Download - Datu Baseak.rtf
-
7/25/2019 Datu Baseak.rtf
1/7
Zer da? Definizioa:
Datu-baseak datu ugari gordetzeko aukera ematen diguten tresnak dira. Gordetako
datuak kontsultatu eta behar ditugunean berreskuratzeko aukera ere ematen digute.
Hona hemen datu-baseen hainbat adibide: Datu-base bibliografikoak, testu historikoak,artikuluak, helbideak, ikasleen datuak, ordenatzea interesatzen zaigun edozein datu
pilo handi.
Baliabidearen erabilera, nola erabiltzen da?
Datu-baseak kudeatzeko programak behera kargatu etaordenagailuan instalatu behar
dira. Datu-base berria sortzeko, lehenik eta behin datu-basearen egitura, datu-basea
osatzen duten taulak eta haien arteko erlazioak definitu behar dira. Taulen arteko
erlazioak sortzeak daturik ez bikoiztea ahalbidetzen du, baita informazioa
eraginkortasun handiagoz kudeatzea ere. Taula bakoitzeko, izenburuak jartzen zaizkie
eremuei (adibidez, egilea, urtea, izenburua, etab.) eta datu mota zehaztenda (testua,
zenbakizkoa, data, etab.). Diseinua amaitutakoan, artiboa gordeko dugu. !ndoren,
datuak taulan sartuko ditugu, zuzenean edo formularioen eta azpiformularioen bitartez.
Hainbat irizpide baliatuta kontsultak sortzea da hirugarren urratsa."ontsultetan
lortutako balioez tostenak egiten dira.
Datu base baten elementuak.
Datu base bat biltegiratze egitura logikoez osatua dago, taulak. Taula bat zutabe edo
kanpoez eta errenkada edo erregistroz osatua dago.
Taula.#erroz eta zutabez osatutako egitura logiko bidimentsionala. Datu-base
baten taula bakoitzak izen desberdina du.
Tupla. Taula baten erregistro edo lerroa. Taula erlazionaletan ez dago bi tupla
errepikatzerik.
Atributua.Taula baten zutabea. $tributuen izenak ezin daitezke taula berean
errepikatu. $tributu batek tupla batean hartzen duen balioa dagokion
domeinuko balio bat izan behar du, edo balio nulua, azken hori onartzen bada.
$tributuen balioak atomikoak dira% hots, tupla bakoitzeko atributu bakoitzak
balio bakarra du.
-
7/25/2019 Datu Baseak.rtf
2/7
Domeinua.$tributu batek izan ditzakeen balio multzoa. Hainbat atributu
domeinu beraren gainean defini daiteke. &i domeinu mota daude: jarraitukoak
eta diskretuak. Domeinu jarrai tukoetan bi balioen arteko balio guztiak biltzen
dira. Domeinu diskretuetan, ordea, balio jakinak biltzen dira. $dibidez, seua
atributuak bi balio bakarrik onartzen ditu: gizona eta emakumea. Taula baten
atributuen domeinuak adierazteko domeinu-taula erabiltzen da.
Bista.Taula edo taula multzoen gainean definituriko alegiazko taula da. &ista
batean, tauletan egiten diren eragiketa berak egin daitezke, baina ez da
benetako taula. &ista bat, taula batetik, taula multzo batetik, bista batetik edo
taulen arteko eragiketa batetik sortutako taula dinamikoa da. 'gitura dinamikoa
da. Horrela, oinarrizko tauletan egindako aldaketek dagokion bistari eragiten
diote.
Gakoak.Taula batean ez dago tuplak errepikatzerik. $tributuen balioen bitartez
identifikatzen dira tuplak.
o Gako hautagaia.Gako hautagaiak, taularen gako nagusiak izateko
hautagaiak dira. $tributu edo atributu multzo batek, gako hautagai gisa
definitzeko, honako bi baldintza hauek bete behar ditu:
Bakartasuna.Taula batean, ez dago balio bera duten
atributudun tuplarik aurkitzerik.
Laburtu ezina.$tributu multzotik atributuren bat kentzen bada, bakartasuna
galtzen da.
Taula baten tupla guztiak ezberdinak direnez, gako hautagai bat dago,
gutienez.
Gako nagusia(!"). Taula baten tupla bakoitza era bakarrean identifikatzen duen
atributu edo atributu multzoa da. Gako hautagairik egokiena gako nagusia da. Taula
orok gako nagusi bakarra du. Gako nagusia gutieneko atributu kopuruz osatuta dago.
Taula guztietan, gutienez, gako hautagai bat dagoenez, gako nagusi bat dago.
"asurik tarrenean, atributu guztiez osatutako gako nagusi konposatua izaten da.Gako
nagusitzat aukeratzen ez diren hautagaiak ordezko gakoak dira.Gako kanpotarra
#$"%. Taulak erlazionatzeko erabiltzen den atributu edo atributu multzoa da. Taula
baten gako kanpotarra erlazionaturiko taularen gako nagusia da. Gako kanpotarraren
domeinua erlazionaturiko gako nagusiaren domeinuaren berdina da. Gako nagusiak
eta kanpotarrak erlazio baten bi aldeak osatzen dituzte. #oturiko gako nagusiak etakanpotarrak ez dute izen bera eduki beharrik, baina domeinu beraren gainean
-
7/25/2019 Datu Baseak.rtf
3/7
definituta daude. Gako kanpotarren balioak errepikatu egin daitezke edo nuluak izan
daitezke. &este taulekin erlazionatzen ez den taula batek ez du gako kanpotarrik.
&ndizeak. Datuak antolaketa batekin ikusteko erabiltzen dira eta datuen gaineko
kontsultak bizkortu egiten dituzte. ndizeak oinarrizko tauletara lotzen* dira eta liburuen
aurkibidetzat dihardute. Horrela, datuen bilaketak taula osoan egin beharrean,
informazio gutien duen indizeen taulan egiten dira, denbora gutiago galduz. 'redu
erlazionalak, aurreko eredu hierarkikoak eta sarekoak ez bezala, indizeak sortzeko
aukera ematen du. Taula bakoitzeko, gutienez, gako nagusiz osatutako indize bat
definitzen da.
Taula erlazional batek honako baldintza hauek betetzen ditu:
Tupla guztiak atributu berdinez osatuta daude.
Taula baten mailaktaularenatributu kopurua adierazten du.
Taula baten kardinalitateak taularen tupla kopuruaadierazten du. !ro har,
taula batean, tupla edo erregistro kopurua etengabe aldatzen da, beraz taula
baten kardinalitatea sarritan aldatzen da.
'aila, ordea, nahiz eta aldatzeko aukera egon, finko mantentzen da,
atributuak sartuz eta ezabatuz.
Datu baseen ezaugarriak.
+itategi-sistemekin konparatuz, datu-base sistemek abantaila asko eskaintzen dituzte.
Datuen sendotasuna eta erredundantziaren kontrola. +itategi-sistemetan, datu
bera hainbat fitategitan errepikaturik egon daiteke, eta horrek lekua alferrik galtzea eta
datuen sendotasunik eza eragiteko arriskua dakar. rintzipioz, fitategi guztiak
bateratuak daude datu-baseen sistemetan, eta, horregatik, ez dago datuak
errepikatzerik. Dena den, aldez aurretik aipatu den bezala, batzuetan, datuen arteko
erlazioak errazago irudikatzeko edo prestakuntzak hobetzeko, erredundantzia minimoa
mantentzen da. Hori bai, datua behin bakarrik gordetzen bada, behin baino ez da
eguneratu behar izango, eta automatikoki eskuragarri egongo da erabiltzaile
-
7/25/2019 Datu Baseak.rtf
4/7
guztientzat. $ldiz, datua errepikatua badago, baina sistemak hori baldin badaki,
sistemak berak eguneratuko ditu beste kopia guztiak.
(egurtasuna eta datuak partekatzea. +itategi-sistemetan, fitategia erabiltzen
duena da fitategiaren jabea. Datu-baseetan datuak erabiltzaile guztien eskura daude,
baina erabiltzaile bakoitzak atzituko ditu bere baimenen arabera. Gainera, sorturiko
aplikazio berriek dagoeneko eistitzen diren datuak erabil ditzakete, eta segurtasun-
kopien eta berreskuratze-zerbitzuen hobekuntza ere gauza daiteke, fitategi-
sistemetan ez bezala. $zken horietan, erabiltzailearen ardura da segurtasun-kopiak
egitea. D&"ek, berriz, gutienekora eramaten dute alferrik galdutako lana% eta
segurtasun-kopiak egiteko tresnak eskaintzen dituzte.
Datuak bateratuta dauden heinean, errazagoa da estandarrak betetzea datuen
formatu, dokumentazio, atzipen-arau eta eguneratze-prozedurei dagokienez. Gainera,
datuen independentziari esker, errazago egiten da mantentze-lana. +itategi-
sistemetan, fitategien egitura-programetan deskribatzen denez, programak aldatu
egin behar dira datuen egitura edo datuak pilatzeko era aldatzen direnean. &aina
D&"etan ez da halakorik gertatzen, datuen eta aplikazioen deskripzioak banaturik
daudelako. &anaketa horri independentzia deritzo eta bi mailatan gauzatzen da.
&atetik, independentzia fisikoak bermatzen du datuak biltegiratuta dauden erak egitura
logikoan eraginik ez izatea% hau da, nahiz eta biltegiratze fisikoan aldaketak egon, datu
horiek atzi behar dituen erabiltzaileak ez du programa aldatu beharrik izango. 'ta
bestetik, independentzia logikoa dago: datu-baseari elementuak gehitzeak, kentzeak
edo aldatzeak eraginik ez izatea ahalbidetzen du datu-basea kudeatzen duten
programetan.
Datuen atzipen hoberako, DB"(ek galdeketak egiteko lengoaiak eskaintzen
dituzte. #engoaia horiek erabiliz gero, ez da beharrezkoa aplikazioak programatzea.
D&"ek datu berberei aldi berean atzipen ugari egitea baimentzen dute% hots,
konkurrentziarik badago, bera arduratuko da dena kontrolatzeaz, datuen osotasuna eta
sendotasuna uneoro zainduz.
Desabantailak ere badituzte, ordea:
Zailtasuna eta neurria. D&"ak programa multzo handiak eta konpleuak dira, eta,
etekin ona lortzeko, ondo ulertu behar dira. Horrez gain, memoria-kapazitate handia
behar dute datu-baseak kudeatzeko sistemaren soft/areak bai eta biltegiratutako
datuek ere, bai diskoan, bai memorian.
-
7/25/2019 Datu Baseak.rtf
5/7
Arlo ekonomikoa. &atzuetan, oso garestia izaten da fitategi-sistemetan
oinarrituriko aplikazioak datu-base sistema batekin ordeztea% aplikazioa aldatzeaz gain,
datu-base sistema ezarri behar da, langileei prestakuntza berezia eman behar zaie,
etab. Gainera, ordenagailuek baliabide egokiak izan behar dituzte, D&"ak ondo
funtziona dezan.
!restazioak. 0ormalean, programa edo aplikazio jakin bati erantzuna emateko
sortzen dira fitategi-sistemak eta, beraz, oso prestazio onak eskaintzen dituzte.
D&"ak, berriz, aplikazio ugarik erabiltzen dituzte eta, horregatik, aplikazio batzuk
lehen baino astiroago joan daitezke.
Dena den, abantailak gehiago dira% horrela ez balitz, datu-baseak ez ziren inoiz
heldu izango egun dauden tokira.
AD&B&D)A
BULEGOAetaLANGILEAtaulez osatutako honako datu-base hau aztertuko dugu:
BULEGOA
Bzkia Kalea Eskualdea Telefonoa Faxa
O5 Enmedio, 8 Hegoa !" #$% #"$ !" #$% &"$
O' (o)ano, s*n Erdia !" #%5 '!$ !" #%5 !'$
O& +an (iguel, % !" 5#$ #5$ !" 5#$ #55
O" raalgar, #& ./arra !" #8" ""$ !" #8" "#$
O# 0edre, #! ./arra !" 5#5 8%$ !" #5# 8%%
LA1G.LEA
Lzkia Izena Abizena Telefonoa Lanpostua NA Bulegoa
EL#% Amelia 2astor !" #8" 5!$ 3uzendaria &"#%#E O5
EG&' 2edro 0ubedo !" 5&5 !$ Begiralea &8'!!!#&4 O&
EG%" Luis 0ollado !" 5## #&$ Administrazioa #"&%##&L O&
EA ita enau !" #5' 55$ Begiralea &&%$6 O'
-
7/25/2019 Datu Baseak.rtf
6/7
EG5 7ulio 2rats !" 5#" 5$ 3uzendaria #5!""&$4 O&
EL"% 0arlos Baeza !" #"' #5$ Begiralea &55#%&& O5
BULEGOAtaularen atributuakhonako hauek dira:
Bzkia, kalea, area, teleonoa, aa9
BULEGOA taularen maila5ada9
BULEGOA taularen kardinalitatea 5a da9
Domeinu-taulak atributuen balio multzoa inkatzen du9 Horrela, telefonoa eta faxa
atributuek domeinu beraren gainean deinitzen dira9BULEGOAtaularen domeinu-taula
honako hau da:
Atributua Domeinuaren izena Deskribapena Definizioa
Bzkia BULEGO3;.ABulego zenbakien balio
/osibleakGehienez & zenbaki
;alea ;ALE.3E1A Helbideak Gehienez #5 karaktere
Eskualdea E+;UAL
-
7/25/2019 Datu Baseak.rtf
7/7
esanahia aztertzen da, atributuen datuez idatu gabe9 Horrela, une =akin batean
biltegiratuta dagoena aztertu ordez, biltegiratu daitekeena aztertu behar da9
BULEGOA taularen gako hautagaiak honako hauek dira:
Bzkia, kalea, telefonoa, faxa9
Gako hautagai egokiena gako nagusia da9 BULEGOA*LANGILEA erlazioaren gako
nagusiaBzkiada9
BULEGOA*LANGILEAerlazioaren ordezko-gakoak honako hauek dira:
+alea, telefonoa eta faxa
Gako kan/otarrak9 BULEGOA taulan ez dago LANGILEA taulan gako nagusia den
atributurik> beraz, ez dauka gako kan/otarrik9 LANGILEA taulan, ordea, B"le-oa
atributuak,BULEGOAtaularenBzkiaatributuarekin bat egiten duenez, gako kan/otarra
osatzen du9
.ndizeak9 LANGILE.IA taulan, izena eta a/izena atributuen araberako bilaketak maiz
egiten direnez, bilaketak azkartzeko,izena
etaa/izena
atributuez osatutako indizea
deini daiteke9