euskal osasunaren 2 urtetako balantzea 2009_maiatza-2011maiatza.pdf
TRANSCRIPT
Euskal Osasun Sistema
2009-2011ko Kudeaketa Balantzea
2011ko maiatza
1
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Euskal Osasun Sistema
Kudeaketa Balantzea – 2009ko maiatzetik 2011ko maiatzera
AURKIBIDEA
SARRERA ..................................................................................................................... 2
AURREKARIRIK GABEKO KUDEAKETA-ERRONKA ................................................................. 2
AURREKARIRIK GABEKO ERRONKA DEMOGRAFIKOA KRONIKOTASUNEAN ................................. 2
NOLA EBALUATU GURE OSASUN SISTEMA? ....................................................................... 4
EBALUAZIO-ARDATZAK ................................................................................................... 4
EUSKAL OSASUN SISTEMAREN EGOERA ........................................................................... 5
1. ARDATZA: SEGURTASUN KLINIKOA .......................................................................... 5
EKINTZAK, PROGRAMAK ETA PROIEKTUAK ........................................................................ 5
LABURBILDUZ…SEGURTASUN GEHIAGO ......................................................................... 10
2. ARDATZA: ERAGINKORTASUNA ............................................................................. 11
EKINTZAK, PROGRAMAK ETA PROIEKTUAK ...................................................................... 11
LABURBILDUZ... ERAGINKORTASUN HANDIAGOA ............................................................... 17
3. ARDATZA: PAZIENTEENGANAKO ORIENTABIDEA ..................................................... 18
JARDUERAK, PROGRAMAK ETA PROIEKTUAK .................................................................... 18
LABURBILDUZ…PAZIENTE/HERRITARRAREN EGINKIZUNA INDARTZEN DA ................................. 23
4. ARDATZA: ITXARONALDIEN MURRIZKETA .............................................................. 24
JARDUERAK, PROGRAMAK ETA PROIEKTUAK .................................................................... 24
LABURBILDUZ… BERANDUTZEAK MURRIZTU EGITEN DIRA ................................................... 26
5. ARDATZA: EFIZIENTZIA ......................................................................................... 27
JARDUERAK, PROGRAMAK ETA PROIEKTUAK .................................................................... 27
LABURBILDUZ...EFIZIENTZIA HOBETU DA ........................................................................ 31
6. ARDATZA: EKITATEA ............................................................................................ 32
EKINTZAK, PROGRAMAK ETA PROIEKTUAK ...................................................................... 32
LABURBILDUZ… ZERBITZUAK ESKURAGO IZATEA .............................................................. 35
ONDORIOA ............................................................................................................ 36
2
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
SARRERA
Aurrekaririk gabeko kudeaketa-erronka
Azken bi urte hauek (legegintzaldi honetako lehenengo biak) osasun publikoa kudeatzeko modu berriak eta
osasun-sistemarekiko gure ikuspegi berriak bereizi dituzte. Krisi ekonomikoaren testuinguru batean, beharrizanek
eraginkortasunik gabeko arloak eta hobetzekoak bilatzeko esfortzuak bikoiztea eskatzen dute, orain arteko
zerbitzu-maila mantentzeko, eta, ahal bada, hobetzeko; hasiera batean aurrekontuan jasotako gastua gutxi
handituta edo batere handitu gabe. Aurreko bi urteekin konparatuta, egoera erabat desberdina da.
Errealitatea ezagututa, mehatxua zena eta badena aukera bilakatu da, kudeatzeko modu berri bat sortzeko
bultzada. Kudeaketa-modu berriak baliabide mugatuen eta txikiagotzen den ari den aurrekontu baten
eraginkortasunean, efikazian eta gastu arrazionalean oinarritzen da, eta euskal herritarrei eskaintzen zaien osasun-
arretaren kalitatea etengabe hobetzeko konpromisoa du. Eusko Jaurlaritzako Osasun eta Kontsumo Saila eta
Osakidetzako Zerbitzu Erakundeak zuzentzen dituen profesional-taldearen lanaren emaitza izan da.
Baina ez da bakarra izan. Krisiarekin edo krisirik gabe, gure osasun-sistema publikoaren iraunkortasuna zalantzan
dago. Tradizionalki, ahalegin guztiak paziente akutuaren arretan bildu dira, pertsonarengan baino gehiago
gaixotasunean oinarrituta. Gaixotasun kronikoak dituzten pertsonen beharrizanei ez zaie modu egokian erantzun,
nahiz eta sistemarekin harreman gehien duten pazienteak diren eta osasun-gastuaren parte handiena biltzen duten.
Planetako bizi-itxaropen handienetako batekin eta historiako erronka demografiko garrantzitsuenarekin, EAEn,
berehalako etorkizuneko osasun-erronka nagusia kronikotasuna eta bere ondorioak lantzea da. Errealitate ukaezin
horrek erabaki garrantzitsuak hartzera behartzen zuen (hobe lehenago, ondoren baino). Euskal osasun sistema, eta
arloko eragile asko horretaz jabetzen ziren.
Aurrekaririk gabeko erronka demografikoa Kronikotasune an
Legegintzaldi honetan, kronikotasunaren erronka lantzeko Estrategia berria zehaztu da Euskadin. Estrategia
hori, kronikotasuna, bere ondorioak eta prebentzioa lantzeko nahiz osasuna sustatzeko modu global eta integrala
da. Hilabeteak iragan ahala, erreferentziazko estrategia bilakatzen ari da, nola Espainian, hala Espainiatik kanpo.
Gure osasun-sistema sakonki berritzeko, arreta gaixotasun kronikoak dituzten pazienteengan jartzeko, eta osasun-
profesionalak ereduaren aldaketan inplikatzeko eta bertan parte hartzeko estrategia bat da. Doako zein kalitatezko
gure osasun-sistema publiko eta unibertsalaren etorkizuneko iraunkortasuna bermatzeko eta Euskadin osasun-
zerbitzuaren egitura aldatzeko estrategia bat da.
3
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
5 politikatan oinarrituta, Kronikotasunaren Estrategia 14 proiektu estrategikok osatzen dute:
I) Desberdintasunak murrizteko xedea duen herritarren osasunaren kudeaketa eta ikuspegi geruzatu eta
proaktiboa hartzea.
II) Osasunaren sustapena eta gaixotasunen prebentzioa lehenestea.
III) Herritarraren eginkizun aktiboa eta paziente gisa duten erantzukizuna zein autonomia indartzea.
IV) Diziplina anitzeko asistentzia koordinatu eta integratua sustatzea.
V) Osasun arloko esku-hartzeak pazientearen beharrizan, lehentasun eta sistemaren eraginkortasunaren
arabera egokitzea.
Politika horiek eta horietan integratutako proiektuek patologia kronikoak dituzten pertsonen atentzioa finkatzen
dute, eta pazienteak beti radarrean mantentzen dituzte, gaixotasun akutuak dituzten pertsonen arreta murriztu
gabe.
Aurrerantzean, ekintza, programa edo proiektu bat zuzenean Kronikotasun Estrategiaren proiektuetako batekin
lotuta badago, “Pn” motako ohar batez adieraziko da. Hala, “n” aurreko koadroan zehaztutako proiektu
estrategikoaren zenbakia izango da.
4
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
NOLA EBALUATU GURE OSASUN SISTEMA?
Ebaluazio-ardatzak
Euskadin kronikotasunaren erronka lantzeko Estrategiak eta azken bi urteotan garatutako ekimenek bat egiten
dute ardatz batzuetan. Ardatz horiek adierazleak dituzte, gure Osasun Sistemaren egungo egoera objektibotasunez
ebaluatzeko. Ardatz horiek The Institute of Medicine-k (IOM) garatutako esparru bat osatzen dute, eta bertan,
edozein osasun-sistemaren egoeraren adierazleak sailkatzeko eremuak zehazten dira:
1. SEGURTASUNA: osasun-asistentziak kalterik ez eragiteko printzipioa lehenetsi behar da osasun-
sisteman.
2. ERAGINGARRITASUNA: osasun-sistema batek jada existitzen diren teknikak eta baliabideak hobetu
behar ditu, laguntza-baliabideen erabilera desegokia (gehiegikeriengatik edo okerrengatik) saihestuta, eta
populazioaren bizi-itxaropena hobetuta.
3. PAZIENTEEI ZUZENDUTA: osasun-sistemak pertsonei zuzenduta egon behar du eta pazienteei
erabaki-hartzean rol aktiboa izateko aukera eman behar die. Pazienteen iritzia balioetsi egin behar da, eta
eskainitako zerbitzuen egoera eta, oro har, osasun-sistemaren egoera berraztertzerakoan, kontuan hartu
behar da. Sistemak kontuan hartu behar du pazientearen gaixotasuna, bere giza-ingurunea, egoera sozial
eta ekonomikoa…
4. ITXARONALDIEN MURRIZKETA: informazioa lortzeko edo tratamendu eraginkorrerako erabiltzen
ez diren denbora-tarteak osasun sistemaren okertzat hartu behar dira eta, beraz, murriztu egin behar
dira.
5. ERAGINKORTASUNA: osasun-sistemak zarrastelkeria saihestu behar du hurrengo alorretan: giza
baliabideak, baliabide teknikoak, hornidurak, ekipamenduak, espazioak eta bestelako baliabideak.
6. ZUZENTASUNA: osasun-sistemak erabilerraza izan behar du pertsona guztientzat. Paziente guztiek
goi-mailako kalitateko osasun-asistentzia jasotzeko eta hori eskatzeko eskubidea dute.
5
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
EUSKAL OSASUN SISTEMAREN EGOERA Baliabideen, krisiaren, ekintzen, epe laburreko eta luzeko proiektu eta programen eta kronikotasuna lantzeko
proiektu estrategikoen kudeaketak, eta horiekin lotutako emaitzek gaur egun euskal osasun-sistemak bizi duen
aldaketa-prozesua hobetzeko irudi errealista eskaintzen dute.
1. ARDATZA: SEGURTASUN KLINIKOA Segurtasun KLINIKOAk azken bi urteotan garatutako ekintza, proiektu eta programen zeharkako ardatza osatzen
du. Zalantzarik gabe, gaur egun Osasun eta Kontsumo Saila eta Osakidetzako Zerbitzu Erakundeak zuzentzen
dituzten profesionalen jarduera ildo estrategikoa da.
Ekintzak, Programak eta Proiektuak
Azken belaunaldiko l itotriziak
Ildo horretan, praktika terapeutiko eraginkorragoak, ez hain gogorrak eta arrisku gutxiagokoak garatzeko
teknologia modernoak ezarri dira. Euskal Osasun Publikok azken belaunaldiko 2 litotrizia ditu. Espainian,
guztira, 5 daude. Biak 2009ko amaieran jarri ziren martxan, Galdakao-Usansoloko Ospitalean eta Santiago
Ospitalean. Traktu urologiko osoan harriak zatitzeko ekipamendua da, hain zuzen ere, kirurgia konbentzionalaren
ordezko aukera bat. Horrela, ospitaleko egonaldiak laburragoak dira eta ebakuntza osteko arazoak nabarmenki
murrizten dira. Hala, tratamendua ia atzerapenik gabe egitea bermatzen dugu. Euskadin giltzurrunetako 1.500
litiasi kasu egon ohi dira urtean.
Lehenengo PET-OTA publikoa
2010eko martxoan, Euskal Herriko lehenengo PET-OTA publikoa jarri zen Gurutzetako Ospitalean. Irudi bidez,
geroz eta tumore gehiago
diagnostikatzeko aukera ematen
duen ekipamendu modernoa da.
Pazientea mugitu gabe, aldi berean
bi proba egiteko aukera ematen du.
OTA eta PET konbinatzen dituen
makina bat da. Pazientearen
gorputzeko atal jakin batek duen
morfologiaren kalitate handiko irudi
erradiologikoa egiten du, baita
metabolikoa ere. Hala, zelulen
portaera erakusten du; bi irudiak
elkartzen ditu eta teknologia honen
diagnosi-ahala areagotzen du.
Aurreikuspenen arabera, eta PSE
nahiz PP alderdien aurrekontu-akordioaren arabera, 2012an PET-OTA berri bat ezarriko da Santiago Ospitalean.
3 Teslako Erresonantzia Magnetikoa
2010eko azaroaz geroztik, gure osasun-sistemak 3 Teslako Erresonantzia Magnetikoa du. Euskadiko
lehenengo ekipamendu publikoa da eta Galdakaoko Ospitalean dago. Ezaugarri horietako EAEko ekipamendu
aurreratuena da. Gailu berriak diagnosi zehatzagoak egiteko aukera ematen du gaixotasun
neurologikoetan: alzheimerra, dementziak, esklerosi anizkoitza, patologiak eta sistema
baskularreko gaixotasunak. Ekipamendu berri honekin eta Euskadin lehendik dauden 1,5 Teslako bi
Erresonantzia Magnetiko Nuklearrekin, urtean kalitate handiko 21.500 erresonantzia magnetiko
egingo dira.
6
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Basurtuko Ospitaleko Azeleragai lu Lineal berria
Osasun-asistentzia onena bermatzeko etengabe abangoardiako ekipamenduak erosteko eta sartzeko konpromisoa
adierazten duten adibideetako batzuk dira hemen
aipatutakoak. Beste asko gehitu ditzakegu, berriena,
Basurtuko Ospitaleko hirugarren azeleragailu
lineala abian jarri izana. Zenbait tumore motaren
tratamendurako erradioterapiako teknika modernoak
erabiltzen ditu, eta horretarako dosi tumorizida handiagoa
eta kontzentratuagoa konbinatzen du ehun
osasuntsuetarako dosi txikiagoarekin.
Bestalde, azken bi urte hauetan nabarmentzekoa da
gaixotasunen antzemate goiztiarrerako programen hedapen
progresiboa, eta beraz, tratamendu zehatzetan segurtasun
eta eraginkortasun handiagoa. Eragiten dioten biztanle- bolumenagatik eta duten prebentzio potentzialagatik hiru
dira bereziki aipatzekoak: haurdunaldiaren lehen hiruhilekoaren proba konbinatua, kolon eta
ondesteko minbiziaren antzemate goiztiarraren programa eta bularreko minbiziaren antzemate goiztiarren
programa.
Segurtasun handiagoa: proba konbinatuak haurdunaldiaren lehen
hiruhi lekoan
Haurdunaldiaren lehen hiruhilekoaren proba konbinatua Euskadin unibertsala da 2010eko apirilaz
geroztik. Data honetatik aurrera haurdun dagoen emakume orori Down sindromedun eta bestelako alterazio
kromosomikodun seme-alabak izateko arriskua aztertu zaio, edozein dela bere adina. Une horretatik aurrera 35
urtetik gorako emakumeei ez zitzaien amniozentesi proba gehiagorik egin, izan ere, proba horrek arrisku handiak
zituen umekiarentzat eta baita amarentzat ere. Nahigabeko abortuen kopurua nabarmen murriztu da
amniozentesien kopurua nabarmen txikitu delako.
Gaur egun 3 haurdunalditatik 1 ematen da 35 urtetik gorako emakumeen artean; hau da, programa honen
hedapen osoarekin saihestu dugu arrisku teknika bat erabiltzea haurdun zeuden emakumeen heren
batengan, urtean 60-70 nahigabeko abortu eragiten zituena.
Azken finean, oso fidagarria den metodologia batekin 35 urtetik beherako emakumeek alterazio kromosomikodun
seme-alabak izateko duten arriskua ere aztertu egiten da, proba konbinatuaren izaera beragatik haurdunaldiaren
kontrolaren kalitatea hobetzen da haurdunaldiaren lehen hiruhilekoaren ekografia langile oso espezializatuek
egiten dutelako, eta hori guztia emakume haurdunak Ginekologia zerbitzuetara bisita gehiago egin behar izan gabe
lortzen da, ohiko hitzordu programatuak erabiltzen direlako proba osagarriak egiteko (markagailu biokimikoen
azterketa eta garondoko trasluzentzia).
Bularreko eta kolon eta ondesteko minbiziaren antzemate goiztiarra
EAEko Lehen Mailako Atentzioetako Eskualdeetan hedapen-prozesuan dagoen kolon eta ondesteko
minbiziaren antzemate goiztiarraren programa garrantzi handiko datuak ematen ari da, eta oso urte
gutxitan nazioarteko eta nazio mailako erreferentzia bilakatu da diagnostikorako duen potentzialagatik. Gaitasun
hori xede-biztanleriaren parte-hartze ehuneko altuaren ondorioz eta programa ezarri den osasun-zentroetako
profesionalen inplikazioari esker izan da batez ere:
Parte-hartze tasa: %57,8 2009an eta %63,6 2010ean. Datu hauek Euskadi jartzen dute kolon eta ondesteko minbiziaren baheketa programa onenen artean, bai estatu mailan, bai nazioartean (Finlandia
7
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
%70,8, Suitza %62, Erresuma Batua %54 gehienez, Italia %46,3, Murtzia, %42,3, Valentzia %35,7, Katalunia, Kantabria eta Kanariak <%30).
Gaiztoa izan aurreko lesioen eta lesio gaiztoen ehuneko handia antzeman da. Aukera egon da garaiz tratatzeko eta erasokorregiak ez ziren terapiak erabiltzeko antzeman zaien pertsonekin. 2010ean xede-biztanleria 116.285 gizon-emakumek osatu zuten, eta horiei egin zitzaien programan parte hartzeko gonbita. Horietatik 71.793 lagunek parte hartu zuten, eta gehienek emaitza negatiboa eman zuten.
Parte-hartze maila handiak antzemandako lesio-kopuru handiagoa ekarri du (hasieran aurreikusitakoa urtean 1.200ekoa zen). 2010ean 1.449 gaiztoa izan aurreko lesio antzeman ziren eta 234 tumore diagnostikatu ziren.
Bularreko minbiziaren antzemate goiztiarrari buruzko programa aitorpen kliniko eta herritar handia
duen programa da, izan ere, tumore hori sendatzeko tresna oso eraginkorra dela erakutsi du, beste arrazoi batzuen
artean, haren tratamendu goiztiarra ahalbidetzen duelako.
TMGDP: Titietako Minbizia Goiz Detektatzeko Programa
TMGDP Mamografiak Lurralde Historikoen arabera. 2009. urtea
2009. urtea EAE Araba Gipuzkoa Bizkaia
Mx 103.699 14.725 36.816 52.157
TMGDP: Mamografiak adin taldeen arabera. 2009. urtea
2009. urtea EAE <50* 50-54 55-59 60-64 65-69**
Mx 103.699 2.642 31.348 26.603 26.195 16.911
TMGDP: Antzemandako minbiziak Lurralde Historikoen arabera. 2009. urtea
2009. urtea EAE Araba Gipuzkoa Bizkaia
Minbiziak 394 54 137 203
TMGDP: Antzemandako minbiziak adin taldeen arabera. 2009. urtea
2009. urtea EAE <50* 50-54 55-59 60-64 65-69**
Minbiziak 394 15 117 77 115 70
(*) Itzuliaren lehen urtean deituriko emakumeak (biurtekoa) eta gonbidatuak izan zirenean 50 urte bete gabe zituztenak
(**) 2009an 50-68 urte arteko emakumeei egin zitzaien deialdia (1941ean eta ondoren jaiotako emakumeak)
Gaur egun, 45 eta 49 urteko bitarteko emakumeak identifikaturik daude, eta baheketa programa talde honetara
hedatzen ari da era proaktiboan eta ez erreaktiboan orain arte egiten zen bezala. Aukera honen alde egin dugu,
mamografiak modu orokorrean egin beharrean, ez dagoelako ebidentzia zientifikorik era horretako neurririk
aholkatzen duenik 50 urtetik beherako emakumeen artean. Ez dago bermerik heriotza murrizteko, adin horretatik
beherakoen artean proba ez baita nahikoa sentibera; izan ere, proba ez da gai minbizien ehuneko altua
diagnostikatzeko adin horietan bularrek duten dentsitateagatik, eta lasaitasun faltsua elikatu eta diagnostikoetan
atzerapenak ekartzen ditu. Gainera, positibo faltsuen tasa %30aren inguruan ibiltzen da, eta horrek emakume asko
behartzen ditu beharrezkoak ez diren zenbait azterketa eta probak egitera.
Errezeta elektronikoa eta Jarraipen Farmako-terapeutikoa
Euskadin kronikotasunaren erronkari aurre egiteko estrategiaren barruan eta segurtasunari buruzko atal honetan,
nabarmentzekoa da 12. proiektu estrategikoa, “Farmaziaren eta Errezeta elektronikoaren garapena”,
hain zuzen ere. Proiektua informazio-teknologien bidezko farmazia-prestazioko prozesuen integrazioan datza
(agindua, ikusi-onestea, banatzea eta fakturatzea) eta botiken erabilera segurua eta eraginkorra sustatzea
8
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
eta bultzatzea du xede. Errezetaren kontzeptu tradizionala utzi eta Tratamendu Farmako-terapeutikoaren
Planean oinarritzen da, gaixotasun kronikoak dituzten pazienteen kasuan garrantzi handia duena.
Plan horren garapenak preskripzioaren eta banaketaren kalitatea handitzea ekarriko du, mediku eta farmazialariek
erabakiak hartzeko izango duten gaitasunagatik hainbat faktoretan oinarriturik: beste fakultatibo batzuek
agindutako tratamenduei buruzko informazio osoa, eraginkortasun gomendioak, dosi gomendatuak, interakzioak
edo pazientearen beste botika batzuekin bikoiztasunak, haurdunaldi edo edoskitze aldiko arriskuak, gutxiegitasun
hepatikoa edo giltzurrunekoaren kasuetan dosien doiketa, intolerantzia-alertak edo botikei alergiak...
Farmazia bateratua Donostia Ospitalean
2010eko maiatzean Donostia Ospitalean lortu zuten hamarkada bat lehenagotik hasitakoa errealitate bilakatzea,
ospitale eta zerbitzuen kontzentrazioaren prozesuaren azken adierazpena. Orain dela urtebete izan zen, ospitale
zentro horretako Farmazia Bateratu berria martxan jarri zenean. Oihartzun handiko mugarria izan zen
abangoardiako teknologia sartu zelako farmaziako prozesu logistikoen automatizaziorako eta informatizaziorako,
eta 3 farmazia bakar batean kontzentratu zirelako, nabarmen seguruagoa, eraginkorragoa eta beste
hirurak baino hobeto hornitua, baliabide material zein giza baliabideen aldetik.
Unitate honen garrantzia ospitale osorako guztiz agerikoa da: urtero 2 milioi unidositik gora botika banatzea, eta
48.000tik gora nahasketa esteril, 45.000 zitostatiko eta ia 10.000 formula magistral prestatzea.
Profesionalen sinergiak eta gaitasunak hobeto aprobetxatzen dira, eraginkortasuna handiagoa da, gure osasun-
sistemaren iraunkortasuna hobetzen da eta hobekuntza nabarmenak ematen dira farmazia-zerbitzuaren kalitatean,
segurtasunean bereziki.
INPAren bilakaera
INPA siglak Infekzio Nosokomialen Prebalentzia Azterketari dagozkio. “Infekzio nokosomiala” da pazientea
ospitale zentro batean sartu ondoren hartzen den infekzioa.
9
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
MAE informatutakoen kopuruaren bi lakaera
MAE siglak Medikamentuen Aurkako Erreakzioei dagozkie. Paziente bati emandako medikamentuek
sorturiko efektuak dira, kontraindikazioetan eta alboko ondorioetan zehaztuta ez zeudenak, eta osasun langileek
antzeman eta informatutakoak.
Goranzko joera nabarmentzen da, 2006an 563 kontrako erreakzio antzeman ziren eta 2010ean, aldiz, 943.
2009ko datuak deskribaturiko joerarekiko goranzko aldaketa oso nabarmena erakusten du. Ezberdintasun hori azal
10
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
daiteke Osasun Zerbitzuek egindako txertatze kanpainagatik garai horretan eman zen gripe izurritea dela eta.
Adierazle honen funtzionaltasuna eta hortik ateratako konklusio positiboak agerian utzi ditu, osasun-langileen
erantzun bizkorra adierazten baitu ohiz kanpoko egoera baten aurrean.
Laburbilduz…segurtasun gehiago
Donostia Ospitaleko Farmazia Bateratua
Abangoardiazko teknologia ezartzea: PET-OTA, Litotricia, RMN 3 Teslas ….
Kolon eta ondesteko minbiziaren detekzio goiztiarra
Bularretako minbiziaren detekzio goiztiarra
Haurdunaldiko lehen hiruhileko proba konbinatua
P12 Farmazia eta Errezeta Elektronikoa Garatzeko proiektua
INPAren garapen positiboa
Botikaren Aurkako Erreakzioa detektatzeko sisteman hobekuntzak
11
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
2. ARDATZA: ERAGINKORTASUNA
Ekintzak, Programak eta Proiektuak
Arabako Unibertsitate Ospitalea
Arabako Unibertsitate Ospitale berria eraginkortasunaren eredu argia da, dauden baliabideen erabilera hobearen
eredu; dena ere Lurralde Historiko honetan osasun-arreta hobea eskaintzeko asmoz. Egungo ereduaren gabeziari
erantzuteko modu egokiena da: bikoiztutako zerbitzuak daude, Santiago eta Txagorritxu ospitaleetara gaixoen
joan-etorriak ugariak dira, eta ospitale bien profesionalen harremanak zail eta eskasak dira, baina kalitate
handikoak nolanahi ere.
AUO bi ospitaleren batuketa baino gehiago da: dotazio hobea eta zerbitzu zorroa osatuagoa izango duten
baliabideengatiko eskuragarritasun hobea eta arretarako gaitasun handiagoa izango du; asistentzia garapenaren arlo
berriak sustatzearen eta superespezialitateen ondorioz(erradiologia baskular interbentzionista, kirurgia plastikoa,
genetika…), zehaztasun eta eraginkortasun kliniko handiagoa izango du; Larrialdietarako leku bakarra (orokorrak
zein pediatriakoak), potentzial berritzaile handiagoa, ikerketa eta ezagutza profesionala, hurbiltasunagatik eta
zerbitzu kontzentrazioagatik; azpiakutuen ospitalea hirian bertan, horrek osasun baliabideen artearekiko
profesionalen koordinazioa eta lankidetza erraztuko du, eta euskal osasunaren iraunkortasunari lagunduko dio:
baliabideak partekatuko dituzten ospitale-dotazio berriak eta asistentzia eta administrazio-egitura bera.
Zuzendaritza lanpostuetan ekonomia.
2010eko udazkenaz geroztik, Gasteizko bi ospitaletako profesional-talde batek (Alberto Manzano ordura arte
Santiago Ospitaleko Zaintza Intentsiboen zerbitzuburua buru duena) Arabako Unibertsitate Ospitaleko plan
funtzionalean lanean ari da; urtea amaitu baino lehen amaituko dute. 2011ko martxoan, Eusko Legebiltzarreko
Osasun eta Kontsumo Batzordean, horrela laburtu zen orain arte egindako lana:
AUOk osasun-arreta hobea ekarriko die Arabako herritarrei eta baliabideak hobeto erabiltzea ekarriko du,
gainera, aberastasuna ekarriko dio lurraldeari, izan ere, 100 milioi euro baino gehiagoko inbertsioa egingo da
datozen 4-5 urteetan.
12
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Larrialdietako Kirurgia Bloke Berria
Gipuzkoan, zehazki Donostia Ospitalean,
2010eko bigarren zatian jo ta ke aritu da
lanean Larrialdietarako Kirurgia Bloke
berria. Azken belaunaldiko teknologiaz
horniturik dago, modernoa eta segurua,
zaintza kritikoen (zaintza intentsiboak,
bizkortzea eta esnatzea) eta gainerako
Kirurgia Sailaren ondoko eraikin berri batean
dago. Larrialdietako Zerbitzu Orokorra eta
ospitalizazio solairuen arteko harremana ona
izan da, eta horrek baliabideen kudeaketa
hobea eta eraginkortasun handiagoa dakar.
Transfusio eta Giza Ehunen Euskal Zentroa
Egungo osasun-sistema ulergaitza izango litzateke, osasun-praktikarako beharrezkoak diren odoletik eratorritako
hornidura nahikorik gabe. Izan ere, Euskadin urtero 50.000 lagunek behar dute odol transfusioren bat, eta 1.500
inguruk ehunen bat osasun asistentziaren terapia elementu gisa.
EAEn zerbitzu hau eskaintzeko 2010aren amaieratik abangoardiazko baliabidea dago, Transfusio eta Giza Ehunen
Euskal Zentroa hain zuzen ere. Berriki berriztatu eta handitu dute kalitatea, segurtasuna eta eraginkortasuna
hobetzeko asmoz.
Espainia iparraldean erreferentzia zentroa da, bertako jarduera ezin egin liteke egunero odola hornitzen duten
milaka emaileren konpromisorik gabe, izan ere lanean dauden bertako 200 profesionalek beharrezkoa dute
edozelango interbentzioa ondo aterako dela bermatzeko, esaterako, transplanteak, tratamendu terapeutikoak....
Euskadin kronikotasun erronkari aurre egin
Euskadin kronikotasun erronkari aurre egiteko, batez ere gure sistemaren eraginkortasunean horrek izan dezakeen
eragin handiagatik, ondorengo proiektuak azpimarratu behar ditugu: 5 “Osabide Global”, 6 “Arreta kliniko
bateratua”, 8 “Erizaintzako eskumen aurreratuak”, 9 “Lankidetza sozio-sanitarioa”, 13 “Kronikgune” eta 4
“Profesional klinikoen berrikuntza".
Historia Kl iniko Bateratua
Osabide Globalek sareko langileen eguneroko oinarrizko lan-tresna izan nahi du. Lehen mailako Atentziozkoak
zein Atentzio espezializatukoak izanda ere, maila asistentzial bien arteko lotura izango dute. Duela urte asko
espero zen Historia Kliniko bakarraren hastapena da, eta Euskadi osoan ezarriko da 2012ren hasieran.
13
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Une honetan Euskadin martxan diren Arreta Kliniko Bateratuaren bi adibide ditugu: Bizkaiko Osasun
Mentalaren Sarea, 2010eko martxotik, eta, Bidasoa Osasun Erakunde Bateratua, Irun eta Hondarribiko osasun-
zentroen arteko lotura aurtengo urtarrilaren 1etik. Asistentziaren jarraipen handiagoa, eta tratamenduaren zein
kudeaketaren eraginkortasun handiagoa bateratze prozesuaren ondorioak dira, hauek apurka-apurka EAEko beste
zona batzuetan izango dute isla.
Euskadin kronizitateari aurre egiteko Estrategian jasotako proiektuak aplikatzearekin batera, erizainentzako
egiteko berriak sortu dira; izan ere, rol egokitu berriak sortu dira gaixotasun kronikoak dituzten gaixoak
artatzeko. Gaur egun Erizaintzako 3 rol berri probatzen ari dira: gaitasun urreratuen erizain-kudeatzailea,
jarraipenerako erizain-kudeatzailea eta ospitale-lotuneko erizain-kudeatzailea.
Helburu orokor legez, batetik, epe luzeko patologia konplexuak dituzten gaixoen osasun kasuen kudeaketa
intentsiboa, jarraitua eta pertsonalizatua aipatu behar da, bizi-kalitatean emaitzak hobetzeko; bestetik, osasun-
sistemaren kalitatea eta koordinazioa hobetzea, gizarte laguntza barne; eta azkenik, osasun-zerbitzuak
pazientearengan zentratu eta paziente konplexuen eta zaintzaileen gogobetetasuna hobetzea:
Honako hauek dira rol bakoitzaren helburu espezizikoak:
Gaitasun urreratuen erizain-kudeatzailea: ekidin daitezkeen patologia kronikoko pazientean ospitaleratze kopurua murriztea, konplikazioak ekiditea, autonomia eta auto-zaintza sustatzea, osasun- eta gizarte-zerbitzuetarako sarrera erraztu, ikuspegi psikosozialetik pazienteari eta zaintzaileari laguntza ematea, zaintzak etxera eramatea eta paziente izan daitezkeenak erakartzea arriskua estratifikatzeko tekniken bidez.
Jarraipenerako erizain-kudeatzailea: inplikatutako osasun-eragile guztien artean arreta integralaren koordinazioa indartzea (LMA, AE, Gizarte Zerbitzuak…), zaintzen jarraipena bermatzea eta asistentzia arlo ezberdinetako profesionalen artean prozesuen homogenizazioa eta pertsonalizatutako Zaintza Plana ziurtatzea.
Ospitale-lotuneko erizain-kudeatzailea: zaintzen jarraipena hobetzea ospitaletik etxerako bidean, arreta integraleko koordinazioa sustatzea ospitaleratzean eta erizainen lana homogeneizatzea mailen arteko jarraipenean.
Konparatutako Eraginkortasun Unitatea
Konparatutako Eraginkortasun Unitatea 2010ean jarri zen martxan prestazio, gure Osasun Sisteman teknologia
eta osasun-zerbitzu berrien sarrera gardena sortzeko helburuarekin. Horretarako, lehentasunezko ebaluazio-plana
zehaztu da eta horren emaitzen zenbaketa publikoa egingo da. Ebaluazio Plana abiatu da –Ebaluazio osotutik
eratorritako irizpide objektiboen eta osasuna zein bizi-kalitatearen ebaluazioaren emaitzen arabera hartuko dira
erabakiak - herritarren ardurekin eta aurkezpen egiturei lotuta dago, ondo antolatuta, informazio gardena emanez
eta inplikatutako interes talde guztientzako egokia.
EAErako Pediatr ia Plan Berria
Ildo honetan Pediatriako erizainaren irudiaren garapena azpimarratu behar da, 14 urtetik beherako haurren arreta egokia bermatzeko, hain zuzen ere, inguru zehatz batzuetan pediatren falta dela-eta (nekazaritza inguruak eta hiri guneetatik urrun daudenak). Horrela jaso da Osakidetzak egindako eta Eusko Legebiltzarrak aurtengo martxoan aurkeztutako EAEko Pediatria Planean. Hiru lan-ildo nagusi proposatu dira:
Pediatria erizainak osasuntsu dauden edo patologia hutsala duten haurren arreta zuzena egitea.
Aurrez aurrekoak ez diren kontsultak sustatzea informazio eta komunikazio teknologia berrien bidez.
Zona batzuetako doikuntza zehatzak: udalerri bat baino gehiagorako pediatrak kontzentratzea, profesionalak desplazatzea zerbitzua behar duen haurra dagoen tokira…
14
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Euskadin aurreikusitako pediatra eskaera
Sarrera berrien urtea LMA-ko egungo
beharrizanak ikustea LMAko pediatra AEko pediatra GUZTIRA
2011 41 17 16 74
2012 9 6 15
2013 5 5 10
2014 7 4 11
2015 9 3 12
2016 12 5 17
2017 9 5 14
2018 17 2 19
2019 14 0 14
2020 10 2 12
GUZTIRA 41 109 49 199
Gaur egun Osakidetza eta Lehen mailako Arretaren Pediatren Euskal Elkartea lan egutegia adosten ari dira Euskadin Pedriatria arreta egokia bermatzeko oinarriak biltzen dituen dokumentu markoa egiteko.
Koordinazio sozio-sanitarioa
Proiektu hau eta lankidetza sozio-sanitarioa helburu dutenak, pazientearekiko harreman modu berri baten bilaketaren emaitza dira, ikuspegi biomedikotik ikuspegi konplexuagora pasatzen dena, diagnostikoa, funtzionalitatea eta pertsonaren egoera soziala gogoan hartzen dituena, hain zuzen. Aldaketa hori derrigorra da diziplina anitzeko taldeak parte hartzen duten banakako zaintza planak egiteko. Azken proiektu honek kronikotasun arreta klinikoa eta gizarte laguntza bateratzen ditu, Osasun Sistema eta Gizarte Zerbitzuak berrantolatzearen bidez. Hiru helburu ditu:
Zerbitzu sozio-sanitarioak garatzea.
Espazio sozio-sanitarioaren sistemak eta egiturak hobetzea, eta
sistemaren kudeaketa hobetzea pertsonen arreta hobetzeko.
Berr ikuntza sozio -sanitariorako zentro berria
Abian da Berrikuntza Sozio-Sanitariorako Zentroa, Gizarte Gaiak eta Lehendakaritza Sailek sortu dute arreta sozio-sanitarioen eredu berriak aztertzeko.
Osasun profesionalen hobekuntza, kantitate eta kal itate mailan
Osasun profesionalen Formazio Jarraituaren egiturak eta edukiak aztertu dira, honen oinarria da abian jarritako Formazio Jarraituaren Batzordea eta formazio programa berria. Azken honek Osakidetzako kudeaketa taldeei kronikotasun estrategia eta ezarpen erronken estaldura bereganatzeko.
Horrela, mediku espezialisten prestakuntzan hobekuntza nabarmena izan da, Prestakuntza Espezializatuari (BAMEen formazioa) gure profesionalek eskaintzen dioten dedikazioa arautzen eta aitortzen duen Araudiaren babespean.
Beste alde batetik, Medikuntza Fakultateko numerus clausulusak 400 ikaslera handitzeko eskatu da, hala nola, erizainen rol berriak direla-eta Erizain Eskoletako numerus clausulusak.
15
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Osasun Ikerketa eta Berrikuntza
Osasun Ikerketaren sustapena
Esfortzu handia egin da hobekuntzei buruzko Ikerketa proiektuak sustatzen; hauek osasun sisteman atentzio hobea
dakarten Antolakuntzako Hobekuntzak abian jartzen eta ebaluatzen oinarritzen dira. Honako oinarri hauek
hartuta:
Gure osasun-sistemaren ikerketa oinarri potentziala handitzea
Profesional klinikoen taldeen laguntza metodologikoa: EDALIA taldea
Antolaketarako eta kudeaketarako laguntza ematea Kontrato-Programaren bidez
Ikerketa Proiektuen Aginduaren bitartezko finantzatze zehatza.
Ezagutza eta berr ikuntza sortzea
Inguruko unibertsitateekiko harremanak estutu dira, euren proiektu estrategikoekin bat eginez:
EHU-Osakidetza Batzorde Mistoa
Deustuko Unibertsitatearekiko Hitzarmena
MCCrekin (Mondragon Unibertsitatea) hitzarmena
Gainera, enpresa eta teknologia egiturekiko lankidetza formalak sortu dira, euskal osasun-sistemaren beharrak
asetzeko asmoz. Horretarako, MCCrekin hitzarmena sinatu da eta IK4 eta TEcnalia Patronatuan parte hartu da,
osasun-teknologien erakustaldi proiektuen nazioarteko sarea.
Kronikotasuna Ikertzeko Zentroa (Kronikgune)
Badauzkagun baliabideen kudeaketa eraginkorragoa izateko eta hauek paziente kronikoen beharrizanen norabidean kokatzeko asmoz, Kronikgune, Kronikotasuna ikertzeko zentroa sortzea proposatu da, XXI. mendeko osasungintza diseinatzeko ikerketaren nazioarteko erreferentea. Halaber, honako helburuak lortu nahi dira: profesional klinikoek garatutako berrikuntza, gure sistemaren erreforman sareko profesionalak inplikatzea kronikotasun ikerketa arloko ekimen propioak sustaturik, eta ekimen horiek Estrategiaren ataltzat jasotzeko.
Ekintza horiek gure sistema sanitarioaren Ikerkuntzako Egiturak finkatu eta hobetzeko proiektuan kokatu behar dira. Horren bidez, kalitate handiagoko ikerketa egiteaz gain, kanpo-finantzaketa eskuratzeko potentzial handiagoa egongo da, honako lorpenetan gauzatuta:
Ikerketa Biosanitarioko Erakundeak: 4 abian dagoeneko
Biobankua: estatu mailako erreferentea eta Biobasque cluster delakoaren oinarria
O+Berri-k modu gure sistema sanitarioan ezagutza eskuratu, sortu eta zabaltzea modu esponentzialean sustatzen du.
Biodonostia: Ikerkuntza Sanitar ioko EAEko lehenengo Insti tutua
Hain zuzen ere, praktika klinika ikerketarekin uztartzea herritarrei eskainitako zerbitzuaren kalitatean izandako eraginkortasuna eta hobekuntza ikur bilakatu da. Horixe da iazko urte amaieran inauguratu zen Biodonostiaren ikerkuntza sanitarioko lehenengo institutu gisa kreditatuko dute laster.
Denetariko erakunde, organismo eta instituzio arteko jarduera eta lankidetzaren ondorioa da. Biodonostiaren helburuak honako hauek dira:
Osasun publikoan eta osasun-zerbitzuetan ikerketa biomedikoa, epidemiologikoa sustatzea.
Ebidentzia zientifikoan oinarrituta sistema sanitarioaren programak eta politikak, eta
nazioz gaindiko ikerkuntza lehenestea.
16
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Pandemien kudeaketa eraginkorra
A Gripearen pandemiaren mehatxua gaur egungo Osasun eta Kontsumo Sailak aurre egin beharreko lehenengo
erronka handia izan zen. Izan ere, gai honek Rafael Bengoa Sailburu sartu zen unetik kudeatzeko ahalegin itzela
eskatu zuen.
Azkenean, tamaina handiko mehatxua zirudiena jarduteko nahiz kudeatzeko era berriak finkatzen joateko aukera
bilakatu zen, maila asistentzialak hurbilduz eta mota guztietako baliabideak koordinatuz, hurrengo xede berbera
lortzeko: pandemiari eta baliabide sanitarioen saturazioari aurre egitea, eta A Gripearen ondorio larrienak,
konplikazioekin batera datozen heriotzak ahal den beste gutxitzea.
Mehatxua igarotakoan, gripea edo beste edozein gaixotasunagatiko pandemiari aurre egiteko 2010eko udaberrian
beste urte bat lehenago baino apur batean hobeto geundela egiaztatu dugu:
1. Administrazioen (EAEkoa, estatukoa) eta mota guztietako erakundeen arteko koordinazio arin eta etengabea (elkargo profesionalak, hedabideak, sektore pribatua...).
2. Jagoletza epidemiologiko euskal sistema eta Farmakoena oso indartuta geratu ziren. 3. Mediku Zelatari Sarea eratu eta finkatu da. Azkarra, fidagarria, sentikor eta homogeneoa dela erakutsi
du. 4. Mikrobiologiako laborategien erantzun arina eta lankidetza-maila handiena. 5. Elkarri lotutako eta koordinatutako osasun-zerbitzuak, pazienteak hobeto artatzeko gaitasun handiagoz. 6. Herritarren beharrizanei erantzun eraginkorra emateko baliabideak diseinatu eta jardunean hasteko
bizkortasuna (A gripea telefonoa). 7. Hedabideekin kontaktu estua eta lankidetza, mezuek eduki behar duten moderazioa lortzeko, betiere
herritarrei behar duten informazioa helaraztean izandako gardentasunean eta bizkortasunean oinarrituta.
Hilkortasun-tasa ekidingarriaren bi lakaera
“Hilkortasun saihesgarria” edo “osasun-atentzioa eduki behar lukeen hilkortasuna” adierazlea, behar den eran eta
garaiz eskainitako osasun-atentzioa jasoz gero gertatu behar ez litzatekeen heriotza-kopuruari dagokio. Tasa horren
17
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
balioa eta bere bilakaera osasun-politikek lurralde jakin batean duten eraginkortasuna eta osasun-sistemaren
jarduna neurtzeko adierazleak dira.
Laburbilduz... eraginkortasun handiagoa
Arabako Unibertsitate Ospitalea sortzeko proiektua
Transfusio eta Giza-ehunen Euskal Zentroa.
Donostia Ospitaleko Larrialdietako Kirurgia-blokea
Biodonostiaren sorrera, ikerkuntza sanitarioko EAEko lehenengo Erakundea
Pandemien kudeaketa eraginkorra (A Gripea)
Eraginkortasun Konparatuaren Unitatea abian jartzea
P5 Osabide globala.
P6 Atentzio kliniko integratua: Bidasoa OEI eta Bizkaiko Osasun Mentalaren Sarea.
P8 Erizaintzako eskumen aurreratuak
EAEn atentzio pediatrikoa bermatzeko Planaren Proposamena.
P9 Lankidetza soziosanitarioa
P9 Ikerkuntza Soziosanitarioko Zentroa abian jartzea
P13 Kronikgune
P13 Ikerkuntzako Egitura berrien sorrera
P14 Unibertsitateekin eta enpresa- nahiz teknologia-egiturekin egindako hitzarmenak
P14 Profesional Sanitarioen Etengabeko Prestakuntza hobetzea
P14 Osasun Ikerketa sustatzea
P14 Profesional Klinikoen Berrikuntza
18
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
3. ARDATZA: PAZIENTEENGANAKO ORIENTABIDEA Hasieratik, pertsonak, beren osasuna, funtzionaltasuna, gizarte-egoera partikularra eta ingurunea badira
Legegintzaldi honetan aurkeztu, egin eta garatzen ari diren ekintza, programa eta proiektu guztien ardatza. Era
berean, EAEn kronikotasunaren erronkari aurre egiteko estrategia bide horretan kokatu behar dugu.
Gaixotasunean oinarritu ordez, pazientea eta pertsonarengana zuzendutako osasun-sistema honen ikusmolde
berriaren hainbat adibide dago: Osasun eta Kontsumo Sailak Drogamenpekotasun alorrean eskumenak
bereganatzea; Tabakoaren aurkako Legea delakoaren aldaketa eta EAEn ezartzea; bizimodu osasungarria
sustatzeko jarduera ugari; pazienteek, eurak ordezkatzen dituzten elkarteek eta artatzen dituzten profesionalek
parte hartzeko ekimenak; eta, Gobernu Oneko Kontseilua onartzea.
Jarduerak, Programak eta Proiektuak
Paziente Aktiboen sarea sortzea
Paziente aktiboen prestakuntza iraunkorra izan nahi duen publiko eta unibertsala den sistemaren oinarrizko
zutabetariko bat da. Euren osasunaren erantzukizuna duten pazienteak dira eta badakite eritasun kroniko guztiei
lotutako konplikazioak baztertzea edo gutxitzea euren esku dagoela; eta, aldi berean, beste etorkizuneko paziente
aktiboak prestatzen dituzte. Gaur arte paziente aktiboak prestatzeko 8 ikastaro egin dira; horietariko 5 Gipuzkoan,
2 Bizkaian eta 1 Araban. Are garrantzitsuagoa da hurrengo hau: dagoeneko 200 lagun dira hurrengo asteetan
antolatuko direnetan parte hartzeko itxaron zerrendan daudenak.
Paziente eta Profesional Elkarteak Protagonista gisa
Paziente Elkarteak, zein, Elkargo eta Elkarte Profesionalak lehenengo mailako eragile estrategikotzat hartzen dira;
izan ere, guzti horiek kronikotasunaren estrategiako helburuak, proiektuak eta ikuspegia konpartitzen dituzte.
Egoera honetan kronikotasunaren estrategia beren lan-dinamiketan txertatzeko egindako ahaleginak sustatu
ditugu, beren kideei atentzioa eta asistentzia emateko era berriak sartuz, eta haientzako atentzio-puntu bakarra
sortuz: Batzorde Estrategikoa osatu da elkarrizketarako eta elkarte hauen aurrerapenak nahiz kezkak
konpartitzeko. Horrela, kronikotasunaren estrategiaren garapenean modu aktiboan sartu dira.
2.0 Osasuna
2.0 web guneen teknologia berriak hartzearen bidez sarean aktibatutako pazienteak (paziente kronikoen
elkarteen bidez lotutakoak) 2010ean Paziente Elkarteentzako 712.000 euroko laguntza-agindua plazaratu zen,
baita Profesional Elkarteentzako 515.000 euroz zuzkitutako beste bat ere. Kopuru horietatik, 400.000 eta
250.000 euro, hurrenez hurren, 2.0 plataforma eta web guneak garatzeko laguntza teknologikoak ziren. Halaber,
ondoz ondoko bi proiekturi ekin genion, gida edo erreferentzia gisa:
Pazienteen Euskal Komunitatea sortzea (Kronikoen Sarea) paziente elkarteen 2.0 delakoa ezartzeko
eredu gisa eta, aldi berean, kideak ez diren pazienteei ahalmena ematen laguntzeko, beraiekin
harremanak eta loturak sortzeko. Gaur egun alpha-2 bertsioan, 2011ko maiatzaren 18an ekitaldi batean
aurkeztuko da. Bertan izango dira EAEko paziente kronikoen elkarte gehienen ordezkariak.
EAEko profesional klinikoen erakundeak bateratzeko plataforma digitala abian jartzean. Horretan
liburutegi digital bateratua egongo da, osasun arloko dokumentuez hornituta.
Gainera, 2.0 Osasunerako Bulego Teknikoa eratu da, proiektu biei sostengua eskaintzeko asmoz.
19
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Biztanleria Geruzatzea
Kronikotasunaren Estrategiaren barruan eta pazienteei zerbitzuen berri emateko bide egokiagoa
eskaintzeko asmoz, Biztanleria geruzatzeko proiektua aurkeztu eta garatu da. Tresna horren bitartez,
biztanleriaren arrisku-maila eta pertsonei atentzioa emateko beharrizanak ezagutzeko aukera dago, horrela
paziente-talde desberdinentzako esku-hartze espezifikoak diseinatu ahal izango dira.
Era berean, arrisku-faktore nagusiei aurre egiteko eta sustatzeko esku-hartzeekin, osasungintzaz
kanpo ere, osasuna sustatzeko eta arriskuak prebenitzeko jarduera guztietarako testuinguru bateratua eraiki nahi
da, lankidetza barne hartuz eta bultzatuz. Testuinguru honetan, prebentziorako eta osasuna sustatzeko Plan
zuzentzailea garatzen dabil. Gainera, osasunaren aldagaia gehitu zaio edozein arlotan garatutako politika nahiz
jarduera guztien inpaktua ebaluatzeko, arlo sanitarioarekin harreman zuzena eduki ala ez.
Drogamenpekotasunen Kudeaketa
Drogamenpekotasunak, erantzukizuna eta Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailaren eskumena
Legegintzaldi honen hasieratik ia-ia, Eusko Jaurlaritzaren Drogamenpekotasunen Zuzendaritzaren jarduera bera
Osasun eta Kontsumo Sailekoari lotzea komenigarria zela ikusi zen. Hori azkenean 2011ren hasieran gauzatu zen,
Tabakoaren Aurkako Legea delakoaren aldaketa onartu zen unean bertan gutxi gorabehera. Horren bidez, erretzea
baimenduta zegoen espazio publikoak nabarmen mugatu ziren. Aldatzeko arrazoien artean, honako hauek ditugu:
droga legal edo ilegalen kontsumoa eta gaixotasunak garatzearen artean dagoen lotura estua, eta bizimodu
osagarrien eta drogen kontsumo arazotsuen prebentzioa sustatzeko agerian dauden politikak lerrokatzea.
Tabakoaren aurkako legean eta EAEko Drogamenpekotasunen Legean gai honi buruz izandako
aldaketa. 2011ko otsailaren 3an, EAEko Legebiltzarrak Tabakoaren aurkako Legearen azken testuan jasotako
aldaketak EAEn nola ezarri arautzen zuen. Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailak bultzatu du, Osasun
Sailarekin koordinatuta. Une horretatik Osasun eta Kontsumo Sailak garatzen dituenen artean, osasun arloko
prebentzio ildo nagusietariko bat da. Batik bat, ez erretzaileen eta erretzaile pasiboen babesa du helburu, kerik
gabeko espazioak erabilera publikorako eremu guztietara hedatzeko asmoa du. Ezarri den momentutik, EAEn
legeak izandako betetze-maila Estatuko altuenetarikoen artean dago, %90etik gora balioetsita.
20
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
1.049 behaketa eta inkesta: %47 taberna, pub eta diskotekak, %38 jatetxeak eta gainerako %13 frontoi,
hotel eta joko aretoak.
o Kasu guztietan, betetze maila %96aren gainetik egon zen. Ez-betetze gehienak taberna eta
diskotekek egin zituzten eta gaueko ordutegian.
Gobernu Onerako Kontseilu Eraketa
Gobernu Onerako Kontseilua. 2011ko martxoaren 2an Eusko Legebiltzarraren Osasun eta Kontsumo
Batzordean aurkeztua, pazienteari zuzenduta dauden 10 konpromiso garatzen ditu honakoetan oinarrituta: etika,
gardentasuna eta parte-hartze soziala. Euren artean azpimarratu behar direnak: osasun-kudeaketaren aurreranzko
profesionalizatzea; Osakidetzako Zerbitzu Erakundeetan parte-hartze handia duten Gobernu Kontseiluak eratzea;
prozedurak erabakitzea, Osasun Publikoaren maila guztietan erabakiak ondo informatuak izateko kontsultara
zabalik daudelarik eta gardena direla eta azkenik, arauen kalitatea hobetzeko parte-hartze herritarra, politikoa eta
adituena, besteak beste.
Konpromiso hauekin lortu nahi dena:
Konpartituko Gobernu Onaren balore eta printzipioekin bat, Euskal Osasun Publikoaren antolaketa eta
funtzionamendua berriro diseinatzea,
Osasun Publikoa indartzea, prebentzioa, babesa eta sustapena bultzatuz, honi lotutako bizi kalitatea
Euskadiko politika publiko guztietan lehentasuna izanik eta
Zerbitzu sanitarioak kalitate, efizientzia eta eraginkortasun handiagoko mailatara berriro zuzentzea
honako hau barne harturik: gaixo kronikoei atentzio berezia eta osasun eta gizarte-zerbitzuen
koordinazioa.
o Joandako 2011ko apirilaren 18an, Gobernu Kontseiluaren eraketarako lehen batzarra egin zen
Osakidetzako Zerbitzuetako 9 Erakundetan.
Osasun Kanal Askotako Zerbitzuen Zentro Berria
Osarean, Osasun Kanal Askotako Zerbitzuen Zentrala Euskadiko Kronikotasunaren erronkari aurre
egiteko estrategiaren barruan kokatutako proiektua da hau eta honi esker, biztanleriak osasun publikoaren
sisteman elkar eragiteko bideak gehitzen ari dira. Proiektua garrantzitsua izango dela aurreikusten da, paziente
kronikoarekiko harremana iraunkorra mantentzeko oinarrizko tresna izanik, pazientea era iraunkorrean sistemako
radarrean eusteko. Sartzeko bi kanal, bi azpiegitura
Te
lefo
no k
ana
la
We
b k
an
ala
CSSM Contact Center
Servicios
centrales
de
OsAKIDET
ZA
21
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Contact Centerra, Bilbo, Ekialde eta Arabako Eskualdeko Lehen Mailako Atentzioan, hiru euskal herrialdetan
dagoeneko ezarriak, honako hau eskaintzen dio 1.150.000 pertsonari: -egunean 24 orduz eta urtean 365 egunez-
aurretiko hitzordua eskatzeko bide erraza, Osasun Kontseilua bezalako zerbitzu berriak, hurrengo hilabeteetan bizi
osasuntsurako ohiturak eta osasunaren sustapenerako beste batzuk gehituko zaizkienak. Emaitzak:
Aurrez aurreko kontsulten kopurua apurka-apurka murriztea: Hurrenez hurren %-40 Erizaintzako
kontsultatan eta %-20a mediku kontsultatan.
Osakidetzaren Atari bakarra, www.osakidetza.euskadi.net, pasan den apirilaren 4tik dago indarrean.
Hurrengo egoerari aurre egiteko Web erantzuna hauxe da: gutxienez euskal osasun publikoaren 3 atariren
elkarbizitza zaila, zerbitzuen bikoizketa, biztanleriarentzako eduki eta informazioaren katalogazio eskasa eta
erabilera zailekoa. Hautatutako aukera, web atari bakarra da, erabilera errazekoa eta balio gehigarria ematen
diona: Aurretiko hitzordua, Osasun Kontseilua, katalogatutako informazioa, osasun-baliabideen gida, pazienteen
eta pazienteen elkarteen plataformatara sartzeko aukera, gaixotasun kroniko zehatz batzuei nola aurre egiteko
prestakuntza...
Genero Indarkeriaren Kontra
Osasun profesionalen Zaindu Programa genero indarkeriaren kontra. Osasun langileei prestakuntza
errazteko programa honetarako da: kontsultan, tratu txarrek eragindako gorputz-ondoezak ohartarazteko eta
interpretatzeko gai izateko. Adierazle batzuen eta susmo edo arrisku inkesta klinikoen bidez, osasun profesionalek
emakumearen kontrako indarkeria detektatu dezakete eta kasuan kasuko ezaugarrien arabera ekintzak martxan
jarri.
Herritarrek egindako osasun sistemaren balorazioa
Osakidetzatik, urteroko inkestak egiten zaizkie osasun zentroetan berriki atenditutako pertsonei, zerbitzuaren eta
jasotako atentzioaren gogobetetze mailaren iritziak jakiteko asmoz. Galdeketen emaitza hauek, pazienteari
zuzendutako osasun-atentzioa bideratzeko helburua betetzen ote den mailaren adierazleak dira.
Horrez gain, eta 43 Euskal Soziometroaren arabera, 2010eko urrikoa, Euskal Osasunaren balorazioa biztanleriaren
aldetik ere oso altua da:
22
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Pazienteen eskabideen bi lakaera
Osasun sistemako zentroetan izandako harrerari dagokion pazienteen gogobetetze/asegabetzea zehazteko beste era
bat da eurek aurkeztutako auzi eskearen bolumena, euren interesen kontra doazen jarduerak direla uste dutelako.
Nahiz eta atenditutako paziente kopurua ia 300.000tan handitu den, 2006. eta 2010. urteen artean,
auzi berriak gutxitu egin dira, 2006an 361 izanik eta 2010ean 286ra jaitsiz. Honek adierazten duenez, jasotako
osasun-atentzioari dagokion gogogabetutako pazienteen kopurua nabarmenki gutxitu da.
23
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Kontsumoari dagokion Kudeaketa eta Prestakuntza Hobea
2010ean Kontsumo sailean 55.356 kontsulta eta 21.759 erreklamazio egin ziren, aurreko urtean baino %10
gehiago. Erreklamazio hauetatik %70a bitartekotzari lotu zitzaion eta 1.185 arbitraje-eskaera egin ziren.
Gainera, prestakuntza eta hezkuntza programak indartu egin dira, nagusien zentroetan 2.578 partaide-kopurura
heldu delarik hezkuntza-programei dagokienez eta 35.000 ikasle ingurura eskoletako hezkuntza-programatan.
Horrez gain, KONTSUMO BIDE martxan jarri da, Euskal Kontsumo Institutu berria, kontsumitzaileen berme eta
erreferente izaten bilakatuko dena.
Laburbilduz…paziente/herritarraren eginkizuna indartzen da
EAEn Kronikotasunaren erronkari aurre egiteko Estrategia
Biztanleriaren estratifikazioa
Osasunaren sustapena eta arriskuen prebentzioa
Gobernu Onerako Kontseilua
Osasun profesionalen Zaindu Programa genero indarkeriaren kontra
Kontsumoari dagokion kudeaketa eta prestakuntza hobea
Kontsumo Bide, (Kontsumoaren Euskal Institutua) martxan jartzea
P1 Paziente aktiboa
P2 paziente kroniko, paziente kronikoen elkarte eta profesionalen elkarteei laguntzea
P3 Osasuna 2.0
P4 Drogamenpekotasunak, Osasun eta Kontsumo Sailaren eskumen berria
P4 Tabakoaren aurkako Legearen aldaketa Erabilera publikoko espazio gehienetan ez erretzeko debekua
P11 Osasun Kanal Askotako Zerbitzuen Zentrala
P11 1.150.000 euskal herritarrentzako zerbitzutarako Contact Center
P11 www.osakidetza.euskadi.net euskal Osasun Publikoaren atari bakarra
24
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
4. ARDATZA: ITXARONALDIEN MURRIZKETA
Jarduerak, Programak eta Proiektuak
Itxaron Zerrendak hobetzeko ekintza Plan Berria
Kirurgiako Itxaron-zerrendak hobetzeko ekintza plana, kanpo kontsulta eta proba osagarrietan.
Azken bi urteotako itxaron zerrenden bilakaera ona da eta egun berandutzeak 2008ko azkenetan baino gutxiago
dira orokorrean.
Bilakaera onuragarri honek itxaron-zerrenden aurkako txoke plana baztertzea iradoki zuen eta berauek
hobetzeko plan bat lantzea erabaki zen, honako helburu nagusiekin:
1. Kirurgia onkologiko eta kardiakoan berandutzeak 30 egun baino gutxiagokoak izatea. Gainera, kirurgia
orokorrean batez besteko 55 egunak ez gainditzea.
25
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
2. Gaixotasun onkologiko eta patologia kardiakoaren susmoaren aurrean, lehenengo kontsultarako
gehienezko berandutzea 30 egunetan finkatzea.
3. Proba osagarrien multzo nagusietako itxaron zerrenden benetako irudi bat edukitzeko, informazio-
sistema berri bat garatzea, eskaera gehien eta ahalmen diagnostiko gehien duten haietan.
2010eko amaieran, kirurgia orokorreko batez besteko berandutzearen murrizketa %5aren inguruan zegoen eta 4
egun gutxiagokoa zen kanpo-kontsultetan.
2011ko martxoaren 31ko egoera hurrengoa zen (2010ko martxoaren 31koarekin alderatuta):
2011ko lehenengo hiruhilabetekoa, aktibitate handiagoagatik nabarmentzen da, bai kirurgikoa zein ospitalez kanpoko lehenengo kontsultatan.
Kasu bietan batez besteko berandutzeen murrizketa nabarmena ikusi da (45,83 egun aktibitate kirurgikoan eta 23,53 egun lehenengo kontsultatan), 2010ko epe berdinarekin alderatuta.
Proba diagnostikoetan (lehenengo probak), neurketa-sistema berri baten ezarpenak markatu du urtearen hasiera, bai aktibitatean zein berandutzerako. Proba diagnostikoetan itxarotearen irudi fidagarria eskaintzen du sistema honek (batez besteko 14,75 egun), aurreko epealdietakoekin kontrastagarriak ez direnak.
Itxaron zerrendak kontrolatzeko bulegoa. 2011ko martxoan sortua, bulego honen xede nagusiak, berandutzeen etengabeko gainbegirapena, gune ahul eta hobetze-arloen identifikazioa, Zerbitzu Erakunde bakoitzeko itxaron-zerrenden jarraipena eta arazoak konpontzeko balizko irtenbideen ekarpena dira. Era berean, kanpo-kontsulta eta proba osagarritan berandutze kirurgikoak tratatzean, sarean praktika onen hedapena edukiko du funtziotzat.
Espezialitate bakoitzeko berandutze kirurgikoaren bilakaera
Lurralde zehatz bateko osasun-sistemaren funtzionamenduari buruzko iritzi publikorako garrantzi gehien daukaten
datuetako bat, itxaron-zerrendak eta ebakuntzak egiteko batez besteko berandutze-denborari buruzkoa da,
beraren garrantziagatik osasun-sistemaren ebaluazioa argumentatzen den sei ardatzetako bat bilakatuz.
26
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Estatuko batez besteko Itxaron Zerrendekiko alderaketa
Kirurgiako itxaron-zerrendek, Osasun Zerbitzu Nazionalari dagozkion baloreekin alderatuta, 2010ean Euskadin
aldeko emaitza osoa erakusten dute:
SNS
OSAKIDETZA
2010/06/30
OSAKIDETZA
2010/12/30
Batez besteko berandutzea
(egunak) 61 48,65 48,2
Itxaron-zerrendako pazienteen
kopurua (1.000 biztanleko) 9,52 7,06 7,44
Itxaron zerrendako pazienteen % -
6 hilabete 4,01 0 0
0,00
10,00
20,00
30,00
40,00
50,00
60,00
70,00
SNS
2010/06/30
OSAKIDETZA
2010/12/30
Batez besteko atzerapena
Pazienteak itxaroten (x10.000
bizt.)
>6 hilabetez itxaroten dauden
pazienteen %
Era berean, Kanpo Kontsulten itxaron-zerrendei dagozkien emaitza alderagarriek (estatuko baloreekin
konparatzeko asmoz, Ministeriotik kontrolatutako espezialitateetan) EAEren alde egiten dute nabarmenki.
0
10
20
30
40
50
60
SNS
2010/06/30
OSAKIDETZA
2010/06/30
OSAKIDETZA
2010/12/30
Itxaronaldiaren batez
besteko denbora (egunak)
Itxaroten dauden
pazienteak (x1.000 biztanle)
Laburbilduz… Berandutzeak murriztu egiten dira
Osakidetzako itxaron-zerrendak hobetzeko plana.
Osakidetako itxaron-zerrendak kontrolatzeko bulegoa.
Estatuko batez besteko itxaron-zerrendetako hobekuntza nabarmenak
27
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
5. ARDATZA: EFIZIENTZIA
Jarduerak, Programak eta Proiektuak
Gastuari eustea
Osakidetzako Zerbitzuen Erakundeetan gastua arrazionalizatzeko eta berari eusteko plana.
Osakidetzako Zerbitzuen Erakundeek proposatutako neurri multzoa da, giza-baliabideak, materialak edo
ekonomikoak hobeto kudeatzeko, hurrengorantz aurreratzeko:
Gastuari eustea eta 2010ko aurrekontuari egokitzea, aurreko urtekoa baino pixka bat txikiagoa,
Kudeaketa prozesu eta asistentzialen berrikuspena, hobetzeko balizko arloak identifikatzeko asmoz,
Praktika onen ezarpena sare osoan, zenbait erakundetan abian dagoena eta
kudeaketa hobetzeko neurriak antzemateko gogoeta-prozesu baten hasiera eta, kasuan kasu, ekitaldi
bakoitzeko erakundearen aurrekontuari egokitua, beti ere herritarrei eskaintzen zaizkien arretaren
kalitatea eta unibertsaltasuna zein Osakidetzako langileentzako lan-baldintzarik hoberenak bermatuz.
Prozesu dinamikoa da, 2010ean, lehen urtea izanda, gastuari eusteko datu historikoak eman dituena:
2009-2010ko ekitaldi-itxiera
2009ko ekitaldi-itxiera 2009ko ekitaldi-itxiera 2010-2011 %
Funtzionamendu-gastuak 698.060.452 710.500.047 +1,78%
Langile-gastuak 1.751.267.073 1.764.870.307 +0,78%
Ustiapen-gastuak 2.449.327.525 2.475.370.354 +1,06%
Gastuaren bilakaera aurrekontuaren gainean Evolución anual del gasto sobre el presupuesto
8,49 8,22
11,412,29
9,13
1,06
2005 2006 2007 2008 2009 2010
Planaren beste emaitza zehatzak ere badira:
Kontratazio estrategikoaren hobekuntzak:
o Telefonia korporatiboa (mugikorrak) 2010ean: %-10,20. o Hondakinen kudeaketa: %-10. o Apositoak: %-21. o Inplante koronarioak: %-12. o Proba erradiologikoak: %-16. o Kanpo-zehaztapen analitikoak: %-25. o Kirurgia errobotikoaren tresneria: %-14. o Bendak eta bendajeak: %-8.
Eusteko Planaren beste doiketa batzuk:
o Garbiketa: %-2,75. o Informatika %-3,42.
28
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
o Aseguruak: %-28. o Bulego-materiala: %-7.
Obratako inbertsioak:
o Batez besteko eskaintzen murrizketa: %-15.
Gainera, itxaron-zerrenden aurrerantzako hobekuntzaren testuinguan, barne-produktibitatea bultzatu da,
berezko baliabideekin, entitate pribatuekiko hitzarmenen kaltetan.
Era berean, hitzarmenen gastu orokor txikiagoa nabarmena izan da 2010ean:
Lehen Mailako Atentzioaren berrantolaketa
Lehen Mailako Atentzioko
Zerbitzuak berrantolatzeko Plana
asteburu, gau eta jaiegunetan
(ospitalez kanpoko larrialdiak).
Zerbitzuaren antolaketa berri honek,
2010eko ekainean abian jarri zena,
antolaketa eustea ezinezkoa den eredua
zuzentzeko behar historikoari erantzuten
dio, guztiz zatikatua eta EAE osoan zein
gaueko ordutegian, aste buruetan eta
jaiegunetan arreta berdintsua bermatzen ez
zuena. EAG (Etengabeko Atentzio Gunea)
ereduaren alde egiten da, aipatutako
ordutegian zerbitzu hau bereganatzeko
egokitzat.
Neurriaren emaitzak, herritarrei
dagozkienez, hauek izan dira:
Berrantolaketaren ondoren, EAGren jarduera orokorra 2010eko ekainaren 19 baino lehenagoko
asteetako ohiko mailetan eutsi izan da. Adin-zerrendaka ere egonkor eutsi izan die zifrei, 14 urtetik
29
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
beherakoen arreta guztirako %20 inguru izanda. Era berean, medikuntza eta ertzaintzaren jarduera
iraunkor mantentzen da, inolako aldaketarik gabe.
Ospitale-jarduerak (batez ere urgentzietako zerbitzuak) berrantolaketa baino lehenagoko jarduera-mailari
eutsi dio.
Aste buru osoan zehar atentzioaren banaketa homogeneoan aurrera egiten da, larunbat goizetakoak
(09:00etatik 14:00etara) apurka gutxituz eta larunbat arratsaldetan zein igandetan kopurua handituz.
Gaueko ordutegian zifrak egonkor mantentzen dira.
Iritzi-datuek (asebetetze-inkesta) jarduera egokia erakusten dute, beste asistentzia arloekin parekagarria
diren asebetetze-mailetara heltzen dena.
Medikamendu generikoak
Generikoak errezetatzea eta DOEren bidez (Espainiako jatorrizko izendapena) EAEan. DOEk
errezetatutakoen kopurua handitzea eta generikoen kontsumoa handitzea Osasun eta Kontsumo Sailaren
helburuak dira, Farmaziako arlora bideratutako baliabideen eraginkortasuna hobetzera zuzenduak. 2010eko
ekainean, Osabide (AP) kontsumo handiko 4 printzipio aktiboren marka komertziala, berehala DOEra aldatzeko
neurria jarri zen abian, eta marka komertziala eta generikoaren artean prezio ezberdintasun nabarmenarekin
(atorvastatina, clopidogrel, losartan/hidroclorotiazida eta risedronato). Emaitzak 2010eko abenduaren 31an
honako hauek ziren:
Neurria hartu baino lehen, aipatutako 4 kasuetan agindutako generikoen ehunekoak ez zuen inoiz %19a
gainditzen; 7 hilabete beranduago, balizko 4etatik 3tan ehuneko horren %93a gainditzen zuen.
2010eko abenduan generikoen kuotarik beherena zuen medikamendua, risedronato (%65,97), mailarik
beherenetik hasten zen maiatzean (%1,76).
Urtearen bukaerarako aurrezte ekonomikoa 7,2 milioi eurotara heldu zen.
Guzti hori EAEn agindutako generikoen bolumenaren handitze nabarmena bilakatu da.
2011ko ekainean 7 generiko berri ezarriko dira, 8 printzipio aktibo. Hauek dira: Escitalopram, Esomeprazol,
Fluvastatina, Venlafaxina, Mirtazapina, Valsartán, Valsartán/Hidroclorotiazida eta Irbesartan, guztiak gaixotasun
kronikoen tratamendurako. Neuri berri honen ezarpenarekin 9 milioitako aurrezpena aurreikusten da aurtengo
ekitaldian eta EAEn agindutako medikamendu generikoen %24ra heltzeko helburua.
30
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
I rudi Erradiologikoaren digitalizazioa
Osakidetza eta Osatek-eko irudi erradiologikoa digitalizatzea. 2011ko otsailetik Osakidetzako ospitale
guztiek, anbulatorioek, eta baita Osatek-eko zentroek, irudi digitalarekin egiten dute lan. Horrela, egun, EAEn
hartutako edozein irudi erradiologiko, sareko edozein lekutatik ikusi eta baloratu daiteke. Eta urte bakoitzean,
Euskal Herrian 2 milioi ikerketa egiten dira, 3,2 milioi plaka.
Horrez gain, Kanpo Kontsultetan, ZIUetan,
Larrialdietan eta abarretan irudi erradiologikoa
irudikatzeko terminal aurreratuen hedapena burutu
da.
Ebakuntza-geletan erabiltzeko ekipo aurreratua
(120) bidean dago. Prozesuaren %80a bete da.
Orain, beste zerbitzu batzuen irudia digitalizatzeko
beharra aztertzen ari da, berau erabili behar duten
zerbitzuak, hain zuzen: Medikuntza nuklearra, Hemodinamikoa eta Ekokardiogramak.
Era berean, protesiak aztertzeko softwarearen erabileran traumatologoak trebatzeari ekin dio
Osakidetzak (plaka fisikoa betiko ezabatzeko beharrezko pausua)
Irudi erradiologikoaren digilitazio-programa honek garrantzizko hobekuntzak dakarzkie diagnostikoari, osasun
atentzioari hala nola sistemaren eta gure ingurunearen iraunkortasunari ere, esate baterako:
- 250 erradiologo sarean dabiltza lanean, sistema berean eta modu berean.
- Miaketa arinak, atzerapen gutxiago, erregistro automatikoa, kudeaketa hobea, lekua aurreztea.
- Diagnostiko hobea eta kasuen jarraipena.
- Osasun-sistema eta ingurumenaren iraunkortasuna bultzatzen du.
- Aurrezkia: 2010ean 1,7 miloi gastatu ziren zeluloide-plakan. Urtebete lehenago bikoitza izan zen.
2011 bukatu baino lehen ohiko plaka desagertuko da Osakidetzako ospitale eta osasun-zentroetatik.
Erosketak Hobetzeko Plana
Finantza eta Kontratazioaren Zuzendaritzak finantzak doitzeko eta erosketak, prozesuak eta giza baliabideak
hobetzeko plan integrala mamitu eta garatu du, kostuetan eragin handia duten ekintzekin:
31
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Ospitaleko egonaldiaren bataz besteko iraupenaren bilakaera
Ospitaleko egonaldiaren bataz besteko iraupenaren bilakaera, osasun sistemaren eraginkortasunaren adierazle ona
da, hau da, pazientea ospitalean sartzen denetik alta hartzen duen arteko denboraren bataz bestekoa. Bataz besteko
egonaldia gutxitzeak giza baliabideen eta asistentziarako baliabide teknikoen kudeaketa hobea dakar.
Laburbilduz...Efizientzia hobetu da
Osakidetzako Zerbitzu Erakundeetako gastuaren euspena eta bera arrazionalizatzeko Plana.
Lehen Mailako Atentzioko Zerbitzuak berrantolatzeko Plana asteburu, gau eta jaiegunetan.
Osakidetza eta Osatek-eko irudi erradiologikoa digitalizatzea.
Gaixotasun kronikoak tratatzeko botika generikoak ezartzea (4+7)
Erosketak, prozesuak eta giza baliabideak hobetzeko Plana.
32
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
6. ARDATZA: EKITATEA
Krisi ekonomiko iraunkorrak eta aurrekontu gutxiago izateak ez dute oztopatu aurreko ekitaldietakoak baino
handiagoak diren azpiegitura eta zerbitzuetan inbertitu ahal izatea. Horrela, 2009an indarrean zeunden proiektuak
garatzeko eta burutzeko konpromisoari eutsi zaio, sistema erabiltzeko ekitatea bermatuko duen baliabideen mapa
finkatzearen aldeko apustua indartuz.
Ekintzak, Programak eta Proiektuak
Azpiakutuen ospitale berria
Uribe Ospitalea. Akutuen ospitalea 2013ko
udaberrian jarriko da abian eta, une horretatik
aurrera, Lehen Mailako Atentzioko Uribe
Eskualdeak EAEko erreferentziazko ospitalerik
gabeko eskualde bakarra izateari utziko dio.
Gutxi gorabehera 170.000 biztanleko herriaren
erreferentzia izango da. Ospitalea irekitzearen
ondorioz, Gurutzetako ospitalearen presio
asistentzial handia txikituko da.
Hurrengo udal hauetako herritarrei
zuzendutako osasun baliabideen irisgarritasuna hobetuko da: Getxo, Berango, Sopela, Plentzia, Gorliz,
Lemoiz, Mungia, Gatika, Maruri, Laukiz, Meñaka eta Arrieta.
Asistentzia-eredu berria egingo da: Erresoluzio handiko atentzio anbulatorioa, asistentzia mailen
arteko koordinazio eta konexio handiena (Lehen Mailako Atentzioa eta Atentzio Berezia), ohiko
ospitalizazioaren ordezko aukerak, diagnostiko eta tratamendurako abangoardiazko teknologia.
Espezialitate gehienei dagokienez, Uribe Ospitalea eskualdeko erreferentzia izango da, salbu
pazientearen segurtasuna eta tratamenduaren kalitatea bermatzeko super-espezializazioa edo jarduera
handia eskatzen dutenetan.
Gurutzetako Ospitaleko A Eraikina
Horrez gain, orain dela hilabete bat baino
apur bat gehiago Gurutzetako
Ospitalearen A Eraikina jardunean
dago guztiz (Ospitalizazioa, ZIU,
Bizkarrezur-muineko Lesioa,
Traumatologia, Kardiologia, Bizkortzea...),
eta laster, ekina aldera, berritu eta
handitutako Larrialdiak abian jarriko dira.
Bestaldetik, 2009. urtearen amaieratik,
badago Ictus Unitatea. Garai horretan
Enkarterri eskualdean Etxeko Ospitalizazio
Zerbitzua abian jarri zen eta, beraz,
hedapen prozesua zentroaren
erreferentziazko lurralde osoan burutu zen.
33
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Basurtu Ospitalearen birmoldaketa
Basurtu Ospitaleak etengabeko birmoldaketa eta handitze prozesuan dago. 2010eko udaberrian, Aztarain
Pabiloia inauguratu zen (Onkologia medikoa, Hematologia eta Minaren Unitatea) eta hilabete gutxi barru
asistentzia zentro honen Ictus Unitatea indarrean egongo da guztiz. Bitartean Ospitaleko Kirurgia Blokearen lanak
egiten ari dira.
Inbertsio garrantzitsuak Bizkaia eta Gipuzkoan
Bizkaian hamar urte hauetan izandako beste inbertsio garrantzitsu batzuk:
Galdakao-Usansolo Ospitaleko Kirurgia Blokea.
Galdakao-Usansolo Ospitaleko 3 Teslako Erresonantzia Magnetikoa.
Gorliz Ospitaleko gimnasioaren birmoldaketa eta handitzea.
Basurtu Ospitalearen 3. azeleragailu lineala.
Portugaleteko Buenavista osasun-zentroko plan funtzionala eta proiektu arkitektonikoa.
Bilboko Larreagaburu osasun-zentroaren irekiera.
Gernikaldea Erresoluzio Handiko Zentroaren eraikuntza.
Zalla-Enkarterri Espezialitateetarako Zentroaren Plan Funtzionala.
Egungo Gobernuak osasun publikoan egindako apustua agerian utzi zen 2010eko azaroan Donostia Ospitaleko
Hemodinamika Unitatea zabaltzean. Ordura arte zerbitzu hori Gipuzkoa Poliklinikan baino ez zen eskaintzen.
Donostia Ospitaleko Hemodinamika zerbitzuak Gipuzkoan premiazko atentzioa eskatzen duten kasu
guztiei heltzen die -salbu Debagoiena Ospitalea erreferentzia duten pertsonen kasuak, hauek
Txagorritxun atendituko dituztelako- baita ospitalean ingresatutako pazienteei lotutako jarduera
programatua ere.
Gipuzkoako lurraldean programatutako beste interbentzioak Poliklinikara deribatuko dira.
Aurreikusitakoaren arabera, Donostia Ospitaleko Unitate Hemodinamikoa urtean gutxi gora behera
2.000 interbentzio egiten ditu. Interbentzio gehienak, 1.200 inguru, Kateterismoak izango dira eta,
besteak, 800 inguru, angioplastiak.
Gipuzkoako beste inbertsio batzuk:
Mendaro Ospitaleko Larrialdiak.
Bidasoa Ospitaleko Ospitalizazio Unitate berria.
Egiako osasun zentro berria.
Urnietako osasun zentroaren eraikuntza.
Hitzarmena Udalarekin, udalerrian osasun zentro berria eraikitzeko.
Biodonostia ikerkuntza sanitarioko euskal institutua.
Donostia Ospitaleko Larrialdietako Bloke Kirurgikoa.
34
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Donostia Ospitaleko Farmazia Bateratua.
Arabako Osasun Maparen Berregituraketa
Arabako osasun mapa metamorfosi prozesu sakona izaten ari da hurrengo urteetan honela gauzatuko delarik:
Arabako Unibertsitate Ospitalearen eraikuntza Kanpo Kontsulten eraikuntza modernoarekin, Vitoria-Gasteizeko
kronikoen Ospitale modernoa eratzea eta hiriaren osasun-zentroen mapa sendotzea.
Arabako Unibertsitate Ospitalearen Kanpoko Kontsulten Eraikina. Obrak hastear daudela, eraikinak
Vitoria-Gasteizko bi ospitaleen kanpoko kontsultak batuko ditu.
Etorkizuneko Arabako Unibertsitate Ospitaleko lehen azpiegitura izango da, bere lehen agerpen fisiko eta
funtzionala.
Eraikin zabala, modernoa, erabilera anitzekoa eta edonolako pazientearen sarbiderako egokia izango du.
Asistentzia-zirkuituan argi bereiztuko da bi atentzioak: ospitaleko atentzioa eta anbulatoriokoa.
Erresoluzio handiko kontsulta pabilioia egongo da, erantzun kliniko eta administratibo osoa emateko.
Vitoria-Gasteizko kronikoen Ospitalea Santiagoko Ospitaleak betetzen duten eremuan kokatua, gaixotasun
kronikoa daukan pazientearen ospitaleko atentzioaren erreferentzia izango da.
Asistentzia zentroa izango da, paziente kronikoaren osasun-beharrizanetara egokitutako baliabideekin,
baita,kronikotasunari eta berari lotutako konplikazioei aurre egiteko bereziki diseinatutako inguruan.
Vitoria-Gasteizeko zentroan egongo den
kronikoen ospitalea izango da, egun
tratamenduak egiteko beste herrialde batzuetara
bidaltzen direnak (paziente neurologikoak).
Vitoria-Gasteizeko osasun-zentroak.
Administrazioko tramite konplexuen urteen ondoren,
batetik Lakua-Arriaga eta Salburuako osasun-zentroen
eraikuntza obrak martxan daude eta bestetik, Zabalganako osasun-zentroaren eraikuntza obren adjudikazioa egin
da. Lanak amaitu ondoren Osakidetzak hiriaren lehen mailako atentzioen baliabideen mapa osatua izango du, egun
sakabanatuta dauden adikzioen tratamendua Osasun Mentaleko Sareko zerbitzuak batzeaz gain.
Azpiegituretan egindako inbertsioen bilakaera
Osasun-zerbitzuak herritarrengana hobeto heltzeko, bide garrantzitsuena azpiegituren inbertsioa da. Honela,
ospitale-kopurua handituko da, baita tamaina eta badauden zentroen baliabideak.
35
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
Laburbilduz… Zerbitzuak eskurago izatea
Uribe Ospitalea
Gurutzetako Ospitaleko A eraikina, Larrialdiak, Iktus Unitatea eta Etxeko Ospitaleratzea
Basurtuko Ospitaleko Aztarain Pabilioia
Donostiako Ospitaleko Hemodinamika Unitatea
Arabako Unibertsitate Ospitaleko Kanpoko Kontsulten Eraikina
Lakua-Arriaga eta Sailburua (Vitoria-Gasteiz) osasun-zentroetako eraikitze obrak abiaraztea
P7 Vitoria-Gasteizko kronikoen Ospitalea
36
Eu
sk
al O
sa
su
n S
iste
ma
| 2
00
9-2
01
1k
o K
ud
ea
ke
ta B
ala
ntz
ea
ONDORIOA
Bi urte hauetan Osasun Sailak eta Osakidetzak kudeaketa-ildo zorrotza jarraitu dute, eta era berean Kronikoen
Estrategia berrian asko aurreratu dute, osasun-sistemari buruzko epe ertaineko esku-hartze estrukturalari
dagokionez. Jarraibide biak eta urte bi hauetan izandako emaitza onak XXI. mendeko erronka berriei lotuago
dagoen eredua, baita honen iraunkortasuna lortzeko bide baikorra uzten dute agerian.
Beti ere, kalitatea txikitu gabe eta hiritarrek ondo baloratzen jarraitzeko. Emaitza positibo hauek osasun-adituek
eta Osakidetzako langile guztiek egindako lanari esker lortu da, zerbitzuetan daukaten eguneroko ahalegin bikaina
dela-eta.
Aipatzekoa da, azken urteetako funtsezko aldaketa kudeaketa eredu deszentralizatuagoa izan dela, eta horren
bidez, krisi garai honetarako beharrezkoa den kudeaketa operatibo eta finantzariaren emaitzak lortzen ari direla.
Bestetik, legealdi honetan hasitako lan-ildo berrien arabera, hurrengo urteko erronka kliniko eta teknologikoa
izateaz gain, antolamendu erronka ere izango da.
Antolakuntza-aldaketa hauek ez dira bakarrik Administrazioaren ardura, baizik eta osasun-alorrean dabiltzan
profesionalena ere, lan klinikotik harago. Denok batera egin behar dugu. Orain dela bi urtetik hona, aurrera egin
dugu partehartzaileagoa den ekiteko eran. Gaur egungo Euskadiko klinika arloko antolakuntza hobetzeko 70
esperientzia horren froga da. Guztiak pazienteen zerbitzuak berritu eta hobetu nahi duten hainbat profesional -
taldeetatik abiatu dira. Osasun-profesionalek gidatutako proiektuen eta Euskadiko Kronikotasun Estrategiaren 14
proiektu estrategikoen aurrerapenak Donostiako Paziente Kronikoen Osasun Atentzioaren Kudeaketaren III.
Estatuko Kongresuan aurkeztuko dira, baita 2011ko maiatzeko OMS-Ginebran honi buruzko nazioarteko batzar
batean ere.