fonseca 37 (decembro 2014)

48

Upload: asociacion-de-antigos-alumnos-e-amigos-da-usc

Post on 21-Jul-2016

235 views

Category:

Documents


5 download

DESCRIPTION

Un novo equipo de goberno para a USC

TRANSCRIPT

Page 1: fonseca 37 (decembro 2014)
Page 2: fonseca 37 (decembro 2014)

Editorial Editorial

Editorial

Editorial

EditorialEditorial Editorial

DirecciónBlanca-Ana Roig RechouAlberto Arce ArceCarlos Amable Baliñas Fernández

Equipo de redacción Mar Fernández VázquezBlanca-Ana Roig RechouServizo de Publicacións e Intercambio Científico da USC

EditaAsociación de Antigos Alumnos e Amigos da USCCasa da ConchaUniversidade de Santiago de Compostela15782 Santiago de CompostelaTel.: 981 580 624

[email protected]

Depósito legal: C 1826-1995ISSN 2173-2957

Desde o n.º 34, a revista fonseca conta cunha subvención da Deputación da Coruña.

A Universidade de Santiago de Compostela o día 25 de abril elixiu o novo equipo de

goberno, encabezado polo reitor Juan Viaño Rey que tomou posesión o día 9 de xuño.

Os membros da Xunta directiva desta Asocia-ción, conscientes de que moitos ex-alumnos e amigos desta Universidade quererán saber quen conforma ese novo equipo, decidiu ofre-cer neste número de fonseca entrevistas cos membros do equipo para que falen de cómo gobernar a USC nunha época de crise.

Na revista ademais das entrevistas séguense a acoller as seccións “O Recanto da memo-ria”, con achegas dos profesores Juan Aba-lo Castex, Carlos Amable Baliñas Fernández, María del Carmen Porto Vázquez e Luis Mí-guez Macho. Na sección “Recanto dos Anti-gos Alumnos e Amigos da USC” transmítense agradecementos, recordos e suxestións de socios. Son de salientar os recoñecementos a dous socios que nos abandonaron no pasa-do semestre: Xosé Couceiro Follente e Manuel Remuñán Ferro, aos que tamén queremos re-cordar desde o equipo que dirixe actualmente esta Asociación.

Seguimos a solicitar a implicación dos socios, agora tamén dos protectores, con fonseca, enviando os seus recordos universitarios e as súas suxestións.

Dirección da Revista fonseca

La Universidad de Santiago de Compostela el día 25 de abril eligió el nuevo equipo de

gobierno, encabezado por el rector Juan Viaño Rey, quien tomó posesión el día 9 de junio.

Los miembros de la Junta directiva de esta Aso-ciación, conscientes de que muchos ex-alum-nos y amigos de esta Universidad querrán sa-ber quien conforma ese nuevo equipo, decidió ofrecer en este número de fonseca entrevistas con los miembros del equipo para que hablen de cómo gobernar la USC en una época de crisis.

En la revista además de las entrevistas se si-guen acogiendo las secciones “El Rincón de la memoria”, con aportaciones de los profeso-res Juan Abalo Castex, Carlos Ambale Baliñas Fernández, María del Carmen Porto Vázquez y Luis Míguez Macho. En la sección “Rincón de los Antiguos Alumnos y Amigos de la USC” se transmiten agradecimientos, recuerdos y sugerencias de socios. Son de destacar los reconocimientos a dos socios que nos aban-donaron el pasado semestre: Xosé Couceiro Follente y Manuel Remuñán Ferro, a los que también queremos recordar desde el equipo que dirige actualmente esta Asociación.

Seguimos solicitando la implicación de los so-cios, ahora también de los protectores, con fonseca, enviando sus recuerdos universitarios y sus sugerencias.

Dirección de la Revista fonseca

Editorial

Page 3: fonseca 37 (decembro 2014)

Un novo equipo de goberno para a USC ................... 4

Reflexións do Reitor e dos Vicerreitores ................... 6 Juan Viaño Rey, Reitor.............................................................................................6

Isabel Rodríguez-Moldes Rey, Vicerreitora de Investigación e Innovación ...............8

Luis Lima Rodríguez, Vicerreitor de Organización Académica e Persoal Docente e Investigador ........................................................................................................11

Roberto Javier López López, Vicerreitor de Oferta Docente e Innovación Educativa ............................................................................................14

Mª Dolores Álvarez Pérez, Vicerreitora de Estudantes, Cultura e Responsabilidade Social .......................................................................................15

José Pereira Fariña, Vicerreitor de Comunicación e Coordinación.........................17

Carlos Alberto Salgado López, Vicerreitor de Internacionalización ........................18

Javier Bueno Lema, Vicerreitor de Coordinación do Campus de Lugo ................ 20

Andrés Barreiro Lois, Vicerreitor de Desenvolvemento Científico e Tecnolóxico do Campus de Lugo .............................................................................................22

Mª do Carme Silva Domínguez, Vicerreitora de Servizos Universitarios do Campus de Lugo ..................................................................................................23

Consuelo Ferreiro Regueiro, Secretaria Xeral ........................................................25

O Recanto da memoria. Biografías. Relatos ............ 27Da moral e outros esquecidos costumes. Juan María Abalo Castex ...............27

Os Colexios Maiores. Carlos Amable Baliñas Fernández .................................29

En memoria do Excmo. Sr. Dr. José Couceiro Follente. María del Carmen Porto Vázquez ................................................................................................33

Semblanza de Manuel Remuñán Ferro. Luis Míguez Macho ...........................36

Recanto dos Antigos Alumnos e Amigos da USC. Suxestións dos socios ............................................. 38Alumni do Século XXI. Manolo Fraga ..............................................................38

Actividades e Novas da Asociación .......................... 39

Publicacións ......................................................... 44

SumarioSumario

Page 4: fonseca 37 (decembro 2014)

Un nuevo equipo de gobierno para la USC ................ 5

Reflexiones del Rector y de los Vicerrectores ............ 7 Juan Viaño Rey, Rector ....................................................................................7

Isabel Rodríguez-Moldes Rey, Vicerrectora de Investigación e Innovación ........9

Luis Lima Rodríguez, Vicerrector de Organización Académica y Personal Docente e Investigador ...................................................................................12

Roberto Javier López López, Vicerrector de Oferta Docente e Innovación Educativa .......................................................................................................14

Mª Dolores Álvarez Pérez, Vicerrectora de Estudiantes, Cultura y Responsabilidad Social ...................................................................................16

José Pereira Fariña, Vicerrector de Comunicación y Coordinación ..................17

Carlos Alberto Salgado López, Vicerrector de Internacionalización .................19

Javier Bueno Lema, Vicerrector de Coordinación del Campus de Lugo ..........21

Andrés Barreiro Lois, Vicerrector de Desarrollo Científico y Tecnológico del Campus de Lugo ......................................................................................22

Mª do Carme Silva Domínguez, Vicerrectora de Servicios Universitarios del Campus de Lugo ............................................................................................24

Consuelo Ferreiro Regueiro, Secretaria General ..............................................26

El Rincón de la memoria. Biografías. Relatos .......... 28De la moral y otras olvidadas costumbres. Juan María Abalo Castex ..............28

Los Colegios Mayores. Carlos Amable Baliñas Fernández ..............................31

En memoria del Excmo. Sr. Dr. José Couceiro Follente. María del Carmen Porto Vázquez ................................................................................................34

Semblanza de Manuel Remuñán Ferro. Luis Míguez Macho ...........................37

Rincón de los Antiguos Alumnos y Amigos de la USC. Sugerencias de los socios ....................................... 38Alumni del Siglo XXI. Manolo Fraga .................................................................38

Actividades y Noticias de la Asociación ................... 39

Publicaciones ........................................................ 44

SumarioSumario

Page 5: fonseca 37 (decembro 2014)

U N N O V O E Q U I P O D E G O B E R N O PA R A A U S C 4

“A Universidade máis cara é a que languidece sen recursos e sen rumbo”

O 25 de abril tiveron lugar as votacións para elixir o novo equipo de goberno da Universidade de Santiago de Compostela (USC) e os representantes do Persoal de Administración e Servizos (PAS) da USC de varias facultades. Resultou gañadora a candidatura encabezada polo catedrático de Matemática Aplicada Juan Viaño Rey, quen tomou posesión como reitor nun acto celebrado no Salón Nobre de Fonseca o día 9 de xuño. Nese mesmo acto tamén tomaron posesión dos seus cargos os responsables das nove vicerreitorías (tres delas específicas do campus de Lugo) e unha secretaría xeral que conforman o novo equipo reitoral desta institución académica: Isabel Rodríguez-Moldes Rey, vicerreitora de Investigación e Innovación; Luis Lima Rodríguez, vicerreitor de Organización Académica e Persoal Docente e Investigador; Roberto Javier López López, vicerreitor de Oferta Docente e Innovación Educativa; Mª Dolores Álvarez Pérez, vicerreitora de Estudantes, Cultura e Responsabilidade Social; José Pereira Fariña, vicerreitor de Comunicación e Coordinación; Carlos Alberto Salgado López, vicerreitor de Internacionalización; Javier Bueno Lema, vicerreitor de Coordinación do Campus de Lugo; Andrés Barreiro Lois, vicerreitor de Desenvolvemento Científico e Tecnolóxico do Campus de Lugo, e Mª do Carmen Silva Domínguez, vicerreitora de Servizos

Universitarios do Campus de Lugo; ademais de Consuelo Ferreiro Regueiro, como secretaria xeral da Universidade de Santiago de Compostela.

O acto de toma de posesión do novo equipo de goberno da USC, presidido polo presidente da Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijoo, contou coa asistencia de numerososas autoridades académicas, profesorado, alumnado e membros do Persoal de Administración e Servizos (PAS) da USC. Asistiron os reitores das universidades de Vigo e A Coruña, Salustiano Mato de la Iglesia e Xosé Luís Armesto Barbeito, respectivamente; o conselleiro de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria, Jesús Vázquez Abad; e o presidente do Consello Social da USC, José Mª Arias Mosquera.

Despois do discurso de despedida do reitor saínte da USC, Juan José Casares Long, no que reflexionou sobre o papel da Universidade no pasado e no futuro e repasou os logros obtidos a nivel institucional e económico así como na actividade docente e investigadora e na responsabilidade social da institución, este entregoulle o bastón de mando e impúxolle a medalla de reitor ao profesor Juan Viaño, quen pronunciou o seu primeiro discurso como novo reitor. Nel marcou como primeiro obxectivo do seu equipo reitoral “medrar globalmente un cinco por cento”, unha meta “realista, plausible” que, sinalou, se pode conseguir “con coñecemento e con capacidade de análise”; coa mellora do número de estudantes de grao, másteres e doutoramento; cos ingresos por investigación, por docencia e por xestión do patrimonio; cos indicadores de reputación; coa oferta académica e coa reducción dos tempos de resposta ao público.

Comprometeuse a “cambiar os mecanismos de toma de decisións, a comprender as demandas e necesidades dos actores públicos e privados, pero sen renunciar á nosa de razón de ser como Universidade e como universitarios” e a mellorar “dúas cousas imprescindibles: a captación de recursos no eido público e privado e a ofrecer unha formación de calidade, que cumpra coas expectativas”, incidindo en que “a Universidade máis cara é a que languidece sen recursos e sen rumbo”, que hai que “propoñer e practicar solucións e non só reclamacións” e que se as universidades non perciben os recursos precisos “a afectada é a nosa mocidade” ao furtarlle “unha oportunidade vital: a posibilidade de aproveitar o talento e o coñecemento para unha maior riqueza e calidade de vida”.

O presidente da Xunta de Galicia pechou o acto de toma de posesión do novo equipo de goberno da Universidade de Santiago de Compostela referindo que “Galicia ten unha débeda con esta universidade porque é o seu berce” e recoñecendo os sacrificios realizados na Universidade nos últimos anos, ao tempo que reivindicou unha visión de conxunto das tres universidades galegas para lograr “conservar e preservar un sistema único, sustentable e con capacidade de resposta ás demandas sociais”.

Page 6: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 5

El 25 de abril tuvieron lugar las votaciones para elegir el nuevo equipo de gobierno de la Universidad de Santiago de Compostela (USC) y los representantes del Personal de Administración y Servicios (PAS) de la USC de varias facultades. Resultó ganadora la candidatura encabezada por el catedrático de Matemática Aplicada Juan Viaño Rey, quien tomó posesión como rector en un acto celebrado en el Salón Noble de Fonseca el día 9 de junio. En ese mismo acto también tomaron posesión de sus cargos los responsables de las nove vicerrectorías (tres de ellas específicas del campus de Lugo) y una secretaría general que conforman el nuevo equipo rectoral de esta institución académica: Isabel Rodríguez-Moldes Rey, vicerrectora de Investigación e Innovación; Luis Lima Rodríguez, vicerrector de Organización Académica y Personal Docente e Investigador; Roberto Javier López López, vicerrector de Oferta Docente e Innovación Educativa; Mª Dolores Álvarez Pérez, vicerrectora de Estudiantes, Cultura y Responsabilidad Social; José Pereira Fariña, vicerrector de Comunicación y Coordinación; Carlos Alberto Salgado López, vicerrector de Internacionalización; Javier Bueno Lema, vicerrector de Coordinación del Campus de Lugo; Andrés Barreiro Lois, vicerreitor de Desenvolvemento Científico e Tecnolóxico do Campus de Lugo, e Mª do Carmen Silva Domínguez, vicerrectora de Servicios Universitarios del Campus de Lugo; además de Consuelo Ferreiro Regueiro, como secretaria general de la Universidad de Santiago de Compostela.

“La Universidad más cara esla que languidece sin recursos y sin rumbo”

El acto de toma de posesión del nuevo equipo de gobierno de la USC, presidido por el presidente de la Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijoo, contó con la asistencia de numerososas autoridades académicas, profesorado, alumnado y miembros del Personal de Administración y Servicios (PAS) de la USC. Asistieron los rectores de las universidades de Vigo y A Coruña, Salustiano Mato de la Iglesia y Xosé Luís Armesto Barbeito, respectivamente; el conselleiro de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria, Jesús Vázquez Abad; y el presidente del Consejo Social de la USC, José Mª Arias Mosquera.

Después del discurso de despedida del rector saliente de la USC, Juan José Casares Long, en el que reflexionó sobre el papel de la Universidad en el pasado y en el futuro y repasó los logros obtenidos a nivel institucional y económico así como en la actividad docente e investigadora y en la responsabilidad social de la institución, este le entregó el bastón de mando y le impuso la medalla de rector al profesor Juan Viaño, quien pronunció su primer discurso como nuevo rector. En él marcó como primer objetivo de su equipo rectoral “crecer globalmente un cinco por ciento”, una meta “realista, plausible” que, señaló, se puede conseguir “con conocimiento y con capacidad de análisis”; con la mejora del número de estudiantes de grado, másteres y doctorado; con los ingresos por investigación, por docencia y por gestión del patrimonio; con los indicadores de reputación; con la oferta académica y con la reducción de los tiempos de respuesta al público.

Se comprometió a “cambiar los mecanismos de toma de decisiones, a comprender las demandas y necesidades de los actores públicos y privados, pero sin renunciar a nuestra razón de ser como Universidad y como universitarios” y a mejorar “dos cosas imprescindibles: la captación de recursos en el ámbito público y privado y a ofrecer una formación de calidad, que cumpla con las expectativas”, incidiendo en que la “Universidad más cara es la que languidece sin recursos y sin rumbo”, que hay que “proponer y practicar soluciones y no solo reclamaciones” y que si las universidades no perciben los recursos precisos “la afectada es nuestra juventud” al robarle “una oportunidad vital: la posibilidad de aprovechar el talento y el conocimiento para una mayor riqueza y calidad de vida”.

El presidente de la Xunta de Galicia cerró el acto de toma de posesión del nuevo equipo de gobierno de la Universidad de Santiago de Compostela refiriendo que “Galicia tiene una deuda con esta universidad porque es su cuna” y reconociendo los sacrificios realizados en la Universidad en los últimos años, al tiempo que reivindicó una visión de conjunto de las tres universidades gallegas para lograr “conservar y preservar un sistema único, sostenible y con capacidad de respuesta a las demandas sociales”.

Page 7: fonseca 37 (decembro 2014)

E N T R E V I S TA S / E N T R E V I S TA S6

“Non deberiamos permitir que as solucións de hoxe se convertan en problemas mañá”

Juan Viaño (Boqueixón, A Coruña, 1955) é o actual reitor da Universidade de Santiago de Compostela. É Catedrático de Matemática Aplicada da Universidade de Santiago de Compostela desde o ano 1988. Foi o presidente da Comisión de Posta en Marcha do Instituto Español de Matemáticas (IEMath). Na súa ampla experiencia na xestión universitaria destaca a dirección do departamento de Matemática Aplicada entre os anos 1986 e 1992, a dirección do Instituto de Matemáticas en 2000 e 2001, a súa etapa como decano da facultade de Matemáticas entre os anos 2001 e 2009 e ser o vicerreitor de Profesorado e Organización Académica entre os anos 2009 e 2010. É ademais, co-promotor do consorcio das tres universidades galegas denominado Instituto Tecnolóxico de Matemática Industrial e co-promotor do nodo galego do Instituto Español de Matemáticas (IEMath-Galicia). Durante a súa etapa como decano foi presidente da Conferencia de Decanos de Matemáticos de España, membro do proxecto Tunning da CRUE para elaboración de libros brancos de adaptación de títulos ao Espazo Europeo de Educación Superior, sendo a titulación de Matemáticas da USC a primeira de España en adaptarse ao EEES. Desde a súa etapa como decano ata a actualidade, Juan Viaño combinou a súa actividade docente e investigadora coa coordinación do proxecto Estalmat-Galicia, que cada ano selecciona 25 estudantes de 12/13 anos, de toda Galicia, para participar nun programa de estímulo do seu talento matemático. Coa posta en marcha deste proxecto e outras iniciativas baixo o seu mandato como decano, a Facultade de Matemáticas logrou aumentar dunha maneira moi importante o número de matriculados e iniciou o camiño como un dos centros de formación matemática máis importantes de España. É licenciado (1978) e doutor (1981) pola universidade compostelá, sendo o seu director de tese o profesor Alfredo Bermúdez de Castro. Realizou estudos en Francia no Instituto National de Informatique et Automatique (INRIA) e na Universidade Pierre et Marie Curie - Paris VI na que tamén se doutorou (1983), baixo a dirección de P.G. Ciarlet do que foi colaborador asiduo. Na actualidade, as súas principais liñas de traballo versan sobre a “modelización matemática e análise numérica de problemas da mecánica de estruturas finas e de contacto en elasto-visco-plasticidade” e sobre a “modelización matemática e a simulación numérica en problemas de biomecánica”, como a formación de ósos, implantes dentais e ortodoncia.Ademais, Juan Viaño ten unha ampla experiencia como docente -da que destaca a súa colección de textos docentes “Lecciones de Métodos Numéricos”- e como investigador, recoñecida con cinco sexenios, con máis de 80 artigos publicados en revistas de referencia, a dirección de 20 proxectos de investigación competitivos, seis deles internacionais, e a xestión de varios contratos con empresas punteiras da economía nacional. É internacionalmente recoñecido polo seu libro Mathematical modelling of rods (North-Holland, 1996), en colaboración con Luís Trabucho, da serie Hanbook of Numerical Analysis editado por P.G. Ciarlet e J.L. Lions e pola organización en Santiago de Compostela do Encontro de Sociedades Latinoamericanas de Matemáticas (2003) e a XXV Asemblea Xeral da International Mathematical Union (2006).

Nunha época de crise, como pensa afrontar as debilidades da USC?A Universidade de Santiago de Compostela ten un serio problema económico que irremediablemente afecta a todo o noso funcionamento. O obxectivo é solucionar o antes posible o déficit e a débeda que temos, pero non podemos deixar pasar oportunidades de crecemento que serán as que nos abran o camiño cara a unha mellora estrutural. Non deberiamos permitir que as solucións de hoxe se convertan en problemas mañá. Por iso hai que facer cambios importantes no xeito que temos de facer as cousas e modernizar a nosa universidade. Temos que traballar nunha oferta docente mellor, acorde coas tendencias actuais. Refírome a unha oferta máis adaptada ás demandas que a sociedade está pedindo e a máis especializada e adaptada ás metodoloxías que xa están instaladas, como o mundo on-line. Do mesmo xeito, temos que mellorar as nosas estruturas de persoal, tanto de PDI coma de PAS, prestando especial atención aos criterios de reparto de tarefas, á produtividade, á calidade e aos resultados finais. O mesmo ocorre coa investigación, onde nos debemos preocupar por mellorar as nosas ratios de captación de recursos, de produción científica e de transferencia de coñecemento. Ademais, defendo a internacionalización como estratexia de crecemento. Non falo só de mobilidade, que é moi importante, senón tamén de establecer os mecanismos necesarios para que a nosa universidade sexa referencia nas tomas de decisións importantes que se establecen a nivel internacional. Só se somos capaces de facernos escoitar nos principais foros lograremos que a nosa reputación sexa a mellor carta de presentación. Todo isto, claro está, debe estar combinado coa mellora da calidade dos nosos servizos, especialmente aos nosos estudantes, e sen esquecer nunca que temos a sorte de ter dous campus en dúas cidades históricas como Lugo e Santiago. Creo firmemente na estratexia da mellora da formación e da investigación e para iso debemos antes de nada eliminar o problema financeiro, pero poñendo pouco a pouco as estruturas que nos permitan ser unha universidade máis competitiva a partir do vindeiro ano.

Que solicitaría da Asociación de Antigos Alumnos e Amigos da USC para axudalo?Precisaría dúas cousas importantes. Primeiro, manter o compromiso da asociación coa institución. Os mellores embaixadores que temos son os nosos egresados, que atoparon na nosa universidade o trampolín necesario para enfrontarse á vida laboral na mellor das condicións. Esa confianza que depositaron en nós, tanto eles coma as súas familias, temos que seguir manténdoa ao longo dos anos. Por iso, o traballo desta Asociación é absolutamente fundamental para poder seguir polo bo camiño. Segundo, ser un dos alicerces da ponte que temos establecida coa sociedade. É certo que nalgunhas ocasións a universidade tarda en interpretar as demandas sociais, pero eses tempos xa remataron. Non obstante, temos que ter constantes referencias da xuventude, dos profesionais, dos políticos, dos empresarios, dos pais e nais, dos irmáns,.... En definitiva, temos que lograr que os exalumnos nos conten como funciona a nosa contorna. Esa información, que sempre vai ser construtiva polo cariño que se ten á universidade onde un estudou, é clave para recordarnos todos os días a nosa misión e a nosa visión. Permítanme aproveitar estas páxinas para facer un chamamento aos responsables políticos, dinamizadores económicos e sociais e, en xeral, creadores de opinión para que se impliquen a fondo no apoio integral a esta Asociación para asegurar a súa supervivencia. Por outra banda, animo os directivos da Asociación para que non esmorezan na súa aposta e no seu traballo de achegamento e apoio á Institución na que un día se formaron.

Page 8: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 7

“No deberíamos permitir que las soluciones de hoy se conviertan en problemas mañana”

Juan Viaño (Boqueixón, A Coruña, 1955) es el actual rector de la Universidad de Santiago de Compostela. Es Catedrático de Matemática Aplicada de la Universidad de Santiago de Compostela desde el año 1988. Fue el presidente de la Comisión de Puesta en Marcha del Instituto Español de Matemáticas (IEMath). En su amplia experiencia en la gestión universitaria destaca la dirección del departamento de Matemática Aplicada entre los años 1986 y 1992, la dirección del Instituto de Matemáticas en 2000 y 2001, su etapa como decano de la facultad de Matemáticas entre los años 2001 y 2009 y ser el vicerrector de Profesorado y Organización Académica entre los años 2009 y 2010. Es además, co-promotor del consorcio de las tres universidades gallegas denominado Instituto Tecnolóxico de Matemática Industrial y co-promotor del nodo gallego del Instituto Español de Matemáticas (IEMath-Galicia). Durante su etapa como decano fue presidente de la Conferencia de Decanos de Matemáticos de España, miembro del proyecto Tunning de la CRUE para elaboración de libros blancos de adaptación de títulos al Espacio Europeo de Educación Superior, siendo la titulación de Matemáticas de la USC la primera de España en adaptarse al EEES. Desde su etapa como decano hasta la actualidad, Juan Viaño combinó su actividad docente e investigadora con la coordinación del proyecto Estalmat-Galicia, que cada año selecciona a 25 estudiantes de 12/13 años, de toda Galicia, para participar en un programa de estímulo de su talento matemático. Con la puesta en marcha de este proyecto y otras iniciativas bajo su mandato como decano, la Facultad de Matemáticas logró aumentar de una manera muy importante el número de matriculados e inició el camino como uno de los centros de formación matemática más importantes de España. Es licenciado (1978) y doctor (1981) por la universidad compostelana, siendo su director de tesis el profesor Alfredo Bermúdez de Castro. Realizó estudios en Francia en el Instituto National de Informatique et Automatique (INRIA) y en la Universidad Pierre et Marie Curie - Paris VI en la que también se doctoró (1983), bajo la dirección de P.G. Ciarlet del que fue colaborador asiduo. En la actualidad, sus principales líneas de trabajo versan sobre la “modelización matemática e análise numérica de problemas da mecánica de estruturas finas e de contacto en elasto-visco-plasticidade” y sobre la “modelización matemática e a simulación numérica en problemas de biomecánica”, como la formación de huesos, implantes dentales y ortodoncia. Además, Juan Viaño tiene una amplia experiencia como docente -de la que destaca su colección de textos docentes “Lecciones de Métodos Numéricos”- y como investigador, reconocida con cinco sexenios, con más de 80 artículos publicados en revistas de referencia, la dirección de 20 proyectos de investigación competitivos, seis de ellos internacionales, y la gestión de varios contratos con empresas punteras de la economía nacional. Es internacionalmente reconocido por su libro Mathematical modelling of rods (North-Holland, 1996), en colaboración con Luís Trabucho, de la serie Hanbook of Numerical Analysis editado por P.G. Ciarlet y J.L. Lions y por la organización en Santiago de Compostela del Encontro de Sociedades Latinoamericanas de Matemáticas (2003) y la XXV Asemblea Xeral de la International Mathematical Union (2006).

En una época de crisis, ¿cómo piensa afrontar las debilidades de la USC?La Universidad de Santiago de Compostela tiene un serio problema económico que irremediablemente afecta a todo nuestro funcionamiento. El objetivo es solucionar lo antes posible el déficit y la deuda que tenemos, pero no podemos dejar pasar oportunidades de crecimiento que serán las que nos abran el camino hacia una mejora estructural. No deberíamos permitir que las soluciones de hoy se conviertan en problemas mañana. Por eso hay que hacer cambios importantes en el modo que tenemos de hacer las cosas y modernizar nuestra universidad. Tenemos que trabajar en una oferta docente mejor, acorde con las tendencias actuales. Me refiero a una oferta más adaptada a las demandas que la sociedad está pidiendo y la más especializada y adaptada a las metodologías que ya están instaladas, como el mundo on-line. Del mismo modo, tenemos que mejorar nuestras estructuras de personal, tanto de PDI como de PAS, prestando especial atención a los criterios de reparto de tareas, a la productividade, a la calidad y a los resultados finales. Lo mismo ocurre con la investigación, donde nos debemos preocupar por mejorar nuestras ratios de captación de recursos, de producción científica y de transferencia de conocimiento. Además, defiendo la internacionalización como estrategia de crecimiento. No hablo sólo de movilidad, que es muy importante, sino también de establecer los mecanismos necesarios para que nuestra universidad sea referencia en las tomas de decisiones importantes que se establecen a nivel internacional. Sólo si somos capaces de hacernos escuchar en los principales foros lograremos que nuestra reputación sea la mejor carta de presentación. Todo esto, claro está, debe estar combinado con la mejora de la calidad de nuestros servicios, especialmente a nuestros estudiantes, y sin olvidar nunca que tenemos la suerte de tener dos campus en dos ciudades históricas como Lugo y Santiago. Creo firmemente en la estrategia de la mejora de la formación y de la investigación y para eso debemos antes de nada eliminar el problema financero, pero poniendo poco a poco las estructuras que nos permitan ser una universidad más competitiva a partir del próximo año.

¿Qué solicitaría de la Asociación de Antiguos Alumnos y Amigos de la USC para ayudarlo?Necesaría dos cosas importantes. Primero, mantener el compromiso de la asociación con la institución. Los mejores embajadores que tenemos son nuestros egresados, que encontraron en nuestra universidad el trampolín necesario para enfrontarse a la vida laboral en la mejor de las condiciones. Esa confianza que depositaron en nosotros, tanto ellos como sus familias, tenemos que seguir manteniéndola a lo largo de los años. Por eso, el trabajo de esta Asociación es absolutamente fundamental para poder seguir por el buen camino. Segundo, ser uno de los alicerces del puente que hemos establecido con la sociedad. Es cierto que en algunas ocasiones la universidad tarda en interpretar las demandas sociales, pero esos tiempos ya finalizaron. Sin embargo, tenemos que tener constantes referencias de la juventud, de los profesionales, de los políticos, de los empresarios, de los padres y madres, de los hermanos, .... En definitiva, tenemos que lograr que los exalumnos nos cuenten como funciona nuestro entorno. Esa información, que siempre va a ser constructiva por el cariño que se tiene la universidad donde uno estudió, es clave para recordarnos todos los días nuestra misión y nuestra visión. Permítanme aprovechar estas páginas para hacer un llamamiento a los responsables políticos, dinamizadores económicos y sociales y, en general, creadores de opinión para que se impliquen a fondo en el apoyo integral a esta Asociación para asegurar su supervivencia. Por otra banda, animo a los directivos de la Asociación para que no decaigan en su apuesta y en su trabajo de acercamiento y apoyo a la Institución en la que un día se formaron.

Page 9: fonseca 37 (decembro 2014)

E N T R E V I S TA S / E N T R E V I S TA S8

“Percibo un enorme descontento nos investigadores”

Isabel Rodríguez-Moldes Rey (Vimianzo, A Coruña, 1958) é Vicerreitora de Investigación e Innovación. Catedrática de Bioloxía Celular desde 2011, desenvolve a súa actividade investigadora no Centro de Investigación en Bioloxía (CIBUS), no Campus Vida, sendo o seu destino docente a Facultade de Bioloxía. É coordinadora do grupo BRAINSHARK que estuda o desenvolvemento do cerebro dos vertebrados desde unha perspectiva evolutiva: usando como modelo o embrión dun pequeno tiburón, o melgacho Scyliorhinuscanicula, o grupo pretende identificar os patróns e mecanismos de desenvolvemento do cerebro dos vertebrados que teñen sido conservados ao longo da evolución, o que pode proporcionar información clave para avanzar no coñecemento sobre as orixes das desordes neurolóxicas. Investigadora principal de tres proxectos de investigación financiados polo Ministerio de Ciencia e Innovación e de cinco pola Xunta de Galicia. Ten dirixido dez teses doutorais e diversos traballos de investigación. É coautora de dous capítulos de libro e de máis de setenta publicacións en revistas indexadas no JCR, o 40% das cales están situados no primeiro cuartil de súa categoría.  Con máis de cen comunicacións en congresos nacionais e internacionais sobre neurociencia e bioloxía do desenvolvemento, ten sido invitada como relator, entre outros, aos Annual Meetings of the J.B. Johnston Club celebrados en Washington, DC, EUA en 2008 e 2011. Desenvolve investigacións con grupos internacionais, destacando a que realiza desde 2004 co grupo da Dra. Sylvie Mazan do CNRS (Station Biologique, Roscoff), que é responsable da secuenciación do xenoma do melgacho, o que ten permitido consolidar a esta especie como organismo modelo de experimentación. Ten exercido de avaliadora científica de proxectos nacionais e internacionais (NSF) e de revistas científicas internacionais. Ten desenvolvido unha ampla actividade docente, tendo sido profesor numerario na Universidade de Vigo e na USC, posto que obtivo en 1991. Nos últimos vinte e oito anos ten impartido docencia de materias de Licenciatura, Grao e Masteres relacionadas coa Bioloxía do desenvolvemento. Ten recoñecidos catro sexenios de investigación pola CNEAI e cinco quinquenios docentes polo Reitorado da USC. Ten o recoñecemento de dez tramos de excelencia curricular docente e investigadora pola Agencia para la Calidad del Sistema Universitario de Galicia. Desenvolveu actividades de xestión, sendo Secretaria do Departamento de Bioloxía Fundamental da USC durante máis de catro anos; Coordinadora das Probas de Acceso á Universidade (PAAU) de Bioloxía durante sete cursos; e Directora da Escola de Doutoramento Internacional da USC desde abril de 2012 a setembro de 2014. Ten recibido a Insignia de Ouro da USC.

Cales son os seus retos?Esta é unha universidade de tradición investigadora na que

actualmente se fai investigación excelente, contrastable pola súa produción científica e a captación de recursos. Tamén hai investigadores que fan un gran esforzo por avanzar cara á excelencia, e investigadores que traballan arreo para conseguir niveis aceptables de produción científica con escasos recursos, e tamén investigadores que por distintos motivos atopan grandes dificultades para desenvolver a súa investigación. Desde a posición que ocupo percibo un enorme descontento nos investigadores, non só pola insuficiencia de recursos para desenvolver a súa liña de investigación senón tamén porque se senten insuficientemente valorados e porque non se recoñece o seu traballo. Pois ben, os meus retos son conseguir mellorar esta percepción a través do recoñecemento e visibilización da investigación que se fai a todos os niveis, a través da compensación proporcionada ao esforzo e mediante a optimización dos nosos recursos. Se conseguimos mellorar o clima de confianza e satisfacción dos nosos investigadores, conseguiremos xerar máis coñecemento, aumentar a nosa produción e produtividade, estimular a innovación e a empresa e conseguir grandes avances na transferencia de resultados.

Como consta nas liñas xerais da Programación Plurianual que foi presentada ao Claustro, para acadar estes retos estamos comprometidos a

- reforzar a valoración e avaliación da produción científica e a produción en I+D,

- establecer un novo modelo organizativo da investigación no que se reforce a especialización, a colaboración e a transversalidade,

- modernizar o apoio administrativo á investigación para mellorar o servizo aos investigadores,

- impulsar un proceso de organización estratéxica da investigación para a USC que xere espazos de colaboración e organización máis competitivos cientificamente e máis eficientes na procura de financiamento externo,

- planificar a sostibilidade económica, a optimización e o rendemento da Rede de Infraestruturas de Apoio á Investigación e ao Desenvolvemento Tecnolóxico (RIAIDT),

- traballar na definición de políticas institucionais en transferencia; na mellora dos mecanismos de fomento e axuda á empresa e á transferencia de resultados; e no establecemento dun modelo de coordinación e comunicación con outros axentes sociais implicados na transferencia e empresa.

En estreita colaboración co Vicerreitorado de Internacionalización estableceranse estratexias para aumentar a internacionalización da investigación, dos grupos e dos investigadores; e para mellorar o éxito nos programas de investigación internacionais, cun plan específico de internacionalización da investigación en Ciencias Sociais e Xurídicas e Humanidades.

Page 10: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 9

Isabel Rodríguez-Moldes Rey (Vimianzo, A Coruña, 1958) es Vicerrectora de Investigación e Innovación. Catedrática de Biología Celular desde 2011, desarrolla su actividad investigadora en el Centro de Investigación en Biología (CIBUS), en el Campus Vida, siendo su destino docente la Facultad de Biología. Es coordinadora del grupo BRAINSHARK que estudia el desarrollo del cerebro dos vertebrados desde unha perspectiva evolutiva: usando como modelo el embrión de un pequeño tiburón, el melgacho Scyliorhinuscanicula, el grupo pretende identificar los patrones y mecanismos de desarrollo del cerebro de los vertebrados que han sido conservados a lo largo de la evolución, lo que puede proporcionar información clave para avanzar en el conocimiento sobre los orígenes de los desórdenes neurológicos. Investigadora principal de tres proyectos de investigación financiados por el Ministerio de Ciencia e Innovación e de cinco por la Xunta de Galicia. Ha dirigido diez tesis doctorales y diversos trabajos de investigación. Es coautora de dos capítulos de libro y de más de setenta publicaciones en revistas indexadas en el JCR, el 40% de las cuales están situados en el primer cuartil de su categoría. Con más de cien comunicaciones en congresos nacionales e internacionales sobre neurociencia y biología del desarrollo, ha sido invitada como relatora, entre otros, a los Annual Meetings of the J.B. Johnston Club celebrados en Washington, DC, EUA en 2008 y 2011. Desarrolla investigaciones con grupos internacionales, destacando la que realiza desde 2004 con el grupo de la Dra. Sylvie Mazan del CNRS (Station Biologique, Roscoff), que es responsable de la secuenciación del genoma del melgacho, lo que ha permitido consolidar a esta especie como organismo modelo de experimentación. Ha ejercido de evaluadora científica de proyectos nacionales e internacionales (NSF) y de revistas científicas internacionales. Ha desarrollado una amplia actividad docente, ha sido profesor numerario en la Universidad de Vigo y en la USC, puesto que obtuvo en 1991. En los últimos veintiocho años ha impartido docencia de materias de Licenciatura, Grado y Másteres relacionadas con la Biología del desarrollo. Tiene reconocidos cuatro sexenios de investigación por la CNEAI y cinco quinquenios docentes por el Rectorado de la USC. Tiene el reconocimiento de diez tramos de excelencia curricular docente e investigadora por la Agencia para la Calidad del Sistema Universitario de Galicia. Desarrolló actividades de gestión, siendo Secretaria del Departamento de Biología Fundamental de la USC durante más de cuatro años; Coordinadora de las Pruebas de Acceso a la Universidad (PAAU) de Biología durante siete cursos; y Directora de la Escola de Doutoramento Internacional de la USC desde abril de 2012 a septiembre de 2014. Ha recibido la Insignia de Oro de la USC.  

Como pensa achegar o seu traballo cara á sociedade?

Traballaremos para dar maior visibilidade á investigación que se fai na USC e para mellorar a valoración social do impacto da investigación desenvolvida con medios públicos.

En estreita colaboración co Vicerreitorado de Comunicación e Coordinación,

- traballarase na divulgación científica a través dunha nova unidade específica de divulgación científica,

- poñeranse en valor os éxitos acadados polos nosos investigadores nos distintos medios de comunicación,

- mellorarase a publicación dos resultados de investigación na web visibilizando o traballo nos departamentos e nos centros.

Canalizaremos os resultados de investigación obtidos polos grupos de investigación para que teñan un impacto directo na actividade económica (buscando a transferencia a empresas) e na mellora do benestar social (buscando a transferencia a outros axentes sociais). Moitos dos resultados da investigación que se fai na USC poden e deben chegar a ser produtos, procesos ou servizos cun impacto económico e social. Para identificar estes resultados e posibilitar a súa transferencia, reforzarase o desenvolvemento de proxectos de valorización e das licencias de patente, e impulsarase a constitución de Empresas de Base Tecnolóxica.

“Percibo un enorme descontento en los investigadores”

¿Cuáles son sus retos?Esta es una universidad de tradición investigadora en la que

actualmente se hace investigación excelente, contrastable por su producción científica y la captación de recursos. También hay investigadores que hacen un gran esfuerzo por avanzar hacia la excelencia, e investigadores que trabajan ininterrumpidamente para conseguir niveles aceptables de producción científica con escasos recursos, y también investigadores que por distintos motivos encuentran grandes dificultades para desarrollar su investigación. Desde la posición que ocupo percibo un enorme descontento en los investigadores, no sólo por la insuficiencia de recursos para desarrollar su línea de investigación sino también porque se sienten insuficientemente valorados y porque no se reconoce su trabajo. Pues bien, mis retos son conseguir mejorar esta percepción a través del reconocimiento y visibilización de la investigación que se hace a todos los niveles, a través de la compensación proporcionada al esfuerzo y mediante la optimización de nuestros recursos. Si conseguimos mejorar el clima de confianza y satisfacción de nuestross investigadores, conseguiremos

Moitos dos resultados da investigación que se fai na USC

poden e deben chegar a ser produtos, procesos ou servizos

cun impacto económico e social.

Page 11: fonseca 37 (decembro 2014)

E N T R E V I S TA S / E N T R E V I S TA S10generar más conocimiento, aumentar nuestra producción y productividad, estimular la innovación y el emprendimiento y conseguir grandes avances en la transferencia de resultados.

Como consta en las líneas generales de la Programación Plurianual que fue presentada al Claustro, para alcanzar estos retos estamos comprometidos a

- reforzar la valoración y la evaluación de la producción científica y la producción en I+D,

- establecer un nuevo modelo organizativo de la investigación en el que se refuerce la especialización, la colaboración y la transversalidad,

- modernizar el apoyo administrativo a la investigación para mejorar el servicio a los investigadores,

- impulsar un proceso de organización estratégica de la investigación para la USC que genere espacios de colaboración y organización más competitivos científicamente y más eficientes en la búsqueda de financiación externa,

- planificar la sostenibilidad económica, la optimización y el rendimiento de la Rede de Infraestruturas de Apoio á Investigación e ao Desenvolvemento Tecnolóxico (RIAIDT),

- trabajar en la definición de políticas institucionales en transferencia; en la mejora de los mecanismos de fomento y ayuda al emprendimiento y a la transferencia de resultados; y en el establecimiento de un modelo de coordinación y comunicación con otros agentes sociales implicados en la transferencia y emprendimiento.

En estrecha colaboración con el Vicerrectorado de Internacionalización se establecerán estrategias para aumentar la internacionalización de la investigación, de los grupos y de los investigadores; y para mejorar el éxito en los programas de investigación internacionales, con un plan específico de internacionalización de la investigación en Ciencias Sociales y Jurídicas y Humanidades.

¿Cómo piensa acercar su trabajo a la sociedad?Trabajaremos para dar mayor visibilidad a la

investigación que se hace en la USC y para mejorar

la valoración social del impacto de la investigación desarrollada con medios públicos.

En estrecha colaboración con el Vicerrectorado de Comunicación y Coordinación,

- se trabajará en la divulgación científica a través de una nueva unidad específica de divulgación científica,

- se pondrán en valor los éxitos alcanzados por nuestros investigadores en los distintos medios de comunicación,

- se mejorará la publicación de los resultados de investigación en la web visibilizando el trabajo en los departamentos y en los centros.

Muchos de los resultados de la investigación que se hace en la USC pueden y deben llegar

a ser productos, procesos o servicios con un impacto

económico y social

Canalizaremos los resultados de investigación obtenidos por los grupos de investigación para que tengan un impacto directo en la actividad económica (buscando la transferencia a empresas) y en la mejora del bienestar social (buscando la transferencia a otros agentes sociales). Muchos de los resultados de la investigación que se hace en la USC pueden y deben llegar a ser productos, procesos o servicios con un impacto económico y social. Para identificar estos resultados y posibilitar su transferencia, se reforzará el desarrollo de proyectos de valorización y de las licencias de patente, y se impulsará la constitución de Empresas de Base Tecnológica.

Page 12: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 11

Cales son os seus retos?Ao longo dos últimos anos, e como consecuencia da adopción

de medidas para a contención do gasto público por parte tanto da administración central coma das autonómicas, as universidades españolas estiveron sometidas a grandes limitacións á hora de levar a cabo as súas políticas de contratación de persoal. Na nosa institución, e polo que a esta vicerreitoría atinxe, a oferta de prazas de figuras estables de profesorado durante este periodo foi practicamente inexistente. Esta situación tivo como consecuencia a imposibilidade de estabilizar os docentes e investigadores contratados así como de promocionar a aqueles dos nosos profesores que acadaron os méritos necesarios para a súa acreditación aos corpos de Profesores Titulares e Catedráticos de Universidade. Unha das nosas prioridades é precisamente cumprir cos compromisos previamente asumidos pola USC cos diversos colectivos do PDI, deseñando unha política de prazas de profesorado que propicie a redución progresiva, dentro das posibilidades da nosa universidade, do número de profesores pendentes de accións de consolidación ou de promoción. Nun momento como o actual, no que a situación económica é tremendamente restritiva, resulta especialmente importante poder obter o máximo rendemento dos recursos dispoñibles e do financiamento acadado, polo que poñeremos en marcha unha serie de actuacións encamiñadas a lograr este obxectivo. Así, promoverase a utilización de programas externos de recursos humanos para a incorporación prioritaria de PDI en áreas deficitarias, o que permiritá non só que as áreas con escasos recursos poidan atender a súa oferta docente, senón tamén que poidan mellorar na súa competitividade investigadora. Deseñarase un programa para a participación na docencia de doutorandos e doutores baixo a supervisión do profesorado responsable da materia, establecendo a figura de Profesor Axudante Doutor e a de Investigador Contratado Doutor como as vías prioritarias para o inicio da carreira docente e investigadora na USC. Rescataranse figuras de profesorado pouco utilizadas na actualidade, como o Profesor Invitado, tratando ao mesmo tempo de facer un mellor uso doutras como a do Profesor Emérito ou a do Profesor/investigador Ad honorem. Implementarase un sistema para a medición do encargo docente real do profesorado que, xunto coa utilización racional dos criterios de afinidade, permitirán equilibrar os recursos dispoñibles de PDI entre as diversas áreas de coñecemento. Modernizaranse os sistemas de formación e innovación docente para acadar mellores resultados nos procesos de formación e de titorías dos nosos estudantes. Deseñarase unha estrutura organizativa docente máis eficiente, promovendo a agrupación das áreas afins no mesmo departamento, e dos departamentos afins no mesmo centro, que facilitará as tarefas de coordinación docente nas diversas titulacións. Por outra banda, os novos Estatutos da USC, aprobados polo Consello da Xunta de Galicia o 30 de xaneiro do 2014, obrigan a levar a cabo unha adaptación ao novo marco legal de gran parte da normativa relacionada coas competencias da Vicerreitoría

Luis Lima Rodríguez (Santiago de Compostela, 1961) é vicerreitor de Organización Académica e Persoal Docente Investigador. Licenciado en Medicina e Cirurxía en 1985 e doutor en 1988 pola USC, completou a súa formación investigadora no Departamento de Farmacoloxía da Università degli Studi di Milano (Italia). É profesor titular no Departamento de Fisioloxía desde 1993. Coordinador do Programa de Doutoramento Interuniversitario de Endocrinoloxía con Mención de Calidade do MEC e membro de comisións de redacción e académicas de diversas titulacións, foi secretario da Facultade de Medicina e Odontoloxía desde xaneiro de 2011 ata abril de 2014. Ten desenvolvido diversos postos de xestión nas áreas de experimentación animal e protección radiolóxica

“Resulta especialmente importante poder obter o máximo rendemento dos recursos dispoñibles e do financiamento acadado”

de Organización Académica e Persoal Docente e Investigador. Así, cómpre acometer accións encamiñadas á actualización da normativa que regula a selección das diversas figuras do profesorado, tanto funcionario coma contratado ou interino, así como á modernización do propio proceso de selección mediante o emprego de follas electrónicas e medios telemáticos. Outras normativas pendentes de actualización son as que regulan a antigüidade para efectos internos, a mobilidade do PDI entre os campus de Compostela e Lugo, a concesión de licenzas por ano sabático e doutras licenzas por estudos, a figura do Profesor Emérito, así como a figura do Profesor/investigador Ad Honorem.

Page 13: fonseca 37 (decembro 2014)

E N T R E V I S TA S / E N T R E V I S TA S12

Como pensa achegar o seu traballo cara á sociedade?

O “reequilibrio” dos recursos do PDI entre as áreas e departamentos, o deseño dun proceso de selección do PDI que asegure a incorporación á USC dos profesionais mellor preparados, e a modernización dos programas de formación e innovación docente teñen, obviamente, unha repercusión directa na sociedade que se traduce nunha maior calidade non só na formación

dos nosos alumnos de grao e posgrao, senón tamén nos resultados acadados en investigación e na visibilidade da institución. É importante para a USC poñer a disposición da sociedade o noso patrimonio mediante fórmulas que contribúan á súa preservación e permitan manter o activo que supoñen tanto para a USC coma para a sociedade. Desta forma, accións coordinadas con outras vicerreitorías como a de Oferta Docente e Innovación Educativa no caso do programa A Ponte, ou actuacións encamiñadas á divulgación á sociedade do coñecemento xerado na USC polos seus profesores e investigadores, en colaboración coas vicerreitorías de Investigación e Innovación e de Internacionalización, contribúen en gran medida ao achegamento á sociedade do noso traballo. Nesta mesma liña desde outros órganos de goberno da USC estanse a impulsar as transformacións que precisa o Servizo de Publicacións e Intercambio Científico, para que poida seguir sendo un instrumento central de difusión do coñecemento e da cultura xerada desde a nosa universidade.

“Resulta especialmente importante poder obtener el máximo rendimiento de los recursos disponibles y del financiamiento

alcanzado”

Luis Lima Rodríguez (Santiago de Compostela, 1961) es Vicerrector de Organización Académica y Personal Docente Investigador. Licenciado en Medicina y Cirugía en 1985 e doctor en 1988 por la USC, completó su formación investigadora en el Departamento de Farmacología de la Università degli Studi di Milano (Italia). Es profesor titular en el Departamento de Fisiología desde 1993. Coordinador del Programa de Doctorado Interuniversitario de Endocrinología con Mención de Calidad del MEC y miembro de comisiones de redacción y académicas de diversas titulaciones, fue secretario de la Facultad de Medicina y Odontología desde enero de 2011 hasta abril de 2014. Ha desarrollado diversos puestos de gestión en las áreas de experimentación animal y protección radiológica.

¿Cuáles son sus retos?A lo largo de los últimos años, y como consecuencia

de la adopción de medidas para la contención del gasto público por parte tanto de la administración central como de las autonómicas, las universidades españolas estuvieron sometidas a grandes limitaciones a la hora de llevar a cabo sus políticas de contratación de personal. En nuestra institución, y por lo que atañe a esta vicerrectoría, la oferta de plazas de figuras estables de profesorado durante este período fue prácticamente inexistente. Esta situación tuvo como consecuencia la imposibilidad de estabilizar a los docentes e investigadores contratados así como de promocionar a aquellos profesores nuestros que alcanzaron los méritos necesarios para su acreditación a los cuerpos de Profesores Titulares y Catedráticos de Universidad. Una de nuestras prioridades es precisamente cumprir con los compromisos previamente asumidos por la USC con los diversos colectivos del PDI, diseñando una política de plazas de profesorado que propicie la reducción progresiva, dentro de las posibilidades de nuestra universidad, del número de profesores pendientes de acciones de consolidación o de promoción. En un momento como el actual, en el que la situación económica es tremendamente restrictiva,

É importante para a USC poñer a disposición da sociedade o noso

patrimonio mediante fórmulas que contribúan á súa preservación

e permitan manter o activo que supoñen tanto para a USC coma

para a sociedade.

Page 14: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 13resulta especialmente importante poder obtener el máximo rendimiento de los recursos disponibles y del financiamiento alcanzado, por lo que pondremos en marcha una serie de actuaciones encaminadas a lograr este objetivo. Así, se promoverá la utilización de programas externos de recursos humanos para la incorporación prioritaria de PDI en áreas deficitarias, lo que permitirá no solo que las áreas con escasos recursos puedan atender a su oferta docente, sino también que puedan mejorar en su competitividad investigadora. Se diseñará un programa para la participación en la docencia de doctorandos y doctores bajo la supervisión del profesorado responsable de la materia, estableciendo la figura de Profesor Ayudante Doctor y la de Investigador Contratado Doctor como las vías prioritarias para el inicio de la carrera docente e investigadora en la USC. Se rescatarán figuras de profesorado poco utilizadas en la actualidad, como el Profesor Invitado, tratando al mismo tiempo de hacer un mejor uso de otras como la del Profesor Emérito o la del Profesor/investigador Ad honorem. Se implementará un sistema para la medición del encargo docente real del profesorado que, junto con la utilización racional de los criterios de afinidad, permitirán equilibrar los recursos disponibles de PDI entre las diversas áreas de conocimiento. Se modernizarán los sistemas de formación e innovación docente para alcanzar mejores resultados en los procesos de formación y de tutorías de nuestros estudiantes. Se diseñará una estructura organizativa docente más eficiente, promoviendo la agrupación de las áreas afines en el mismo departamento, y de los departamentos afines en el mismo centro, que facilitará las tareas de coordinación docente en las diversas titulaciones. Por otra parte, los nuevos Estatutos de la USC, aprobados por el Consejo de la Xunta de Galicia el 30 de enero de 2014, obligan a llevar a cabo una adaptación al nuevo marco legal de gran parte de la normativa relacionada con las competencias de la Vicerrectoría de Organización Académica y Personal Docente e Investigador. Así, es neceario acometer acciones encaminadas a la actualización de la normativa que regula la selección de las diversas figuras del profesorado, tanto funcionario como contratado o interino, así como a la modernización del propio proceso de selección mediante el empleo de hojas electrónicas y medios telemáticos. Otras normativas pendientes de actualización son las que regulan la antigüedad para

efectos internos, la movilidad del PDI entre los campus de Compostela y Lugo, la concesión de licencias por año sabático y de otras licencias por estudios, la figura del Profesor Emérito, así como la figura del Profesor/investigador Ad Honorem.

Es importante para la USC poner a disposición de la sociedad nuestro patrimonio mediante fórmulas que contribuyan a su preservación y permitan mantener el activo que suponen tanto para la USC como

para la sociedad.

¿Cómo piensa acercar su trabajo a la sociedad?El “reequilibrio” de los recursos del PDI entre las áreas

y departamentos, el diseño de un proceso de selección del PDI que asegure la incorporación a la USC de los profesionales mejor preparados, y la modernización de los programas de formación e innovación docente tienen, obviamente, una repercusión directa en la sociedad que se traduce en una mayor calidad no solo en la formación de nuestros alumnos de grado y posgrado, sino también en los resultados alcanzados en investigación y en la visibilidad de la institución. Es importante para la USC poner a disposición de la sociedad nuestro patrimonio mediante fórmulas que contribuyan a su preservación y permitan mantener el activo que suponen tanto para la USC como para la sociedad. De esta forma, acciones coordinadas con otras vicerrectorías como la de Oferta Docente e Innovación Educativa en el caso del programa A Ponte, o actuaciones encaminadas a la divulgación a la sociedad del conocimiento generado en la USC por sus profesores e investigadores, en colaboración con las vicerrectorías de Investigación e Innovación y de Internacionalización, contribuyen en gran medida al acercamiento a la sociedad de nuestro trabajo. En esta misma línea desde otros órganos de gobierno de la USC se están a impulsar las transformaciones que necesita el Servizo de Publicacións e Intercambio Científico, para que pueda seguir siendo un instrumento central de difusión del conocimiento y de la cultura generada desde nuestra universidad.

Page 15: fonseca 37 (decembro 2014)

E N T R E V I S TA S / E N T R E V I S TA S14

“O noso interese é impulsar a información da oferta docente da USC”

“Nuestro interés es impulsar la información de la oferta docente de la USC”

Cales son os seus retos?Fundamentalmente atender á mellora e modernización da oferta

docente oficial da USC nos seus campus de Lugo e Santiago, cubrindo as cinco grandes áreas de coñecemento, e atendendo a criterios de calidade e interese xeral. En relación con ela, deben potenciarse as grandes liñas de especialización dos campus (Campus Vida, Campus Terra e o Campus da Cidadanía para o estudo e investigación en Humanidades e Ciencias Sociais e Xurídicas). Reforzar a oferta de estudos de posgrao propio, de especialización e de formación permanente, atendendo ás demandas cambiantes co tempo e asegurando que supoñan unha oferta rendible para a USC e para a sociedade.

Como pensa achegar o seu traballo cara á sociedade? O noso interese é impulsar a información da oferta docente da USC,

facendo especial fincapé nas posibilidades de emprego, na calidade da docencia, e nos servizos que presta a USC. Neste senso, reforzaranse os procesos de información nos centros de ensino medio e a difusión da nosa oferta no estranxeiro. Ademais, é importante dar a coñecer dun xeito máis eficaz os logros e recoñecementos do profesorado, do alumnado e dos servizos da USC.

¿Cuáles son sus retos?Fundamentalmente atender a la mejora y modernización de la

oferta docente oficial de la USC en sus campus de Lugo y Santiago, cubriendo las cinco grandes áreas de conocimiento, y atendiendo a criterios de calidad e interés general. En relación con ella, deben potenciarse las grandes líneas de especialización de los campus (Campus Vida, Campus Terra y el Campus da Cidadanía para el estudio e investigación en Humanidades y Ciencias Sociales y Jurídicas). Reforzar la oferta de estudios de posgrado propio, de especialización y de formación permanente, atendiendo a las demandas cambiantes con el tiempo y asegurando que supongan una oferta rendible para la USC y para la sociedad.

¿Cómo piensa acercar su trabajo a la sociedad?Nuestro interés es impulsar la información de la oferta docente de

la USC, haciendo especial hincapié en las posibilidades de empleo, en la calidad de la docencia, y en los servicios que presta la USC. En este sentido, se reforzarán los procesos de información en los centros de enseñanza media y la difusión de nuestra oferta en el extranjero. Además, es importante dar a conocer de una forma más eficaz los logros y reconocimientos del profesorado, del alumnado y de los servicios de la USC.

Roberto Javier López López é Vicerreitor de Oferta Docente e Innovación Educativa. Natural de Santiago de Compostela (1958), é doutor en Historia pola Universidade de Oviedo e profesor titular de Historia Moderna na Facultade de Xeografía e Historia. É autor e editor de varios libros así como de máis dun cento de artigos e traballos de investigación dedicados en boa parte á historia da cultura e das mentalidades, e á formación e difusión da opinión pública política entre os séculos XVI e XVIII. Forma parte do Grupo de Investigación de Historia Moderna (GI-1921), e na actualidade participa en dous proxectos de investigación, un sobre o estudo das actitudes e comportamentos ante os estranxeiros en España e Iberoamérica no século XVIII, e outro dedicado aos procesos de formación e difusión da cultura urbana na Coroa de Castela na Idade Moderna. Foi director do Colexio Maior Fonseca, secretario e vicedecano da Facultade de Xeografía e Historia e director do Departamento de Historia Medieval e Moderna da USC.

Roberto Javier López López es Vicerrector de Oferta Docente e Innovación Educativa. Natural de Santiago de Compostela (1958), es doctor en Historia por la Universidad de Oviedo y profesor titular de Historia Moderna en la Facultad de Geografía e Historia. Es autor y editor de varios libros así como de más de un centenar de artículos y trabajos de investigación dedicados en buena parte a la historia de la cultura y de las mentalidades, y a la formación y difusión de la opinión pública política entre los siglos XVI y XVIII. Forma parte del Grupo de Investigación de Historia Moderna (GI-1921), y en la actualidad participa en dos proyectos de investigación, uno sobre el estudio de las actitudes y comportamientos ante los extranjeros en España e Iberoamérica en el siglo XVIII, y otro dedicado a los procesos de formación y difusión de la cultura urbana en la Corona de Castilla en la Edad Moderna. Fue director del Colegio Mayor Fonseca, secretario y vicedecano de la Facultad de Geografía e Historia y director del Departamento de Historia Medieval y Moderna de la USC.

Page 16: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 15

“Teño a fortuna de traballar nunha área onde o noso traballo chega de xeito inmediato aos grupos de interese”

Cales son os seus retos?No ámbito de estudantes os principais obxectivos son:

• Prestarlle ao alumnado asesoramento, apoio e formación para mellorar o seu emprego.

• Potenciar a cultura da empresa.• Fomentar a colaboración e o achegamento entre os mundos

universitario e empresarial.• Promover e afianzar entre o estudantado os valores de solidaridade,

igualdade e respecto ao medio.• Impulsar a participación activa do alumnado en proxectos ambientais,

sociais, e de integración e cooperación internacional.• Garantir a igualdade de oportunidades dos estudantes con menos

recursos mediante a concesión de bolsas de aloxamento.• Formar en valores e fomentar actitudes proactivas en temas sociais,

ambientais e de empresa.• Atención ás necesidades especiais do estudantado. • Proporcionar un sistema de residencias cómodo e de calidade.• Potenciar hábitos deportivos e saudables mediante a oferta dun

programa deportivo amplo e con prezos subvencionados.

No ámbito da extensión universitaria o principal reto desta vicerreitoría é a difusión e a promoción cultural así como a divulgación do coñecemento científico, potenciando a colaboración con outros axentes a fin de explotar posibles sinerxías. É a nosa intención establecer contactos permanentes con institucións, organismos públicos e privados, empresas, medios de comunicación etc. e traballar intensamente con eles para estimular o desenvolvemento social, mellorar o nivel intelectual e técnico da sociedade, buscando solucións a problemas de interese xeral.Outros dous retos importantes desta vicerreitoría son:

• Promover a igualdade entre homes e mulleres, seguindo a folla de ruta marcada no II Plan estratéxico de igualdade entre homes e mulleres 2014-2018.

• Potenciar a ética da sostenibilidade, tanto nas actividades de formación e investigación coma na xestión da universidade, mediante o desenvolvemento das actuacións contempladas no plan de sostemento da USC.

Como pensa achegar o seu traballo cara á sociedade? Teño a fortuna de traballar nunha área onde o noso traballo chega

de xeito inmediato aos grupos de interese, ben nas residencias, ben nas accións de bolsas para estudantes (desenvolvemento sostible, colaboración nas residencias...). Non obstante, noutras ocasións, como en todo o relacionado coas accións de igualdade, precisamos contar con campañas de difusión e con accións que teñan moito máis impacto no colectivo, tanto de estudantes coma de PAS. Neste sentido, colaboramos estreitamente coa Vicerreitoría de Comunicación e Coordinación para lograr que as nosas propostas teñan toda a eficacia posible.

María Dolores Álvarez Pérez, a actual Vicerreitora de Estudantes, Cultura e Responsabilidade social, é Licenciada en Ciencias Económicas e Empresariais e Doutora en Economía e Ciencias da Administración Pública e Privada. Tamén é auditora. É Profesora Titular de Universidade na área de Organización de Empresas e Comercialización e as súas liñas de investigación actuais xiran ao redor dos Recursos Humanos, do Goberno Corporativo e Responsabilidade Social. En postos de xestión, foi a Responsable do gabinete do reitor da Universidade de Santiago de Compostela entre os anos 2006 e 2007 e Vicerreitora de Calidade e Planificación da Universidade de Santiago de Compostela ata o ano 2010. Tamén foi a xerente da Real Sociedade Económica de Amigos do País.

Page 17: fonseca 37 (decembro 2014)

E N T R E V I S TA S / E N T R E V I S TA S16

“Tengo la fortuna de trabajar en un área donde nuestro trabajo llega de forma inmediata a los grupos de interés”

¿Cuáles son sus retos?En el ámbito de estudiantes los principales objetivos son:

• Prestarle al alumnado asesoramiento, apoyo y formación para mejorar su empleo.

• Potenciar la cultura del emprendimiento.• Fomentar la colaboración y el acercamiento entre los mundos

universitario y empresarial.• Promover y afianzar entre el estudiantado los valores de solidaridad,

igualdad y respeto al medio ambiente.• Impulsar la participación activa del alumnado en proyectos

ambientales, sociales, y de integración y cooperación internacional.• Garantizar la igualdad de oportunidades de los estudiantes con menos

recursos mediante la concesión de becas de alojamiento.• Formar en valores y fomentar actitudes proactivas en temas sociales,

ambientales y de emprendimiento.• Atención a las necesidades especiales del estudiantado. • Proporcionar un sistema de residencias cómodo y de calidad.• Potenciar hábitos deportivos y saludables mediante la oferta de un

programa deportivo amplio y con precios subvencionados.

En el ámbito de la extensión universitaria el principal reto de esta vicerrectoría es la difusión y la promoción cultural así como la divulgación del conocimiento científico, potenciando la colaboración con otros agentes a fin de explotar posibles sinergias. Es nuestra intención establecer contactos permanentes con instituciones, organismos públicos y privados, empresas, medios de comunicación etc. y trabajar intensamente con ellos para estimular el desarrollo social, mejorar el nivel intelectual y técnico de la sociedad, buscando soluciones a problemas de interés general.

Otros dos retos importantes de esta vicerrectoría son:

• Promover la igualdad entre hombres y mujeres, siguiendo la hoja de ruta marcada en el II plan estratégico de igualdad entre hombres y mujeres 2014-2018.

• Potenciar la ética de la sostenibilidad, tanto en las actividades de formación e investigación como en la gestión de la universidad, mediante el desarrollo de las actuaciones contempladas en el plan de sostenimiento de la USC.

¿Cómo piensa acercar su trabajo a la sociedad?Tengo la fortuna de trabajar en un área donde nuestro trabajo llega de

forma inmediata a los grupos de interés, bien en las residencias, bien en las acciones de becas para estudiantes (desarrollo sostenible, colaboración en las residencias, ...). Sin embargo, en otras ocasiones, como en todo lo relacionado con las acciones de igualdad, necesitamos contar con campañas de difusión y con acciones que tengan mucho más impacto en el colectivo, tanto de estudiantes como de PAS. En este sentido, colaboramos estrechamente con la Vicerrectoría de Comunicación y Coordinación para lograr que nuestras propuestas tengan toda la eficacia posible.

María Dolores Álvarez Pérez, la actual Vicerrectora de Estudiantes, Cultura y Responsabilidad social, es Licenciada en Ciencias Económicas y Empresariales y Doctora en Economía y Ciencias de la Administración Pública y Privada. También es auditora. És Profesora Titular de Universidad en el área de Organización de Empresas y Comercialización y sus líneas de investigación actuales giran alrededor de los Recursos Humanos, del Gobierno Corporativo y Responsabilidad Social. En puestos de gestión, fue la Responsable del gabinete del rector de la Universidad de Santiago de Compostela entre los años 2006 y 2007 y Vicerrectora de Calidad y Planificación de la Universidad de Santiago de Compostela hasta el año 2010. También fue la gerente de la Real Sociedad Económica de Amigos del País.

Page 18: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 17

“O mellor xeito de trasladar o noso traballo é facendo o necesario para mellorar o noso día a día”

“O mellor xeito de trasladar o noso traballo é facendo o necesario para mellorar o noso día a día”

Cales son os seus retos?O principal reto da Vicerreitoría é o de crear os mecanismos de coordinación

que nos permitan unha clara mellora nos servizos que temos. A partir da máxima da desburocratización, debemos analizar todos os centos de procesos que ten unha universidade coma a nosa para poder facer todos os cambios necesarios e modernizar a universidade. Isto é o que xustifica que a Vicerreitoría de Comunicación e Coordinación asuma as competencias das áreas de calidade, comunicación e tecnoloxías da información. Ao noso entender, son as tres patas nas que se ten que fundamentar o novo proxecto en canto á mellora na organización da USC. Pero ademais temos que asumir importantes cambios na comunicación, tanto interna coma externa. É imprescindible actualizar as rutinas de produción informativas para satisfacer as demandas dos nosos traballadores, dos estudantes e do resto da sociedade. Unha das principais estratexias é a de crear unha unidade de divulgación científica que nos permita canalizar mellor a transmisión e divulgación de coñecemento. Para logralo, cómpre facer melloras e cambiar rutinas nos servizos responsables das tecnoloxías da información e da comunicación, da comunicación e da calidade.

Como pensa achegar o seu traballo cara á sociedade? O mellor xeito de trasladar o noso traballo é facendo o necesario para mellorar o

noso día a día. Temos que valorar cada acción que facemos e comprender, desde a súa orixe, o impacto que vai ter dentro e fóra do contexto universitario. Se iso o facemos ben, a percepción será sempre positiva. É certo que temos que mellorar a nosa comunicación, como xa dixen antes, pero cómpre implicar a sociedade na toma de decisións. Temos que utilizar fórmulas, como a intelixencia colectiva, para que entre todos entendamos e desfrutemos de cada cousa que se fai.

¿Cuáles son sus retos?El principal reto de la Vicerrectoría es el de crear los mecanismos de coordinación

que nos permitan una clara mejora en los servicios que tenemos. A partir de la máxima de la desburocratización, debemos analizar todos los cientos de procesos que tiene una universidad como la nuestra para poder hacer todos los cambios necesarios y modernizar la universidad. Esto es lo que justifica que la Vicerrectoría de Comunicación y Coordinación asuma las competencias de las áreas de calidad, comunicación y tecnologías de la información. A nuestro entender, son las tres patas en las que se tiene que fundamentar el nuevo proyecto en cuanto a la mejora en la organización de la USC. Pero además tenemos que asumir importantes cambios en la comunicación, tanto interna como externa. Es imprescindible actualizar las rutinas de producción informativas para satisfacer las demandas de nuestros trabajadores, de los estudiantes y del resto de la sociedad. Una de las principales estrategias es la de crear una unidad de divulgación científica que nos permita canalizar mejor la transmisión y divulgación de conocimiento. Para lograrlo, es necesario hacer mejoras y cambiar rutinas en los servicios responsables de las tecnologías de la información y de la comunicación, de la comunicación y de la calidad.

¿Cómo piensa acercar su trabajo a la sociedad?La mejor forma de trasladar nuestro trabajo es haciendo lo necesario para mejorar

nuestro día a día. Tenemos que valorar cada acción que hacemos y comprender, desde su origen, el impacto que va a tener dentro y fuera del contexto universitario. Si eso lo hacemos bien, la percepción será siempre positiva. Es cierto que tenemos que mejorar nuestra comunicación, como ya dije antes, pero es necesario implicar a la sociedad en la toma de decisiones. Tenemos que utilizar fórmulas, como la inteligencia colectiva, para que entre todos entendamos y gocemos de cada cosa que se hace.

José Pereira Fariña (Moraña, Pontevedra, 1976) é profesor titular do Departamento de Ciencias da Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela e membro do grupo de investigación Novos Medios da USC. Na actualidade, é o vicerreitor de Comunicación e Coordinación e foi decano da Facultade de Ciencias da Comunicación da universidade compostelá durante cinco anos (2009-2014). Tamén foi o Coordinador de Comunicación Interna e Imaxe Institucional da USC (2006-2009). Entre as súas publicacións, figuran preto de trinta artigos en revistas internacionais e participou na redacción de varios libros sobre o ciberxornalismo. É membro do consello consultivo de Galicia Saudable. Na actualidade, traballa en varios proxectos de investigación internacionais vinculados á análise de contidos e á converxencia dixital entre os diferentes soportes de comunicación.

José Pereira Fariña (Moraña,Pontevedra, 1976) es profesor titular del Departamento de Ciencias de la Comunicación de la Universidad de Santiago de Compostela y miembro del grupo de investigación Novos Medios de la USC. En la actualidad, es el vicerrector de Comunicación y Coordinación y fue decano de la Facultad de Ciencias de la Comunicación de la universidad compostelana durante cinco años (2009-2014). También fue el Coordinador de Comunicación Interna e Imagen Institucional de la USC (2006-2009). Entre sus publicaciones, figuran cerca de treinta artículos en revistas internacionales y participó en la redacción de varios libros sobre el ciberperiodismo. Es miembro del consejo consultivo de Galicia Saudable. En la actualidad, trabaja en varios proxectos de investigación internacionales vinculados al análisis de contenidos y a la convergencia digital entre los diferentes soportes de comunicación.

Page 19: fonseca 37 (decembro 2014)

E N T R E V I S TA S / E N T R E V I S TA S18

“Crear unha universidade máis aberta ao mundo e á realidade máis próxima”

Carlos Alberto Salgado López (Monforte de Lemos, Lugo, 1971) é o actual Vicerreitor de Internacionalización. É profesor titular na Facultade de Física.  Licenciouse en Física na Universidade de Santiago de Compostela en 1994, finalizando o seu doutoramento en Física Teórica, na mesma universidade, en 1998. Posteriormente traballou como contratado posdoutoral no Laboratoire de Physique Théorique da Université de Paris Sud (Orsay) de 1998 a 2001 e no CERN, en Xenebra, entre 2001 e 2005, contratado como Marie Curie e como CERN Fellow. Entre 2006 e 2007 obtivo unha segunda Marie Curie Fellowship para traballar na Università di Roma I ‘La Sapienza’. En 2008 reincorporouse á Universidade de Santiago de Compostela cun contrato Ramón y Cajal. En 2011 recibiu unha Starting Grant to European Research Council para realizar o proxecto ‘Hot and dense QCD in the LHC era (HotLHC)’ en colaboración co CERN. A súa especialización científica é a QCD a altas temperaturas, sendo un referente na interpretación dos datos experimentais do LHC, en particular. Esta actividade recóllese en máis de cen publicacións, cun importante número de citas, así como en máis de cen charlas convidadas, incluíndo sesións plenarias en todas as conferencias internacionais máis importantes do seu campo. Ten tamén interese na divulgación científica, tendo organizado as Masterclass do CERN na Facultade de Física nos últimos anos, así como videoconferencias co CERN e institutos de educación secundaria seguidas por varios miles de alumnos.

Cales son os seus retos?

A internacionalización é unha das pedras angulares das universidades desde a súa orixe. Coas mudanzas tecnolóxicas e sociais dos últimos anos esta internacionalización está acadando dimensións novas, incluíndo unha competencia entre as universidades do mundo para captar o mellor talento, tanto a nivel de estudantes coma do seu persoal dedicado á docencia e investigación. A Universidade de Santiago ten todo o potencial para xogar un papel destacado dentro deste proceso, tanto pola súa calidade coma pola visibilidade xa gañada. O reto está en aproveitar todas as potencialidades para convertir á nosa universidade en centro atraente de estudantes estranxeiros, de investigadores e de docentes de todo o mundo que atopen aquí o mellor lugar para desenvolver as súas capacidades e aspiracións. Propóñense varias liñas de actuación, sempre en coordinación co resto do equipo de goberno da universidade: aumento de alumnos estranxeiros, tanto de intercambio coma de captación; internacionalización da docencia, incluíndo linguas estranxeiras nos curricula; accións de mellora da reputación da universidade; potenciación da internacionalización da investigación, con grupos cada vez máis competitivos que capten recursos externos.

Moitas das accións en internacionalización teñen un eco

inmediato nos medios e na sociedade

Como pensa achegar o seu traballo cara á sociedade?

Moitas das accións en internacionalización teñen un eco inmediato nos medios e na sociedade: os alumnos estranxeiros, as visitas institucionais, os proxectos europeos e internacionais importantes. Trátase de aproveitar esta receptividade, case sempre asociada a percepcións positivas, para dar a coñecer aínda máis a nosa realidade internacional na contorna máis próxima. A creación dun centro de recepción de estudantes e investigadores estranxeiros, con visibilidade dentro da cidade, será unha das accións a levar a cabo; accións positivas para a mobilidade Erasmus, que contrarresten a imaxe un tanto negativa dos últimos anos; o incremento de estudantes internacionais en cidades históricas como Santiago de Compostela e Lugo; a presenza en foros internacionais; a mellora nos resultados dos rankings de universidades. En definitiva, crear unha universidade máis aberta ao mundo e á realidade máis próxima.

Page 20: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 19

“Crear una universidad más abierta al mundo y a la realidad más próxima”

Carlos Alberto Salgado  López (Monforte de Lemos, Lugo, 1971) es el actual Vicerrector de Internacionalización. Es profesor titular en la Facultad de Física.  Se licenció en Física en la Universidad de Santiago de Compostela en 1994, finalizando su doctorado en Física Teórica, en la misma universidad, en 1998. Posteriormente trabajó como contratado posdoctoral en el Laboratoire de Physique Théorique de la Université de Paris Sud (Orsay) de 1998 a 2001 y en el CERN, en Ginebra, entre 2001 y 2005, contratado como Marie Curie y como CERN Fellow. Entre 2006 y 2007 obtiene una segunda Marie Curie Fellowship para trabajar en la Università di Roma I ‘La Sapienza’. En 2008 se reincorporó a la Universidad de Santiago de Compostela con un contrato Ramón y Cajal. En 2011 recibió una Starting Grant to European Research Council para realizar el proyecto ‘Hot and dense QCD in the LHC era (HotLHC)’ en colaboración con el CERN. Su especialización científica es la QCD a altas temperaturas, siendo un referente en la interpretación de los datos experimentales del LHC, en particular. Esta actividad se recoge en más de cien publicaciones, con un importante número de citas, así como en más de cien charlas por invitación, incluyendo sesiones plenarias en todas las conferencias internacionales más importantes de su campo. Tiene también interés en la divulgación científica, habiendo organizado las Masterclass del CERN en la Facultad de Física en los últimos años, así como videoconferencias con el CERN e institutos de educación secundaria seguidas por varios miles de alumnos.

¿Cuáles son sus retos?

La internacionalización es una de las piedras angulares de las universidades desde su origen. Con las mudanzas tecnológicas y sociales de los últimos años esta internacionalización está alcanzando dimensiones nuevas, incluyendo una competencia entre las universidades del mundo para captar al mejor talento, tanto a nivel de estudiantes como de su personal dedicado a la docencia e investigación. La Universidad de Santiago tiene todo el potencial para jugar un papel destacado dentro de este proceso, tanto por su calidad como por la visibilidad ya ganada. El reto está en aprovechar todas las potencialidades para convertir nuestra universidad en centro atrayente de estudiantes extranjeros, de investigadores y de docentes de todo el mundo que encuentren aquí el mejor lugar para desarrollar sus capacidades y aspiraciones. Se proponen varias líneas de actuación, siempre en coordinación con el resto del equipo de gobierno de la universidad: aumento de alumnos extranjeros, tanto de intercambio como de captación; internacionalización de la docencia, incluyendo lenguas extranjeras en los curricula; acciones de mejora de la reputación de la universidad; potenciación de la internacionalización de la investigación, con grupos cada vez más competitivos que capten recursos externos.

Muchas de las acciones en internacionalización tienen un eco inmediato

en los medios y en la sociedad

¿Cómo piensa acercar su trabajo a la sociedad?

Muchas de las acciones en internacionalización tienen un eco inmediato en los medios y en la sociedad: los alumnos extranjeros, las visitas institucionales, los proyectos europeos e internacionales importantes. Se trata de aprovechar esta receptividad, casi siempre asociada a percepciones positivas, para dar a conocer aún más nuestra realidad internacional en el entorno más próximo. La creación de un centro de recepción de estudiantes e investigadores extranjeros, con visibilidad dentro de la ciudad, será una de las acciones a llevar a cabo; acciones positivas para la movilidad Erasmus, que contrarresten la imagen un tanto negativa de los últimos años; el incremento de estudiantes internacionales en ciudades históricas como Santiago de Compostela y Lugo; la presencia en foros internacionales; la mejora en los resultados de los rankings de universidades. En definitiva, crear una universidad más abierta al mundo y a la realidad más próxima.

Page 21: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A20

“O Campus Universitario ten unha gran incidencia sobre a actividade económica da cidade de Lugo”

Javier Bueno Lema (Zas, A Coruña, 1965) é Vicerreitor de Coordinación do Campus de Lugo. Doutor Enxeñeiro Agrónomo, Profesor Titular de Universidade da área de Enxeñaría Agroforestal, Departamento de Enxeñaría Agroforestal da Universidade de Santiago de Compostela. Estudos de Enxeñeiro Agrónomo realizados na Escola Técnica Superior de Enxeñeiros Agrónomos de Lugo. Doutor Enxeñeiro Agrónomo pola Universidad Politécnica de Madrid, tras realizar os seus estudos de terceiro ciclo no “Departamento de Ingeniería Rural”. Profesor da USC desde o ano 1991, onde ten impartido materias relacionadas coa mecanización agraria e forestal nas titulacións de Enxeñeiro Técnico Agrícola, Enxeñeiro Técnico Forestal, Enxeñeiro Agrónomo e Enxeñeiro de Montes, así como no programa de terceiro ciclo do Departamento de Enxeñaría Agroforestal. Na actualidade exerce o seu labor docente e investigador na Escola Politécnica Superior de Lugo. Membro do grupo de Investigación de Enerxía e Mecanización Agroforestal do Departamento de Enxeñaría Agroforestal. Participou en vinte e un proxectos de investigación, en nove deles como investigador principal, e en congresos nacionais e internacionais. Ten publicado artigos en revistas nacionais e internacionais. Membro da Asociación Española de Agricultura de Conservación-Suelos Vivos, da Sociedad Española de AgroIngeniería (SEAgIng), da European Society of Agricultural Engineers (EurAgEng) e da American Society of Agricultural and Biological Engineers (ASABE). Vogal da xunta directiva da Sociedad Española de AgroIngeniería desde setembro de 2005 ata setembro de 2009 e desde setembro de 2011 ata a actualidade. Premio da Fundación C. E. L. (Confederación de Empresarios de Lugo) á iniciativa empresarial na categoría de “Proxectos de Investigación e Innovación aplicada á Empresa”, convocatoria 2003. Director da Residencia Universitaria “Xesús Bal e Gay” de Lugo entre os anos 1994 e 1996. Insignia de ouro da Universidade de Santiago de Compostela outorgada en 1996. Membro do Claustro Universitario da USC desde o ano 1998. Subdirector de Infraestruturas e Finca de Prácticas da Escola Politécnica Superior nos anos 1999 e 2000. Membro da Comisión Electoral Central da USC entre os anos 2002 e 2006. Director do Departamento de Enxeñaría Agroforestal da USC nos anos 2005 e 2006. Vicerreitor Adxunto de Oferta e Xestión Académicas da USC nos anos 2006 e 2007. Membro do Consello de Goberno da USC nos anos 2010 e 2011. Tamén ten sido membro da Comisión de Revisión, da Comisión de Calidade e da Comisión de Asuntos Económicos. Director da Escola Politécnica Superior de Lugo da USC entre 2007 e 2014.

Cales son os seus retos?

O principal reto é mellorar a situación do Campus de Lugo da USC. Para iso vanse reforzar as actuacións no ámbito da captación de novos estudantes e de promoción de Lugo como cidade universitaria. Con isto preténdese aumentar a matrícula nas titulacións do Campus, atraendo novo estudantado tanto de procedencia nacional coma internacional. Xa temos posto en marcha un plan de choque, en colaboración coa Deputación Provincial de Lugo, para levar adiante unha serie de actuacións neste sentido: campaña de promoción do campus, plan de bolsas para estudantes etc. Tamén hai que seguir traballando na elaboración do plano estratéxico do Campus de Lugo, revisando a proposta do Campus Terra e conseguindo que sexa aprobada e levada á práctica. Esta proposta pretende dotar o Campus de Lugo dunha identidade científica propia que incremente a súa visibilidade e permita aproveitar todo o seu potencial para actuar como motor de cambio na súa contorna a nivel social, económica e territorial. Por último, e por centrarme nos retos principais, haberá que revisar a oferta docente e investigadora do Campus en paralelo co desenvolvemento do proxecto do Campus Terra e tendo en conta os efectos da normativa autonómica vixente en relación a estes temas sobre o Campus de Lugo.

Como pensa achegar o seu traballo cara á sociedade?

A Vicerreitoría de Coordinación do Campus de Lugo, dentro das súas encomendas, ten unha notable actividade de representación institucional, xa que asiste en nome da Universidade de Santiago de Compostela a todos aqueles actos da cidade e da provincia de Lugo nos que se invita á nosa institución e nos que o Magnífico Sr. Reitor non pode estar presente por motivos de axenda. Isto provoca que o contacto coa sociedade desta Vicerreitoría sexa constante, xa que rara é a semana que non hai que representar á Universidade de Santiago de Compostela en diferentes actos organizados por institucións, colectivos científicos ou culturais, asociacións empresariais etc. Hai que ter en conta que o Campus Universitario ten unha grande incidencia sobre a actividade económica da cidade de Lugo, e que a relación coas administracións locais e provinciais é moi estreita e continua, polo que o achegamento do traballo da Vicerreitoría de Coordinación do Campus de Lugo á sociedade forma parte da súa actividade diaria.

Page 22: fonseca 37 (decembro 2014)

E N T R E V I S TA S / E N T R E V I S TA S 21

“El Campus Universitario tiene una gran incidencia sobre la actividad económica de la ciudad de Lugo”

Javier Bueno Lema (Zas, A Coruña, 1965) es Vicerrector de Coordinación del Campus de Lugo. Doctor Ingeniero Agrónomo, Profesor Titular de Universidad del área de Ingeniería Agroforestal, Departamento de Ingeniería Agroforestal de la Universidad de Santiago de Compostela. Estudios de Ingeniero Agrónomo realizados en la Escuela Técnica Superior de Ingenieros Agrónomos de Lugo. Doctor Ingeniero Agrónomo por la Universidad Politécnica de Madrid, tras realizar sus estudios de tercer ciclo en el “Departamento de Ingeniería Rural”. Profesor de la USC desde el año 1991, donde ha impartido materias relacionadas con la mecanización agraria y forestal en las titulaciones de Ingeniero Técnico Agrícola, Ingeniero Técnico Forestal, Ingeniero Agrónomo e Ingeniero de Montes, así como en el programa de tercer ciclo del Departamento de Ingeniería Agroforestal. En la actualidad ejerce su labor docente e investigador en la Escuela Politécnica Superior de Lugo. Miembro del grupo de Investigación de Energía y Mecanización Agroforestal del Departamento de Ingeniería Agroforestal. Participó en veintiún proyectos de investigación, en nueve de ellos como investigador principal, y en congresos nacionales e internacionales. Ha publicado artículos en revistas nacionales e internacionales. Miembro de la Asociación Española de Agricultura de Conservación-Suelos Vivos, de la Sociedad Española de AgroIngeniería (SEAgIng), de la European Society of Agricultural Engineers (EurAgEng) y de la American Society of Agricultural and Biological Engineers (ASABE). Vocal de la junta directiva de la Sociedad Española de AgroIngeniería desde septiembre de 2005 hasta septiembre de 2009 y desde septiembre de 2011 hasta la actualidad. Premio de la Fundación C. E. L. (Confederación de Empresarios de Lugo) a la iniciativa empresarial en la categoría de “Proxectos de Investigación e Innovación aplicada á Empresa”, convocatoria 2003. Director de la Residencia Universitaria “Xesús Bal e Gay” de Lugo entre los años 1994 y 1996. Insignia de oro de la Universidad de Santiago de Compostela otorgada en 1996. Miembro del Claustro Universitario de la USC desde el año 1998. Subdirector de Infraestructuras y Finca de Prácticas de la Escuela Politécnica Superior en los años 1999 y 2000. Miembro de la Comisión Electoral Central de la USC entre os años 2002 y 2006. Director del Departamento de Ingeniería Agroforestal de la USC en los años 2005 y 2006. Vicerrector Adjunto de Oferta e Gestión Académicas de la USC en los años 2006 y 2007. Miembro del Consejo de Gobierno de la USC en los años 2010 y 2011. También ha sido miembro de la Comisión de Revisión, de la Comisión de Calidad y de la Comisión de Asuntos Económicos. Director de la Escuela Politécnica Superior de Lugo de la USC entre 2007 y 2014.

¿Cuáles son sus retos?

El principal reto es mejorar la situación del Campus de Lugo de la USC. Para eso se van a reforzar las actuaciones en el ámbito de la captación de nuevos estudiantes y de promoción de Lugo como ciudad universitaria. Con esto se pretende aumentar la matrícula en las titulaciones del Campus, atrayendo nuevo estudiantado tanto de procedencia nacional como internacional. Ya hemos puesto en marcha un plan de choque, en colaboración con la Diputación Provincial de Lugo, para llevar adelante una serie de actuaciones en este sentido: campaña de promoción del campus, plan de becas para estudiantes, etc. También hay que seguir trabajando en la elaboración del plan estratégico del Campus de Lugo, revisando la propuesta del Campus Terra y consiguiendo que sea aprobada y llevada a la práctica. Esta propuesta pretende dotar el Campus de Lugo de una identidad científica propia que incremente su visibilidad y permita aprovechar todo su potencial para actuar como motor de cambio en su entorno a nivel social, económico y territorial. Por último, y por centrarme en los retos principales, habrá que revisar la oferta docente e investigadora del Campus en paralelo con el desarrollo del proyecto del Campus Terra y teniendo en cuenta los efectos de la normativa autonómica vigente en relación a estos temas sobre el Campus de Lugo.

¿Cómo piensa acercar su trabajo a la sociedad?

La Vicerrectoría de Coordinación del Campus de Lugo, dentro de sus encomiendas, tiene una notable actividad de representación institucional, ya que asiste en nombre de la Universidad de Santiago de Compostela a todos aquellos actos de la ciudad y de la provincia de Lugo a los que se invita a nuestra institución y a los que el Magnífico Sr. Rector no puede estar presente por motivos de agenda. Esto provoca que el contacto con la sociedad de esta Vicerrectoría sea constante, ya que rara es la semana que no hace que representar a la Universidad de Santiago de Compostela en diferentes actos organizados por instituciones, colectivos científicos o culturales, asociaciones empresariales, etc. Hay que tener en cuenta que el Campus Universitario tiene una gran incidencia sobre la actividad económica de la ciudad de Lugo, y que la relación con las administraciones locales y provinciales es muy estrecha y continua, por lo que el acercamiento del trabajo de la Vicerrectoría de Coordinación del Campus de Lugo a la sociedad forma parte de su actividad diaria.

Page 23: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A22

“A investigación de calidade no ámbito do Campus Terra permitirá acadar un maior recoñecemento internacional nos sectores implicados”

“La investigación de calidad en el ámbito del Campus Terra permitirá alcanzar un mayor reconocimiento internacional en los sectores implicados”

Andrés Barreiro Lois (Urdilde, Rois, A Coruña, 1960) é Vicerreitor de Desenvolvemento Científico e Tecnolóxico do Campus de Lugo. Profesor titular da USC desde 1994, licenciouse e obtivo o grao de doutor en Veterinaria pola Universidad de León. Imparte docencia na Facultade de Veterinaria en materias da área de coñecemento de Ciencias Clínicas Veterinarias, no ámbito do Diagnóstico por Imaxe, na Licenciatura e Grao de Veterinaria. Desenvolve a súa actividade docente como profesor vinculado ao Servizo de Diagnóstico por Imaxe do Hospital Veterinario Universitario Rof Codina. Desempeñou o cargo de Director do Departamento de Ciencias Clínicas Veterinarias entre os anos 2002 e 2012.

Andrés Barreiro Lois (Urdilde, Rois, A Coruña, 1960) es Vicerrector de Desarrollo Científico y Tecnológico del Campus de Lugo. Profesor titular de la USC desde 1994, se licenció y obtuvo el grado de doctor en Veterinaria por la Universidad de León. Imparte docencia en la Facultad de Veterinaria en materias del área de conocimiento de Ciencias Clínicas Veterinarias, en el ámbito del Diagnóstico por Imagen, en la Licenciatura y Grado de Veterinaria. Desarrolla su actividad docente como profesor vinculado al Servicio de Diagnóstico por Imagen del Hospital Veterinario Universitario Rof Codina. Desempeñó el cargo de Director del Departamento de Ciencias Clínicas Veterinarias entre los años 2002 y 2012.

Cales son os seus retos?Desde a Vicerreitoría de Desenvolvemento Científico e Tecnolóxico

do Campus de Lugo pretendo dar un pulo á nosa actividade investigadora promovendo as estruturas que lle dan soporte e apoiando as iniciativas e proxectos de investigación que no futuro consolidarán unha rede de investigación innovadora e competitiva no ámbito do Campus Terra da USC. Nesta liña, busco fomentar as “sinerxias” entre os grupos de investigación existentes para, de forma intelixente, afrontar novos retos nun marco moito máis competitivo. Será necesario promover as colaboracións da universidade con entes locais, provinciais e autonómicos, así como buscar unha maior interrelación co tecido empresarial para poder desenvolver na súa totalidade o noso potencial investigador, integrándonos en redes a nivel nacional e internacional.

Como pensa achegar o seu traballo cara á sociedade? A actividade investigadora que se desenvolve neste Campus da USC

contribúe sen dúbida ao desenvolvemento social galego e leva aparellado o crecemento económico de Galicia. A investigación de calidade no ámbito do Campus Terra permitirá acadar un maior recoñecemento internacional nos sectores implicados.

¿Cuáles son sus retos?Desde la Vicerrectoría de Desarrollo Científico y Tecnológico del Campus de

Lugo pretendo dar un impulso a nuestra actividad investigadora promoviendo las estructuras que le dan soporte y apoyando las iniciativas y proyectos de investigación que en el futuro consolidarán una red de investigación innovadora y competitiva en el ámbito del Campus Terra de la USC. En esta línea, busco fomentar las “sinergias” entre los grupos de investigación existentes para, de forma inteligente, afrontar nuevos retos en un marco mucho más competitivo. Será necesario promover las colaboraciones de la universidad con entes locales, provinciales y autonómicos, así como buscar una mayor interrelación con el tejido empresarial para poder desarrollar en su totalidad nuestro potencial investigador, integrándonos en redes a nivel nacional e internacional.

¿Cómo piensa acercar su trabajo a la sociedad?La actividad investigadora que se desarrolla en este Campus de la

USC contribuye sin duda al desarrollo social gallego y lleva aparejado el crecimiento económico de Galicia. La investigación de calidad en el ámbito del Campus Terra permitirá alcanzar un mayor reconocimiento internacional en los sectores implicados.

Page 24: fonseca 37 (decembro 2014)

E N T R E V I S TA S / E N T R E V I S TA S 23

“Trataremos de presentar a lingua como un dereito tanto para docentes coma para estudantes”

Mª do Carme Silva Domínguez (Lugo, 1968) é Vicerreitora de Servizos Universitarios do Campus de Lugo. É profesora titular de Filoloxía Galega na Facultade de Humanidades, ademais de impartir docencia tamén en Formación do Profesorado. As súas investigacións centráronse inicialmente nalgúns aspectos da sintaxe da lingua galega, aínda que nos últimos tempos interesouse por cuestións de natureza máis sociolóxica. Así chegou a desenvolver unha liña de estudo centrada na análise das características do ensino da lingua galega dirixido ás persoas procedentes de fóra de Galicia que chegaron por causa da inmigración económica. En relación con esta cuestión, ten estudado tamén os estereotipos ligados aos inmigrantes na prensa escrita. Coordinou o máster de Servizos Culturais, ademais de participar no seu deseño inicial.

Cales son os seus retos?Conseguir unha maior eficiencia nos servizos e un funcionamento

óptimo de unidades de xestión que, pola súa propia natureza e carácter frecuentemente unipersoal, supoñen certa complexidade. Brevemente, que funcionemos o mellor que podemos e tan ben como sabemos nun momento de recursos limitados e esixencia de eficiencia.

No que se refire ao Servizo de Normalización Lingüística, os obxectivos da Vicerreitoría teñen que ver coa necesidade de planificar as actuacións estratéxicas máis pertinentes para aumentar a presenza e visibilidade do galego como lingua da docencia e investigación universitarias. Trataremos de presentar a lingua como un dereito tanto para docentes coma para estudantes, e poñer os medios para que este concepto teórico non se quede só nun recoñecemento sobre o papel e sexa, pola contra, unha realidade para todas as persoas que forman parte da comunidade da nosa universidade.

Como pensa achegar o seu traballo cara á sociedade? Pola natureza desta vicerreitoría e a moi destacada participación

da sociedade no desfrute e financiamento de moitos dos servizos que xestionamos, a relación coa sociedade é inherente e constante. Con todo, o meu reto é mellorar e intensificar esta relación, observando e analizando as novas tendencias e retos que están a xurdir en cada momento. Dado que son da miña responsabilidade no campus de Lugo aqueles servizos que están máis en relación coa sociedade, como o servizo de residencias, o de emprego ou a Oficina de Relacións Exteriores, estou no día a día moi en contacto coas dinámicas que afectan ás persoas que constitúen a nosa comunidade, e esta é unha realidade que a sociedade, os seus distintos colectivos, percibe de maneira moi doada, tanto en positivo coma en negativo. Gústame ademais a sensación que me achega a miña vicerreitoría de que soluciono problemas reais, concretos, ás veces moi específicos de determinada persoa ou colectivo, porque iso me proporciona un termómetro moi singular e específico sobre a realidade universitaria.

Gústame ademais a sensación que me achega a miña vicerreitoría de que soluciono

problemas reais, concretos...

Page 25: fonseca 37 (decembro 2014)

“Trataremos de presentar la lengua como un derecho tanto para docentes coma para estudiantes”

Mª do Carme Silva Domínguez (Lugo, 1968) es Vicerrectora de Servicios Universitarios del Campus de Lugo. Es profesora titular de Filoloxía Galega en la Facultad de Humanidades, además de impartir docencia también en Formación del Profesorado. Sus investigaciones se centraron inicialmente en algunos aspectos de la sintaxis de la lengua gallega, aunque en los últimos tiempos se interesó por cuestiones de naturaleza más sociológica. Así llegó a desarrollar una línea de estudio centrada en el análisis de las características de la enseñanza de la lengua gallega dirigido a las personas procedentes de fuera de Galicia que llegaron a causa de la inmigración económica. En relación con esta cuestión, ha estudiado también los estereotipos ligados a los inmigrantes en la prensa escrita. Coordinó el máster de Servicios Culturales, además de participar en su diseño inicial.

¿Cuáles son sus retos?Conseguir una mayor eficiencia en los servicios y un funcionamiento

óptimo de unidades de gestión que por su propia natureza y carácter frecuentemente unipersonal suponen cierta complejidad. Brevemente, que funcionemos lo mejor que podemos y tan ben como sabemos en un momento de recursos limitados y exigencia de eficiencia.

En lo que se refire al Servizo de Normalización Lingüística, los objetivos de la Vicerrectoría tienen que ver con la necesidad de planificar las actuaciones estratégicas más pertinentes para aumentar la presencia y visibilidad del gallego como lengua de la docencia e investigación universitarias. Trataremos de presentar la lengua como un derecho tanto para docentes como para estudiantes, y poner los medios para que este concepto teórico no se quede solo en un reconocimiento sobre el papel y sea, por contra, una realidad para todas las personas que forman parte de la comunidad de nuestra universidad.

¿Cómo piensa acercar su trabajo a la sociedad?Por la naturaleza de esta vicerrectoría y la muy destacada participación

de la sociedad en el disfrute y financiación de muchos de los servicios que gestionamos, la relación con la sociedad es inherente y constante. Con todo, mi reto es mejorar e intensificar esta relación, observando y analizando las nuevas tendencias y retos que están surgiendo en cada momento. Dado que son de mi responsabilidad en el campus de Lugo aquellos servicios que están más en relación con la sociedad, como el servicio de residencias, el de empleo o la Oficina de Relaciones Exteriores, estoy en el día a día muy en contacto con las dinámicas que afectan a las personas que constituyen nuestra comunidad, y esta es una realidad que la sociedad, sus distintos colectivos, percibe de manera muy fácil, tanto en positivo como en negativo. Me gusta además la sensación que me aporta mi vicerrectoría de que soluciono problemas reales, concretos, a veces muy específicos de determinada persona o colectivo, porque eso me proporciona un termómetro muy singular y específico sobre la realidad universitaria.

R E V I S TA F O N S E C A24

Me gusta además la sensación que me aporta mi vicerrectoría de que soluciono problemas

reales, concretos...

Page 26: fonseca 37 (decembro 2014)

Cales son os seus retos?Eu pensaría máis que en retos en compromisos. A verba “reto”, desde

un punto de vista persoal, resúltame pretensiosa á vista das dificultades coas que se atopa a Universidade. Pola contra, os compromisos delimitan a capacidade de entrega e de servizo á Institución. Nese senso, a aceptación do posto que ocupo foi froito dunha reflexión profunda na que o determinante se encontrou no meu desexo de devolver como mínimo un pouco do que a Universidade de Santiago de Compostela me tiña dado: inquietude polo coñecemento e vontade de transmitilo. En particular e desde a formación adquirida grazas á nosa Facultade de Dereito, os meus compromisos de entrega e servizo deberían traducirse nunha Administración máis áxil e rápida, que a comunidade universitaria se sentise atendida aos efectos de intentar resolver os seus problemas xurídicos e que puidera constatar un tratamento igualitario de todos os seus membros. É o momento adecuado para reivindicar a nosa identidade coa Institución compostelá, para mostrar o apego a ela e para dar unha imaxe renovada sen a perda dun ápice do seu valor histórico.

É o momento adecuado para reivindicar a nosa identidade coa Institución compostelá

Como pensa achegar o seu traballo cara á sociedade? Non podo dicir menos que a pregunta é difícil, máxime tendo en conta

as distintas canles de información da sociedade, a abafadora cantidade de información non seleccionada e a dificultade de ter criterios lóxicos para a súa selección. Por outra banda, non é para min unha necesidade que a sociedade individualice o traballo dunha persoa. O que existe, o que perdura, o efectivo, é o traballo en equipo. E ese traballo debe ser constante, disciplinado e coordinado. De cumprir con esta premisa, os nosos alumnos, que son a razón de ser da Universidade, poderían apreciar un estilo de traballo que, ao meu ver, levaríalles a afondar na súa formación e na construción do seu pensamento, dos seus valores. Se da nosa Universidade continúan a saír estudantes con conciencia crítica, sostería que esa sería a mellor carta de presentación ante a sociedade.

E N T R E V I S TA S / E N T R E V I S TA S 25

Consuelo Ferreiro Regueiro é a Secretaria Xeral. Licenciada e doutorada pola Universidade de Santiago de Compostela, é profesora titular. A súa tese, titulada ‘A determinación das unidades de negociación colectiva’, determinou a súa especialización en negociación colectiva dentro da disciplina de Dereito do Traballo e da Seguridade Social, o que lle facilitou a colaboración co Consello Xeral do Poder Xudicial cun estudo sobre ese mesmo tema no seo da Unión Europea. Da man do citado órgano xudicial dirixiu outro estudo referido ao traballo autónomo, o que lle permitiu investigar na Universidade Panteón-Sorbona, da que hoxe é profesora invitada ao igual que da Universidade de Caen. Durante máis de dez anos foi secretaria do Departamento de Dereito Mercantil e do Traballo, ademais de coordinadora do Máster en Xestión e Dirección Laboral e codirectora da Cátedra Extraordinaria de Traballo Autónomo. Fóra do ámbito estritamente académico, foi membro do Consejo de Representatividad del Trabajo Autónomo (Ministerio de Trabajo) e árbitro do Consello Galego de Relacións Laborais.

“O que existe, o que perdura, o efectivo, é o traballo en equipo”

Page 27: fonseca 37 (decembro 2014)

“Lo que existe, lo que perdura, lo efectivo, es el trabajo en equipo”

Consuelo Ferreiro Regueiro es la Secretaria General. Licenciada y doctorada por la Universidad de Santiago de Compostela, es profesora titular. Su tesis, titulada ‘A determinación das unidades de negociación colectiva’, determinó su especialización en negociación colectiva dentro de la disciplina de Derecho del Trabajo y de la Seguridad Social, lo que le facilitó la colaboración con el Consejo General del Poder Judicial con un estudio sobre ese mismo tema en el seno de la Unión Europea. De la mano del citado órgano judicial dirigió otro estudio referido al trabajo autónomo, lo que le permitió investigar en la Universidad Panteón-Sorbona, de la que hoy es profesora invitada al igual que de la Universidad de Caen. Durante más de diez años fue secretaria del Departamento de Derecho Mercantil y del Trabajo, además de coordinadora del Máster en Gestión y Dirección Laboral y codirectora de la Cátedra Extraordinaria de Traballo Autónomo. Fuera del ámbito estrictamente académico, fue miembro del Consejo de Representatividad del Trabajo Autónomo (Ministerio de Trabajo) y árbitro del Consello Galego de Relacións Laborais.

¿Cuáles son sus retos?Yo pensaría más que en retos en compromisos. La palabra “reto”,

desde un punto de vista personal, me resulta pretenciosa a la vista de las dificultades con las que se encuentra la Universidad. Por el contrario, los compromisos delimitan la capacidad de entrega y de servicio a la Institución. En ese sentido, la aceptación del puesto que ocupo fue fruto de una reflexión profunda en la que lo determinante se encontró en mi deseo de devolver como mínimo un pouco de lo que la Universidad de Santiago de Compostela me había dado: inquietud por el conocimiento y voluntad de transmitirlo. En particular y desde la formación adquirida gracias a nuestra Facultad de Derecho, mis compromisos de entrega y servicio deberían traducirse en una Administración más ágil y rápida, que la comunidad universitaria se sintiese atendida a los efectos de intentar resolver sus problemas jurídicos y que pudiese constatar un tratamiento igualitario de todos sus miembros. Es el momento adecuado para reivindicar nuestra identidad con la Institución compostelana, para mostrar el apego a ella y para dar una imagen renovada sin la pérdida de un ápice de su valor histórico.

Es el momento adecuado para reivindicar nuestra

identidad con la Institución compostelana

¿Cómo piensa acercar su trabajo a la sociedad?No puedo decir menos que la pregunta es difícil, máxime teniendo en

cuenta los distintos canales de información de la sociedad, la asfixiante cantidad de información no seleccionada y la dificultad de tener criterios lógicos para su selección. Por otra parte, no es para mí una necesidad que la sociedad individualice el trabajo de una persona. El que existe, el que perdura, el efectivo, es el trabajo en equipo. Y ese trabajo debe ser constante, disciplinado y coordinado. De cumplir con esta premisa, nuestros alumnos, que son la razón de ser de la Universidade, podrían apreciar un estilo de trabajo que, a mi ver, les llevaría a ahondar en su formación y en la construcción de su pensamiento, de sus valores. Si de nuestra Universidad continúan saliendo estudiantes con conciencia crítica, sostendría que esa sería la mejor carta de presentación ante la sociedad.

R E V I S TA F O N S E C A26

Page 28: fonseca 37 (decembro 2014)

O R E C A N T O D A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S 27

Non debe estrañarnos que calquera viaxeiro ou peregrino a Santiago asome a súa indagadora

ollada sobre o serme da nosa Universidade, isto é, o Pazo de Fonseca (antigo Colexio de Santiago Alfeo), atraído polo seu magnífico claustro, a Biblioteca América, ou o flamante artesoado do seu Salón principal. Mais a diferenza do curioso turista, para aqueles que non tivemos a sorte de compartir estudos e vivencias na Universidade compostelá, a visita a este fermosísimo edificio renacentista significa algo máis, algo distinto a un simple destino turístico situado na zona nobre da nosa querida Compostela. Supón o nexo cos máis fermosos principios do espíritu universitario como a disciplina, o esforzo, o compañeirismo, o respecto aos demais, a rigorosidade académica, a arte de ensinar e a súa correlativa predisposición a aprender. Principios que denotan a necesidade de formar o ser humano na súa integridade, arrastrándoo ao que debe ser a súa esencia como tal. Dun percorrido polas súas estancias, emociona pensar cómo desde hai xa máis de cinco séculos eses mesmos espazos foron poboados por profesores e alumnos cun mesmo propósito final: conducir o home na complicada viaxe do seu camiño á perfección.

Principios que, perfilados ao longo dos séculos e en continuo contacto co resto de centros, crearon un orixinal e propio espíritu universitario. Espíritu co que se presume saen dotados todos os que pasaron polas aulas de calquera centro universitario.

E falamos de presunción, porque á vista dos datos e novas coas que nos acostumamos a vivir a diario, non semella estar claro que o paso pola Universidade supoña que a Universidade ou os seus principios pasaran polos seus alumnos. Algo debe estar ocorrendo na moral colectiva da comunidade universitaria para permitir que eses valores superiores que constituíron os seus propios principios ou costumes non vaian seguidos dunha práctica vital polos seus alumnos ao abandonar as aulas.

Desde a miña ignorancia da vida, que trato de combatir coa miña experiencia cotiá, asisto sorprendido nos últimos tempos a vivencias como a falta de respecto á palabra dada entre compañeiros; os ataques proferidos por alumnos ou por seus pais aos seus propios docentes ou aos dos seus fillos; por non falar da comisión de graves delitos como os de violencia doméstica ou de sangue, cuxos autores son, cada vez en maior medida, persoas con estudos superiores. Mesmo as últimas revelacións de procedementos xudiciais de todos coñecidos, colocan no punto de mira a unha parte importante dos nosos dirixentes políticos, moitos dos cales contan cunha sólida formación académica.

De aí que debamos preguntarnos onde quedou esa moral colectiva propia infundida desde os centros universitarios, que de ter sido correctamente proxectada e aplicada faría imposible a mesma idea de cometer tales actos. Pode que a resposta debamos buscala nos nosos propios centros académicos. Neste sentido, aínda lembra meu pai dos seus anos universitarios o respecto que a propia institución e os seus docentes provocaba nos alumnos, que se translocía externamente na “obrigatoriedade” da asistencia ás aulas con gravata (non é a miña intención volver a tales prácticas, mais denota unha deferencia cara ao marco e aos demais) e internamente na conciencia de ser posuidor e partícipe duns valores e principios que, como mínimo común denominador, era necesario preservar e valorar.

Reflexión que debemos facer todos e cada un dos que, dunha maneira ou outra, formamos parte da comunidade universitaria para impedir que aqueles principios, que constitúen a esencia da Universidade, convirtan o paso polas súas aulas nun mero trámite burocrático para o exercicio profesional, esquecendo que entre as súas funcións tamén debe atoparse a íntegra formación do ser humano.

Da moral e outros esquecidos costumes

“Consuetudine quasi alteram quandam naturam effici”“La costumbre viene a ser como una segunda naturaleza”

(Cicerón, De Finibus, 5, 25, 74)

“Aldeo in teneris consuescere multum est”“Hasta tal punto son importantes las costumbres adquiridas en nuestra infancia”

(Virgilio, Geórgicas, 2, 72)

Page 29: fonseca 37 (decembro 2014)

28O R E C A N T O D A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S / E L R I N C Ó N D E L A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S

No debe extrañarnos que cualquier viajero o peregrino a Santiago asome su indagadora mirada sobre el

germen de nuestra Universidad, esto es, el Pazo de Fonseca (antiguo Colegio de Santiago Alfeo), atraído por su magnífico claustro, la Biblioteca América, o el flamante artesonado de su Salón principal. Pero a diferencia del curioso turista, para aquellos que hemos tenido la suerte de compartir estudios y vivencias en la Universidad compostelana, la visita a este bellísimo edificio renacentista significa algo más, algo distinto a un simple destino turístico enclavado en la zona noble de nuestra querida Compostela. Supone el enlace con los más bellos principios del espíritu universitario como la disciplina, el esfuerzo, el compañerismo, el respeto a los demás, la rigurosidad académica, el arte de enseñar y su correlativa predisposición a aprender. Principios que denotan la necesidad de formar al ser humano en su integridad, arrastrándole a lo que debe ser su esencia como tal. De un recorrido por sus estancias, emociona pensar cómo desde hace ya más de cinco siglos esos mismos espacios fueron poblados por profesores y alumnos con un mismo propósito final: conducir al hombre en el complicado viaje de su camino a la perfección.

Principios que, perfilados a lo largo de los siglos y en continuo contacto con el resto de centros, han creado un original y propio espíritu universitario. Espíritu con el que se presume salen dotados todos los que han pasado por las aulas de cualquier centro universitario.

Y hablamos de presunción, porque a la vista de los datos y noticias con las que nos acostumbramos a vivir a diario, no parece estar claro que el paso por la Universidad conlleve que la Universidad o sus principios hayan pasado por sus alumnos. Algo debe estar ocurriendo en la moral colectiva de la comunidad universitaria para permitir que esos valores superiores que han constituido sus propios principios o costumbres no vayan seguidos de una práctica vital por sus alumnos al abandonar las aulas.

Desde mi ignorancia de la vida, a la que trato de combatir con mi experiencia diaria, asisto sorprendido en los últimos tiempos a vivencias como la falta de respeto a la palabra

De la moral y otras olvidadas costumbres

dada entre compañeros; los ataques proferidos por alumnos o sus padres a sus propios docentes o los de sus hijos; por no hablar de la comisión de graves delitos como los de violencia doméstica o de sangre, cuyos autores son, cada vez en mayor medida, personas con estudios superiores. Incluso las últimas revelaciones de procedimientos judiciales de todos conocidos, colocan en el punto de mira a una parte importante de nuestros dirigentes políticos, muchos de los cuales cuentan con una sólida formación académica.

De ahí que debamos preguntarnos dónde ha quedado esa moral colectiva propia infundida desde los centros universitarios, que de haber sido correctamente proyectada y aplicada haría imposible la sola idea de cometer tales actos. Puede que la respuesta debamos buscarla en nuestros propios centros académicos. En este sentido, aún recuerda mi padre de sus universitarios años el respeto que la propia institución y sus docentes provocaba en los alumnos, que se traslucía externamente en la “obligatoriedad” de la asistencia a las aulas debidamente encorbatado (no es mi intención volver a tales prácticas, pero denota una deferencia hacia el marco y los demás) e internamente en la conciencia de ser poseedor y partícipe de unos valores y principios que, como mínimo común denominador, era necesario preservar y valorar.

Reflexión que debemos hacer todos y cada uno de los que, de una manera u otra, formamos parte de la comunidad universitaria para impedir que aquellos principios, que constituyen la esencia de la Universidad, conviertan el paso por sus aulas en un mero trámite burocrático para el ejercicio profesional, olvidando que entre sus funciones también debe encontrarse la íntegra formación del ser humano.

Juan María abalo Castex

Abogado y politólogo.Licenciado en Derecho y en Ciencias Políticas

y de la Administración, por la Universidad de Santiago de Compostela.

[email protected]

“Consuetudine quasi alteram quandam naturam effici.”“La costumbre viene a ser como una segunda naturaleza.”

(Cicerón, De Finibus, 5, 25, 74)

“Aldeo in teneris consuescere multum est.”“Hasta tal punto son importantes las costumbres adquiridas en nuestra infancia.”

(Virgilio, Geórgicas, 2, 72)

Page 30: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 29

Os Colexios MaioresQuen se achegue ao miradoiro da Ferradura,

co máis belo campus universitario do país ao alcance da vista, divisará en primeiro plano tres edificios en forma de U. Son tres Colexios Maiores: o Fonseca (no centro), o San Clemente (á esquerda) e o Rodríguez Cadarso (á dereita do que mira).

Chovía o día de principios de outubro do ano 1955 en que eu traspasei a porta, que entón era xiratoria, do último dos mencionados. Como se rematou despois de concluída a Guerra Civil, aínda que a súa construción se tivese iniciado antes, puxéronlle o nome de “Xeneralísimo Franco”. Entón as bolsas dábanse ao segundo curso de cada carreira en función das cualificacións obtidas no primeiro. O organismo chamado Comisaría de Protección Escolar concedérame unha bolsa que incluía matrícula gratuíta e aloxamento no devandito Colexio. Chegando de residir nunha pensión barata sen calefacción nin auga corrente, comprenderase que un Colexio Maior, con baño en cada cuarto, me parecese un luxo case asiático. Ademais residir nun Colexio Maior daba ton social.

Como veciños e, á vez rivais, tiñamos en fronte o San Clemente, inaugurado o ano 1953, tamén masculino. Os Colexios, sobra dicilo, eran unisexuais e os do Campus de só varóns. O solar onde hoxe está o terceiro do grupo, o que completa a U, chamado Fonseca, era aínda un descampado. Ata a apertura deste a Universidade tiña un só Colexio Maior feminino (Virxe do Portal), situado nun piso do Ensanche, que dirixía a Sección Feminina da Falanxe. Os pais da época preferían enviar as súas fillas a residencias de monxas, das que había varias pola cidade.

Similares por arquitectura, diferenciábanse en que “o Xeneralísimo” era propiedade da Universidade, mentres que o San Clemente era do SEU (Sindicato español universitario) e, polo tanto, da Falanxe ou, como tamén se dicía, do Movemento Nacional. Aínda hoxe é visible na entrada o oco onde estivo o escudo da Falanxe, “o Xugo e as frechas”, que lle sería arrincado na Transición Política. O Xeneralísimo estaba aberto a calquera estudante con posibles e alí aloxábanse os bolseiros da “Comisaría de Protección Escolar”. No San Clemente aloxábanse os

bolseiros das organizacións do Movemento Nacional (SEU, Sindicatos etcétera). Ao non haber entón na cidade transportes públicos, os Colexios tiñan á súa disposición un autobús que, mañá e tarde, facía o percorrido ata a Facultade de Medicina e retorno.

Hoxe os Colexio Maiores son só aloxamentos. Na súa

orixe e mentres mantiveron o carácter fundacional esixíase de residentes e colexiais que

tivesen “estilo”. Do Xeneralísimo era director o catedrático de

Filosofía e Letras, Don Manuel Lucas, recentemente falecido, e médico o Dr. Pena Guitián, futuro catedrático de Pediatría, felizmente vivo. Do San Clemente era director o tamén catedrático da mesma Facultade, Don Carlos París.

Hoxe os Colexio Maiores son só aloxamentos. Na súa orixe e mentres mantiveron o carácter fundacional esixíase de residentes e colexiais que tivesen “estilo”. Dábase por suposto que un colexial debía ter un “toque de distinción”. Iso ía xa nos requisitos e costumes do regulamento e traducíase, polo pronto, na indumentaria e o trato diario. Naqueles anos, para baixar ao comedor e ao vestíbulo, debíase levar chaqueta. Por suposto, pronunciar palabras groseiras en público custaríalle a calquera a inmediata reprimenda e, se reincidía, a expulsión. Facíanse novatadas, pero non co desmadre e a grosería de anos máis recentes.

Ao cabo, os Colexios Maiores herdaban os propósitos da Institución Libre de Ensino que fundara en Madrid a famosa Residencia de Estudiantes co propósito de sacar os estudantes universitarios das famosas “pensións” estudantís, de non moi boa fama, desde as páxinas de Quevedos sobre as pensións de Alcaláen El Buscón ata a novela (cara ao ano 1920) de Pérez Lugín, La Casa de la Troya, sobre as de Santiago de Compostela.

Page 31: fonseca 37 (decembro 2014)

30O R E C A N T O D A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S / E L R I N C Ó N D E L A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S

O Réxime do 18 de xullo recolleu a idea, se ben preferindo o nome castizo de “Colexios Maiores”, evocador das antigas Universidades do Século de Ouro -un lema que estaba de moda naqueles anos posteriores á Guerra Civil- e poñendo en primeiro lugar a formación relixiosa e moral. En cada Colexio había capela, capelán e misa obrigatoria os domingos1.

Nos Colexios Maiores organizábanse conferencias, funcións teatrais, actividades deportivas, facíanse xornais murais etcétera. O residente sabía que tiña que someterse a unha disciplina que o obrigaba a socializarse e o estimulaba a perfeccionarse. O curso 1952-53 residían en Colexios Maiores o 10% dos alumnos universitarios, pero seguiron creándose máis e aspirábase que residise neles toda a poboación estudantil a excepción dos que viviran en domicilios de familiares. Non obstante, na década de 1970 o incremento acelerado da poboación estudantil determinaría que aumentase máis o número de pensións.

Que se imitara a iniciativa da Institución Libre en Madrid (Piñeiral, 21), explica que, en Santiago, a zona que agora se chama Campus Sur, se chamase durante décadas “a Residencia”.

Na planta baixa do Xeneralísimo había unha pequena biblioteca a man dereita e un piano á esquerda. Aquel curso ao que me refiro o Colexio organizou unhas conferencias sobre o tema de La Evolución, unhas das cales pronunciou o cóengo Don José Guerra Campos que máis tarde, na Transición, sería famoso e discutido bispo de Cuenca. Teño vaga idea tamén dun curso sobre o marxismo, que mesmo foi editado como libro.

Non sei se o San Clemente organizou aquel curso actividades culturais. O que si recordo foi que iniciou aquel ano a “carreira de burros”, parodia bufa das de Ascott, que aínda se mantén. Debeuse ao humor de Carlos Alonso del Real, un profesor falangueiro e orixinal, que residía no Colexio e era grande amigo de Carlos París. Ambos os dous saíron moi oufanos polos terreos do Monte da condesa no seu respectivo pollino -París chamou ao seu “Categoría”-, aínda que Alonso del Real foi descabalgado moi pronto polo seu, quizais ofendido porque o seu xinete o bautizara “Molécula”.

1 Pode verse a entrada Colegios Mayores, na Enciclopedia de la cultura española (Madrid, Editora Nacional, 1963), tomo II, páx. 372.

O Hostal, recén inaugurado, organizou unha cea para os colexiais do Xeneralísimo e algúns catedráticos. Eu levei comigo a unha condiscípula que anos máis tarde sería a miña esposa. Moi prudentemente suxeriume que, antes de bailar con ela, sacase a bailar unha das fillas do catedrático Moreno Báez, alí presente e profesor de ambos os dous. Por se acaso.

A anécdota daquel ano protagonizouna un cóengo profesor de Relixión nalgunha Facultade e persoa evidentemente inxenua. Como da Secretaría da Universidade tardaban en enviarlle a lista oficial de alumnos, confeccionouse unha propia coas fichas que lles pediu aos alumnos. De pronto os máis famosos artistas de cine da época pasaron a ser alumnos seus. Moi satisfeito con tanto alumno estranxeiro, pasaba lista como a un indíxena máis ao Sr. Brando, Don Marlon; ao Sr. Peck, don Gregory; á Sra Loren, Dona Sofía. E ante a reiterada ausencia dos devanditos alumnos advertíalles aos asistentes que lles comunicasen que se persistían en non asistir a clase acabaría borrándoos de lista e perderían curso.

Nas conversacións do Colexio Maior á hora de comer seguiamos con xúbilo as peripecias da broma. Tras borrar da lista os mencionados, en marzo aínda seguía poñendo falta e ameazando a “Fernán Gómez, Don Fernando”, con grande algazara dos presentes. Cando á fin se decatou da burla, castigou na convocatoria de xuño con suspenso xeral.

Así foi transcorrendo aquel curso. Eu desexaba cursar a Licenciatura de Filosofía que non había en Santiago. Así que, rematado o segundo curso dos Comúns e unha vez conseguidos os traslados de matrícula e de bolsa, no outubro seguinte trasladeime á Universidade de Madrid e alí, a outro Colexio Maior.

Na miña memoria aínda están vivas as noites dos sábados, cando se saía a dar serenata ás noivas e a cidade enteira, entón sen tráfico, se volvía un rumor de bandurras, tunas e “Cerdeira rosa e camelia azul”, canción de moda para esas ocasións que cantaba, segundo encargo, un futuro farmacéutico estremeño.

Page 32: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 31

Los Colegios MayoresQuien se acerque al mirador de la Herradura,

con el más bello campus universitario del país al alcance de la vista, divisará en primer plano tres edificios en forma de U. Son tres Colegios Mayores: el Fonseca (en el centro), el San Clemente (a la izquierda) y el Rodríguez Cadarso (a la derecha del que mira).

Llovía el día de principios de octubre del año 1955 en que yo traspasé la puerta, que entonces era giratoria, del último de los mencionados. Como se terminó después de concluida la Guerra Civil, aunque su construcción se hubiese iniciado antes, le pusieron el nombre de “Generalísimo Franco”. Entonces las becas se daban al segundo curso de cada carrera en función de las calificaciones obtenidas en el primero. El organismo llamado Comisaría de Protección Escolar me había concedido una beca que incluía matrícula gratuita y alojamiento en dicho Colegio. Viniendo de residir en una pensión barata sin calefacción ni agua corriente, se comprenderá que un Colegio Mayor, con baño cada habitación me pareciese un lujo casi asiático. Además el residir en un Colegio Mayor daba tono social.

Como vecinos y, a la vez rivales, teníamos enfrente el San Clemente, inaugurado el año 1953, también masculino. Los Colegios, sobra decirlo, eran unisexuales y los del Campus de sólo varones. El solar donde hoy está el tercero del grupo, el que completa la U, llamado Fonseca, era todavía un descampado. Hasta la apertura de éste la Universidad tenía un solo Colegio Mayor femenino (Virgen del Portal), situado en un piso del Ensanche, que dirigía la Sección Femenina de la Falange. Los padres de la época preferían enviar a sus hijas a residencias de monjas, de las que había varias por la ciudad.

Similares por arquitectura, se diferenciaban en que “el Generalísimo” era propiedad de la Universidad, mientras que el San Clemente era del SEU (Sindicato español universitario) y, por lo tanto, de la Falange o, como también se decía, del Movimiento Nacional. Todavía hoy es visible en la entrada el hueco donde estuvo el escudo de la Falange, “el Yugo y las flechas” que le sería arrancado en la Transición Política. El Generalísimo estaba abierto a cualquier estudiante con posibles y allí se alojaba a los becarios de la

“Comisaría de Protección Escolar”. En el San Clemente se alojaban los becarios de las organizaciones del Movimiento Nacional (SEU, Sindicatos,etcétera). No habiendo entonces en la ciudad transportes públicos, los Colegios tenían a su disposición un autobús que, mañana y tarde, hacía el recorrido hasta la Facultad de Medicina y retorno.

Hoy los Colegio Mayores son sólo alojamientos. En su origen

y mientras mantuvieron el carácter fundacional se exigía de residentes y colegiales que

tuviesen “estilo”.Del Generalísimo era director el catedrático de

Filosofía y Letras, Don Manuel Lucas, recientemente fallecido, y médico el Dr. Peña Guitián, futuro catedrático de Pediatría, felizmente vivo. Del San Clemente era director el también catedrático de la misma Facultad, Don Carlos París.

Hoy los Colegio Mayores son sólo alojamientos. En su origen y mientras mantuvieron el carácter fundacional se exigía de residentes y colegiales que tuviesen “estilo”. Se daba por supuesto que un colegial debía tener un “toque de distinción”. Eso iba ya en los requisitos y costumbres del reglamento y se traducía, por lo pronto, en la indumentaria y el trato diario. En aquellos años, para bajar al comedor y al vestíbulo, se debía llevar chaqueta. Por supuesto, el pronunciar palabrotas en público le costaría a cualquiera la inmediata reprimenda y, si reincidía, la expulsión. Se hacían novatadas, pero no con el desmadre y la chabacanería de años más recientes.

Al cabo, los Colegios Mayores heredaban los propósitos de la Institución Libre de Enseñanza que había fundado en Madrid la famosa Residencia de Estudiantes con el propósito de sacar a los estudiantes universitarios de las famosas “pensiones” estudiantiles, de no muy buena fama, desde las páginas de Quevedo sobre las pensiones de Alcalá en El Buscón hasta la

Page 33: fonseca 37 (decembro 2014)

32O R E C A N T O D A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S / E L R I N C Ó N D E L A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S

novela (hacia el año 1920) de Pérez Lugín, La Casa de la Troya, sobre las de Santiago de Compostela.

El Régimen del 18 de julio recogió la idea, si bien prefiriendo el nombre castizo de “Colegios Mayores”, evocador de las antiguas Universidades del Siglo de Oro –un lema que estaba de moda en aquellos años posteriores a la Guerra Civil— y poniendo en primer lugar la formación religiosa y moral. En cada Colegio había capilla, capellán y misa obligatoria los domingos1.

En los Colegios Mayores se organizaban conferencias, funciones teatrales, actividades deportivas, se hacían periódicos murales, etcétera. El residente sabía que tenía que someterse a una disciplina que le obligaba a socializarse y le estimulaba a perfeccionarse. El curso 1952-53 residían en Colegios Mayores el 10% de los alumnos universitarios, pero siguieron creándose más y se aspiraba que residiese en ellos toda la población estudiantil a excepción de los que viviesen en domicilios de familiares. Sin embargo, en la década de 1970 el incremento acelerado de la población estudiantil determinaría que aumentase más el número de pensiones.

Que se había imitado la iniciativa de la Institución Libre en Madrid (Pinar, 21), explica que, en Santiago, la zona que ahora se llama Campus Sur, se llamase durante décadas “la Residencia”.

En la planta baja del Generalísimo había una pequeña biblioteca a mano derecha y un piano a la izquierda. Aquel curso a que me refiero el Colegio organizó unas conferencias sobre el tema de La Evolución, una de las cuales pronunció el canónigo Don José Guerra Campos que más tarde, en la Transición, sería famoso y discutido obispo de Cuenca. Tengo vaga idea también de un cursillo sobre el marxismo, que incluso fue editado como libro.

No sé si el San Clemente organizó aquel curso actividades culturales. Lo que sí recuerdo fue que inició aquel año la “carrera de burros”, parodia bufa de las de Ascott, que todavía se mantiene. Se debió al humor de Carlos Alonso del Real, un profesor dicharachero y original, que residía en el Colegio y era gran amigo de Carlos París. Ambos salieron muy ufanos por los terrenos del Monte de la condesa en su respectivo

1 Puede verse la entrada Colegios Mayores, en la Enciclopedia de la cultura española (Madrid, Editora Nacional, 1963), tomo II, pág. 372.

pollino “París llamó al suyo “Categoría”, aunque Alonso del Real fue descabalgado muy pronto por el suyo, quizás ofendido porque su jinete lo había bautizado “Molécula”.

El Hostal, recién inaugurado, organizó una cena para los colegiales del Generalísimo y algunos catedráticos. Yo llevé conmigo a una condiscípula que años más tarde sería mi esposa. Muy prudentemente me sugirió que, antes de bailar con ella, sacase a bailar a una de las hijas del catedrático Moreno Báez, allí presente y profesor de ambos. Por si acaso.

La anécdota de aquel año la protagonizó un canónigo profesor de Religión en alguna Facultad y persona evidentemente ingenua. Como de la Secretaría de la Universidad tardaban en enviarle la lista oficial de alumnos, se confeccionó una propia con las fichas que pidió a los alumnos. De pronto los más famosos artistas de cine de la época pasaron a ser alumnos suyos. Muy satisfecho con tanto alumno extranjero, pasaba lista como a un indígena más al Sr. Brando, Don Marlon; al Sr. Peck, don Gregory; a la Sra. Loren, Doña Sofía. Y ante la reiterada ausencia de dichos alumnos advertía a los asistentes que les comunicasen que si persistían en no asistir a clase acabaría borrándolos de lista y perderían curso.

En las conversaciones del Colegio Mayor a la hora de comer seguíamos con regocijo las peripecias de la broma. Tras haber borrado de lista a los mencionados, en marzo todavía seguía poniendo falta y amenazando a “Fernán Gómez, Don Fernando”, con gran algazara de los presentes. Cuando al fin se percató de la burla, castigó en la convocatoria de junio con suspenso general.

Así fue transcurriendo aquel curso. Yo deseaba cursar la Licenciatura de Filosofía que no había en Santiago. Así que, terminado el segundo curso de los Comunes y una vez conseguidos traslado de matrícula y de beca, en el octubre siguiente me trasladé a la Universidad de Madrid y allí, a otro Colegio Mayor.

En mi memoria aún están vivas las noches de los sábados, cuando se salía a dar serenata a las novias y la ciudad entera, entonces sin tráfico, se volvía un rumor de bandurrias, tunas y “Cerezo rosa y camelia azul”, canción de moda para esas ocasiones que cantaba, según encargo, un futuro farmacéutico extremeño.

Carlos amable baliñas Fernández

Profesor de IV Ciclo en la [email protected]

Page 34: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 33

In memoriam do Excmo. Sr. Dr. José Couceiro Follente

Expresión de recoñecemento e gratitude ao egrexio profesor e académico, con motivo do

seu falecemento. “A súa obra e as súas lembranzas trascéndeno”.

O mundo dos sentimentos, emocións e sensacións recibe intensas sacudidas que se producen no corazón das persoas, como consecuencia de feitos, case sempre inesperados, que causan profunda dor e tristura, como acontece no caso da morte dunha persoa achegada, e que alteran sensiblemente os estados de ánimo.

En tal situación anímica atópase quen agora lembra o compañeiro entrañable da carreira de Medicina, Excelentísimo Sr. Dr José Couceiro Follente, cuxas Vodas de Ouro da promoción do 1957-1964, de Facultade de Medicina de Santiago, celebramos e desfrutamos hai apenas unha semana.

Pepe Couceiro cumpriu co seu último e inescusable deber de presentarse na dimensión da paz, do repouso e da xustiza por imperativos do indescifrable misterio do seu destino, onte 6 de xullo de 2014, a media tarde, no seu domicilio e coa súa familia. Foise coma se dunha das súas múltiples viaxes se tratase, mais esta vez as súas conferencias impartiraas ante familiares e amigos que, sen dúbida, desfrutarán da súa sabedoría, como o fixemos nós. Pero foi previsor e, por iso, deixou, deixounos, a todos cantos tivemos a dita de coñecelo e tratalo o marabilloso legado da súa amizade e dos moitos e bos recordos.

Resultaría prolixo enumerar as calidades que marcaron a súa vida familiar, profesional e social, por ser moi intensa e fértil en manifestacións de cariño, honestidade e inquebrantables mostras de lealdade.

A bo seguro, cada un garda un mar de bos recordos persoais deste mestre da Traumatoloxía e Ortopedia, polo que se segue a manter viva e operante a súa presenza entre nós, aínda cando a viaxe emprendida fose a última e, ademais, sen a esperanza do retorno físico á forma de existencia corpórea anterior.

A súa morte e tránsito embargou de tristura o corazón da súa esposa Mari Carmen, entrañable compañeira na viaxe da vida e imprescindible e fiel escudeiro nas estanzas en cidades de dentro e fóra do noso país, alá onde o levou o destino para ampliar coñecementos, e experiencias que compartiría con todos nós.

Esta mesma tristura invade os seus fillos Ramiro e José. Hoxe perden fisicamente un pai exemplo de vida e profesionalidade, referente e guía nos camiños que ambos os dous elixiron, o que fará que o teñan máis presente, se cabe, durante toda a súa traxectoria vital e profesional.

Os bos recordos deixados constitúen a nítida foto do seu perfil humano e da súa valía profesional e moral, tamén do seu talante. Por mor da impactante exemplaridade da súa vida, todos seguimos a percibir a permanente proximidade deste amigo da alma, porque os homes da categoría e estilo de Pepe non morren de todo e para sempre, senón que perviven a través dos recordos, transcendendo as realidades físicas de espazo e tempo. Tales recordos son un precioso ben patrimonial, indestrutible e sempiterno, legado á posteridade.

Un bo exemplo diso dánnolos os seus logros no campo da Traumatoloxía e Ortopedia, da Universidade de Santiago de Compostela e o seu Hospital Universitario: fundador do Instituto de Ortopedia e Banco de Tecidos da Universidade de Santiago, exerceu a xefatura do servizo de Cirurxía Ortopédica e Traumatoloxía do Hospital Clínico Universitario de Santiago de Compostela, ata o seu retiro; Académico numerario da “cadeira de brazos” de Cirurxía Ortopédica e Traumatoloxía da Real Academia de Medicina e Cirurxía de Galicia; Membro correspondente da Academia Nacional de Medicina; e Investigador do Instituto de Cerámica, da Universidade de Santiago de Compostela.

Eu, quero despedir o compañeiro de carreira e de docencia, na Facultade de Medicina de Santiago, o amigo da viaxe fin de carreira a Exipto, á que fomos doce

Page 35: fonseca 37 (decembro 2014)

34O R E C A N T O D A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S / E L R I N C Ó N D E L A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S

compañeiros, como os doce Apóstolos. Así mesmo, ao que celebrou e nos deleitou coas súas palabras, no acto das nosas Vodas de Ouro e, precisamente na Misa celebrada con tal motivo, pediamos á Nosa Señora do Rosario, protección e amparo para todos nós e as nosas familias; agora eu pídolle con profunda fe que acompañe o noso amigo na súa última viaxe e que ampare e console a súa familia e amigos.

Se fose verdade, como o é, que só morren, de todo e para sempre, quen non foron ou non son capaces de perpetuarse a si mesmos a través de bos e imborrables recordos, atopariámonos, neste caso, ante un ser humano tan extraordinario e excepcional que logrou deixar as nosas vidas impregnadas de tantas e intensas lembranzas e evocacións, que conteñen en si mesmas a virtualidade e a máxica e misteriosa forza de manter viva a corrente afectiva que nos unía con el e, en consecuencia, de perpetuar a

súa presenza entre nós. Polo que a súa morte, neste sentido, non foi total ou plena.

Ao respecto, Don Jorge Manrique, nunha das súas coplas, di: “partimos cando nacemos, andamos mentres vivimos e chegamos ao tempo que fenecemos; así que cando morremos, descansamos”. Amigo Pepe, descansa en paz, a paz que che gañaches día a día e algún día, cando Deus dispoña, todos compartiremos contigo.

A xeito de síntese diriamos: o amor, o esforzo e a esperanza foron unha constante nos diversos quefaceres da vida de Pepe, así como tamén o foron a tenacidade, a autoestima e confianza, en se mesmo e nos demais. Sempre estarás connosco e coas futuras xeracións da Facultade de Medicina de Santiago de Compostela, porque o teu legado é moi grande e o camiño que abriches ao futuro, extenso.

Grazas Pepe pola túa amizade, descansa en Paz.

Expresión de reconocimiento y gratitud al egregio profesor y académico, con motivo de su

fallecimiento. “Su obra y sus recuerdos le trascienden”.

El mundo de los sentimientos, emociones y sensaciones recibe intensas sacudidas que se producen en el corazón de las personas, como consecuencia de hechos, casi siempre inesperados, que causan profundo dolor y tristeza, como ocurre en el caso de la muerte de una persona allegada, y que alteran sensiblemente los estados de ánimo.

En tal situación anímica se encuentra quien ahora recuerda al compañero entrañable de la carrera de Medicina, Excmo. Sr. Dr. José Couceiro Follente, cuyas Bodas de Oro de la promoción del 1957-1964, de Facultad de Medicina de Santiago, celebramos y disfrutamos hace apenas una semana.

Pepe Couceiro cumplió con su último e inexcusable deber de presentarse en la dimensión de la paz, del reposo y de la justicia por imperativos del indescifrable misterio de su destino, ayer 6 de julio de

In memoriam del Excmo. Sr. Dr. José Couceiro Follente

2014, a media tarde, en su domicilio y con su familia. Se fue como si de uno de sus múltiples viajes se tratase, mas esta vez sus conferencias las impartirá ante familiares y amigos que, sin duda, disfrutarán de su sabiduría, como lo hemos hecho nosotros. Pero fue previsor y, por eso, dejó, nos dejó, a todos cuantos tuvimos la dicha de conocerle y tratarle el maravilloso legado de su amistad y de los muchos y buenos recuerdos.

Resultaría prolijo enumerar las cualidades que jalonaron su vida familiar, profesional y social, por ser muy intensa y fértil en manifestaciones de cariño, honestidad e inquebrantables muestras de lealtad.

A buen seguro, cada uno guarda un mar de buenos recuerdos personales de este maestro de la Traumatología y Ortopedia, por lo que se sigue manteniendo viva y operante su presencia entre nosotros, aun cuando el viaje emprendido haya sido el último y, además, sin la esperanza del retorno físico a la forma de existencia corpórea anterior.

Page 36: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 35Su muerte y tránsito embargó de tristeza el corazón

de su esposa Mari Carmen, entrañable compañera en el viaje de la vida e imprescindible y fiel escudero en las estancias en ciudades de dentro y fuera de nuestro país, allá donde le ha llevado el destino para ampliar conocimientos, y experiencias que compartiría con todos nosotros.

Esta misma tristeza invade a sus hijos Ramiro y José. Hoy pierden físicamente a un padre ejemplo de vida y profesionalidad, referente y guía en los caminos que ambos han elegido, lo que hará que le tengan más presente, si cabe, durante toda su trayectoria vital y profesional.

Los buenos recuerdos dejados constituyen la nítida foto de su perfil humano y de su talla profesional y moral, también de su talante. Por mor de la impactante ejemplaridad de su vida, todos seguimos percibiendo la permanente cercanía de este amigo del alma, porque los hombres de la categoría y estilo de Pepe no mueren del todo y para siempre, sino que perviven a través de los recuerdos, trascendiendo las realidades físicas de espacio y tiempo. Tales recuerdos son un precioso bien patrimonial, indestructible y sempiterno, legado a la posteridad.

Un buen ejemplo de ello nos los dan sus logros en el campo de la Traumatología y Ortopedia, de la Universidad de Santiago de Compostela y su Hospital Universitario: fundador del Instituto de Ortopedia y Banco de Tejidos de la Universidad de Santiago; ejerció la jefatura del servicio de Cirugía Ortopédica y Traumatología del Hospital Clínico Universitario de Santiago de Compostela, hasta su retiro; Académico numerario del “sillón” de Cirugía Ortopédica y Traumatología de la Real Academia de Medicina y Cirugía de Galicia; Miembro correspondiente de la Academia Nacional de Medicina; e Investigador del Instituto de Cerámica, de la Universidad de Santiago de Compostela.

Yo, quiero despedir al compañero de carrera y de docencia, en la Facultad de Medicina de Santiago, al amigo del viaje fin de carrera a Egipto, al que fuimos doce

compañeros, como los doce Apóstoles. Asimismo, al que celebró y nos deleitó con sus palabras, en el acto de nuestras Bodas de Oro y precisamente, en la Misa celebrada con tal motivo, pedíamos a Nuestra Señora del Rosario, protección y amparo para todos nosotros y nuestras familias; ahora yo le pido con profunda fe que acompañe a nuestro amigo en su último viaje y que ampare y consuele a su familia y amigos.

Si fuera verdad, como lo es, que sólo mueren, del todo y para siempre, quienes no fueron o no son capaces de perpetuarse a sí mismos a través de buenos e imborrables recuerdos, nos encontraríamos, en este caso, ante un ser humano tan extraordinario y excepcional que ha logrado dejar nuestras vidas impregnadas de tantas e intensas remembranzas y evocaciones, que contienen en sí mismas la virtualidad y la mágica y misteriosa fuerza de mantener viva la corriente afectiva que nos unía con él y, en consecuencia, de perpetuar su presencia entre nosotros. Por lo que su muerte, en este sentido, no fue total o plena.

Al respecto, Don Jorge Manrique, en una de sus coplas, dice: “partimos cuando nacemos, andamos mientras vivimos y llegamos al tiempo que fenecemos; así que cuando morimos, descansamos”. Amigo Pepe, descansa en paz, la paz que te has ganado día a día y algún día, cuando Dios disponga, todos compartiremos contigo.

A modo de síntesis diríamos: el amor, el esfuerzo y la esperanza fueron una constante en los diversos quehaceres de la vida de Pepe, así como también lo fueron la tenacidad, la autoestima y confianza, en sí mismo y en los demás. Siempre estarás con nosotros y con las futuras generaciones de la Facultad de Medicina de Santiago de Compostela, porque tu legado en muy grande y el camino que has abierto al futuro, extenso.

Gracias Pepe por tu amistad, descansa en Paz.

dra. maría del Carmen Porto Vázquez

Page 37: fonseca 37 (decembro 2014)

36O R E C A N T O D A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S / E L R I N C Ó N D E L A M E M O R I A . B I O G R A F Í A S . R E L AT O S

Semblanza de Manuel Remuñán Ferro

Manuel Remuñán Ferro, fillo de María Ferro Vigost e Manuel Remuñán García (Profesor de

Literatura Española da Facultade de Filosofía e Letras), naceu o 17 de novembro de 1921 na Casa familiar da Concha (Rúa da Conga n.º 1) de Santiago de Compostela. Faleceu o pasado 1 de febreiro de 2014, aos 92 anos, na súa casa de Santiago de Compostela.

Realizou os estudos de Dereito na Universidade de Santiago de Compostela e doutorouse pola Universidade de Madrid, sendo o seu Mestre Don Camilo Barcia Trelles. Foi durante máis de corenta anos Profesor adxunto de Dereito Internacional (público e privado) e Relacións Internacionais da Facultade de Dereito, así como Profesor da Escola Social desta Universidade. Foi autor de numerosos traballos no campo do Dereito Internacional e do Patrimonio HistóricoArtístico e formou parte activa da nosa Universidade como membro do Consello Social da USC entre os anos 1992 e 1994 e do Claustro Universitario. Manuel Remuñán estaba en posesión da Insignia de Ouro da Facultade de Dereito (ano 1999).

Compaxinou os primeiros anos de dedicación á Universidade coa súa posición de Xerente da Empresa Fraga en Santiago (entón propietaria do Teatro Principal e do Salón Teatro, entre outros, e foco cultural da nosa cidade). Así mesmo, como presidente da Dante Aligheri (debido á súa orixe italiana por vía materna) organizou e impulsou os cursos de Cultura e Lingua Italiana que se celebraban nesta Universidade antes de que nacese o actual Instituto de Idiomas.

Manuel Remuñán Ferro simultaneou a súa profesión de Profesor Universitario coa súa inquebrantable e desinteresada dedicación persoal durante gran parte da súa vida á defensa do Patrimonio Histórico-Artístico da cidade de Santiago de Compostela, do cal forman parte numerosos edificios (históricos) da nosa Universidade, entre eles a Casa da Concha (que pertenceu á súa familia e que hoxe alberga a

Asociación de Antigos Alumnos da USC e o Consello Social) ou a antiga Facultade de Dereito (hoxe Xeografía e Historia). É importante destacar que tivo un papel directo e relevante na Declaración de Santiago como cidade patrimonio da UNESCO, como recordou recentemente o exalcalde Xerardo Estévez na súa descrición “Foise sen sabelo” (El Correo Gallego, 2 de marzo de 2014), tanto desde a súa posición de Concelleiro de Urbanismo en distintas corporacións (entre elas a primeira democrática) coma desde o seu posto de “Secretario de Belas Artes”, “Asesor da Comisión Asesora da Cidade Histórica do Concello de Santiago de Compostela” ou “Asesor Cultural da Xunta de Galicia en materias relativas ao Patrimonio Artístico de Galicia (na Comisión Histórica do Patrimonio Histórico da Cidade e do Camiño de Santiago)” en distintas lexislaturas.

Por o seu relevante e decisivo papel a favor da conservación do Patrimonio Artístico da Cidade, Manuel Remuñán Ferro recibiu “en vida” diversos recoñecementos. Así, era membro correspondente da Real Academia Galega e membro numerario de ICOMOS-España (Consello Internacional de Monumentos e Sitios Histórico-Artísticos, UNESCO) e foi honrado coa “Medalla de Ouro da Cidade de Santiago de Compostela ao Mérito Cidadán 1996” (por unanimidade de toda a corporación) e a “Medalla Castelao 1997 da Xunta de Galicia”. Así mesmo foi distinguido cunha cálida homenaxe por parte do Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia (“I Seminario Manuel Remuñán Ferro: Ordenamento Xurídico do Patrimonio Cultural”, Santiago de Compostela, 6-7 de marzo de 1997).

Casado con Carmen López Campo (falecida hai dezanove anos), deixa catro fillos e catro netos. Un dos seus fillos seguiu os seus pasos encamiñándose cara ao Dereito e unha das súas fillas é profesora da nosa Universidade.

Page 38: fonseca 37 (decembro 2014)

R E V I S TA F O N S E C A 37

Semblanza de Manuel Remuñán Ferro

Manuel Remuñán Ferro, hijo de María Ferro Vigost y Manuel Remuñán García (Profesor de

Literatura Española de la Facultad de Filosofía y Letras), nació el 17 de noviembre de 1921 en la Casa familiar de la Concha (Calle de la Conga n.º 1) de Santiago de Compostela. Falleció el pasado 1 de febrero de 2014, a los 92 años, en su casa de Santiago de Compostela.

Realizó los estudios de Derecho en la Universidad de Santiago de Compostela y se Doctoró por la Universidad de Madrid, siendo su Maestro Don Camilo Barcia Trelles. Fue durante más de cuarenta años Profesor adjunto de Derecho Internacional (público y privado) y Relaciones Internacionales de la Facultad de Derecho, así como Profesor de la Escuela Social de esta Universidad. Fue autor de numerosos trabajos en el campo del Derecho Internacional y del Patrimonio Histórico‐Artístico y formó parte activa de nuestra Universidad como miembro del Consello Social de la USC entre los años 1992 y 1994 y del Claustro Universitario. Manuel Remuñán estaba en posesión de la Insignia de Oro de la Facultad de Derecho (año 1999).

Compaginó los primeros años de dedicación a la Universidad con su posición de Gerente de la Empresa Fraga en Santiago (entonces propietaria del Teatro Principal y del Salón Teatro, entre otros, y foco cultural de nuestra ciudad). Asimismo, como presidente de la Dante Aligheri (debido a su origen italiano por vía materna) organizó e impulsó los cursos de Cultura y Lengua Italiana que se celebraban en esta Universidad antes de que naciese el actual Instituto de Idiomas.

Manuel Remuñán Ferro simultaneó su profesión de Profesor Universitario con su inquebrantable y desinteresada dedicación personal durante gran parte de su vida a la defensa del Patrimonio Histórico-Artístico de la ciudad de Santiago de Compostela, del cual forman parte numerosos edificios (históricos) de nuestra Universidad, entre ellos la casa de la Concha (que perteneció a su familia y que hoy alberga la Asociación de Antiguos Alumnos de la USC y el Consello Social) o la antigua Facultad

de Derecho (hoy Geografía e Historia). Es importante destacar que tuvo un papel directo y relevante en la Declaración de Santiago como ciudad patrimonio de la UNESCO, como ha recordado recientemente el ex‐alcalde Xerardo Estévez en su semblanza “Foise sen sabelo” (El Correo Gallego, 2 de marzo de 2014), tanto desde su posición de Concejal de Urbanismo en distintas corporaciones (entre ellas la primera democrática) como desde su puesto de “Secretario de Bellas Artes”, “Asesor de la Comisión Asesora de la Ciudad Histórica del Ayuntamiento de Santiago de Compostela” o “Asesor Cultural de la Xunta de Galicia en materias relativas al Patrimonio Artístico de Galicia (en la Comisión Histórica del Patrimonio Histórico de la Ciudad y del Camino de Santiago)” en distintas legislaturas.

Por su relevante y decisivo papel a favor de la conservación del Patrimonio Artístico de la Ciudad, Manuel Remuñán Ferro recibió “en vida” diversos reconocimientos. Así, era miembro correspondiente de la Real Academia Galega y miembro numerario de ICOMOS‐España (Consejo Internacional de Monumentos y Sitios Histórico‐Artísticos, UNESCO) y fue honrado con la “Medalla de Oro de la Ciudad de Santiago de Compostela al Mérito Ciudadano 1996” (por unanimidad de toda la corporación) y la “Medalla Castelao 1997 de la Xunta de Galicia”. Asimismo fue distinguido con un cálido homenaje por parte del Colegio Oficial de Arquitectos de Galicia (“I Seminario Manuel Remuñán Ferro: Ordenamento Xurídico do Patrimonio Cultural”, Santiago de Compostela, 6‐7 de marzo de 1997).

Casado con Carmen López Campo (fallecida hace diecinueve años), deja cuatro hijos y cuatro nietos. Uno de sus hijos siguió sus pasos encaminándose hacia el Derecho y una de sus hijas es profesora de nuestra Universidad.

luis míguez maCho

Decano da Facultade de Dereito

Page 39: fonseca 37 (decembro 2014)

Alumni do século XXIReinventar, refundar, refacer… e poñerse canto antes

á tarefa, que non é cativa. A nosa asociación de antigos alumnos precisa dun novo modelo baseado na xestión áxil e, sobre todo, o autofinanciamento. Non queda outra tras a impertinencia do Consello Social da USC, que suprimiu dun golpe a subvención anual. Nin sequera fomos quen de convencelos para apoiar a proposta de que mantivesen a metade da axuda, malia contármonos coa defensa explícita do reitor Viaño.

A asemblea extraordinaria de novembro de 2013, sen urxencias económicas mais con ínfulas reformistas, sentaba as bases dunha asociación que quería ser máis dinámica, numerosa, nova, participativa, influente, colaboradora e útil. Pero digamos tamén que a aquela sesión só asistiu un cinco por cento da masa social. Polo tanto, cómpre estender o debate sobre o tipo de entidade que queremos e recoller opinións francas e realistas entre unha parte significativa de socios e a propia comunidade universitaria. Algo xa se fixo durante o ano pasado.

Aínda que non é ningún demérito sermos unha especie de club que fai actividades periódicas de carácter sociocultural, nostálxico e institucional –por vintecinco euros ao ano que máis se pode pedir–, entendo que a marca USC que levamos no noso nome empúrranos a algo máis activo, consistente e comprometido. Así que se me antolla imprescindible profundizar na identidade asociativa e reflexionar en voz alta, cantos máis mellor, sobre qué papel queremos desempeñar na actual conxuntura. Se queremos dar pasos firmes nesta dirección, as cousas non poden quedar só no ámbito da xunta directiva e ese cinco por cento dos case seiscentos socios. Somos moitos, demasiados para non involucrar a máis nun momento en que estás forzado a aproveitar todos os recursos internos.

Na miña opinión persoal creo que a nosa organización debe poñer en funcionamento canto antes unha acción propia de voluntariado, especialmente nos ámbitos social e cultural, sen renunciar a outras áreas. Cada día coñezo a máis xente con ansias de cooperar nalgún proxecto colectivo e axudar os demais. A crise económica destes anos prexubilou moita xente con enerxía e saúde. Aproveitemos a ocasión, ampliemos horizontes e vehiculemos unha decidida actuación solidaria, porque os vimbios xa os temos dentro e fóra.

Finalmente, o temón debe contar con persoas que poidan dedicar tempo á asociación e estean dispostas a arremangarse co fin de facer viable o presente e o futuro. É o menos que podemos facer en consideración ás persoas que lle deron vida desde 1996. Poñamos en hora o reloxo!

R E C A N T O D O S A N T I G O S A L U M N O S E A M I G O S D A U S C . S U X E S T I Ó N S D O S S O C I O S / R I N C Ó N D E L O S A N T I G U O S A L U M N O S Y A M I G O S D E L A U S C . S U G E R E N C I A S D E L O S S O C I O S 38

Alumni del siglo XXIReinventar, refundar, rehacer… y ponerse cuanto

antes a la tarea, que no es pequeña. Nuestra asociación de antigos alumnos necesita un nuevo modelo basado en la gestión ágil y, sobre todo, la autofinanciación. No queda otra tras la impertinencia del Consello Social de la USC, que suprimió de un golpe la subvención anual. Ni siquiera fuimos capaces de convencerlos para respaldar la propuesta de que mantuviesen la mitad de la ayuda, pese a que contábamos con la defensa explícita del rector Viaño.

La asamblea extraordinaria de noviembre de 2013, sin urgencias económicas pero con ínfulas reformistas, sentaba las bases de una asociación que quería ser más dinámica, numerosa, joven, participativa, influyente, colaboradora y útil. Pero digamos también que a aquella sesión solo asistió un cinco por ciento de la masa social. Por lo tanto, es necesario extender el debate sobre el tipo de entidad que queremos y recabar opiniones francas y realistas entre una parte significativa de socios y la propia comunidad universitaria. Algo ya se hizo durante el año pasado.

Aunque no es ningún demérito ser una especie de club que hace actividades periódicas de carácter sociocultural, nostálgico e institucional –por venticinco euros al año que más se puede pedir–, entiendo que la marca USC que llevamos en nuestro nombre nos empuja a algo más activo, consistente y comprometido. Así que se me antoja imprescindible profundizar en la identidad asociativa y reflexionar en voz alta, cuantos más mejor, sobre qué papel queremos desempeñar en la actual coyuntura. Si queremos dar pasos firmes en esta dirección, las cosas no pueden quedar solo en el ámbito de la junta directiva y ese cinco por ciento de los casi seiscientos socios. Somos muchos, demasiados para no involucrar a más en un momento en que estás forzado a aprovechar todos los recursos internos.

En mi opinión persoal creo que nuestra organización debe implementar cuanto antes una acción propia de voluntariado, especialmente en los ámbitos social y cultural, sin renunciar a otras áreas. Cada día conozco a más gente con ansias de cooperar en algún proyecto colectivo y ayudar a los demás. La crisis económica de estos años prejubiló a mucha gente con energía y salud. Aprovechemos la ocasión, ampliemos horizontes y vehiculemos una decidida actuación solidaria, porque los vimbres ya los tenemos dentro y fuera.

Finalmente, el timón debe contar con personas que puedan dedicarle tiempo a la asociación y estén dispuestas a remangarse con el fin de hacer viable el presente y el futuro. Es lo menos que podemos hacer en consideración a las personas que le dieron vida desde 1996. ¡Pongamos en hora el reloj!

manolo Fraga

[email protected]

Page 40: fonseca 37 (decembro 2014)

R E C A N T O D O S A N T I G O S A L U M N O S E A M I G O S D A U S C . S U X E S T I Ó N S D O S S O C I O S / R I N C Ó N D E L O S A N T I G U O S A L U M N O S Y A M I G O S D E L A U S C . S U G E R E N C I A S D E L O S S O C I O S A C T I V I D A D E S D A A S O C I A C I Ó N / A C T I V I D A D E S D E L A A S O C I A C I Ó N 39

Asamblea Xeral Extraordinaria de Outoño Asamblea General Extraordinaria de Otoño No Salón de Actos da Residencia Universitaria

Monte da Condesa tivo lugar o sábado día 29 de novembro pola mañá a Asamblea Xeral Extraordinaria de Outono da Asociación de Antigos Alumnos e Amigos da USC, coa presenza da Xunta directiva e de 44 dos asociados. Abordouse o único punto da orde do día: a situación creada na Asociación a raíz da supresión da subvención económica que esta tiña do Consello Social da USC. Tras o informe do presidente sobre a situación e o seu comentario sobre as medidas a adoptar, e da intervención do representante da Asociación no Consello Social, a asamblea decidiu unha serie de actuacións para solucionar a perda da subvención e recibiu con interese unha proposta referida a un labor concreto para desenvolver desde a Asociación a prol da USC.

En el Salón de Actos de la Residencia Universitaria Monte de la Condesa tuvo lugar el sábado día 29 de noviembre por la mañana la Asamblea General Extraordinaria de Otoño de la Asociación de Antiguos Alumnos y Amigos de la USC, con la presencia de la Junta directiva y de 44 de los asociados.Se abordóa el único punto de la orden del día: la situación creada en la Asociación a raíz de la supresión de la subvención económica que esta tenía del Consejo Social de la USC. Tras el informe del presidente sobre la situación y su comentario sobre las medidas a adoptar, y de la intervención del representante de la Asociación en el Consejo Social, la asamblea decidió una serie de actuaciones para solucionar la pérdida de esa subvención y recibió con interés una proposta referida a una labor concreta para desarrollar desde la Asociación en favor de la USC.

Decisión do xurado do IX Premio de Relato Curto Decisión del jurado del IX Premio de Relato Breve

O 11 de novembro reuniuse o xurado do IX Premio de Relato Curto que concede anualmente a Asociación para decidir o relato gañador. O presidente do xurado, Don Ángel Álvarez Prechous; a vicepresidenta, Blanca-Ana Roig Rechou; a secretaria, Isabel Vilariño Vilariño; e os vogais Enrique Alonso Mougán e Mª del Mar Fernández Vázquez, decidiron por unanimidade outorgar o galardón

ao relato “El ocaso del éxito”, presentado baixo o seudónimo Agustín de Ríos, que correspondía a Víctor G. García Dopico, quen recibirá unha figura de Sargadelos da colección Alba de Gloria de Castelao na asemblea xeral ordinaria do ano 2015. O relato gañador publicarase no seguinte número da revista fonseca.

El 11 de noviembre se reunió el jurado del IX Premio de Relato Breve que concede anualmente la Asociación para decidir el relato ganador. El presidente del jurado, Don Ángel Álvarez Prechous; la vicepresidenta, Blanca-Ana Roig Rechou; la secretaria, Isabel Vilariño Vilariño; y los vocales Enrique Alonso Mougán y Mª del Mar Fernández Vázquez, decidieron por unanimidad otorgar el galardón al relato “El ocaso del éxito”, presentado bajo el seudónimo Agustín de Ríos, que correspondía a Víctor G. García Dopico, quien recibirá una figura de Sargadelos de la colección Alba de Gloria de Castelao en la asamblea general ordinaria del año 2015. El relato ganador se publicará en el siguiente número de la revista fonseca.

Page 41: fonseca 37 (decembro 2014)

Club de Sendeirismo Club de Senderismo

R E V I S TA F O N S E C A40

Membros da Asociación que pertencen ao Club de Sendeirismo realizaron a pé, entre xuño e decembro de 2014, diferentes rutas pola xeografía galega: o día 14 de xuño camiñaron o tramo final do Camiño de Santiago Inglés; o 20 de setembro percorreron a pé a distancia entre Ribadeo e a Praia das Catedrais, facendo unha parada na Illa Pancha; o 25 de outubro camiñaron os 19 quilómetros que separan Ares e Mugardos, realizando paradas para visitar o Porto Exterior de Ferrol e contemplar a praia de Chateiro e a entrada da ría de Ferrol; e o 30 de novembro percorreron 17 quilómetros da Serra de Outes, desde a cima do monte “O Tremuzo” ata a aldea de Tal, o que lles permitiu contemplar a ría de Muros-Noia desde a banda norte. Comezaron a ruta no mirador dese monte, sitado a 525 metros de altitude e iniciaron a subida ata a cima, facendo unha parada na aldea de Terelle, coñecida polos seus numerosos hórreos, no seu camiño cara o río Mao e co posterior descenso ata a aldea de Tal.

Miembros de la Asociación que pertenecen al Club de Senderismo realizaron a pie, entre junio y diciembre de 2014, diferentes rutas por la geografía gallega: el día 14 de junio caminaron el tramo final del Camino de Santiago Inglés; el 20 de septiembre recorrieron a pie la distancia entre Ribadeo y la Praya de las Catedrales, haciendo una parada en la Isla Pancha; el 25 de octubre camiñaron os 19 kilómetros que separan Ares y Mugardos, realizando paradas para visitar el Puerto Exterior de Ferrol y contemplar la playa de Chateiro y la entrada de la ría de Ferrol; y el 30 de noviembre recorrieron 17 kilómetros de la Sierra de Outes, desde la cima del monte “O Tremuzo” hasta la aldea de Tal, lo que les permitió contemplar la ría de Muros-Noia desde la banda norte. Comenzaron la ruta en el mirador de ese monte, situado a 525 metros de altitud e iniciaron la subida hacia la cima, haciendo una parada en la aldea de Terelle, conocida por sus numerosos hórreos, en su camino hacia el río Mao y con el posterior descenso hasta la aldea de Tal.

Page 42: fonseca 37 (decembro 2014)

Visitas culturais Visitas culturales

A C T I V I D A D E S D A A S O C I A C I Ó N / A C T I V I D A D E S D E L A A S O C I A C I Ó N 41

Exposición “Eucharistia” da serie “Edades del Hombre”

Visita ao Castelo de A Rocha ForteO 24 de xuño varios membros da Asociación realizaron

unha visita ás ruínas do Castelo de A Rocha Forte, á la que se sumou un profesor de Historia no IV Ciclo Universitario

O socio Héctor Castro Ramos organiza todos os anos unha visita á serie expositiva das “Edades del Hombre” á que convida o resto de asociados. En 2014 a visita realizouse, en concreto, á exposición “Eucharistia” durante a fin de semana do 12 ao 14 de setembro. Os socios saíron da Coruña o día 12 pola tarde cara á hospadaxe do mosteiro de La Vid (Ribera de Duero) onde se aloxaron eses días. O sábado visitaron pola mañá Peñaranda de Duero, as ruínas da cidade romana de Clunia e tamén Caleruega, lugar de nacemento de Santo Domingo el Guzmán no século XII; e pola tarde realizaron unha visita guiada por especialistas na citada exposición “Eucharistia”, que complementaron visitando a bodega subterránea El Lagar de Isilla. O domingo 14, día do regreso, percorreron Paredes de Nava, visitando o seu museo, asistindo ao “encerro” que se celebraba coincidindo coas festas locais e camiñaron polas rúas desa loacalidade acompañados por José Luís Nájera, un exalumno de fonseca, cuxa familia posúe a titularidade da farmacia local desde hai cinco xeracións.

da Universidade de Santiago de Compostela, quen se ofreceu a explicarlles a relevancia dese Castelo, tras ser informado desa actividade por varios dos asociados que ían asistir e que son alumnos seus.

El 24 de junio varios miembros de la Asociación realizaron una visita a las ruinas del Castillo de A Rocha Forte, a la que se sumó un profesor de Historia en el IV Ciclo Universitario de la Universidad de Santiago de Compostela, quien se ofreció a explicarlles la relevancia de ese Castillo, tras ser informado de esa actividad por varios de los asociados que iban a asistir y que son alumnos suyos.

Visita guiada ás cubertas da Catedral de Santiago de Compostela

Varios dos asociados tiveron ocasión de visitar, acompañados dun guía, as cubertas da Catedral de Santiago de Compostela o día 14 de xuño; unha das actividades culturais que se suma ás proxectadas pola Asociación durante todo o ano para dar a coñecer polo miúdo o patrimonio histórico-cultural da cidade compostelá e dos seus arredores.

Varios dos asociados tiveron ocasión de visitar, acompañados dun guía, as cubertas da Catedral de Santiago de Compostela o día 14 de xuño; unha das actividades culturais que se suma ás proxectadas pola Asociación durante todo o ano para dar a coñecer polo miúdo o patrimonio histórico-cultural da cidade compostelá e dos seus arredores.

El socio Héctor Castro Ramos organiza todos los años una visita a la serie expositiva de las “Edades del Hombre” al que invita al resto de asociados. En 2014 la visita se realizó, en concreto, a la exposición “Eucharistia” durante el fin de semana del 12 al 14 de septiembre. Los socios salieron de La Coruña el día 12 por la tarde hacia la hostería del monasterio de La Vid (Ribera de Duero) donde se alojaron esos días. El sábado visitaron por la mañana Peñaranda de Duero, las ruinas de la ciudad romana de Clunia y también Caleruega, lugar de nacimiento de Santo Domingo el Guzmán en el siglo XII; y por la tarde realizaron una visita guiada por especialistas en la citada exposición “Eucharistia”, que complementaron visitando la bodega subterránea El Lagar de Isilla. El domingo, día de regreso, recorrieron Paredes de Nava, visitando su museo, asistiendo al “encierro” que se celebraba coincidiendo con las fiestas locales y caminaron por las calles de esta localidad acompañados por José Luís Nájera, un exalumno de fonseca, cuya familia posee la titularidad de la farmacia local desde hace cinco generaciones.

Page 43: fonseca 37 (decembro 2014)

Entre os meses de xuño e decembro de 2014 celebráronse actos para conmemorar as Vodas de Ouro e de Prata de alumnado de distintas facultades da Universidade de Santiago de Compostela: as Vodas de Ouro de Químicas (7 de xuño) e de Medicina (27 de xuño), así como as Vodas de Prata de Veterinaria (21 de xuño) e de Filoloxía Inglesa (20 de setembro).

R E V I S TA F O N S E C A 42

Vodas de Ouro e de PrataBodas de Oro y de Plata

Entre los meses de junio de junio y diciembre de 2014 se celabraron actos para conmemorar las Bodas de Oro y de Plata de alumnado de distintas facultades de la Universidad de Santiago de Compostela:en concreto, las Bodas de Oro de Químicas (7 de junio) y de Medicina (27 de junio), así como las Bodas de Plata de Veterinaria (21 de junio) y de Filología Inglesa (20 de septiembre).

Page 44: fonseca 37 (decembro 2014)

A C T I V I D A D E S D A A S O C I A C I Ó N / A C T I V I D A D E S D E L A A S O C I A C I Ó N 43

Page 45: fonseca 37 (decembro 2014)

Corresponsabilidade familiar e empregos do tempo no ámbito universitario: O persoal docente e investigador da Universidade de Santiago de Compostela

Edición a cargo dE Mª Xosé rodríguEz galdo

2014; 209 pp.; 24 cm, rústicaISBN 978-84-15876-91-5

PVP 12 eurosSabíase que a crecente incorporación das mulleres á carreira docente e investigadora no ámbito universitario non se vira reflectida, dun xeito xeral, nunha redución nas actividades domésticas e de coidados, asumidos tradicionalmente por elas, a pesar da súa inserción no mundo laboral. E nesta dimensión, os avances en materia de corresponsabilidade parecían pouco significativos. Este libro revela a importancia de medir os usos ou empregos do tempo nun colectivo, o persoal docente e investigador da Universidade de Santiago de Compostela, que, malia semellar máis proclive a que as tarefas domésticas se compartan, na realidade amosa notables diferenzas.

El estudio de las luchas revolucionarias en América Latina (1959-1996). Estado de la cuestión

VErónica oikión solano, Eduardo rEy TrisTán, MarTín lópEz áValos, EdiTorEs

2014; 504 pp.; 24 cm, rústica (contén CD-ROM con amplo repertorio bibliográfico)ISBN 978-84-16183-07-4PVP 30 eurosEl estudio de las luchas revolucionarias en América Latina (1959-1996). Estado de la cuestión es una obra colectiva de balance historiográfico que muestra y examina las publicaciones analíticas y de carácter testimonial sobre organizaciones, grupos y movimientos revolucionarios de la llamada Nueva Izquierda, surgidos a partir de la pauta referencial del triunfo de la Revolución Cubana en distintos ámbitos nacionales latinoamericanos, así como bajo la perspectiva de coordinación trasnacional. El ciclo de la oleada revolucionaria que atiende el libro cierra en 1996 con los Acuerdos de Paz en Guatemala.

Representaciones de género en el cine español (1939-1982): figuras y fisuras

ainTzanE rincón

2014; 382 pp.; 21 cm, rústicaISBN 978-84-16183-01-2

PVP 24 eurosRepresentaciones de género en el cine español (1936-1982): figuras y fisuras es un análisis de los ideales de feminidad y masculinidad proyectados por el cine español desde el inicio de la dictadura de Franco hasta el año 1982. La razón para la utilización del cine como base documental fundamental responde a la idea de la capacidad que ha tenido, y tiene, el medio cinematográfico para influir en la construcción de las identidades. Se destaca, por tanto, la capacidad del séptimo arte no sólo para reflejar un imaginario colectivo sino también para colaborar activamente en su construcción. En los ocho capítulos que componen la investigación, se analiza el modo cambiante en que el cine representó, imaginó y contribuyó a definir los conceptos de mujer y hombre, en sintonía con la evolución del propio régimen.

P U B L I C A C I Ó N S / P U B L I C A C I O N E S44

Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da USC

usc.es/publicacions

Page 46: fonseca 37 (decembro 2014)

Víctor Said Armesto. Una vida de romance

carlos VillanuEVa

2014; 495 pp.; 23 cm, rústica

ISBN 978-84-16183-10-4

PVP 30 euros

Esta erudita y minuciosa monografía, coeditada con el Consorcio de Santiago de Compostela y la Xunta de Galicia, abre las actividades conmemorativas del centenario de la muerte del intelectual gallego Víctor Said Armesto (1871-1914). Periodista, folklorista, etnógrafo, literato, orador magnífico, la figura de Said Armesto, pese a lo ingente, variado y brillante de su obra, fue diluyéndose poco a poco hasta casi desaparecer del discurso de la historia cultural de Galicia, tras su prematuro fallecimiento. De la mano de Carlos Villanueva, estas páginas recuperan para la contemporaneidad a un personaje imprescindible en su papel de precursor de los grandes movimientos galleguistas de los años veinte del siglo pasado (Nós, el Seminario de Estudios Galegos) y guía de futuras y muy provechosas líneas de investigación.

Ruta botánica polo campus de Lugo

JaViEr pErEira-EspinEl plaTa ET al.

2014

Edición dixital en acceso aberto: http://hdl.handle.net/10347/10626

Esta aplicación deriva do traballo encargado pola Universidade de Santiago de Compostela e desenvolvido entre os meses de marzo e setembro de 2011. Nas aproximadamente 34 hectáreas e media que ocupa o Campus lucense identificáronse 230 taxóns leñosos entre especies, híbridos, variedades silvestres e cultivadas. Ademais, pola súa abundancia en todo o Campus, incluíronse as herbáceas Cortaderia selloana e Phormium tenax, polo que o número final de taxóns catalogados ascende a 232, repartidos en 49 familias, 101 xéneros, 149 especies e 8 híbridos, entre eles un interxenérico (x Cupressocyparis). Avanzando un paso máis na aposta dixital en acceso aberto da USC, por vez primeira un produto editorial preséntase nun triple formato e soporte: .pdf para ordenadores fixos ou portátiles; Android para tablets e aplicación Apple para iPad.

Emilia Pardo Bazán: Apuntes de un viaje. De España a Ginebra (1873)

Edición dE José ManuEl gonzálEz HErrán

2014

Edición dixital en acceso aberto: http://hdl.handle.net/10347/10058

El primer día de enero de 1873 Emilia Pardo Bazán, acompañada de su esposo, de sus padres y de uno de sus tíos, emprendía desde Ourense un largo viaje, con destino previsto en Ginebra, que les llevaría a lo largo de unos cinco meses por ciudades españolas (Zamora, Burgos), francesas (Biarritz, Bayona, Burdeos, París), italianas (Turín, Milán, Venecia, Verona, Trieste), además de la mencionada capital suiza, y que se prolongaría después con la visita a la Exposición Universal de Viena (inaugurada el 1 de mayo de 1873). Esta edición en acceso abierto, coeditada con la Real Academia Galega, incorpora la reproducción facsimilar del manuscrito y un pormenorizado estudio crítico, con introducción y notas de José Manuel González Herrán.

R E V I S TA F O N S E C A 45

Page 47: fonseca 37 (decembro 2014)

SOLICITUDE DE PREINSCRICIÓNCOTA ANUAL:Ordinario ..........25 €

Titulados tres últimos anos...........6 €

Nome e apelidos .........................................................................................................................................................

Domicilio ......................................................................................................................................................................

C.P. ....................................................... Poboación ....................................................................................................

Teléfono .......................................................................................................................................................................

Correo electrónico .......................................................................................................................................................

Asociación de Antigos Alumnos e Amigos da Universidade de Santiago de Compostela

Casa da Concha, Rúa da Conga, 1. 15704 Santiago de Compostela

Tel. e Fax: 981 580 624 / E-mail: [email protected] / www.antiguosalumnos.usc.es

SOLICITUD DE PREINSCRIPCIÓN

CUOTA ANUAL:Ordinario ..........25 €

Titulados en los tres últimos años...........6 €

Nombre y apellidos ......................................................................................................................................................

Domicilio ......................................................................................................................................................................

C.P. .........................................................Población ....................................................................................................

Teléfono .......................................................................................................................................................................

Correo electrónico .......................................................................................................................................................

Asociación de Antiguos Alumnos y Amigos de la Universidad de Santiago de Compostela

Casa de la Concha, Calle de la Conga, 1. 15704 Santiago de Compostela

Tfno. y Fax.: 981 580 624 / E-mail: [email protected] / www.antiguosalumnos.usc.es

Page 48: fonseca 37 (decembro 2014)