grecia, unha viaxe no tempo e no espacio. ies de ames, ies de melide 2014

11111

Unha viaxeno tempo eno espacio

G r e c i aG r e c i aG r e c i aG r e c i aG r e c i aUn h a v i a x eUn h a v i a x eUn h a v i a x eUn h a v i a x eUn h a v i a x e

no t e m p o e n o e s p a c i ono t e m p o e n o e s p a c i ono t e m p o e n o e s p a c i ono t e m p o e n o e s p a c i ono t e m p o e n o e s p a c i odo 3 ao 11 de abril de 2014

I. E. S. de AmesI. E. S. de Melide

Margarita OlivarSusana Losada

Carlos Sánchez Crestar (maquetación)

Santiago, Marzo 2014

22222

´


P r o g r a m aP r o g r a m aP r o g r a m aP r o g r a m aP r o g r a m a páxina 3páxina 3páxina 3páxina 3páxina 3

P a r t i c i p a n t e sP a r t i c i p a n t e sP a r t i c i p a n t e sP a r t i c i p a n t e sP a r t i c i p a n t e s páxina 4páxina 4páxina 4páxina 4páxina 4

I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. Atenas páxina 5páxina 5páxina 5páxina 5páxina 5

I.1. AcrópoleI.1. AcrópoleI.1. AcrópoleI.1. AcrópoleI.1. Acrópole páxina 6páxina 6páxina 6páxina 6páxina 6

I.2. ÁgoraI.2. ÁgoraI.2. ÁgoraI.2. ÁgoraI.2. Ágora páxina 14páxina 14páxina 14páxina 14páxina 14

I.3. PlakaI.3. PlakaI.3. PlakaI.3. PlakaI.3. Plaka páxina 16páxina 16páxina 16páxina 16páxina 16

I.4. Os museosI.4. Os museosI.4. Os museosI.4. Os museosI.4. Os museos páxina 17páxina 17páxina 17páxina 17páxina 17

I.4.1. Museo da AcrópoleI.4.1. Museo da AcrópoleI.4.1. Museo da AcrópoleI.4.1. Museo da AcrópoleI.4.1. Museo da Acrópole páxina 17páxina 17páxina 17páxina 17páxina 17

I.4.2. Museo Arqueolóxico NacionalI.4.2. Museo Arqueolóxico NacionalI.4.2. Museo Arqueolóxico NacionalI.4.2. Museo Arqueolóxico NacionalI.4.2. Museo Arqueolóxico Nacional páxina 25páxina 25páxina 25páxina 25páxina 25

Colección cicládicaColección cicládicaColección cicládicaColección cicládicaColección cicládica páxina 26páxina 26páxina 26páxina 26páxina 26

Colección micénicaColección micénicaColección micénicaColección micénicaColección micénica páxina 26páxina 26páxina 26páxina 26páxina 26

Colección de esculturasColección de esculturasColección de esculturasColección de esculturasColección de esculturas páxina 31páxina 31páxina 31páxina 31páxina 31

Colección de vasosColección de vasosColección de vasosColección de vasosColección de vasos páxina 38páxina 38páxina 38páxina 38páxina 38

T e r aT e r aT e r aT e r aT e r a páxina 42páxina 42páxina 42páxina 42páxina 42

II. SantoriniII. SantoriniII. SantoriniII. SantoriniII. Santorini páxina 44páxina 44páxina 44páxina 44páxina 44

III. A ArgólidaIII. A ArgólidaIII. A ArgólidaIII. A ArgólidaIII. A Argólida páxina 47páxina 47páxina 47páxina 47páxina 47

III.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. Corinto páxina 47páxina 47páxina 47páxina 47páxina 47

III.2. MicenasIII.2. MicenasIII.2. MicenasIII.2. MicenasIII.2. Micenas páxina 49páxina 49páxina 49páxina 49páxina 49

III.3. EpidauroIII.3. EpidauroIII.3. EpidauroIII.3. EpidauroIII.3. Epidauro páxina 54páxina 54páxina 54páxina 54páxina 54

IV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. Creta páxina 57páxina 57páxina 57páxina 57páxina 57

IV.1. Relevo e climaIV.1. Relevo e climaIV.1. Relevo e climaIV.1. Relevo e climaIV.1. Relevo e clima páxina 58páxina 58páxina 58páxina 58páxina 58

IV.2. HistoriaIV.2. HistoriaIV.2. HistoriaIV.2. HistoriaIV.2. Historia páxina 59páxina 59páxina 59páxina 59páxina 59

IV.3. IraklioIV.3. IraklioIV.3. IraklioIV.3. IraklioIV.3. Iraklio páxina 63páxina 63páxina 63páxina 63páxina 63

IV.4. PreveliIV.4. PreveliIV.4. PreveliIV.4. PreveliIV.4. Preveli páxina 69páxina 69páxina 69páxina 69páxina 69

IV.5. Pazo de CnossósIV.5. Pazo de CnossósIV.5. Pazo de CnossósIV.5. Pazo de CnossósIV.5. Pazo de Cnossós páxina 70páxina 70páxina 70páxina 70páxina 70

V .V .V .V .V . D e l f o sD e l f o sD e l f o sD e l f o sD e l f o s páxina 75páxina 75páxina 75páxina 75páxina 75

VI. VI. VI. VI. VI. IstambulIstambulIstambulIstambulIstambul páxina 88páxina 88páxina 88páxina 88páxina 88

ÍndiceÍndiceÍndiceÍndiceÍndice

ÍndiceÍndiceÍndiceÍndiceÍndice

33333

Unha viaxeno tempo eno espacioSantiagoSantiagoSantiagoSantiagoSantiago

AcrópoleAcrópoleAcrópoleAcrópoleAcrópole

Museo da AcrópoleMuseo da AcrópoleMuseo da AcrópoleMuseo da AcrópoleMuseo da Acrópole

ÁgoraÁgoraÁgoraÁgoraÁgora

PlakaPlakaPlakaPlakaPlaka

JaniáJaniáJaniáJaniáJaniá

ArmeniArmeniArmeniArmeniArmeni

ProgramaProgramaProgramaProgramaProgramaXoves 3 de abril: Santiago - Istambul -AtenasXoves 3 de abril: Santiago - Istambul -AtenasXoves 3 de abril: Santiago - Istambul -AtenasXoves 3 de abril: Santiago - Istambul -AtenasXoves 3 de abril: Santiago - Istambul -Atenas

IstambulIstambulIstambulIstambulIstambul

AtenasAtenasAtenasAtenasAtenas

Venres 4 de abril: AtenasVenres 4 de abril: AtenasVenres 4 de abril: AtenasVenres 4 de abril: AtenasVenres 4 de abril: Atenas

IraklioIraklioIraklioIraklioIraklio

RethimnoRethimnoRethimnoRethimnoRethimno

Museo ArqueolóxicoMuseo ArqueolóxicoMuseo ArqueolóxicoMuseo ArqueolóxicoMuseo Arqueolóxico

PireoPireoPireoPireoPireo

CretaCretaCretaCretaCreta

Sábado 5 de abril: Atenas-CretaSábado 5 de abril: Atenas-CretaSábado 5 de abril: Atenas-CretaSábado 5 de abril: Atenas-CretaSábado 5 de abril: Atenas-Creta

Domingo 6 de abril: CretaDomingo 6 de abril: CretaDomingo 6 de abril: CretaDomingo 6 de abril: CretaDomingo 6 de abril: Creta

Luns 7 de abril: CretaLuns 7 de abril: CretaLuns 7 de abril: CretaLuns 7 de abril: CretaLuns 7 de abril: Creta

Martes 8 de abril: Creta-AtenasMartes 8 de abril: Creta-AtenasMartes 8 de abril: Creta-AtenasMartes 8 de abril: Creta-AtenasMartes 8 de abril: Creta-AtenasIraklioIraklioIraklioIraklioIraklio

CnossosCnossosCnossosCnossosCnossos


A t e n a sA t e n a sA t e n a sA t e n a sA t e n a s

MicenasMicenasMicenasMicenasMicenasSantoriniSantoriniSantoriniSantoriniSantorini

Encontro no aeroporto de Santiago ás 13.00 h.. Saída caraIstambul ás 14.55. Chegada ao aeroporto de Istambul ás 21.55.Saída con destino ás 23.10 h.. Chegada a Atenas ás 00.40 etraslado ó hotel.

Almorzo no hotel. Visita á Acrópole, centro da vida adminis-trativa e relixiosa da antiga Atenas, onde veremos os edificiosmáis importantes (Partenón, Erecteion...) e o seu museo. A con-tinuación, visita da Ágora, centro político e económico naantigüidade. Xantar no barrio de Plaka. Pola tarde, visita aomuseo da Acrópole. Tempo libre, cea e aloxamento no hotel.

Almorzo no hotel e recollida da equipaxe. Visita ó MuseoArqueolóxico Nacional, onde veremos as obras de arte máis re-presentativas da Antiga Grecia. Paseo por lugares emblemáticosda cidade de Atenas: praza Sintagma, onde veremos o cambio degarda, algunha igrexa bizantina... Xantar e tempo libre até as18.00. Regreso ao hotel para recoller a equipaxe e trasladarnosao porto do Pireo para coller un barco con destino a Creta, consaída entre as 21-22.00 h. Noite no barco, en butaca-turista.

Chegada ao porto de Iraklio, traslado en autobús até a cidadede Rethimno, a 70 km. Acomodación no hotel. Visita da cidadede Rethimno, que se caracteriza polas súas pegadas venecianase otomanas: Porto Veneciano, Fontana Rimondi, Loggia, Fortale-za Veneciana... Xantar na praia se o tempo o permite. Pola tardevisita ao pequeno museo arqueolóxico e tempo libre para dis-frutar da cidade e cea. Aloxamento no hotel.

Almorzo no hotel. Saída en bus cara a cidade de Janiá, conparadas para visita en lugares de interese como a necrópoleminoica de Armeni ou aldeas pintorescas coma Georgiúpuli,Argirúpoli... Xantar en praia se o tempo o permite. Regreso polatarde, tempo libre para cea e aloxamento no hotel.

Almorzo no hotel, recollida da equipaxe e saída en bus caraIraklio. Depósito da equipaxe na consigna do porto de Iraklio.Visita do lendario palacio de Cnossos, berce da civilizaciónminoica e escenario de famosos episodios mitolóxicos como o deTeseo e a loita co Minotauro. Despois do xantar, visita ao museoarqueolóxico de Iraklio. Traslado ao porto entre as 19.00-20.00,recollida da equipaxe e saída en ferry con destino a Atenas.Noite no barco, en butaca-turista.

Mércores 9 de abril: Atenas-Delfos-IstambulMércores 9 de abril: Atenas-Delfos-IstambulMércores 9 de abril: Atenas-Delfos-IstambulMércores 9 de abril: Atenas-Delfos-IstambulMércores 9 de abril: Atenas-Delfos-IstambulChegada ao porto do Pireo ás 6.00 onde nos agardará un bus

que nos levará a Delfos, centro relixioso da antigüidade onde seatopaba o famoso oráculo do deus Apolo. Almorzo en parada en

PireoPireoPireoPireoPireo

DelfosDelfosDelfosDelfosDelfos

44444

´


ParticipantesParticipantesParticipantesParticipantesParticipantes


SantiagoSantiagoSantiagoSantiagoSantiago

A casiñaA casiñaA casiñaA casiñaA casiña

Venres 11 de abril: Istambul – SantiagoVenres 11 de abril: Istambul – SantiagoVenres 11 de abril: Istambul – SantiagoVenres 11 de abril: Istambul – SantiagoVenres 11 de abril: Istambul – Santiago

Teléfonos dos hoteis Teléfonos dos hoteis Teléfonos dos hoteis Teléfonos dos hoteis Teléfonos dos hoteis (cos prefixos para chamar dende España)(cos prefixos para chamar dende España)(cos prefixos para chamar dende España)(cos prefixos para chamar dende España)(cos prefixos para chamar dende España)

A t e n a sA t e n a sA t e n a sA t e n a sA t e n a s

MicenasMicenasMicenasMicenasMicenasSantoriniSantoriniSantoriniSantoriniSantorini

DelfosDelfosDelfosDelfosDelfos


Xoves 10 de abril: IstambulXoves 10 de abril: IstambulXoves 10 de abril: IstambulXoves 10 de abril: IstambulXoves 10 de abril: Istambul


ruta. Visita do recinto arqueolóxico de Delfos, aos pés do monteParnaso e dominando o golfo de Corinto. Xantar nas proximida-des do recinto arqueolóxico. Regreso a Atenas, con posibilidadede pequena parada en Arajova, pintoresca localidade de monta-ña. Regreso a Atenas e traslado ao aeroporto para tomar o voocon destino a Istambul ás 21.50. Chegada a Istambul, brevestrámites aduaneiros e traslado ao hotel, na parte antiga dacidade.

Almorzo no hotel. Visita dos principais monumentos dacidade: Santa Sofía, Mesquita Azul, Palacio de Topkapi... Tempopara xantar. Paseo polas zonas máis características da cidade:Ponte Gálata, con vistas ao Corno de Ouro, Gran Bazar... Tempopara cear. aloxamento no hotel.

Almorzo no hotel e recollida da equipaxe. Saída cara oaeroporto para coller ás 8.40 o voo con destino a Santiago.Chegada ao aeroporto de Lavacolla ás 14.00 h.

Atenas:Atenas:Atenas:Atenas:Atenas: Jason Inn, Odos Agion Asomaton 12, Athina 105 53Tel: +30 21 0325 1106,http://www.douros-hotels.com/view_hotels.asp?hotel_id=1Rethimno:Rethimno:Rethimno:Rethimno:Rethimno: Hotel Brascos, Odos Moatsou kai Daskalaki 1, Rethimno 74100, Creta Tel: +30 2831023721 http://www.brascos.com/Istambul: Istambul: Istambul: Istambul: Istambul: Hotel Kuran, Katip Kasým Mh., Güvenlik Cd No:1, Ýstanbul, TurquíaTeléfono:+90 212 516 8439, http://kuranhotel.com.tr/

IES DE MELIDEIES DE MELIDEIES DE MELIDEIES DE MELIDEIES DE MELIDECabo Magnín, CandelaCabo Salgado, JesúsCouso Prieto, AidaGonzález Vázquez, MaríaGrasso Carregal, Azul AbrilLópez Costa, AidaLópez Sánchez, CristianLópez Valiño, EstebanMato Garay, GorettiMejuto Sangiao, NuriaMosteiro Refojo, ÓscarMouriño Buján, Carlota

IES DE AMESIES DE AMESIES DE AMESIES DE AMESIES DE AMESBuceta Lamela, AlejandraFernández Vila, AlbaMacía Piedrafita, Mª CarlaMonteagudo Fernández, NataliaÁlvarez Carou, AndrésRivas Gómez, AbelCes Gutiérrez, DavidAmado Cernadas, DiegoBeiro Moreda, EnriqueDiéguez Lorenzo, RodrigoHernández Montenegro, PabloBoo FeijooBoo FeijooBoo FeijooBoo FeijooBoo Feijoo,,,,, Mª Jesús Mª Jesús Mª Jesús Mª Jesús Mª JesúsOlivar Roldán, MargaritaOlivar Roldán, MargaritaOlivar Roldán, MargaritaOlivar Roldán, MargaritaOlivar Roldán, Margarita

Pérez Castro, AntónPérez Vieros, ÁlexRamos Mejuto, LidiaSangiao Noguerol, XianaSniba Vázquez, NadiaTaboada García, SofíaVarela Varela, LidiaVázquez Álvarez, AdriánVázquez Rodríguez, MaríaVázquez Sufuentes, PaulaCanoura López, DavidCanoura López, DavidCanoura López, DavidCanoura López, DavidCanoura López, DavidFociños Pampín, Mª DoloresFociños Pampín, Mª DoloresFociños Pampín, Mª DoloresFociños Pampín, Mª DoloresFociños Pampín, Mª DoloresLosada SotoLosada SotoLosada SotoLosada SotoLosada Soto,,,,, Susana Susana Susana Susana Susana

55555


I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasA t e n a sA t e n a sA t e n a sA t e n a sA t e n a s

66666

´


A Acrópole , c. 480 a.n.E.A Acrópole , c. 480 a.n.E.A Acrópole , c. 480 a.n.E.A Acrópole , c. 480 a.n.E.A Acrópole , c. 480 a.n.E. A Acrópole , c. 200 a.n.E.A Acrópole , c. 200 a.n.E.A Acrópole , c. 200 a.n.E.A Acrópole , c. 200 a.n.E.A Acrópole , c. 200 a.n.E.

1. Monumento de Lisícrates2. Odeón de Pericles3-6. Santuario de Dionisio

Eleutereo: 3. Templo antigo 4. Tem-plo novo 5. Altar 6. Pórtico do san-tuario

7. Escenario do teatro deDionisio Eleutereo 8. Orquestra doteatro de Dionisio Eleutereo

9. Monumento coréxico deTrásilo

10. Colunas coréxicas sobre omonumento de Trásilo

11. Monumento coréxico deNicias

12-17. Santuario de Asclepio:

ErecteiónErecteiónErecteiónErecteiónErecteión

PropileosPropileosPropileosPropileosPropileos

Templo de Atenea NikéTemplo de Atenea NikéTemplo de Atenea NikéTemplo de Atenea NikéTemplo de Atenea Niké

Entre as cidades gregas,Atenas e a súa acrópoleconstitúen o emblema da Gre-cia clásica.

Acrópole significa a partemáis alta da cidade (a[kra«alta», elevada e povliς cida-de»).

Cada polis tiña a súaacrópole nunha colina rodea-da de murallas e era empre-gada en caso de emerxenciacomo último refuxio dos habi-tantes do lugar. Alí estaban asresidencias do arconte ou so-berano.

Co paso do tempo, asacrópole e en concreto aAcrópole por antonomasia, ade Atenas, pasan de ser uncentro político e estratéxico aun lugar de culto relixioso ex-clusivamente.

A época de maior apoxeoda Acrópole ateniense iníciasetrala sorprendente victoriaque obtiveron os ateniensesfronte ós persas na batalla deMaratón (490 a. n. E.). A de-mocracia ateniense conPericles á cabeza tomou a de-cisión de construír ó lado doantigo templo da Atenea Poliasun novo templo adicado a Pa-las Atenea e cunha entradamonumental: os Propileos.

Pericles, menteinstigadora do proxecto,contou coa colaboración dedous grandes artistas: o arqui-tecto Ictinos e o escultor Fidias.

Concíbese a «nova Acró-pole» como un espacio aberto

I.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A Acrópole

I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A Acrópole

no que se erguen as masas doErecteion ó norte, do Partenónó sur e ó oeste os Propileos. Eradifícil alcanzar unha vistaxeral, posto que unha grandemuralla encerraba a meirandeparte do recinto. Cada monu-mento aparece aillado e coasúa propia personalidade.

12. Templo 13. Altar 14. Pórtico15. Habitación 16. Pórtico sur 17.Pórtico iónico

18. Fonte de Alcipa19. Templo de Temis20. Hipoliteion21. Pórtico de Eumenes22. Odeón de Herodes Ático23. Santuario das ninfas24. Edificio romano25. Santuarios26. Clépsidra27. Santuario de Apolo28. Santuario de Zeus Olímpico29. Santuario de Pan30. Santuario de Afrodita e Eros31. O Aglaureion32. O Anaceion33. A porta Beulé34. Altar de Apolo Agieo35. Santuario de Atenea Pilátida36. Pedestal de Eumenes e cuadri-

ga de Agripa37. Propileos de Mnesicles38. Pinacoteca39. Edificio con duas habitacións40. Templo de Atenea Niké

A AcrópoleA AcrópoleA AcrópoleA AcrópoleA Acrópole

At e n a sA t e n a sA t e n a sA t e n a sA t e n a s

77777


PartenónPartenónPartenónPartenónPartenón

Odeón de Herodes ÁticoOdeón de Herodes ÁticoOdeón de Herodes ÁticoOdeón de Herodes ÁticoOdeón de Herodes Ático

Teatro e Santuario de DionisioTeatro e Santuario de DionisioTeatro e Santuario de DionisioTeatro e Santuario de DionisioTeatro e Santuario de Dionisio

Pórtico de EumenesPórtico de EumenesPórtico de EumenesPórtico de EumenesPórtico de Eumenes

A Acrópole hoxeA Acrópole hoxeA Acrópole hoxeA Acrópole hoxeA Acrópole hoxe

41. Santuario de ArtemisaBrauronia

42. Calcoteca43. O Partenón44. Templo de Roma e de Augusto45. Santuario de Pandión46. Santuario de Zeus Políeo47. Santuario de Gea Carpofora (a

Terra Fructífera)48. Altar de Atenea49. «Templo antigo» de Atenea50. O Erecteion51. O Pandroseion52. O Areforio53. Atenea Promaco

88888

´


I.1.1. O Partenón I.1.1. O Partenón I.1.1. O Partenón I.1.1. O Partenón I.1.1. O PartenónPouco despois da batalla de

Maratón, os atenienses deci-den conmemora-la súa victo-ria sobre os persasconstruíndo un importantetemplo a Atenea no lado surda Acrópole.

Proxéctase enteiramenteen mármore xa que se empe-zaran a utiliza-las canteiras domonte Pentélico, moi cercanasa Atenas (16 km.). Anterior-mente o mármore importábaseda illa de Paros, o seu trans-porte era extremadamentecustoso polo que só se utiliza-ba para esculturas e adornosarquitectónicos. Sen ascanteiras do Pentélico, osatenienses non poderían pen-sar nun proxecto tan carocomo construír todo un tem-plo nese material.

Antes de iniciarse as obras

do templo tiveron quenivelarse algunhas partes daAcrópole, e incluso ampliaralgunhas zonas, sobre todo naparte inclinada do lado sur.Ergueuse unha subestructuragrande e sólida composta debloques regulares de pedracaliza.

Trátase dun edificio dóricoperíptero (rodeado de colum-nas polos catro lados), con 8columnas nos lados curtos e 17nos longos.

As dimensións do Parte-nón foron elixidas con coi-dado segundo sutís relaciónsentre as partes do templo:

- A lonxitude do templo ébastante máis có dobre da an-chura, gardan unha relaciónde 9 : 4

- A relación da distanciaentre as columnas con cada

diámetro volve a ser de 9 : 4.- A parte frontal do

Partenón (sen frontón nenescalóns) é un rectángulo docal a relación da altura coaanchura é outra vez exacta-mente de 9 : 4.

Todo o edificio, anqueconstruído dun modo simple apartir de pezas simples, tenunha coherencia e harmoníaque teñen as súas raíces nasmatemáticas.

Pero a exquisitez naproxección e execución dotemplo non reside unicamenteno equilibrio matemático dassúas proporcións. Para corrixiras desviacións da percepciónvisual humana (ilusións ópti-cas) introdú-cense oschamados «refina-mentos ar-quitectónicos» para construírun templo perfecto:

1- Tódalas superficies

I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A Acrópole

I.1.1. O PartenónI.1.1. O PartenónI.1.1. O PartenónI.1.1. O PartenónI.1.1. O Partenón

49

9

4

NaosNaosNaosNaosNaos

EstatuaEstatuaEstatuaEstatuaEstatua

OesteOesteOesteOesteOeste

Nort

eNo

rte

Nort

eNo

rte

Nort

e

Cámara posteriorCámara posteriorCámara posteriorCámara posteriorCámara posterior

99999


horizontais do edificio expe-rimentan unha lixeira curva-tura cara arriba en direcciónó centro.

2- As columnas non men-guan seguindo unha liña rec-ta, senón que experimentanun lixeiro abombamento a 2/3 da súa altura.

3- As columnas estánlixeiramente inclinadas caradentro e as dos ángulos sonlixeiramente máis grosas.

4- A anchura das metopasdiminúe progresiva e imper-ceptiblemente a partir do cen-tro, de xeito que se evita o cam-bio brusco de dimensións máisanchas só nas dúas últimasmetopas de cada lado.

O resultado obtido permi-te considerar o Partenón comounha obra mestra.

O interiorO interiorO interiorO interiorO interior está divididoen dúas salas sen comunica-ción entre sí, cada unha dascales ábrese a unha das facha-das..

A sala occidental, máispequena, presentaba catro co-lumnas xónicas ata o teito,nela depositábase o tesouro dadeusa e do Estado.

Na sala maior atopábase aestatua de Atenea, en pé e cosseus atuendos guerreiros. Estaestatua era a parte máis im-portante de todo o proxecto.Fidias, o seu creador, era ungran innovador en asuntos deinterpretación, tamaño e téc-nica. As súas imaxes dosdeuses, recubertas de ricosmateriais, eran máis grandese inspiraban un grande res-pecto.

A Atenea do Partenón tiñauns 10 m. de altura; o rostro,brazos e pés estaban recu-bertos de marfil a roupa tiñagrosas chapas de ouro e nosollos estaban inscrustadaspedras preciosas. Estas esta-tuas denominábanse criso-elefantinas (de ouro e marfil).

A única luz que entraba nanaos procedía da porta, e o vi-sitante pasaba da brillante luzde Grecia a un salónescurecido. Na parte posteriorerguíase a enorme estatua deAtenea. O ouro, o marfil e asxemas brillaban. Había unha

pequena piscina diante da es-tatua (para man-te-lahumidade e impedir que omarfil se agretase), a súa augacaptaba a luz e reflectía a es-tatua.

A estatua foi un regalo aAtenea, unha especie de in-mensa xoia; o Partenónconstruíuse para darlle abri-go. É difícil facerse unha ideado aspecto real que debía ter,só se conservan algunhas co-pias de moi mala calidade.

O Partenón foi tamén unedificio único pola riqueza dasúa decoracióndecoracióndecoracióndecoracióndecoración:

As metopasAs esculturas que adorna-

ban o Partenón eran algo máisque simple decoración. Todastiñan un significado.

As metopas representabanbatallas míticas:

Conflicto dos lapitasConflicto dos lapitasConflicto dos lapitasConflicto dos lapitasConflicto dos lapitascos centauroscos centauroscos centauroscos centauroscos centauros: os lapitas,pobo de Tesalia, acaudilladospor Teseo e Pirítoo loitaroncontra os centauros (seresmonstruosos, metade home emetade cabalo). Pirítoo invi-tara ós centauros, que eranparentes seus a unha voda. Es-tes non estaban afeitos a be-ber e emborracháronse. Undeles tratou de violentar aHipodamía, a prometida dePirítoo, e comezou unha pelexa

FrisoFrisoFrisoFrisoFrisoMetopasMetopasMetopasMetopasMetopas FrontónFrontónFrontónFrontónFrontón

1010101010

´


que foi gañada polos lapitas,que expulsaron de Tesalia óscentauros.

A victoria dos lapitas pa-recía un paralelismo mito-lóxico da recente victoria dosgregos sobre os persas (os cen-tauros cos seus costumessalvaxes e bárbaros compor-táronse de xeito parecido óspersas que os invadiron).

As outras historias ilustra-das nas metopas: as Amazonasatacando os Atenienses, osdeuses combatendo contra osxigantes e a guerra de Troia,tamén podían verse como ale-gorías das guerras médicas.

Do total das 92 metopas sónos chegaron 19, algunhascontinúan no templo e as res-tantes, levadas polos ingleses,atópanse no British Museum.A meirande parte forondestruídas a martelazos candoo templo foi convertido enigrexa cristiá.

O frisoI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. Atenas

I.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1.1. O PartenónI.1.1. O PartenónI.1.1. O PartenónI.1.1. O PartenónI.1.1. O Partenón O deseño do friso foi un

grande desafío: era unha fitade grande lonxitude, apenas1 m. de altura por 160 m. delongo. O tema elixido foi unhaprocesión.

A dirección da procesióncalculouse coidadosamente,tendo en conta como un visi-tante se achegaría realmenteó Partenón: este vería primeiroo Partenón pola esquina no-roeste (b), entón podería vertodo o lado occidental dunhasoa ollada (a-b). Normalmen-te camiñaría polo lado norteata a parte frontal do templo(b-c), acomodando o seu pasoó das esculturas da procesión.

A procesión incluía ungrande nº de xinetes, nalgúnscasos históricos; mozos levan-do bandexas e tinallas de augaou conducindo animais ó sa-crificio e rapazas coas cuncasdas ofrendas que converxíansobre unha asemblea dedeuses e heroes.

No centro mesmo, un fun-cionario e o seu axudantesosteñen un grande pano ple-gado: o peplo para a estatuade Atenea.

Esta procesión debíarecordarlles ós atenienses agran procesión en honor deAtenea que se realizaba regu-larmente na cidade.

Unha hipótese comun-mente aceptada é que repre-senta a última celebración dagran panathenaia na que par-ticiparon os persoaxes histó-ricos que morreron despois enMaratón: aparecen represen-tados 192 homes, o númerodos caídos en Maratón.

Os deuses reúnense pararecibi-los mortos heroicos. Asolemnidade da procesión e oshonores únicos concedidos ósheroes de Maratón apoian estahipótese.

>> xinetes >>> carros >>> viandantes > porteadores dos cántaros > e bandexas > sacrificios de animais>><<<<< xinetes preparándose

<<<<<<

doncelas>cidadáns>deuses<cidadáns<doncelas>> xinetes >>> carros >>> viandantes >>> músicos > porteadores de bandexas >> sacrificios deanimais >>

Friso norteFriso norteFriso norteFriso norteFriso norte

Friso este

Friso este

Friso este

Friso este

Friso este

Friso surFriso surFriso surFriso surFriso sur

Friso oeste

Friso oeste

Friso oeste

Friso oeste

Friso oeste

AAAAA

BBBBB CCCCC

1 11 11 11 11 1


O frontón do oesteO frontón do oesteO frontón do oesteO frontón do oesteO frontón do oeste é oprimeiro que se ve ó achegar-se ó Partenón. Amosa oenfrontamento de Atenea ePosidón polo padroado de Ate-nas. Segundo a tradición, osdous deuses disputáron a so-beranía de Atenas e o Ática, ecada quen tratou de ofrecerlleó país o mellor regalo paraacrecenta-los seus méritos.Posidón, cun golpe do seu tri-dente, fixo brotar un lagosalgado na Acrópole. Ateneafixo que brotase alí unhaoliveira e despois inventaría oaceite de oliva. Os deuses,elixidos como árbritos,concedéronlle a Atenea a so-beranía da cidade, que tomoudela o seu nome.

O frontón do lesteO frontón do lesteO frontón do lesteO frontón do lesteO frontón do lesteamosa o sorprendentenacemento de Atenea, ó quetódolos deuses acudiron comotestemuñas. Atenea era filla deZeus e Metis. Cando esta ía da-la luz, Zeus tragouna por medoa que os fillos seguintes dela odestronasen. Cando chegou omomento do parto, Zeuspediulle a Hefesto que llepartise a cabeza cun macha-do. Da cabeza de Zeus naceuunha moza completamente ar-mada: Atenea, deusa da gue-rra e da intelixencia.

As figuras son moi gran-des, dado que debían ser con-templadas dende abaixo. Oscorpos están vestidos conpanos soltos de moitas curva-turas que captarían a luz e lledarían claridade ás formas,incluso para un espectadorque estivese debaixo de pé.

Os frontóns

Historia do PartenónO primeiro cambio impor-

tante que sufriu o Partenón foia súa transformación en igrexacristiá dedicada á Virxe Ma-ría no s.VII.

No s. XV Atenas foi con-quistada polos Turcos e oPartenón converteuse enmesquita; o campanariocristián que se erguera ó ladopasou a se-lo minarete.

No s. XVII os venecianosasedian a acrópole e os turcosutilizan o Partenón como pol-vorín. Nun bombardeoveneciano un proxectil caeusobre el, provocando unha tre-menda explosión na que o cen-tro do Partenón saltou polosaires.

Os venecianos, afeitos aleva-las obras de arte dascidades conquistadas para de-cora-las súas, quixeron leva-los cabalos de mármore dofrontón occidental. Cando osestaban baixando, rompeu aguía e as esculturas romperon.

No s. XIX algúns anacos deesculturas que estaban polochan foron utilizados comomaterial de construcción,outros foron queimados paraconseguir cal e outros foronlevados como recordo polosviaxeiros.

Lord Elgin, o embaixadorbritánico a principios de sé-culo, intenta rescatar o quequeda e obtén permiso do sul-

O Partenón, igrexa cristiá (VI-O Partenón, igrexa cristiá (VI-O Partenón, igrexa cristiá (VI-O Partenón, igrexa cristiá (VI-O Partenón, igrexa cristiá (VI-X V I I )X V I I )X V I I )X V I I )X V I I )

O Partenón, 26 de setembro de 1687O Partenón, 26 de setembro de 1687O Partenón, 26 de setembro de 1687O Partenón, 26 de setembro de 1687O Partenón, 26 de setembro de 1687

1212121212

´


tán de turno para excavar elevar o que queira. Para levaras metopas, tivo que levantarunha parte da cornixa, que-dando así unha parte da arqui-tectura destruída.

Elgin levou tamén as escul-turas do Partenón a Inglaterra,que xunto coas metopas podencontemplarse hoxe no BritishMuseum.

mental e impresionar ó visitante que subía.Combínanse as fachadas dóricas coa colum-

nata xónica do corredor de tránsito. Igual cóPartenón, están totalmente construídos enmármore pentélico branco.

Compoñense dun edificio central con dúas ásorientadas cara occidente.

I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1.2. PropileosI.1.2. PropileosI.1.2. PropileosI.1.2. PropileosI.1.2. Propileos

I.1.3. Atenea NikéI.1.3. Atenea NikéI.1.3. Atenea NikéI.1.3. Atenea NikéI.1.3. Atenea Niké

I. 1. 2. Os PropileosI. 1. 2. Os PropileosI. 1. 2. Os PropileosI. 1. 2. Os PropileosI. 1. 2. Os PropileosConstruíronse para dotar á Acrópole de un acceso monu-

A mediados do s. XIX, Gre-cia consegue a súa indepen-dencia dos turcos. O ServicioArqueolóxico Grego encar-gouse da Acrópole e realizouexcavacións e reconstruc-cións.

Recuperáronse anacos deesculturas que caeran doPartenón que se conservanagora no Museo da Acrópole.Aprobouse unha lei pola que

se prohibiu sacar anti-güidades dopaís.

En 1977 a UNESCO ini-ciouunha campaña internacional pararecupera-los monumentos histó-ricos ameazados polo gran núme-ro de turistas e a contaminación.

Campaña de conservación dos monumentos da AcrópoleControl das fisuras nas colunas do Opisthonaos do Partenón durante o desmantelamento do friso oeste.(A) Posición das fitas medidoras (SG)(B) Medidas tomadas cada hora desde o 23/6/93 ó 26/6/93(C) Medidas tomadas cada catro horas desde o 22/7/93 ó 27/10/93

AAAAA

BBBBB

CCCCC

I. 1. 3. O templo de Atenea NikéI. 1. 3. O templo de Atenea NikéI. 1. 3. O templo de Atenea NikéI. 1. 3. O templo de Atenea NikéI. 1. 3. O templo de Atenea Niké

Trátase dun pequeno templo adicado aAtenea como deusa da victoria. É un edificioen miniatura, eminentemente decorativo, deorde xónica entre imponentes edificios deorde dórica.

O edifico actual é unha reconstrucciónfeita neste século, tras ser demolido dúas ve-ces nos s. XVII e XIX.

PropileosPropileosPropileosPropileosPropileos

A t e n e aA t e n e aA t e n e aA t e n e aA t e n e aN i k éN i k éN i k éN i k éN i k é

1 31 31 31 31 3


I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1. A AcrópoleI.1.4. ErecteiónI.1.4. ErecteiónI.1.4. ErecteiónI.1.4. ErecteiónI.1.4. Erecteión

I. 1. 4. O ErecteionI. 1. 4. O ErecteionI. 1. 4. O ErecteionI. 1. 4. O ErecteionI. 1. 4. O Erecteion

O Erecteion é un temploxonio construído senaxialidade nen simetría parasolucionar as graves difultadesimpostas pola topografía (osdistinto niveis).

A súa planta é poucocorrente, un complexo arqui-tectónico integrado por varioscorpos en distintos niveis:

- Cella adicada a AteneaPolias con un pórtico de seiscolumnas xonias no lado este.

- Outro pórtico con catrocolumnas frontais e dous decada lado, orientadas ó norte,

de paso á cella adicada aPosidón- Erecteo.

- Ó sur, o pórtico dascariátides, columnas en formade figuras femininas, pechaparcialmente o espacio no quese atopa a tumba de Cécrope,mítico deus-serpe unido á fun-dación de Atenas, ó igual queErecteo.

Algúns destes restosquixeron interpretarse como acisterna de sal mariño, creadapor Posidón na disputa polopadroado de Atenas e os sinaisque este deus deixou ó golpea-la terra co seu tridente.

1414141414

´


I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI.2. A ÁgoraI.2. A ÁgoraI.2. A ÁgoraI.2. A ÁgoraI.2. A Ágora

A ágora era ocentro político, so-cial e económico da

I.2.1. Actividade política e xudicialI.2.1. Actividade política e xudicialI.2.1. Actividade política e xudicialI.2.1. Actividade política e xudicialI.2.1. Actividade política e xudicial

polis. Na actualidade equivalería ásprazas das vilas onde se atopan o mer-

cado, a igrexa, o concello, a policía, os bancos...Os restos da ágora son un testemuño da vida dun cidadán ateniense na época clásica.Cada edificio da ágora desempeñaba unha función concreta que é importante coñecer.

Stoa realStoa realStoa realStoa realStoa realTamén chamada Stoa

Basileia, era o lugar de traballodo arconte rei ou basileus(a)/rxwn basileu/j), o máisalto mandatario da polis.

BouleuterionBouleuterionBouleuterionBouleuterionBouleuterionSede da boulé ou consello

(boulhv), óragno formado por500 membros encargados deredactar as proposicións dasleis, executa os acordos daasemblea ou eklesía(ejkklhsiva), controla a políti-ca exterior e interior, contro-lar a Facenda Pública e a ac-tuación dos maxistrados.

TholosTholosTholosTholosTholos

Edificación de tipo circu-lar cun tellado en forma decono. Era a sé dos prítanes(prutavnei"). Estes eran 50 de-legados elixidos anualmentepor cada unha das 10 tribusatenienses para formar partedo consello ou boulé. Os 5prítanes representantes decada tribu presidían o consellopor turnos de 35 días.

EstratexeoEstratexeoEstratexeoEstratexeoEstratexeoLugar de reunión dos

estrategos (strathgoiv) ou co-mandantes militares, elixidospolo pobo.

AreópagoAreópagoAreópagoAreópagoAreópagoOuteiro rochoso (literal-

mente #Areio" Pavgo", «mon-te de Ares») cercano á

Acrópole que deu nome a untribunal de xustiza, integradopor aristócratas, que xulgabandelitos de sangue.

HelieaHelieaHelieaHelieaHelieaSé do tribunal de xustiza

dos Heliastas. Era un tribunalpopular formado por 6.000membros elixidos por sorteoentre os cidadáns maiores de30 anos.

PnixPnixPnixPnixPnixOuteiro próximo á

Acrópole na que se reuníaperiodicamente a asemblea oueklesía, á que podían acudirtódolos cidadáns de pleno

dereito.

Aquí estaban as estatuasdos dez heroes chamadosepónimos porque os seusnomes lle serviron ó lexisladorClístenes para denominar ás

I.2.2. Actividade relixiosaI.2.2. Actividade relixiosaI.2.2. Actividade relixiosaI.2.2. Actividade relixiosaI.2.2. Actividade relixiosaAltar dos heroes epónimosAltar dos heroes epónimosAltar dos heroes epónimosAltar dos heroes epónimosAltar dos heroes epónimos

I.2. A ágora de AtenasI.2. A ágora de AtenasI.2. A ágora de AtenasI.2. A ágora de AtenasI.2. A ágora de Atenas

dez tribus atenienses: Aiax,Erecteo, Cécrópe..., nas queorganizou ós seus habitantes.....

1 51 51 51 51 5


Stoa central

Hefesteo

Leocoreo

Heroes epónimos

Estrategeo ?

Fonte do S.O.

Metroo

Tholos

Praza sur

Heliea

Fonte do S.E. Ceca

Stoa de Atalo

Afrodita

Buleuterio

Apolo Patroos

Stoa Sur

Tribuna

Doce deuses

Stoa Poikile

Rua das

Panateneas

Stoa dos HermesAcrópole

>>>

Stoa de Zeus

Stoa real

<< Porta sacra

<< Porta de Dípilon

MetroonMetroonMetroonMetroonMetroonEdificio que constaba de

catro dependencias cun pór-tico común. As dúas primeirasforon utilizadas para gardar osarquivos do Estado. A estanciamaior utilizouse como resi-dencia pública, alí atopábaseprobablemente o santuario danai dos deuses, que lle dánome a todo o edificio(mhtrw/on < mhvthr).

Tholos

Bouleuterion

Metroon

1616161616

´


TemplosTemplosTemplosTemplosTemplosHabía unha serie de tem-

plos:- Templo de Ares- Templo de Apolo Patroos,

cunha monumental estatua- Templo de Afrodita

Urania

I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI.2. A ÁgoraI.2. A ÁgoraI.2. A ÁgoraI.2. A ÁgoraI.2. A ÁgoraI.3. PlakaI.3. PlakaI.3. PlakaI.3. PlakaI.3. Plaka

I.2.3. Actividades culturais e recreativasI.2.3. Actividades culturais e recreativasI.2.3. Actividades culturais e recreativasI.2.3. Actividades culturais e recreativasI.2.3. Actividades culturais e recreativas

StoasStoasStoasStoasStoasSon galerías porticadas de

un ou dous pisos. Nelas osatenienses podían refuxiarsedo sol ou da chuvia. Estes edi-ficios tiñan varios usos:

TheseionTheseionTheseionTheseionTheseionTamén chamado Hefes-

teion, é un templo dórico moiben conservado, cun friso quenarra as fazañas de Heracles,as de Teseo e a loita entrelapitas e centauros.

alugábanse espacios para ainstalación de tendas e ofici-nas, instalábanse capelas dedeusas e heroes.

Na ágora atópase a StoaStoaStoaStoaStoade Atalode Atalode Atalode Atalode Atalo, que hoxe se

emprega como museo.

Odeón / XimnasioOdeón / XimnasioOdeón / XimnasioOdeón / XimnasioOdeón / XimnasioEra un lugar para practi-

ca-lo deporte, ocio e tertulia.

1. 3. Plaka1. 3. Plaka1. 3. Plaka1. 3. Plaka1. 3. Plakadaba exposto na avenida queconduce ó teatro de Dioniso.Este monumento era o soportedo trípode (que non se conser-va)

Consta dun podium cúbi-co; enriba ten templete circu-lar de mármore con columnascorintias adosadas.É aprimeira vez que se utilizancolumnas deste orde no exte-rior dos edificios, e anuncianá nova época helenística.

A decoración dos frisos faialusión ó mito de Dioniso, deusda traxedia e da comedia.

Torre dos ventosTorre dos ventosTorre dos ventosTorre dos ventosTorre dos ventos

Indo de Plaka a Monas-tiraki atopámonos co barriodos Aéridas, que recibe o seunome polos ventos represen-tados nos paneis da torre dosVentos.

Construída no s. I a. C. esituada ó leste do MercadoRomano. Facía as veces de ve-leta, reloxo solar, e reloxo hi-dráulico. No alto un tritón (sermetade home e metade peixe)de bronce facía de veleta. In-formaba ós cidadáns dosventos que sopraban ás horasdo día, dos solsticios e dosequinocios.

Cada un dos baixo relevosdo friso representa unha figu-ra alada personificando a unvento:

- Boreas, o vento donorte represéntase como unhome barbudo soplando unhacaracola.

- Euro, o vento do sues-te, por un ancián envolto nunmanto.

- Noto, vento do sur, porun mozo que baleira unhafurna.

- Céfiro, o vento do oes-te, anuncia a primavera derra-mando as flores que leva na súatúnica.

O barrio de Plaka atópaseó pé da Acrópole e foi o núcleoorixinario da actual Atenas.Coa expansión urbanísticaque seguiu á Independenciagrega. Plaka desenvol-veusede forma concéntrica paragañar os límites do barrio deSíntagma, sede da xove monar-quía e actualmente do parla-mento grego.

O barrio logrou escapar óurbanismo dos anos 60 e 70,polo que conserva o sabor davella Atenas: un dédalo devellas rúas e calexas escalo-nadas na falda da Acrópole.

Actualmente, anque inva-dido por comercios e turistas,está sendo restaurado polas au-toridades.

Paseando polas súas rúaspodemos descubrir os seguin-tes monumentos:

Atópase na praza deLisícrates. Foi erixida paraconmemora-la victoria do corode Lisícrates (o seu corego oupatrocinador) nas GrandesDionisias do 335 a. C. Ocidadán que patrocinaba ocoro vencedor luciría comopremio un trípode, que que-

Lanterna de LisícratesLanterna de LisícratesLanterna de LisícratesLanterna de LisícratesLanterna de Lisícrates

1 71 71 71 71 7


I.4. Os museos de AtenasI.4. Os museos de AtenasI.4. Os museos de AtenasI.4. Os museos de AtenasI.4. Os museos de Atenas

I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI.4. MuseosI.4. MuseosI.4. MuseosI.4. MuseosI.4. MuseosI.4.1. MuseoI.4.1. MuseoI.4.1. MuseoI.4.1. MuseoI.4.1. Museoda Acrópoleda Acrópoleda Acrópoleda Acrópoleda Acrópole

I.4.1 Museo da AcrópoleI.4.1 Museo da AcrópoleI.4.1 Museo da AcrópoleI.4.1 Museo da AcrópoleI.4.1 Museo da Acrópole

Sala das ladeiras da AcrópoleSala das ladeiras da AcrópoleSala das ladeiras da AcrópoleSala das ladeiras da AcrópoleSala das ladeiras da Acrópole

Sala das ladeiras da AcrópoleSala das ladeiras da AcrópoleSala das ladeiras da AcrópoleSala das ladeiras da AcrópoleSala das ladeiras da Acrópole

Sala de Esculturas da Época ArcaicaSala de Esculturas da Época ArcaicaSala de Esculturas da Época ArcaicaSala de Esculturas da Época ArcaicaSala de Esculturas da Época Arcaica

Propileos, Atenea Niké e ErecteionPropileos, Atenea Niké e ErecteionPropileos, Atenea Niké e ErecteionPropileos, Atenea Niké e ErecteionPropileos, Atenea Niké e Erecteion

Sala do PartenónSala do PartenónSala do PartenónSala do PartenónSala do Partenón

Restaurante. TerrazaRestaurante. TerrazaRestaurante. TerrazaRestaurante. TerrazaRestaurante. Terraza

Atópanse os achados de todas as épocas históricas procedentes dos santuarios e asentamentodas ladeiras da Acrópole. Esta era unha zona de tránsito entre a cidade e o famoso santuario oficial.

Lado EsquerdoLado EsquerdoLado EsquerdoLado EsquerdoLado Esquerdo: achados dos grandes templos da rocha da AcrópleLado DereitoLado DereitoLado DereitoLado DereitoLado Dereito: achados dos pequenos santuarios e asentamento das ladeiras da Acrópole.

Pomos de fusos, ofrendadospolas mulleres no templo das nin-fas, s. VI-V a. C.

Placa votiva de arxila dosantuario das ninfas, repre-sentado a unha cerva coas súascrías. S. VI a. C.

1818181818

´


S

II.35. Frontón antigo dun templo deII.35. Frontón antigo dun templo deII.35. Frontón antigo dun templo deII.35. Frontón antigo dun templo deII.35. Frontón antigo dun templo de


Sala das esculturasSala das esculturasSala das esculturasSala das esculturasSala das esculturas

Cabeza de GorgonaCabeza de GorgonaCabeza de GorgonaCabeza de GorgonaCabeza de Gorgona

Nesta sala atópanse obras dende s. VII a. c. ata o s. V d. CÉPOCA ARCAICA comprende os s. VIII ao VI a . C. Neste mo-

mento hai unha grande actividade constructiva na acrópole,constrúense grandes e pequenos templos dedicados a Atenea Poliás,protectora da cidade, e a deuses e heroes locais.

Na decoración dos dous frontóns reflíctese influencia orien-tal: escenas en relevo de animais e monstruos fantásticos, anque omito pouco a pouco irá predominando.

O estilo é sinxelo, pero pouco vigoroso.

Só se conserva a cabeza. Eraparte dunha acrótera (estatuasque se colocaban no alto do tem-plo, nos vértices do frontón)

Frontón dun templo antigo de AteneaFrontón dun templo antigo de AteneaFrontón dun templo antigo de AteneaFrontón dun templo antigo de AteneaFrontón dun templo antigo de Atenea

Loita de Heracles con TritónLoita de Heracles con TritónLoita de Heracles con TritónLoita de Heracles con TritónLoita de Heracles con Tritón

Demo alado de tres corpos con rabo de serpeDemo alado de tres corpos con rabo de serpeDemo alado de tres corpos con rabo de serpeDemo alado de tres corpos con rabo de serpeDemo alado de tres corpos con rabo de serpe

É a parte do frontón representada na ilustración. Cada un dos demos sostén na man unsímbolo: auga, lume e un paxaro como símbolo do aire.

A expresión das súas caras non ten nada de diabólica, son monstros de apariencia xovial esimpática, moi humanos, algo totalmente descoñecido en Oriente.

Consérvase a policromía. Os volumes son máis rotundos que na etapa anterior.As figuras con colas de serpes ou de peixes resultan moi adecuadas para soluciona-lo

problema que presenta a representación escultórica nos ángulos do frontón.

SerpesSerpesSerpesSerpesSerpes

As serpes sorprenden pola viveza e sensación de balanceo, parecen a punto de saltar sobrea súa víctima.

É a parte esquerda do frontón. Tritón era un demo mariño: metade home, metade peixe.

Tema oriental cun significado «apotropaico», para repe-le-lo mal. Aquí desaparece o convencionalismo da arte orientaldeixando paso a un estilo moito máis naturista.

A forza agresiva da leoa contrasta coa indensión dotenreiro, literalmente aplastado.

Leoa matando a un tenreiroLeoa matando a un tenreiroLeoa matando a un tenreiroLeoa matando a un tenreiroLeoa matando a un tenreiro

1 91 91 91 91 9



MoscóforoMoscóforoMoscóforoMoscóforoMoscóforo

Un dos máis importantes exvotos (ofren-das que se facían á deusa) do santuario.

Representa a un home que avanza ledopara ofrecer o seu tenreiro á deusa.

Amosa a compacidade maciza (home eanimal integrados nunha mesma unidade),rotundidade dos volumes, sorriso, penteado ebarba propios da escultura arcaica.

A obra posúe unha intimidade e en-canto especial conqueridos pola expresión dohome e o animal.

Esfinxe de mármoreEsfinxe de mármoreEsfinxe de mármoreEsfinxe de mármoreEsfinxe de mármore

As esfinxes eran monstros femininos ós quese lle atribuían cara de muller, peito, patas e colade león, e estaban provistos de ás coma un ave derapina.

Ten o mesmo sorriso arcaico xa observadono demo de tres corpos e no Moscóforo, que nonabandoará á estatuaria grega arcaica.

Dous leóns desgarrando a un touroDous leóns desgarrando a un touroDous leóns desgarrando a un touroDous leóns desgarrando a un touroDous leóns desgarrando a un touro

Magnífica composición de gran realismo. Ocupaban o cen-tro do frontón de Heracles e Tritón, que é de época máis recente.Isto reflíctese no maior realismo conquerido e no movementomáis rápido e cruel.

Chama a atención como se cravan as garras no corpo dotouro e a expresión de dor neste.

Durante a maoir parte do século VI a. C. Atenas estivo gobernadapor tiranos que se interesaron moito polas artes. Atenas chegou a se-lo primeiro centro artístico do mundo heleno.

Xinete Rampin Xinete Rampin Xinete Rampin Xinete Rampin Xinete Rampin

A disposición do pelo, o sorriso e a barba son arcaicas. A rixidez arcaica combínase co cabelofinamene cincelado.

A afabilidade da súa expresión é típica.

2020202020

´


Kore do PeploKore do PeploKore do PeploKore do PeploKore do Peplo


Kores / Kores / Kores / Kores / Kores / kovraikovraikovraikovraikovraiPor esta época aparecen as chamadas kores, que son exvotos, ofrendas de estatuas das

mozas doncelas á deusa.Todas elas están vestidas. En contra do que se pensa, o nu feminino en Grecia é tardío

e só cando a ocasión o xustifica. O ideal feminino co vestido é o atavío digno.Están vestidas á moda xónica: levan o xitón (citwvn) fino pegado ó corpo que revela as

pernas case como se estivesen núas. Sobre o xitón levan un pesado manto, o himation (iJmavtion),do que os seus pesados pregos verticais cobren gran parte do corpo e caen libremente. Istopermite crear un xogo de panos a través dos cales se adiviñan as formas anatómicas.

Xeralmente caracterízanse por te-los pés asentados no chan, postura frontal, formascompactas, e pesadez nos volumes que se irán perdendo co tempo. Por suposto tamén posúeno mesmo sorriso propio do período arcaico.

Moitas veces conservan resto de policromía.

Kore do peploKore do peploKore do peploKore do peploKore do peploÉ unha auténtica obra mestra pola súa

sinxeleza e elegancia.Presenta orixinalidade respecto á

forma de vestir: en vez de vestir á modaxónica, usa o peplo dórico por encima doxitón. O grosor do pano determina averticalide e a sobriedade da figura.

Acádase un maior grao deespontaneidade pola forma máis suave enatual dos seus ollos e boca.

Atribúeselle ó mesmo autor doXinete Rampin e o Can de Caza, excep-cional pola súa viveza e expresión do ros-tro e a mestría do autor para conquerirtransmitirnos a axilidade e a velocidadedo animal.

Kore 675Kore 675Kore 675Kore 675Kore 675

Kore 675Kore 675Kore 675Kore 675Kore 675

Data de fins do s. VI a. C. É unha dasmellor conservadas e das máis atractivaspolas súas reducidas dimensións, a súapolicromía, o seu atuendo elegantísimo e oseu doce sorriso.

Aquí están as figuras de mármore de enorme tamaño pertencentes áun antigo templo. Datan do 525 a. C.

Represéntase a Xigantomaquia. Atenea ocupaba unha posicióncentral, representada como unha kore en acción, inmensa, lanzándosecontra o seu inimigo, mentras ondea a éxida coas serpes.

Dous xigantes axeonllados na extremidade do frontón acumulanforzas da súa nai Terra (Gea) para lanzarse eles tamén ó combate.

2 12 12 12 12 1



Kore de AntenorKore de AntenorKore de AntenorKore de AntenorKore de Antenor

As súasdimensións colosais ea incrustación demateriais preciososnos ollos, hoxe perdi-dos, afirman o carác-ter custoso da obra econfírenlle especialmaxestuosidade.

Atenea, no frontón da xigantomaquia, representadacoma unha kore en movemento.

A finais da época arcaica, s. VI-V a. C., e comenzos daclásica a escultura grega acadou un pleno coñecemento dacomplexa estructura da figura humana e era capaz derepresentala como un todo coordinado. O paso seguinte seráempregar este novo coñecemento na representación da ac-ción e do sentimento, no tratamento dos panos e a composi-ción.

Dátase no 480 a. C. Abandónase a a rixidez arcaica: o corpoxa non está apoiado sobre ambos pés, a perna dereita queda libre,co que o corpo xira lixeiramente cara ó mesmo lugar e a liña dacadeira xa non é horizontal. Tampouco a cabeza mira á fronte, estálixeiramente inclinada.

O escultor abre todo un mundo novo de equilibrio entremembros rectos e flexionados, entre músculos tensos e distendidos.

Con esta obra pódese afirmar que abandonamos o períodoarcaico.

Efebo de KritiosEfebo de KritiosEfebo de KritiosEfebo de KritiosEfebo de Kritios

Aínda conserva noseu cabelo trazos dun colorloiro-dourado, de aí o seunome.

Presenta unha expre-sión melancólica, caseaflixida coas pálpebras tangrosas.

O xiro da cabeza ésuficiente para determinarque que pertencía a unha es-tatua similar ó Efebo deKritios.

Cabeza do Efebo loiro. 480 a. C.Cabeza do Efebo loiro. 480 a. C.Cabeza do Efebo loiro. 480 a. C.Cabeza do Efebo loiro. 480 a. C.Cabeza do Efebo loiro. 480 a. C.

Kore de AntenorKore de AntenorKore de AntenorKore de AntenorKore de Antenor

2222222222

´



Atenea pensativaAtenea pensativaAtenea pensativaAtenea pensativaAtenea pensativa

460 a.n.E. Trátase dun dos mellores e máis suxerentesrelevos áticos da época. Atenea reflexiona distraída ante unhaestela.

A forma na que os longos pregos seguen a inclinación docorpo en vez de caer verticalmente, é un toque de primitivo quese contrarrestra coa encantadora observación do borde da saiapegado ó talón erguido.

Kore de EuthydicosKore de EuthydicosKore de EuthydicosKore de EuthydicosKore de Euthydicos

480 a.n.E. Derradeira das koresarcaicas. Presenta características do es-tilo clásico na seriedade das súas facciónse modelado do seu rostro en superficiesamplas e planas.

Probablemente sexa do mesmoautor que o Efebo Loiro: obsérvase un pa-recido entre ambos rostros e o mesmotratamento voluminoso das pálpebras.

Parapeto do templo de Atenea NikéParapeto do templo de Atenea NikéParapeto do templo de Atenea NikéParapeto do templo de Atenea NikéParapeto do templo de Atenea Niké

A súa calidade é extraordinaria. Representa á Victoria ouNiké desatando unha sandalia. É unha marabillosa mostra datécnica dos panos mollados: xa non só reflicten o corpo, senónque o acentúan.

Friso do ErecteionFriso do ErecteionFriso do ErecteionFriso do ErecteionFriso do ErecteionOs movementos das figuras son máis pesados e a

caída ou fluxo da roupa ten menos dinamismo cás do frisodo Partenón.

O ErecteionO ErecteionO ErecteionO ErecteionO Erecteion

CariátidesCariátidesCariátidesCariátidesCariátides

O agravamento das cariátides polo aumentoda xofre na atmósfera ateniense obrigou a con-serva-las nesta sala dentro dunha cámara de aireacondicionado a unha temperatura fixa, esubstituílas do monumento por copias.

Cada unha mide 2’37 m. de altura. Servían decolumnas no Erecteion. A súa espesa cabeleiracae sobre a espalda e forma trenzas sobre osombros, co cal se incrementa a solidez do colo, ea cabeza ofrece un amplo asento para o capitel.Non son idénticas. Ofrecen un aspecto ríxido emacizo de acordo coa función que desempeña-ban.

Cabeza de Hermes dosPropileos en mármorepentélico, do s. II d. C.

Lucerna de bronce con for-ma de barco de guerra, atopadano Erecteion. S. V. a. C.

O templo de Atenea NikéO templo de Atenea NikéO templo de Atenea NikéO templo de Atenea NikéO templo de Atenea Niké

2 32 32 32 32 3



Reconstrucción do frontón oeste:

A-Heroi "Ilisso", B-F-Cécrops, as súas fillas efillo (?), G-Niké, H-Hermes, I-K-Tritón e cabalos,L-Atenea, M-Poseidón, N-Iris, O-Anfitrite, P-Q-R-Muller con dous nenos. Oreitia (?), S-W- Outrospersonaxes da realeza ou heroes.

Reconstrucción do frontón leste:

A-C-Helio e o carro, C-Dioniso, E-F-Démetere koré, G-Artemisa, a-c, i-k-supostos grupos decarros (Ares e Iris, Hermes e Anfitrite (?)), d-Hefesto, e-Hera, f-Zeus, G-Atenea, H-Poseidón, K-L-M-Hestia, Dione, Afrodita (?), N-O-Selene ouNix.

Frontón orientalFrontón orientalFrontón orientalFrontón orientalFrontón oriental

O tema é o nacemento de Atenea. Nos extremos do frontón aparecen o carro de Helios (odía) nun, e noutro os cabalos de Selene (a noite). Seguen dous tríos de figuras a un lado e ó outroenmarcando as figuras centrais. A simetría é perfecta.

Sala do PartenónSala do PartenónSala do PartenónSala do PartenónSala do PartenónAtenas na época de Pericles gozou dun auxe intectual e espiritual, grego en tódolos

aspectos, que reuniu os máis grandes artistas da arte grega, baixo a dirección de Fidias, o máisxenial de todos eles.

Na decoración do Partenón vemos plenamente logrado o ámbito da representación domovemento, do sentimento, no tratamento dos panos e da composición.

Fragmentos dos frontóns do PartenónFragmentos dos frontóns do PartenónFragmentos dos frontóns do PartenónFragmentos dos frontóns do PartenónFragmentos dos frontóns do Partenón

Frontón occidentalFrontón occidentalFrontón occidentalFrontón occidentalFrontón occidental

A historia representada neste frontón pro-cede dunha lenda local: a disputa polo patrona-to de Atenas entre Atenea e Posidón. Posidónresultou perdedor e a súa furia fixo que o maravanzara sobre a terra, tendo que intervir Zeuspara detelo. Crese que isto último é o represen-tado no frontón, porque estamos ante un mo-mento de confrontación violenta. Os deuses sal-taron dos carros e atópanse un fronte ó outro. Aintervención de Zeus ponse de manifesto a tra-vés dos seus mensaxeiros, Hermes e Iris,que chegaron ata os carros precipitada-mente.

Cabeza de Alexandre Mag-no atopada cerca do Erecteion.Obra de Leocares ou Lisipo,arredor do 336 a. C.

2424242424

´



Nesta sala atópanse expostas moitas seccións de tres dos frisosque decoraban os grandes edificios da Acrópole.

Están tallados en Baixo relevo (as figuras sobresaen pouco).Ver páx. 10

Friso do PartenónFriso do PartenónFriso do PartenónFriso do PartenónFriso do Partenón

Destaca pola súa marabillosa plasticidade edestreza do modelado que dan unha apariencia realda anatomía, panos airosos e naturais.

Nesta longa composición das figuras non haimonotonía xa que as actitudes animadas e sereas es-tán combinadas con gran efectividade.

Serve como exemplo do dito anteriormente aplaca cos tres deuses, Apolo, Posidón e Artemis.

Chama a atención o seu aspecto natural erelaxado, como se estivesen sentados sen ceremonias,o variado que son os pregos das súas roupas. Tdo pare-ce simple e sinxelo, pero estaba meticulosamente cal-culado.

A actitude de cada figura distínguesecoidadosamente da do seu veciño: o primeiro senta lateralmente,case de perfil, co brazo dereito caído e a cabeza de lado. O segundoxira a cabeza e tres cuartos do seu corpo e o seu brazo dereito estálevantado ata a metade. A terceira figura está sentada co torso defrente e cun brazo erguido, como fotogramas do seu movementocontinuo. Ver páx. 10

Características de estiloCaracterísticas de estiloCaracterísticas de estiloCaracterísticas de estiloCaracterísticas de estilo

Conséguese unha gran intensidade dramática.O modelado dos corpos é admirable e a complexidade acadada no tratamento dos panos

acentúa as poderosas formas esculturais que hai neles.Chégase a unha sorprendente libertade para reflectir o movemento (Iris). O dinamismo da

escultura dá a entender que ela é a mensaxeira dos deuses. A velocidade e a intrepidez domovemento determina que o vestido se pegue ó corpo e se transparenten as formas anatómicas.Temos aquí unha das manifestacións máis logradas da chamada técnica dos «panos mollados».

As figuras están talladas en vulto redondo, como se non fosen relevos e fosen esculturasexentas.

MetopasMetopasMetopasMetopasMetopasCase todas, ó igual que as figuras dos frontóns, están no

Museo Británico.Están talladas en Alto Relevo (as figuras sobresaen moito).

Representan a Centauromaquia. Son maxistrais na súa composi-ción.

Ver páx. 9.

2525252525


I.4. Os museos de AtenasI.4. Os museos de AtenasI.4. Os museos de AtenasI.4. Os museos de AtenasI.4. Os museos de AtenasI.4.2 Museo Arqueolóxico NacionalI.4.2 Museo Arqueolóxico NacionalI.4.2 Museo Arqueolóxico NacionalI.4.2 Museo Arqueolóxico NacionalI.4.2 Museo Arqueolóxico Nacional

Sala 6: Colección cicládicaSala 6: Colección cicládicaSala 6: Colección cicládicaSala 6: Colección cicládicaSala 6: Colección cicládica

Salas 4-5: Colección micénicaSalas 4-5: Colección micénicaSalas 4-5: Colección micénicaSalas 4-5: Colección micénicaSalas 4-5: Colección micénica

Salas 7-31: Colección esculturaSalas 7-31: Colección esculturaSalas 7-31: Colección esculturaSalas 7-31: Colección esculturaSalas 7-31: Colección escultura

Salas 36-40: Colección broncesSalas 36-40: Colección broncesSalas 36-40: Colección broncesSalas 36-40: Colección broncesSalas 36-40: Colección bronces

Salas 41-43: Escultura romanaSalas 41-43: Escultura romanaSalas 41-43: Escultura romanaSalas 41-43: Escultura romanaSalas 41-43: Escultura romana

Sala 32: XoiasSala 32: XoiasSala 32: XoiasSala 32: XoiasSala 32: Xoias

Sala 48: TeraSala 48: TeraSala 48: TeraSala 48: TeraSala 48: Tera

Salas 49-56: Colección vasosSalas 49-56: Colección vasosSalas 49-56: Colección vasosSalas 49-56: Colección vasosSalas 49-56: Colección vasos

2626262626

´


Esta sala concentra os descubrimentos máis importantes dasexcavacións levadas a cabo en distintos centros da Grecia micénica,especialmente os marabillosos descubrimentos das tumbas reais deMicenas.

I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI.4. MuseosI.4. MuseosI.4. MuseosI.4. MuseosI.4. MuseosI.4.2. MuseoI.4.2. MuseoI.4.2. MuseoI.4.2. MuseoI.4.2. MuseoArqueolóxicoArqueolóxicoArqueolóxicoArqueolóxicoArqueolóxico

Sala 6: Colección cicládicaSala 6: Colección cicládicaSala 6: Colección cicládicaSala 6: Colección cicládicaSala 6: Colección cicládicaAs illas xa foron denominadas xa polos antigos gregos como «Cícladas», debido a súa

forma circular.O nome de Kuklavde» provén de kuvklo» «círculo», polo círculo que forma-ban arredor da sagrada illa de Delos.

Estas illas, separadas da Grecia continental polo mar desenrolan na época prehistóri-ca unha civilización propia denominada Civilización Cicládica, contemporánea á civiliza-ción minoica e micénicas (3.000-1.100).

O mármore destas illas, de calidade insuperable polo seu gran fino e compacto foiempregado para unha escultura xeralmente de reducido tamaño (non soen superar os 30cm.), cun fin eminentemente funerario.

As formas artísticas, de perfís redondeados e sen detalles marcados revelan un im-portante proceso de abstracción e esquematización.

Salas 4 e 5: Colección micénicaSalas 4 e 5: Colección micénicaSalas 4 e 5: Colección micénicaSalas 4 e 5: Colección micénicaSalas 4 e 5: Colección micénica

Vidreira nº 18Vidreira nº 18Vidreira nº 18Vidreira nº 18Vidreira nº 18

Descubrimentos da tumba IV de Micenas, unhadas máis ricas en axuar funerario.

Ídolo cicládico nº 6.174Ídolo cicládico nº 6.174Ídolo cicládico nº 6.174Ídolo cicládico nº 6.174Ídolo cicládico nº 6.174

Estes ídolos eran na súa maioría mulleres núas de anchos ombrose cadeiras estreitas cos brazos cruzados sobre o seu estómago. O artistapon especial interés en marcar o triángulo púbico e os senos, polo quececais representasen deusas da fertilidade.

Colección dos músicos:Colección dos músicos:Colección dos músicos:Colección dos músicos:Colección dos músicos:

nº 3.910 tanxedor da dobre frautanº 3.910 tanxedor da dobre frautanº 3.910 tanxedor da dobre frautanº 3.910 tanxedor da dobre frautanº 3.910 tanxedor da dobre frauta

nº 3.908 tanxedor de liranº 3.908 tanxedor de liranº 3.908 tanxedor de liranº 3.908 tanxedor de liranº 3.908 tanxedor de liraDelicado proceso de abstracción onde músico e instru-

mento parecen formar un todo continuo; o instrumento musi-cal prolóngase como se fose un membro máis do corpo huma-no.

2727272727


I. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI. AtenasI.4. MuseusI.4. MuseusI.4. MuseusI.4. MuseusI.4. MuseusI.4.2. MuseuI.4.2. MuseuI.4.2. MuseuI.4.2. MuseuI.4.2. MuseuArqueolóxicoArqueolóxicoArqueolóxicoArqueolóxicoArqueolóxico

Nº 384. Cabeza de touro de prataNº 384. Cabeza de touro de prataNº 384. Cabeza de touro de prataNº 384. Cabeza de touro de prataNº 384. Cabeza de touro de prata

Trátase dun ritón:vasilla ceremonial cunburato na parte baixapolo que verquíanlibacións. Os cornos, ro-seta da frente e o fouciñode ouro reflectan proba-blemente este uso do ouronos touros que ían sacri-ficar.

Sobre base. Nº 1.426Sobre base. Nº 1.426Sobre base. Nº 1.426Sobre base. Nº 1.426Sobre base. Nº 1.426

A máis famosa vasilla de cerámica daépoca micénica: «vaso dos guerreiros». Re-presenta a partida dun grupo de guerreirosdespedidos por unha muller.


Nº 1.758 / 1.759. Vasos de Vafio.Nº 1.758 / 1.759. Vasos de Vafio.Nº 1.758 / 1.759. Vasos de Vafio.Nº 1.758 / 1.759. Vasos de Vafio.Nº 1.758 / 1.759. Vasos de Vafio.

Dúas tazas de ouro que repre-sentan con excepcional naturalidadee gran calidade de execución esceascon touros.

A 1.758 representa unha cazade touros salvaxes: un touro caeununha rede e trata de liberarse, outroconseguiu fuxir e un terceiro ataca aun dos cazadores.

A 1.759, polo contrario repre-senta unha escea tranquila: un grupode touros atópase no campo e un delesestá amarrado por un home que tiracon vigor da corda.

As dúas tazas son evidentemen-te obras dun mesmo artesán e formanparella. Reflexan as mellores caracte-rísticas da arte micénica: libertade eimpetuosidade dos movementos,corpos esbeltos, flexible e musculosos,riqueza na composición das esceas egusto por representar e observa-lanatureza e os animais en xeral

2828282828

´



Restos dun casco cuberto con cairos de xabarínRestos dun casco cuberto con cairos de xabarínRestos dun casco cuberto con cairos de xabarínRestos dun casco cuberto con cairos de xabarínRestos dun casco cuberto con cairos de xabarín

Este tipo de casco considérase unha invención micénica. Homero da-nos unha descripción en Ilíada canto X 260-265: E Meríones deu a Ulises unarco, espada e alxaba, e na súa cabeza puxo un casco feito de coiro, conmoitas correas por dentro fortemente tensado, cuberto por fóra con relocentescairos dun xabarín de brancos dentes, , en gran número, por aquí e por alásabiamente dispostos, no centro levaba un forro de lá.

Restos dunha liraRestos dunha liraRestos dunha liraRestos dunha liraRestos dunha lira

Lira de marfil procedente da tumba de Medini (Ática). É undescubrimento único no seu xénero. Data do século XIII a. C.

Nº 8.557. Bota de arxilaNº 8.557. Bota de arxilaNº 8.557. Bota de arxilaNº 8.557. Bota de arxilaNº 8.557. Bota de arxila

Bota de arxila pintada, ocapor dentro, rematada nunha pun-ta alzada. Á altura do nocelo es-tán pintadas unhas ás. Atopousenunha tumba e cecais fora colo-cado como obxecto útil para aviaxe do morto ó outro mundo.

Nº 957. Copa de ouro.Nº 957. Copa de ouro.Nº 957. Copa de ouro.Nº 957. Copa de ouro.Nº 957. Copa de ouro.

Elegante copa de ouro con pé cilíndrico, corpo cónico edúas asas que rematan en cabeza de can mordendo a beira dorecipiente. Outro exemplo da elevada arte e orixinalidade dosourives micénicos.


Nº 2.665. FrescoNº 2.665. FrescoNº 2.665. FrescoNº 2.665. FrescoNº 2.665. Fresco

Fragmento de fresco en miniatura procedente deMicenas. Representa a tres démones con cabeza de burro queavanzan en procesión cunha pértega sobre os ombros da quecolgarían presas que ofrendarían a algunha divinidade.

2929292929


FrescosFrescosFrescosFrescosFrescosOs pazos e santuarios micénicos

decorábanse, seguindo a liña dosminoicos, con pinturas.

A técnica pictórica é a mesma queen Creta: Frescos con cores intensas(branca amarela, azul, bermella e negra,fuxindo das tonalidades súaves egrisáceas).

Nos frescos micénicos apréciaseunha maior dureza á hora de marca-losperfís das figuras e as cores aparecenconxuntadas dun modo máis burdo.

Os repertorios dos temas están cla-ramente influídos pola arte minoica:procesións de oferentes, xogos con touros,frisos de animais, prantas, frores... A estostemas engádense outros propiamentemicénicos: esceas bélicas e de caza, desfi-les de carros etc.

Escena de cazaEscena de cazaEscena de cazaEscena de cazaEscena de caza

Sobre o fondo azul represéntase unhaviva escena de caza: un xabarín cunha lanzacravada na cabeza intenta fuxir duns cans.

A miceneaA miceneaA miceneaA miceneaA micenea

Fragmento dunha muller pintada convivas cores sobre fondo azul. É característica a representación do corpo e ollo de frente e acabeza de perfil.


Taboiñas de arxila de Pilos:Taboiñas de arxila de Pilos:Taboiñas de arxila de Pilos:Taboiñas de arxila de Pilos:Taboiñas de arxila de Pilos:

Taboiñas de arxila con escritura en lineal B. Trátase escritura silábica adaptada do linealA minoico. Nestas taboíñas están mencionados nomes de deuses, homes, profesións, animais... elistas de xarras, trípodes, bañeiras... A taboiña nº 641 é importante porque confirmou que odesciframento da escrita Lineal B feita por Ventris e Chadwick era correcta e que, efectivamente,esta escrita refrexaba unha forma arcaica da lingua grega, polo que son os textos gregos máisantigos coñecidos.

Taboa de Pilos Tn 996:listado de bañeiras e xarras de ouro e bronce;

as barriñas verticais indican as unidades

Un exemploUn exemploUn exemploUn exemploUn exemplo

f z h n Zto-sa pa-ka-na PUG 50tossa fasgana PUG 50tantas dagas DAGAS 50

Esta é a taboiña deCnosos KN Ra 1540(hoxe no Ashmo-lean Museum deOxford). Móstraseunha foto, un debu-xo facsímil, trans-cripcións normali-zadas en Lineal B,en alfabeto latino, engrego micénico eunha traducción.É, como a maioriadas taboiñas en Li-neal B, un texto decontabilidade

Taboiña de Pilos An1:lista de remeiros

que irán a Pleurón


3030303030

´



Nas tumbas IV e V de Micenasatopáronse cinco máscaras de ouro sobre oscráneos de cinco homes.

Nº 240. Anel de ouro.Nº 240. Anel de ouro.Nº 240. Anel de ouro.Nº 240. Anel de ouro.Nº 240. Anel de ouro.

As representacións en miniatura so-bre selos de pedra ou metálicos son impor-tantes fontes de información sobre a vidacotiana, relixión e costumes micénicos.

É de destacar a habilidade do artistapara representar nunha superficie tan limi-tada esceas tan detalladas.

Este selo representa unha escea decaza. Dentro da pequena superficie do anel oartista consegue representar os cabalos, douscazadores, o cervo, e a paisaxe, todo istonunha escea de gran movemento.

Nº 624. Máscara de Agamenón.Nº 624. Máscara de Agamenón.Nº 624. Máscara de Agamenón.Nº 624. Máscara de Agamenón.Nº 624. Máscara de Agamenón.

É a máis famosa porque Schliemanncosiderouna erroneamente como a máscarado caudillo Agamenón.

Nº 394. Daga de bronce.Nº 394. Daga de bronce.Nº 394. Daga de bronce.Nº 394. Daga de bronce.Nº 394. Daga de bronce.

Os micénicos levaron a rica ornamen-tación das empuñaduras ás follas de espadase puñais.

Nas tumbas de pozo de Micenasapareceron moitísimas espadas revestidascunha folla de ouro con adornos gravados erepuxados. A culminación desta técnica é achamada «pintura con metal». Un dos máisfermosos exemplos desta técnica é este puñalcoa escea da caza do león.

3131313131


Salas 7-30: Colección de esculturasSalas 7-30: Colección de esculturasSalas 7-30: Colección de esculturasSalas 7-30: Colección de esculturasSalas 7-30: Colección de esculturas

Sala 7Sala 7Sala 7Sala 7Sala 7A idade escura (1.100-800 a. C.) supuso unha case

total desaparición da escultura salvo algunhas figuriñasmodeladas en terracota.

Reaparece a partir do s. VIII, comezo da época arcai-ca, con pequenas esculturas como:

Nº 776. Dama de Dípilon, 750 a. C.Nº 776. Dama de Dípilon, 750 a. C.Nº 776. Dama de Dípilon, 750 a. C.Nº 776. Dama de Dípilon, 750 a. C.Nº 776. Dama de Dípilon, 750 a. C.

O corpo tanto de animais como de seres humanosredúcese ó imprescindible: o artista concentra a súa atenciónen sinalar as articulacións e a forza de pernas, torso e múscu-los, prescindindo de detalles inútiles. Deste xeito as figurasposúen un extraordinario vigor e unha enorme dose de abs-tracción. A figura humana convírtese nun conxunto demembros tratados xeometricamente: pernas longas e cilíndri-cas, torso triangular, brazos robustos e pegados ó corpo e ca-beza pequena.

Sala 8Sala 8Sala 8Sala 8Sala 8A gran escultura en pedra non se produce en Grecia

ata mediados do s. VII (por o contacto con Exipto), con esta-tuas masculinas de xoves atletas nus (kuros) e estatuasfemininas ataviadas con longas túnicas (kores).

O seu aspecto xeral fai evidente a súa influenciaexipcia: postura hierática e frontal, pés solidamente asen-tados no chan (pé esquerdo adiantado), brazos caídos ó longodo corpo e puños pechados, cabeza cúbica adornada porunha melena longa e maciza. A figura non deixa de evocaro que foi antes de ser tallada: un bloque de mármore. Perorapidamente os gregos seguiron derroteiros propios; ademaiso kuros grego representábase totalmente nu, o que conlevaun interés cada vez maior pola anatomía. Un gran triunfodos mestres do arcaismo será acadar a organicidade do corpohumán.


Nº 2.720. Kuros de Sounion (fins do s. VII)Nº 2.720. Kuros de Sounion (fins do s. VII)Nº 2.720. Kuros de Sounion (fins do s. VII)Nº 2.720. Kuros de Sounion (fins do s. VII)Nº 2.720. Kuros de Sounion (fins do s. VII)

Vese as características procedentes de Exipto citadas máisarriba, pero a nudez total obriga a facer uns primeiros estudiosanatómicos: mediante estrias e abultamentos márcanse os múscu-los e articulacións (ventre e xeonllos). A figura humana ségueseconcebindo como unha estructura compacta e sólida, pero así ini-ciase o camiño que nos levará á estatua do atleta clásico.

3232323232

´


Sala 10Sala 10Sala 10Sala 10Sala 10Nº 1.906. Kuros de Volomandra (550 a. C.)Nº 1.906. Kuros de Volomandra (550 a. C.)Nº 1.906. Kuros de Volomandra (550 a. C.)Nº 1.906. Kuros de Volomandra (550 a. C.)Nº 1.906. Kuros de Volomandra (550 a. C.)

Obsérvase unha evolución no tratamento anatómico.Anque todavía é evidente a súa procedencia dun bloque demármore, as súas formas son máis redondeadas e as distintaspartes do corpo están máis relacionadas entre sí. Xanon se mar-can os músculos do ventre perante liñas, agora modélanse.

Sala 11Sala 11Sala 11Sala 11Sala 11

Sala 13Sala 13Sala 13Sala 13Sala 13Nº 3.938. Kuros de Aristodicos. (510-500 a. C.)Nº 3.938. Kuros de Aristodicos. (510-500 a. C.)Nº 3.938. Kuros de Aristodicos. (510-500 a. C.)Nº 3.938. Kuros de Aristodicos. (510-500 a. C.)Nº 3.938. Kuros de Aristodicos. (510-500 a. C.)

Estela funeraria de Aristión (510 a. C.)Estela funeraria de Aristión (510 a. C.)Estela funeraria de Aristión (510 a. C.)Estela funeraria de Aristión (510 a. C.)Estela funeraria de Aristión (510 a. C.)

Aristión está vestido e armado como os hoplitas atenienses:coraza curta cubríndolle o torso , protectores das canelas dende osxeonllos ata o nocelo e unha lanza.

É de resaltar a exquisitez con que se elaboraron os pregosda vestimenta sobre as coxas e brazos.

A forma de representar a barba e o pelo, coma si estivesenbordados, é tipicamente arcaica. Tamén é arcaica a presentacióndo ollo de frente nun rostro visto de perfil.

A estela estaba pintada con vivas cores: bermello o fondo,pelo, barba e beizos, azul para o casco e a coraza.

Debaixo aparece unha inscripción co nome do artista: «e[rgon!Aristovkleoª».

Estamos xa a finais da épo-ca aracaica: as actitudes vóltansemenos ríxidas e compréndesemellor a anatomía da figura hu-mana.

Os brazos e as mansatópanse agora separados do tor-so. Modélanse mellor os múscu-los do corpo. Os rasgos da carason agora máis naturais e o peloé curto.

Obsérvase un gran avan-ce anque a escultura segue amante-los pés firmente asentadosno chan.

3333333333



Nº 3.476. Basamento dunha estatua de KurosNº 3.476. Basamento dunha estatua de KurosNº 3.476. Basamento dunha estatua de KurosNº 3.476. Basamento dunha estatua de KurosNº 3.476. Basamento dunha estatua de Kuros

Está decorada con representacións da vida dosxoves nos ximnasios da antiga Atenas.

Parte frontal: efebos realizando diversos exercicios.Parte esquerda: seis xoves entrenándose.Parte dereita: os xoves divírtense incitando unha

rifa entre un can e un gato.Avance na forma de representación: xa non aparecen

tódalas figuras co torso de frente e cabeza e pernas deperfil.

A partir do 575 a. C.podemos considerar queestamos xa na época clá-sica. O escultor gregoacadou un pleno coñe-cemento da complexa es-tructura do corpo huma-no é capaz de represen-talo com un todo coordi-nado. Unha vez conque-rido isto, empézase a ex-perimentar coa aplica-ción deste logro á repre-sentación do movementoe sentimento.

Nº 1.516. Estatua de Posidón (460 a. C.)Nº 1.516. Estatua de Posidón (460 a. C.)Nº 1.516. Estatua de Posidón (460 a. C.)Nº 1.516. Estatua de Posidón (460 a. C.)Nº 1.516. Estatua de Posidón (460 a. C.)

Uns pescadores atoparon preto da illa de Eubea en 1.926 obrazo esquerdo desta magnífica estatua. Dous anos máis tardeatopouse o resto. Sen dúbida esta estatua formaba parte da cargadun barco que naufragou.

Represéntase ó deus no momento de lanza-lo seu tridente.O modelado da figura e dos músculos reflecta de modo convin-cente a acción violenta. O rostro é magnífico. Constitúe un nota-ble exemplo da «figura en marcha».

Algúns consideran que se trata de Zeus lanzando o raio.O bronce empeza a utilizarse con profusión para as figuras

de atletas e divinidades.


3434343434

´

Unha viaxeno tempo eno espacioRepreséntase a Deméter, deusa

da agricultura, á súa filla Perséfone eno centro a Triptólemo. O relevo des-cribe a Deméter no momento en queentrega a Triptólemo as espigas (pro-bablemente serían de ouro) para ocultivo do trigo.

Deméter está vestida cunhatúnica que cae en pregos densos erectos, un vestido máis pesado e se-rio co da súa filla, que leva posto unxitón xónico máis lixeiro con granvariedade de pregos.

Sala 16: Sala 16: Sala 16: Sala 16: Sala 16: Monumentos funerarios áticosMonumentos funerarios áticosMonumentos funerarios áticosMonumentos funerarios áticosMonumentos funerarios áticosO costume dos antigos de

marca-las tumbas con estelas fune-rarias atopou a máis perfecta ex-presión na Ática do s. V a. C,

Nº 4.485. Lekytos funerarioNº 4.485. Lekytos funerarioNº 4.485. Lekytos funerarioNº 4.485. Lekytos funerarioNº 4.485. Lekytos funerario


Ademais das estelas(principal adorno das tumbas)tamén se erixían monumentosen forma de vasillas de már-more como este lekytos (vasillafuneraria dun asa) cunha re-presentación en relevo: a mullermorta (MURRI-NA) é conduci-da ó Hades (reino dos mortos)polo deus Hermes (ás nos seusnocelos).

Nº 45. Apolo do ómfalos (460-450)Nº 45. Apolo do ómfalos (460-450)Nº 45. Apolo do ómfalos (460-450)Nº 45. Apolo do ómfalos (460-450)Nº 45. Apolo do ómfalos (460-450)

Nesta época xa se abandoou a ríxida postura frontal.Libérase de peso unha perna co que se produce unha inclinaciónna liña da cadeira ( ) e dos ombros ( ), introducíndose unhasimetría no corpo humán. Ó mesmo tempo xíranse lixeiramentetronco e cabeza. Créase un novo xogo de equilibrios e movementosque abren ó artista grego todo un novo mundo de formas.

Nº 126. Relevo do santuario de Deméter (440-430 a C)Nº 126. Relevo do santuario de Deméter (440-430 a C)Nº 126. Relevo do santuario de Deméter (440-430 a C)Nº 126. Relevo do santuario de Deméter (440-430 a C)Nº 126. Relevo do santuario de Deméter (440-430 a C)

3535353535


Nº 715. Estela funeraria de Salamina (430-420 a. C.)Nº 715. Estela funeraria de Salamina (430-420 a. C.)Nº 715. Estela funeraria de Salamina (430-420 a. C.)Nº 715. Estela funeraria de Salamina (430-420 a. C.)Nº 715. Estela funeraria de Salamina (430-420 a. C.)

Un adolescente (o morto) sostén unha gaiolabaixo a cal está unha gata. Ante a estela está un pequenoescravo aflixido que comunica ó espectador a súa tristuramirándoo de frente.

Salas 19 e 20Salas 19 e 20Salas 19 e 20Salas 19 e 20Salas 19 e 20Nestas dúas salas están expostos relevos e

estatuas dos séculos V e IV a C. ou copias feitasde obras famosas desta época.

Nº 129. Atenea PártenosNº 129. Atenea PártenosNº 129. Atenea PártenosNº 129. Atenea PártenosNº 129. Atenea Pártenos

Copia romana da estatua crisoelefantina (de ouro e marfil)obra de Fidias para ser erixida dentro do Partenón.

Esta copia reducida a 1/12, só nos da idea da forma externado orixinal, non da arte da obra mestra de Fidias.

Represéntase a Atenea de pé vestida cunha túnica ata os pés.O seu casco está decorado cunha esfinxe no centro e dous grifóns(monstros con corpo de león, cabeza de aguia e ás) ós lados. No peitorepreséntase a Medusa. Sostén a unha Niké nunha man e na outraunha lanza. Ós seus pés está o escudo e unha serpe que debe serErictonio (mítico rei de Atenas emparentado con Atenea).

Sala 18Sala 18Sala 18Sala 18Sala 18Nº 3.624. Estela de Hexeso (410 a. C.)Nº 3.624. Estela de Hexeso (410 a. C.)Nº 3.624. Estela de Hexeso (410 a. C.)Nº 3.624. Estela de Hexeso (410 a. C.)Nº 3.624. Estela de Hexeso (410 a. C.)

O simple relevodo s. V rodeouse conelementos estructuraiscomo pilastras efrontóns e a estelaaparece gorecida cunpequeno templiño.

Unha xoven(Hexeso) sostén entre osseus dedos unha cadeasacada dunha caixaque lle abre unhaescrava de pé ante ela.

É de destacar oequilibrio da composi-ción, a naturalidade das

posturas e a eleganciaconferida a un tematan trivial.

Dende o puntode vista do estilo haique nota-la soltura domodelado e a destrezatécnica manifestas noxogo de volumes etratamento dos panose detalles mínimos domobiliario.

Trátase dunhaauténtica obra mestra.


3636363636

´


Sala 21Sala 21Sala 21Sala 21Sala 21Nº 1.826. Copia do «Diadúmeno» de Policleto (430-420 a. C.)Nº 1.826. Copia do «Diadúmeno» de Policleto (430-420 a. C.)Nº 1.826. Copia do «Diadúmeno» de Policleto (430-420 a. C.)Nº 1.826. Copia do «Diadúmeno» de Policleto (430-420 a. C.)Nº 1.826. Copia do «Diadúmeno» de Policleto (430-420 a. C.)

Fidias e Policleto foron os dous grandes escultoresdo s. V. Policleto estableceu as proporcións ideais que dan ócorpo humán a súa perfección: a altura total do corpo é asuma de sete cabezas.

O kuros non só libera unha perna, senón queintrodúcese un novo movemento ó botar un pé atrás.

A escultura aparece centrada na acción de cinguirseunha fita na cabeza.

Esta figura constitúe o momento culminante da pro-longada loita do artista grego por acadar as formas natura-listas.

As obras de Policleto exerceron unha influencia pro-funda e ininterrumpida na estatuaria grecorromana.

Nº 15.177. Estatua de cabalo de bronce con xinete (150 a. C.)Nº 15.177. Estatua de cabalo de bronce con xinete (150 a. C.)Nº 15.177. Estatua de cabalo de bronce con xinete (150 a. C.)Nº 15.177. Estatua de cabalo de bronce con xinete (150 a. C.)Nº 15.177. Estatua de cabalo de bronce con xinete (150 a. C.)

Obra de época helenística. A nave nau-fragada que transportaba a estatua de Posidóntamén levaba a este cabalo galopando e ó pequeno xinete que aparece enriba. Tanto o cabalocomo o neno están a facer un gran esforzo pola impetuosa carreira, o que reflexa magnificamentea tensión muscular de cada parte do corpo.

Sala 23Sala 23Sala 23Sala 23Sala 23A arte de principios do s.IV é

continuación do de finais do do s. V: osrostros teñen a mesma expresión serea,as posturas manteñen o seu equilibriorelaxado, o tratamento da vestimentaque compaxína as transparencias conpregos máis pesados e axitados, taméné equilibrado. Pero pouco a poucoobsérvase a aparición dun cambio gra-dual: interés máis acusado polo indi-vidual que se reflectirá nunha arte máishumanizado. As actitudes vólvensemáis emocionais e a serenidade clási-ca acabará cedendo paso a un huma-nismo desgarrado.

Nº 870. Estela da despedida (finais do s. V)Nº 870. Estela da despedida (finais do s. V)Nº 870. Estela da despedida (finais do s. V)Nº 870. Estela da despedida (finais do s. V)Nº 870. Estela da despedida (finais do s. V)

Unha muller sentada cunha expre-sión de sufrimento extende a súa man caraoutra muller que está de pé e que lle agarrao brazo e lle acaricia a cara.

Obserbáse unha crara emocióncomo non se observara ata agora.


3737373737


Nº 869. Estela do Ilissos (principios do s. IV)Nº 869. Estela do Ilissos (principios do s. IV)Nº 869. Estela do Ilissos (principios do s. IV)Nº 869. Estela do Ilissos (principios do s. IV)Nº 869. Estela do Ilissos (principios do s. IV)

Un pai lamenta a morte doseu fillo. Represéntase maxistral-mente a emoción contida no rostrodo pai. O fillo ten unha expresiónausente, e un pequeno escravodorme totalmente alleo á situación.

Amósanse as novas propor-cións (corpos máis estilizados e al-tos e cabezas máis pequenas) quechegarán a porse de moda.

Sala 28Sala 28Sala 28Sala 28Sala 28Nº 13.396. Efebo de AntikyteraNº 13.396. Efebo de AntikyteraNº 13.396. Efebo de AntikyteraNº 13.396. Efebo de AntikyteraNº 13.396. Efebo de Antikytera

Procede dun antigo barco naufragado. A súa forma ac-tual é resultado dun longo e penoso traballo de restauración dearqueólogos e artistas especializados.

Non se sabe a quen representa. Quizáis a Paris coa mazá.

Sala 29Sala 29Sala 29Sala 29Sala 29Nº 215-217. Lousas de mármore de MantineaNº 215-217. Lousas de mármore de MantineaNº 215-217. Lousas de mármore de MantineaNº 215-217. Lousas de mármore de MantineaNº 215-217. Lousas de mármore de Mantinea

Trátase de tres relevos de mármore do pedestal, con esta-tuas de Praxíteles. Son de finais do século IV.

Nunha delas repre-séntase a composi-ción musical entreApolo e Marsias e no medio un escra-vo sostén un coite-lo coque vai esfolar a Marsias. Fai referencia ó mito do desafío deMarsias a Apolo, por ver quen tocaba con máis habilidade a frauta. Marsias perdeu e foi esfoladopola súa osadía ó retar a un deus.

Apreciase o violento movemento de Marsias que anticipa xa o helenismo do s. III a.C.Nas outras dúas lousas aparecen seis das Musas en distintas posturas. Sensualidade,

refinamento e voluptuosidade conqueríronse mediante as actitudes blandas e os pesados eenrolados panos.

Sala 30Sala 30Sala 30Sala 30Sala 30As conquistas de Filipo de Macedonia e Alexandro

Magno extenderon as fronteiras do mundo grego e deroncomenzo ó periodo helenístico (330-100 a C.).

Acéntuase o realismo no modelado, movementos,expresións...

O profundo interese realista faise evidente taménna elección dos temas: a vellez, a infancia, a desesperación,aembriaguez... Estos temas xustificaban a deformidade, aesaxeración , os movementos violentos tan de gusto nestaépoca.

Nº13.400. Cabeza de filósofoNº13.400. Cabeza de filósofoNº13.400. Cabeza de filósofoNº13.400. Cabeza de filósofoNº13.400. Cabeza de filósofo

Reflecta o espíritu helenístico coa súa intencionadafealdade, o seu pelo alborotado, a súa barba e denso bigote.Desborda enerxía e vitalidade.


3838383838

´



Nº 235. Posidón de Melos (200 a.C.)Nº 235. Posidón de Melos (200 a.C.)Nº 235. Posidón de Melos (200 a.C.)Nº 235. Posidón de Melos (200 a.C.)Nº 235. Posidón de Melos (200 a.C.)

As distintas direccións tomadas polas diversas partes docorpo e os marcados contrastes dos pregos confiren movimentoá estatua. Na súa mán dereita suxetaría o tridente.

Nº 3.335. Grupo de Afrodita, Eros e Pan (100 a. C.)Nº 3.335. Grupo de Afrodita, Eros e Pan (100 a. C.)Nº 3.335. Grupo de Afrodita, Eros e Pan (100 a. C.)Nº 3.335. Grupo de Afrodita, Eros e Pan (100 a. C.)Nº 3.335. Grupo de Afrodita, Eros e Pan (100 a. C.)

Pan, o deus con patas de macho cabrún, ten case abra-zada a Afrodita mentras esta amenezao coa súa sandalia. Erosaxúdaa empurrando a Pan.

Salas 49-56: Colección de vasosSalas 49-56: Colección de vasosSalas 49-56: Colección de vasosSalas 49-56: Colección de vasosSalas 49-56: Colección de vasos

Ó chegar ós séculos X e IX a. C., asrepresentacións de flora e fauna marinas popularesentre minoicos e micénicos deixan paso ós deseñosxeométricos en franxas de distinto tamaño. Por estemotivo fálase de época xeométrica: 1.100- 700 a.C.

No s. VIII a. C. entramos no xeométrico ple-no que supón a introducción da figura humana eanimais. As figuras represéntase esquematicamente:siluetas dotadas de longas pernas, torso triangular ecabeza rducida a un punto cun trazo apuntado parasinala-lo queixo. Vistas de frente ou perfil, sen pers-pectiva, as figuras son plenamente bidimensionais.

As decoracións efectuábanse nun barniz ma-rrón moi escuro ou negro sobre a superficie clarada arxila.

As vasillas xeométricas máis importantes sonas de tamaño colosal que servían de monumentosnas tumbas. Un tema habitual polo tanto era a ex-posición dos mortos: aparece o falecido xacente, ro-deado por choronas, mentras guerreiros e carrosforman procesións funerarias.

Base nº 990Base nº 990Base nº 990Base nº 990Base nº 990Gran crátera con representación dun enterro: o morto

está sobre a carroza e arredor laméntanse mulleres núas ehomes armados con espadas. Nunha zona máis baixarepreséntase unha carreira de carros. O resto da vasilla está


cuberto con decoración liñal,xeométrica e anchas bandas decor marrón moi escura. Pódeseapreciar o horror vacui que sinteo artista, que non deixa o máismínimo oco sen motivo de recheo.

3939393939



A fins do s.VIII a. C., por contacto coasantigas civilizacións orientais de Exipto,Mesopotamia e Fenicia, a arte xeométrica esque-mática foise transformando gradualmente. A in-fluencia oriental fíxose evidente coa adopción demotivos florais orientais (loto e palmeta), así comomonstros e bestas (esfinxes, panteras, leóns etc.).Ponse gran énfase en osados ornamentoscurvilíneos e impresionantes composicións deanimais salvaxes e figuras humanas.

Base nº 313Base nº 313Base nº 313Base nº 313Base nº 313Tátase dunha hydria (vasilla para a auga)

do 700 a. C. A parte alta do corpo aparece deco-rada con leós en vivo movemento, aves e plantas.No colo homes e mulleres bailan agarrados ó sondunha lira.

Base nº 911. Ánfora de Milos (640 a. C.)Base nº 911. Ánfora de Milos (640 a. C.)Base nº 911. Ánfora de Milos (640 a. C.)Base nº 911. Ánfora de Milos (640 a. C.)Base nº 911. Ánfora de Milos (640 a. C.)

Sobre unha carroza da cal tiran cabalos ala-dos aparece Apolo cunha lira mentras a súa irmáArtemisa está diante co seu arco e frechassuxetando polos cornos a un cervo.

Base nº 1.002. Ánfora de Nesos (610 a. C.)Base nº 1.002. Ánfora de Nesos (610 a. C.)Base nº 1.002. Ánfora de Nesos (610 a. C.)Base nº 1.002. Ánfora de Nesos (610 a. C.)Base nº 1.002. Ánfora de Nesos (610 a. C.)

No colo aparece Heracles matando ó centau-ro Neso.

No corpo Perseo matou á Medusa e as súasduas irmás de horrible aspecto perségueno. O artis-ta pintounas correndo sobre o mar, utilza unha liñade golfiños baixo os seus pés que van en senso con-trario para notar máis vivamente a velocidade dasGorgonas. A forma de dobrar as súas pernas é a con-vencional na época arcaica para reflectir a acciónde correr: un xeonllo dobrado e case apoiado no chane o outro semiflexionado cara arriba.


4040404040

´


Sala 53: Figuras negras áticas (s.VI a C)Sala 53: Figuras negras áticas (s.VI a C)Sala 53: Figuras negras áticas (s.VI a C)Sala 53: Figuras negras áticas (s.VI a C)Sala 53: Figuras negras áticas (s.VI a C)Antes de finais do s. VII os pintores cerámicos áticos adoptaran xa a técnica de «figu-

ras negras». As figuras son negras e os seus trazos, detalles anatómicos e vestimenta efectúansepor medio de incisións. Úsanse ás veces as cores branca ou púrpura para anotar algunhaspartes. Os motivos ornamentais quedan relegados a áreas determinadas: para acentuar aspartes estructurais (boca, colo e asa) ou para enmarcar as esceas figuradas.


Nº 19.159Nº 19.159Nº 19.159Nº 19.159Nº 19.159

Aparece representado Hermes (sandalias aladas) conesfinxes.


Nº 15.166Nº 15.166Nº 15.166Nº 15.166Nº 15.166

Fragmento de vasilla que amosa a Aquiles diante dosseus cabalos. É do 560 a. C.


Nº 1.133. Lekytos de figuras negrasNº 1.133. Lekytos de figuras negrasNº 1.133. Lekytos de figuras negrasNº 1.133. Lekytos de figuras negrasNº 1.133. Lekytos de figuras negrasRepresenta á feiticeira Circe cos

compañeiros de Ulises ós que transforma enporcos.

Base nº 737Base nº 737Base nº 737Base nº 737Base nº 737Crátera con representación de Teseo ma-

tando ó Minotauro. Detrás del aparecen Ariadnae Minos.


Figuras bermellas (530-320 a C)Figuras bermellas (530-320 a C)Figuras bermellas (530-320 a C)Figuras bermellas (530-320 a C)Figuras bermellas (530-320 a C)O estilo é exactamente contrario ó das figuras negras. O fondo do vaso cúbrese con

pintura negra e as figuras son dibuxadas con finas liñas negras sobre a superficie do vasoque se deixa sen tintar. Esta nova técnica non elimina a anterior, pero relégaa a un segundoplano.


Nº 1.628Nº 1.628Nº 1.628Nº 1.628Nº 1.628Aparece representado un guerreiro nu

axeonllado. O seu escudo está decorado cun polbo costentáculos extendidos. O pintor aproveitou con granhabilidade a forma circular da superficie para a com-posición.

Nº 1.357Nº 1.357Nº 1.357Nº 1.357Nº 1.357Un home deitado sobre coxíns canta, coa man

derita toca cascabeis e coa esquerda acaricia un coello.É do 500 a. C.


4141414141


Salas 55 e 56 de lekytos brancosSalas 55 e 56 de lekytos brancosSalas 55 e 56 de lekytos brancosSalas 55 e 56 de lekytos brancosSalas 55 e 56 de lekytos brancos


Os lekytos de fondo branco utilizáronse con fins funerarios. Nestas vasillasgardábanse aceites esenciais.

A vasilla cúbrese cunha capa de pintura branca. sobre este fondo píntanse os con-tornos das figuras con pintura negra e faise uso doutras moitas cores que sorprenden polasúa variación e viveza.

Os lekytos brancos acadaron a súa plena madurez a mediados do s. V a. C., despoisparou a súa producción.


Nº 1.935Nº 1.935Nº 1.935Nº 1.935Nº 1.935

No medio está representada a tumbacoa súa estela sobre seis escalóns decoradoscon coroas e pequenas vasillas funerarias. Áesquerda aparece o xoven morto sostendo asúa lanza e ó outro lado unha parente ven átumba con ofrendas nun cesto. É do ano 440a. C.


Nº 1.816Nº 1.816Nº 1.816Nº 1.816Nº 1.816

O morto, un xoven guerreiro, está sen-tado nos escalóns da base da súa propia tum-ba suxetando as súas lanzas con expresiónmeditabunda. Unha xoven muller suxeta oseu casco e o seu escudo.

4242424242

´


Sala 48 de TeraSala 48 de TeraSala 48 de TeraSala 48 de TeraSala 48 de TeraA cidade de Akrotiri, destruída no 1.500 a. C. pola

terrible erupción do volcán da illa, conservou admirable-mente baixo a capa de lava solidificada casas con pinturasmurais, utensilios...etc.

Obsérvase claramente a influencia minoica tantoen cerámica como nos frescos: motivos naturalistas (flo-res, animais...), viveza na representación e cores vivas.

Santorini/Tera, á espera da próxima erupción

Cada capa, unha erupción

Akrotiri: a Praza Triangular


VidreirasVidreirasVidreirasVidreirasVidreiras

Conteñen vasillas atopadas na cidade.

Salseira de arxila con representación de aves acuáticas nomomento no que se van pousar.

Na vidreira nº 2 hai marabillosas vasillas en forma debarca con decoración variada: lirios, golfiños, anduriñas...

Pinturas muraisPinturas muraisPinturas muraisPinturas muraisPinturas murais

As cores son vivas edunha gama reducida.

A natureza é a prin-cipal fonte de inspiración:

Fresco dos antílopesFresco dos antílopesFresco dos antílopesFresco dos antílopesFresco dos antílopes

Sobre o fondo claroestán pintados só os con-tornos e detalles principaisdos animais. Só nas cabe-zas empregouse corbermella nalgúns detalles

4343434343


Pintura mural en miniatura que representa unha paisaxetropical. A ambas beiras dun río hai árbores, palmeiras,aves e feras salvaxes. Todo está impregnado de movementoe viveza.

Fresco da primaveraFresco da primaveraFresco da primaveraFresco da primaveraFresco da primavera

A paisaxe volcánica e agreste cubría as tres paredesdunha habitación pequena habitación. Das rochas sobresaenlirios floridos e enriba revoan un grupo de anduriñas dan-do movemento ó conxunto.

Abundan tamén as representacións de escenas davida cotiana. Os corpos, de contextura atlética e moi áxiles,parecen non ter esqueleto:

Recadadora do azafránRecadadora do azafránRecadadora do azafránRecadadora do azafránRecadadora do azafrán

A pintura fai gala dun alto grao de naturalismo. Axoven, de excepcional beleza, está adornada con toda clasede xoias e viste o típico corpiño minoico que deixaba o peitoó descuberto. Probablemente o azafrán era unha pranta consignificado relixioso.

Xoven pescadorXoven pescadorXoven pescadorXoven pescadorXoven pescador

Sostén duas sartas de peixes. Resulta chamativa a faltade esqueleto na figura elegante e elástica.

Fresco dos nenos boxeadoresFresco dos nenos boxeadoresFresco dos nenos boxeadoresFresco dos nenos boxeadoresFresco dos nenos boxeadores

Chama a atención a a falta de violenciada pelexa, máis ben semella unha danza.


Casa OccidentalHabitación 5:O pescador

Praza Triangular Edificio DeltaHabitación 2:A primaveraEdificio Beta

Habitación 1:Os boxeadores,Os antílopes

Xeste 3Habitación 3a:As colleitadoras

4444444444

´


II. SantoriniII. SantoriniII. SantoriniII. SantoriniII. Santorini


Santorini

Naxos

FiraFiraFiraFiraFira

PerissaPerissaPerissaPerissaPerissaAkrotiriAkrotiriAkrotiriAkrotiriAkrotiri

Praia vermellaPraia vermellaPraia vermellaPraia vermellaPraia vermella

OiaOiaOiaOiaOia

II.2. HistoriaII.2. HistoriaII.2. HistoriaII.2. HistoriaII.2. HistoriaEsta illa, coñecida entre os antigos como

Estronxili (Strogguvlh) pola súa forma circu-lar, foi habitada por primeira vez a mediados do3.000 a.n.E. Houbo asentamentos ata o 1.550 a.n.E., no que unha terrible erupción volcánica,que deixou sentir os seus efectos incluso enExipto, a destruíu. Os seus habitantes tiverontempo de fuxir antes da catástrofe. Esta erup-ción foi a que deu lugar ás tres illas e permiterelacionar esta illa coa mítica Atlántida.

II.1. XeografíaII.1. XeografíaII.1. XeografíaII.1. XeografíaII.1. XeografíaA 100 km. ó norte de Creta, formando

parte das illas Cícladas, atópase a illa vol-cánica de Santorini de 75 Km² cunhapoboación de 9.000 habitantes.

O conxunto está formado por tres illas:Tera (a principal), Terasia e a desertaAspronisi, e outras dúas máis pequenaschamadas Palia Kaimeni e Nea Kaimeni(Kaimeni en grego significa «queimado»).Nesta última a actividade volcánica seguea despedir emanacións de gases a 80º detemperatura.

Antiga TeraAntiga TeraAntiga TeraAntiga TeraAntiga Tera

KamariKamariKamariKamariKamari

EmporioEmporioEmporioEmporioEmporio

ImerovigliImerovigliImerovigliImerovigliImerovigli

NeaNeaNeaNeaNeaKaimeniKaimeniKaimeniKaimeniKaimeni

PaleaPaleaPaleaPaleaPaleaKaimeniKaimeniKaimeniKaimeniKaimeni

ThirasiaThirasiaThirasiaThirasiaThirasia

4 54 54 54 54 5


O mito da Atlántida coñe-cémolo por Platón e outros es-critores. Platón fala dun míti-co e próspero continente, si-tuado ó oeste do estreito deXibraltar, destruído por uncataclismo según relataban ossacerdotes exipcios 9.000anos antes. Tamén DiodoroSículo fala deste mítico conti-nente, pero sitúao próximo aLibia (situación de Santorini).A cronoloxía en principio noncoincide coa destrucción dailla, pero si se considera quehoubo un erro de interpreta-

ción e en vez de falar de 9.000anos antes falamos de 900temos unha coincidencia dedata entre a destrucción deSantorini e a destrucción daAtlántida: 1.500 a.n.E. A con-troversia segue sen se resol-ver.

A illa estivo deshabitadavarios séculos ata que os fe-nicios no s. IX comenzaron arecalar alí, e pouco despois foinovamente habitada por co-lonos procedentes de Esparta,que fundaron a antiga cidade

de Tera.

Na época helenística con-verteuse en base naval deExipto baixo os Ptolomeos econstituíu unha provinciamáis do Imperio Romano.

Os primeiros cristiánschegaron no s. IV d.n.E. e aprincipios do s. XIII asentá-ronse alí os venecianos ata asúa conquista polos turcos nos. XVI. Foi turca ata que foi li-berada a principios do s. XIX.

II.3. Cidades e vilasII.3. Cidades e vilasII.3. Cidades e vilasII.3. Cidades e vilasII.3. Cidades e vilas

FiraFiraFiraFiraFira

É a capital. Suspendida na cima do que era o crá-ter sorprende pola beleza das súas casas brancas esca-lonadas colgando sobre o mar.

É unha localidade de calexóns pintorescos corta-dos por arcos e de escaleiras que ás veces desembocanabruptamente no mar. As vistas son excepcionais.

EmporioEmporioEmporioEmporioEmporio

Vila impresionante de estreitas rúas que ascendensobre a pendente da colina chamada Mesa-Bunó. So-bre esta colina atópanse as ruínas da antiga Tera.

KamariKamariKamariKamariKamari

Centro turístico moderno cunha gran praia de can-tos rodados negros.

PerissaPerissaPerissaPerissaPerissa

Estensa praia de area negra volcánica. Dende elapódese subir á Antiga Tera e ó mosteiro do Profitis Elias.

Oia (Ía)Oia (Ía)Oia (Ía)Oia (Ía)Oia (Ía)

A súa beleza é inquietante. En 1.956 un grave te-rremoto sepultou a cidade en parte; a xente tivo queexcavar para chegar ás súas casas. É agradable per-derse neste labirinto de rúas aferradas á rocha paradescubrir casas de formas asombrosas, capelas sober-bias ou magníficas vivendas abandoadas.

Ía, aló arriba.

Desde Imerovigli


Santorini

Naxos

4646464646

´


II.4. Lugares arqueolóxicosII.4. Lugares arqueolóxicosII.4. Lugares arqueolóxicosII.4. Lugares arqueolóxicosII.4. Lugares arqueolóxicos

AkrotiriAkrotiriAkrotiriAkrotiriAkrotiri

A erupción volcánica do 1.550a.n.E. sepultou baixo unha capa de lava(o que permitiu a súa excelente con-servación) a cidade de Akrotiri. Os seushabitantes tiveron tempo de fuxir, xaque non se atoparon corpos humanosnen obxectos de valor.

Conservouse unha auténticacidade de rúas estreitas e tortuosas e nu-merosas praciñas.

As casas eran de dúas ou tresplantas. Os muros e dinteis de portas eventás estaban reforzados con vigas deolivo para contrarrestar os frecuentesmovementos sísmicos.

Na planta baixa das vivendasestaban os talleres e almacéns, e alíconserváronse os pythoi, grandesvasillas nas que se almacenaba cebada,aceite e viño, principais productos dailla.

Escaleiras de pedra ou madeiraascendían a pisos superiores.

As casas estaban dotadas detódalas comodidades. A planta baixa esuperior de tódalas vivendas posuía ser-vicios hixiénicos con auga corrente eun sistema de desaugues. Redes de tu-bos de arxila empotradas nos muros íandar ás cañerías xerais, baixo o pavimento das rúas.

As habitacións nobles das casas estaban decoradas con frescos que representan paisaxese figuras humanas de gran calidade e nun excelente estado de conservación. Estas representaciónsdannos idea das actividades ás que se adicaban os seus habitantes: pesca, agricultura, pastoreo,comercio e navegación.

Despréndese de tódolos restos conservados que alcanzaran un elevado grao de benestar,destruído de pronto, no 1.500 a.n.E. pola terrible erupción volcánica que asolagou a illa, deullea súa morfoloxía actual e xogou un importante papel na caída da civilización minoica.

Antiga TeraAntiga TeraAntiga TeraAntiga TeraAntiga Tera

Casa OccidentalCuarto 5:O pescador

Praza Triangular Edificio DeltaCuarto 2:A primaveraEdificio Beta

Cuarto 1:Os boxeadores,Os antílopes

Xeste 3Cuarto 3a:As colleitadoras

Fundada no s. IX a.n.E. por colonos espar-tanos. Está enclavada na colina Mesa-Bunó, aunha altura de 369 m. sobre o nivel do mar,dende a cal podían controlar toda a illa e unhaextensión considerable do mar Exeo.

Os restos actuais correspóndense con dife-rentes épocas:

Témenos de Artemidoro de PergaArtemidoro foi un almirante exipcio. O

témenos está consagrado a varios deuses.Consérvanse gravados nas pedras a aguia deZeus, o león de Apolo, e o golfiño de Posidón.

Ágora ou praza centralEra o centro da vida ecónomica, social e

cultural.

Pórtico real do s.II a.n.E.Era o edificio centro da vida pública na

época de Augusto. Dez columnas dóricassostiñan o teito.

Restos do cuartel e ximnasio da guarni-ción romana

Restos de cisternas para a recollida daauga

As cisternas paliaban os graves proble-mas de seca que sempre tivo esta illa.

Teatro do s. III a.n.E.


Santorini

Naxos

4 74 74 74 74 7


III. A ArgólidaIII. A ArgólidaIII. A ArgólidaIII. A ArgólidaIII. A Argólida

III.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1.1. HistoriaIII.1.1. HistoriaIII.1.1. HistoriaIII.1.1. HistoriaIII.1.1. Historia

AtenasCorinto

Epidauro

Micenas

NauplioCorinto

Micenas

Epidauro

III. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. Corinto

Dende época antiga Corinto vese axitada polos pobos que baixaban ó Peloponeso polo Itsmo.Co asentamento dos dorios no s. IX a. C. abre o camiño da súa historia. Convértese nunha granpotencia naval e potencia a trirreme (nave con tres filas de remos).

Os corintios foron os primeiros que tiveron a idea de abri-lo Itsmo, obra que non puido serlevada a cabo ata 1.882.

Corinto progresou nas artes, principalmente na cerámica. No s. V a.n.E. tivo o seu maioresplendor, pero coa aparición hexemonía ateniense tambaléase e declina. No ano 146 a.n.E. foitotalmente destruída polos romanos. No 44 a.n.E. Xulio César fundou unha colonia romana.

Na época cristiá foi famosa polas predicacións do apóstolo San Paulo, que recriminaba ariqueza dos seus habitantes. A cidade sofre un novo declive coas invasións bárbaras, para rexurdirna época bizantina. No ano 521 d.E. é destruída por un terremoto e voltarase a erguer no s. XI.

No s. XIV pasa ós francos e pouco despois ós bizantinos que a venden ós cabaleiros de Roma

4848484848

´


no s. XV. En 1.458 cae en poder turco, é reconqistada polos venecianos no 1.687 para volvercaer baixo os turcos pouco despois. A súa liberación definitiva foi no 1.822.

Na actualidade é unha das cidades gregas máis importantes e punto estratéxico para ascomunicacións.

III.1.2. A canleIII.1.2. A canleIII.1.2. A canleIII.1.2. A canleIII.1.2. A canle

Xa os antigos intentaron abrir unha canle no Itsmo. No ano67 d.n.E. Nerón intentou a apertura, pero o seu proxecto foiabandonado. A inauguración non foi posible ata 1.882.

Atópase a 2 km. ó este da cidade nova. Mide 6 km. de longoe 28 m. de alto. Esta obra permitiu unir o Golfo de Corinto coGolfo Sarónico.

III.1.3. Antiga CorintoIII.1.3. Antiga CorintoIII.1.3. Antiga CorintoIII.1.3. Antiga CorintoIII.1.3. Antiga CorintoEsténdese ós pés do Acrocorinto. Os restos conservados son

na súa maioría romanos, e uns poucos son gregos.Distínguense as «Murallas Longas», que comenzan na cima

do Acrocorinto e baixaban ata Lexeo, o porto artificial do Gol-fo. En Lexeo comenzaba unha vía, rodeada de edificios, que

Corinto

Micenas

Epidauro

III. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. CorintoIII.1. Corinto

finalizaba na antiga ágora. No recinto da ágora había importantes edificios relixiosos e comerciais.Ó norte da ágora sobresae o templo de Apolo, dórico períptero do s. VI a. C., con restauracións

do s. I d.n.E. Ó noroeste da ágora distínguense a ruínas dun teatro do s. IV a.n.E. e o Odeónromano.

III.1.4. AcrocorintoIII.1.4. AcrocorintoIII.1.4. AcrocorintoIII.1.4. AcrocorintoIII.1.4. AcrocorintoTrátase dunha fortaleza bizantina edificada na cima dun monte de 575 m..Constituía a

acrópolis de Corinto nas épocas antiga e medieval.Na cima da colina había numerosos templos, destacando o templo de Afrodita. Máis abaixo

deste templo atopábase a fonte Pirene (Pirene era unha muller que se transformou en fontepolas bágoas verquidas polo seu fillo morto por Artemis)

4 94 94 94 94 9


Sobre unha colina de 278m. sobre o nivel do mar, aacrópolis de Micenas tenunha forma triangular cunhaextensión de 900 m².

Parte das construccións depalacio e un tramo de mura-llas corresponden aproxima-damente ó 1.400, pero amaior parte dos restos hoxevisibles dátanse arredor de1.250 a.n.E. (pouco antes daguerra de Troia).

Rodeada de murallas, én-trase pola chamada «Porta dosLeóns». Unha vez traspasadaa porta, a un lado queda ocorpo de garda, o círculo dastumbas e toda unha variadaconstrucción de casas e talle-res. Por unha ampla escaleirae un camiño serpeante ché-gase ó alto da Acrópolis, ondeun patio nun lado daba entra-da a unha habitación de cultoe ó mégaron no lado oposto,hoxe bastante arruinado.

No ángulo noroeste da ci-dade hai unha ampliación dasmurallas que abrigaba ungrupo de casas e a entrada áfonte Perseia, pasadizo cons-truído en parte na falsa bóve-da e en parte excavado na ro-cha, seguindo un percorridode104 escalóns; finaliza nunestanque pequeno á que chegaa auga por cañerías de terra-cota dende fóra das murallas.

Corinto

Micenas

Epidauro

III. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII.2. MicenasIII.2. MicenasIII.2. MicenasIII.2. MicenasIII.2. Micenas

7. Porta dos leóns

9. Círculo A

Propilon do Pazo

Patio

Mégaron

10. Casas

13. Casa das

Columnas/Obradoiros

IIIIIIIIIII.2. MicenasI.2. MicenasI.2. MicenasI.2. MicenasI.2. MicenasIII.2.1. HistoriaIII.2.1. HistoriaIII.2.1. HistoriaIII.2.1. HistoriaIII.2.1. Historia

Coa chegada dos pobos indoeupeos a Grecia e Asia Menor en torno ó 2.000 a.n.E. prodúceseun cambio xeneralizado nestas áreas. Os invasores, os aqueos, aportaron a doma do cabalo, ocarro de guerra, as espadas longas de bronce e unha cerámica peculiar.

Arredor de 1.500 a.n.E. demostran a súa capacidade organizadora e comezan a perfilarse osque serán os reinos aqueos descritos na Ilíada: Micenas, Tirinte, Argos, Pilos...

O apoxeo desta civilización, denominada «micénica» por ser Micenas a máis importantecidade aquea, dáse entre os anos 1.400-1.100 a.n.E.

III.2.2. Acrópolis de MicenasIII.2.2. Acrópolis de MicenasIII.2.2. Acrópolis de MicenasIII.2.2. Acrópolis de MicenasIII.2.2. Acrópolis de Micenas

12. O pazo

14. Porta norte

15. Alxibe

11. Casa das figuriñas

(Ó final,(Ó final,(Ó final,(Ó final,(Ó final,un túnel)un túnel)un túnel)un túnel)un túnel)

5050505050

´


A arquitectura micénicaA arquitectura micénicaA arquitectura micénicaA arquitectura micénicaA arquitectura micénica

Aquí pódense obsevar as primeiras ca-racterísticas da arquitectura micénica:

- O habitat disponse sempre so-bre un outeiro de fácil defensa.

- A parte máis alta do outeiroestá ocupado pola residenciareal: o pazo, centro adminis-trativo e relixioso ó mesmotempo.

- A fácil defensa doouteiro apóiase nunhas po-tentes murallas, construí-das con enormes bloquesde pedras; é o denomina-do «aparello ciclópeo»,debido a que os gregosclásicos atribuíron a súaconstrucción ós Cíclopes, ó pensar que estas obras excedían as capacidades e necesidades hu-manas.

- O acceso en empinadas rampas era controlado por entradas monumentais,- Ademáis da porta principal é común a existencia doutras entradas, xeralmente máis redu-

cidas (poternas) e protexidas por torres.- A parte máis alta, onde se ubica o pazo micénico, conta co seu propio sistema de defensa,

mediante outros recintos amurallados interiores. O camiño de entrada cara ela ascende a travésde rampas e escaleiras.

MurallasMurallasMurallasMurallasMurallas

O que primeiro chama a atención sonas formidables murallas ciclópeas, quenalgúns lugares chegan a medir 13 m. dealto e 8 m. de ancho.

Presentan dúas etapas constructoras:- Aparello de pedras grandes, moi irre-

gularmente dispostas e talladas (s. XIV a.n.E.).- Aparello de grandes bloques rectangu-

lares, regularmente dispostos. É o que se arti-cula arredor da Porta dos Leóns.

Dúas portas principais permiten accederó interior: Porta dos Leóns e Porta Norte;mentras que algunhas aberturas secundariaspermiten atravesa-la muralla sen máis.

Para completa-las fortificacións deste ta-maño deberon necesitarse moitos anos e sópuideron conseguirse cunha numerosa forzade traballo dirixido por unha poderosaautoridade centralizada.

Porta dos LeónsPorta dos LeónsPorta dos LeónsPorta dos LeónsPorta dos Leóns

Tanto os muros que a rodeaban como a porta, coas súas dúas enormes xambas e o poderosodintel, forman parte dunha das fachadas máis impresionantes e monumentais da arquitecturagrega.

Aprovéitase con fins decorativos o triángulo de descarga, que ten unha función arquitectó-nica concreta: evita-la sobrecarga que supoñería para o dintel soportar eses enormes bloques depedra. A placa decorada que se colocou dá o nome á porta: dous leóns enfrontados (animalemblemático micénico) e unha columna no medio.

Corinto

Micenas

Epidauro


5 15 15 15 15 1


Reflicte a influencia da es-cultura de Asia Menor e Exip-to, onde era común a icono-grafía da Árbore da Vida doxardín do Edén e dous carnei-ros enfrontados, representan-do o Ben e o Mal.

TumbasTumbasTumbasTumbasTumbas

Na cidade de Micenas earredores atopáronse enterra-mentos de reis de extraordi-naria grandeza. A riqueza dasarmas e alfaias atopadas nastumbas reflicten o enrique-cemento considerable queexperimentou a cidade.

Son os círculos de tumbasA e B e as tumbas de tholoi.

11111222223333344444

55555

666667777788888999991010101010

11111111111212121212131313131314141414141515151515

Tesouro de AtreoTesouro de AtreoTesouro de AtreoTesouro de AtreoTesouro de AtreoCasas dos mercaderesCasas dos mercaderesCasas dos mercaderesCasas dos mercaderesCasas dos mercaderesCírculo de Tumbas BCírculo de Tumbas BCírculo de Tumbas BCírculo de Tumbas BCírculo de Tumbas BTholos deTholos deTholos deTholos deTholos de Clitemnestra Clitemnestra Clitemnestra Clitemnestra ClitemnestraTholos de ExistoTholos de ExistoTholos de ExistoTholos de ExistoTholos de Existo

11111

22222

33333

44444

55555

66666

77777

88888

99999

1010101010

1111111111

1212121212

1313131313

1414141414 1515151515

Tholos dos leónsTholos dos leónsTholos dos leónsTholos dos leónsTholos dos leónsPorta dos leónsPorta dos leónsPorta dos leónsPorta dos leónsPorta dos leónsGraneiroGraneiroGraneiroGraneiroGraneiroCírculo de Tumbas ACírculo de Tumbas ACírculo de Tumbas ACírculo de Tumbas ACírculo de Tumbas ABairro dosBairro dosBairro dosBairro dosBairro dosmercaderesmercaderesmercaderesmercaderesmercaderes

Casa das figuriñasCasa das figuriñasCasa das figuriñasCasa das figuriñasCasa das figuriñasPazoPazoPazoPazoPazoCasa das columnasCasa das columnasCasa das columnasCasa das columnasCasa das columnasPorta nortePorta nortePorta nortePorta nortePorta norteCisterna e túnelCisterna e túnelCisterna e túnelCisterna e túnelCisterna e túnel

Os CírculosOs CírculosOs CírculosOs CírculosOs Círculosde tumbasde tumbasde tumbasde tumbasde tumbas

Son tumbas de fSon tumbas de fSon tumbas de fSon tumbas de fSon tumbas de foooooxa ouxa ouxa ouxa ouxa oupopopopopozo.zo.zo.zo.zo.

Círculo A: atópase dentroda acrópolis, as tumbas estánseparadas do cemiterio co-mún por unha parede circu-lar. As foxas estaban sinaladasmediante estelas gravadasfincadas no chan.

Círculo B: é o máis antigoe alonxado da acrópolis. Osprimeiros datan dos séculosXVII e XVI a.n.E.

A técnica constructiva era

a seguinte: Escavábase na ro-cha un pozo rectángular deata 5 m. de profundidade.Cubríanse as paredes conmuros de pedras pequenas ouladrillos ata unha altura de 1ou 1’5 m. Sobre o chan cu-berto de croios depositábase ocadáver, cuberto material-mente polo seu enxoval:ofrendas de alimentos, xoias,armas, cerámica...etc.

A tumba pechábase pormedio de vigas apoiadas nosmuretes e unha cuberta de ra-maxe e lama. Por último, en-chíase a fosa con terra ata for-mar un pequeno montículosobre ela, no que se cravaba aestela de pedra.

5252525252

´


SorSorSorSorSorprprprprprende enorende enorende enorende enorende enormemente amemente amemente amemente amemente ariqueza que c que c que c que c que chehehehehegggggarararararon a acu-on a acu-on a acu-on a acu-on a acu-mular os príncipes demular os príncipes demular os príncipes demular os príncipes demular os príncipes deMicenasMicenasMicenasMicenasMicenas. Unha das máis ricas Unha das máis ricas Unha das máis ricas Unha das máis ricas Unha das máis ricas,,,,,a tumba IV do Círa tumba IV do Círa tumba IV do Círa tumba IV do Círa tumba IV do Círculo A,culo A,culo A,culo A,culo A,contiña máis de 400 obxcontiña máis de 400 obxcontiña máis de 400 obxcontiña máis de 400 obxcontiña máis de 400 obxectos:ectos:ectos:ectos:ectos:máscaras de ourmáscaras de ourmáscaras de ourmáscaras de ourmáscaras de ourooooo,,,,, x x x x xoiasoiasoiasoiasoias,,,,,obxobxobxobxobxectos de marfil e alabas-ectos de marfil e alabas-ectos de marfil e alabas-ectos de marfil e alabas-ectos de marfil e alabas-trtrtrtrtrooooo,,,,, ar ar ar ar armasmasmasmasmas...Na tumba V...Na tumba V...Na tumba V...Na tumba V...Na tumba Vatopouse a famosa máscara deatopouse a famosa máscara deatopouse a famosa máscara deatopouse a famosa máscara deatopouse a famosa máscara deAtrAtrAtrAtrAtreo. Deste xeo. Deste xeo. Deste xeo. Deste xeo. Deste xeito xustifícaseeito xustifícaseeito xustifícaseeito xustifícaseeito xustifícaseo epíteto homérico deo epíteto homérico deo epíteto homérico deo epíteto homérico deo epíteto homérico deMicenas «a rica en ourMicenas «a rica en ourMicenas «a rica en ourMicenas «a rica en ourMicenas «a rica en ouro».o».o».o».o».

Tumbas de cámaraTumbas de cámaraTumbas de cámaraTumbas de cámaraTumbas de cámara(Tholoi)(Tholoi)(Tholoi)(Tholoi)(Tholoi)

Ó lonÓ lonÓ lonÓ lonÓ longggggo do so do so do so do so do s. XV a.n.E. as. XV a.n.E. as. XV a.n.E. as. XV a.n.E. as. XV a.n.E. astumbas de ftumbas de ftumbas de ftumbas de ftumbas de foooooxa fxa fxa fxa fxa forororororon dandoon dandoon dandoon dandoon dandopaso ós enterpaso ós enterpaso ós enterpaso ós enterpaso ós enterramentos dentrramentos dentrramentos dentrramentos dentrramentos dentrooooodunha cámara.dunha cámara.dunha cámara.dunha cámara.dunha cámara.

A cámara sepulcral, esca-vada na rocha, ten murosrecubertos por fiadas de pedra

Corinto

Micenas

Epidauro


que pouco a pouco estreitano seu diámetro interior atapecharse no alto formandounha falsa cúpula.

Ás cámaras chégase porun corredor, dromos, a ceoaberto e de trazado horizon-tal que finaliza nun muro noque se abre a entrada a mododunha porta monumental demuralla co caracterís-tico triángulode descargasobre olintel.Pa-

r aevita-lo seuderrumbeescavábase narocha na parte in-ferior da cámara, mentres quea súa zona superior se cubríacun montículo artificial.

O máis completo e impor-O máis completo e impor-O máis completo e impor-O máis completo e impor-O máis completo e impor-tante é o tante é o tante é o tante é o tante é o tesouro de Atreo.O.O.O.O.Odrdrdrdrdromos é eomos é eomos é eomos é eomos é extrxtrxtrxtrxtremadamenteemadamenteemadamenteemadamenteemadamentelonlonlonlonlongggggo (36 m). No punto de en-o (36 m). No punto de en-o (36 m). No punto de en-o (36 m). No punto de en-o (36 m). No punto de en-contrcontrcontrcontrcontro do dro do dro do dro do dro do dromos coa facomos coa facomos coa facomos coa facomos coa facha-ha-ha-ha-ha-da,da,da,da,da, os mur os mur os mur os mur os muros acadaban 14 m.os acadaban 14 m.os acadaban 14 m.os acadaban 14 m.os acadaban 14 m.de altura. O vde altura. O vde altura. O vde altura. O vde altura. O van enoran enoran enoran enoran enorme dame dame dame dame daporporporporporta dá acceso a un corta dá acceso a un corta dá acceso a un corta dá acceso a un corta dá acceso a un corrrrrre-e-e-e-e-dor interiordor interiordor interiordor interiordor interior.....

A cámara acada 14 m. dealtura, a mesma dimensiónque o seu diámetro. Nun ladoda cámara ábrese unhaportela que dá a unha habi-tación escavada na rocha, acámara sepulcral propiamen-te dita. A decoración da cú-pula consistía nunha serie derosetas de bronce das que sóquedan os gonzos.

A maneira de empotra-lolintel (120 toneladas), a ci-mentación antisísmica e a al-tura da cúpula son indubi-dables logros de enxeñería, xaadmirados polos antigos.

Debuxo do interior

do tesouro de Atreo

a comezos do s. XIX

O pazo micénicoO pazo micénicoO pazo micénicoO pazo micénicoO pazo micénico

Tratábase dun edificio pe-chado, a diferencia dos pazosminoicos, anque a súa basesegue sendo o patio e o mé-garon, salón central con catrocolumnas que sostiñan o pisosuperior.

Está centrado entorno a un fo-

gar cunhaabertu-

ra desaí-

d ad e

fumes,converti-

da á vez enpozo de luz. Comuní-

case ó exterior por medio dunpórtico de columnas.

Este salón central era o sa-lón do trono, centro do poderpolítico e cultural, pois napersoa do rei coexistían unhacategoría profana e outra sa-grada.

O pazo posuía un comple-xo sistema de estancias condistintas funcións: vivenda domonarca, áreas económicasque comprendían a produc-ción, almacenaxe, cartos parao servicio, arquivo central...

A área oriental do pazopertencía á casa das colum-nas, un estudio-taller.

A columna está tomada domodelo minoico: seu grosorascende de abaixo a arriba ea súa basa é un disco de pedra.

Os chans eran de terra ba-tida e seu acabado incluía pin-tura de motivos xeométricose algún que outro animal es-tilizado (polbos, golfiños).

As paredes recubríanse deestuco e eran decoradas conpinturas ó fresco.

A comodidade dos habi-

5 35 35 35 35 3


tantes de palacio completá-base cun baño ben equipado.

Corredores e pisos supe-riores remataban o con-xunto.

A acrópolis micénica nonparece ser concebida para serúnicamente unha residenciareal, tamén alí vivían algúnscortesáns.

Consérvanse xunto doCírculo A un conxunto de ta-lleres e de vivendas micénicas.Son casas tradicionais conhabitáculos alongados quecombinaban despensas ehabitacións destinadas á vidacotiá.

O centro cultualO centro cultualO centro cultualO centro cultualO centro cultual

Non lonxe do Círculo detumbas A, exhumouse unconxunto de edificios ó que osescavadores denominaron«centro cultual».

Dende o pazo accedíase ómesmo por unha escaleira eunha vía procesional que, se-gundo parece, podía pecharsecando se consideraba oportu-no. As diferentes partes doconxunto recibiron os nomesde:

Santuario gammaSantuario gammaSantuario gammaSantuario gammaSantuario gamma

Consta de dúas habita-Consta de dúas habita-Consta de dúas habita-Consta de dúas habita-Consta de dúas habita-cións cun patio abercións cun patio abercións cun patio abercións cun patio abercións cun patio aberto. to. to. to. to. Na ar-quitectura sagrada as prazasabertas desempeñaban un pa-pel esencial porque alí ce-lebrábanse os actos relixiosos,tendo acceso á culminaciónfinal do acontecemento nointerior un número limitadode persoas elixidas. No patiohai un altar de lama en formade ferradura. En fronteatopouse un altar de fase an-terior e ó seu lado uns pozoscheos de cinzas e restos de sa-crificios animais.

Descendendo a este san-tuario, outra escaleira condu-ce ó seguinte edificio:

Casa de TsountasCasa de TsountasCasa de TsountasCasa de TsountasCasa de Tsountas

Este edificio ten pinturasEste edificio ten pinturasEste edificio ten pinturasEste edificio ten pinturasEste edificio ten pinturas

murais e unha gmurais e unha gmurais e unha gmurais e unha gmurais e unha grande larrande larrande larrande larrande lareira.eira.eira.eira.eira.Foi interFoi interFoi interFoi interFoi interprprprprpretado como oetado como oetado como oetado como oetado como o«tesour«tesour«tesour«tesour«tesouro» do centro» do centro» do centro» do centro» do centro cultual. Óo cultual. Óo cultual. Óo cultual. Óo cultual. Ólado hai un altar rlado hai un altar rlado hai un altar rlado hai un altar rlado hai un altar redondo cunedondo cunedondo cunedondo cunedondo cunpopopopopozo que contiña cinzaszo que contiña cinzaszo que contiña cinzaszo que contiña cinzaszo que contiña cinzas,,,,, osos osos osos osos ososde animais e numerde animais e numerde animais e numerde animais e numerde animais e numerosasosasosasosasosasfififififiguriñas de terguriñas de terguriñas de terguriñas de terguriñas de terracota,racota,racota,racota,racota, na súa na súa na súa na súa na súamaioría fmaioría fmaioría fmaioría fmaioría femininasemininasemininasemininasemininas. Desta. Desta. Desta. Desta. Destaconstrconstrconstrconstrconstrucción prucción prucción prucción prucción procedía o fraocedía o fraocedía o fraocedía o fraocedía o frag-g-g-g-g-mento do frmento do frmento do frmento do frmento do fresco cos «démonesesco cos «démonesesco cos «démonesesco cos «démonesesco cos «démonescon cabecon cabecon cabecon cabecon cabeza de asno» que le-za de asno» que le-za de asno» que le-za de asno» que le-za de asno» que le-vvvvvan no lombo unha péran no lombo unha péran no lombo unha péran no lombo unha péran no lombo unha pérteteteteteggggga dea dea dea dea de

madeira.madeira.madeira.madeira.madeira.Estancia dos ídolos: aquí: aquí: aquí: aquí: aquí

atopáratopáratopáratopáratopáronse estatuiñas de te-onse estatuiñas de te-onse estatuiñas de te-onse estatuiñas de te-onse estatuiñas de te-rrrrrracota pouco frracota pouco frracota pouco frracota pouco frracota pouco frecuentes poloecuentes poloecuentes poloecuentes poloecuentes poloseu tamaño e eseu tamaño e eseu tamaño e eseu tamaño e eseu tamaño e exxxxxcelentecelentecelentecelentecelentecalidadecalidadecalidadecalidadecalidade.....

Inmediatamente contiguaestá a «Casa do Sumo Sacer-dote», edificio con fermosaspinturas murais de contidorelixioso.

O pazo micénico según HomeroO pazo micénico según HomeroO pazo micénico según HomeroO pazo micénico según HomeroO pazo micénico según Homero

Unha boa descrición do que podía ser un pazo micénico é a que nos fai Homero naOdisea, no canto IV v.37 e ss. cando describe a chegada de Telémaco ó pazo de Menelaoen Esparta: ... Estes (Telémaco e Pisístrato, o fillo de Néstor), o observalo, admirábansedo pazo do rei, vástago de Zeus; que había un resplandor como o do sol ou o da lúa nopazo de elevado teito do glorioso Menalao. Logo que se saciaron de velo cos seus ollos,marcharon a unhas bañeiras ben pulidas e bañáronse. Despois de que as escravas osunxiran con aceites, puxéronlles roupas de lá e mantos e foron sentar nas cadeiras xuntoó Atrida Menelao. Unha escrava verqueu auga de lavamáns que traía nun fermoso xarrode ouro sobre unha fonte de prata e colocou ó lado unha pulida mesa. A venerable amade chaves trouxo pan e serviu a mesa colocando abundantes alimentos, favorecéndoosentre os que estaban presentes [...] Botaron man dos alimentos que estaban diante, edespois que botaron fóra a fame e sede, Telémaco faloulle así ó fillo de Néstor achegandoa súa cabeza para que os demais non se desen conta:

«Observa, Nestórida grato ó meu corazón, o resplandor de bronce no resoante pazo,e o ouro, o electro, a prata e o marfil. Seguro que é así por dentro o pazo de Zeus ¡cantascousas indescriptibles!, o asombro atenázame ó velas»

1111122222

33333

44444 55555

66666

88888

99999

77777

1414141414

10101010101212121212

1111111111 1313131313

1. Porta de entrada

2. Patio exterior

3. Aloxamentos de ser-

vos e invitados

4. Cortes

5. Altar de Zeus

Herkeios

6. Pórtico

7. Tholos

8. Mégaron

9. Fogar

10. Mégaron das mulleres

11. Víveres

12. Arsenal e tesouro

13. Cámara nupcial

14. Baño dos hóspedes

5454545454

´


III.3. EpidauroIII.3. EpidauroIII.3. EpidauroIII.3. EpidauroIII.3. Epidauro

Corinto

Micenas

Epidauro

III. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII. ArgólidaIII.3. EpidauroIII.3. EpidauroIII.3. EpidauroIII.3. EpidauroIII.3. Epidauro

A cidade de Epidauro atópase na Argólida a 30 km deNauplio, primeira capital do estado grego no s. XIX. Epidaurofoi un coñecido centro curativo na Antigüidade, dedicado aAsclepio, fillo de Apolo e semideus da medicina. Era un recintosagrado, polo que estaba prohibido da-la luz ou morrer nobosque sagrado e o seu recinto estaba delimitado. O seu monu-mento máis importante é sen dúbida o seu Teatro, que enterra-do durante séculos hoxe consérvase en perfecto estado.

III.3.1. O teatroIII.3.1. O teatroIII.3.1. O teatroIII.3.1. O teatroIII.3.1. O teatroTrátase dun dos teatros mellor conservados, erixido arredor

do 300 a. C., época na que o teatro acadara proporciónsmonumentais.

Os seus arquitectos, Policleto o Novo entre eles, basearon osseus cálculos na sección áurica establecendo unha serie de pro-porcioóns exactas entre as filas de gradas de arriba e as deabaixo. Presenta unha orquestra circular duns 25 m. de diá-

metro (normalmente son semicirculares). Alí danzaba o coro ehabía no centro un altar de Dioniso, pois as danzas corais esta-ban asociadas ó culto deste deus. . Detrás da orquestra alzábaseo auditorio dividido en dous pisos horizontais, divididos á súavez en seccións triangulares por escaleiras radiais. As gradasinscríbense nunha esfera. Os asentos eran de pedra; os de pre-ferencia tiñan respaldo e brazos decorados con relevos. Osdemais carecían de respaldo e a súa parte frontal era oca, paraque os seus ocupantes puidesen bota-los pés para atrás candooutros espectadores pasaban por diante deles. O asento tiñaunha lixeira depresión na parte posterior, calculáranse tódolosdetalles para acomodar ó maior número posible de espectado-res coa máxima comodidade. Poden acomodarse 24.000persoas. Da escena só quedan os cementos. Os dous corredoresa cada lado dan acceso á orquestra polo exterior.

5 55 55 55 55 5


A celebración dasfestas Asklepias daba lugar arepresentacións dramáticasno teatro con concurso derapsodias ou cantos de poe-mas épicos, especialmente deHomero. Tamén se represen-taron traxedias de Sófocles,quen escribiu un himno de-dicado a Asclepio, e Eurípides.

Os espectadores asis-tían pero non participaban

nas procesións nin nos Mis-terios. Seguían as represen-tacións teatrais e gracias áexcepcional calidade da acús-tica do teatro podían escoitarperfectamente dende a últimagrada o murmurio do públi-co ou o o esvarar dunha follano centro da orquestra.

O santuario e o teatro deEpidauro foron frecuentadosata o s.IV d. C. No reinado de

Teodosio o Grande (378-395)aboliuse o culto a Asclepio, xaque estorbaba á expansión docristianismo.

Dende 1.955 nos meses deverán ten lugar no teatro oFestival de Epidauro, que tivoun grade éxito e nel partici-paron e participan figuras doteatro e a ópera de renomemundial.

III.3.2. O santuario de AsclepioIII.3.2. O santuario de AsclepioIII.3.2. O santuario de AsclepioIII.3.2. O santuario de AsclepioIII.3.2. O santuario de AsclepioA 500 m. do teatro está o

santuario onde os antigos ren-dían culto ó semideus Ascle-pio. O templo de Asclepio foiconstruído no recinto do san-tuario no s. IV a. C. É un tem-plo períptero dórico

O culto a Asclepio, Escu-lapio para os romanos, estabaestablecido principalmente enEpidauro. Según unha tradi-ción a súa nai, seducida porApolo, pariuno en secretonestas terras. Segundo amitoloxía, Asclepio foi confia-do polo seu pai, Apolo, ó cen-tauro Quirón, quen lle apren-

deu a arte da Medicina. Moipronto o mozo adquiriu gran-de habilidade neste oficio,chegando incluso ata resuci-ta-los mortos. Zeus, conside-rando que interfería nas súasfuncións divinas, fulmi-nouno co seu raio e conver-teuno na constelación de Ser-pentario ou Ofiuco. Asclepioten como emblemas unha ser-pe enroscada arredor dun bá-culo, un loureiro, un can e aspiñas

En Epidauro desenvolveu-se unha auténtica escola demedicina. As súas prácticas

eran máxicas: primeiro dego-lábanse animais para ofrecer-llos ós deuses. Os enfermosadormecían no dormitoriosagrado; os seus sonos, consi-derados como voces dos deu-ses, eran interpretados por sa-cerdotes que prescribían otratamento.

Estas prácticas máxicasprepararon o advenimentodunha medicina máis cientí-fica. Esta arte era practicadapolos Asclepíadas, ou descen-dentes de Aclepio. O máis cé-lebre foi Hipócrates, do que seafirmaba que a súa familia

Corinto

Micenas

Epidauro


5656565656

´


pertencía ó deus.

A fonte sagradaA fonte sagradaA fonte sagradaA fonte sagradaA fonte sagrada

Tras seguir a vía Sacra, osperegrinos entraban polospropileos e ofrecían sacrifi-cios en especies e en diñeiro.Purificábanse na fonte sagra-da e logo sometíanse a réxi-mes, baños e prácticas máxi-cas. Os escasos utensilios mé-dicos que se conservan nomuseo, demostran que alí sedeberon practicar algunhasoperacións, quizais en épocaromana.

A TholosA TholosA TholosA TholosA Tholos

A tholos ou templo redon-do edificouse detrás do tem-plo. Posuía 26 columnas dóri-cas exteriores e 14 columnascorintias interiores e un teitode artesóns adornado por flo-res estilizadas e pinturasmurais, obra de Policleto oNovo. Non se sabe si se prac-ticaban sacrificios ou era unterrario para serpes. O chan,en rombos de mármore negroe branco, está adornado nocentro cunha serpe enrosca-da. Pausianas narra que otemplo conservaba serpesamarelas domesticadas e ou-tras de gran tamaño, de Libia.(Cómpre recordar que a tra-dición clásica, ó igual que abíblica, concedíalles ás serpesun gran poder curativo)

Corinto

Micenas

Epidauro


O ximnasio e a palestraO ximnasio e a palestraO ximnasio e a palestraO ximnasio e a palestraO ximnasio e a palestra

O igual que noutros lugares de Grecia (Olimpia, Delfos,Corinto...), en Epidauro celebrábanse xogos panhelénicos, osAsklepia. Dispuñan dun ximnasio e dunha palestra e a partirdo s. IV d.n.E. dun estadio onde aínda se aprecian as liñas desaída, os corredores de 180 m. de longo e algunhas filas degradas talladas en rocha. Despois de asistir a competicións de-portivas, a carreiras de cabalos ou a concursos de poesía tráxica,os peregrinos acudían ó teatro.

III.3.3. O MuseoIII.3.3. O MuseoIII.3.3. O MuseoIII.3.3. O MuseoIII.3.3. O MuseoNas vitrinas deste museo podemos contemplar instrumen-

tos cirúrxicos antigos e o famoso «caduceo», atributo do deus.A este caduceo, regalo de Apolo, enrolábanse serpes e taménpiñas, coroas de loureiro, e ás veces unha cabuxa ou un can. Obastón coas serpes enroscadas pasou a se-lo emblema da Me-dicina.

Tamén hai inscricións, obxectos de louza eelementos dos propileos. As pezas máisfermosas atopadas nas escavaciónsestán no museo nacional de Ate-nas: acróteras ou esculturas condecoración frontal do templo,nereidas a cabalo, unha estatua dadeusa da saúde Hixia , filla deAsclepio, a propia estatua deAsclepio e a de Pentesilea, raíña dasAmazonas que morreu a mans deAquiles na Guerra de Troia.

Nunha das súas salas podemosver unha reconstrucción parcialda tholos e un dos capiteis corintiosorixinarios, que nos permiten en-tender mellor esta construcción. Ailustración de embaixo destapáxina mostra unha reconstruc-ción do aspecto orixinal da tholos,feita por A Defrasse en 1893.

5 75 75 75 75 7


IV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. Creta

´

5858585858


IV. 1. Relevo e climaIV. 1. Relevo e climaIV. 1. Relevo e climaIV. 1. Relevo e climaIV. 1. Relevo e climaCreta é principalmente montañosa con tres grandes serras:

- As Montañas Brancas (Leuvka Orh) con alturas de 2452 m.- Idi ou Psiloritis (Idh - Yhloreivthª) con alturas de 2456 m.- A Serra Dictis (Divkti) con alturas de 2148 m.

Dado a estreiteza da illa estas alturas, xa de por si elevadas, vistas desde a costa resultanimpresionantes.

Estas cadeas montañosas encóntranse atravesadas por numerosas gorxas que atravesan ailla perpendicularmente e chegan ata o mar. Estas gorxas son unha das características máisrechamantes da natureza cretense e constitúen importantes reservas de flora e fauna.. A máiscoñecida pola súa beleza e extensión é a Gorxa de Samariá nas Montañas Brancas. Ten 18 km. delongo e no seu punto máis estreito 150 m de ancho. É a gorxa máis profunda de Europa (cheganalgúns puntos a 600 m de profundidade) e constitúe un parque natural dos máis importantes deEuropa.

A illa ten poucas planicies, pero si moitas mesetas. A máis coñecida é a de Lasithi, de formacircular, cerrada por montañas, cunha importante actividade agrícola e famosa polos seus 10.000muíños de vento que extraían a auga do subsolo.

IV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaCreta é a illa de maior tamaño de Grecia e a quinta do Mediterráneo despois de Sicilia,

Cerdeña, Chipre e Córcega.Ten unha superficie de 8621 km². A súa forma é alargada : 260 km de longo por 60 no seu

punto máis ancho; nalgúns puntos a súa anchura é só de 12 km.Situada ó SE do Mediterráneo, a súa posición xeográfica excepcional entre Europa, Asia e

África, determinou a súa historia tanto na antigüidade como na época moderna. Dende o punto devista administrativo, a illa está dividida en catro provincias:

Janiá, Rethimno, Iraklio, Lasithi

5 95 95 95 95 9


coñécense catro pazos: Cnossós, Festós, Maliá eZacros, aínda que se sabe que houbo máis. O máisimportante foi o de Cnossós.Cnossós.Cnossós.Cnossós.Cnossós.



IV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV.1. RelevoIV.1. RelevoIV.1. RelevoIV.1. RelevoIV.1. RelevoIV.2. HistoriaIV.2. HistoriaIV.2. HistoriaIV.2. HistoriaIV.2. Historia

O c c c c climalimalimalimalima é moderado, marítimo e mediterráneo. O inverno é suave con neve só nos puntosmáis altos, chuvia nas chairas e moitas horas de sol. O verán é cálido e seco. Hipócrates, o pai damedicina, recomendábao ós enfermos.

IV. 2. HistoriaIV. 2. HistoriaIV. 2. HistoriaIV. 2. HistoriaIV. 2. HistoriaA posición xeográfica de Creta determinou un papel fundamental na súa historia. Situada

entre tres continentes ( Europa, África e Asia ) atopouse nun punto de influencia entre as máisgrandes civilizacións. Sobre o seu solo desenvolvéronse civilizacións que marcaron a historia dahumanidade, mais tamén ,debido a súa posición estratéxica, invasións e ocupacións sucesivasforon destruíndo as civilizacións anteriores

Pódese testemuñar a presencia do home en Creta desde o 6000 a C.

Época Minoica Época Minoica Época Minoica Época Minoica Época Minoica ( 2600-1500 a C )( 2600-1500 a C )( 2600-1500 a C )( 2600-1500 a C )( 2600-1500 a C )

A civilización minoica remóntase ó 2600 pero a súa época de apoxeo foi no 2000.A illa de Creta pola súa posición privilexiada no Exeo, enfronte de Exipto e Oriente,é fácil

receptora de influencias de todo tipo quecontribuíron ó desenvolvemento desta flore-cente e brillantísima cultura.

Esta civilización recibe o seu nomedo seu primeiro e lendario rei : Minos.Minos.Minos.Minos.Minos.

A illa estaba rexida por distintoscomplexos palaciais dos que estaba á fronteunha monarquía centralizada e burocrática.Os pazos eran edificios que funcionaban ávez como centros administrativos, relixiosose económicos. Empregaban para a adminis-tración un sistema de escritura que aíndaestá sen descifrar, o Lineal A.Lineal A.Lineal A.Lineal A.Lineal A. Actualmente

A base da economía era a agricultura pero rapidamente alcanzaron un grandesenvolvemento as actividades mercantís. Crearon unha potente flota e mantiveron estreitasrelacións comerciais cos grandes imperios de Oriente Medio y sobre todo con Exipto. A súainfluencia cultural e técnica estendeuse por todo o Exeo, especialmente nas costas da Greciapeninsular, onde estableceron fructíferas relacións cós nacentes reinos aqueos o «micénicos».Tamén había un elevado número de artesáns.

As clases dirixentes da sociedade cretense acadaron un alto nivel de benestar material.Non hai representacións bélicas nin se atoparon armas, o que quere dicir que carecían de proble-mas bélicos co exterior ou de orden interno.

A esfera relixiosa só nos é coñecida a través das imaxes. Consérvanse representacións dedeidades femininas que probablemente representen a deusa nai da fecundidade.

Os principais obxectos relixiosos son o dobre machado, os cornos da consagración(representacións da cornamenta do touro). Os animais sagrados son o touro e a serpe.

Na arte compre falar da súa preciosa cerámica, amplamente representada no Museo deIraklio, dos seus marabillosos frescos que causaron a admiración no mundo enteiro cando saíroná luz e os seus traballos en ourivería cunhas xoias de gran exquisitez e beleza.

Esta sorprendente civilización entrou nun rápido declive debido a catástrofes naturais. No1500 a C. a explosión do volcán da illa de Santorini formou unha xigantesca onda que asolou a illade Creta. Ademais polo mesmo motivo producíronse varios terremotos.

Actualmente fálase de tres etapastres etapastres etapastres etapastres etapas na civilización minoica :

´

6060606060




IV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV.2. HistoriaIV.2. HistoriaIV.2. HistoriaIV.2. HistoriaIV.2. Historia

Etapa PALEO-PALACIAL (2000- 1700 a C.):

Constrúense os primeiros palacios que se destrúen violentamente por causas naturais.

Etapa NEO- PALACIAL (1700- 1450 a C.):

A de maior esplendor. Reconstrúense os pazos ata unha nova destrucción pola explosión dovolcán de Santorini.

Etapa POST- PALACIAL:

Aínda que se volven reconstruír, os micénicos aproveitan a conxuntura e apodéranse da illa.

Época Micénica Época Micénica Época Micénica Época Micénica Época Micénica ( 1500 - 1100 a C )( 1500 - 1100 a C )( 1500 - 1100 a C )( 1500 - 1100 a C )( 1500 - 1100 a C )

Despois da destrucción dos pazos minoicos pola explosión do volcán de Santorini, osaqueos ou micénicos aproveitan a situación e fanse co control da illa. É un período menos brillanteco anterior anque seguen a vivir nos pazos, cun sistema político e administrativo semellante .

Época Protoxeométrica Época Protoxeométrica Época Protoxeométrica Época Protoxeométrica Época Protoxeométrica (1100 - 900 a C)(1100 - 900 a C)(1100 - 900 a C)(1100 - 900 a C)(1100 - 900 a C)

e e e e e Xeométrica Xeométrica Xeométrica Xeométrica Xeométrica (900 - 650 a C)(900 - 650 a C)(900 - 650 a C)(900 - 650 a C)(900 - 650 a C)

Entre o 1100 e o 900 a C chegan a Creta oleadas de inmigrantes procedentes da Greciapeninsular, son os dorios que coñecen e utilizan o ferro.

No 900 a C. estamos xa na época xeométrica e orientalizante. Xorden as primeiras cidades-estados, formadas polo centro urbano e polo territorio circundante.

O réxime político da Creta dórica era moi semellante ó de Esparta. A educación dos cidadánsestaba organizada militarmente como en Esparta. Aprendían o arte da guerra, exercitábanse nacarreira e na danza, aprendían tamén música

A arte reflicte unha gran influencia oriental.

Época ArcaicaÉpoca ArcaicaÉpoca ArcaicaÉpoca ArcaicaÉpoca Arcaica ( 650 - 500 a C ) ( 650 - 500 a C ) ( 650 - 500 a C ) ( 650 - 500 a C ) ( 650 - 500 a C )

Creta no século VII a C era unha das rexións mais florecentes do mundo grego. Así otestemuñan as súas magníficas e abundantes produccións artísticas. Escultores e arquitectos cre-tenses desprázanse ó Peloponeso e á Xonia para ensinar a súa arte. Pero no século VI a C Creta estáen plena decadencia. Ralentízase a actividade comercial Ademais as súas cidades-estado estabanen continuas guerras unhas contra outras e Creta sofre invasións estranxeiras

Época ClásicaÉpoca ClásicaÉpoca ClásicaÉpoca ClásicaÉpoca Clásica ( 500 - 330 a C ) ( 500 - 330 a C ) ( 500 - 330 a C ) ( 500 - 330 a C ) ( 500 - 330 a C )

Creta sepárase do resto de Grecia. Non participa nas Guerras Médicas e permanece neu-tral na Guerra do Peloponeso. Pero recrudécense as guerras internas entre as distintas poleis. EnCreta central están en competencia as cidades de Cnossós, Gortina e Festós.

Época HelenísticaÉpoca HelenísticaÉpoca HelenísticaÉpoca HelenísticaÉpoca Helenística (330 - 69 a C) (330 - 69 a C) (330 - 69 a C) (330 - 69 a C) (330 - 69 a C)

Seguen as guerras internasguerras internasguerras internasguerras internasguerras internas. Esta situación favoreceu que os piratas que devastaban oMediterráneo oriental utilizasen a costa de Creta como refuxio e deu pé a Roma a intervir nosasuntos da illa, conquistándoa no 69 a. C.

Época Greco - RomanaÉpoca Greco - RomanaÉpoca Greco - RomanaÉpoca Greco - RomanaÉpoca Greco - Romana (69 - 330 d. C) (69 - 330 d. C) (69 - 330 d. C) (69 - 330 d. C) (69 - 330 d. C)

Creta é agora unha provincia romana con Gortina como capital. Esta etapa foi boa para ailla. As cidades de Creta florecen de novo.

6 16 16 16 16 1





Época BizantinaÉpoca BizantinaÉpoca BizantinaÉpoca BizantinaÉpoca Bizantina (330 - 824 ) (330 - 824 ) (330 - 824 ) (330 - 824 ) (330 - 824 )

Coa división do Imperio Romano en Imperio Romano de Occidente con Roma como capitale Imperio Romano do Oriente con capital en Constantinopla, Creta converteuse nunha provinciada parte oriental. O cristianismo estendeuse moi pronto aquí e durante séculos leva unha existen-cia pacífica. Pero desde mediados do século VII a illa comeza a sufrir os ataques dos árabes.

Conquista ÁrabeConquista ÁrabeConquista ÁrabeConquista ÁrabeConquista Árabe (824 - 961 ) (824 - 961 ) (824 - 961 ) (824 - 961 ) (824 - 961 )

Perante o século IX árabes sarracenos desde España en busca de novas terras lanzaron unhaexpedición contra Creta. Gran número de habitantes refúxiase nas montañas.

A capital dos árabes construíuse en Iraklio, rodeada de murallas e profundas fosas. Polassúas fosas e sistemas defensivos recibiu o nome árabe de «Chandakas» que conservou ata o séculoXIX cando os venecianos llelo cambiaron polo de CANDIA.

As igrexas foron destruídas e transformadas en mesquitas. Os cretenses foron obrigados acambiar de relixión.

Baixo a dominación árabe Creta volveu a se-la base das operacións dos piratas do Medite-rráneo oriental. Candia era célebre polo seu mercado de escravos, o principal de Oriente.

Os bizantinos tentaron sen éxito recupera-la illa e no ano 961 conségueno.

Segundo Período BizantinoSegundo Período BizantinoSegundo Período BizantinoSegundo Período BizantinoSegundo Período Bizantino (961 - 1209/10) (961 - 1209/10) (961 - 1209/10) (961 - 1209/10) (961 - 1209/10)

Envíanse colonos a Creta e concédeselles grandes territorios e autoridade política.Converteranse na nova aristocracia cretense que desempeñará despois o primeiro posto nas loitascontra os venecianos.

Conquista VenecianaConquista VenecianaConquista VenecianaConquista VenecianaConquista Veneciana (1212 - 1669 ) (1212 - 1669 ) (1212 - 1669 ) (1212 - 1669 ) (1212 - 1669 )

O Imperio Bizantino foi en gran parte conquistado polos Cruzados e os seus territoriosforon repartidos entre os seus xefes. Creta foi dada a Bonifacio de Monferrat e este vendeulla ósvenecianos. A capital segue sendo «Chandakas» pero agora cambia o seu nome polo de CANDIA.

Tras varios intentos de rebelión, conquistados e conquistadores atoparon a maneira deentenderse e finalmente únense todos para levar a cabo unha revolución contra a mesma metrópo-le, Venecia. Creta proclámase autónoma. De novo comezan as loitas e traen a ruína a illa poisVenecia manda o seu exército que extermina ós revolucionarios e queima bosques e sementados.

Pero despois da conquista de Constantinopla polos turcos (1453 ), os cretenses vendo operigo que se lles viña enriba volveron a reconciliarse con Venecia e a manter boas relacións.Comeza unha etapa de gran esplendor cultural e artístico.

Unha das maiores influencias dos venecianosinfluencias dos venecianosinfluencias dos venecianosinfluencias dos venecianosinfluencias dos venecianos en Creta e da que quedan pegadas entoda a illa foron as obras de fortificación e portos que se levaron a cabo, por exemplo:

- A impoñente "fortezza" de Rethimno, destinada a protexer dentro dela a cidade enteira.- Os preciosos portos de Rethimno e Janiá- As bonitas fontes monumentais como a "fontana Rimondi" en Rethimno- Os edificios públicos como as "loggias" de Rethimno e Iraklio.

A TurcocraciaA TurcocraciaA TurcocraciaA TurcocraciaA Turcocracia (1669 - 1898) (1669 - 1898) (1669 - 1898) (1669 - 1898) (1669 - 1898)

Durante os dous últimos séculos da Dominación Veneciana, Creta atopouse continuamenteameazada polos Turcos.

Despois dun asedio de 21 anos conquistan Candia. Os cretenses sofren torturas,Os cretenses sofren torturas,Os cretenses sofren torturas,Os cretenses sofren torturas,Os cretenses sofren torturas,asasinatos e islamización obrigatoria.asasinatos e islamización obrigatoria.asasinatos e islamización obrigatoria.asasinatos e islamización obrigatoria.asasinatos e islamización obrigatoria.

Non tardou en empezar de novo a rrrrresistencia orgesistencia orgesistencia orgesistencia orgesistencia organizada anizada anizada anizada anizada contra o novo conquistador.A revolución do resto de Grecia contra os turcos no ano 1821 atopou a Creta preparada para loitarpola súa liberdade. Firmouse un tratado en Londres que concede a Grecia a súa independencia dosturcos mais deixan fora do tratado a Creta. Os cretenses seguen loitando esperando agora a axuda

´

6262626262


do estado grego e das grandes potencias europeas.

Unha nova sublevación no ano 1895 acompañada dunha matanza de cristiáns provoca aintervención do Estado grego e a declaración da Guerra entre Grecia e Turquía no anodeclaración da Guerra entre Grecia e Turquía no anodeclaración da Guerra entre Grecia e Turquía no anodeclaración da Guerra entre Grecia e Turquía no anodeclaración da Guerra entre Grecia e Turquía no ano18971897189718971897. As potencias europeas vense obrigadas a intervir e obrigan ó goberno turco a retirar deCreta ata o último soldado.

Época ModernaÉpoca ModernaÉpoca ModernaÉpoca ModernaÉpoca Moderna

En 1898 créase un estado cretense independente que non responde as aspiracións do poboque o que querían era formar parte do Estado Grego.

De novo o conseguen mediante unha revolución: a rrrrreeeeevvvvvolta de Volta de Volta de Volta de Volta de Venizelosenizelosenizelosenizelosenizelos no ano 19051905190519051905.Moitas veces proclámase a unión de Creta a Grecia pero as potencias europeas néganse.

E. Venizelos, gran político cretense que chega a ser o Primeiro Ministro de Grecia, consegueque Creta forme parte do Estado Grego en 19121912191219121912

Tamén os turcos deixaron pegadas turcos deixaron pegadas turcos deixaron pegadas turcos deixaron pegadas turcos deixaron pegadas que chegaron ata os noso días:

- Calexas estreitas e casaa con patios pechados- Restos de minaretes e mesquitas- Inscricións árabes nas rúas e edificios- Fontes con inscricións do Corán

Pero os problemas non acabaron para esta atormentada illa. A súa importancia estratéxicapola súa situación no Mediterráneo fíxoa un lugar desexable para os nazis alemáns e italia- nazis alemáns e italia- nazis alemáns e italia- nazis alemáns e italia- nazis alemáns e italia-nos na Segunda Guerra mundialnos na Segunda Guerra mundialnos na Segunda Guerra mundialnos na Segunda Guerra mundialnos na Segunda Guerra mundial. Os nazis efectúan un ataque aéreo en maio de 19411941194119411941.Incapaces de desenvolverse nun medio tan agreste como as montañas cretenses. conseguiron avictoria despois de moito esforzo. Como represalia causaron auténticas matanzas, asasinando paraque servise de exemplo a pobos enteiros sen reparar en se eran vellos, mulleres ou nenos. AAAAAocupación alemana de Creta durou catro anos e os cretenses volveron a organizarocupación alemana de Creta durou catro anos e os cretenses volveron a organizarocupación alemana de Creta durou catro anos e os cretenses volveron a organizarocupación alemana de Creta durou catro anos e os cretenses volveron a organizarocupación alemana de Creta durou catro anos e os cretenses volveron a organizarunha resistencia armada con bases nas montañas que esixiu terribles sacrificios óunha resistencia armada con bases nas montañas que esixiu terribles sacrificios óunha resistencia armada con bases nas montañas que esixiu terribles sacrificios óunha resistencia armada con bases nas montañas que esixiu terribles sacrificios óunha resistencia armada con bases nas montañas que esixiu terribles sacrificios ópobopobopobopobopobo. Aínda poden verse nas prazas de moitos pobos estelas que recordan ós heroes que morrerona más dos alemáns .

Por fin, co fin da Guerra comeza un largo período de paz, pero a dura historia dos cretensesdeixou unha marca indeleble neste pobo, infatigable defensor da súa relixión, da súa lingua, endefinitiva, da súa liberdade.




6 36 36 36 36 3


IV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV.3. IraklioIV.3. IraklioIV.3. IraklioIV.3. IraklioIV.3. Iraklio

IV. 3. Iraklio / IV. 3. Iraklio / IV. 3. Iraklio / IV. 3. Iraklio / IV. 3. Iraklio / HRAKLEIOHRAKLEIOHRAKLEIOHRAKLEIOHRAKLEIO

Capital de Creta dende o ano 1971 ten unha poboación de 125.000 habitantes, é a quintacidade de Grecia e a que conta coa maior renda per cápita.

Os puntos mais interesantes de Iraklio , ademais do importante Museo Arqueolóxico e asruínas minoicas de Cnossós, son de época veneciana.

As Murallas Murallas Murallas Murallas Murallas da cidade, do século XV, no seu día as máis soberbias do mundo mediterrá-neo, teñen unha lonxitude de catro Km. e hai zonas onde o grosor é de 29 m. Por iso permitiron ósvenecianos resistir o asedio dos turcos durante 21 anos no século XVII.

Na Rúa 1886Rúa 1886Rúa 1886Rúa 1886Rúa 1886, atópase o mercado de froitas, aberto só polas mañás, e con multitude debaratas tabernas moi frecuentadas por turistas e gregos. Ó final desta nutritiva rúa chegamos atoma-la sobremesa (unha deliciosa «bugatsa», pastel recheo de crema ) e o café a Praza dePraza dePraza dePraza dePraza deVVVVVenizelosenizelosenizelosenizelosenizelos, coa bonita Fonte MorFonte MorFonte MorFonte MorFonte Morosiniosiniosiniosiniosini, do século XVII cos seus leóns de mármore. Nun lado dapraza atópase a fermosa «Loggia»«Loggia»«Loggia»«Loggia»«Loggia» veneciana, tamén do século XVII.

Museo ArqueolóxicoMuseo ArqueolóxicoMuseo ArqueolóxicoMuseo ArqueolóxicoMuseo ArqueolóxicoAlberga os achados dos principais lugares arqueolóxicos de Creta, como Cnossós, Festós,

Malia, Gortina, Agia Triada, Zacros, de numerosas tumbas e das covas de Kamarés, Ida e Dikti.En ningún outro lugar está tan ben representada a arte minoica. Esto o fai único no seu

xénero e coñecido en todo o mundo.

Sala IV. Sala IV. Sala IV. Sala IV. Sala IV. Civilización MinoicaCivilización MinoicaCivilización MinoicaCivilización MinoicaCivilización MinoicaPaleopalacial 1900-1700 aCPaleopalacial 1900-1700 aCPaleopalacial 1900-1700 aCPaleopalacial 1900-1700 aCPaleopalacial 1900-1700 aC

Vitrina 23. Cerámica de KamarésVitrina 23. Cerámica de KamarésVitrina 23. Cerámica de KamarésVitrina 23. Cerámica de KamarésVitrina 23. Cerámica de Kamarés

Decorada con figuras xeométricas en vermello e blanco sobre fondonegro. O seu nome procede do pobo de Kamarés, onde está a cova forondescubertas. Algunhas pezas teñen unhas paredes tan finas (uns poucosmilímetros de grosor), que esta cerámica é tamén coñecida co nome de «cáscara de ovo».

Vitrina 25Vitrina 25Vitrina 25Vitrina 25Vitrina 25

O "Mosaico da cidade""Mosaico da cidade""Mosaico da cidade""Mosaico da cidade""Mosaico da cidade"Constituído por plaquetas de louza que probablemente formaban parte

da decoración dun cofre de madeira. Representan fachadas de casa dedous ou tres pisos con vidros nas ventás e tellado plano.

Móstransetamén taboíñasde terracota enLineal A.Lineal A.Lineal A.Lineal A.Lineal A.

VitrinaVitrinaVitrinaVitrinaVitrina2 92 92 92 92 9

Cerámica deKamarés.

´

6464646464



Paleopalacial. Festós (1900-1700 aC)Paleopalacial. Festós (1900-1700 aC)Paleopalacial. Festós (1900-1700 aC)Paleopalacial. Festós (1900-1700 aC)Paleopalacial. Festós (1900-1700 aC)

Vitrina 34Vitrina 34Vitrina 34Vitrina 34Vitrina 34Vasos dos mais fermosos pola súa forma, deseño e colorido.

Vitrina 41. Disco de FestósVitrina 41. Disco de FestósVitrina 41. Disco de FestósVitrina 41. Disco de FestósVitrina 41. Disco de FestósDe terracota. Ten 45 carácteres xeroglíficos gravados nas

dúas caras en disposición espiral desde fora cara ó centro. Ocontido do texto descoñécese aínda.

Vitrina 43Vitrina 43Vitrina 43Vitrina 43Vitrina 43Admirables vasos, sen dúbida para a mesa do rei.

Vitrina 50. Deusa das serpesVitrina 50. Deusa das serpesVitrina 50. Deusa das serpesVitrina 50. Deusa das serpesVitrina 50. Deusa das serpesSostén unha serpe en cada man e viste o traxe ritual minoico

que deixaba os peitos ó descuberto.

Vitrina 51. RitónVitrina 51. RitónVitrina 51. RitónVitrina 51. RitónVitrina 51. Ritón É unha vasilla ritual para facer libacións nas cerimonias

relixiosas. É de esteatita en forma de cabeza de touro. O ollo é decristal de rocha e xaspe e a mucosa do fouciño de nácara. Oscornos debían ser de madeira dourada e probablementereflectisen ó ritual de forrar de ouro ós cornos dos touros nascerimonias relixiosas. Está oco no seu interior cun orificio nocolo por onde introducían o líquido (tal vez o sangue do tourosacrificado) que se vertía no momento de facer a libación poroutro buraco que hai no fouciño.

Vitrina 57. XadrezVitrina 57. XadrezVitrina 57. XadrezVitrina 57. XadrezVitrina 57. XadrezFeito con materiais nobres (marfil, cristal, mineral, louza e

lapislázuli) procedente do palacio de Cnossós.

Sala III.Civilización MinoicaSala III.Civilización MinoicaSala III.Civilización MinoicaSala III.Civilización MinoicaSala III.Civilización Minoica

Sala IV. Civilización Minoica NeopalacialSala IV. Civilización Minoica NeopalacialSala IV. Civilización Minoica NeopalacialSala IV. Civilización Minoica NeopalacialSala IV. Civilización Minoica NeopalacialCnossós, Festós, Maliá (1700-1450)Cnossós, Festós, Maliá (1700-1450)Cnossós, Festós, Maliá (1700-1450)Cnossós, Festós, Maliá (1700-1450)Cnossós, Festós, Maliá (1700-1450)

6 56 56 56 56 5


Sala V. Etapa avanzada e final dos NovosSala V. Etapa avanzada e final dos NovosSala V. Etapa avanzada e final dos NovosSala V. Etapa avanzada e final dos NovosSala V. Etapa avanzada e final dos NovosPalaciosPalaciosPalaciosPalaciosPalacios. Cnossós (1450-1380 aC). Cnossós (1450-1380 aC). Cnossós (1450-1380 aC). Cnossós (1450-1380 aC). Cnossós (1450-1380 aC)


Vitrina 67. Ánfora de tres asasVitrina 67. Ánfora de tres asasVitrina 67. Ánfora de tres asasVitrina 67. Ánfora de tres asasVitrina 67. Ánfora de tres asasDo chamado «estilo palacial»: decoración naturalista, espe-

cialmente animais mariños: polbos, estrelas de mar, ourizos...Tamén paxaros e flores.

Vitrina 69. Lineal AVitrina 69. Lineal AVitrina 69. Lineal AVitrina 69. Lineal AVitrina 69. Lineal ATaboíñas e outros obxectos con inscricións en Lineal A Lineal A Lineal A Lineal A Lineal A. O

Lineal A evoluciona na fase micénica dos palacios a Lineal B, osistema de escritura dos agora si falantes de lingua grega, osgregos micénicos. O Lineal B consiste nun sistema de escrituraformado por un silabario. Ó outro lado da vitrina hai taboíñas enLineal B Lineal B Lineal B Lineal B Lineal B con catálogo de persoas, animais, produccións agrí-colas, armas e outros obxectos de palacio.

Vitrina 70. Reproducción enVitrina 70. Reproducción enVitrina 70. Reproducción enVitrina 70. Reproducción enVitrina 70. Reproducción en

terracota dunha casa minoica terracota dunha casa minoica terracota dunha casa minoica terracota dunha casa minoica terracota dunha casa minoicaExemplar único polos seus detalles da arquitectura minoica:

ventás, entrada coa columna, a bufarda, sala sostida por colum-nas, balcón, escaleira e pérgola do tellado.

Vitrina 78. Casco con dentes de xabarílVitrina 78. Casco con dentes de xabarílVitrina 78. Casco con dentes de xabarílVitrina 78. Casco con dentes de xabarílVitrina 78. Casco con dentes de xabarílOs dentes están cosidos sobre pel. Casco micénico tal como os

que describe Homero.

Vitrina 88. XoiasVitrina 88. XoiasVitrina 88. XoiasVitrina 88. XoiasVitrina 88. XoiasFermosas xoias de distintos cemiterios. Anel real en ouro con

escena de deusa que descende do ceo mentres a invocan sacerdotisascos brazos en alto.

Sala VI. Civilización dos PalaciosSala VI. Civilización dos PalaciosSala VI. Civilización dos PalaciosSala VI. Civilización dos PalaciosSala VI. Civilización dos PalaciosNovos e Post- Palaciales (1380-1200 aC)Novos e Post- Palaciales (1380-1200 aC)Novos e Post- Palaciales (1380-1200 aC)Novos e Post- Palaciales (1380-1200 aC)Novos e Post- Palaciales (1380-1200 aC)

Sala VII. Civilización Minoica:Sala VII. Civilización Minoica:Sala VII. Civilización Minoica:Sala VII. Civilización Minoica:Sala VII. Civilización Minoica:vilas e covas (1700-1450 aC)vilas e covas (1700-1450 aC)vilas e covas (1700-1450 aC)vilas e covas (1700-1450 aC)vilas e covas (1700-1450 aC)

Vitrina 94. Ritón dos segadoresVitrina 94. Ritón dos segadoresVitrina 94. Ritón dos segadoresVitrina 94. Ritón dos segadoresVitrina 94. Ritón dos segadores

En esteatita negra. A súa decoración enrelevo presenta a unha comitiva de homes quevolven da sega coas súas ferramentas noombro.

´

6666666666



Vitrina 101. Obxectos e xoias de ouroVitrina 101. Obxectos e xoias de ouroVitrina 101. Obxectos e xoias de ouroVitrina 101. Obxectos e xoias de ouroVitrina 101. Obxectos e xoias de ouro

Pendente con dúas abellas que libanmel nun panal.

Machados dobres votivas en ouro.

Vitrina 109. Vaso de cristal naturalVitrina 109. Vaso de cristal naturalVitrina 109. Vaso de cristal naturalVitrina 109. Vaso de cristal naturalVitrina 109. Vaso de cristal natural

Precioso vaso de cristal mineralvaso de cristal mineralvaso de cristal mineralvaso de cristal mineralvaso de cristal mineral. En torno ó colo ten un anelformado por fragmentos de cristal mineral unidos por láminas demarfil recubertas de ouro. Ó asa componse de contas de cristalengarzadas en arame de bronce recuberto de ouro. Actualmenteverdoso pola oxidación.

Sala VIII. Civilización minoica doSala VIII. Civilización minoica doSala VIII. Civilización minoica doSala VIII. Civilización minoica doSala VIII. Civilización minoica doPalacio de Zakros (1600-1450 aC)Palacio de Zakros (1600-1450 aC)Palacio de Zakros (1600-1450 aC)Palacio de Zakros (1600-1450 aC)Palacio de Zakros (1600-1450 aC)

Sala IX. Civilización minoicaSala IX. Civilización minoicaSala IX. Civilización minoicaSala IX. Civilización minoicaSala IX. Civilización minoicados Novos palacios dedos Novos palacios dedos Novos palacios dedos Novos palacios dedos Novos palacios deCreta oriental (1700-1450 aC)Creta oriental (1700-1450 aC)Creta oriental (1700-1450 aC)Creta oriental (1700-1450 aC)Creta oriental (1700-1450 aC)

Vitrina 128. SelosVitrina 128. SelosVitrina 128. SelosVitrina 128. SelosVitrina 128. Selos

Admirables exemplos de selos con escenas de animaisselos con escenas de animaisselos con escenas de animaisselos con escenas de animaisselos con escenas de animais, flo-res, divindades... Feitos na súa maioría de pedras preciosas.

Sala XIII. Sarcófagos minoicosSala XIII. Sarcófagos minoicosSala XIII. Sarcófagos minoicosSala XIII. Sarcófagos minoicosSala XIII. Sarcófagos minoicosColocábanse ós mortos no seu interior coas

pernas dobradas. Os hai de dous tipos: en for-ma de cofre ou caixa con catro patas e tapa ouen forma de bañeira.

Os motivos ornamentais pintados nasúa superficie son o ben pertencentes anatureza (flores, polbos, peixes) ou ben teñenun carácter ritual (dobre machado, cornos sa-grados etc.)

Sala XIV. Frescos (1600-1380 aC)Sala XIV. Frescos (1600-1380 aC)Sala XIV. Frescos (1600-1380 aC)Sala XIV. Frescos (1600-1380 aC)Sala XIV. Frescos (1600-1380 aC)

As paredes dos pazos decorábanse con frescos. Son de cores intensas: branco, amarelo, azul,vermello e negro, fuxindo de tons suaves e grisáceos.

A súa fonte de inspiración é a natureza aínda que tamén se representan figuras humanas.Nestas obsérvase a influencia da arte exipcia porque se combinan as perspectivas: corpo, ollo defronte, cabeza, pernas e pés de perfil.

6 76 76 76 76 7



Lado Norte da sala, de esquerda a dereitaLado Norte da sala, de esquerda a dereitaLado Norte da sala, de esquerda a dereitaLado Norte da sala, de esquerda a dereitaLado Norte da sala, de esquerda a dereita

Fresco da «procesión»Fresco da «procesión»Fresco da «procesión»Fresco da «procesión»Fresco da «procesión»

Procede de Cnos-sós. Componse de 360figuras (moi poucassalváronse). Mozosque sosteñen xerrasnas más avanzan den-de direccións opostashacia o centro, onde seatopa unha raíña, prin-cesa ou sacerdotisa.

Grifo entre flores de papiroGrifo entre flores de papiroGrifo entre flores de papiroGrifo entre flores de papiroGrifo entre flores de papiroDecoraba a Sala do trono do palacio.

Fresco do gatoFresco do gatoFresco do gatoFresco do gatoFresco do gato

Un gato montés gato montés gato montés gato montés gato montés avanzasixilosamente entre unha tu-pida vexetación para atraparun paxaro pousado nunha ro-cha.

Lado Sur da sala de dereita a esquerdaLado Sur da sala de dereita a esquerdaLado Sur da sala de dereita a esquerdaLado Sur da sala de dereita a esquerdaLado Sur da sala de dereita a esquerda

Grandes escudos en forma de oito.Grandes escudos en forma de oito.Grandes escudos en forma de oito.Grandes escudos en forma de oito.Grandes escudos en forma de oito.Facíanse de peles de touro cosidas

Príncipe dos lirios.Príncipe dos lirios.Príncipe dos lirios.Príncipe dos lirios.Príncipe dos lirios.

Leva unha coroa de lirios e plumas de pavo real. Tradicional-mente, dicíase que era unha representación do mítico rei Minos.Atopábase ó final do Corredor da Procesión do pazo.

Fresco das «mulleres en azul»Fresco das «mulleres en azul»Fresco das «mulleres en azul»Fresco das «mulleres en azul»Fresco das «mulleres en azul»

As cabezas puideronrecompoñerse base-ándose noutros frescos epartindo de fragmentosmoi pequenos.

´

6868686868



A «Tauromaquia»A «Tauromaquia»A «Tauromaquia»A «Tauromaquia»A «Tauromaquia»

Fresco das perdicesFresco das perdicesFresco das perdicesFresco das perdicesFresco das perdicesProcede do "Albergue de camiñantes" ou sala para

viaxeiros. Entre as perdices representouse taménunha bubela.

Representa unha proba atlética na que participaban tanto homes (cor vermella) coma mulleres(cor branco). O fresco representa as diferentes fases da proba: os atletas collen o touro poloscornos, saltan sobre o seu lombo e caen de pé en terra por detrás do animal.

Vitrina 177. Sarcófago en pedra de Agia TriadaVitrina 177. Sarcófago en pedra de Agia TriadaVitrina 177. Sarcófago en pedra de Agia TriadaVitrina 177. Sarcófago en pedra de Agia TriadaVitrina 177. Sarcófago en pedra de Agia Triada

Nun dos lados represéntase un sa-crificio dun touro en honor do reimorto.O touro está atado encima damesa. Un músico toca a frauta e dirixeunha procesión de mulleres. No ladooposto unha sacerdotisa ou raíña concoroa, quizais a viúva, leva cántaroscheos do sangue do sacrificio paradarllos a outra sacerdotisa ante ela queos baleira entre dous machados dobres.As acompaña un músico cunha lira.

Sala XV. FrescosSala XV. FrescosSala XV. FrescosSala XV. FrescosSala XV. Frescos(1600-1380 aC)(1600-1380 aC)(1600-1380 aC)(1600-1380 aC)(1600-1380 aC)

Fresco da «parisina»Fresco da «parisina»Fresco da «parisina»Fresco da «parisina»Fresco da «parisina»

É un dos mais famosos. Foi chamado así polos obreirosque a descubriron polo seu parecido coa moda de certasdamiselas do París do momento. Considerada como a mellorrepresentación da feminidade minoica, os simples trazosda súa silueta (un enorme ollo frontal, o nariz afiado, osbeizos pintados) produciron un dos rostros máis atractivosda pintura primitiva.

Sala XVI. Frescos (1600-1380 aC)Sala XVI. Frescos (1600-1380 aC)Sala XVI. Frescos (1600-1380 aC)Sala XVI. Frescos (1600-1380 aC)Sala XVI. Frescos (1600-1380 aC)Na parede Oeste destaca a «recadadora de azafrán»«recadadora de azafrán»«recadadora de azafrán»«recadadora de azafrán»«recadadora de azafrán»Na parede Este tres grupos procedentes da «casa dos frescos» en Cnossós:

OOOOO «paxaro azul» nunha paisaxe rochosa«paxaro azul» nunha paisaxe rochosa«paxaro azul» nunha paisaxe rochosa«paxaro azul» nunha paisaxe rochosa«paxaro azul» nunha paisaxe rochosa

O «mono azul»«mono azul»«mono azul»«mono azul»«mono azul» nunha paisaxe similar.Monos entre azafranes e papirosMonos entre azafranes e papirosMonos entre azafranes e papirosMonos entre azafranes e papirosMonos entre azafranes e papiros.

6 96 96 96 96 9


IV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV.4. PreveliIV.4. PreveliIV.4. PreveliIV.4. PreveliIV.4. Preveli

Moni Preveli

Kato Preveli

IV .4. PreveliIV .4. PreveliIV .4. PreveliIV .4. PreveliIV .4. PreveliIV.4.1. Mosteiro de PreveliIV.4.1. Mosteiro de PreveliIV.4.1. Mosteiro de PreveliIV.4.1. Mosteiro de PreveliIV.4.1. Mosteiro de Preveli

Na costa Sur, situado nun alto e cunhas impoñen-tes vistas sobre o mar atópase o Mosteiro de Preveli.Actualmente só viven alí dous monxes. Pola súa situa-ción estratéxica foi refuxio e centro dos movementosrevolucionarios. Alí refuxiáronse ós soldados aliadoscando Creta foi invadida polos alemáns. Os monxesagacharon ós soldados no Mosteiro mentres chegabanos submarinos á praia que hai debaixo do Mosteiropara recollelos.

Na Igrexa consérvanse fermosos iconosbizantinos. No seu Museo ten un anaco da Cruz.

IV.4.2. Praia de PreveliIV.4.2. Praia de PreveliIV.4.2. Praia de PreveliIV.4.2. Praia de PreveliIV.4.2. Praia de Preveli

Dende o Mosteiro un abrupto sendeiro chegaata a fermosísima praia de Preveli. O esforzomerece realmente a pena. É unha praia soberbiaformada na desembocadura dun río que baixadunha gorxa e forma un brazo de area entre omar e o río. A garganta chea de palmeiras mere-ce o esforzo de meterse uns metros entre as mon-tañas.

´

7070707070


IV. 5. Pazo de CnossósIV. 5. Pazo de CnossósIV. 5. Pazo de CnossósIV. 5. Pazo de CnossósIV. 5. Pazo de Cnossós

Escaleira do

andar superiorCorredor da

procesiónGrande

escaleira

Salón do trono

Habitacións reais

Cnossós no 1700 Cnossós no 1700 Cnossós no 1700 Cnossós no 1700 Cnossós no 1700 antes da nosa eraantes da nosa eraantes da nosa eraantes da nosa eraantes da nosa era

No ano 1893 o inglésArthur Evans viaxou a Greciae atopou nuns anticuarios deAtenas unhas pedras antigasgravadas con signos xero-glíficos procedentes de Creta.É a primeira revelación da es-critura minoica. Evans deci-diu escavar en Cnossós. Pagoudo seu peto os terreos edescubriu o extraordinariopazo do Rei Minos.

Dende o primeiro mo-mento presentouse a necesi-dade da conservación e repa-ración dos monumentos que sedescubrían. Determinados lu-gares do pazo foron restaura-dos e naqueles traballosutilizouse o formigón armado.Tamén en determinados pun-tos colocáronse copias dosfrescos que se atoparan. Estemodo de restaurar foi moi cri-ticado e algunhas das con-clusións ás que chegou o in-vestigador inglés rebatéronse.Mais Evans debe ser admira-do pola súa intuición e a eldebémoslle basicamente odescubrimento do marabi-lloso mundo minoico.

O pazo está construídosobre un cerro. Este lugar xaestivera ocupado na épocaneolítica (6000 a C.). O

contaban con alma-céns e ta-lleres, santuarios, vivendas dosfuncionarios que traballabanalí, arquivos... A súa planta eralabiríntica. A partir dun patiocentral que estructura oconxunto, enga-díanse depen-dencias conforme aumentabanas necesidades sen seguir nin-gún plan preconcibido. Naépoca de maior apoxeo chegoua alcanzar unha extensión deuns 22.000 m² , con unhas1500 habitacións, alturas de aveces ata sete pisos (dos pisossuperiores non se conservapracticamente nada, pois es-taban construídos en materiaislixeiros para soportar os fre-cuentes terremotos) e a súapoboación alcanzou cerca dos100.000 habitantes. Consti-tuía un extraordinarioconxunto de edificios separa-dos por terrazas, escaleiras epatios. É fácil comprender alenda do labirinto mandadoconstruír a Dédalo polo reiMinos para encerrar oMinotauro.

O pazo non está rodea-do por murallas nin presentaningún tipo de sistema defen-siva, sinal de que non o nece-sitaban.

Buscábase a habita-bilidade unida ó luxo. As

primeiro pazo data doprimeiro pazo data doprimeiro pazo data doprimeiro pazo data doprimeiro pazo data do2.000 a C.2.000 a C.2.000 a C.2.000 a C.2.000 a C. e foi destruído no1700 a C. É a época chamadapaleo-palacial ou a dos pazosantigos. Sobre as ruínas desteconstruíuse un segundo pazomáis grande co precedente.Estamos na época na época na época na época na época neoneoneoneoneopalacial.palacial.palacial.palacial.palacial. Os minoicos con-vértense en señores do mar ea civilización minoica al-a civilización minoica al-a civilización minoica al-a civilización minoica al-a civilización minoica al-canza o seu maior desen-canza o seu maior desen-canza o seu maior desen-canza o seu maior desen-canza o seu maior desen-volvementovolvementovolvementovolvementovolvemento. . . . . Esta épocadurou ata o 1450 a C., momen-to no que tivo lugar unha novadestrucción, probablementeprovocada pola explosión dovolcán da illa de Santorini. Opazo foi novamente recons-truído, pero os gregos micé-nicos aproveitaron para apro-piarse da illa e utilizaron opazo ata a súa destrucción fi-nal. É a época chamada post-palacial.

Antes de iniciar o seupercorrido temos que ter enconta as características prin-cipais destes pazos. Non eranunicamente a residencia real,senón auténticos complexosque rexían a vida económica,relixiosa e administrativa dazona sobre a que estendían asúa influencia. Polo tanto nonestaba a residencia real, tamén

IV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV. CretaIV.5. KnossósIV.5. KnossósIV.5. KnossósIV.5. KnossósIV.5. Knossós

LabyrinthusLabyrinthusLabyrinthusLabyrinthusLabyrinthushic habitathic habitathic habitathic habitathic habitatminotaurusminotaurusminotaurusminotaurusminotaurus

7 17 17 17 17 1



LabyrinthusLabyrinthusLabyrinthusLabyrinthusLabyrinthushic habitathic habitathic habitathic habitathic habitatminotaurusminotaurusminotaurusminotaurusminotaurus

neste patio.Seguimos polo Corre-Corre-Corre-Corre-Corre-

dor da Procesióndor da Procesióndor da Procesióndor da Procesióndor da Procesión (4) (4) (4) (4) (4), quetoma o seu nome polo gran fres-co atopado aquí e que repre-senta a mozos de ambos sexos,case de tamaño natural, levan-do regalos a unha figurafeminina.

Dende este corredorvaise ós Propileos SurPropileos SurPropileos SurPropileos SurPropileos Sur (9) (9) (9) (9) (9),no primeiro piso, restauradopor Evans. Aquí atopamos oscornos sagrados. Os muros es-taban decorados con frescoque probablemente eran acontinuación do fresco da pro-cesión.

Unha Gran EscaleiraGran EscaleiraGran EscaleiraGran EscaleiraGran Escaleira(10)(10)(10)(10)(10) aberta conduce ó pri-meiro piso onde se atopan asestancias oficiais do Santua-Santua-Santua-Santua-Santua-rioriorioriorio cunhas magníficas vistasda rexión. Desde aquí podenverse os chamados AlmacénsAlmacénsAlmacénsAlmacénsAlmacénsOccidentaisOccidentaisOccidentaisOccidentaisOccidentais (22) (22) (22) (22) (22). As gran-des vasillas, pithoi, que vemosempregábanse para a almace-

O pazo de Cnossós desde o oeste


habitacións eran amplas e lu-minosas en íntimo contacto coanatureza. Estaban decoradascon frescos e daban a corredo-res e patios internos que pro-porcionaban ventilación e luznatural. Algunhasinsonorizábanse cunha dobreparede. Posuían auga co-rrente cun complexo sistemade canalizacións cun conduc-to para o abastecemento deauga potable que viña do mon-te, outro para a recollida deauga de chuvia e un terceiropara a evacuación das augasresiduais. As canalizaciónseran de arxila con xuntas decerámica.

Nunca utilizaban asliñas curvas e o arco. O ele-mento arquitectónico máis ca-racterístico é a típica colum-na cretense cun fuste demadeira de ciprés mais anchoarriba que embaixo e capitele basa en pedra. Eran bico-lo-res ( roxo e negro )

Entremos agora nopazo. O patio central divide ocomplexo en dous alas :

ALA OCCIDENTAL : san-tuarios e estancias oficiaisestatais .

ALA ORIENTAL : vivendase talleres.

Ala occidental AAla occidental AAla occidental AAla occidental AAla occidental A

Entramos polo ala Oes-te e atopamos o Patio Occi-Patio Occi-Patio Occi-Patio Occi-Patio Occi-dentaldentaldentaldentaldental (1)(1)(1)(1)(1). Está enlousado.Ten dous AltaresAltaresAltaresAltaresAltares e tres enor-mes cavidades de forma cir-cular. eran os PoPoPoPoPozoszoszoszoszos (3) (3) (3) (3) (3) onde

se rompían os vasos empre-gados nas cerimonias e quecontiñan as ofrendas.

Continuamos cara ópalacio polo Propileo OestePropileo OestePropileo OestePropileo OestePropileo Oeste(3)(3)(3)(3)(3), espacio con columnas nocentro. O muro estaba adorna-do cunha grande escenatauromáquica. Na parte suratópanse duas habitacións. Apequena utilizábase como por-tería e a segunda, de maior ta-maño quizais para que o reiasistise dende alí as ceri-monias que se celebraban

naxe de aceite e viño. Al-gunhas tiñan tamén restos decereais. Tamén había depósi-tos subterráneos, revestidos deláminas de bronce, que se uti-lizaban como caixa forte oudepósito de tesouros e taméncomo depósito de líquidos.

As habitaciónshabitaciónshabitaciónshabitaciónshabitacións (19 - (19 - (19 - (19 - (19 -parte superior)parte superior)parte superior)parte superior)parte superior) foron res-tauradas tendo coma guía bá-sica os muros do piso baixo.Aquí foron colocadas copiasdos fresco que se atoparon endistintas partes do pazo : fres-

´

7272727272


cos da «Tauromaquia «, das«Damas azuis»...

Por unha escaleira des-cendemos ó piso baixo, á An-An-An-An-An-tecámara tecámara tecámara tecámara tecámara (18)(18)(18)(18)(18) do do do do do Salón doSalón doSalón doSalón doSalón doTronoTronoTronoTronoTrono (19)(19)(19)(19)(19) aberta ó PatioPatioPatioPatioPatiocentralcentralcentralcentralcentral (12) (12) (12) (12) (12). No centro dahabitación hai un cunco quese utilizaba, segundo Evans,para purificarse. A esquerda edereita hai bancos de pedra, eno lado norte, no espaciobaleiro existente entre elesatopáronse restos calcinadosdun asento de madeira. Poresta razón colocouse aquí untrono de madeira copia do dahabitación contigua. O Presi-dente do tribunal Internacio-nal da Haya séntase nunasento copia deste trono, xaque Minos foi o primeiro xuízdo mundo. A antecámara levaó Salón do TronoSalón do TronoSalón do TronoSalón do TronoSalón do Trono (19) (19) (19) (19) (19). quetomou o seu nome do pequenotrono de mármore conservadoíntegro e no mesmo lugar ondeo vemos hoxe.Moi probable-mente o rei sentábase nestetrono e os sacerdotes ou altosfuncionarios ó seu redor nosbancos.

As paredes do salónsalónsalónsalónsalóndo tronodo tronodo tronodo tronodo trono estaban decoradascon grifos entre plantas, ani-mal mitolóxico que reflicten opoder real:

- Cabeza de aguia: poderaéreo

- Corpo de león: poderterreal

- Cola de serpe: poder sub-terráneo.

Saímos ó Patio Cen-Patio Cen-Patio Cen-Patio Cen-Patio Cen-traltraltraltraltral (12) (12) (12) (12) (12), principal caracte-rística do pazo minoico. Ó seuredor levántanse as distintaspartes do pazo. Probablemen-te aquí realizábansecerimonias e festas. Estabaenlousado aínda que a penasquedan restos do pavimento.Nun canto do Patio poden ver-se restos do sistema dedesaugue. Canles de pedraconducen a auga de chuvia aun canle central.

A esquerda da GranGranGranGranGranEscalinataEscalinataEscalinataEscalinataEscalinata (17) (17) (17) (17) (17), da que só

se conservaron catro chanzos,está a fachada do chamadoSantuario TripartirtoSantuario TripartirtoSantuario TripartirtoSantuario TripartirtoSantuario Tripartirto (13- (13- (13- (13- (13-16)16)16)16)16). Ó sur, algúns chanzosconducen a unha antesala cunbanco de pedra onde se venclaramente as pegadas do in-cendio da catástrofe final. Aprimeira habitación que seatopa a dereita da antesala écoñecida coma HabitaciónHabitaciónHabitaciónHabitaciónHabitaciónda gran xerrada gran xerrada gran xerrada gran xerrada gran xerra (15) (15) (15) (15) (15). Aquíatópase unha fermosa vasillaintacta e tal como apareceu.O

lado, a esquerda, están osTesourTesourTesourTesourTesouros Saos Saos Saos Saos Sagggggradosradosradosradosrados (16) (16) (16) (16) (16). Endúas cavidades construídasbaixo o solo atopáronse as «deusas das serpes «.

Nas Criptas conCriptas conCriptas conCriptas conCriptas conpiares occidentaispiares occidentaispiares occidentaispiares occidentaispiares occidentais (14) (14) (14) (14) (14)está gravado frecuentementeo machado dobre.O redor decada piar había cuncos depedra octogonais para ofren-das ou sacrificios de animais.

O lado da Casa deCasa deCasa deCasa deCasa deRea ou do Templo gregoRea ou do Templo gregoRea ou do Templo gregoRea ou do Templo gregoRea ou do Templo grego(11) (11) (11) (11) (11) está a estancia dabañeira de barro, dentro da calatopáronse taboíñas con escri-tura en Lineal B.

No lado sur do Patioestaba o final do Corredor daprocesión. Por aquí atopáron-se os restos do fresco dofresco dofresco dofresco dofresco doPríncipe dos LiriosPríncipe dos LiriosPríncipe dos LiriosPríncipe dos LiriosPríncipe dos Lirios (8) (8) (8) (8) (8)

Ala leste BAla leste BAla leste BAla leste BAla leste B

Tiña catro pisosademais do baixo que se co-municaban entre si pola GranGranGranGranGranEscaleiraEscaleiraEscaleiraEscaleiraEscaleira (31) (31) (31) (31) (31), un dos luga-

res mellor conservados dopazo. Esta escaleira constituíaó acceso oficial ás dependen-cias reais. Os muros dos mira-doiros da escaleira estabancubertos con frescos. Naparede vemos unha copia do«Fresco dos Escudos». Por unhaporta no lado Sur do miradoirochegamos a unha sala conbaño. Dende aquí pode verseparte do sistema deaprovisionamento de auga eun sumidoiro con canles de

barro. Na parte norte encimadun parapeto ainda álzansedous pares de cornos sagradose o seu lado estatuíñas de ba-rro de unha deusa cos brazoslevantados e adoradores.

Dende o balcón dos es-cudos a escaleira baixa ó pisobaixo. Agora podemos ver apequena stoa (galería con co-lumnas) que rodea ó sistemade iluminación e ventilacióncentral que dende arriba ilu-mina todo os pisos e propor-ciona luz indirecta e aire a to-dos os pisos.

Seguimos polo corre-dor e entramos na Sala dosSala dosSala dosSala dosSala dosdobres machadosdobres machadosdobres machadosdobres machadosdobres machados (32) (32) (32) (32) (32) e oMégaron do Rei Mégaron do Rei Mégaron do Rei Mégaron do Rei Mégaron do Rei (33)(33)(33)(33)(33).

As dúas bufardas a am-bos lados da sala estánbaseados nun sistema de ven-tilación natural vertical queasegura a circulación do aireentre eles. Nas lousas, todas domesmo tamaño, da bufarda oc-cidental aparece esculpida enmoitos lugares o dobre macha-do. Este é un dos lugares maismaxestosos do pazo coa triple

Ala occidental AAla occidental AAla occidental AAla occidental AAla occidental A

7 37 37 37 37 3


porta múltiple que a cerra po-los lados e o seu pórticocolumnado exterior.

Por unha pequena por-ta e atravesando un corredorcon ángulo chegamos óMégaron da RaíñaMégaron da RaíñaMégaron da RaíñaMégaron da RaíñaMégaron da Raíña (34) (34) (34) (34) (34).Algunhas partes do solo le-vantáronse para que aparezaó enlousado antigo, que seconstruíu en diferentes perío-dos cronolóxicos. O de nivelmais baixo é de pedra non

traballada, o do medio, é deplacas irregulares, e final-mente o superior é de lousastetragonais talladas dealabastrita.

Na parede oriental haiun fresco con golfiños, peixese ourizos de mar. Noutro fres-co, en unha pilastra do muro,unha moza baila e conformexira o seu cabelo flota no aire.

Ó Oeste está o Baño daBaño daBaño daBaño daBaño daRaíñaRaíñaRaíñaRaíñaRaíña (34) (34) (34) (34) (34). A bañeira foimontada unindo todas aspezas e é coma todas pequenae de asento.Os muros do pe-queno corredor e a parte infe-rior das paredes estaban forra-das con grandes placas dealabastrita.O pequeno frescoque aparece aquí é o orixinalpero non se conservaron moiben as cores. A columna estárestaurada e recorda óspatróns exipcios, con capiteisque imitan as tallos de loto.

Ó Oeste está o Toca-Toca-Toca-Toca-Toca-dordordordordor (35) (35) (35) (35) (35). O banco que hai naparede sur se empregaba paradepositar obxectos de tocador.Na pequena habitación ó leste

estaba o retrete. Na parede haiunha incisión onde estaba ins-talado ó asento de madeira doque quedaron restocalcinados.Por suposto na par-te interior do muro había unhacisterna..

Na pequena estancia ócomezo do corredor, con portade madeira, atopáronse restosde obxectos precioso, é a SalaSalaSalaSalaSalado Tesourodo Tesourodo Tesourodo Tesourodo Tesouro.Continuandopolo corredor chegamos de

novo ó piso baixo da GranEscaleira, e tomando o corre-dor situado fronte ao Santua-Santua-Santua-Santua-Santua-rio dos Machados dobresrio dos Machados dobresrio dos Machados dobresrio dos Machados dobresrio dos Machados dobres(38) (38) (38) (38) (38) chegaremos ósobradoiros. As pegadas do in-cendio son evidentes neste lu-gar.

Un pouco mais alá estáo Obradoiro dos CanteirosObradoiro dos CanteirosObradoiro dos CanteirosObradoiro dos CanteirosObradoiro dos Canteiros(46)(46)(46)(46)(46). Alí traballábase o basal-to, unha pedra verdosa ouavermellado con cristais ama-relos que se importaba doPeloponeso. Nalgunhas pe-dras pódese comprobar otraballo a medio rematar polarepentina catástrofe.

I n m e d i a t a m e n t edespois temos unha reducidaestancia coñecida có nome deTallerTallerTallerTallerTaller do Ceramista (o al-do Ceramista (o al-do Ceramista (o al-do Ceramista (o al-do Ceramista (o al-far)far)far)far)far) (47) (47) (47) (47) (47) e máis adiantechegamos ó Patio con entra-Patio con entra-Patio con entra-Patio con entra-Patio con entra-da de Pedrada de Pedrada de Pedrada de Pedrada de Pedra (48) (48) (48) (48) (48) dende ocal un largo canle de pedraconducía a auga de chuvia aun pozo cego, cuberto naactualidade cunha reixa deferro. De fronte está o Alma-Alma-Alma-Alma-Alma-cén das xerras xigantescén das xerras xigantescén das xerras xigantescén das xerras xigantescén das xerras xigantes

(49)(49)(49)(49)(49), as maiores de cantas seatoparon ata agora.

Baixamos pola esca-leira chegando ó Bastión doBastión doBastión doBastión doBastión doLesteLesteLesteLesteLeste (44) (44) (44) (44) (44). Aquí podemos vera outra parte do sistema dedesaguadoiro. A auga dechuvia chegaba por unha fortependente dende os niveis su-periores ata ó piso baixo . Óchegar aquí viría con moitaforza e sairíase nas curvas.Para evitar isto, ó lado doschanzos da escaleira o canlecontinúa realizando curvasparabólicas de forma quechega ós ángulos con moitamenos forza.

Volvemos fronte o alma-cén das xerras e continuandoo ascenso pola esca-leirachegamos ó Corredor doCorredor doCorredor doCorredor doCorredor doXadrezXadrezXadrezXadrezXadrez (50) (50) (50) (50) (50), que recibe óseu nome polo xogo atopadoaquí.

Continuamos cara aEntrada Norte D. Dos dousbastións que franqueaban aentrada foi restaurado o Bas-Bas-Bas-Bas-Bas-tión Occidentaltión Occidentaltión Occidentaltión Occidentaltión Occidental (25) (25) (25) (25) (25), ondese colocou a copia do frescoque representa a captura dotouro salvaxe. Ó lado do ani-mal, cansado e arquexantepola persecución, existe unhaoliveira en baixorrelevo.

Descendemos polaRamplaRamplaRamplaRamplaRampla . Ós lados, sobre o pa-vimento hai esculpidos símbo-los de tridentes. Ó corredorremata nunha gran sala cha-mada por Evans a Aduana Aduana Aduana Aduana Aduana (ta-mén chamada SalaSalaSalaSalaSalahipóstilahipóstilahipóstilahipóstilahipóstila) (27)(27)(27)(27)(27) con dous co-lumnas e oito piares dealabastrita. Á es-querda e nunnivel mais alto atópase a En-En-En-En-En-trada Noroestetrada Noroestetrada Noroestetrada Noroestetrada Noroeste (25) (25) (25) (25) (25)do pa-lacio bordeada dun estanqueexpurgatorio.....

Seguindo cara o Oestechegamos ó Teatro Teatro Teatro Teatro Teatro (26)(26)(26)(26)(26).Duas travesías enlousadas vanpara mais abaixo ó CamiñoCamiñoCamiñoCamiñoCamiñoRealRealRealRealReal , a vía mais antiga deEuropa. O pavimentoconsérvase bastante ben, asícomo os reguei-ros para a augade chuvia a ambos lados.


´

7474747474


CnossósCnossósCnossósCnossósCnossós 1. Patio oeste 2. Kouloures (foxos) 3. Entrada e propileo oeste 4. Corredor da procesión 5. Habitacións 6. Corredor sur 7. Entrada sur 8. Corredor do fresco dos lirios 9. Propileo sur10. Escaleira ao primeiro andar11. Emprazamento do templogrego12. Patio central

13. Vestíbulo das criptas con co-lumnas14. Sala con piares15. Cámara do pithos principal16. Cámara do tesouro do san-tuario tripartito17. Escaleira18. Antecámara19. Salón do trono

20. Vestíbulo principal21. Salón principal22. Almacéns do oeste23. Fresco da colleita do azafrán24. Baño lustral25. Entrada noreste e Bastiónoccidental26. Área teatral27. Sala hipóstila

28. Almacéns do noreste29. Vestíbulo noeste30. Almacén dos pithoi conmedallóns31. Escaleira principal32. Sala dos machados dobres33. Mégaron do rei34. Mégaron e baño da raíña35. Tocador da raíña36. Letrinas37. Baño de terracota

38. Santuario dos machadosdobres39. Baño lustral40. Casa do santuario41. Casa do sureste

42. Casa das pedras caídas43. Sala dos piares monolíticos44. Bastións do leste45. Sala da columnata central46. Obradoiro dos canteiros47. Alfar48. Patio da entrada de pedra49. Almacén dos pithoi xigantes50. Corredor do xadrez

7 57 57 57 57 5


V. DelfosV. DelfosV. DelfosV. DelfosV. Delfos

´

7676767676


V. DelfosV. DelfosV. DelfosV. DelfosV. DelfosÓ pe do monte Parnaso, onde segundo a mitoloxía reuníanse Apolo e as musas, dominando o val

do Pleistos atópase Delfos, capital relixiosa da antiga Grecia.Segundo a mitoloxía Apolo chegou a Delfos dende a illa de Delos. Nada máis chegar, matou a

serpe Pitón que custodiaba un oráculo dedicado a Xea (Gh’ «Terra») e ocupou o seu posto. Delfosconvertese así nun importante santuario panhelénico.

Os gregos, profundamente relixiosos, consideraban que Delfos era «o embigo do mundo». Asúa fama debíase a que nelatopábase o famoso oráculo deApolo, deus da adiviñación e dasartes. O templo estaba atendidopor unha sacerdotisa de Apolo:a Pitia ou Pitonisa. Cando o deusera consultado era púñase entranso e era a «médium» pola quefalaba o deus.

A influencia do oráculo foiimportantísima na antigüidade,non se tomaba ningunha deci-sión política de importancia senconsultar antes á Pitonisa. Alinguaxe dos oráculos era enig-mática e de difícil interpreta-ción. O historiador Heródotorecolle algúns oráculos famososcomo estes:

- Cando Creso, o ambicioso rei de Lidia, consultoulle ó deus sobre as súas posibilidades deinvadir Persia a resposta foi: CrCrCrCrCresoesoesoesoeso,,,,, tras cr tras cr tras cr tras cr tras cruzar o río Halisuzar o río Halisuzar o río Halisuzar o río Halisuzar o río Halis,,,,, destr destr destr destr destruirá un guirá un guirá un guirá un guirá un gran imperio.ran imperio.ran imperio.ran imperio.ran imperio.Creso interpretou o oráculo de forma errónea e atacou Persia temerariamente; oCreso interpretou o oráculo de forma errónea e atacou Persia temerariamente; oCreso interpretou o oráculo de forma errónea e atacou Persia temerariamente; oCreso interpretou o oráculo de forma errónea e atacou Persia temerariamente; oCreso interpretou o oráculo de forma errónea e atacou Persia temerariamente; ofacelo non destruíu o Imperio Persa, senón o seu propio imperio de Lidia.facelo non destruíu o Imperio Persa, senón o seu propio imperio de Lidia.facelo non destruíu o Imperio Persa, senón o seu propio imperio de Lidia.facelo non destruíu o Imperio Persa, senón o seu propio imperio de Lidia.facelo non destruíu o Imperio Persa, senón o seu propio imperio de Lidia.

- Cando Filipo de Macedonia, pai de Alexandre magno, consultou acerca de como vencer ósseus adversarios a resposta foi: Loita con lanzas de prata e conquistarás tódalas cousas. Filipointerpretou correctamente o oráculo e en vez de atacar coas armas dominou ós seus adversarios cosuborno.

V.1. Recintos arqueolóxicosV.1. Recintos arqueolóxicosV.1. Recintos arqueolóxicosV.1. Recintos arqueolóxicosV.1. Recintos arqueolóxicosV.1.1. Zona do santuarioV.1.1. Zona do santuarioV.1.1. Zona do santuarioV.1.1. Zona do santuarioV.1.1. Zona do santuario

Antes de entrar ó santuario os peregrinos purificábanse na fonte de Castalia. A subida ósantuario era pola vía Sacra, e as súas beiras atopábanse os distintos tesouros dedicados Apolopolas polis. Os máis importantes son:

OOOOO tesouro dos atenienses tesouro dos atenienses tesouro dos atenienses tesouro dos atenienses tesouro dos atenienses

É un dos edificios mellor conservados,reconstruído a principios deste século. Deestilo dórico, con dúas columnas na fachadaprincipal, está construído en mármore de Pa-ros. As súas metopas representaban ostraballos de Heracles e Teseo. Era conmemo-rativo da victoria de Maratón sobre os per-sas. Nos seus muros consérvanse inscriciónsen honor dos vencedores e himnos a Apolo.

V. DelfosV. DelfosV. DelfosV. DelfosV. DelfosV.1. RecintosV.1. RecintosV.1. RecintosV.1. RecintosV.1. Recintosarqueolóxicosarqueolóxicosarqueolóxicosarqueolóxicosarqueolóxicos

7 77 77 77 77 7


Santuario de ApoloSantuario de ApoloSantuario de ApoloSantuario de ApoloSantuario de Apolo

17. Tesouro de Megara18. Tesouro de Siracusa19. Tesouro de Cnido20. "Tesouro eólico"21. Exvoto etolio22. Tesouro de Tebas23. Tesouro de Beocia24. Tesouro de Potidea25. Tesouro dos atenienses26. Bouleterio27. Tesouro arcaico28. Pedra da Sibila29. Pedra de Letó30. Esfinxe de Naxos31. Stoa dos atenienses32. Tesouro de Corinto33. Tesouro de Cirene34. Pritaneo de Delfos

35. Tesouro de Brasidas36. Trípode de Platea37. Ofrenda de Rodas38. Altar de Quios39. Estatua de Paulo-Emilio40. Estatua de Aplo Sitalcas41. Trípode dos Deinoménidos42. Tesouro arcaico43. Estatua de Eumenes II44. Estatua de Atalo I45. Stoa de Atalo II46. Columna das bailarinas47. Ofrenda de Daocos II48. Leské de Cnido49. Templo de Apolo50. Ofrenda de Crátero51. Teatro52 Stoa dos etolios

1a. Ágora romana1. Touro de Córcira2. Ofrenda dos arcadios3. Base da estatua de Philopoi-meno4. Base helenística5. Ofrenda dos lacedemonios6. Cabalo dórico6a. Posible emprazamento daofrenda lacedemonia7. Ofrenda ateniense8. Ofrenda de Argos9. Hemiciclo ofrenda de Argos10. Nicho11, 12, 13. Nichos14. Exvoto de Tarento15. Tesouro de Syción16. Tesouro de Sifnos

´

7878787878


O tesouro dos sifniosO tesouro dos sifniosO tesouro dos sifniosO tesouro dos sifniosO tesouro dos sifniosEra unha das xoias do santuario construído cara ó 525 a.C. Nun dos seus frontóns presen-

tábase a disputa de Heracles e Apolo polo trípode sagrado, accesorio do oráculo da Pitia. Nos seusfrisos representábanse a procesión dos carros, o xuízo de Paris, a xigantomaquia, un consello dosdeuses e un dó entre heroes.

No último tramo da vía Sacra hai outro tipo de edificacións:- O Bouleterion: Onde se reunían os responsables da administración e goberno do santuario- Roca da Sibila ou Pitia: Onde se consultaban os oráculos da primitiva Sibila- Esfinxe dos habitantes da illa de Naxos, que se atopa no museo.- Stoa dos atenienses.- Muro poligonal que servía de arquivo de documentos públicos e privados.- Trípode de ouro de Platea, ofrenda dos gregos que venceron nesta batalla contra os persas.- Altar de Apolo, que servía de entrada ó templo.

O Gran Templo de ApoloO Gran Templo de ApoloO Gran Templo de ApoloO Gran Templo de ApoloO Gran Templo de ApoloDe orde dórico, pasou por diferentes fases de destruccións e reconstruccións. Nos seus muros

exteriores, atopábanse inscricións coma «Sé sensato», equivalente ó «Coñécete a ti mesmo» deSócrates.

O interior do templo constaba de un áditon que era a parte máis intima e consistía nunhacámara subterránea onde os peregrinos consultaban o oráculo. Este áditon constaba de un oikos e

un antron, onde só podía entrar a pitia.

O teatroO teatroO teatroO teatroO teatroEstaba dedicado a Dioniso, divindade

contraposta a Apolo. Nel representábanse obrasdramáticas e líricas. A escena non se conservapero quizais estivo decorada na época romanacun friso que representaba as fazañas deHeracles. As gradas e a orquestra son helenísticase romanas.

O estadioO estadioO estadioO estadioO estadioEstá construído no século IV a. C., pero as

gradas foron modificadas máis tarde por HerodesÁtico como ofrenda. A pista mide 178 metros.Consérvanse as saídas para as carreiras decuadrigas.

V. DelfosV. DelfosV. DelfosV. DelfosV. DelfosV.1. RecintosV.1. RecintosV.1. RecintosV.1. RecintosV.1. Recintosarqueolóxicosarqueolóxicosarqueolóxicosarqueolóxicosarqueolóxicos

7 97 97 97 97 9


V.1.2. Zona inferiorV.1.2. Zona inferiorV.1.2. Zona inferiorV.1.2. Zona inferiorV.1.2. Zona inferiorTemplo de Atenea PronaiaTemplo de Atenea PronaiaTemplo de Atenea PronaiaTemplo de Atenea PronaiaTemplo de Atenea Pronaia

Edificio de orde dórico consagrado a Atenea no século VI a. C. Ó lado deste templo atópansediversos altares dedicados a Atenea e Zeus, segundo amosan unhas inscricións do século V a. C.

TholosTholosTholosTholosTholosÉ da segunda metade do século V,

pero xa se ven nel as características pro-pias do helenismo, coma a súa plantacircular e a súa gran esvelteza conse-guida pola altura das columnas. O ex-terior estaba rodeado por unha colum-nata dórica e no interior tiña unha se-gunda columnata en orde corintio.

O ximnasioO ximnasioO ximnasioO ximnasioO ximnasioEstaba ligado ó culto, xa que alí se

preparaban os participantes dos XogosPíticos, que se celebraban en Delfoscada dous anos.

A palestraA palestraA palestraA palestraA palestraEstaba na terraza inferior e inicial-

mente destinábase ó adestramento naloita. Máis lonxe atopábase o lutron oubaño. Na terraza superior había unhapista cuberta para adestrar cando facíamal tempo. Na parede do fondo habíainscricións pintadas que que designa-ban as prazas destinadas ós atletas.

Santuario de Atenea PronaiaSantuario de Atenea PronaiaSantuario de Atenea PronaiaSantuario de Atenea PronaiaSantuario de Atenea Pronaia

6. Tholos7. Templo novo de AteneaPronaia8. "Habitacións dos sacerdotes"

1-2 Edificios rectangulares2a. Altar2b-c. Altares3. Temprlo de Atenea Pronaia4. Tesouro dórico5. Tesouro de Marsella

´

8080808080


V.2. Museo de DelfosV.2. Museo de DelfosV.2. Museo de DelfosV.2. Museo de DelfosV.2. Museo de Delfos

Salas 1 e 2Salas 1 e 2Salas 1 e 2Salas 1 e 2Salas 1 e 2Trípode 9467Placas 2544Soporte 5733Escudo 7226Escudo 7227

Sala 3Sala 3Sala 3Sala 3Sala 3Cleobis e Bitón 1524 467Metopas 1210-1322

Sala 4Sala 4Sala 4Sala 4Sala 4TouroApolo 10913

Sala 5Sala 5Sala 5Sala 5Sala 5Esfinxe de Naxos 380Cariátide Sifnos 9929Frontón SifnosFriso Sifnos

Sala 6Sala 6Sala 6Sala 6Sala 6Frontón do templo de Apolo

Sala 7-8Sala 7-8Sala 7-8Sala 7-8Sala 7-8Tesouro dos AtenienseHimnosMetopas do Tesouro

Sala 9Sala 9Sala 9Sala 9Sala 9Incensario

Sala 10Sala 10Sala 10Sala 10Sala 10Friso do Tholos

Sala 11Sala 11Sala 11Sala 11Sala 11Estatuas de DaocoBailarinasÓmfalos 8194

Sala 12Sala 12Sala 12Sala 12Sala 12Antínoo

Sala 13Sala 13Sala 13Sala 13Sala 13AurigaKylix 8140

V. DelfosV. DelfosV. DelfosV. DelfosV. DelfosV.2. MuseoV.2. MuseoV.2. MuseoV.2. MuseoV.2. Museo

8 18 18 18 18 1


Salas 1 e 2Salas 1 e 2Salas 1 e 2Salas 1 e 2Salas 1 e 2

Trípode nº 9467Trípode nº 9467Trípode nº 9467Trípode nº 9467Trípode nº 9467Os seus pes de bronce tiñan pezuños de touro. Enriba ten un caldeiro

de bronce. É do s. VII a. C. e constitúe a ofrenda máis común do santuarionos s. VIII e VII. Recorda o trípode co cal oficiaba a Pitia.

Placas de mármore nº 2544Placas de mármore nº 2544Placas de mármore nº 2544Placas de mármore nº 2544Placas de mármore nº 2544Representan os traballos de Heracles: os paxaros de Estinfalo, o cabalo

de Diomedes, Xerión, unha amazona, Antea, a Hidra de Lerna e un Cen-tauro.

Soporte en mármore nº 5733Soporte en mármore nº 5733Soporte en mármore nº 5733Soporte en mármore nº 5733Soporte en mármore nº 5733Constituído por tres kores o redor dunha columna. Servía para o lavado ritual de mans no

santuario.

Escudo nº 7226 Escudo nº 7226 Escudo nº 7226 Escudo nº 7226 Escudo nº 7226Decorado con círculos concéntricos en relevo interrompidos por dous ángulos agudos en

forma de V. Atopáronse escudos semellantes en Chipre, Rodas, Creta e mesmo na Península Ibéricae Irlanda. É do s. VII a. C.

Escudo nº 7227Escudo nº 7227Escudo nº 7227Escudo nº 7227Escudo nº 7227Aparece un león no centro rodeado de representacións de animais: leóns, cervos, cordeiros...Estes

escudos son de orixe asiria.

Sala 3. Os Sala 3. Os Sala 3. Os Sala 3. Os Sala 3. Os kouroikouroikouroikouroikouroi

Cleobis e BitónCleobis e BitónCleobis e BitónCleobis e BitónCleobis e BitónO historiador Heródoto cóntanos a historia destes irmáns: Os

xemelos Cleobis e Bitón ofrecéronse para xunguirse eles mesmos ócarro da súa nai, sacerdotisa de Hera, e levala ata o santuario de Heraen Argos, que distaba a uns oito km. da súa casa. A súa nai, emocionadapolo xesto, rogou ós deuses que os recompensaran. Os dous irmáns,esgotados, durmíronse no santuario e non volveron a espertar. Tal foi arecompensa da deusa: “A quen os deuses aman, morre novo”.

Son do s. VI a. C. e reflicten as características dos kouroi arcaicos:frontalidade, puños pechados, pé adiantado, riscos anatómicos moimarcados e cabelo tratado xeometricamente.

Metopas do tesouro de Sición (VI a. C.)Metopas do tesouro de Sición (VI a. C.)Metopas do tesouro de Sición (VI a. C.)Metopas do tesouro de Sición (VI a. C.)Metopas do tesouro de Sición (VI a. C.)Todas están mutiladas, pero quedan restos con policromía orixinal.- As nº 1120, 1323, 1381 fan referencia a expedición dos

Argonautas. Na primeira distínguese a proa da nave Argos co escudosó exterior para protexerse das frechas inimigas. No barco Orfeo eLinos tocan a cítara para calmar ó mar.

- A nº 1321 representa o rapto de Europa por Zeus, que adoptouforma de touro.

- A nº 1322 representa ó Dioscuros, Cástor e Pólux, volvendo deArcadia de rouba-los bois ós seus curmáns Idas e Linceo. Cada un levadúas lanzas na súa man esquerda e unha na dereita, e cada un vaiacompañado de tres bois. No seu conxunto a composición ten carácterde desfile militar.


´

8282828282


- A caza do xabaril de Calidón: o xabaril está representadocon moito realismo. As patas dianteiras inclinadas e a cabezaagachada déixannos ver que está a punto de atacar. Nestacacería tomaron parte os heroes da expedición dosArgonautas, polo que o tema das metopa ten unidade.

Sala 4Sala 4Sala 4Sala 4Sala 4É a sala dos obxectos de ouro e marfil e do touro

TouroTouroTouroTouroTouroFigura de tamaño natural, feita con placas de prata

ensambladas sobre unha armadura de madeira. Data dasegunda metade do s. VI. a. C..O modelado da cabeza edas patas revela a mestría do escultor. Os cornos, asorellas, o pelo da fronte e Os pezuños eran douradas. Esta-ba situada ó comezo da vía Sacra, sen dúbida era abráiantever refulxi-lo sol sobre o metal.

Cabeza de ApoloCabeza de ApoloCabeza de ApoloCabeza de ApoloCabeza de ApoloCabeza masculina en marfil que probablemente repre-

senta a Apolo. Os cabelos están formados por unha folla deprata dourada. É un fragmento dunha estatuacriselefantina (de ouro e marfil), ofrecida por unha cidadexonia. Ó vestido desta estatua pertencen as dúas placasrectangulares de ouro decoradas con frisos de animais.

Sala 5. Tesouro dosSala 5. Tesouro dosSala 5. Tesouro dosSala 5. Tesouro dosSala 5. Tesouro dosSifniosSifniosSifniosSifniosSifnios

Esfinxe dos naxianosEsfinxe dos naxianosEsfinxe dos naxianosEsfinxe dos naxianosEsfinxe dos naxianosOfrenda ofrecida pola illa de Naxos a Delfos no 560 a.

C..Consistía nunha alta columna de mármore de 2’10 m. quesostiña unha esfinxe de 2’32 m. O rostro é semellante ó daskores desta época. As as e o peito son de paxaro e o corpo e patasson de león

Esculturas do Tesouro dos Sifnios :Esculturas do Tesouro dos Sifnios :Esculturas do Tesouro dos Sifnios :Esculturas do Tesouro dos Sifnios :Esculturas do Tesouro dos Sifnios :

CariátideCariátideCariátideCariátideCariátideColumna con forma de muller, que estaba na fachada occi-

dental do tesouro. O seu rostro presenta o típico sorriso das koresxonias. Os buratos que se ven sobre o floco son os puntos ondeestaba unha diadema de pedras preciosas. Sobre a cabeza estánrepresentados Silenos e Ménades.

Esculturas do frontón esteEsculturas do frontón esteEsculturas do frontón esteEsculturas do frontón esteEsculturas do frontón esteRepresentaba a disputa entre Heracles e Apolo polo

trípode Délfico. Heracles anoxado porque a Pitia se negaa darlle un oráculo co pretexto de que non se purificarapola morte de Ífitos, intenta levar o trípode coa inten-ción de fundar o seu propio oráculo. No centro da esce-na Zeus intenta separar a Heracles (á dereita) e Apolo(á esquerda) que tiran cada un polo extremo do bípode.


8 38 38 38 38 3


Friso este do tesouroFriso este do tesouroFriso este do tesouroFriso este do tesouroFriso este do tesouroLoita entre gregos e troianos arredor dun corpo dun heroe morto. Aparecen primeiro os deuses

asistindo a unha batalla da guerra de Troia; algúns parecen estar discutindo; vese a Ares, Afrodita,Artemisa, Apolo e Zeus. A escena seguinte é a da batalla: Eneas e Héctor pelexan contra Menelaoe Aiax enriba do cadáver dun guerreiro.

Friso NorteFriso NorteFriso NorteFriso NorteFriso NorteRepreséntase a Xigantomaquia: combate entre deuses e

xigantes. Está Cibeles loitando no seu carro arrastrado pordous leóns que tamén participan na batalla. Apolo e Artemisadisparan os seus arcos sobre os xigantes. Os xigantes estánrepresentados todos armados como hoplitas.

Friso OesteFriso OesteFriso OesteFriso OesteFriso OesteRepresenta o xuízo de Paris. Pódese ver (de esquerda á

dereita) a Hermes diante a cuadriga de cabalos alados deAtenea que está sobre o carro. Tras ela Posidón ou Hefesto e acuadriga de Afrodita que descende do seu carro. O friso con-tinúa con Helena.

Sala 6. Templo deSala 6. Templo deSala 6. Templo deSala 6. Templo deSala 6. Templo deApoloApoloApoloApoloApolo

No ano 548 a.C. un incendio destruíu otemplo de toba de Apolo. Iniciouse a cons-trucción dun máis grande gracias ascontribucións panhelénicas, ás doazóns dosreis estranxeiros (como Amasis de Exipto)e de ricos particulares. O novo temploterminouse ó redor do 505 a.C. Era un edi-ficio impresionante, digno dun lugar comoDelfos.

Esculturas do frontón esteEsculturas do frontón esteEsculturas do frontón esteEsculturas do frontón esteEsculturas do frontón esteNo centro do frontón descríbesenos a chegada de Apolo a Delfos

acompañado da súa nai Leto e da súa irmá Artemisa nun carro tiradopor catro cabalos. Ós lados as figuras están representadas

´

8484848484


simetricamente, á dereita 3 masculinas e a esquerda 3 femininas. Nos ángulos do frontón hai dousgrupos de animais: un león atacando a un cervo, e outro león atacando a un touro. Consérvanserestos do cromatismo orixinario nas crinas do león e no borde do himation das kores.


Salas 7 e 8Salas 7 e 8Salas 7 e 8Salas 7 e 8Salas 7 e 8Son as salas onde se conservan as metopas e os himnos a Apolo do tesouro dos atenienses

MetopasMetopasMetopasMetopasMetopasConsérvanse 24 metopas do tesouro decoradas con relevos. Distínguense dúas tendencias no

estilo das metopas: unha arcaica e outrainnovadora que amosa a transición ó estilo clási-co. As 6 metopas da fachada representan escenasde amazonomaquia; as do oeste e do norte ostraballos de Heracles e nas do sur (a parte quemais se vía dende a Vía Sacra) aparece Teseo, oheroe nacional de Atenas. As esculturas dasmetopas dan cunha idea da escultura ática a finaisdo arcaísmo. As figuras están ben proporciona-das, as actitudes cheas de gracia e os contornosflexibles.

Himnos a ApoloHimnos a ApoloHimnos a ApoloHimnos a ApoloHimnos a ApoloSobre os muros do tesouro dos Atenienses graváronse (como era costume na antigüidade)

diversas inscricións; sobre todo decretos honoríficos para os atenienses.En dous bloques do muro do lado Sur hai tamén dous himnos a Apolo, compostos co motivo da

Pitaida, procesión que Atenas enviaba a Delfos. Executadas durante o sacrificio diante do altar,inscribíronse no muro no ano 58 a. C. Os executantes do primeiro himno foron un coro de 51 nenose 3 corifeos; e do segundo un coro de 39 cantantes e un corifeo e acompañamento de cítara e frauta.O compositor foi un tal Limenios, membro dunha asociación de artistas da época. Presentan unhaforma musical chamada “Lei pítica” que describe a loita de Apolo contra a serpe Pitón; constabade 5 ou 6 partes e a final titulábase “Siringas” posto que os instrumentos e a melodía evocaban ossons da serpe Pitón moribunda. Os signos musicais empregados para a música vocal son letras doalfabeto xonio, e para a música instrumental son letras ou outros signos dados a volta e oblicuos,que indicaban a maneira de tocar as cordas da lira e da cítara.

Escoitade vos, a quen o Helicón de bosques profundos tocouvos en sorte, fillas de Zeus resoante,de fermosos brazos. Acudide para alegrar coas vosas palabras o voso irmán Febo, o do cabelo deouro, quen na dobre cima desta rocha do Parnaso, escoltado polas ilustres delfias, encamíñase caraás límpidas ondas de Castalia, examinando sobre o promontorio de Delfos o feito profético.

Sala 9. Ofrendas do s. V a. C.Sala 9. Ofrendas do s. V a. C.Sala 9. Ofrendas do s. V a. C.Sala 9. Ofrendas do s. V a. C.Sala 9. Ofrendas do s. V a. C.

IncensarioIncensarioIncensarioIncensarioIncensarioDo século V a.C. Suntuoso incensario en bronce con forma dunha moza vestida con peplo

dórico, que sostén cos brazos levantados un caldeiro semiesférico. Distínguese pola súa beleza,propia do período clásico

Sala 10. Tholos de Atenea PronaiaSala 10. Tholos de Atenea PronaiaSala 10. Tholos de Atenea PronaiaSala 10. Tholos de Atenea PronaiaSala 10. Tholos de Atenea PronaiaAtópanse aquí fragmentos arquitectónicos e escultóricos do tolos cunha decoración refinada.

Tiña dous frisos con metopas esculpidas en mármore de Paros:- O friso exterior representa unha amazonomaquia e unha centauromaquia.- O friso interior ten metopas máis pequenas que o friso exterior e representan os traballos de

Heracles, as fazañas de Teseo, unha asemblea de deuses, ...Todos estes fragmentos son obra de artistas de unha grande habilidade no mármore expertos

en reflectir o movemento do corpo en plena acción.

8 58 58 58 58 5



SSSSSala 11. O exvoto de Daocoala 11. O exvoto de Daocoala 11. O exvoto de Daocoala 11. O exvoto de Daocoala 11. O exvoto de Daoco

EstatuasEstatuasEstatuasEstatuasEstatuasNesta Sala consérvanse os restos dun grupo de mármore ofrecido

como exvoto por Daoco II, tetrarca tesalio e membro da Anfictionía deDelfos. Trátase dunha base na que había nove estatuas: a primeira deelas é Apolo sentado sobre o ómfalos tocando a lira e as demais eranantepasados de Daocp e outros atletas. O artista intentou evitar amonotonía variando as actitudes, a postura dos corpos, o movementodos brazos e a posición dos pes.

Columna das bailarinasColumna das bailarinasColumna das bailarinasColumna das bailarinasColumna das bailarinasDo 332 a.C. 3 rapazas de máis de 2 metros de altura cunha túnica

curta, transparente e finamente plisada. Cos seu brazo dereito sostiñanun caldeiro de bronce que non se conservou, acadando así a columnaunha altura duns 11 metros.

Ómfalos de mármoreÓmfalos de mármoreÓmfalos de mármoreÓmfalos de mármoreÓmfalos de mármore

Atopouse diante do templo de Apolo. É a copia fiel dunprimitivo que estaba no interior do templo a carón do trí-

pode e o loureiro sagrado. Está recuberto dunha redegorda que no ómfalos primitivo levaba pedras precio-

sas nos ocos. No burato da parte superior había unburato que sostiña o soporte onde se atopaban dúasaguias de ouro: o ómfalos marcaba o punto central douniverso onde se atopaban as dúas aguias de Zeus.

Sala 12 AntínooSala 12 AntínooSala 12 AntínooSala 12 AntínooSala 12 Antínoo

Aquí está a estatua de Antínoo, favorito doemperador Adriano debido á súa beleza. Afogouno Nilo na plenitude da súa vida. Adriano fixoque se lle concedese nos santuarios os honoresdados ós heroes civilizados. Está representadoaquí cunha noz case divina e a brancura do seucorpo traballado en mármore de Paros, resaltana base de mármore escuro.

Esta estatua reflexa unha corrente románti-ca na arte e a relixión do século II d.C., queintenta dun modo artificial achegarse ós mode-los gregos clásicos.

´

8686868686



Copa de fondo branco nº 8140Copa de fondo branco nº 8140Copa de fondo branco nº 8140Copa de fondo branco nº 8140Copa de fondo branco nº 8140

No seu interior apareceApolo coroado con follas demirto, sentado nun tallo con

patas de león. Levaun peplo branco eun himation roxo.Na súa manesquerda suxeitaunha lira e nadereita fai unha

libación de viño cunha copa.O paxaro negro que o acom-paña pode ser unha choia querecorda o mito dos seus amo-

res coa fer-mosa Corónide, fillado rei dos lapitas Flexias, coa que

tivo o seu fillo Asclepio, semideusda medicina

8 78 78 78 78 7




O aurigaO aurigaO aurigaO aurigaO auriga

Obra mestra da escultura en bronce. Formaba parte dun grupo escultórico degrandes dimensións ofrecido por Polizalo para conmemora-la súa victoria na carreirade carros dos Xogos Pitios do 478/4 a. C.

O auriga leva a cinta do vencedor na cabeza, viste a roupa tradicional dos con-ductores de carros: unha longa túnica de cintura alta suxeita por dúas cintas cruza-

das nas costas.A partir da cintura a túnica cae en pregos rectos, o que lle dá o corpo un carácter

columnario, sen embargo no torso o drapeado non é tan ríxido. A .lonxitude das pernas édesmesurada porque no grupo orixinario estaban tapadas polo carro, e o artista quixo que

se vesen os pes (por unha rañura que tiña o carro abaixo) e o torso.O realmente abráiante é o rostro, cos ollos de mirada perdida, o seu marcado queixo,

labios carnosos...que nos dá a imaxe dun vencedor. Semella arte arcaica porque pretenderecupera-la solemnidade que se estaba a perder.

´

8888888888


...Istanbul, feliz e próspera foches chamada,gábome de ti por tantas cousas!Os teus palacios, as túas lombas, as túas hortas,destilaban ledicia, pracer e voluptuosidade.Sería posible un día, Istanbul, describirte? Non!....

Nedim, poeta turco do s. XVII

8 98 98 98 98 9

Unha viaxeno tempo eno espacioVI. IstambulVI. IstambulVI. IstambulVI. IstambulVI. Istambul

´

9090909090


VI. IstambulVI. IstambulVI. IstambulVI. IstambulVI. IstambulCapital de tres imperios, Romano, Bizantino e Otomán, nun entorno privilexiado, atópase a

cidade de Istanbul, onde o estreito do Bósforo separa a ribeira europea da asiática.A parte europea divídese por un estuario chamado corno de Ouro, Haliç en turco, que se une ao

Bósforo no punto no que o estreito entra no mar de Mármara, formando unha península onde seatopa a vella Istanbul, as antigas Constantinopla e Bizancio.

A súa fundación atribúese ao grego Bizas no 660 a. C., napenínsula onde se atopan os monumentos máis emblemáticos.

O emperador Constantino o Grande, no 330 d. C., transfire acapital do Imperio Romano a Bizancio, renomeando a cidade como«Nova Roma», pero o pobo coñécea como «Constantinopla»(Constantinópole ou Cidade de Constantino). A partir desta épo-ca a cidade comeza unha época de esplendor, aumentando a súaextensión cara ao outra beira do Corno de Ouro e ao longo dascostas do mar de Mármara e do Bósforo.

No 395 d. C. o Imperio Romano escíndense en Imperio deOccidente, con capital en Roma, e Imperio de Oriente con capitalen Constantinopla. O Imperio de Occidente cae no 476 d. C. amans dos bárbaros, mentres que o de Oriente persiste baixo onome de Imperio Bizantino, depositario da tradición clásica gregae cristiá. Bizancio desenvolveu unha importante actividade cul-tural e artística e Constantinopla converteuse no centro espiri-tual da igrexa cristiá ortodoxa tras o Gran Cisma no s. XI d. C.

A partir do s. XII sofre durante dos séculos os ataques dosturcos osmanlíes, chamados otománs en occidente. Bizancio pediu

axuda, pero os diferentes Estados católicos occidentais negáronse poñendo como condición aadhesión da Igrexa Ortodoxa á Igrexa Católica.

En 1453 Constantinopla sucumbe ao ataque otomán baixo o mando do sultán Mehmet II, e pasa

VI. 1. Historia de IstambulVI. 1. Historia de IstambulVI. 1. Historia de IstambulVI. 1. Historia de IstambulVI. 1. Historia de Istambul

9 19 19 19 19 1


a denominarse Istanbul (talvez do grego eij" thvn povlin "is tin Polin"), pero o nome de Constantinoplaseguiu en uso até se oficializou o de Istanbul en 1930.

A cidade convértese na capital do poderoso Imperio Otomán, que se expandiu cara Europa atéa fronteira con Austria. Durante case 500 anos a cidade viviu a súa época dourada, na que seconstruíron mesquitas, baños, albergues de caridade, escolas...

O Imperio Otomán mantívose até o fin da primeira guerra mundial, no 1918, en que a derrotade Alemaña, da que era aliado, provoca que as tropas franco-británicas ocupen Istanbul.

Mustafá Kemal, chamado Atatürk («O pai da patria») mobiliza á poboación en contra daocupación das potencias occidentais e en 1923 proclámase a República Turca, que trasladará asúa capital a Ankara.

VI. 2 MonumentosVI. 2 MonumentosVI. 2 MonumentosVI. 2 MonumentosVI. 2 MonumentosVI.2.1. Mesquita Azul(VI.2.1. Mesquita Azul(VI.2.1. Mesquita Azul(VI.2.1. Mesquita Azul(VI.2.1. Mesquita Azul(Sultanahmed Camii)Sultanahmed Camii)Sultanahmed Camii)Sultanahmed Camii)Sultanahmed Camii)

Foi construída no s. XVII, con grandes e harmoniosas proporcións e fran-queada por seis esveltos minaretes, característica única en Turquía.

Fronte a mesquita esténdese un patio tan grande como o propio edificio,rodeado por un perístilo de vinteseis columnas formando un pórtico cubertopor trinta cupuliñas. Unha magnífica fonte de ablucións ou sardivan ocupa oespazo central.

O interior está revestido por máis de 20.000 magníficos azulexos de Iznik,decorados con arredor de cincuenta motivos florais tradicionais (flores de lis,caraveis, tulipáns, rosas...) e exquisitos tons con predominio de verdes e azuis,que son os que dan nome á mesquita.

A decoración inclúe tamén versos do Corán, realizados por Seyyid KasimGubari, considerado el mellor calígrafo da súa época.

A gran cúpula centralapóiase en catro mediascúpulas que á súa vez es-tán flanqueadas por tresmedias cúpulas menores,dando amplitude elixeireza á construción.

A luz entra de cheopolas numerosas fiestrasaportando aínda sensa-ción dun maior espazo in-terior e diversas lámpadasde araña proporcionan luzadicional. Nas lámpadashai ovos de avestruz quese colocaron para evitarque as arañas entraran namesquita e fixeranarañeiras.

O mihrab, nicho quesinala a orientación áMeca, e o minbar, púlpitoonde se coloca o imán, enmármore branco labrado,son fermosas mostras daescultura otomá.

´

9292929292


VI.2.2. Santa Sofia(VI.2.2. Santa Sofia(VI.2.2. Santa Sofia(VI.2.2. Santa Sofia(VI.2.2. Santa Sofia(Ayiasofiya)Ayiasofiya)Ayiasofiya)Ayiasofiya)Ayiasofiya)

Foi construída polo empera-dor romano Xustiniano, no s. VI,no lugar onde estaba a primiti-va acrópole da cidade grega. Foia maior igrexa da cristiandadeaté que no 1453 foi convertidaen mesquita. En 1935 foi decla-ra museo polo presidente da Re-pública Atatürk, permanecendoaté entón sen culto.

Accédese a igrexa por un ves-tíbulo interior, o nártice (2) cuntímpano decorado cun esplén-dido mosaico que representa áVirxe rodeada polos emperado-res Constantino e Xustiniano,que como os mosaicos bizantinosexpresaba a relixiosidade e o ca-rácter semidivino do poder im-perial. Os mosaicos son a obramestra da arte bizantina. O as-pecto luminoso obtense modifi-cando a disposición das teselaspara que reflictan a luz endireccións. Presentas o caracte-rístico fondo dourado, que trans-mite a sensación deintemporalidade e suntuosidadee as figuras son tipicamentealongadas e hieráticas.

Pola porta imperial éntrase ánave. Esta porta só podía ser uti-lizada polo emperador e polo pa-triarca. Está decorada cun mo-saico que representa a CristoPantocrátor sentado sobre untrono de pedras preciosas coaman dereita levantaba enactitude de bendicir.

A nave é de planta rectangu-lar, case cadrada, cunha ábsida(1) que sobresae no muro leste.

A inmensa cúpula, de case 32 m. de diámetro está apuntalada en dous lados portímpanos e nos outros dous por medias cúpulas que a súa vez se apoian noutras trespequenas medias cúpulas. Os tímpanos están perforados por dúas ringleiras deventás.

O espazo interior presenta unha aparencia multicolor grazas ao pórfido vermelloe a variade de mármores de tons dourados, verdes, rosas... procedentes de diferenteslugares do imperio. Os capiteis son obras de arte no seu xénero e neles se represen-tan os monogramas de Xustiniano e Teodora labrados sobre follas de acanto. Ungran número de mosaicos decoraban a nave central, que representaban a Virxe, conSan Xoán e Xesús Cristo cunha mirada tristeira, Xesús Cristo rodeado pola empera-triz Zoé e o seu terceiro marido (a cara foi cambiada con cada marido).

Os demais engadidos do edificio (minaretes, mihrab e minbar) corresponden ásúa transformación en mesquita.

No recuncho sueste do patio exterior pódese contemplar a fonte de ablucións máis fermosade Istanbul, de estilo barroco, moi elegante e con mármores de cores esculpidos

11111 22222

9 39 39 39 39 3


VI.2.3. Palacio de TopkapiVI.2.3. Palacio de TopkapiVI.2.3. Palacio de TopkapiVI.2.3. Palacio de TopkapiVI.2.3. Palacio de Topkapi

(((((Topkapi SarayiTopkapi SarayiTopkapi SarayiTopkapi SarayiTopkapi Sarayi)))))

1. Primeiro patio2. Segunda porta (Orta Kapi)3. Segundo patio4. Diván5. Tesouro público (armas earmaduras)6. Porta de carruaxes7. Porta da Morte (MeyyitKapisi)8. Cortes dos cabalos9. Cociñas10. Porta da Felicidade (Bab-ús Saadet)11. Pavillón das audiencias(Arz Odasi)12. Terceiro patio13. Biblioteca de Ahmet III14. Mesquita dos Aga (AgalarCamii)15. Escola dos paxes

16. Apartamento daFelicidade (Hirka-i SaadetDairesi), reliquias do profeta17. Tesouro Imperial18. Cuarto patio19. Rivan Köskü20. Sünnet Odasi (sala da cir-cuncisión)21. Terraza22. Baghdad Köskü (Quioscode Bagdad)23. Sofa Köskü (Quiosco doSofá)24. Mecidiye Köskü (Quiosco

de Abdül Mecit)25. Altin Yolu (Camiño doOuro)26. Harén27. Kushane Kapisi (Porta daPaxareira)28. Patio da Valida29. Hünkar Odasi (CámaraImperial)30. Salón de Murat III31. Gözdeler Tasiligi (aparta-mentos dos príncipes e Terra-za das Favoritas)

´

9494949494


Os PatiosOs PatiosOs PatiosOs PatiosOs Patios

O palacio consta de catro patios. Osotománs seguiron o costume bizantino demanter o monarca apartado do pobo. Oprimeiro patio estaba aberto a todo o mun-do. O segundo só a persoas en misión im-perial. O terceiro á familia, personaxesimportantes e serventes. O cuarto patioalbergaba os apousentos familiares.

No primeirprimeirprimeirprimeirprimeiro patioo patioo patioo patioo patio hai un magníficoxardín con árbores, accédese a el pola Por-ta Imperial. Nel atopábanse almacéns, pa-naderías, hortas...

A monumental Porta da Saúde, condúas torres octogonais, da acceso ao se-se-se-se-se-gundo patio. gundo patio. gundo patio. gundo patio. gundo patio. A esquerda atópase o Di-ván ou consello imperial (nome que designa tamén as estancias de reunión ao leito). Á dereitaatópanse as cociñas, dez espazosas salas con cúpulas e altas chemineas.

Ao fondo a Porta da felicidade da acceso ao terterterterterceirceirceirceirceiro patioo patioo patioo patioo patio, onde se atopan as dependenciasprivadas do sultán, onde o sultán recibía aos seus súbditos nasala do trono. Nas salas do tesouro, un dos máis ricos do mun-do, expóñense obxectos fastosos como un trono decorado es-malte verde e vermello sobre follas de ouro, engastado con25.000 perlas e pedras preciosas. Neste patio estaban as de-pendencias da escola de paxes de palacio, onde se formabanos futuros altos cargos militares, civís, relixiosos e militares.A maioría eran mozos cristiáns apartados das súas familias.Nas outras estancias aloxábanse os mestres, os eunucosbrancos...

O cuarcuarcuarcuarcuarto patioto patioto patioto patioto patio, tamén chamado O xardín dos tulipáns,consta de distintos niveis salpicados de pavillóns. Destaca asala das circuncisións, decorado con fermosos azulexos deIznik, onde os fillos varóns dos sultáns repousaban despoisdesta práctica. O Quiosco de Bagdad, con columnas concapiteis en flor de loto e muros decorados tamén con azulexosde Iznik, contén unha sala magnificamente decorada.

O HarénO HarénO HarénO HarénO Harén

Accédese polo segundo patio. Consta de máis de trescentos cuartos. Aínda que tradicional-mente o harén era considerado como o lugar no que o sultán se deitaba coas súas numerosasesposas, na práctica era o simplemente o conxunto de apousentos da familia real e avida alí estabarexida pola tradición e as cerimonias.

Entre os lugares máis destacados do harén están o patio e habitacións dos eunucos negros,homes castrados que se encar-gaban de impedir que entra-sen intrusos. Estas habitaciónseran pequenas celas reparti-das en tres pisos que alberga-ban aos máis de trescentoseunucos.

Nas dependencias dasdependencias dasdependencias dasdependencias dasdependencias dasmulleresmulleresmulleresmulleresmulleres están as vivendasda sultana madre e as daprimeira e segunda mulleres,que ocupaban o rango máisalto entre as catro esposaslexítimas do sultán.

9 59 59 59 59 5


Destaca a Habitación daHabitación daHabitación daHabitación daHabitación daChemineaChemineaChemineaChemineaCheminea, chamada así polasúa impresionante de bronce.

O salón de Murat IIIsalón de Murat IIIsalón de Murat IIIsalón de Murat IIIsalón de Murat III éunha magnífica estancia queconservaba a súa decoraciónorixinal, paredes cubertas conazulexos de Iznik que repre-sentan ciroleiras en flor. Con-tén unha fermosa fonte demármore polícromo de trespisos.

A fermosísima sala dassala dassala dassala dassala dasfroitasfroitasfroitasfroitasfroitas está decorada confontes de froita e floreiros so-bre paneis de madeira lacadaque cobren as paredes.

VI.2.4. Gran Bazar (VI.2.4. Gran Bazar (VI.2.4. Gran Bazar (VI.2.4. Gran Bazar (VI.2.4. Gran Bazar (Kapalýçarþý)Kapalýçarþý)Kapalýçarþý)Kapalýçarþý)Kapalýçarþý)

Un dos mercados máis grandes do mundo, situadono centro de la da cidade vella. Ten más de 60 rúas e4.000 tendas, inclúe mesquitas, bancos, comisaríasde policía, obradoiros...

Foi construído por iniciativa de Mehmet II, despoisda toma de Constantinopla

Os comerciantes estaban antigamente agrupadospor gremios, polo que hai zonas especializadas en dis-tintos produtos coma alfombras, xoias, coiros, pipasou narguilés...

Estaba rodeado por trinta han, lugares onde co-merciantes e artesáns almacenaban as súa mercan-cías. Algúns, moi fermosos, conservan o seu antigouso.

´

9696969696


BibliografíaBibliografíaBibliografíaBibliografíaBibliografía

DONTAS, Jorge. La Acrópolis y su museo. Ed. Clío. Atenas, 1.986

ETIENNE, Roland et Françoise La Grecia antigua. Aguilar Universal,Madrid 1.992.

GÓMEZ ESPELOSÍN, Francisco J. Guía práctica para la explicacióndel mundo griego en imágenes. Instituto de Ciencias de la Educa-ción. Universidad de Zaragoza. Zaragoza, 1.986.

KOLB, Frank. La ciudad en la antigüedad. Ed. Gredos. Madrid, 1.992.

LEVI, Peter. Grecia, cuna de Occidente. Ed. Folio. Barcelona, 1.988.

GRIMAL, Pierre. Diccionario de Mitología griega y romana. Ed.Paidós. Barcelona, 1.984

PAPAIOANOU, K. Arte Griego. Ed. Gustavo Gili. Barcelona, 1.973

PÉREZ, Arturo. La civilización griega. Ed. Anaya, Biblioteca Básicade Historia. Madrid, 1.988.

PETRAKOS, Basilio. Museo Nacional. Ed. Clío. Atenas, 1.986

REVISTA NATIONAL GEOGRAPHIC

RICHTER, Gisela M. A. El arte Griego. Ediciones Destino. 1.984

THEMELIS, Petros G. Delphes. Ed. Athenon, Atenas 1991

ZAPHIROPOULOU, Photini Délos. Ed. Kréné, Athenas 1.983

VV. AA. Atenas. Guías Acento. Acento Editorial, 1.994

VV. AA. Creta. Guías Acento. Acento Editorial, 1.994

VV. AA., Estambul. Guías Acento. Acento Editorial, 2.001

VV. AA. Guía de Turquía. Edición da Embaixada de Turquía

VV. AA. Historia del mundo Antiguo Akal nº 21.

VV. AA. Horizontes. Guía Salvat del Trotamundos. GRECIA. Ed. Salvat.Barcelona 1.992.

VV. AA. Islas Griegas. El Pais- Aguilar. Madrid, 1.991

VV. AA. El mundo micénico. Museo Arqueológico Nacional de Ma-drid. Madrid 1.992.

VV. AA. Defiénde en griego. Anaya Touring. Ed. Anaya. Madrid,1.994

9 79 79 79 79 7


ApuntamentosApuntamentosApuntamentosApuntamentosApuntamentos

´

9898989898


ApuntamentosApuntamentosApuntamentosApuntamentosApuntamentos

grecia, unha viaxe no tempo e no espacio. ies de ames, ies de melide 2014

Documents