estatuen antolaketa politikoagiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf ·...

14
ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOA

Upload: others

Post on 18-Jan-2020

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOA

Page 2: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

2

GAIAREN AURKIBIDEA

1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira?

2. ONGIZATE ESTATUAK

• Zer dira ongizate estatuak?

• Zerga sistema ongizate estatuetan

• Ongizate estatu guztiak, berdinak al dira?

• Korrupzioa-iruzurra

3. ESTATU MOTAK BARNE ANTOLAKETAREN ARABERA

• Diktadura eta demokraziak

• Demokraziaren ezaugarri nagusienak, botere antolaketa

• Errepublika eta monarkiak

• Estatu laiko eta konfesionalak

• Lurraldeen antolaketa eredu ezberdinak: zentralizatuak-deszentralizatuak

Page 3: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

3

1. Irakurri arretaz liburuko 16.orriko informazioa eta ondoko eskemak bete:

- Definizioa:

- Biztanleen eta estatuaren arteko harremana:

- Mugak:

- Estatuaren boterea/funtzioa:

2. Irakurri arretaz azpiko testua eta osatu eskema ideia nagusienak aintzat hartuz.

- Nazioa, toki batean bizi diren pertsonen multzoa da, komunean ezaugarri hauek dituztenak:

-

- Identitate sentimendua:

- Nazioa eta estatua beti al datoz bat?

- Estatu baten barnean, nazio ezberdinak egon al daitezke?

- Zerrendatu estatu espainiarraren barneko nazioak:

1. ESTATUAK ETA NAZIOAK

ESTATUA

NAZIOA

ESTATUA ETA NAZIOA GAUZA BERA AL DIRA?

Nazio bat ezaugarri komun hauek partekatzen dituzten pertsona multzoak osatu egiten du:

bereizgarri komunak, (hizkuntza, ohiturak, kultura, historia…) eta identitate sentimendu bera

dutenak, (lurralde batekoak direla sentitzea). Europa nazio anitzez dago osatuta, eta ia

munduko estatu guztiak halaber, nazio batez baino gehiagoz daude osatuta. Erresuma Batuan

esaterako, lau daude; Ingalaterra, Gales, Eskozia eta Ipar Irlanda. Ezagutzen al dituzu gehiago?

Page 4: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

3. Irakurri arretaz 17.orriko informazioa eta - Zeri deritzogu ongizate estatua?

- Nolako zerbitzu publikoak eskaintzen ditu?

- Munduko estatu guztiak al dira ongizate estatu? Non garatzen dira bereziki?

- Ongizate estatuari buruzko eztabaidak: ze desberdintasun

eskuindarren artean ongizate e

apuntatu.

o Ideologia eskuindarraren ikuspegia

o Ideologia ezkertiarraren ikus

4. ZERGAK: Nondik eskuratzen du estatu batek dirua?

ZERGA MOTAK: bi zerga mota daude. Lotu

eskuineko koadroko esaldi paragrafo bakoitza

dagokion zerga motarekin.

ZUZENEKO ZERGAK. NAGUSIENA, PFEZ (IRPF)

ZEHARKAKO ZERGAK. NAGUSIENA, BEZ (IVA)

ZERGAK BANAKOEK ETA ENPRESEK

gobernuei edo udaletxeei),

baten ongizatea bermatzeko. Diru sarrera horiei esker estatu, erkidego/komunitate edo hiri batek

azpiegiturak egin, (errepideak, eraikinak…), laguntzak

hauek jasotzeaz arduratzen den organismoari

2.

4

17.orriko informazioa eta ondoko galderei erantzun:

Zeri deritzogu ongizate estatua?

eskaintzen ditu?

Munduko estatu guztiak al dira ongizate estatu? Non garatzen dira bereziki?

estatuari buruzko eztabaidak: ze desberdintasun dago alderdi politiko ezkert

eskuindarren artean ongizate estatuari dagokionez? Etxekoekin kontsultatu eta ideiak bertan

Ideologia eskuindarraren ikuspegia

Ideologia ezkertiarraren ikuspegia

Nondik eskuratzen du estatu batek dirua?

bi zerga mota daude. Lotu

eskuineko koadroko esaldi paragrafo bakoitza

ZUZENEKO ZERGAK. NAGUSIENA, PFEZ (IRPF)

ZEHARKAKO ZERGAK. NAGUSIENA, BEZ (IVA)

ZERGAK BANAKOEK ETA ENPRESEK erakunde publiko bati, (estatuko gobernuari, autonomiako

gobernuei edo udaletxeei), EGITEN DIOTEN ORDAINKETA DA. Zergak funtsezkoak dira herrialde

en ongizatea bermatzeko. Diru sarrera horiei esker estatu, erkidego/komunitate edo hiri batek

egin, (errepideak, eraikinak…), laguntzak eta zerbitzu publikoak

hauek jasotzeaz arduratzen den organismoari OGASUNA (hacienda gaztelaniaz)

ONGIZATE ESTATUAK

- Kontsumoaren gaineko zerga da, produktuak

erostean edo zerbitzuak kontsumitzean

ordaintzen denaren parte b

geldituz.

- Aberastasunaren gaineko zerga da. Jasotako

soldata, (nomina) edo irabazien

honen balioaren parte bat estatuari

tokiko ogasunari) ordaintzean datza

gehiago jaso, orduan eta gehiago ordaintzen

da. Honetarako urtero ERRENTA AITORPENA

egin behar da ekainean.

alderdi politiko ezkertiarren eta

Etxekoekin kontsultatu eta ideiak bertan

erakunde publiko bati, (estatuko gobernuari, autonomiako

. Zergak funtsezkoak dira herrialde

en ongizatea bermatzeko. Diru sarrera horiei esker estatu, erkidego/komunitate edo hiri batek

eta zerbitzu publikoak eskaini ditzake. Zerga

gaztelaniaz) deritzo.

Kontsumoaren gaineko zerga da, produktuak

edo zerbitzuak kontsumitzean

ordaintzen denaren parte bat estatuaren esku

Aberastasunaren gaineko zerga da. Jasotako

, (nomina) edo irabazien araberakoa da,

balioaren parte bat estatuari (tokian

tokiko ogasunari) ordaintzean datza. Geroz eta

gehiago jaso, orduan eta gehiago ordaintzen

da. Honetarako urtero ERRENTA AITORPENA

egin behar da ekainean.

Page 5: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

5

5. HIZTEGIA: definitu zure hitzetan bi kontzeptu hauek: • Ogasuna (hacienda):____________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________

• Nomina:________________________________________________________________________________________________________________________________

• Errenta aitorpena, (declaración de la renta):__________ _____________________________________________ __________________________________________________________________________________________

6. Ikertu itzazu azpiko nomina eta aztertu, zenbat zerga ordaintzen dizkion estatuari

pertsona honek nomina bakoitzeko:

GOMENDIOA: komentatu gai hau etxekoekin eta ahal izatekotan, erakuts diezazueten haien

nomina bat eta galdetu zenbat zuzeneko zerga ordaintzen dituzten.

NOMINA BAT IKERTZEN

GEHIAGO JAKITEKO: AUTONOMOAK

Bere kontura lan egiten duten pertsonak

autonomoak dira, (negozio propioa

dutenak). Hauek ez dute hilero nomina

bera kobratzen, ez baitute kontratu bat

sinatuta inorekin. Hauek irabazitakoaren

berri ogasunari eman behar diote fakturak

aurkeztuz eta gastu zein irabaziak aitortuz.

Ba al dago zuen etxean norbait autonomoa

dena? Galdetu nola egiten duten errenta

aitorpena.

Page 6: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

6

ONGIZATE ESTATU GUZTIAK, BERDINAK AL DIRA?

7. HERRIALDEEN INBERTSIO PUBLIKOAK: aztertu arretaz ondoko taula eta galderei erantzun:

HERRIALDEA Urtea HEZKUNTZA

PUBLIKOAN

EGINDAKO

INBERTSIOA

OSASUN PUBLIKOAN

EGINDAKO

INBERTSIOA

Norvegia 2010-13 % 15.31 % 17.70

Finlandia 2011-33 % 12.24 % 12.25

Danimarka 2011-33 % 15.07 % 16.29

Suedia 2011-13 % 13.35 % 15

Alemania 2010-13 % 10.64 % 19.47

Britainia Handia 2010-13 % 13.32 % 16.56

Frantzia 2011-13 % 10.16 % 15.94

Italia 2011-13 % 8.62 % 14.12

Grezia 2010-13 % 9.1 % 11

Portugal 2010-13 % 10.92 % 12.20

Espainia 2011-13 % 9.52 % 14.96

- Nolako egoera ekonomikoan daude gaur egun hezkuntza eta osasun publikoan gehien eta

gutxien inbertitzen duten herrialdeak? Kontsultatu BPGren datuak.

8. Begiratu interneten Jordi Evolek, Finlandiako irakasle bati egindako elkarrizketa eta

komentatu, zein desberdintasun sumatzen dituzu hemengo hezkuntza sistemarekin:

URL: http://www.lasexta.com/programas/salvados/noticias/escuelas-finlandia-son-publicas_2013020300091.html

- Zeintzuk dira hezkuntzan

gehien inbertitzen duten hiru

estatuak?

- Eta gutxien?

- Zeintzuk dira osasun

publikoan inbertsio gehien

egiten duten hirurak?

- Eta gutxien?

Europako ongizate estatuek jasotzen dituzten zergak esparru ezberdinetan inbertitzen dituzte.

Gastu hauek aurrekontu orokorretan jasotzen dira eta administrazioko langileen soldatetan,

zerbitzu publikoetan (hezkuntzan, osasun arloan…), gizarte gastuetan (pentsioetan,

langabeziaren sorospenetan…),enpresa publikoetan… inbertitzen dira. Baina, Europako

estatuetako biztanle guztiek, prestazio berak al dituzte? Guztiek zerga kopuru bera ordaintzen

al dugu? Zerbitzu publikoak berdin aseak al ditugu?

Page 7: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

7

9. SUEDIA ETA ESPAINIAKO OSASUN PUBLIKOA: irakurri arretaz ondoko testua

10. IRUZURRA: ZERGAK ORDAINTZEA ETA HAUEK ONGI KUDEATZEA, GARRANTZITSUA DA?

- Garrantzitsua iruditzen al zaizu zergak ordaintzea? Zergatik?

- HIZTEGIA: Ba al dakizu zer den korrupzioa edo iruzurra? Kontzeptu hauek argitzen: o Iruzurra edo korrupzioa:

o Iruzur politikoa:

o Dirua zuritzea paradisu fiskalen bidez:

1962. urtean, Espainiatik alde egin behar izan nuen, Frankismoaren aurkako borrokan parte hartzeagatik.

Suediara jo nuen; Emaztea suediarra dut, eta amaginarreba ere bai. Duela hamar urte, nire amaginarrebak 86

urte zituenean, erori eta femurra hautsi zuen (oso maiz gertatu ohi da hori, adinekoen artean). Orduan ikusi ahal

izan nuen Suediako gizarteak nola zaintzen zuen nire amaginarreba. Ia aste berean, 94 urte zituen gure ama ere

erori egin zen, eta femurra hautsi zuen. Nire ama Bartzelonako auzune langile batean bizi zen, Sagreran.

Gertaera horri esker, bada, bi gizarte horietan –Suediakoan eta Espainiakoan–, adinekoak nola zaintzen dituzten

eta haien familiei zer-nolako laguntzak ematen dizkieten alderatzeko aukera izan nuen. Suedian, suediarra

izateagatik, amaginarrebak egunean etxez etxeko zerbitzuen bost bisita izateko eskubidea zuen. Goizez,

laguntzaile batek jaikitzen laguntzen zion, garbitu eta prestatu egiten zuen, eta gosaria ematen zion. Eguerdian

beste laguntzaile bat joaten zitzaion, eta bazkaria egiten zion. Arratsaldez beste bat joaten zitzaion, lagun egitera,

eta liburuak eramaten zizkion. Gauez, beste batek afaria egin eta oheratzen laguntzen zion; eta beste laguntzaile

batek komunera eramaten zuen, goizaldeko ordu bietan.

Nork zaintzen zuen gure ama? Bada, nire arrebak, eta, gainera, lanean ere aritzen zen, irakasle.

Page 8: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

8

- Aztertu ondoko grafikoa eta galderei erantzun:

Iturria: El Pais

o Zer nolako informazioa ematen du grafikoak?

o Zein da grafikoaren arabera, korrupzioa gehien pairatzen duen komunitatea? Eta gutxien?

o Probintzietako zein udaletxeetan metatzen da korrupzio gehien?

o Ba al dago ezberdintasun nabararik komunitate bereko probintzien artean?Adibideak jarri:

o Aragoi eta Valentziako komunitaeei erreparatua, korrupzioa toki konkretu batzuetan ematen

da soilik edo orokortua al dago?

MUNDUKO PARADISU FISKALAK (bertako bankuek ez diote atzerritik ekarritako diruari inolako

zergarik kobratzen. Iruzurra egiteko modu bat dirua hauetara eramatea da.)

Page 9: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

9

11. DIKTADURAK ETA DEMOKRAZIAK: bila ezazu hiztegi edo interneten bi kontzeptuak eta

ondoren, ezagutzen dituzun diktaduren eta demokrazien adibideak.

12. DEMOKRAZIAK: Zeintzuk dira estatu demokratiko guztiek bete behar dituzten gutxieneko

baldintzak? Irakurri liburuko 20. orriko informazioa eta borobildu demokrazietako funtsezko

ezaugarri izan beharko liratekeenak.

- Botere absolutua da, (botere guztiak pertsona edo talde bakar bati egokitzea.)

- Zentsura dago (adierazpen askatasunari mugak jartzea).

- Sufragioa unibertsala da

- Sufragioa mugatua da

- Subiranotasuna herriari dagokio

- Boterea banatzen da

- Botere legegilea gobernuari dagokio

- Botere legegilea Parlamentuari dagokio

- Adierazpen askatasuna dago

- Konstituzioa lege gorena da

- Giza eskubideak bermatzen dira

- Ez dira giza eskubideak babesten

- Errege edo presidenteek botere osoa dute.

- Errege edo presidenteek ez dute berezko botererik, herritarren ordezkariak dira soilik.

ADIERAZPEN ASKATASUNA: bila ezazu zein ote den kontzeptu honen esanahia.

3. ESTATU MOTAK BARNE ANTOLAKETAREN ARABERA

• Diktadura:______________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

• Demokrazia:______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

HIZTEGIA Sufragioa: bozkatzeko eskubideari deritzo.

Unibertsala denean, gizon eta emakume guztiei

dagokion eskubidea da, mugatua bada, bakar batzuei

soilik dagokie.

Subiranotasuna (burujabetza): estatu batean

erabakitzeko eta agintzeko eskubideari deritzo.

Demokrazietan subiranotasuna herriari dagokio, herria

baita sufragioaren bidez gobernariak hautatzen

dituena.

Page 10: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

13. NOLA BANATZEN DA BOTEREA DEMOKRAZIETAN

koadro bakoitza dagokion esaldi

PARLAMENTUA

14.

14. PARLAMENTU ETA GOBERNUAREN OSAERA: bete ondoko hutsuneak dagokien hitz gakoa txertatuz.

FUNTZIOA:

ERAKUNDEEN FUNTZIOAK (esaldia bukatu behar duzue) - Botere betearazlea duen erakundea da, hots

- Botere judiziala duen erakundea da, hots,

- Botere legegilea duen erakundea da, hots,

OSAERA MODUA:

Alderdi ……………… bozkatzen dira

Gobernua osatzen da (gobernu burua eta …………… osatzen dutena)

Alderdi politiko bakarreko gobernua ……………. gobernua

Gehiengo …………….. lortuta

Alderdi ……………….

10

NOLA BANATZEN DA BOTEREA DEMOKRAZIETAN? Irakurri 20.orriko informazioa eta

dagokion esaldiekin (funtzioari dagokien esaldiak zure hitzekin osatu

GOBERNUA

PARLAMENTU ETA GOBERNUAREN OSAERA: bete ondoko hutsuneak dagokien hitz gakoa txertatuz.

OSAERA MODUA:

ERAKUNDEEN OSAERA SISTEMA

- Hauteskunde bidez erabakitzen da

- Oposizioen bidez, (proba edo azterketa publikoen

bidezko)karguak dira.

- Hauteskundeen emaitzen arabera osatzen da.

(esaldia bukatu behar duzue)

Botere betearazlea duen erakundea da, hots, (….)

Botere judiziala duen erakundea da, hots, (….)

Botere legegilea duen erakundea da, hots, (….)

FUNTZIOA:

HAUTESKUNDEEN BIDEZ

Alderdi ……………… bozkatzen dira Parlamentua osatzen da., bertako

emaitzen arabera

Gobernua osatzen da (gobernu burua eta Parlamentuan ……..

……………. gobernua

Alderdi ………………. osaturikoa

HITZ GAKOAKpolitikoak, ezberdinez, ministroak, diputatu,

absolutua, Koalizio

Estatuan ezartzen diren le

politiko nagusienen eta hauen

Irakurri 20.orriko informazioa eta bete

okien esaldiak zure hitzekin osatu).

EPAILEAK/ JUSTIZIA

PARLAMENTU ETA GOBERNUAREN OSAERA: bete ondoko hutsuneak dagokien hitz gakoa txertatuz.

OSAERA MODUA:

RAKUNDEEN OSAERA SISTEMA

Hauteskunde bidez erabakitzen da bere osaera

Oposizioen bidez, (proba edo azterketa publikoen

Hauteskundeen emaitzen arabera osatzen da.

FUNTZIOA:

, bertako kideei …………….. deritze

bozkatzen zein onartzen dira.

HITZ GAKOAK politikoak, ezberdinez, ministroak, diputatu, legeak,

absolutua, Koalizio, ideologiaren

egeak, Parlamentuan dauden indar

hauen ……………… araberakoak dira

Page 11: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

11

15. ESTATU LAIKOAK ETA KONFESIONALAK: irakurri arretaz 21.orriko informazioa,

(“estatuak erlijioaren arabera), eta ondoko galderei erantzun:

- Zeren arabera esaten dugu estatu bat laikoa dela?

- Zein kasutan kontsideratzen da estatu bat konfesionala dela?

- Zeintzuk dira estatu teokratikoak?

- Osatu ondoko koadroa estatu mota bakoitzeko adibideak jarriz.

16. MONARKIAK ETA ERREPUBLIKAK:

Irakurri arretaz goiko testua eta 21.orriko informazioa (“monarkia eta errepublikak”), eta

ondoren definitu zure hitzetan zer den monarkia eta zer errepublika (adibideak jarriz):

ESTATU LAIKOAK -

ESTATU KONFESIONALAK -

ESTATU TEOKRATIKOAK -

• Estatu burua:___________ ______________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________

• Monarkia:______________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________

• Errepublika:______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ESTATU BURUA

Estatuburua estatu baten ordezkari nagusiena da munduaren eta estatuaren beraren

aurrean. Estatu bakoitzak definitzen ditu zeintzuk diren bere arau eta funtzio espezifikoak,

baina demokrazietan, ez dute botere legegilerik, (hori Parlamentuari baitagokio).

Estatuburuaren izaerak ere definitzen du estatuaren eredua zein den; adibidez, errege bat

bada monarkia bat izango da, eta presidentea bada errepublika.

Page 12: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

17. Europako demokrazien estatu eredu monarkikoak eta errepublikanoak: aztertu arretaz

mapa eta koadroan zehaztu, zeintzuk diren

Agertzen diren Errepubliken presidenteen izenak ere bilatu eta idatzi.

18. ESTATUEN LURRALDE ANTOLAKETA: irakurri

arretaz osatu azpiko kontzeptu mapa:

DESZENTRALIZATUAK: definizioa

ESTATU FEDERALA: definizioa

Adibideak:

12

Europako demokrazien estatu eredu monarkikoak eta errepublikanoak: aztertu arretaz

zehaztu, zeintzuk diren monarkia parlamentarioak Europan.

Agertzen diren Errepubliken presidenteen izenak ere bilatu eta idatzi.

ESTATUEN LURRALDE ANTOLAKETA: irakurri liburuko 22.orriko informazioa eta

arretaz osatu azpiko kontzeptu mapa:

LURRALDE ANTOLAKETA

DESZENTRALIZATUAK: definizioa

ESTATU FEDERALA: definizioa ESTATU AUTONOMIKOA:

definizioa

Adibideak:

ZENTRALIZATUAK: definizioa

MONARKIA

PARLAMENTARIOAK

Europako demokrazien estatu eredu monarkikoak eta errepublikanoak: aztertu arretaz

ia parlamentarioak Europan.

.orriko informazioa eta

LURRALDE ANTOLAKETA

ZENTRALIZATUAK: definizioa

Adibideak:

MONARKIA

PARLAMENTARIOAK

ERREPUBLIKAK

- Frantzia:

- Britainia Handia:

- Alemania:

Page 13: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

19. ESTATU ESPAINIARREKO LURRALDE ANTOLAKETA

20.Osatu koadroa logika aplikatuz, (erakunde legegile bakoitzeko bi datu egon behar dira

non duten aginpidea eta zein hauteskunde motetan aukeratzen diren.

21. Bete ondoko fitxa politikoak.

PARLAMENTU ZENTRALA

PARLAMENTU AUTONOMIKOA

UDALETXEAK

ESTATU ESPAINIARREKO FITXA

POLITIKOA

- Estatu burua:

- Gobernu burua:

- Gobernatzen duen alderdi

politikoa:

- Alderdiren batek du gehiengo

absolutua Kongresuan?

- Parlamentuko indar politiko

nagusienak:

13

AINIARREKO LURRALDE ANTOLAKETA

Osatu koadroa logika aplikatuz, (erakunde legegile bakoitzeko bi datu egon behar dira

non duten aginpidea eta zein hauteskunde motetan aukeratzen diren.)

Bete ondoko fitxa politikoak.

•Estatu mailako erabakiak hartzen ditu.PARLAMENTU ZENTRALA

•Hauteskunde autonomikoen bidez osatzen da.AUTONOMIKOA

ESTATUA: estatu espainiarreko aginte gorena

irudikatzen du eta Parlamentu edo Kongresuan, estatu

honetan bizi diren biztanle guztiei eragiten dieten

legeak hartzen ditu. Gobernu zentralak legeak aplikatu

eta zergak kudeatzen ditu

AUTONOMIAK: estatu espainiarra 17 autonomia

erkidego edo komunitateetan banatuta dago.

Autonomietako parlamentu eta gobernuak, lurralde

horren gaineko kontuez arduratzen dira.

UDALETXEAK: autonomia edo

komunitateak hiri zein herri ezberdinetan

antolatzen dira eta hauen gobernuaz

udaletxeak arduratzen dira.

ESTATU ESPAINIARREKO FITXA

Gobernatzen duen alderdi

erdiren batek du gehiengo

Parlamentuko indar politiko

NAFARROAKO FITXA POLITIKOA

- Gobernu burua:

- Nafarroan gobernatzen du

alderdi politikoak:

- Gobernuko kideen izendapena:

- Iruñeko alkatea:

- Iruñeko udaletxea gobernatzen

duten alderdi politikoak:

- Iruñeko udaletxeko kideen

izendapena:

Osatu koadroa logika aplikatuz, (erakunde legegile bakoitzeko bi datu egon behar dira;

Estatu mailako erabakiak hartzen ditu.

Hauteskunde autonomikoen bidez osatzen da.

: estatu espainiarreko aginte gorena

irudikatzen du eta Parlamentu edo Kongresuan, estatu

honetan bizi diren biztanle guztiei eragiten dieten

legeak hartzen ditu. Gobernu zentralak legeak aplikatu

eta zergak kudeatzen ditu

estatu espainiarra 17 autonomia

erkidego edo komunitateetan banatuta dago.

Autonomietako parlamentu eta gobernuak, lurralde

horren gaineko kontuez arduratzen dira.

: autonomia edo

komunitateak hiri zein herri ezberdinetan

antolatzen dira eta hauen gobernuaz

udaletxeak arduratzen dira.

NAFARROAKO FITXA POLITIKOA

obernatzen duten

:

Gobernuko kideen izendapena:

Iruñeko udaletxea gobernatzen

duten alderdi politikoak:

Iruñeko udaletxeko kideen

Page 14: ESTATUEN ANTOLAKETA POLITIKOAgiza3dbhiturrama.weebly.com/.../estatuak_antolaketa_politikoa_b.pdf · GAIAREN AURKIBIDEA 1. ESTATUAK ETA NAZIOAK: zer dira? 2. ONGIZATE ESTATUAK •

14

- Esanahia:

- Nori dagokio subiranotasuna?

- Herriak, nola du hartzen du parte?

- Zein bi bozka sistema dago?

- Zer esan nahi du botere banaketak?

- Zergatik banatzen dira botereak?

- Botere legegilea

o Zer da?

o Nori dagokio?

o Nork aukeratzen du? Nola?

- Botere betearazlea

o Zer da?

o Nori dagokio?

o Nork aukeratzen du? Nola?

- Botere judiziala

o Zer da?

o Nori dagokio?

- Demokrazietan lege gorenaren izena:

- Lege horrek zehazten duena:

- Demokrazietako estatu buruaren funtzioak:

Monarkia: nor da errege?

- Estatuburuaren arabera, estatua

Errepublika: nor da presidente?

- Estatu eredu bakoitzaren adibideak jarri

- Estatu zentralizatua (esanahia, adibidea)

- Estatu deszentralizatua (esanahia,adibidea)

- Laikoa

- Konfesionala

ESTATU DEMOKRATIKOAK: ikasitakoaren birpasa

• Zer da demokrazia?

• Lege gorena

• Monarkia/Errepublika

• Lurralde antolaketa

• Erlijioaren papera

• Botere banaketa