A Costa de

Dexo

CONCELLO DE OLEIROS

Dende sempre oConcello de Oleiros foiun lugar apetecible para vivir.Proba delo son os once cas-tros que se conservan. Catrodeles estn na costa deDexo, en varios casos cunhamisin claramente defensivafronte as posibles invasinsque poideran vir dende omar.

As rochas da costa de Dexo son moi anti-gas.Algunas delas (a meirande parte) for-mronse hai mis de 600 millns de anos.Outras (como a que d nome SeixoBranco) achegronse mis recentemente superficie, fundindo as rochas orixinais pormedio de temperaturas e presins enormes.

Por qu a lia de costa semella cor-tada en cubos, coma se foran os den-tes dunha engranaxe?

Porque as forzas tremendas que deronforma paisaxe, deixaron heridas nasrochas en forma de fendas aliadas en direc-cins concretas.A choiva e o vento, pero nocaso que nos ocupa, fundamentalmente omar, foron atacando a superficie, sendo moit-simo mis eficaz o desgaste nas gretas que noresto do material. A erosin foi fsica (polaforza do mar e a abrasin das areas e rochasarrastradas nos temporales), pero tamn qu-mica (as sales disoltas na auga).

Pouco a pouco as fendas fronse agrandan-do ate formar furnas, e parte desas furnasfronse desplomando ( principio formandoos bufadoiros, por qu lles chamarnas?), formando finalmente pequenas calasrecheas coas areas e canto rodados arrinca-dos costa.

Partes ailladas van resistindo forza domar, pero os materiales intermedios des-aparecen, quedando como illas cada vez maisseparadas da costa.

podes imaxinarte como sera estapaisaxe hai millns de anos?

ACosta de Dexo ofrece unhas condicins inmellorables para pasar un b rato disfrutandoda sa riqusima natureza, das sas impresionantes paisaxes, e da sa abundancia en recur-sos etnogrficos.Aproveite todas as estacins do ano, xa que todas teen o seu interese.

Para sacar o mximo partido dos roteiros, convn levar roupa e calzado axeitado. Tamnaumenta o disfrute se que se levan uns prismticos, guas de aves, plantas e fauna maria(xa empeza haber excelentes guias galegas), cmara de fotos e caderno de campo.

Nas proximidades existen excelentes restaurantes para todos os petos, pero se fai unhacomida campestre, lembre que debe deixar todo tal como o atoupou (nunca deben de fal-tar un par de bolsas de basoira na nosa mochila). Se que se fai acompaar por cans (no casode que estean permitidos nesa rota), estos debern estar convintemente suxeitos e levar bozo.

Para escoller un roteiro fxese no mapa superior, logo observe o cdigo de cores polo quediscorre e finalmente lea o texto que o describe. Como moitos dos roteiros teen tramoscomns, recurreuse para interpretalos a unha combinacin de cores. Evidentemente pdenseencomenzar polo final e rematar polo principio, ou cambiar a rota unha vez encomenzada, peronon saia dos sendeiros indicados, todos se inician nos Faros de Mera.

Roteiro de Seixo BrancoAchgase ate o Seixo Branco, sobe ate o castro de Subia e volta a o punto de partida. facile non dura mis de 2 ou 2,5 horas segundo o tramo azul que se escolla.Roteiro de DexoComeza como o anterior, pero continua pola costa ate perto de Punta Noira, onde sobe pobo de Dexo e volta (xa por estrada) ate o inicio.Ten unha pequensima pendente. 4,5 hs.Roteiro de O CorvalComeza en Dexo e baixa ate o porto desa localidade, pasa por unha mmoa, un vello muio, eo que en tempos foi o castro de Castromn. Pola sa brevedade, e polos seus numerosos focosde atencin, expecialmente axeitado para uso escolar ou casos de mal tempo. 1,5 - 2 hs.Roteiro de A Costa NortePercorre unha parte moi representativa da costa. Remata no porto de Lorb, na vila pdesecoller un bs de linea que nos devolva a Mera. 5 - 6 hs. de duracin.

RESPETE SEMPRE A OS

Dos primeiros poboa-dores sabemos que eran bspescadores de robalo, doura-da, muxo, maragota, pescadae xurelo. Tampouco rexeita-ban as centolas, os percebes,as ostras, as ameixas, osmexillns e os ourizos.

Tian vacas, ovellas,cabras e cns, e cultivabantrigo, orxo, cebada, millo

miudo, fabas e chcharos.Sbese moi pouco dous

seus costumes cazadores,ainda que se teen atopadorestos de porco bravo e decervo.

Coecan a metalurxia, acermica e tallaban a pedra.Tian un rico comerciobaseado nos metais e nou-tros materiais.

Porto de LorbLorb

Praia de Portelo

Punta Tordeira

Punta Foxin

Punta Redonda

Enseada deGarroteira

Punta Torrella

PuntaNoira Punta Porrido

O Corval

Punta Rasa

A Marola

Punta deSan Antn

Punta deSeixoBranco

Enseada de Canabal

A Insua

Enseada de Fontela

Puntade Mera

Ria daCoruaPuntaBufadoiroPraia deMera

Illa PorteloLagoa deMera

SerantesXoez

SubiaBuinte

Agra

Aba

N

Dexo

perder (ou modernizar-se) as necesidades defensi-vas, a poboacin desprazou-se dende a costa batida, azonas mis frtiles e prote-xidas

De roteiro pola Costa de Dexo

CO NCELLO DE O LEIRO S

Texto, ilustracins e deseo: Tfs/fax: 981 - 65 16 10 - 65 01 46

4 Pirixel das gaivotas /Leucanthemum pluriflorum

Subsiste na plataformasuperior do cantil, ou en peque-nos ocos nas paredes.

5 Herba de namorar /Armeria maritima

Nace na parte superior doscants e na costa ate onde chegao salitre. Pode namorar s xentesque a portan nas suas roupas.

12 Corvo mario cristado /Phalacrocoras aristotelis /cormorn moudo

Comn. Sedentario, non sealonxa moito das sas coloniasde cra. Mergullador, alimntasebsicamente de peixes. Elevadamortandade por enmalle acci-dental en aparellos de pesca.

3 Fento dos cants /Asplenium marinum

Mais ben pequeno e robus-to; o nico fento que podesobrevivir nas furnas marias enas zonas abeiro nos cants.

A vida na costa de DexoA vida nas costas expostas moi difcil. A pesares da sa riqueza, a salinidade e a forza do mar e do

vento dificultan a supervivencia de moitos seres, deixando o campo aberto a autnticos especialistas.As algas e outros seres marios deben fixarse con forza s cants, e ter un corpo forte e ben protexi-

do por cunchas ou grosas peles que cobren fortes msculos.Os lquenes son os primeiros en colonizar as partes mis altas dos cants; Mis arriba prosperan espe-

cies como o pirixel das gaivotas ou a herba de namorar.Nas campas costeiras s as queirugas, o toxo e os fentos saen adiante; Nesta zona s plantas protxen-

se entre si formando masas moi compactas. Mis lonxe se abren o paso os pieiros e eucaliptos e, en zonasmis protexidas, o carballo e outras caducifolias.

10 Mascato comn / Morusbassanus / alcatraz comn

Ave maria de ata 180 cm.de envergadura. Aqui bsicamen-te migradora. Realiza impresio-nantes mergullos verticais enbusca de peixes e cefalpodos.

14 Arroaz real / Tursiopstruncatus / delfn mular

Entre os 2 e os 4 metros,250-400 Kgs. Pode formar gru-pos de centenares de individuos,s veces c caldeirn comn.Sofre a contaminacin maria eas capturas accidentais.

13 Cirrio grande / Apusmelba / vencejo real

Grande, de v vigoroso confrecuentes planeos. Poucocomn, est presente dendefinais de abril a principios desetembro. En Oleiros est situa-da a maior colonia de cra detoda Galicia.

11 Gaivota clara / Laruscachinnans / gaviota patiamarilla

Moi comn en Galicia. Craen illas, illotes e cants costeiros,. ltimamente tamn en poboa-cins.Dieta variada, dende peixeata todo tipo de refugallos.

15 Caldeirn comn /Globicephala melaena / calde-rn comn

Corpulento, pode superaros 8 metros e chegar s 4 tone-ladas. Grupos de ata 100 indivi-duos. s veces asoma a sua testapara examinar a superficie. Naprocura de cefalpodos podesumerxirse durante 10 minutos amis de 600 mts. de profundida-de, ainda que soe atopalos entreos 30 e os 60 m.

9 Lura / Loligo vulgaris / cala-mar

Vive dende a superficie ata550 m. de profundidade. unactivo depredador que realizamigracins verticais e horizon-tais na procura de alimento e confinalidade reproductora. De 12 a16 meses de lonxevidade.

1 Nemalion helminthoidesAlga vermella, con talo de

ata 40 cm e consistencia xelati-nosa. Fxase a miudo sobre lapase mexillns. Consmese cruda,en sopas e en ensaladas.

2 Golfo / Saccorhiza polyschi-des

Alga parda, con talo de 2 a 4m de lonxitude.Tras fortes tem-porais, aparece arrincada naspraias. Emprgase en odontolo-xa e tamn como argueito.

7 Mexilln / Mytilus gallopro-vincialis / mejilln

Pode acadar 15 cm. de lon-xitude. Fxase s rochas medianteresistentes fios. Alimntase fil-trando fictoplancton. A zona deLorb exprtao a varios paises .

6 Percebe / Polliceps cornu-copia / percebe

De xves, forman parte doplacton mario, ainda que deadultos fxanse as rochas parasempre. Poden aturar amplosperodos de emersin.

8 Ourizo de mar /Paracentrotus lividus / erizo demar

Pode realizar lentos despra-zamentos. Alimntase de todotipo de algas. Pasou de ser consi-derado comida de pobres, a con-siderarse unha exquisitez.

Hai quen denomina costa comprendidaentre o Cabo de Mera eo Porto de Lorb "unchisco da Costa daMorte no corazn doGolfo rtabro".

Esta unha das pou-cas reas ben conserva-das de toda a costa rta-bra.

Ademais de consti-tuir unha paisaxe nica esalvaxe, aberta a dasrias (a de A Corua e ade Betanzos), e Oceano Atlntico; Unharede de rotas de sendei-rismo permiten disfrutarde tres tipos de hbitatsnaturais de IntereseComunitario: queirugaissecos, cants con vexeta-cin das costas atlnticas,e covas marias somer-xidas ou semisomerxidas(furnas).

2 asociacins vexe-tais de Interese Comu-nitario e 6 especies rarasou moi interesantessobreviven no seu solo.

A sa fauna de verte-brados moi rica:

82 especies de aves,das que 57 son nidifican-tes. Formando o conxun-to de colonias de avesmarias mis importantedo Golfo rtabro.

16 especies confir-madas de mamferos, (11mis de presencia moiprobable). 6 delas at-panse no citado "LibroRojo de los Vertebradosde Espaa".

8 especies de anfibiose 8 de rtiles, cinco delasexclusivas da PennsulaIbrica.

Aprende a disfrutardesta riqueza naturalrespetndoa

8

5

12

34

1

9

10

13

214

15

67

11