Guugu huiini: Tortolita
Autor: Eustaquio Jiménez Girón
Interpretan: Los Galácticos
De yú gudxa zénda ti huadxí
riéte naládxe, cadi xhadxí
béeda ndáya ra cayuuna ti guugu huiini
lú ti yaga bidxí.
De las tierras fértiles yo venía una tarde
me acuerdo muy bien, no fue hace mucho
llegué hasta donde estaba llorando una tortolita
sobre un cacto de pitahayas.
¡Ay guugu huiini, xhianga riáya lii!
purti má biáanu, má nánna piá
sacá pé nga bíina dxi biáana stúbe
nin pé tu ñeeda izaaca naa.
¡Ay tortolita, me compadezco de ti!
porque te quedaste sola, lo deduje
porque así lloré cuando me quedé solo
sin que nadie viniera a consolarme.
Cadi guuna róu, bigani
pacaa zunítu guenda biaani
biia icaa ícu gápu xtobi ni zaca zanda
cadi ni guuti lii.
Ya no llores más, cállate por favor
o se te irá la vida
piensa en otro que pueda quererte
y que no te mate de una desilusión.
¡Ay guugu huiini de ra bizé!
padxí chi guunda nu neza que
nisi bídxi mbóco rireza yanni
ne sópe huelu ique té.
¡Ay tortolita de los pozos!
cuándo iremos a cantar por aquellos caminos
porque sólo el sapo practica su canto
con los zopilotes viejos de cabezas pelonas.
Ti rigóla guugu dxíba di
cundaachi pa xhi nga gábu naa
biia pa nga nga xpádu yooxho lu
ti nagasi gúuyu xhi gúne laa.
Un viejo tórtolo que fue maldecido
nos espía para saber lo que me estás diciendo
que se cuide si ese es tu viejo amante
porque ahorita verás lo que le haré.
¡Ay guugu huiini, naa riáya lii!
pa nápu donda lii quíxhu stíu
nga nga ni huayúuya guidxi layú dí
yanna la? sicarú chebíiu.
¡Ay tortolita, me compadezco de ti!
si tú tienes la culpa deberás pagar
eso es lo que he visto en este mundo
y ahora, que te vaya bien.