Download - Hiriak (2DBH)
EZAUGARRIAK LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA
POPULAZIO DENTSITATEA
PAISAIAREN ELEMENTUAK
HABITAT MOTA
ERAIKINEN TIPOLOGIA
BESTE ELEMENTUAK
EKONOMIA-JARDUERAK
Hiri- eta landa- eremuak
PAISAIAREN ELEMENTUAK
HABITATA
LANDA-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak
Lerro formako herria
Herri nuklearra
Herri erradiala
EZAUGARRIAK LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA
POPULAZIO DENTSITATEA
PAISAIAREN ELEMENTUAK
HABITAT MOTA
ERAIKINEN TIPOLOGIA
BESTE ELEMENTUAK
EKONOMIA-JARDUERAK
Hiri- eta landa- eremuak
Hiriaren funtzioak
JARDUERA SOZIO-EKONOMIKOAK
HIRIAREN FUNTZIOAK
ETXEBIZITZA KULTURA
eta
HEZKUNTZA INDUSTRIA
POLITIKO-
ADMINISTRATIBOA
TURISMOA
Hiriaren funtzioak ETXEBIZITZA
BURGESIARENTZAKO
DENTSITATE BAXUKO AUZOAK
DENTSITATE HANDIKO LANGILE-AUZOAK
Morfologia eta erabilera ikusita hirian atal desberdinak dira:
•Alde Zaharra (hirigune historikoa): industria aurrekoa
•Zabalgunea: industria garaikoa
•Kanpoaldekoa: gaurkoa
Hiriaren egitura
Hiriaren egitura
Eremu txikia soposatzen du baina balio historiko eta kutural handikoa.
• Hiriaren sorrera, jatorrizko eremua, hasierakoa.
• Harresiz inguratua
• Eraikin historikoak
• Plano irregularra
• Bilbea (eraikinen antolamendua) itxia da, kale estuez
osatutakoa
• Lurzoruaren erabilera anitza.
• Talde sozial desberdinak (gehienetan maila ekonomiko txikikoak)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra
Alde Zaharra (Bilbo)
Hiriaren egitura
Alde Zaharra (Sevilla)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra
Alde Zaharra (Gasteiz)
Hiriaren egitura
Alde Zaharra (Hondarribia)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra Katedrala (Leon)
Plaza Berria (Bilbo)
Hiriaren egitura
Alde Zaharra (Gasteiz)
Alde Zaharra (Iruñea)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra Alde Zaharra (Bilbo)
Hiriaren egitura
Europaz kanpoko hiri anglosaxoi batzuek ez dute alde zaharrik
Filadelfia (AEB)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra
Industrializazioaren ondorioz harresiak bota eta antolatutako
auzoak eraikitzen dira.
Paseo de Sarasate eta
Avda. Navas de Tolosa
(Iruñea)
Hiriaren egitura
2- ZABALGUNEAK
• XIX.mendean sortuak
• Populazio hazkundeari erantzun egokia emateko harresiak
bota eta auzo berriak eraiki ziren.
• Aldez aurretiko planifikazioa: plano ordenatua
• Plano erregularra, erresidentziala hasieran.
• Bilbe irekiagoa, zabalagoa.
• Gerora dentsitatea handitu zen eta ondorioz , bertikalizatu
eta tertziarizatu zen.
• Gaur egun modernizatu.
• Herrialde anglosaxoietan, CBD (Central Business District)
Hiriaren egitura
2- ZABALGUNEAK
Hiriaren egitura
HERRIALDE ANGLOSAXOIETAN: CBD (Central Business District)
• Etxe orratzak, eraikuntza bertikala nagusi.
• Negoziotarako gunea, ez ia dago etxebizitzarik.
1. Populazio hazkundearen ondorioz gero eta eremu gehiago betetzen
du hiriak.
2. Eremu batzuk oso ondo planifikaturik daude eta ondoan, ordea,
beste batzuk erdi hutsik aurki daitezke.
3. Funtzio ugari eta oso dibertsifikaturik
4. Talde sozial oso ezberdinak auzoka banaturik.
Hiriaren egitura
3- KANPOALDEKOA
Hiri europear baten egituraren planoa
Hirigune historikoa, ohikoena
harresi batek mugatzea izaten zen,
plano irregularra zuen eta ez zuen
ia-ia gune irekirik.
Zabalguneek plano
ortogonala eta gune
berdeak.
Hiriaren ingurunea landa lurraren
gainean zabaltzen ari da. Oin-
planoa erregularra izan ohi da.
Alde zaharra
Zabalgunea
Ingurua
Lorategiak
Hiriaren egitura
Hiriaren egitura
3- KANPOALDEKOA
INDUSTRIALDEA
MERKATARITZA
GARRAIOAK
IKASTETXEAK
OSASUN ZENTROAK,…
ETXEBIZITZAK
ZERBITZUAK
Hiriaren egitura
3- KANPOALDEKOA
INDUSTRIALDEA poligono
tradizionala
Hiriaren egitura
Parke
teknologiko
modernoa
3- KANPOALDEKOA
Hiriaren egitura
Langileentzako
dentsitate handiko
blokeak
Burgesiarentzako
dentsitate baxuko
etxebizitzak
ETXEBIZITZAK
Auzo marjinalak
Hirien sailkapena
METROPOLI HANDIAK 10.000.000 edo +
METROPOLIAK 5.000.000 - 10.000.000
HIRI HANDIAK 1.000.000 - 5.000.000
TARTEKO HIRIAK 500.000 – 1.000.000
HIRI ERTAINAK 100.000 – 500.000
POPULAZIOAREN ARABERAKO HIERARKIA
Sao Paulo
(Brasil)
Tokio
(Japonia)
Hirien sailkapena
Tokio – 39.230.000
Guangzhou – Foshan- Dongguan- Jiangmen – 32.600.000
Shanghai – 29.600.000
Yakarta – 27.000.000
New Delhi – 25.3000.000
Seúl-Incheron – 24.200.000
Karatxi – 23.2000.000
Bombay – 22.600.000
Manila – 22.5000.000
México DF – 22.200.000
POPULAZIOAREN ARABERA (2016)
Hirien sailkapena
POPULAZIOAREN ARABERA (2016)
a) Zein kontinentetan kokatzen dituzu gehienak?
b) Zein izan daiteke Europako hiri populatuena?
c) Eta Espainiakoa?
d) Eta Euskal Herrikoa?
Hirien sailkapena
POPULAZIOAREN ARABERA (2016)
a) Zein kontinentetan kokatzen dituzu gehienak?
b) Zein izan daiteke Europako hiri populatuena?
Istambul, Mosku, Londres, San Petersburgo, Madril, Berlin,
Kiev, Erroma, Paris,…
a) Eta Espainiakoa?
Madril, Bartzelona, Valentzia, Sevilla, Zaragoza,…
a) Eta Euskal Herrikoa?
Bilbo, Gasteiz,
Hirien sailkapena
• Hiri handien kasuan hiriaren muga non dagoen definitzea
oso zaila da. Elkarren ondoan dauden hirietan, non hasten
da bat eta non bestea?
• Hiriaren funtzioek ez dute soilik hirian eragiten. Hiritik
kanpo ere zabaltzen da hiriaren boterea eta indarra.
• Batzuetan, hiri ezberdinak daude guztiz lotuta eta
zonalde hiritar oso zabalak sortzen dituzte.
FUNTZIOEN/HARREMANEN
ARABERAKO HIERARKIA
Hirien sailkapena
• Hirien horien arteko HARREMANAK oso estuak dira:
• Komunikazio- eta garraio-harremanak
• Pertsonak, salgaiak eta zerbitzuak
• Errepideen, trenbideen eta hegazkinen bidez
• Politika- eta ekonomia-harremanak
• Gobernuaren egoitzak
• Erakunde administratiboak
• Enpresa nagusien bulego zentralak
• Berrikuntzari lotutatako harremanak
• Unibertsitateak eta ikerketa guneak
• I+G+B (Ikerketa + Garapena + Berrikuntza) zentroak
Hirien sailkapena
• Hirien arteko harremanak ez dira homogeneoak.
• Hirien arteko harremanen indarraren eta garrantziaren
arabera HIRI-HIERARKIA eratzen da.
• Ez dator askotan bat populazioaren araberako hiri-
hierarkiarekin.
ADIBIDEZ:
• New York……………..12 milioi biztanle
• Karatxi (Pakistan)……24 milioi biztanle
Zeinek du eragin handiagoa munduan?
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
Hierarkiaren arabarea
Harremanak
Eragin eremua (kolorearen arabera)
HIRI SISTEMA
HIRI SISTEMA
Hirien sailkapena
Hirien sailkapena
• Beste hirietan duten eragina kontuan hartuta, hauxe da
hirien sailkapena/hierarkia:
HIRI GLOBALAK-NAZIOARTEKOA
KONTINENTEKO HIRIAK
HIRI NAZIONALAK
ESKUALDEKO HIRIAK
HIRI ERTAIN ETA TXIKIAK
FUNTZIOEN/HARREMANEN
ARABERAKO HIERARKIA
Hirien sailkapena
HIRI GLOBALAK/NAZIOARTEKOAK izateko IRIZPIDEAK
• Nazioarte mailako finantza eta zerbitzu aurreratuak.
• Langileen espezializazio maila, goi-mailako profesional kualifikatuak.
• Informazioa trukatzeko askatasuna eta bitartekari ugari , arin eta fidagarriak izatea.
• Eskaintza kultural zabala. • Nazioarteko erakunde politiko nagusien egoitzen
kokalekua izatea.
Hirien sailkapena
EKONOMIA- ETA FINANTZA-JARDUERAK
New York
Tokio
Londres
Hong Kong
Shangai
LANGILE KUALIFIKATUAK
New York
Boston
Tokio
Sydney
INFORMAZIO-TRUKEA Paris
New York Zurich
ESKAINTZA KULTURALA Londres
Mosku
Paris
KONPROMISO POLITIKOA
Washington
Brusela
Geneva
New York
Hirien sailkapena
HIRI GLOBALAK (liburuko 258-59 orr)
• 13. jarduera • Lehendabiziko 4 ariketak • 6.ariketa
Hirien sailkapena
• Hirien hazkundeak eta ingurunean duten eraginak forma
konplexuagoak sortzea ekarri du.
• METROPOLI-BARRUTIAK
• Hiri batez eta haren inguruko beste biztanlegune
batzuez osatua
• Udalerri ezberdinetan banatuta
• Harreman handia hiri handiarekiko (lanpostuak,
mediku espezializatuak, unibertsitateak,
abokatuak,…)
• KONURBAZIOAK
• Metropoli-barrutiz osatuak.
• Hiriak elkartu eta hiri-eremu jarraituak osatu dira
• MEGALOPOLIAK
• Hiri-eremu jarraitu izugarriak
Hirien arazoak
ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA
JOAN-ETORRIETAN GALDUTAKO DENBORA
ERLOJUPEKO BIZITZAK ERAGINDAKO ESTRESA
Hirien arazoak
ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA
KUTSADURA AKUSTIKOA
AIREAREN KUTSADURA KOTXE-ILARAK ETA ISTRIPUAK
ARAZOA EZAUGARRIAK
ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA
• Pertsona eta salgaien trafiko handia
• Garraiobide askoren erabilera zabala
o Diru asko gastatzen da azpiegituretan
o Eraikinek lur-eremu oso handiak betetzen dituzte
o Hiritarrek denbora luzea galtzen dute joan-etorrietan
o Kotxe-ilarak eta istripuak askotan sortzen dira
o Kutsadura akustikoa
o Erregai fosilen etengabeko erabilera
Karbono dioxidoaren isurketak (CO2)
Airea oso kutsatuta dago
Hiriko bero-uhartearen efektua
HONDAKINAK
• Hondakin solidoen pilaketa
• Zabortegi erraldoien beharra • Hondakinak tratatzeko azpiegitura garestiak
DESBERDINTASUNAK GIZARTEAN
• Etxebizitzen prezioaren araberako populazioaren banaketa
o Baliabide gutxiko pertsonentzako kalitate txarreko pisuak
Hirigunetik urrun
Azpiegitura falta arlo batzuetan
Inmigrante kopuru altua
Egoera oso larria garatu gabeko herrialdeetan
o Baliabide handiko pertsonentzako auzo garestiak
Kalitate oneko materialak eta instalazioak Mota guztietako zerbitzuak gertu
Hirien arazoak