ mln_

_ ...,_ '~"'f __• _tlI_<lO(fInIIMOoUII)

_1It...._ ..ju (p<GjaMun) lIt lM ......_~....I\)

......·~_.. _'un....~n) _ n..o.p-Tl-on__......o..-.. _Lev<on_.. 'u......

.00

,000

.00

----1It•• ..--1••. "I'

,000

usoo

1.000...o

'00'..00

~ ,, ~ ~ ~"""'~

, ~ , , ,~~~~~~~

, , , , ~ ,~~~~~~~~

, , ,~ ""~ ", , , ~

III i ' , ~ " ~ "2010 2015 2020 2025 2030 20U

...._........- ----_ _--

22

Page 23: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKALlevantamento sel halo PF nia balansu tu'un

at • • • • • •

..

----_.·

--_..•--_..·

--_..

..-

....-_.... ..-_.... ..--- ..--... ..--_.... ..- .... -- ..',··x·....,··......•

IL;::-:",.,.... .,~ .. ,

,• • • • • • II

...

..

..

..

..

..

DEZEMPENHU POLITIKA FISKALMudansa ba iha misaun Fundo Petrolifero

fill' " 110 1

RbJw "-tInrezutlldu,.,Ilgdu-Muda estratejia invest!mentu hodi hamenusJredUs risku deminuisaun bo'ot lha val6r

carteira/portDfollo (alokasaun barak llu ba tftulos).

Espestflkam@ntefomese suporta ba fluxos de catxas lha tln;lIn ruma niit Iaran (cash/lowmatching).

23

Page 24: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

DEZEMPENHU POLITIKA FISKAL1. Introdus Nlocked box"

5/14/2016

Determina uluk balansu mlnlmuIdl,ljemplu - $12 blloens

Walnhlrl atlnJI onl balansumlnlmu ne'e, I~ntamentum'slmu z. RSE.tjemplu ba balansu mfnlmu $12b,RSE= S360m

Despeza Governu nian limlta baRSE + reseitas domestikas.

T

"

.....

I , •

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKAL2. Rev~ Estratejia Investimentu

1 I' A

•~n J: lllOll'''' dlu::...::....,

...... L- --l

• • , t.-

., ..

24

Page 25: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

S/14/2016

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKAL3. Amend. RSE

Futuro

Alu.,• Vu Fundo PetroliferoIlmplesllu, tambala prtslZlhalo projtkSlun bI rtMltls

x3". mlnlr.1 sjre Ih' futuru,

+RSE

x",· • PMtodu ,ktuII hamosu

RSE"lrontJoodint"bI_.~,. M'e. ItIIeki.ukhttln.

X • JtS( blH mudl mau'.,wainh1rllh. mudansl rum.- bllh'lIUmSll,ln 51,.M..... - f'e'!.S40n. restl~s mlnlt1lll.M.....

800

""

DEZEMPENHU POllTIKA FISKALDespezas bazeia ba Fundu

8udpt Atu,l ludlRt Atu,l 81K11et At....1 'ud~ Atu.1 .lIdpt Atu.121)11 lOU 20U lOU IOU lOU 2014 2014 2015 201$

• ern. • FOOl n _ l,.lMn

2S

charlie
Rectangle
Page 26: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

S/14/2016

DEZEMPENHU POLITIKA FISKAlDespezas Orsamentu no Aktual: 2011-2015 .

.... ~ lOa .... _I:lOU IwoIp'l ..... 1011 ~ ,tlNI1}CU. Iudpt Al:..120UlOU lOU :lOU 20lA 11011

DEZEMPENHU POLITIKA FISKAlDes ezas ba Setores

.2012 .2013 2014 .2015

('

_ ____ _ ~& _ e-- __

s.w.. "w.er _ c-. _

26

Page 27: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

OecUIH CaprtJl

bill

• n era

••

PANORAMA ORSAMENTUDespezas Rekorente

...

....-

Oupeus ,.n~ ent,. 201.....2016 kun.~w fbbl tt. 06puaS kaplt81 hltadu.I'Yb itiznIun bI pstus rekoI'ente lmpolUnu"SU8SIDlU I(()NSUM'TMr fouR 011 .umerrta selll kot'l~era ihI OJ[ 2011

• Sal.ry. Willes I Goods &servk8 Transfers _I. oecusseca~1

I ....

....- .• --DEZEMPENHU POLlTIKA FISKAL

KomprimisU5 Prinsipais (Exizente)

TOldl $149

.11lIlWll\

"

•u

u"

•••

,•

••

••

~Plrtldu

IIIwku Ink. l'f<IOS

..........-----SIfII.... cadi....

~..."".SEPFOH

......n "" .lmoNt be Ploltn\II

SlKA IlO~ be ICIrlIkI

~blIl't""l'I:lItlbI-_."-......... b.TItul, ",-",m. 01

$OIlIflblllu.."" 11'1\.

<Wo............-~ ...

...-..,.,....- ~'-'-'-......_--4-, .

27

charlie
Rectangle
Page 28: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

DEZEMPENHU POLITIKA FISKALAnalize Despezas Rekorrentes: Salarius no Vensimentus

5/14/2016

"'""'""'"SOl<

'"""'"­"'"""

Mlnlsterlu ho alokasaun boot ba salarlu novenslmentu5 (% husl total orsamentu)

n

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKALAnalize despezas rekorrentes: Bens no Servisus

Bens & servlsul(lWm): Orsamentu \IS AtUII (2015)

"'"

NB: InkJul.fteruaun

"" .. ".. ... "" ... """""""""''''''"'""'"­"'"""

Ganus Exeslvus:135% ba vla)en estraJeiru

• 105% ba manutensaun veikulu

Ganus Menus lIu:15% gasta ba tradusaun sira

• 55% ba manutensaun ba eklpamentu

28

charlie
Rectangle
Page 29: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

DEZEMPENHU POllTIKA FISKALKualidade Despezas: Dezempei'lu Ezekusaun

S!14!Z016

""" "'"".I,lOO ...I,lOO ......., ,..

"'" ...l.OOO ""- ...

""

""

NotiJ: Omrnentu bI 2012 2016 inklul em restimus

DEZEMPENHU POLlTlKA FISKALTaxa Ezekusaun 2015

Top SLM/1E

I:... -... ... ...... ...

,~ ... ... ... ...~ ...~

...~

II ...» •• II•• •• ......,. ~ - - - - ... - M

Bottom 5 LM/IE - -- -I: ... ......

""... ... ...» ..." ...w

...""•• •• ""-- -- ..

"""' ~ "~,.....

NB: lnldullltt:ruaun Fonte: Transparency Porul

29

Page 30: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKALEzekusaun kada kategoria (2015)

i: """... ...'" ......

""... .. ...... 110 171 ...,.. ""41 IS un- - ".-' _. _00.... .... - -- - D' "a._It CoiilllllidM

_~ _AIIIloM -EztfwHn Nil: lha kategoria Transferenslas Publikas no 5alariu$ & VenslmentusEzekuHun I01k: iha kategoria Kapital Dezenvolvimentu no Kapital Minor

S/14/2016

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKALEzekusaun bazeia ba Tempu: 2015-2016

• hillY I. WlpS • Goods I. Services Minor CJpltJl • capital and Development. Transfers

I:t-- _

-t--------------_. t----------------t-----------=-----t------ 1- - 1- 1-

.. l­

•/// 1''' ~ ~//////// I'

, 2015 • +-- 2016 --+

30

Page 31: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

.................... ·1'I)Q1 lem.

....

..w •..... ""

--~~----,.,..---r:-=====

.ft

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKALEzekusaun OlE 2016 (5-5-2016)

...

• __0lIl

................:i::

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKALDezaflus (1): Orsamentu boot lIu Envelope Fiskal

""Aktuat to'o 5Melu2016

''''

".....

f'" 1,570 ""',600

""U<Xl

""'"..600

"""'"

31

Page 32: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

DEZEMPENHU POLlTIKA FISKALDezafius hasoru iha prosesu orsamentu .,

• Orsamentu sempre boot liu kompara hoproposta tetu fiskal (2012-15)

• Submisaun husi LM/IE balun la kumpri Tetufiskal nebe defini, nomos la tuir tempu

• Sempre iha proposta adisional boot liu Tetuhusi LM/IE

,,>0.

111.

"

-15U "" •

W ".•

" "O. ••• u

"u.,..."."nn...u

Dezafius (2): Submisaun husi LM/IE boot liuPakote FiskalInklul UW,orias SilI.tiII. Stns. KIlPIQI Minor no TI'1IMft~iIl.

I(M 110 TP blI deit lll'1lneebe Inklullh. p.koW flskal.

~~~~

Lelenda :

32

Page 33: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

ITA ATU HALO SAIDA

APREZENTASAUN 6SUSTENTABILIDADE FISKAL

&

PAKOTE FISKAL

SUSTENTABILIDADE FISKAL

5/14/2016

Sustentabilldade Fiskal =Despezas S Reseitas• Despezas:

- Rekorente

- Kapila;

• Reseitas- Reseitas Domestika (Impostus no Taxas)

- Rendimentu Sustentavel Estimadu (RSE)

33

Page 34: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

Sustentabilidade Fiskal:Enkuadramentu Sustentabilidade Fiskal

5/14/2016

_ OolTHllrtlc RIIWIl'lut

..... 1--...."

...,

,,,.

ESI -'!btl! Expenditure -ESI + Oomutlc Revel'lut

I LSenariu La Sustentavel

.Petrol.um Fund wlthollt FIscII ~rm Pttroltum fund with ,"""I Reform

.Total Expenditure Oom.stlc~n\.lt

..... 1 "".....

/~..,

....."'"u."

.'" I ., V ..,

"'1 "'"... .... i ..,

.'" 1I ..

~,..I.• •

2016 2011 2020 :lO.U 11124 2026 lOU 2OlO lOU 2l»t 2OJ6 2031 lOo'O 2042 2DI4 2046

34

Page 35: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

S/14/2016

SUSTENTABILIDADE FISKALPolitika Fiskal Front/ooding ba TL

SUSTENTABILIDADE FISKALDespezas Atual no Projesaun

DeSpeUI Kaplml So'at

201.1 lOlA lOU 2011

+-- Rezultadu Atu.1---+ , •»17 1011 J01J

llVN OJE 2016

• Oespeus RtIl:onntePfes~ mlntllln lhl$900mlloens

• PriorttlzJ noefislen$ilInvtstlmlntu

3S

Page 36: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

SUSTENTABILIDADE FISKALPolitika Fiskal Front/aodlng: Planu levantamentu hosi FP .,

• TotiIl Withdrawals from PF • [Sj

Ido nl'l SustlntIVll kllol?

• Rezultadu AtuaJ t _ 2016 Budj:et Book----.

SUSTENTABILIDADE FISKALPortofolio no Ezekusaun Emprestimus

--[mpr'$tlIdor Emp~stlmu Villor Totll (Sm):

PeJiodude Perlodu Stlu fall ~JUl'\l1Go"

ADB 7 178 5.4 20.5 1.57%WB 2 40 6.5 20.0 1.96%JICA 1 ¥5,278 ($63J 10.0 20.0 0.61%

EXIM China 1 50 5.0 15.0 2._

BO -j 70 35"

1 60 "'"50 25"40 20"30 15"20 101010 5"

0102012 2013 2014 2015

.Budget _., -Execution Rate

36

Page 37: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

• •

S/14/2016

SUSTENTABILIDADE FISKALSelu Divida pur komponente

Papmentu jurus: Media I'losl $2.9 mtloens ada tiNn entl'l: 2012 no 2044, ho maldmu$7.2 miloens 11\1 2021.

....•1 It...- -iii iii i I Iii i I I I i I I I • iii I I i I I Iii i I.Re""'4'cofPmclpel .!foterat~ Ottwo......,.

,

u

SUSTENTABILIDADE FISKALEmprestimu no kapasidade atu selu fali

Fatores konsidera Iha politika emprestimu: Kustu baratu. ba investimentu,kapasidade institulsional, aumenta konfiansa, no bele selu iha futuru.Kapasldade Timor leste atu selu emprestimu depende ba konseitu fatoresrUiI:- KontroJa utl1lzasaun rekursus fl~nsefru (lnldul FP)- Montante emprestimu

_PF~lill'lce _Oebt5t:lXk Netb.lance

~.~ ]u....

I

-IS,GOO "

37

Page 38: Jornadas Orsamentais - La'o Hamutuk · PLANEAMENTU Planu Estratejiku Oezenvolvimentu Nasiomll 5/14/2016 J(J I 1 Jill'.. 2016-2020 FAZE II • ICDnti~ Dn.nvolvt InfrMstrutu~• ~nRnvrsus

5/14/2016

5U5TENTABIlIDADE FI5KALKomparasaun kustu emprestimu ho eksesu levantamentu •

Dlvida $331.2 mllaens...1,000

Emprestlmu konsenslonal 900

1.3" taxa }urus, durasaun selu filo foil 800tlnon 20, tinan 5 bo grace period

PoupansaTotal pagamentu $428 miloens 700

600

Levantamentu Fundu Petrollferu soo3.9" retornu (media hitorikol) '"Total pagamentu $914 miloens

'00

Poupans3 =$486 miloens entre200

2017-2044 ($18 mlloons kldl 100

tlnln) 0lwIntlmem:u ImpreJtlmu

Fundu Pw'oIiftfu koM'lI$io~

n

SUSTENTABILIDADE FISKALLimitasaun Em restimu .' '"

Karik Timor-Leste manteln nivel sustentavel fiska! ($1.3bn inklulemprestimu), bele foti emprestimu faun to'o montante $1.3 bilaun antesto'o ni'Vel threshold ba Divida:Reseitas (200%).

- $440m kada tinan entre 2017·2019 (tinan 3), depolsla lha empretlmu foun

- Media hasl taxa funan 2% lea menus liu

- Reforma Fisleal sei hasa'e reseltas -Ida ne'e reduz rlsku wainhira empresta

Valor Presente hasl Dlvlda ba Reseltas

""-=-------~~­2012 201.( 2016 loa 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2012 2030' 2036 2038 2G40 2CM2 20M

""""..""" Empte .,.

Faun,-"'"

I

l38

charlie
Rectangle
charlie
Rectangle
charlie
Rectangle