Download - Espainiako klimak
KLIMAREN FAKTOREAK
Latitudea
43º - 36º Ipar latitudea (alde epela, beraz)
KLIMAREN FAKTOREAK
Kokapena eta itsasoa
Itsasoaren eraginaItsasoa, termoerregulatzailea da, tenperaturak leuntzen laguntzen baititu.
Erliebearen kokapena
KLIMAREN FAKTOREAK
Erliebea
Jet Stream
Jet Stream: mendebaldetik ekialderuntz 9.000-11.000 m altitudean jotzen duen haize-korronte indartsua. Berebiziko garrantzia du lur azaleko eguraldian
FAKTORE TERMODINAMIKOAK
Alturako atmosfera-zirkulazioa
JET KORRONTEA
JET UHINDUA (abiadura mantsoa). Jet korronteak askak eta gailurrak egitean, lurrazalean, antizikloiak eta borraskak eratzen dira.
JET ZONALA (abiadura handia). Lurrazalean, fronteak eta hauen borraskak eratzen dira.
Ondulazioak jet-adar nagusitik aska daitezke eta, orduan, aire polarra (hotza) oso hegoalderuntz mugitzen da. Hegoalderako desplazamendu honetan, aire polarrak aire tropikalarekin (beroa) topo egitean, TANTA HOTZAREN FENOMENOA sortzen da, eurijasa katastrofikoak sortzen dituena.
FAKTORE TERMODINAMIKOAK
JET KORRONTEAren URTAROKO ALDAKETAK
Presio atmosferikoa, airearen tenperatura (aire hotzak beroak baino gehiago pisatzen du) eta altitudearen (zenbat eta altitude gehiago gero eta presio gutxiago) arabera aldatzen da.
Lurreko batez besteko presioa itsas-mailan, 1013,5 Htp-koa da. (1 hektopaskal = 1 milibar)
Lurrazaleko zirkulazioa: antizikloiak eta borraskak
Antizikloeitan (goi-presioa= 1015 Htp baino gehiago) haizea erlojuko orratzen noranzkoan mugitzen da eta depresioetan (behe-presioa= 1015 Htp baino gutxiago) haizea erlojuko orratzen kontrako noranzkoan (hego hemisferioan alderantziz da). Haizeak beti jotzen du antizikloiatik depresiora.
Airearen mugimendua lurrazalean
Ekintza-zentro termikoak
Aire-masa bat hozten denean sortzen da
Depresio termikoa Antizikloi termikoa
Ekintza-zentro dinamikoak Jet Stream-en zirkulazioak sortzen ditu.
Aire-masa nagusiak Iberiar Penintsulan
Beroa + hezea
Beroa + lehorra
Hotza + hezea
Oso hotza + hezea
Hotza + lehorra
Lurrazaleko zirkulazioa: Fronteak
KLIMAREN FAKTOREAK
Faktore geografikoak
Faktore termodinamikoak
Alturako atmosfera
Behe atmosfera
-LATITUDEA-KOKAPENA-ITSASOA-ERLIEBEA
-JET KORRONTEA
-EKINTZA-ZENTROAK-AIRE-MASAK-FRONTEAK
-Antizikloiak- Borraskak (depresioak)
-Altitudea-Orientazioa
KLIMAREN ELEMENTUAK
INTSOLAZIOA: toki jakin batean urtean zehar dagoen eguzki-ordu kopurua. LATITUDEAren araberakoa da.
HODEITZA (Nubosidad): zeruan dagoen hodei multzoa da. Intsolazio murriztu eta lurrazaleko tenperaturak leuntzen ditu.
1.Non dira itsolazio maximoak eta minimoak?
TENPERATURA: airearen berotasun-maila. ° C-tan neurtzen da.Aldakorra da, latitudea, itsasora dagoen distantzia eta altitudearen arabera.
2.Non dira batez besteko T° maximoak eta minimoak?
HEZETASUNA: aireak duen ur-kantitatea.Erne! Aire beroak hotzak baino ur-kantitate gehiago har dezake.Hezetasun absolutoa eta erlatiboa ezberdintzea komeni da:A)Hezetasun absolutoa: aire-dm3 (litro bat) batean guztira dagoen ur kantitatea da (gas eran, ur-lurruna).B)B) Hezetasun erlatiboa: airean gehienez egon daiteken ur-lurrun kantitatea kondentsaziora pasa gabe. %-tan ematen da. Hezetasun erlatiboa %100era iristen bada, saturazio-puntura iritsi dela esango genuke (kondentsazioa).3.Zer esan nahi du une jakin batean airearen hezetasuna %75-koa dela?
BATEZ BESTEKO HEZETASUNA ESPAINIAN
4.Zehaztu balore maximoak eta minimoak non dauden.
PREZIPITAZIOAK (euriak): hodeietatik lurrazalera erortzen den ura. Litroetan edo mm-tan neurtzen da.
5.Azaldu beheko marrazkia.
1
2
3
Aireak gora egiteko arrazoiaren arabera, prezipitazio-mota diferenteak ditugu: orografikoak, konbektiboak eta frontekoak.
Faktoreak:-latitudea eta kokapena. -Itsasora irekita egotea. -Erliebea.
PREZIPITAZIO KONBEKTIBOAK
PREZIPITAZIO OROGRAFIKOAK ETA FOEHN EFEKTOA
FRONTEA
BATEZ BESTEKO PREZIPITAZIOAK ESPAINIAN
6.Lokalizatu mapan prezipitazio maximoen eta minimoen inguruak
LURRUNKETA: lur azalean dagoen ur likidoa atmosferara gas eran pasatzeko prozesua da. Tenperaturaren araberakoa da.
IDORTASUNA: atmosferan eta lurzoruan dagoen ur defizita da.
Hileko idortasuna: Gaussen indizearekin neurtzen da. Hau da, hilabete bat lehorra da honako baldintza hau betetzen bada: 2T°≥ Pmm (bi aldiz batezbesteko T° prezipitazioak baino handiagoa edo berdina).
Idortasun orokorra: De Martonne indizearekin neurtu daiteke eta era honetan kalkulatzen da:
- Hezea, > 30- Erdi hezea, 20-30- Erdi lehorra, 10-20- Subdesertiko edo esteparioa, 5-10- Basamortukoa, 0-5
BATEZ BESTEKO IDORTASUNA DE MARTONNEren ARABERA
7.Non daude Espainian inguru hezeenak? Eta lehorrenak?
8a Gaussen indizea erabiliz, esan zenbat hilabete lehor dauden klima honetan.
8b De Martonne indizea erabiliz atera klima honen idortasun orokorra.
ESPAINIAKO KLIMAK
1.Klima ozeanikoa•Kostakoa
•Barrualdekoa
2.Itsasoko klima mediterraneoa
•Kataluniako kosta
•Levante eta Balearrak
•Andaluziako Kosta
•Guadalquivir haraneko behe aldea
3.Klima mediterraneo kontinentalizatua
•Ipar Goi-lautada
•Hego Goi-lautada
•Ebro Harana
•Guadalquivir haraneko barnealdea eta Extremadura
4.Mediterraneo lehorra, subdesertiko edo estepakoa
•Kostakoa
•Barrualdekoa
5.Mendiko klima
6.Kanarietako klima
KLIMA BAKOITZARI BURUZ ZER JAKIN BEHAR DA?:
1.-Kokapena.
2.-Tenperaturak.
3.-Prezipitazioak.
4.-Eragina duten faktoreak
5.-Landaretza mota.
•Inguru ozeanikoko mendiak
•Inguru medit. mendiak
KLIMA OZEANIKOA
Baso ozeaniarra edo atlantiarra (baso hosto-erorkorra)
PAGOA
HAYA
(fagus silvatica)
HARITZA
ROBLE
(Quercus Robur)
PINUA
PINO MARITIMO
(Pinus Pinaster)
EUKALIPTOA
EUCALIPTO
(eucalyptus)
PINU INSIGNIS
(pinus radiata)
Sastrakadi ozeanikoa: txilarra, otea, isatsa
Ameztia
Rebollo
(Quercus Pyrenaica)
Erkameztia
Quejigo
(Quercus Faginea)
Haritza
ITSASOKO KLIMA MEDITERRANEOA
Lurrinketa trinkoa. Aire beroa eta hezea
Altueran aire hotz-hotza
http://www.elmundo.es/elmundo/2003/graficos/oct/s3/gota_fria.html http://www.educa.madrid.org/web/cp.josesaramago.rivas/ciencias/gota1.swf
MEDITERRANEO KONTINENTALIZATUA
Baso mediterranearra (baso hosto-iraunkorra)
ARTEA
ENCINA
(Quercus ilex)
ARTADIA - ENCINA CARRASCA (carrascal) – Quercus ilex rotundifolia
ARTELATZA
ALCORNOQUE
(Quercus suber)
PINUA
PINO PIÑONERO
(Pinus pinea)
ALEPPO PINUA
PINO CARRASCO
(Pinus halepensis)
Makia: sastrakadi esklerofiloak (estrepak, txilarrak)
Gurbitza Madroño
Isatsa Retama
Legeltxorra Lentisco
GARRIGA
Erromeroa Romero
Ezkaia Tomillo
ESTEPA (klima subdesertikoetan)
Palmito
Pita
Esparto
LANDAREDI ESTEPARIOA
Mendi hezea (ozeanikoa)
Mendi mediterraneoa
Mendi subtropikala
KLISERIEA PIRINIOETAN
(kliserie = landaretza-maila)
Laiotza Egutera
Mendiko kliserieak
What is upwelling?Upwelling is a process in which deep, cold water rises toward the surface.
Azoreetako antizikloia eta
alisioak
Lainoen “itsasoa”
KLISERIEA KANARIETAN
Tabaiba Astalarra
Cardón
LAURISILVA
LAURISILVA BASOA
LAURISILVA BASOA eta PREZIPITAZIO HORIZONTALA
Mediterraneo lehorra (subdesertikoa)
Kanarietakoa (subtropikala)
Mendikoa (Mediterraneoa)
Mendikoa (Ozeanikoa)
A: OZEANIARRA edo ATLANTIARRA
B 1: TRANTSIZIOZKO AZPIOZEANIKOA
B 2: TRANTSIZIOZKO AZPIMEDITERRANEOA
C: MEDITERRANEO KONTINENTALIZATUA
A
B 1
B 2 B 2
C