i ostirala • 1999ko urtarrilaren 29a

Egunkaria

Sakana*Euskara bultzatzeko kanpairia antolatu dute hama'zazpi taldek. Eneka Maiz ««Poesia euskalkian ere egin daiteke».

feliis» ^mMm , * I v i 3 ^mr^K. x^rvkiMm v •.«'» «•' ' • \ • • • »*« , I t M i n K : l k a

bidea ote? Nafarroako Gobernuak obiko nekazal produkzioaren eta ekologikoaren zubia litzatekeen produkzio integratua arautu berri du.

Kontsumitzaileek gero eta elikagai osasuntsuagoak eta seguroagoak eskatzen omen dituzte eta borri erantzun bebar dio merkatuak. Dena den, nekazariek, iritzi ezberdinak dituzte.

Sakana

Euskara bultzatzeko kanpaina antolatu dute Hamazazpi taldek sustatuta, helburua eskualdeko euskaldunak motibatzea da

Biherrik taideak

sustaturik eta beste

hamasei talderekin

batera, motibazio eta

erabilpen kanpaina

antolatu dute

Sakanan, euskararen

erabilera areagotzeko.

Sakanako euskaldunak

zirikatu, motibatu eta

kontzientziatu nahi

ditu kanpainak.

BKIMENA BULTZATU DUTEN

Bihe r r ik e t a b e s t e h a -masei taldeek emandako da-t u e n a rabe ra , 1996ko errol-d a n S a k a n a n 7 ,000 euska l -d u n i n g u r u bizi d i re la ageri omen da. E u s k a l d u n e n arte-an euskaraz egitea garrantzi-t su t za t jo du t e k a n p a i n a r e n antolatzaileek, eta horretara-ko h a i n b a t ek imen p r e s t a t u behar direla diote. Euskaldu-nen kopu rua dezentekoa iza-n i k e re , a z p i m a r r a t u d u t e e u s k a r a r e n erabilera ez dela haren araberakoa. Hala, eus-k a l d u n f r a n k o egon a r r e n , euskaraz mintzatzen direnak askoz gutxiago direla nabar i -tu dute. Herri batetik bestera e r e a l d a t z e n d i r a g a u z a k . Esaterako, Arbizun gehienak e u s k a r a z m i n t z a t z e n d i r a , b a i n a h a n d i k a s k i h u r b i l , I turmendin, gaztelania da na-

Kanpainaren antolatzaileek euskara bultzatu nahi dute. • A R T X I B O K O A

g u s i . E s k u a l d e a n e u s k a r a bultzatzea helburu duen kan-pa ina h o n e n leloa h a u x e da: Ez dakizula norekin ihardun? Sakanan 6.863 euskaldun!. S a k a n a k o 14 e ta 16 u r t e t i k gorako euskaldunei zuzendu-t a k o k a n p a i n a da be rez ik i . Gaztetxoon a r t ean e u s k a r a -r e n e r a b i l p e n a r e n a l d e k o konpromisoa lortzeko asmoz, bi bide n a g u s i erabil iko d i tu Biherrik taldeak. Batetik, bai-l a r a k o e u s k a l d u n e k e l k a r ezagu tzeko pin ad i e razga r r i bat zabalduko zaie nahi dute-nei. Hortaz, pin-a d a r a m a t e -nek euska ldunek in euskaraz egiteko konpromisoa ha r tuko dute aurrerantzean.

Bestet ik, k a n p a i n a n p a r t e h a r t u k o d u t e n e k inp l ikaz io txartela erabiliko dute kanpai-nan. Pin-a eta inplikazio txar-tela ona r t zen d i tuz t enen da-t u a k j a so ahal izanen dituzte kanpainaren antolatzaileek ai-paturiko txartelaren bitartez.

Erabilpenarekin kezkatuak

Honela , k a n p a i n a n murg i l -tzen diren gazteek h a r r e m a n a euskaraz izan dezakete aurre-r a n t z e a n e l k a r e z a g u t z e n duen jende horrekin guztiare-kin. Era berean , informazioa jasoko dute eus- ka ra ren arlo-an Sakanako herr ie tan egiten diren gauzen inguruan.

A n t o l a t z a i l e e k d i o t e n e z , egitasmo h a u 1999ko sanjoa-n e t a n b u k a t u k o da. Hala ere, g a r r a n t z i t s u t z a t jo t zen d u t e e s k u a l d e a n e u s k a r a erabi l -tzearen aldeko sentsibilizazio l a n a r e k i n a u r e r a n t z e a n ere jarrai tzea. Hori dela eta, kan-p a i n a a m a i t u t a k o a n ere l an hor re tan ja r ra i tuko dute . Izan e r e , S a k a n a n , N a f a r r o a k o mend ia ldeko bes t e e s k u a l d e a s k o t a n b e z a l a , k e z k a t u a k daude jendeak euska raz j ak in badakielako ba ina gutxi min-tzatzen delako. Hortaz, horre-lako ek imenak behar rezkoak direla diote.

—^ Amaia Mundiñano

Lizarra •

Gaur bukatuko da Euskararen

Astea

BIHAR AMAITUKO DA E G A ERTZE-

ko hir iko E u s k a r a r e n Astea. A r r a t s a l d e k o 1 7 : 0 0 e t a t i k 19:00ak b i ta r te ra umeentza-ko h e r r i k i ro l ak e t a j o l a s a k i z a n e n d i r a F o r u e n p a r a n -tzan, Kulki taldearekin. Hala-ber, umeek egindako marraz-ki e r a k u s k e t a i z a n e n d a j a r r a i a n . E u r i a eginez gero, ek i ta ld ia Lizarra Ikas to lako f r o n t o i a n e g i n e n da . G a u r , berriz, bertso afaria izanen da La Bota elkartean: Peñagari-kano eta Mendiluze bertsola-r i a k a r i k o d i r a , g a u e k o 10:00etan.

Ba ina gaurkoaz eta b ihar -koaz gain, aste osoan ekitaldi anitz izan dira Lizarran. Eus-ka ra ren Astea joan den aste-a r tean has i zen, i ragan ur te-a n a r r a k a s t a i zugar r i a izan z u e n ipu in kon t a l a r i a r ek in : Jose Mari Carrererekin. Aur-ten Kondoi baten istoñoa kon-t a k i z u n a e s k a i n i d u , e t a e n t z u l e a r i i r r i b a r r e a e t a ha r r idura eragin dizkio. Hila-ren 27an , berriz, Nafarroako kobazuloen ingu ruko diapo-sitiba emanaldia eskaini zuen Zatorrak ta ldeak. Atzo, oste-guna , mintzaldia izan zen La Bota e l k a r t e a n : Iñak i Lasa , Oinarriak taldeko eta AEK-ko kidea, Nafarroako Euskalgin-tza Batze Bidean izenburuko hitzaldian, gaur egun euska-rak bizi duen egoeraren ingu-r u a n mintzatu zen.

Euska ra ren Astea joan den u r t e a n egin zen e s t r e inakoz Lizarran. Orduan Kilika Eus-k a r a T a l d e a a r d u r a t u z e n pres ta tzeaz, e ta b e r t a n egin-d a k o m a h a i - i n g u r u b a t e n os tean , e lka r l anean ari tzeko b e h a r r a s u m a t u zen . Hala , a u r t e n b o r t z e l k a r t e b a t u zaizkio Kilika taldeko ekime-nari: Beinat Etxepare Euskal-

xoko ttikia

E S T I T X U F E R N A N D E Z SSanzen Gobernuak behin eta berriz era-

kutsi digu zenbat maite duen euskara.

Hizkuntz Politikak «aski ongi funtziona-

tzen du bai Nafarroako Euskararen Kon-

tseilua eratu aitzinetik, baita eratu ondotik ere».

Horiexek Nafarroako Gobernuko buru (haun-

dijaren hitzak. Eta horrela da! Hizkuntz politika ez

baita.deus ere aldatu Kontseiluaren eraketarekin;

UPNk euskara zanpatzen segitzen du, Kontsei-

luari bere lana egitea eragotzi dio, eta, noski,

Belieraperiak horixe da hizkuntz politikak ongi funtzionatzea!

Honekin lotu nahi ez dudan baina lerro beretan

aipatu nahi dudan bertze gai bat ere buruan

dabilkit bueltaka. Nafarroan euskal komunikabi-

deak urtetik urtera gehiago diren bitartean,

hauentzako Gobernutikan bideratzen diren dirula-

guntzak ez dira proportzionalki haunditzen. Diru

partida bera mantentzen da, baina gero eta

gehiagoren artean banatu behar da pastela.

Ttipi-Ttapa Telebistak, berriki zazpi hilabete

bete dituen euskal komunikabideak, momentu

honetan arazo ekonomiko larriak ditu, bere bizi- -

raupena jokoan paratzen duten arazoak. Inber-

tsio indartsua suposatu duen telebiSta honek, diru

sarrera eskasak lortu ditu. Nafarroako Gobernutik

ere, espero baino gutiago. Bertze komunikabide

bat ere aipagai, Euskalerria Irratia. Ez du lizen-

tziarik lortu, ez diote eman.

Zeinen ongi funtzionatzen duen UPNren hiz-

kuntz politikak!

Egunkaria ostirala, 1999ko urtarri laren 29a ostirala, 1999ko urtarrilaren 29a Egunkaria

Betelu •

Hiru urte barru £

zabalduko da bainnetxea 700 milioiko aurrekorituarekin, Beteluko urareri onurak baliatuko ditu

Besteak beste, inguruko zahar-etxea

ere bainuetxearen barruan egongo da. Hiru hilabete barru

hasiko dira lanak, eta bukatutakoan, berriro

zabalik izango da. Bainuetxea 1966an

itxi zuten.

T A F I R V M E T R 0 KOADRO-CJ: « T V U ko eremua har-

tuko du guzt i ra , e ta Cent ro Termal Villa de Betelu izena izango du. E ta e rab i lpenak , berr iz , uga r i ak izango dira . Ur b idezko se i t r a t a m e n d u mota eskaftiiko ditu ba inue-txeak, eta lehor rean eginiko beste bost. Errehabilitaziora-ko igeri lekua ere izango da. T r a t a m e n d u ho r i ek edozei-nek ha r tu ahal izango badi tu e r e , b a t i k b a t b e r t a k o bi zaha r -e txee tan egongo dire-nek jasoko dituzte.

Garai b a t e a n ha inba t per-t sona ospe tsu eta garrantzi-t s u r e n o p o r - e t x e a izan zen Beteluko ba inue txea , b a i n a 1 9 6 6 a n i tx i eg in z u t e n .

Beteluko Soravilla hotelean eta inguruetan kokatuko da bainuetxe eta zahar-etxe berria. • M I K E L S A I Z

Orduz geroztik, edateko u r a b a i n o ez d a a p r o b e t x a t z e n Betelun. Baina ber tako urek badute gehiagorako propieta-terik ere. Sendagar r i ak dira oso, Ama Iturri, Urberoa eta Iturri San tuko urak.

Lehenengo bietako u ra oso m i n e r a l i z a z i o e s k a s e k o a omen da. Zaporerik eta kolo-rerik gabekoa, edan eta bere-hala gure gorputzak asimila-t u e g i t e n d u . O n d o r i o z , sabeleko eta gi l tzurrunetako

m i n a r e n t z a t ezin egokiagoa da . I tu r r i S a n t u k o a , o rdea , beroagoa da; 32 graduko ten-pera tura du, eta usa in berezi s a m a r r a : h e r r i k o j e n d e a k be t i e s a n i zan d u a r r a u t z a uste laren usa ina dueja. Hala ere , a d i t u e k e s a n d a k o a r e n arabera , oso o s a s u n t s u a da, b a t e z e r e , a r n a s k e t a e d o eztarriko arazoak dituztenen-tzat.

I turri horien u r a erabiltze-ko , e t a b a t e z e re e g o i t z a k

eraikitzeko, d i rua b e h a r da . Diru asko. 700 milioi pezeta-ko a u r r e k o n t u a da Beteluko U d a l a k e s k u a r t e a n d u e n a (20 mi l io i l i b e r a ) . H o r r e n erdia, Espa in i ako S u s t a p e n Min i s t e r ioa ren e s k u izango da, %30 Nafa r roako Gober-n u a k o r d a i n d u k o d u , e t a b e s t e % 2 0 a U d a l a k . H i r u e r a i k i n i zango d i tu g u z t i r a bainuetxeak.

—•» Urko Aristi

Xabier Larraburu

Punta-puntakoa j Atzo jaiki eta Kopurudon txute :

at hartu, Anibal maleteroan I artu eta Lodosako Jaurtikitze j

Galeria Profesionalera abiatu : inen. Anibal gaixoa zaunkaka i ritu zen bidaia osoan monoak •

ota. Lodosara ailegatu eta • krixton jendetza aurkitu i genuen: Lizarrako lehiaketa i gainean dugunez, jaurtitzale ; ohizkoez gain berriak ere bazi- i en. Neskak ere bai, ez pentsa. i

Autografo batzuk banatu eta • galeriako tabernara jo nuen hamaiketakoa hartzera. Arroza i espagetiekin eta laranja zukua. : Karbono hidratoak funtsezko- i ak dira goi mailako kirolean. i Gero komunean sartu eta Enfi- j palidon txute bat besoan sartu i nuen. Anibali beste bat sartu i nion lasaitu zedin. Enfipalido- j nak adikzioa sortzen du, hori i egia da, hori du txarra, bainan i hortaz aparte ona da. Komune- • ko lurrean etiketak irakurri i nituen: Vulcanmenol, Dosieta- i fol, Kopurudon, Xustraifel eta i ezezaguna egin zitzaidan bat: i Brutokunol. Komunetik atera nintzenean kirol kazetariak niregana etorri ziren. -»Ez dut adierazpenik egin nahi» -esan ! nien-, «ez dut Poloniako Txapel • Jaurtitzaileen ligara joateko inongo intentziorik». Beraiek segika - «bainan Topakynskik esan berri c/u....».Topakynski! Topakynski! Ze inozoak diren kazetariok! Han utzi nituen. Galeriara sartu eta txapelak probatzeari ekin nion. Jaurti-keta lasaiak egin nituen bainan beroketetan sei-zazpi metroak lortzea erraza zaidanez jendea tropelean bildu zen niregana. Jendea atzetik xuxurluka entzuteak gustatzen zait. Ooo-oh! aaaahhh! eta horrelakoak. Nire atzetik «enfipalidon» hitza aditu nuenean, aldiz, bueltatu eta «mesedez» batekin ixilta-suna eskatu nuen. Anibalek bueltan ekartzen zizkidan jaur-tikitako txapelak. Enfipalido-nak jota, zakur txoro baten aur-pegia agertzen zuen. Mementu batetik bestera hegan egingo zuela pentsatu ere egin nuen. Beroketak bukatu eta «Boinas Larrinagamendia»-rekin kon-tratua sinatu nuen telebistako hiru iragarkietan parte hartze-ko. Marca egunkaria erakutsi zidaten. Nire argazki bat zeka-rren azalean, «Nafarroakp

-Michael Jordan» tituluarekin. Exajerazioak. Seguru nago Jordanek txapela ez zuela ezta metro batera ere jaurtikiko. Ez dago konparatzerik.

herri aldizkariak Edurne Eiizondo

Sakanan mila lanpostu? Sakanan mila lanpostu betetzeko jen-dea behar zela-eta sortutako zur rumu-rruak ditu hizpide aste honetan Guaixe aldizkariak. Inguruan asko hitz egin da Sakanako enpresarien elkarteko bu-ruak Diario de Navarra kazetari egin adierazpenei buruz, alderdi horrek pri-merako egoera ekonomikoa zuela esan baitzuen eta ber tan nah ikoa jende ez ze-goela behar ziren lanpostuak betetzeko.

Guaixe-n azaltzen denez, INEMen dauden da tuak kon tuan har tuta , 559 langabetu daude Sakanan, hau da, biz-

tanleen %7,97. Hala ere, emakumezko-en ar tean portzentaia hori izugarri igo-tzen da: % 18,53koa da, hain zuzen ere. 29 urtetik beherako 174 emakumezko daude langabezian, eta 31 gizon baka-rrik. «Beraz, egoera oso larria da ema-kumea eta gaztea bazara», dio Guaixe-k. Datu horietatik guztietatik ondorio gar-bia ateratzen du aldizkariak: «Sakanako egoera larria da, arazoa ez baita baka-rrik kopuruetan aztertu behar. Nahiz eta gizonezkoen langabezi da tuak txi-kiak izan, eskualde batetik emakumeek

alde egiten badute , esan daiteke eskual-de horren i raunpena kolokan dagoela».

Aldizkariak toki egin dio Joseba Sale-gi zinema zuzendari a l t sasuar ra ren pe-likulari ere: Ione sube al cielo. Aktoreen ar tean Sakanako bi ari tu dira: Anabel Arraiza lakiintzarra eta Javier Busta-mante a l t sasuarra . Salegiren lehen fil-ma da hau , eta zale tasuna lanbide b ihur tu nahi duten guztiei omenaldia egin nah i izan diela esan du. «Gustuko duzunaz bizi ahal izateko zenbat borro-ka behar den erakutsi nahi izan dut».

ostirala, 1999ko urtarrilaren 29a Egunkaria|

nekazal ekologikorako bidea edo zikin estali hutsa?

IMafarroako Goberriuak ohiko riekazal produkzioaren eta ekologikoaren artean dagoen integratua arautu berri du

Nafarroako Gobernuak ohiko nekazal produkzioaren eta ekologikoaren zubia litzatekeen produkzio integratua arautu berri du. Kontsumitzaileek

gero eta elikagai osasuntsuagoak eta seguroagoak eskatzen omen dituzte eta horri erantzun behar

dio merkatuak. Dena den, ) nekazariek, iritzi

ezberdinak dituzte.

GARAI BATEKO BASERRIKO IDEIA TRADI- „ • ' zionala omen da nekaza r i t z a J*

ekologiko eta garbiena. Lurra berez ongarritzen denez, lurrak emandako ^ hori jan ohi du ganaduak. Baina kate ^ hori aspalditxoan etena da toki fran-kotan eta nekazaritzak eta abeltzain-tzak beste bide batzuk hartu dituzte.

Ohiko nekazaritzak ahalik eta pro-dukzio gehien ateratzea du helburu eta horretarako izurriteak ekiditeko produktu fitosanitarioak eta lurrari 1 * ahal den etekin gehien a tera tzeko ongarr i k imikoak erabili ohi d i tu . Haren atakaren bestaldean nekazari-tza ekologikoa dago: kimikarik gabea, lur elikagaien kal i tatea ongarri tze organikoan oinarri tua, 0 hondakin hasieran, materia lehor gehiagokoa eta ur gutxiagoko produktuak, nutri-zio oreka handiagoa, eta bitamina eta oligoelementu kant i ta te gehiago... javier Era berean, ustiakuntzan dibertsita-teak du interesa. «Lurran txandake-t ak eginez, z e n b a t e ta a n i z t a s u n gehiago, orduan eta izurrite gutxiago. Eko- j logikoaren helburua bi horien artean harre-manak ezartzea da. Dena integratu behar da eta hasieran besterik ez gaude; landake-tak, ganadutegia, merkaturatzea, ongarriak eta hasieran gaude» dio Angel Mari Legasa, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoa-ren Kontseiluko (NNPEK) zuzendari tekni-koak.

M e r k a t u a k u s t e z bi p r o d u k z i o m o t a horiek bazituen, hirugarren bat gehitu nahi dio Gobernuak, «bi horien arteko konpro-mezu izan nahi lukeena». Foru Dekretuak dioenez gutxien kutsatzen duten produktu fitosanitarioak erabil ditzazke, sintesi onga-rriak bota ditzazke eta ekonomikoki erren-

Mendia eta bere bazkidea. Goian eskuinaldean, izurriteak uxatzeko teknika ekologikoa udareondo batean. • MIKF.I. SAIZ

«Ekologikora

saltoa egiteko

bidea bada, ongi

dago araudia».

tagarria da. Dena dela, Europako Batasu-nak nekazar i tza ekologikoa a r a u t u duen moduan, integratuak oraindik ez du legerik Europa mailan. Nafarroan bada produkzio integratua koordinatzen duen batzordea eta joan den urtean zainzuria, peila eta broko-liaren araudi teknikoa onartu zen. Aurten onartzekoak dira: orburua, Tuterako kuku-lua, muxikondoa, sagarrondoa, udareon-doa, negu teg iko l e txua e ta t o m a t e a r e n araudiak. Gainera, produktuar i sa lmenta tokietan nabar i tuko duen ikurra ere egin zaio.

Gauzak horrela, nekazari ekoizleek begi onez ikus ten du te neur r i a ba ina guztiek badute esateko gehiago.

Market inerako tresna Angel Mari Legasa. Nafarroako Produkzio Ekologikoaren Kontseiluko zuzendari tekni-koaren aburuz, produkzio integratua ez da izugarria. «Ingurugiroa gehiago zaindu ingu-rugirorako produktu ez oso gogorrak erabi-liz. Ohiko nekazaritzaren ikuspegitik intere-san t ea da p roduk tu garbiagoak ikus tea . Ekologikoen aldetik iruzurra da. Marketing tresna hutsa da ez delako ekologikoa, nahiz eta horrela saltzen den», dio.

Arandaren irudiko, nekazaritza ekologi-koak ingurugiroaren kalitatezko kudeaketa egiteaz gain, produzitzen ditu kalitate han-diko produktuak. «Nekazal integratuan be-rriz, azkar desegiten diren produktu kimiko-ak erabiltzen direnez, uste da haren eragi-nak ez duela garrantzia handirik ingurugi-roan. Beraz, integratuak ez du konpromezu bat ingurugiroarekin», azaldu du. Dena de-la, Nafarroako Gobernuaren neurria ona de-la dio, «nekazariek kezkatzen hasten direla-ko». Hala ere, Legasaren ustez, gakoa dago Nafarroan t ratamendu eramuak zonaldeka definitzean. Araudi berriaren arabera 120 fi-tosanitario bakarrik erabil daitezke, errazen desegiten direnak eta onartzen den gehien-goaren erdia baino gutxiago erabili dela ziur-tatzen dutenak. Beraz, horren arabera tra-tamendua baliagarria da etekinaren arabera eta 0 hondakin izanen ditu bukaeran. «Egin daiteke nekazaritza integratu bat gaizki egi-na t r a t a m e n d u f inkoekin. Pozoin ba tzuk beste batzuenga'tik aldatzeak ez dakar pe-tsakera aldaketa, ez da benetazko ingurugi-ro proposamenik eta makilaje hutsa da» be-rretsi du Legasak.

A r a n d a r e n us tez , i n t e g r a t u a a t e r a da transizio moduan ohikoaren (gogorra eta kutsatzailea) eta ekologikoaren bidean. Bai-na berandu burura tu zaiela uste du, orain e skae ra guzt ia i n t eg ra tua omen delako.

Egunkaria ostirala, 1999ko urtarrilaren 29a

Europatik urrun Prod integratua nekazaritza ekologi-koraiea dela ulertzen bada Europatik hurnbil Nafarroa. 1991anarautuzen EurcBatasunean nekazaritza ekolo-gikol996an Nafarroan. Orduan 0,5 miliflituzten Europako Batasunean eta 6000 milioi ha baino gehiago dira. Eurobatez-bestekoa 1,3 milioi ha dira eta latik Nafarroa oso behiti dago. «Hengaratuenak egin dute apostua kontszaileek herri horretako nekaza-

riek egindakoa kontsumitu dezaten» dio Legasak. Nafarroan ez da 0,5 ha.ra iristen nekazaritza ekologikoa, ardoa salbu, %2ha baititu. «Abeltzaintzan eta .mahastigintzan garapen handia suertatzen ari da jendeak haragian eta ardoan bilatzen duelako kali-tatea. Nazioarteko merkatuak horrela es-katzen dielako eta haragian sinesgarrita-sun falta izan delako behi zoroen aferan. Hor hazten ari gara asko», azpimarratu du.

Nafarroan 138 nekazari ekologiko daude

eta 38 industria. «Desproportzio handia da, eskaera eskaintza baino askoz handiagoa delako» dio Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluko zuzendari tek-nikoak. «Ez dugu nekazal gunea balora-tzen, ukatu baizik, eta gure kalterako da. Produkzioa jarri dugu lehenik eta behin, eta ingurugiroa baztertu da» dio. «Elika-gaiak modu jakin batean produzitzeak eta kontsumitzaileak diru bat balio du eta hori baloratu egin behar da», bukatu du.

«Hortuarietan eta frutondotan ohikoa desa-gertu egin da. Orain bi nekazaritza daude: integratua eta ekologikoa. Baina bi gau-za oso ezberdinak dira.z»,.

«Nekazariak produktore bat baino j gehiago na turaren kudeatzaile izan . behar du. Errentagarria izan behar du baino beste modu batean produzi-tu behar da. Ez bakarrik elikagaiak produzitzea zuk ikuspegi hori bakarrik baduzu osasun t sua produzitzearekin nahikoa duzu. Baina praktikan unbralen definizio teknikoa duzu eta zuk kudeatzen dituzu zure izurriteak», dio. «Elkarbizitzaren kontzeptua barneratu behar da eta ez sun-tsiketarena. Izurriteekin elkarbizitzen dugu, funtzio bat dutekako, baina jakinda noraino hel gaitezken gainerakoan esku sar tu be-harko delako», gaineratu du.

Ohikotik ekologikora Javier Mendia eta Pedro Gumiel Sartaguda-ko bi nekazari dira. Gumendi Eikarte Muga-tuko kide dira eta 70ha. dituzte Lodosan, Pradejon eta Calahorran (Errioxa); 5.0ha

f ru tondoak eta gainontzekoa ho r tua r i ak dira. Iritsi diren tokira ailegatzea ezinez-

koa zela uste zuten duela bederatzi urte. Tekn iko guz t i ek i z u r r i t e a k ek id in

J ' j ! arren pozoiak erabiltzea gomendatzen zieten beti eta askotan era bortitzean. E u r e k oh iko n e k a z a r i t z a eg i t en zuten, baina ekologikoaz erakarririk horretan hastea erabaki zuten. Egun

batetik besterako lana ez zela ohartu-r rik zubia produkzio integratu izan zite-

keela ikusi zuten. «Integratuak erabiltzen ditu produktu kimiko ez hain fuerteak eta h a r r a p a r i a k e r respe ta tzen di tu . Horrela egoera biologikoa orekatzen zuten izurritea jaten zutelako», dio Mendiak. EHNE sindi-k a t u a k S a r t a g u d a n e g i n d a k o i k a s t a r o baten ondotik Europako Batasuneko direla-guntzekin Nafarroako Instituto Teknikoak talde bat osa tu zuen hiru ur teko nekazal programa integratua egiteko. Emaitza onak ikusirik, eta programak aurrera jarraitu ez bazuen ere, Mendiak eta Gumielek arriska-tzea erabaki zuten. Sa r t agudan zi tuzten lurrak alokatu eta ohiko nekazaritza egiten

ez zen beste batzuek hartu zituzten. Udare-ondo ha- batekin has i ziren Lodosan eta egun bes te 69 ha . di tuzte . «Produkzioak gora egin zuen, lur gehiago alokatu behar izan genituen, gure enpresa monta tu eta orain lan asko dugu. Frutondoetan espezia-lizatzekotan gabiltza» diote pozik. «Nekazari-tza ekologikoari beldurra kentzera animatu-ko n u k e o h i k o a n d a b i l e n a . Sei u r t e daramagu honetan. Hasieran gogorra izan zen. Zorriak eskuekin kendu izan genituen, baina ekaina iritsi zen eta hil egin zituen onto na tu ra l batek eta oso uzta ona izan genuen», gogoratu du irrifartsu.

Bion us t ez , G o b e r n u a k a r a u t u be r r i duena ongi dago, beti ere, «ekologikora sal-toa egiteko bidea batja, ba ina ohikoaren zikin estalia bada ez cuigu nahi», diote. «Ez dago ka l i ta tea baldintza tzer ik . Elikagai natural eta orekatu bat jan, edo ezorekatu eta produktu kimikoekin estimulatutakoa-ren ar tean ez dago alderik», bukatu dute. Bada neurriarekin zer eginen duen ere ez dakienik. J u a n Carlos Espinosa, 34 urteko Sartagudako nekazaria da. Muxika, letxua negutegian zein kanpoan eta kolifloralan-datzen ditu. Guztira 6ha. frutondoekin eta 3000 metro negutegi.

«Nekazari ekologikoen iritzi bera dut. Pro-dukzio i n t e g r a t u a r e n arazoa da e t iketa h u t s e a n geratzea merkatura tzeko eta ez sakondu produkzio in tegra tuaren filoso-fian. Hori da arazoa. Produkzio integratua ona da nekazarientzat eta gure ingurugiro-rako. Pres t nago e ta sa ia tzen naiz nire lurretan aplikatzen, sinisten dut produkzio integratuan. Baiha arazo bat dago. Nekazal inguru batean zaude eta zure ondokoak ez badu integratua edo ekologikoa egiten ez du deustako balio», azaldu du.

— l r e n e Arrizurieta

ostirala, 1999ko urtarrilaren 29a Egunkaria

Nekazaritza Ekologikoa Nafarroan Landutako azalera

Zereal eta lekadunak

524 Ha

Belardiak 170 Ha'

Mahatsondoak 92 Ha

Fruta gozoak - 83 Ha

Barazkiak _ 81 Ha

Almendrondoak: 10 Ha Haziak: 10 Ha Olibondoak: 8 Ha Sendabelar eta usaidunak: 2 Ha

Landutako n Q n azatera guzlira " o O iia

Zuhaitzpeko Q larratzea l . o Z U H a

Azalera eta Nekazaritza Ekologiko gune kopurua NEKAZARITZA EKOLOGIKOAK AZALERA

Industr i kopurua 1 Etxalde kopurua | Azalera (Ha)

K l a s i k o b i t x i • a r r o n t k l a s i k o

Joxemiel Bidador

Biktoriano lraolaren txoriak Aurreko astean Biktoriano Iraolaren gaineko zein berak sor-tutako lan literarioei buruzko hainbat aipu labur txoko hone-

tan eman bagenuen, gaurkoan txoriak izkiriagai harturik pasaitarrak ondutako bertsoak ekarri nahi ditugu gogora,

Iraolak idatzi poesiagintzaren altxorrik preziatuena delakoan

EZ DIRA LUZEEGIAK TXORIEK

euskal literaturan egin ahal izan dituzten hegaldiak; Richard Bach bezalakorik gu-rean ez dela egon oroitaraztea soberan dateke, Txoriak sugea-ri begiratzen dionean badugu-la onartu arren Egia esan, txoriek oroz gain bere-ganatu ahal izan duten arreta baka-rra izendegiari dohakiona izan da, eta gisa horretan, ugariak izan dira txorien izenekin tajutu izan diren hainbat eta hainbat zerrenda. Adibide batzuk ema-tearren, hor dugu Pedro Sansi-nea Lekunberrik 1908.ean egin Catalogo descriptivo de la colec-cion de aves e insectos legada a la Exma. Diputacion de Guipuz-coa por eljinado Don Angel de Larrinua. Garai beretsukoa da Telesforo Aranzadiren Nombres vascos de las aves 1909.eko RlEV-e n agertu zena. Jean Elissalde eta Louis Dassance Euskal Herriko txoriei buruzko berriak 1923. ean hasi ziren ematen Gure Herria aldizka-rian, Euskal Herriko hegaztiak eta tchoriak. Iparraldetik atera gabe, Pedro Garmendia sarata-rrak, Nombres de aves en eus-kera izenburuko artikulua ar-gitzera eman zuen RIEV aldiz-karian, 1934. urtean. Martin Itziar Agirrek, berriz, Gure txo-riak izenburuko liburua eskei-ni zigun 1966.ean -Kuliska sorta 62. zenbakia-, bertan, eta elkarrizketa moduan tajuturik, Euskal Herrian ikus daitezke-en 240 inguruko txoriren ze-rrenda luzea agertzen zuelarik. Azkenik, aipa dezagun Juan San Martinek 1978.eko Euska-ra aldizkarian agertu Txori ize-nak Eibarren artikuluxka, ehun pasatxoko txori izen ze-rrenda, hots.

Gure Iraolarengana arraitzul

gaitezen. Honek, 1913. eta 1914. urtetako Euskal Esnalea aldizkarian dozena pare bat txoriri eskeini bertsoak agerta-razi zituen, alabaina, bertsoak

ondu zi-tuenean

hagitzez gaz-teago zela pentsa

liteke, izan ere, honelabai-

tzioten editoreek estrainekoan:

«Choriz betetako idazti polit-polit bat bi-

daldu digu gure adiskide Bik-toriano Iraola jaunak. Gaur da-kargu Euskal esnalea-ra len-dabiziko choria, apurka-apur-ka guztiak azalduko ditugu. Irakurri bada, batere utzi ga-be!». Argitara emaniko lehenbi-ziko bertsoak, bost ahapaldi osotara, Txiuari eskeini zizkion (.Phylloscopus collybita): «Berde azeitun kolorekua / Argisiago pechu aldera / Begi biziya mo-ko chusena / Lar chori eta che-pech antzera».

Agertu bigarren txoria «Pin-. chana» izan zen (Soxicola): «Le-

pondua ta kaskua belchak / Bizkarren gaña urdin argiya / Guztizko gorri politekua / Pe-chuba eta lepo azpiya». Orok ezaguna dugun txantxango-rriak (Erithacus rubecula) zortzi ahapaldi erdietsi zizkion Irao-lari: «Nork ezagutzen eztu lur ontan / Nork, gure chanchan-gorriya / Jostallu eziñ egona eta / Bide chokoko choriya?». Txantxangorriaren bertsook bi-garrenez agertu zituen Iraolak 1932.ekoBertsolariya aldizka-rian.

Martin arrantzaliaz (Alcedo atthis) sei bertso ondu zituen Pasaikoak: «Itsas egazti begi zorrotza / Kolorez guztizko fiña / Kasko berdia moko lusia / Bizkarra berde urdiña». Mikari buruz (Pica-pica), aldiz, zortzi ahapaldi idatzi zizkigun Irao-lak: «Guztiz da chori eder poz-duna / Egokiya ta liraña / Da-

ma gazte bat beziñ airosa / Be- | | ra dan beziñ apaña». Zerr< dan hurrengoa irrairra izan zen | | iApus apus!: 2Jazkeren luma eder guziyak / Belch dizdizari J f brontziatuak / Moko azpiyan I mancha churiya / Begiyak bel-chak eta eguak». §

«Nork eztu emen ezagutu- j tzen / Begi zorrotzdun chori alaya / Soso jantzi belch moko oriya / Urase bera bezin gala- | ya» lerroekin hasiera eman zion 1 errexinolaren omenezko ber- f tsoei (Luscinia megarhynchos). Eta 1913. eko segidari amaiera emateko txepetxari eginikoak ditugu gustagarri (Troglody-tes}: «Chori jakintsu begi erna-ya / Moko chusena kasko sari-pala / Lur gorristatu kolorekua / Gorputz mocha ta egala sa-bala».

Bigarren urtean agerturiko txorien zerrenda luzexkagoa izan zen. Enada edo bragada (Hirundo rustica) izan zen le-henbizikoa: «Arrazoi aundiz chori noblia / Antziñatik da izentatua / Ezta bakarrik el-kargarriya / Baizik jostallu ta jakintsua». Ondoan txirita, zo-zua (Turdus merula), txoka (Acanthis), tximiska, gurita (Anthu s), bordoya, iskiñosua (Garrulus glandarius), tariña (Carduelis spinus), pirripiyua (Lullulaarborea), lartxoriya (Calandra), pareta txoriya, on-tza (Otus), kukuba (Cuculus ca-norus), belia (Coruus) eta kar-naba (Karduelis) datoz: «Ezta :

izango pachandioso / Aundiya-gorik gure mendiyan / Dirudi-yela eziñ kabitu / Dala askotan leku chikiyan». Zein baino zein bitxiago eta harrigarriago. Txo-ri hauen gainean Iraolak idatzi bertsoak hai tuta eta hegazti bakoitzaren irudiarekin zein ezaugarriekin edizio berezia egitea ez litzateke lan txarregi-rik gertatuko, eta bati baino gehiagori berebiziko laketa emanen liokeela segur bagau-de.

P a t z i k

Mitomania ergelkerien estalgarri

DEMAGUN O L E N T Z E R O

hi tzak , J .M. Sa-| trustegik sinalatu

duen gisan, oles aroa e s a n n a h i

duela: «olesen aro, epoca o tiem-po de las cuestaciones, que lue-go derivaria a olentsen-aro/olen-tzen-aro, y definitivamente Olen-tzaro».

Arrunt ongi dator, uste hori, garaiarekin. Hain zuzen ere, uz-ta garaia bukatzean, eta ondo-rioz ahora zer eramana bukatze-an, negu aldera ugaltzen baitzi-ren eske kontuak eta kan tuak gure alderdi honetan, batez ere Fraintzi aldetik, Santiobidea ba-rrena. San Nikolas, Santa Age-da, Santa Luzia, San Blas... eta beste santu errukarri ugari ditu-gu garai eta usario horren leku-ko zahar.

Oles egiteko, motxean esan-da, bi aitza'ki zeuden: santu ba-ten sofrikarioa inbokatuz (kopla-tuz), edota nolanahiko herrifes-tatan: Eguberritan, Erregetan, Ihautetan.. . jende izandun gu-ziagan e r rukia sorrarazi . Ho-rratx erromes, behartsu, edo de-na delako bagamunduen aspal-diko martingala.

Kontuak hola, gure Orentzero, gizajo eskazale alprojaren pan-tomima tipikoa da, kristau ere-dua eta beste marginalia guzia nahastuz edo elkarren aurka pa-ratuz ageri diren Zanpantzar, Zi-ripot, Joanagorri, Mielotxin, Kas-karot eta gisakoen zakuan sartu behar takoa , eta Eguberr ietan «berri ona» aitzaki, eskera, lapu-rretara eta triperotzara datorre-na. Orentzerori buruzko sineste kontu eta kan tu ugariak erne begiratzea aski. (Ikus: Cuader. de E. y E. de Navar. 51, 5 -21 orriak)

Niri sinesgarri samar egiten zait Satrustegiren susmoa, subi-laro ezezik berbaro bezalako hi-tzen s e m a n t i k a edo s o r r e r a ahaztu barik. Baina, nola liteke ordea, Satrustegi jaunaren «Oles aro» delakoa pertsonaibereizeta jakin baten izen bihurtu izana? Bestela esan, Oles aro hark gure egungo Orentzero h a u nortu (pertsonifikatu) izana? Nere za-lantza azaltzeko, hona P. Lafittek

Hendaian jasotako kanta:

Hemen degu ikazkiña mendiko gaizkin zikiña beltz beltza dauka arima eta Mikelats izena. Guk bilduta hor dapreso ondo dator Olentzero.

Kanta honetan, badirudi Mi-kelats dela olesarorako nortu den pe r t sona ia gaiztoa. Nola ulertu behar da hor, orduan, Mi-kelats eta Olentzero hitzen se-mantika?

Egia esan, Orentzeroren itzal-pean ageri d i ren p a n t o m i m a ugari guzien izakera bete batean dator goian aipaturiko horrekin: basotik datorren arrotza, zikina, gaizki jantzia, pobrea, gaiztoa, herriko umeak bildurtzen ditue-na, lapurra, triperoa, mozkorra, pipa erretzailea, eta betiere ikaz-kina.

Horra tx gure a lderd io tako ikazkinen irudia xehero azaldu-rik. Zergatik ordea? Julio Carok

• eta beste antropologo zenbaitek argi samar utzi zuten, Andalu-zian eta bestetan jito kastakoak zirela langite horretan maizenik arituak, eta «gitano y carbonero eran casi sinonimos». Baina guk, beti bezala, vasconismo zahar garbia ergelkiro mitifikatuz pale-olitoraino eraman dugu atzo goi-zeko ikazkinen gizaera mixera-blea. Eta ez gaizpentsurik niri: larogeitik goiti doan aita bera b a i t u t nik ikazkin mixerable izandua!

Horrexegatik ema ten dit zer pentsatua, konparazio batera, euskal ikazkin mitifikatuari bu-ruzko azken filmaketa fantasti-koak Oiartzun aldean egin iza-nak, batez ere, bailara hori jito kastako jende ugari emana dela jakinik; joan den larehun urteko artxibo zaharretan sumatu du danaz gainera. maiz aditua bai naiz B a s a b u r u alde hone tan : «Oiartzun aldetik etorrie.jito kas takoa zela edo esaten tzuen».

Eta nongoa da Orentzero, en demas aldeotako baso oihantsu eta ikazleku oparoenekoa ez ba-da? Aze poza nerea, kalekume txuriori jostailu gezurrezkoak la purtu eta zinezko izu eder pixkot partitzen hasiko balitz atzera.

Motxorrosolo

Demokratak

BILTZEA, HITZ EGITEA, EZTABAIDATZEA, DEMOKRAZIAREN KON-

t rakoabihurtzen ari den honetan. per tsona bat baino gehiago komuni ta te osoaren ordezkaritza hartzeko prest dago.

Oharra: Arazo teknikoak zirela eta, igaro astean Joxemiel Bidadorren azken ianaren ordez, aurreko aste-koa errepikatu genuen. Kaleak kale, eta barkamena eskatuz, goiko duzue da testu egokia.

Egunkaria ostirala, 1999ko urtarrilaren 29a ostirala, 1999ko urtarrilaren 29a Egunkaria

«J J J 3 J 4 i J l i i l Filologoa

Etxarrieratik Sakanerara liburua aurkeztu

berri dute Eneka Maiz eta Iñaki Mundiñano

filologo etxarriarrek, Nafarroako Gobernuko

Hizkuntza Politlkaren eskutik argitaratuta.

Herriko hizkera, erabili eta idazteko

oharrak, batuarekiko loturak aztertu dituzte

bi egileek, Sakanan egiten dlren euskaren

arau komunen bidez halako proposamen eta

aholkuak hiztunei luzatzeko.

BTA IRAKURLEEI, HAU BAITA

l i b u r u a s o r t u d u e n hondar reko asmoa. Maiz eta Mundiñano Guaixe aldizkaria bu l tza tu d u e n Bierrik elkar-teko partaideak izaki, argital-p e n a s o r t u z e n e t i k i k u s i z u t e n i d a z k e r a « a n a r k i k o samarra» zela, ez baitzegoen irizpiderik, eta b a t u a n idaz-ten zena ere ez bai'tzen berta-ko hizkerari egokitua. «Ikusi genuen bazegoela zeozer inte-r e s g a r r i a eg i t eko t o k i a , ez h a i n b e s t e dia lektologikoki , baizik eta soziol inguist ikara eta prakt ikara , komunikabi-deetara, apl ikatutako dialek-tologiaren ikuspundutik», dio E n e k a Maizek . A b i a p u n t u gisa p r e s t a t u z u t e n txos ten b a t , e u s k a l k i a n i d a z t e k o oinarrizko arauekin, eta gero ho r t ik a b i a t u z i ren l i b u r u a osatzeko.

• Etxarrieratik Sakanerara da liburuaren izena, baina nahasgarri gerta dakioke bati baino gehiagori. Etxa-rriera edo sakanera azter-tzen duzue?

Bi zat i d i tu l i b u r u a k : b a t e txarr ierar i dagokio eta bes-tea s a k a n e r a r i . E txa r r i e ra r i dagokionez, ez dugu inola ere egiten azterketa dialektologi-k o a — t a u l a g u z t i a k j a r r i eta—, ba ina ber tako ezauga-r r i n a b a r m e n a k —bul t za tu b e h a r direnak, oso ongi eza-g u t z e n ez d i r e n a k — h a r t u d i tugu, jarr i , e ta aholka tzen d i tugu, erabil dai tezen. Hau da, p lanteamendu didaktikoa du lanak. Bestetik, s akanera

— a u s a r d i a hand iz— d e i t u d u g u n a a z t e r t z e k o , h a r t u di tugu ber tako euskalkie ta-tik ezaugar r i k o m u n a k , e ta horre la o sa tu dugu be r t ako hiztegia eta morfologia, baina d e n a k b a t e r a h a r t u t a . Beharbada sakanera berez ez da existitzen, h i ru euskalki-ren gurutza tzea delako, bai-na badaude ha inbat euskalki b e r t a n d a u d e n a k e ta j a k i n egin behar direnak, bai pren-t s a n idazteko, ba i erabiltze-ko . D a g o e n a j a r r i d u g u , beraz.

• H i z k u n t z g u r u t z a k e t a h a n d i a i z a n d a , h o r r e k egi ten du euskara abera-tsago, kaotikoago?

Dudarik gabe, aberatsago. Kaotiko ez da hitza. Sortzen dira d u d a gehiago h izkuntz e redua ja r tze rakoan ber tan , eta bertakoa zer den argitzea z a i l a g o a d a , b a i n a a s k o z interesgarriagoa da horrega-tik.

• Zuek egingo duzue, batez ere, aholkuak e m a n hau e d o h u r a e r a b i l t z e k o , inoiz ez arauak finkatu.

Hori da. Ez da a rau emai-lea inolaz ere, baina ildo edo a h o l k u a k e m a t e n d i ra ber -tan zer dagoen esanez. Ema-t e n d i t u g u j a k i n d a i t e z e n , j e n d e a k ge ro e rab i l d e z a n nahi duena.

• E z e z a g u n s a m a r r a da Sakanan egiten den eus-kara, e t a , b e s t a l d e t i k , e x o t i k o ere g e r t a t z e n zaio askori. Zergatik? S a k a n a k o h izkerar i ema-

Eneka Maiz etxarriarrak duela sei urte amaitu zituen Euskal Filologia ikasketak,

eta Etxarri-Aranazko hizkera aztertzeari ekin zion. Iñaki Mundiñanok orain bi

urte atera zuen titulua, eta bera ere Sakanan egiten den euskararen mugak,

nondik norakoak, berezitasunak... kuskuseatzen hasi zen.

Biek Etxarriko Andra Mari ikastolan dihardute egun. Eneka DBHko euskara

irakaslea da, eta Iñaki laguntza irakasle Lehen Hezkuntzan. Bierrik elkartean

euskara batzordean daude sartuta, eta, onartzen dutenez, filolofia lanak «oso

gustukoak» dituzte. #

Liburuaren aurkezpena joan den astean egin zuten Iruñean, eta biek

azpimarratu zuten irakaskuntzara eta komunikabideetara zuzendutako liburua

dela hau. «Haurrek bertako ereduen jakintza txikitatik jaso dezaten liburu

aproposa da, eta baita Sakanako euskaldun guztientzat lan polita ere», esan

zuten. Halaber, herriko hizkeraren eta euskara batutzat hartu ohi denaren

arteko zubi-lana egin nahi izan dute, herriko hizkera euskara estandarrean

txertatzeko.

t en dion exo t iko tasuna izan d a i t e k e Koldo M i t x e l e n a k definitu zuen «arabera zaha-rra» euskalkiaren presentzia. Mitxelenak ikertu zuen, ikusi zuen ez zela ez b izka ie ra ez g i p u z k e r a , e t a a n t z e m a n z u e n S a k a n a n , e t a B u r u n -dan bereziki, bazeudela ara-bera zahar hor ren az ta rnak . Be raz , h o r b a d a u d e f o r m a e x o t i k o s a m a r r a k , h o r r e n o n d o r i o z . G e r o , b e s t e t i k , n a f a r r e r a g e h i g i p u z k e r a gehitzen badiozu horri, hala-ko kotel berezi ba t sortzen da eta horrek ematen dio exoti-ko tasuna .

• U s t e d u z u e j e n d e a k baduela hizkuntz batasu-naren k o n t z i e n t z i a r i k ? Urdiaingo edo Arruazuko bat s e n t i t z e n direla, lin-guistikoki, Sakanako?

Ez, e t a o r a i n h a s i da gai hori m a h a i ga inean j a r t zen , k o n t z i e n t z i a p i z t e n , b a i n a oso berria da hori, bai Saka-n a n bai ta Euskal Herrian.

• H o r r e k a d i e r a z t e n du , adibidez, zergatik Guaixe aldizkarian herri batzue-t a k o k r o n i k a k b e r t a k o hizkeran ematen diren? Hori izan da Guaixe aldiz-

kar iaren irizpidea hasieratik. E t x a r r i - A r a n a t z , E r g o i e n a , L i z a r r a g a b e n g o a , U r d i a i n , Arbizu, Ar ruazu e ta Lakun-•tzako herrietako berriak ber-tan egiten den bezala ematen dira, horrela erabaki delako.

• Horri buruz eztabaida da-go baita herri aldizkarien barruan ere, eta Arrasate Press-ek iaz a n t o l a t u zi-tuen jardunaldietan e san izan z e n ber tako euskal -

kia bultzatu bai baina ere-du gutxieneko batzuk eza-rri behar z ire la . Zuei zer iruditzen zaizue? Gur i ongi i r u d i f z e n za igu

euskalkiei tokia ematea , bal-din eta ongi islatzen bada, on-gi a r a u t u a , euskalk ia azaldu eta zabaltzeko modua delako. Eztabaida hor dago nolanahi ere, oso pil-pilean dagoen gaia da.

• E u s k a l k i e i buruz l iburu batzuk a tera tzen ari dira Nafarroan, eta aurten ber-tan z u e n a e ta Mikel Ola-n o k A r e s o e t a L e i t z a k o euskarar i buruz aterata-k o a h o r dago , n a h i z e t a biak desberdin samarrrak izan. Zertarako balio dute lan hauek?

Guk us te dugu balio izango dutela jabetzeko ber tako hiz-kun tz an i z t a suna eta e r edua zein den eta adierazteko bere euska ra . Bere e u s k a r a maila ku l toan esan nah i da, es tan-darra , ba tua . Bere h izkuntza s a k o n d u e ta hobetzeko, du -darik gabe.

• Behin Patziku Perurenak e s a n z ion Olanori berari h o b e z u e l a l a n h a u e k utzi, ez zutela ezertarako balio, eta poesia egin. Poesia euskalkian ere egin

da i t ekee la , e ta h o r r e t a r a k o l i b u r u h a u o s o p r a k t i k o a izan daitekeela esango genio-ke guk Patziku Perurenari .

—^ Alberto Barandiaran

ostirala, 1999ko urtarrilaren 29a Egunkaria|

Egunkaria

• ostirala • 1999ko urtarrilaren 29a

Fermin Erbiti

llara lotsagarria

O ERRIKIIRAKURRI DUDAN LIBURU b a -

tean honako pentsamendu sa-kon bezain sinplea azpimarratzen zen (bide batez erranen dut sinpleta-suna eta sakontasuna, batzuek kon-trakoa uste izan arren, ez direla elka-rren etsai): Teknologia berrien ondo-rioz mundua gero eta txikiagoa dela sinestarazi nahi digute eta, aldi bere-an, gizakia inguruan duenari begira-tzeko ahalmena galtzen ari da.

Urtarrileko lau gau eta hiru egu-nez ilara lotsagarrian egon diren ma-grebiar eta beste lekutako inmigran-teak ikustean horixe etorri zitzaidan gogora. Ehunka gixajo ziren, nor bere tragediarekin, guztiak paper bat hel-burutzat zutela, paper triste bat es-perantzari eusten segitzeko.

Gurean maiz antola tu ohi diren kontzentrazioek komunikabideen oihartzuna bilatzen dute. Inmigran-teenak, aldiz, ez zuen xede hori, nahi gabe bihur tu dira albiste. Izan ere, irudiaren erresuman beltz eta erdi-beltz pila bat urtarrileko egunik ho-tzenetan ilara ergel batean ikusteak merezi du pare bat minutu telebis-tan. Kurioso, behintzat, bada.

«Espainiako polizia azaldu ar te jendea ez zen lasaitu» zioen egunkari honetan berean argitaratutako albis-teak. Tira, tragediaren tamaina kon-tuan ha r tu ta husker ia izanagatik, poliziak kontzentrazio bateko jendea lasai dezakeela jakitea ere kuriosoa da.

Ilara desagertuta, inmigrante ho-riek nola edo hala segituko dute gure artean baina guregandik urrun. Gu, bitartean, Interneten sar tuko gara Kanadan argitaratzen omen den al-dizkari pornoa aurki tzeko asmoz. Eta heldu den urterako Espainiako Lan Ministerioak arazoa konpondu-ko duelakoan nago. Izan ere, Baiona-ko Etorbidean paseoan dabilenaren-tzat beltz horiek guztiak ikustea ez da batere atsegina. Aurkituko dute he-rrixka global honetat ik ateratzeko modurik.

KONTZERTUAK

I Aitzoain:

Dragon Lord taldearen kontzer-tua izanen da gaur Artsaian, 23:00etan.

i Elizondo: S u t r a t a l d e a k joko du g a u r

Casino tabernan, 22:30etatik aitzina.

»Tafalla: Sarasate Orkestrak kontzertua

eskainiko du Santa Maria eli-zan gaur, 20:30etan. Besteak beste, J . Strauss eta Beetho-venen lanak interpreta tuko ditu.

ANTZERKIA

i Iruñea: XXL taldeak El culebron porta-

ttl: Soy de España. Melilla tuvo que ser lana taularatu-ko du b i h a r e ta etzi , 20:00etan, eta ostegunean, 2 0 : 3 0 e t a n , N a f a r r o a k o Antzerki Eskolan.

ERAKUSKETAK

I I ruñea: San Antonioko elizaren beheal-

dean Kaputxinoen bizitzaren i n g u r u k o e r a k u s k e t a ikus daiteke astelehenetik ostegu-nera, 19:00etatik 20:30etara.

» Tafalla: Pablo Picassoren Suite Vollard

izeneko grabatuak ikusteko aukera dago kultur patrona-tuan.

ZINEMA

I Iruñea: Karrikiri Elkarteak antolatuta,

zinema euskaraz Golem zine-m a t o k i a n . Gaur Errebelde baten egunkaria p e l i k u l a e m a n e n d u t e , 2 0 : 0 0 e t a n . Aurre t ik 4. galeriatik f i lm laburra eskainiko da.

BERTSOLARIAK

» Lizarra: Bertso afar ia izanen da gaur

21:00etan. Bertso kantari ari-

ko dira A. Penagarikano eta Aitor Mendiluze.

t Lesaka: Bertso trama antolatu da Arra-

no e l k a r t e a n . J o n Maia e ta Igor Elor tza b e r t s o t a n ar iko d i ra gaur , J o s u Goi-koe txearen g ida r i t zapean , 22:00etan.

BESTELAKOAK

I Iruñea:

Daniel B i d a u r r e t a k Yemen, reino olvidado d iapos i t iba emanaldia eskainiko du gaur Nafarroako Kirol Elkartean, 20:00etan. Bestalde, elkarte-ak mendi ibilaldia antolatu du etziko. Zeharkaldia Aur-titz eta Arantzan barna egi-n e n da . P a r t e h a r t u n a h i duenak elkarteak duen egoi-tzara zuzendu behar du edo 22-43-24 telefonora deitu.

I Lizarra:

VI. Txapelada eginen du etzi N a f a r r o a k o Txape l za l eak e lka r t e ak . Txapela zeinek u r r u t i a g o b o t a i z a n e n da lehiaketa. Informazio gehiago nahi duenak dei dezala ondo-ko telefonora: 609-408204

I Elizondo:

B a z t a n d a r r e n B i l t z a r r a r e n egoitzan J u a n Luis Zabala idazlea Gatdu arte bere lanaz m i n t z a t u k o da gaur , 20:30etan.

Arestiren liburutegia Castelao nos

O probe Xa».

Joane gizajoa