departamento didáctico de economía

Programación didáctica 2021-2022

Departamento didáctico de

Economía

Instituto de Educación Secundaria Moncho Valcarce As Pontes de García Rodríguez (A Coruña)

Programación didáctica 2021-2022 ● Departamento didáctico de Economía

2 Instituto de Educación Secundaria Moncho Valcarce • As Pontes de García Rodríguez (A Coruña)




Departamento didáctico de Economía

Instituto de Educación Secundaria Moncho Valcarce As Pontes de García Rodríguez (A Coruña)

Curso 2021-2022

Profesorado Javier Cabarcos Anca

Materias

Economía 4.º ESO

Páxina 5

Iniciación á actividade emprendedora e empresarial 4.º ESO

Páxina 31

Economía 1.º bacharelato Javier Cabarcos Anca

Páxina 51

Economía da empresa 2.º bacharelato Javier Cabarcos Anca

Páxina 79

As Pontes de García Rodríguez (A Coruña), 15 de setembro de 2021

Nome Sinatura

Javier Cabarcos Anca Profesor




Economía 4.º ESO

Apartado Páxina

1 Introdución e contextualización 6

2 Contribución ao desenvolvemento das competencias clave Concreción que recolle a relación dos estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais

7

3 Obxectivos do curso 13

4

Concreción para cada estándar de aprendizaxe avaliable de: 1.º: Temporalización. 2.º: Grao mínimo de consecución para superar a materia 3.º: Procedementos e instrumentos de avaliación

14

5 Concrecións metodolóxicas 20

6 Materiais e recursos didácticos 21

7 Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado 22

8 Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente 24

9 Organización das actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes.

25

10 Organización dos elementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos necesarios en determinadas materias

25

11 Deseño da avaliación inicial e medidas individuais ou colectivas que se poidan adoptar como consecuencia dos seus resultados

25

12 Medidas de atención á diversidade 25

13 Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso 27

14 Actividades complementarias e extraescolares programadas 28

15 Mecanismos de revisión, avaliación e modificación das programacións didácticas en relación cos resultados académicos e procesos de mellora

28

16 Cadro esquema-resume dos aspectos básicos da avaliación para expoñer e informar ao alumnado

29

Anexo I: Metodoloxía de ensinanza presencial e a distancia 31



1. Introdución e contextualización. O estudo e a formación en economía fanse absolutamente necesarios nun contexto moi globalizado, no que as relacións económicas son cada vez máis complexas. A economía está presente en todos os aspectos da nosa vida cotiá, calquera cidadán necesita coñecer as regras básicas que explican os acontecementos económicos e a linguaxe específica que é utilizado polos economistas e os medios de comunicación para analizar eses feitos. A realidade non pode entenderse correctamente sen considerar o comportamento económico, individual e colectivo, das persoas na procura da satisfacción das súas necesidades, así como a produción e organización dos bens e servizos que se necesitan para iso, e a distribución dos recursos escasos. A materia de Economía pretende preparar aos mozos e mozas para adquirir coñecementos e destrezas e desenvolver actitudes e valores que lles permitan desenvolverse nunha sociedade na que os feitos económicos teñen cada vez máis importancia, posibilitando analizar e profundar nas relacións humanas desde aspectos micro e macroeconómicos. Quizais o que mellor distingue á economía como disciplina doutras nas ciencias sociais non é o seu obxecto, senón o seu enfoque. Así mesmo, contribúe a preparar ao alumno interesado en proseguir estudos superiores neste ámbito de coñecementos. O estudo da economía axuda a percibir e coñecer o mundo que nos rodea, e posibilita analizar e profundar nas relacións humanas desde aspectos micro e macroeconómicos, así como tema referentes á economía persoal, incluíndo diferentes variables de contexto; facilita a comprensión dos conceptos utilizados habitualmente na economía e no mundo empresarial e na vida cotiá, potencia as habilidades e destrezas de razoamento, abstracción e interrelación, e proporciona ferramentas para examinar de forma crítica a sociedade na que nos desenvolvemos; ademais, contribúe a desenvolver a curiosidade intelectual, a capacidade analítica, o rigor e a amplitude de perspectivas ao facer fronte ao estudo e investigación de diversos temas, o coñecemento de variables como o crecemento, a pobreza, a educación, a saúde, a riqueza, o medio ambiente, etc., un coñecemento matemático e estatístico, así como unha habilidade de comunicación oral e escrita para explicar e transmitir as ideas e conclusións con argumentos e evidencias empíricas, un sólido sentido da ética e respecto ao ser humano, así como unha intensa capacidade de traballo, tanto individual como en equipo. A día de hoxe cobran máis valor, se cabe, os coñecementos económicos pola importancia de contar con cidadáns solventes e informados e pola relevancia dunha boa administración dos recursos dun país, o que mostra a gran transcendencia social da economía pois o seu coñecemento contribúe a fomentar a mellora na calidade de vida, o progreso e o benestar social. O estudo da economía proporciona, xunto coa formación técnica, unha serie de competencias en traballo en equipo, habilidades de comunicación, iniciativa e liderado, así como o estímulo do espírito emprendedor.



2. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Concreción que recolle a relación dos estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais

Bloque 1. Ideas económicas básicas.

Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave

B1.1. Economía como ciencia: actividade económica e sociedade. B1.2. Principios na toma de decisións económicas. B1.3. Escaseza, elección e asignación de recursos. Custo de oportunidade.

B1.1. Explicar a economía como ciencia social e valorar o impacto permanente das decisións económicas na vida das persoas.

ECB1.1.1. Recoñece a escaseza de recursos e a necesidade de elixir e tomar decisións como as claves dos problemas básicos de calquera economía, e comprende que todas as eleccións supoñen renunciar a outras alternativas e que todas as decisións teñen consecuencias.

- Comunicación lingüística - Competencias sociais e cívicas.

ECB1.1.2. Distingue formas de analizar e resolver problemas económicos, e identifica as súas vantaxes, os seus inconvenientes e as súas limitacións.

- Aprender a aprender - Competencia dixital

B1.4. O método na economía: modelos económicos. B1.5. Fronteira de posibilidades de produción.

B1.2. Identificar a terminoloxía económica básica e o uso dos modelos económicos, e familiarizarse con eles.

ECB1.2.1. Comprende e utiliza correctamente termos da área da economía.

- Comunicación lingüística

ECB1.2.2. Diferencia entre economía positiva e economía normativa.

- Aprender a aprender - Competencias sociais e cívicas

ECB1.2.3. Representa e analiza graficamente o custo de oportunidade mediante a fronteira de posibilidades de produción.

- Competencia dixital - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

B1.6. As relacións económicas básicas e a súa representación.

B1.3. Tomar conciencia dos principios da economía para aplicar nas relacións económicas básicas cos condicionantes de recursos e as necesidades.

ECB1.3.1. Representa as relacións que se establecen entre as economías domésticas e as empresas.

- Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencias sociais e cívicas

ECB1.3.2. Aplica razoamentos básicos para interpretar problemas económicos provenientes das relacións económicas do seu contorno.




Bloque 2. Economía e empresa.


B2.1. A empresa e o/a empresario/a. B2.2. Elementos, funcións e obxectivos da empresa. B2.3. Clases de empresas. B2.4. Formas xurídicas da empresa.

B2.1. Describir os tipos de empresas e as formas xurídicas das empresas, e relacionar con cada unha coas súas esixencias de capital e as responsabilidades legais dos/das propietarios/as e xestores/as, así como as interrelacións das empresas no seu contorno inmediato.

ECB2.1.1. Distingue as formas xurídicas das empresas e relaciónaas coas esixencias de capital para a súa constitución e coas responsabilidades legais para cada tipo.

- Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

ECB2.1.2. Identifica e valora as formas xurídicas de empresas máis apropiadas en cada caso, en función das características concretas, aplicando o razoamento sobre clasificación das empresas.


ECB2.1.3. Distingue os tipos de empresas e de empresarios/as que actúan no seu ámbito, así como a forma de interactuar co seu contorno máis próximo e os efectos sociais e ambientais, positivos e negativos, que se observan.

- Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - Competencias sociais e cívicas

B2.5. Proceso produtivo e factores produtivos. B2.6. Sectores da actividade económica.

B2.2. Analizar as características principais do proceso produtivo.

ECB2.2.1. Analiza os tipos de factores produtivos e as relacións entre produtividade, eficiencia e tecnoloxía.


ECB2.2.2. Identifica os sectores económicos, así como os seus retos e as súas oportunidades.

- Competencia dixital - Competencias sociais e cívicas

B2.7. Fontes de financiamento das empresas. Novas formas de financiamento.

B2.3. Identificar as fontes de financiamento das empresas.

ECB2.3.1. Explica as posibilidades de financiamento das empresas e diferencia o financiamento externo e o interno, a curto e a longo prazo, así como o custo de cada unha e as implicacións na marcha da empresa.

- Comunicación lingüística - Competencia dixital - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

B2.8. Ingresos e custos da empresa: clasificación. B2.9. Resultados da empresa.

B2.4. Determinar, para un caso sinxelo, a estrutura de ingresos e custos dunha empresa, calculando o seu beneficio.

ECB2.4.2. Distingue os ingresos e os custos dunha empresa, calcula o seu beneficio ou a súa perda, aplicando razoamentos matemáticos, e interpreta os resultados.


B2.10. Obrigas fiscais das empresas.

B2.5. Diferenciar os impostos que afectan as empresas e a importancia do cumprimento das obrigas fiscais.

ECB2.5.1. Identifica as obrigas fiscais das empresas segundo a súa forma xurídica e as actividades, e sinala o funcionamento básico dos impostos e as principais diferenzas entre eles.


ECB2.5.2. Valora a achega que para a riqueza nacional supón a carga impositiva que soportan as empresas.

- Competencias sociais e cívicas



Bloque 3. Economía personal.


B3.1. Orzamento persoal. Control de ingresos e gastos. B3.2. Xestión do orzamento. Obxectivos e prioridades.

B3.1. Realizar un orzamento persoal distinguindo entre os tipos de ingresos e gastos, e controlar o seu grao de cumprimento e as posibles necesidades de adaptación.

ECB3.1.1. Elabora un orzamento ou plan financeiro persoal, identificando os ingresos e os gastos integrantes, e realiza o seu seguimento.

- Aprender a aprender - Competencia dixital - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

ECB3.1.2. Utiliza ferramentas informáticas na preparación e desenvolvemento dun orzamento ou plan financeiro personalizado.


ECB3.1.3 Manexa gráficos de análise que permiten comparar unha realidade personalizada coas previsións establecidas.


B3.3. Planificación económicofinanceira: necesidades económicas nas etapas da vida.

B3.2. Decidir con racionalidade ante as alternativas económicas da vida persoal, e relacionalas co benestar propio e social.

ECB3.2.1. Comprende as necesidades de planificación e do manexo de asuntos financeiros ao longo da vida. Esa planificación vincúlase á previsión realizada en cada etapa, de acordo coas decisións tomadas e a marcha da actividade económica nacional.

- Aprender a aprender - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

B3.4. Aforro e endebedamento. Os plans de pensións. B3.5. Risco e diversificación.

B3.3. Expresar unha actitude positiva cara ao aforro, e empregar o aforro como medio para alcanzar diversos obxectivos.

ECB3.3.1. Recoñece e explica a relevancia do aforro e do control do gasto.


ECB3.3.2. Analiza as vantaxes e inconvenientes do endebedamento, valorando o risco e seleccionando a decisión máis axeitada para cada momento.


B3.6. O diñeiro. B3.7. Contratos financeiros: contas e tarxetas de débito e crédito. B3.8. Relacións no mercado financeiro: información e negociación. B3.9. Implicacións dos contratos financeiros. Dereitos e responsabilidades dos/das consumidores/as no mercado financeiro.

B3.4. Recoñecer o funcionamento básico do diñeiro e diferenciar os tipos de contas bancarias e de tarxetas emitidas como medios de pagamento, e valorar a oportunidade do seu uso con garantías e responsabilidade.

ECB3.4.1. Comprende os termos fundamentais e describe o funcionamento das contas na operativa bancaria.

- Comunicación lingüística - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

ECB3.4.2. Valora e comproba a necesidade de interpretar as cláusulas dos contratos bancarios para coñecer os dereitos e as obrigas que se derivan delas, así como a importancia de operar en condicións de seguridade cando se empregan procedementos telemáticos.

- Comunicación lingüística - Aprender a aprender - Competencia dixital

ECB3.4.3. Recoñece a capacidade de negociación coas entidades financeiras e analiza os procedementos de reclamación ante estas.


ECB3.4.4. Identifica e explica as modalidades de tarxetas bancarias, así como os elementos e os procedementos que garanten a seguridade na súa operativa.

- Comunicación lingüística - Competencia dixital - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

B3.10. O seguro como medio para a cobertura de riscos. Tipoloxía de seguros.

B3.5. Coñecer o concepto de seguro e a súa finalidade.

ECB3.5.1. Identifica, describe e clasifica os tipos de seguros segundo os riscos ou as situacións adversas nas etapas da vida.

- Aprender a aprender - Comunicación lingüística - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía



Bloque 4. Economía e ingresos e gastos do Estado.


B4.1. Orzamentos públicos: ingresos e gastos do Estado.

B4.1. Recoñecer e analizar a procedencia das principais fontes de ingresos e gastos do Estado, e interpretar gráficos onde se amose esa distribución.

ECB4.1.1. Identifica as vías de onde proceden os ingresos do Estado, así como as principais áreas dos gastos do Estado, e comenta as súas relacións.


ECB4.1.2. Analiza e interpreta datos e gráficos de contido económico relacionados cos ingresos e os gastos do Estado.


ECB4.1.3. Distingue nos ciclos económicos o comportamento dos ingresos e dos gastos públicos, así como os efectos que se poden producir ao longo do tempo.


ECB4.1.4. Describe o contido dos orzamentos públicos e argumenta a necesidade de prever os ingresos e os gastos, e controlar a súa execución.

- Comunicación lingüística - Competencias sociais e cívicas

B4.2. A débeda pública e o déficit público.

B4.2. Diferenciar e explicar os conceptos de débeda pública e déficit público.

ECB4.2.1. Comprende e expresa as diferenzas entre os conceptos de débeda pública e déficit público, así como a relación que se produce entre eles.


B4.3. Desigualdades económicas e distribución da renda.

B4.3. Determinar o impacto para a sociedade da desigualdade da renda e estudar as ferramentas de redistribución da renda.

ECB4.3.1. Coñece e describe os efectos da desigualdade da renda e os instrumentos de redistribución desta.

- Comunicación lingüística - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencias sociais e cívicas

ECB4.3.2. Interpreta gráficos representativos da distribución da renda.




Bloque 5. Economía e tipos de xuro, inflación e desemprego.


B5.1. Tipos de xuro. B5.2. Inflación. B5.3. Consecuencias dos cambios nos tipos de xuro e inflación. B5.4. Desemprego: clasificación e consecuencias.

B5.1. Diferenciar as magnitudes de tipos de xuro, inflación e desemprego, analizar as relacións entre elas e interpretar datos e gráficos vinculados con esas magnitudes.

ECB5.1.1. Describe as causas da inflación e valora as súas principais repercusións económicas e sociais.


ECB5.1.2. Explica o funcionamento dos tipos de interese e as consecuencias da súa variación para a marcha da economía.


ECB5.1.3. Valora e interpreta datos e gráficos de contido económico relacionados cos tipos de xuro, inflación e desemprego.


B5.5. Causas do desemprego e políticas contra o desemprego. O desemprego en Galicia. B5.6. Perspectivas da ocupación.

B5.2. Valorar opcións de políticas macroeconómicas para facer fronte ao desemprego.

ECB5.2.1. Describe as causas do desemprego e valora as súas principais repercusións económicas e sociais.


ECB5.2.2. Analiza os datos de desemprego en España e as políticas contra o desemprego.

- Competencia dixital - Competencias sociais e cívicas

ECB5.2.3. Investiga e recoñece vieiros e tendencias de emprego.




Bloque 6. Economía internacional.


B6.1. Globalización económica. B6.2. Comercio internacional. B6.3. Integración económica e monetaria europea. B6.4. Economía e ambiente: sustentabilidade.

B6.1. Valorar o impacto da globalización económica, do comercio internacional e dos procesos de integración económica na calidade de vida das persoas e no ambiente.

ECB6.1.1. Valora o grao de interconexión das economías de todos os países do mundo e aplica a perspectiva global para emitir xuízos críticos.


ECB6.1.2. Explica as razóns que xustifican o intercambio económico entre países e que inflúen nel.


ECB6.1.3. Analiza e presenta acontecementos económicos contemporáneos no contexto da globalización e o comercio internacional.

- Aprender a aprender - Competencia dixital - Competencias sociais e cívicas

ECB6.1.4. Recoñece e enumera vantaxes e inconvenientes do proceso de integración económica e monetaria da Unión Europea.

- Comunicación lingüística - Competencia dixital - Competencias sociais e cívicas

ECB6.1.5. Reflexiona sobre os problemas ambientais e a súa relación co impacto económico internacional, e analiza as posibilidades dun desenvolvemento sustentable.




3. Obxectivos do curso.

A materia de Economía de 4.º ESO ha de contribuír a que o alumnado desenvolva as seguintes capacidades: - Percibir e coñecer o mundo que nos rodea e analizar e profundizar nas relacións humanas desde o aspecto micro e macroeconómico, incluíndo diferentes variables de contexto. - Facilitar a comprensión dos conceptos utilizados habitualmente na economía e no mundo empresarial. - Potenciar as habilidades e destrezas de razonamento, abstracción e interrelación. - Proporcionar ferramentas para examinar de forma crítica a sociedade na que nos desenvolvemos. - Contribuír a desenvolver a curiosidade intelectual, a capacidade analítica, o rigor e a amplitude de perspectivas ao facer fronte ao estudo e investigación de diversos temas, o coñecemento de variables como o crecemento, a pobreza, aeducación, a saúde, a riqueza, o medio ambiente, etc. - Potenciar o coñecemento matemático e estatístico, así como unha habilidade de comunicación oral e escrita para explicar e transmitir as ideas e conclusións con argumentos e evidencias empíricas. - Potenciar un sólido sentido da ética e respecto ao ser humano, así como unha intensa capacidade de traballo, tanto individual como en equipo.



4. Concreción para cada estándar de aprendizaxe avaliable de: 1.º: Temporalización. 2.º: Grao mínimo de consecución para superar a materia 3.º: Procedementos e instrumentos de avaliación

Primeira avaliación Estándar de

aprendizaxe avaliable Temporalización

37 sesións de clase Grao mínimo de consecución

para superar a materia Procedementos e

instrumentos de avaliación

ECB1.1.1. Recoñece a escaseza de recursos e a necesidade de elixir e tomar decisións como as claves dos problemas básicos de calquera economía, e comprende que todas as eleccións supoñen renunciar a outras alternativas e que todas as decisións teñen consecuencias.

2 sesións de clase. Recoñece a escaseza de recursos como problema fundamental da economía.

- Debate en clase. - Realización de casos prácticos. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

ECB1.1.2. Distingue formas de analizar e resolver problemas económicos, e identifica as súas vantaxes, os seus inconvenientes e as súas limitacións.

2 sesións de clase. Identifica os principais problemas económicos e as solucións propostas para superalos.


ECB1.2.1. Comprende e utiliza correctamente termos da área da economía.

3 sesións de clase. Manexa correctamente un vocabulario económico básico.

- Debate en clase. - Exemplos. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

ECB1.2.2. Diferencia entre economía positiva e economía normativa.

2 sesións de clase. Diferencia os conceptos de economía positiva e normativa.


ECB1.2.3. Representa e analiza graficamente o custo de oportunidade mediante a fronteira de posibilidades de produción.

3 sesións de clase. Comprende o concepto de custo de oportunidade e sabe representalo gráficamente mediante a fronteira de posibilidades de produción.


ECB1.3.1. Representa as relacións que se establecen entre as economías domésticas e as empresas.

2 sesións de clase. Sabe representar as relacións entre as unidades de consumo e as de produción.


ECB1.3.2. Aplica razoamentos básicos para interpretar problemas económicos provenientes das relacións económicas do seu contorno.

3 sesións de clase. Interpreta correctamente os problemas económicos máis importantes do entornoi.




Estándar de aprendizaxe avaliable

Temporalización 37 sesións de clase

Grao mínimo de consecución para superar a materia

Procedementos e instrumentos de avaliación

ECB2.1.1. Distingue as formas xurídicas das empresas e relaciónaas coas esixencias de capital para a súa constitución e coas responsabilidades legais para cada tipo.

2 sesións de clase. Coñece os distintos tipos xurídicos de empresa, o capital mínimo das mesmas e a responsabilidade dos socios polas débedas sociais.


ECB2.1.2. Identifica e valora as formas xurídicas de empresas máis apropiadas en cada caso, en función das características concretas, aplicando o razoamento sobre clasificación das empresas.

3 sesións de clase. Sabe escoller a forma xurídica máis axeitada a cada tipo de negocio.


ECB2.1.3. Distingue os tipos de empresas e de empresarios/as que actúan no seu ámbito, así como a forma de interactuar co seu contorno máis próximo e os efectos

sociais e ambientais, positivos e negativos, que se observan.

2 sesións de clase. Identifica correctamente os tipos de empresa e de empresario do entorno e os efectos sociais e ambientais positivos e negativos que provocan.

- Debate en clase. - Exemplos. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de

5 sobre 10 (media da avaliación).

ECB2.2.1. Analiza os tipos de factores produtivos e as relacións entre produtividade, eficiencia e tecnoloxía.

3 sesións de clase. Coñece os tipos de factdores productivos e os conceptos de produtividade, eficiencia e tecnoloxía.


ECB2.2.2. Identifica os sectores económicos, así como os seus retos e as súas oportunidades.

2 sesións de clase. Coñece ben os distintos sectores económicos.


ECB2.3.1. Explica as posibilidades de financiamento das empresas e diferencia o financiamento externo e o interno, a curto e a longo prazo, así como o custo de cada unha e as implicacións na marcha da empresa.

3 sesións de clase. Coñece o concepto e as posibilidades de financiamento das empresas.


ECB2.4.2. Distingue os ingresos e os custos dunha empresa, calcula o seu beneficio ou a súa perda, aplicando razoamentos matemáticos, e interpreta os resultados.

2 sesións de clase. Sabe calcular e interpretar os ingresos, os custos e os resultados da empresa.

- Debate en clase. - Exercicios de representación gráfica. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

ECB2.5.1. Identifica as obrigas fiscais das empresas segundo a súa forma xurídica e as actividades, e sinala o funcionamento básico dos impostos e as principais diferenzas entre eles.

3 sesións de clase. Distingue os principais impostos que afectan ás empresas.

- Debate en clase. - Exercicios de representación gráfica. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).



Segunda avaliación Estándar de





ECB2.5.2. Valora a achega que para a riqueza nacional supón a carga impositiva que soportan as empresas.

2 sesións de clase. Coñece a tributación das empresas. - Debate en clase. - Estudo de casos prácticos. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

ECB3.1.1. Elabora un orzamento ou plan financeiro persoal, identificando os ingresos e os gastos integrantes, e realiza o seu seguimento.

2 sesións de clase. Sabe realizar un plan financeiro persoal.


ECB3.1.2. Utiliza ferramentas informáticas na preparación e desenvolvemento dun orzamento ou plan financeiro personalizado.

2 sesións de clase. Sabe utilizar aplicacións informáticas para realizar un plan financeiro persoal.


ECB3.1.3 Manexa gráficos de análise que permiten comparar unha realidade personalizada coas previsións establecidas.

2 sesións de clase. Sabe manexar gráficos de análise para relacionar unha previsión cona realidade.


ECB3.2.1. Comprende as necesidades de planificación e do manexo de asuntos financeiros ao longo da vida. Esa planificación vincúlase á previsión realizada en cada etapa, de acordo coas decisións tomadas e a marcha da actividade económica nacional.

3 sesións de clase. Entende a necesidade de planificar os asuntos financeiros ao longo de toda a vida.


ECB3.3.1. Recoñece e explica a relevancia do aforro e do control do gasto.

2 sesións de clase. Entende a importancia do aforro e do control do gasto.


ECB3.3.2. Analiza as vantaxes e inconvenientes do endebedamento, valorando o risco e seleccionando a decisión máis axeitada para cada momento.

2 sesións de clase. Coñece as vantaxes e os inconvenientes do endebedamento.


ECB3.4.1. Comprende os termos fundamentais e describe o funcionamento das contas na operativa bancaria.

2 sesións de clase. Coñece as tipos de contas bancarias e as súas características máis importantes.








ECB3.4.2. Valora e comproba a necesidade de interpretar as cláusulas dos contratos bancarios para coñecer os dereitos e as obrigas que se derivan delas, así como a importancia de operar en condicións de seguridade cando se empregan procedementos telemáticos.

2 sesións de clase. Coñece os contratos bancarios máis importantes.


ECB3.4.3. Recoñece a capacidade de negociación coas entidades financeiras e analiza os procedementos de reclamación ante estas.

3 sesións de clase. Coñece o procedemento de reclamación ante as entidades bancarias.


ECB3.4.4. Identifica e explica as modalidades de tarxetas bancarias, así como os elementos e os procedementos que garanten a seguridade na súa operativa.

3 sesións de clase. Coñece as principais modalidades de tarxetas bancarias e súa operativa.


ECB3.5.1. Identifica, describe e clasifica os tipos de seguros segundo os riscos ou as situacións adversas nas etapas da vida.

3 sesións de clase. Coñece os principais tipos de pólizas de seguro.


ECB4.1.1. Identifica as vías de onde proceden os ingresos do Estado, así como as principais áreas dos gastos do Estado, e comenta as súas relacións.

2 sesións de clase. Coñece os principais ingresos e gastos públicos.


ECB4.1.2. Analiza e interpreta datos e gráficos de contido económico relacionados cos ingresos e os gastos do Estado.

2 sesións de clase. Sabe analizar os datos e as representacións gráficas sobre ingresos e gastos públicos


ECB4.1.3. Distingue nos ciclos económicos o comportamento dos ingresos e dos gastos públicos, así como os efectos que se poden producir ao longo do tempo.

3 sesións de clase. Sabe relacionar os ciclos económicos cos ingresos e os gastos públicos.




Terceira avaliación Estándar de





ECB4.1.4. Describe o contido dos orzamentos públicos e argumenta a necesidade de prever os ingresos e os gastos, e controlar a súa execución.

2 sesións de clase. Entende o concepto de orzamento das administracións públicas.


ECB4.2.1. Comprende e expresa as diferenzas entre os conceptos de débeda pública e déficit público, así como a relación que se produce entre eles.

2 sesións de clase. Entende os conceptos de déficit público e de débeda pública.


ECB4.3.1. Coñece e describe os efectos da desigualdade da renda e os instrumentos de redistribución desta.

2 sesións de clase. Comprende os efectos da desigualdade e da redistribución da renda.


ECB4.3.2. Interpreta gráficos representativos da distribución da renda.

2 sesións de clase. Comprende a representación gráfica da distribución da renda.


ECB5.1.1. Describe as causas da inflación e valora as súas principais repercusións económicas e sociais.

2 sesións de clase. Comprende o concepto de inflación e os seus efectos.


ECB5.1.2. Explica o funcionamento dos tipos de interese e as consecuencias da súa variación para a marcha da economía.

2 sesións de clase. Comprende o concepto de tipo de interese e asúa importancia para a economía.


ECB5.1.3. Valora e interpreta datos e gráficos de contido económico relacionados cos tipos de xuro, inflación e desemprego.

2 sesións de clase. Comprende os datos e a representación gráfica dos tipos de xuro, inflación e desemprego.








ECB5.2.1. Describe as causas do desemprego e valora as súas principais repercusións económicas e sociais.

3 sesións de clase. Entende as causas do desemprego e os efectos deste na economía.


ECB5.2.2. Analiza os datos de desemprego en España e as políticas contra o desemprego.

2 sesións de clase. Coñece os datos do desemprego e as políticas decreación de traballo.


ECB5.2.3. Investiga e recoñece vieiros e tendencias de emprego.

2 sesións de clase. Entende a evolución dos datos do nivel de traballo na economía.


ECB6.1.1. Valora o grao de interconexión das economías de todos os países do mundo e aplica a perspectiva global para emitir xuízos críticos.

3 sesións de clase. Entende as interconexións das distintas economías do mundo.


ECB6.1.2. Explica as razóns que xustifican o intercambio económico entre países e que inflúen nel.

2 sesións de clase. Entende as razóns do intercambio económico internacional.


ECB6.1.3. Analiza e presenta acontecementos económicos contemporáneos no contexto da globalización e o comercio internacional.

2 sesións de clase. Entende o explica o concepto de globalización e asúa relación cos acontecementos contemporáneos.


ECB6.1.4. Recoñece e enumera vantaxes e inconvenientes do proceso de integración económica e monetaria da Unión Europea.

2 sesións de clase. Entende o proceso de integración económica e monetaria da Unión Europea.


ECB6.1.5. Reflexiona sobre os problemas ambientais e a súa relación co impacto económico internacional, e analiza as posibilidades dun desenvolvemento sustentable.

3 sesións de clase. Entende e explica os problemas ambientais e o concepto de desenvolvemento sustentable.




5. Concrecións metodolóxicas. - Introdución á unidade de traballo a fin de motivar aos alumnado: exposición por parte do profesor dos contidos que se van traballar, co fin de proporcionar unha visión global da unidade que axude ao alumnado a familiarizarse co tema a tratar. - Análise dos coñecementos previos do alumnado: A través dunha serie de preguntas iniciais en cada unidade, o profesor realizará unha avaliación preliminar dos coñecementos de partida do alumnado. Desta forma o alumnado entrará en contacto co tema e o profesor identificará os coñecementos previos que posúe o grupo de alumnado, co que poderá introducir as modificacións necesarias para atender as diferenzas e, sobre todo, para previlas. - Exposición de contidos e desenvolvemento da unidade: o profesor desenvolverá os contidos esenciais da unidade didáctica, mantendo o interese e fomentando a participación do alumnado. Cando o estime oportuno, e en función dos intereses, demandas, necesidades e expectativas do alumnado, poderá organizar o tratamento de determinados contidos de forma agrupada, ou reestruturalos, de maneira que lles facilite a realización de aprendizaxes significativas. - Traballo individual do alumnado desenvolvendo as actividades propostas: o alumnado realizará distintos tipos de actividades, para asimilar e reforzar o apreso. Estas actividades sucédense no desenvolvemento dos contidos, afianzando os conceptos principais e a xeralización dos mesmos. Todo iso realizado baixo a supervisión persoal do profesor, que analizará as dificultades e orientará e proporcionará as axudas necesarias. - Traballo en pequenos grupos para fomentar o traballo cooperativo: o alumnado levará a cabo actividades en pequenos grupos para desenvolver un traballo cooperativo que lles servirá tamén para mellorar a iniciativa e a investigación. A continuación, pódense comentar as liñas de investigación, as dificultades, os erros atopados, mediante unha discusión de clase moderada polo profesor e consistente nunha posta en común dos grupos. Con este tipo de actividades estaremos a fomentar competencias clave propias da etapa.



6. Materiais e recursos didácticos.

Libro de texto: Título: Economía 4.º ESO. Autor: Ramón Castro Pérez. Editorial Anaya. Edición 2016. ISBN 978-84-698-1151-1 Idioma: castelán.

Material de apoio:

Revistas: - Actualidade económica. - Actualidade financeira. - Contabilidade e Finanzas. - Diñeiro. - Emprendedores. - Inversión.

Prensa: - Cinco Días. - Expansión. - El Economista. - Xornais de información diaria e calquera outra información relacionada coa materia.



7. Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado.

Criterios de avaliación

B1.1. Explicar a economía como ciencia social e valorar o impacto permanente das decisións económicas na vida das persoas. B1.2. Identificar a terminoloxía económica básica e o uso dos modelos económicos, e familiarizarse con eles. B1.3. Tomar conciencia dos principios da economía para aplicar nas relacións económicas básicas cos condicionantes de recursos e as necesidades. B2.1. Describir os tipos de empresas e as formas xurídicas das empresas, e relacionar con cada unha coas súas esixencias de capital e as responsabilidades legais dos/das propietarios/as e xestores/as, así como as interrelacións das empresas no seu contorno inmediato. B2.2. Analizar as características principais do proceso produtivo. B2.3. Identificar as fontes de financiamento das empresas. B2.4. Determinar, para un caso sinxelo, a estrutura de ingresos e custos dunha empresa, calculando o seu beneficio. B2.5. Diferenciar os impostos que afectan as empresas e a importancia do cumprimento das obrigas fiscais. B3.1. Realizar un orzamento persoal distinguindo entre os tipos de ingresos e gastos, e controlar o seu grao de cumprimento e as posibles necesidades de adaptación. B3.2. Decidir con racionalidade ante as alternativas económicas da vida persoal, e relacionalas co benestar propio e social. B3.3. Expresar unha actitude positiva cara ao aforro, e empregar o aforro como medio para alcanzar diversos obxectivos. B3.4. Recoñecer o funcionamento básico do diñeiro e diferenciar os tipos de contas bancarias e de tarxetas emitidas como medios de pagamento, e valorar a oportunidade do seu uso con garantías e responsabilidade. B3.5. Coñecer o concepto de seguro e a súa finalidade. B4.1. Recoñecer e analizar a procedencia das principais fontes de ingresos e gastos do Estado, e interpretar gráficos onde se amose esa distribución. B4.2. Diferenciar e explicar os conceptos de débeda pública e déficit público. B4.3. Determinar o impacto para a sociedade da desigualdade da renda e estudar as ferramentas de redistribución da renda. B5.1. Diferenciar as magnitudes de tipos de xuro, inflación e desemprego, analizar as relacións entre elas e interpretar datos e gráficos vinculados con esas magnitudes. B5.2. Valorar opcións de políticas macroeconómicas para facer fronte ao desemprego. B6.1. Valorar o impacto da globalización económica, do comercio internacional e dos procesos de integración económica na calidade de vida das persoas e no ambiente.



Criterios de cualificación e promoción A avaliación será continua e efectuarase a través dos seguintes elementos:

Exames ou probas a realizar en cada unha das tres avaliacións

Traballo habitual consistente en:

Exercicios na aula ou no domicilio

Formulación de cuestións/preguntas en clase

Traballos sobre temas concretos de interese

A ponderación da cualificación será a resultante de aplicar aos elementos mencionados as seguintes porcentaxes: Exames/probas: Realizarase polo menos un exame ao finalizar cada avaliación consistente en cuestións de

dificultade diversa sobre os contidos da mesma (preguntas breves, de conceptos, comentadas…).

Puntuarase de 1 a 10 puntos. Para superar cada proba será necesario obter un mínimo de 5 puntos. Non

obstante, en caso de realizar máis dunha proba en cada avaliación poderase computar na cualificación final

deste apartado a nota mínima de 4 puntos nalgunha das probas para obter a nota final, que será múltiplo de

cinco a dividir polo número de probas realizadas.

Computará un 80% na cualificación final de cada avaliación.

Traballo habitual, que consistirá na realización de exercicios/cuestións que terá que realizar ben na aula o

una casa; ou, no seu caso, na realización de traballos diversos sobre temas de relevancia ou de especial

interese. Computará un 20% na cualificación final de cada avaliación.

Como criterio de cualificación das probas, exames e actividades, ademais dos coñecementos específicos da

materia valorarase a claridade, o rigor expositivo, a correcta expresión na linguaxe, tanto sintáctica como

ortográficamente, así como a utilización do léxico adecuado, podéndose descontar 0,025 por cada erro no

deficiente uso lingüístico ou ortográfico.

AVALIACIÓN ORDINARIA: A cualificación final ordinaria será a nota media das tres avaliacións (e, no seu

caso, das recuperacións). Será necesario superar as tres avaliacións, aínda que, a criterio discrecional do/da

profesor/a poderá superarse a materia a pesar de non superar unha avaliación, sempre e cando a nota da

mesma sexa como mínimo de 4 puntos. Estas notas trimestrais estarán modificadas en función das notas

obtidas nas partes recuperadas na proba obxectiva final, sendo necesario ter aprobadas cada unha das partes

para o calculo da media. As notas do boletín, trimestralmente, no redondeo de decimais, os decimais

inferiores a 0,8 redondearanse ao enteiro inferior mentras que os superiores a 0,8 redondearanse ao enteiro

superior. A nota final será a media das notas trimestrais sen redondeo. O redondeo farase na nota resultante

da media.

Non obstante, o alumnado poderá recuperar a materia na avaliación ordinaria se supera unha proba final que

versará sobre os contidos mínimos da mesma. Neste caso, para a cualificación final da materia, o/a profesor/a terá

en consideración, ademais da nota obtida nesta proba, o traballo desenvolvido polo/a alumno/a durante o curso,

así como a súa actitude e aproveitamento da mesma.

AVALIACIÓN EXTRAORDINARIA: O alumnado que non supere a materia na convocatoria ordinaria poderá superala se realiza a proba extraordinaria de setembro. Dita proba versará sobre os contidos mínimos esixibles e o/a profesor/a poderá pedir, ademais, para a superación da mesma, a realización de cuestións, traballos… como complemento ao exame que verifique a necesaria preparación e coñecemento da materia.



8. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente. a. Relacionados co alumnado da materia: - Grao de participación activa do alumnado nos debates de clase. Medido mediante observación directa en clase de forma diaria. - Opinión do propio alumnado sobre a dinámica diaria na clase. Medido polas declaracións do propio alumnado na propia clase. - Grao de satisfacción do alumnado. Medido polas declaracións do propio alumnado na propia clase. b. Relacionados coa impartición de contidos: - Distribución da impartición dos contidos da materia ao longo do curso académico. Comprobando o grao de cumprimento da impartición de materia respecto da distribución temporal programada.

- Cantidade de casos prácticos realizados en clase. Vendo a cantidade e utilidade dos mesmos.

- Calidade e utilidade dos materiais didácticos utilizados na clase. Medidas vendo como inflúen na aprendizaxe do alumnado.

c. Relacionados cos resultados do curso. - Cualificacións obtidas polo alumnado. Comparándoos coas dos cursos anteriores. - Porcentaxe de alumnado que superou a materia. Comparándoos cos de cursos anteriores.



9. Organización das actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes. A materia de Economía impártese en 4.º ESO. Non pode haber alumnado que a teña pendente.

10. Organización dos elementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos necesarios en determinadas materias.

Neste departamento didáctico, nas materias de ESO non proceden (nunca vai ser necesario acreditar os coñecementos necesarios de materias non cursadas).

11. Deseño da avaliación inicial e medidas individuais ou colectivas que se poidan adoptar como consecuencia dos seus resultados.

Avaliación inicial: análise da situación de partida. Deberá ter en conta os coñecementos pertinentes que posúe o alumnado, coa fin de planificar a axuda pedagóxica que lles permita adquirir os novos contidos. Realizarase na primeira sesión da materia de probas escritas ou orais, que debe realizar o alumnado individualmente.

Esta exploración inicial non se realizará exclusivamente ao comezo do curso, senón que se realizará cada vez que se aborden novos bloques de contidos. Deste xeito, ao inicio de cada unidade de traballo haberá unha sondaxe sobre os coñecementos previos.

12. Medidas de atención á diversidade.

As necesidades educativas específicas son de natureza distinta; algunhas maniféstanse de forma temporal ou transitoria, mentres que outras son permanentes. Ademais, a súa orixe pode atribuírse a diversas causas:

- As asociadas a condicións escolares, familiares, socioculturais, económicas, etc., de orde eminentemente social.

- As que están vinculadas a problemas e retrasos no desenvolvemento e na aprendizaxe. - A inmigración.

Os ámbitos da diversidade son, fundamentalmente:

- Capacidade para aprender. As actividades educativas que se formulen sitúanse entre o que xa saben facer os alumnos/as de maneira autónoma e o que son capaces de facer coa axuda do profesor ou dos seus compañeiros/as.

- Motivacións. Cómpre que os contidos que se ofrezan aos alumnos/as posúan significado lóxico e lles resulten funcionais.

- Interese. - Estilos de aprendizaxe. É preciso saber se o alumnado en función da súa forma de aprender é: reflexivo

ou impulsivo, sintético ou analítico. Asemade cómpre coñecer: - A modalidade sensorial preferente, é dicir, que os seus coñecementos sexan percibidos -de modo

principal- auditiva ou visualmente.



- O nivel de atención á tarefa segundo o tempo que sexan capaces de manterse atentos no traballo, dedicarlle moito tempo ininterrompido ou necesitar frecuentes descansos. - Tipo de reforzo máis axeitado. Uns continuamente, outros nunca, outros intermitentemente, con posibilidades de agrupamentos para o reforzo, dependendo dos casos.

Os catro ámbitos establecidos deparan diferenzas acusadas no alumnado. En consecuencia, o docente debe axustar a axuda pedagóxica ás diferentes necesidades do alumnado e facilitar estratexias ou recursos variados, que permitan dar resposta á diversidade que presenta este, a través de:

- Metodoloxías diversas, que se poden introducir nas formas de enfocar ou presentar determinados contidos ou actividades como consecuencia dos distintos graos de coñecementos previos detectados nos alumnos/as, ou ante a existencia de diferentes graos de autonomía, ou pola identificación de dificultades en procesos anteriores. - Propostas de actividades diferenciadas, adaptadas ás necesidades e ás motivacións do alumnado. De manifestarse algunha dificultade para traballar determinados contidos, debe axustarse o grao de complexidade da actividade e os requirimentos da tarefa ás súas posibilidades. Prepararanse contidos complementarios ou de ampliación para aqueles alumnos/as que sexan capaces de avanzar con máis rapidez. - Materiais didácticos non homoxéneos. Os materiais deben ofrecer una ampla gama de actividades didácticas que respondan aos distintos graos de aprendizaxe. - Agrupamentos flexibles e ritmos distintos. A organización en grupos de traballo flexibles no seo do grupo básico permite que o alumnado poida situarse en diferentes tarefas, propor actividades de reforzo ou estatístico e adaptar o ritmo de introdución de novos contidos.

Igualmente, estas medidas de atención á diversidade, nomeadamente as 3 primeiras, tamén serán tidas en conta nas actividades de recuperación.



13. Concreción dos elementos transversais que se traballarán no curso.

a. Educación en valores. Os valores son os contidos de aprendizaxe referidos a crenzas sobre o que se considera desexable, e principios normativos de conducía que provocan determinadas actitudes. Na sociedade actual hai uns temas de especial relevancia en relación co consumo, a igualdade de oportunidades para mulleres e homes, a saúde, o medio ambiente, o lecer,…

Valores Forma de abordalos na materia

Educación para o consumidor e usuario

Coñecer as principais características da publicidade Ter consciencia de qué é ser consumidor e usuario Estudar en qué consiste o consumismo Coñecer e recoñecer qué produtos son útiles para a nosa vida Aprender a diferenciar os produtos básicos dos non básicos Recoñecemento de que non é necesario gastar moito diñeiro para consumir

Educación ambiental

Adquirir a comprensión básica do ambiente na súa totalidade Procurar adquirir maior sensibilidade e conciencia do ambiente e dos seus problemas Adquirir valores sociais que impulsen a participar activamente na protección e mellora do entorno Avaliar as medidas e os programas de educación ambiental en función dos factores ecolóxicos, políticos, sociais e educativos.

Fomento da emprendizaxe

Estudar as vantaxes do traballo por conta propia (independencia económica, control do propio destino, liberdade para organizar a propia empresa, prestixio e recoñecemento profesional e social, posibilidade de desenvolver ideas propias, posibilidade de crear riqueza e traballo) e os inconvenientes (incertidume do resultado da actividade empresarial levada a cabo, esforzo persoal requerido para poñer en marcha e consolidar o proxecto, falta de autonomía de recursos).

Responsabilidade social corporativa

Coñecer a contribución activa e voluntaria á mellora social, económica e ambiental por parte das empresas, co obxectivo de mellorar a súa capacidade de competencia e o seu valor engadido (servir á sociedade con produtos útiles, crear riqueza da maneira máis eficaz posible, respectar os dereitos humanos cunhas condicións laborais dignas, procurar a distribución equitativa da riqueza xerada, cumprir a lexislación en vigor, manter a ética empresarial e a loita contra a corrupción, supervisar as condicións laborais e de saúde dos traballadores, fomentar a eficiencia enerxética da empresa, avaliar os riscos ambientais e sociais, fomentar a igualdade de oportunidades para mulleres e homes, etc.).

b. Accións de contribución ao proxecto lector.

- Interese por ler diante do grupo con claridade e vocalizando. - Comprensión do enunciado dun problema a partir da análise de cada unha das partes do texto e a identificación dos aspectos máis relevantes, comprobación da coherencia da solución co problema proposto. - Entender un texto co fin de poder resumir e analizar a súa información. - Análise dos aspectos máis destacables dos gráficos a partir de exemplos tomados dos medios de comunicación e de informacións relacionadas co ámbito económico. - Expresar concisa e claramente unha análise económica baseada nun conxunto de datos dados. - Valoración crítica das informacións económicas que aparecen nos medios de comunicación, sabendo detectar, se os houbese, abusos e usos incorrectos. - Recoñecemento e valoración da utilidade da linguaxe económica para representar e axudar a entender problemas da vida cotiá. - Sensibilidade, interese e gusto ante o uso da linguaxe económica en informacións e argumentacións sociais ou económicas.

c. Accións de contribución ao plan TIC.

Pola súa natureza esta materia integra fundamentalmente elementos técnico-económicos e contempla tamén múltiples aspectos relacionados coas novas tecnoloxías.

- Utilización da calculadora en situacións de proporcionalidade e porcentaxes. - Utilización de programas informáticos como axuda na resolución de problemas variados.



- Utilización da calculadora ou folla de cálculo para organizar datos, calcular parámetros centrais (media, mediana, moda) e de dispersión (percorrido e desviación típica) e xerar os gráficos máis adecuados á situación estudada. - Utilización de páxinas web para a busca de información da nosa realidade económica e a natureza cambiante da mesma.

d. Accións de contribución ao plan de convivencia.

Fomentar o cumprimento das normas de convivencia

-Tratar con respecto e consideración a todos os membros da comunidade educativa. - Respectar a dignidade, integridade, intimidade, ideas e crenzas de todos os membros da comunidade educativa. - Non discriminar a ningún membro da comunidade escolar por razón de nacemento, raza, sexo ou calquera outra circunstancia persoal ou social. - Coidar e utilizar correctamente os bens e instalacións do centro. - Respectar as pertenzas dos demais membros da comunidade educativa. - Participar na vida e funcionamento do centro. - Non realizar actividades prexudiciais para a saúde nin incitar a elas. - Cumprimento da Lei de Protección de datos. - Aprender habilidades pacíficas e non violentas na resolución de conflitos.

Fomentar actitudes no alumnado

- Asistir a clase con regularidade respectando a todos os membros da comunidade escolar. - Estudar con aproveitamento, así como respectar o dereito ó estudio dos compañeiros. - Seguir as orientacións do profesorado e do persoal non docente no exercicio das súas funcións.

Realizar actividades concretas

- Fomentar os valores democráticos: a tolerancia, a igualdade, a xustiza, a aceptación da diversidade, a resolución de conflitos de xeito pacífico e non violento, etc. - Desenvolver as capacidades de comunicación do alumnado. - Sensibilizar contra o “maltrato entre iguais”. - Debater sobre as boas relacións e a convivencia. - Estudar os modelos de intervención ante estados de conflitividade. - Fomentar o comportamento asertivo na clase e as habilidades sociais.

14. Actividades complementarias e extraescolares programadas.

Dependendo das posibilidades e procurando interferir o menos posible no desenvolvemento das programacións didácticas intentaranse realizar algunha actividade das actividades seguintes:

a. Visita ao centro dunha persoa para impartir unha charla ao alumnado sobre algún tema económico de actualidade (representante de asociación de empresarios, sindicatos, emprendedores, investigadores, etc).

b. Visita didáctica a algunha empresa ou institución pública do entorno, para completar e ilustrar os contidos vistos na clase.

15. Mecanismos de revisión, avaliación e modificación das programacións didácticas en relación cos resultados académicos e procesos de mellora.

Ao final de cada unidade didáctica farase unha avaliación sobre a secuenciación dos contidos e o material de apoio utilizado.

Ao final de cada avaliación trimestral farase unha avaliación global da consecución dos obxectivos programados para facer as oportunas modificacións para o curso seguinte.

Ao final do curso avaliarase toda a programación e faranse as oportunas correccións.

Poderase cambiar a orde da secuenciación das unidades didácticas se o profesor o considerara conveniente para a marcha do curso.



16. Cadro esquema-resume dos aspectos básicos da avaliación para expoñer e informar ao alumnado.


B1.1. Explicar a economía como ciencia social e valorar o impacto permanente das decisións económicas na vida das persoas. B1.2. Identificar a terminoloxía económica básica e o uso dos modelos económicos, e familiarizarse con eles. B1.3. Tomar conciencia dos principios da economía para aplicar nas relacións económicas básicas cos condicionantes de recursos e as necesidades. B2.1. Describir os tipos de empresas e as formas xurídicas das empresas, e relacionar con cada unha coas súas esixencias de capital e as responsabilidades legais dos/das propietarios/as e xestores/as, así como as interrelacións das empresas no seu contorno inmediato. B2.2. Analizar as características principais do proceso produtivo. B2.3. Identificar as fontes de financiamento das empresas. B2.4. Determinar, para un caso sinxelo, a estrutura de ingresos e custos dunha empresa, calculando o seu beneficio. B2.5. Diferenciar os impostos que afectan as empresas e a importancia do cumprimento das obrigas fiscais. B3.1. Realizar un orzamento persoal distinguindo entre os tipos de ingresos e gastos, e controlar o seu grao de cumprimento e as posibles necesidades de adaptación. B3.2. Decidir con racionalidade ante as alternativas económicas da vida persoal, e relacionalas co benestar propio e social.

B3.3. Expresar unha actitude positiva cara ao aforro, e empregar o aforro como medio para alcanzar diversos obxectivos. B3.4. Recoñecer o funcionamento básico do diñeiro e diferenciar os tipos de contas bancarias e de tarxetas emitidas como medios de pagamento, e valorar a oportunidade do seu uso con garantías e responsabilidade. B3.5. Coñecer o concepto de seguro e a súa finalidade. B4.1. Recoñecer e analizar a procedencia das principais fontes de ingresos e gastos do Estado, e interpretar gráficos onde se amose esa distribución. B4.2. Diferenciar e explicar os conceptos de débeda pública e déficit público. B4.3. Determinar o impacto para a sociedade da desigualdade da renda e estudar as ferramentas de redistribución da renda. B5.1. Diferenciar as magnitudes de tipos de xuro, inflación e desemprego, analizar as relacións entre elas e interpretar datos e gráficos vinculados con esas magnitudes. B5.2. Valorar opcións de políticas macroeconómicas para facer fronte ao desemprego. B6.1. Valorar o impacto da globalización económica, do comercio internacional e dos procesos de integración económica na calidade de vida das persoas e no ambiente.

Mínimos

1. Ideas económicas básicas. 1.1. Economía como ciencia: actividade económica e sociedade. 1.2. Principios na toma de decisións económicas. 1.3. Escaseza, elección e asignación de recursos. Custo de oportunidade. 1.4. O método na economía: modelos económicos. 1.5. Fronteira de posibilidades de produción. 1.6. As relacións económicas básicas e a súa representación. 2. Economía e empresa. 2.1. A empresa e o/a empresario/a. 2.2. Elementos, funcións e obxectivos da empresa. 2.3. Clases de empresas. 2.4. Formas xurídicas da empresa. 2.5. Proceso produtivo e factores produtivos. 2.6. Sectores da actividade económica. 2.7. Fontes de financiamento das empresas. Novas formas de financiamento. 2.8. Ingresos e custos da empresa: clasificación. 2.9. Resultados da empresa. 2.10. Obrigas fiscais das empresas. 3. Economía personal. 3.1. Orzamento persoal. Control de ingresos e gastos. 3.2. Xestión do orzamento. Obxectivos e prioridades. 3.3. Planificación económicofinanceira: necesidades económicas nas etapas da vida. 3.4. Aforro e endebedamento. Os plans de pensións. 3.5. Risco e diversificación.

3.6. O diñeiro. 3.7. Contratos financeiros: contas e tarxetas de débito e crédito. 3.8. Relacións no mercado financeiro: información e negociación. 3.9. Implicacións dos contratos financeiros. Dereitos e responsabilidades dos/das consumidores/as no mercado financeiro. 3.10. O seguro como medio para a cobertura de riscos. Tipoloxía de seguros. 4. Economía e ingresos e gastos do Estado. 4.1. Orzamentos públicos: ingresos e gastos do Estado. 4.2. A débeda pública e o déficit público. 4.3. Desigualdades económicas e distribución da renda. 5. Economía e tipos de xuro, inflación e desemprego. 5.1. Tipos de xuro. 5.2. Inflación. 5.3. Consecuencias dos cambios nos tipos de xuro e inflación. 5.4. Desemprego: clasificación e consecuencias. 5.5. Causas do desemprego e políticas contra o desemprego. O desemprego en Galicia. 5.6. Perspectivas da ocupación. 6. Economía internacional. 6.1. Globalización económica. 6.2. Comercio internacional. 6.3. Integración económica e monetaria europea. 6.4. Economía e ambiente: sustentabilidade.

Instrumentos de avaliación

1. Observación directa do traballo na aula. 2. Analizar as producións do alumnado. - Actividades en clase (problemas, exercicios, respostas a preguntas, etc.). - Producións escritas.

3. Avaliar as exposicións orais do alumnado. - Debates en clase. - Postas en común. 4. Realizar probas específicas (exames).

Criterios de cualificación

A avaliación será continua e efectuarase a través dos seguintes elementos:


Traballo habitual consistente en: Exercicios na aula ou no domicilio Formulación de cuestións/preguntas en clase Traballos sobre temas concretos de interese

A ponderación da cualificación será a resultante de aplicar aos elementos mencionados as seguintes porcentaxes:

Exames/probas: Realizarase polo menos un exame ao finalizar cada avaliación consistente en cuestións de dificultade diversa sobre os contidos da mesma (preguntas breves, de conceptos, comentadas…). Puntuarase de 1 a 10 puntos. Para superar cada proba será necesario obter un mínimo de 5 puntos. Non obstante, ao realizar máis dunha proba en cada avaliación poderase computar na cualificación final deste apartado a nota mínima de 4 puntos nalgunha das probas para obter a nota final, que será múltiplo de cinco a dividir polo número de probas realizadas. Computará un 80% na cualificación final de cada avaliación.

Traballo habitual, que consistirá na realización de exercicios/cuestións que terá

que realizar ben na aula o una casa; ou, no seu caso, na realización de traballos diversos sobre temas de relevancia ou de especial interese, podendo ser de carácter obrigatorio ou optativos. Computará un 20% na cualificación final de cada avaliación.

Como criterio de cualificación das probas, exames e actividades, ademais dos coñecementos específicos da materia valorarase a claridade, o rigor expositivo, a correcta expresión na linguaxe, tanto sintáctica como ortográficamente, así como a utilización do léxico adecuado, podéndose descontar 0,025 por cada erro no deficiente uso lingüístico ou ortográfico.

AVALIACIÓN ORDINARIA: A cualificación final ordinaria será a nota media das

tres avaliacións (e, no seu caso, das recuperacións). Será necesario superar as tres avaliacións, aínda que, a criterio discrecional do/da profesor/a poderá superarse a materia a pesar de non superar unha avaliación, sempre e cando a nota da mesma sexa como mínimo de 4 puntos. Non obstante, o alumnado poderá recuperar a materia na avaliación ordinaria se supera unha proba final que versará sobre os contidos mínimos da mesma. Neste caso, para a cualificación final da materia, o/a profesor/a terá en consideración, ademais da nota obtida nesta proba, o traballo desenvolvido polo/a alumno/a durante o curso, así como a súa actitude e aproveitamento da mesma.

Avaliación final extraordinaria




ANEXO 1. Metodoloxía de ensinanza presencial e a distancia.

O obxectivo deste anexo e o de adaptar esta programación didáctica, deseñada para o ensino presencial, á situación de pandemia coa finalidade de continuar co seu desenvolvemento no caso de ter que recurrir ao ensino non presencial. Con este fin, a asignatura disporá dun curso aberto na aula virtual do centro, así como as ferramentas didácticas e de comunicación a distancia que a Consellería de Educación considere pertinentes. Esta aula virtual será a vía principal para a ensinanza telemática e será via de comunicación co alumnado. Debido a pandemia COVID-19, preséntanse tres posibles escenarios:

Metodoloxía en caso no caso de ensinanza presencial e no caso de ensinanza telemática parcial. Durante o

horario da ensinanza telemática ou durante o tempo de clase presencial que asigne o docente , o alumnado

resolverá, a maior parte do tempo, tarefas e traballos encargados polo docente. O profesor estará conectado ao

aula virtual ou ben entrará periodicamente para facilitar a resolución de dúbidas

Excepcionalmente pódense utilizar outras metodoloxías como a grabación de videos explicativos que se colgarán

no aula virtual, videoconferencias ou recursos en videos de plataformas de uso público.

Os criterios de avaliación nese caso serán os indicados no apartado 7 desta programación.

Metodoloxía en caso no caso de ensinanza telemática total (por confinamento).

Nesta circunstancia faráse dun uso mais común e extensivo das video conferencias, do uso de videos tutoriais de

plataformas de uso público, de recursos telemáticos existentes no banco de recursos do Ministerio de Educación.

Os criterios de avaliciación neste caso, se non se pode facer proba escrita, exames o probas de forma presencial,

serán substituidos por outras probas obxectivas coma traballos, tarefas ou exercicios. No caso de suspensión da

actividade lectiva para todo o grupo controlarase semanalmente o acceso e actividade de cada alumno/a á aula

virtual. No caso de ter que permanecer illado parte do alumnado do grupo, controlarase o acceso ás actividades

da aula do alumnado en corentena.

Metodoloxía en caso no caso de ensinanza telemática para algún alumno en corentena.

O alumnado nesa situación terá a sua disposición, na aula virtual, todo o material necesario para o seguimento do

módulo e a realización das tarefas que corresponda facer nese periodo. Tamén terá a súa disposición os foros do

Aular virtual para o esclarecemento de dúbidas




Iniciación á actividade emprendedora e empresarial 4.º ESO

Apartado Páxina


2 Contribución ao desenvolvemento das competencias clave Concreción que recolle a relación dos estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais

33


4


37






45


45


45





48

16 Cadro esquema-resume dos aspectos básicos da avaliación para expoñer e informar ao alumnado

49




1. Introdución e contextualización. O espírito emprendedor é un concepto que abrangue valores persoais tales como a creatividade, a disposición positiva para a innovación e o cambio, a confianza en si mesmo/a, a motivación de logro, o liderado, a aceptación do fracaso como fonte de experiencia, e as actitudes de cooperación e de traballo en equipo. Todas as persoas terán que emprender na súa vida persoal e laboral, terán que innovar e procurar novas respostas, no mundo globalizado e cambiante ao que se enfrontan, aínda que non todas logran levar a cabo un proxecto empresarial propio. Formar cidadáns e cidadás capaces de asumir riscos, ser innovadores/as, con posibilidade de negociación e pensamento estratéxico, e con capacidade para o emprendemento constitúe o reto desta materia. Inclúe aspectos teóricos e prácticos orientados a preparar o alumnado para unha cidadanía responsable e para a vida profesional; axuda ao coñecemento das actividades e das necesidades das persoas emprendedoras, persegue que poidan responsabilizarse da súa propia carreira e do seu camiño persoal de formación, e da toma das decisións clave na súa vida, ademais da posibilidade de crear un negocio propio ou actuar como innovadores/as no traballo dentro dunha organización. A estrutura desta materia consta de tres grandes bloques: o primeiro, titulado "Autonomía persoal, liderado e innovación", está centrado na descrición das calidades e as destrezas persoais asociadas á iniciativa emprendedora, no repaso das decisións sobre o itinerario vital e a actuación como futuro/a traballador/a; no segundo bloque, "Proxecto de empresa", repásanse as principais áreas e funcións da empresa co obxecto de pór en marcha o proxecto empresarial xurdido da idea de negocio xerado previamente; e para finalizar, un bloque que baixo o título de "Finanzas" analiza as alternativas con que conta a empresa para elixir a súa forma xurídica, as fontes de financiamento do seu proxecto empresarial,a necesidade de planificar as necesidades financeiras e as obrigas fiscais e prever a evolución do negocio, garantindo a súa viabilidade.

Esta materia contribúe ao desenvolvemento, ademais, da competencia de sentido de iniciativa emprendedora e espírito emprendedor, que incide na consecución do benestar económico e social da comunidade, así como das competencias de comunicación.



2. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Concreción que recolle a relación dos estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais

Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial. 4.º ESO

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias

clave

Bloque 1. Autonomía persoal, liderado e innovación

▪ e

▪ g

▪ B1.1. Autonomía e autocoñecemento. A iniciativa emprendedora e o/a empresario/a na sociedade.

▪ B1.2. Intereses, aptitudes e motivacións persoais para a carreira profesional.

▪ B1.1. Describir as calidades persoais e as destrezas asociadas á iniciativa emprendedora, analizando os requisitos de distintos postos de traballo e actividades empresariais.

▪ IAEEB1.1.1. Identifica as calidades persoais, as actitudes, as aspiracións e a formación propias das persoas con iniciativa emprendedora, e describe a actividade dos/das empresarios/as e o seu papel na xeración de traballo e benestar social.

▪ CSIEE

▪ CAA

▪ IAEEB1.1.2. Investiga con medios telemáticos as áreas de actividade profesional do seu contorno, os tipos de empresa que as desenvolven e os postos de traballo en cada unha, razoando os requisitos para o desempeño profesional en cada un deles.

▪ CD

▪ CAA

▪ CSIEE

▪ b

▪ g

▪ B1.3. Itinerarios formativos e carreiras profesionais. Proceso de procura de emprego en empresas do sector. Autoemprego. Proceso de toma de decisións sobre o itinerario persoal.

▪ B1.2. Tomar decisións sobre o itinerario vital propio comprendendo as posibilidades de emprego, o autoemprego e a carreira profesional, en relación coas habilidades persoais e as alternativas de formación e aprendizaxe ao longo da vida.

▪ IAEEB1.2.1. Deseña un proxecto de carreira profesional propia relacionando as posibilidades do ámbito coas calidades e as aspiracións persoais, e valorando a opción do autoemprego e a necesidade de formación ao longo da vida.

▪ CAA

▪ CSIEE

▪ a

▪ c

▪ g

▪ m

▪ B1.4. Dereito do traballo.

▪ B1.5. Dereitos e deberes derivados da relación laboral.

▪ B1.6. Contrato de traballo e negociación colectiva.

▪ B1.7. Seguridade Social. Sistema de protección. Emprego e desemprego.

▪ B1.8. Protección do/da traballador/a e beneficios sociais.

▪ B1.9. Riscos laborais. Normas. Planificación da protección na empresa.

▪ B1.3. Actuar como futuro/a traballador/a responsable coñecendo os seus dereitos e deberes como tal, valorando a acción do Estado e da Seguridade Social na protección da persoa empregada, e comprendendo a necesidade de protección dos riscos laborais.

▪ IAEEB1.3.1. Identifica as normas e as institucións que interveñen nas relacións entre os/as traballadores/as e as empresas, en relación co funcionamento do mercado de traballo.

▪ CSC

▪ CSIEE

▪ IAEEB1.3.2. Distingue os dereitos e as obrigas que se derivan das relacións laborais, e compróbaos en contratos de traballo e documentos de negociación colectiva.

▪ CSC

▪ CSIEE

▪ CMCCT

▪ IAEEB1.3.3. Describe as bases do sistema da Seguridade Social e as obrigas dos/das traballadores/as e dos/das empresarios/as dentro deste, así como as prestacións mediante procuras nas web institucionais, valorando a súa acción protectora ante as continxencias cubertas.

▪ CCL

▪ CSC

▪ CSIEE

▪ IAEEB1.3.4. Identifica as situacións de risco laboral máis habituais nos sectores de actividade económica máis salientables no ámbito, e indica os métodos de prevención legalmente establecidos, así como as técnicas de primeiros auxilios aplicables en caso de accidente ou dano.

▪ CSIEE

▪ CAA

▪ CMCCT

Bloque 2. Proxecto de empresa

▪ d

▪ g

▪ B2.1. Idea de proxecto de empresa. Avaliación da idea. O contorno e o papel social da empresa.

▪ B2.2. Elementos e estrutura da empresa.

▪ B2.3. Plan de empresa.

▪ B2.4. Planificación na empresa.

▪ B2.1. Crear un proxecto de empresa na aula e describir as características internas e a súa relación co contorno, así como a súa función social, identificando os elementos que constitúen a súa rede loxística como provedores/as, clientela, sistemas de produción e comercialización, redes de almacenaxe, etc.

▪ IAEEB2.1.1. Determina a oportunidade dun proxecto de empresa, identificando as características e tomando parte na actividade que a empresa desenvolve.

▪ CSIEE

▪ CAA

▪ IAEEB2.1.2. Identifica as características internas e externas da empresa en proxecto, así como os elementos que constitúen o contono específico desta (mercado, provedores/as, clientela, sistemas de produción e/ou comercialización, almacenaxe, etc.).

▪ CSIEE

▪ CMCCT

▪ CD

▪ IAEEB2.1.3. Describe a relación da empresa proxectada co seu sector, a súa estrutura organizativa e as funcións de cada departamento, e identifica os procedementos de traballo no desenvolvemento do proceso produtivo ou comercial.

▪ CSIEE

▪ CCL

▪ CMCCT





clave

▪ IAEEB2.1.4. Elabora documentos para a planificación das funcións da empresa en proxecto, tanto a longo como a curto prazo.

▪ CCL

▪ CSIEE

▪ CMCCT

▪ b

▪ g

▪ h

▪ B2.5. Información na empresa. Información contable. Información de recursos humanos. Documentos comerciais de cobramento e pagamento. Arquivo.

▪ B2.2. Identificar e organizar a información das áreas da empresa en proxecto aplicando os métodos correspondentes á tramitación documental empresarial.

▪ IAEEB2.2.1. Manexa como usuario/a de nivel básico aplicacións informáticas de control e seguimento de clientela, provedores/as e outros, aplicando as técnicas básicas de contabilidade, xestión financeira e comercial e administración de persoal, para a organización da información da empresa proxectada.

▪ CD

▪ CMCCT

▪ CAA

▪ IAEEB2.2.2. Transmite información entre as áreas e a clientela da empresa en proxecto, recoñecendo e aplicando técnicas de comunicación e negociación, e aplicando o tratamento protocolario axeitado mediante medios telemáticos e presenciais.

▪ CCL

▪ CSIEE

▪ CD

▪ CMCCT

▪ g

▪ h

▪ l

▪ B2.6. Actividades na empresa. Función de produción. Función comercial e de márketing.

▪ B2.7. Axudas e apoio á creación de empresas.

▪ B2.3. Realizar actividades de produción e comercialización propias da empresa proxectada, aplicando técnicas de comunicación e traballo en equipo.

▪ IAEEB2.3.1. Crea materiais publicitarios e para a difusión dos produtos e/ou servizos obxecto do proxecto, e elabora un plan de comunicación en internet e en redes sociais, aplicando os principios do márketing.

▪ CCL

▪ CSIEE

▪ CD

▪ CMCCT

▪ IAEEB2.3.2. Desenvolve tarefas de produción e/ou comercialización na empresa en proxecto segundo os plans de control prefixados: simulando a toma de decisións para cumprir os prazos e os obxectivos establecidos e propondo melloras, mediante o traballo en equipo.

▪ CSIEE

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CAA

▪ IAEEB2.3.3. Compila datos sobre os apoios á creación de empresas tanto do contorno próximo como do territorial, estatal ou europeo, e selecciona as posibilidades que se axusten ao proxecto de empresa formulado.

▪ CD

▪ CMCCT

▪ CSIEE

Bloque 3. Finanzas

▪ a

▪ d

▪ g

▪ h

▪ l

▪ ñ

▪ B3.1. Tipos de empresa segundo a súa forma xurídica.

▪ B3.2. Elección da forma xurídica.

▪ B3.3. Trámites de posta en marcha dunha empresa.

▪ B3.1. Describir as formas xurídicas das empresas en relación coas responsabilidades legais dos/das seus/súas propietarios/a e xestores/as, así como coas esixencias de capital.

▪ IAEEB3.1.1. Distingue as formas xurídicas das empresas e indica as esixencias de capital e responsabilidades propias de cada tipo.

▪ CSIEE

▪ CMCCT

▪ IAEEB3.1.2. Identifica e enumera as administracións públicas implicadas na posta en marcha de empresas, e compila por vía telemática os principais documentos necesarios para a posta en funcionamento.

▪ CD

▪ CMCCT

▪ CSIEE

▪ IAEEB3.1.3. Valora as tarefas de apoio, rexistro, control e fiscalización que realizan as autoridades no proceso de creación de empresas, e describe os trámites que se deben realizar.

▪ CSC

▪ CMCCT

▪ IAEEB3.1.4. Selecciona a forma xurídica máis axeitada en cada caso segundo a actividade que se vaia desenvolver, o número de emprendedores/as, o alcance da responsabilidade que se vaia asumir, a complexidade organizativa, a dispoñibilidade financeira e a fiscalidade.

▪ CAA

▪ CSIEE

▪ CMCCT

▪ b

▪ f

▪ g

▪ B3.4. Fontes de financiamento das empresas: externas (bancos, axudas e subvencións, e crowdfunding) e internas (accionistas, investidores/as e aplicación de beneficios).

▪ B3.5. Produtos financeiros e bancarios para pequenas e medianas empresas (PME): comparación.

▪ B3.2. Identificar as fontes de financiamento das empresas propias de cada forma xurídica, incluíndo as externas e internas, e valorar as máis axeitadas para cada tipo e momento no ciclo de vida da empresa.

▪ IAEEB3.2.1. Determina os investimentos necesarios para a posta en marcha dunha empresa, e distingue as principais partidas relacionadas nun balance de situación.

▪ CSIEE

▪ CMCCT

▪ CD

▪ IAEEB3.2.2. Caracteriza de xeito básico as posibilidades de financiamento das empresas, diferenciando o financiamento externo e o interno, a curto e a longo prazo, así como o custo de cada unha e as implicacións na marcha da empresa.

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CSIEE





clave

▪ b

▪ f

▪ g

▪ l

▪ ñ

▪ B3.6. Planificación financeira das empresas. Estudo de viabilidade económico-financeira. Proxección da actividade. Instrumentos de análise. Razóns básicas.

▪ B3.7. Impostos que afectan as empresas. Calendario fiscal.

▪ B3.3. Recoñecer a necesidade de planificar o negocio das empresas ligándoa á previsión da evolución do sector e da economía nacional, así como da planificación financeira e fiscal.

▪ IAEEB3.3.1. Presenta un estudo de viabilidade económico-financeiro a medio prazo do proxecto de empresa, aplicando condicións reais de produtos financeiros analizados e previsións de vendas, segundo un estudo do ámbito mediante unha aplicación informática tipo folla de cálculo, manexando razóns financeiras básicas.

▪ CD

▪ CSIEE

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ IAEEB3.3.2. Analiza os produtos financeiros máis axeitados de entre as entidades financeiras do ámbito para cada tipo de empresa, valorando o custo e o risco de cada un, e selecciona os máis acaído para o proxecto de empresa.

▪ CAA

▪ CSIEE

▪ CMCCT

▪ CD

▪ IAEEB3.3.3. Identifica as obrigas fiscais das empresas segundo a súa actividade e a súa forma xurídica, sinala o funcionamento básico do IAE, IVE, IRPF e IS, e indica as principais diferenzas entre eles.

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CSIEE

▪ IAEEB3.3.4. Valora a achega que supón a carga impositiva das empresas á riqueza nacional e ao sostemento das cargas do Estado.

▪ CSC

▪ CAA




A materia debe contribuír a que o alumnado desenvolva as seguintes capacidades: 1. Investigar sobre os intereses e calidades persoais en relación aos requirimentos dos distintos postos de traballo e actividades empresariais. 2. Ir tomando decisións sobre o itinerario profesional propio en relación aos seus intereses e calidades persoais previamente investigados e relacionados co emprego. 3. Coñecer os dereitos e os deberes laborais dos traballadores, así como a acción do Estado e da Seguridade Social na protección das persoas empregadas e a necesidade da prevención dos riscos laborais. 4. Crear un proxecto de empresa, identificando os distintos factores que inciden sobre a mesma, así como a incidencia desta sobre a sociedade. Importancia dunha empresa como axente de produción de bens e servizos, contorna empresarial, estrutura interna dunha empresa, entre outros. 5. Ser capaces de recompilar información e tramitala de forma adecuada podendo facer fronte aos requirimentos en termos de trámites a cumprimentar e trasladar á Administración Pública. 6. Manexar programas, a nivel básico de usuario, de xestión de clientes, provedores, entre outros. 7. Aplicar principios de márketing tendentes a conseguir o obxectivo de supervivencia da empresa. 8. Desenvolver unha capacidade e talante negociador. 9. Coñecer as distintas formas xurídicas de empresa e ser conscientes da prescrición legal de adoptar unha delas, unha vez constituída a empresa. Así como saber os distintos requisitos asociados a cada unha delas. 10.Desempeñar tarefas de produción e comercialización de acordo a un plan previamente establecido e recolleito por escrito. 11.Levar a cabo a avaliación dos resultados en consecuencia cos plans fixados. 12.Identificar as distintas fontes de financiamento distinguindo as propias das alleas e as posibilidades de obtención deste financiamento a través dunha Administración pública nacional ou europea. 13.Determinar os investimentos necesarios analizando as distintas partidas recollidas nun balance de situación. 14.Coñecer as obrigas fiscais e de Seguridade Social para cumprir coas obrigacións legalmente establecidas.



4. Concreción para cada estándar de aprendizaxe avaliable de: 1.º: Temporalización. 2.º: Grao mínimo de consecución para superar a materia 3.º: Procedementos e instrumentos de avaliación






IAEEB1.1.1. Identifica as calidades persoais, as actitudes, as aspiracións e a formación propias das persoas con iniciativa emprendedora, e describe a actividade dos/das empresarios/as e o seu papel na xeración de traballo e benestar social.

6 sesións de clase. Identifica o concepto de emprendizaxe e o papel do empresariado na creación de riqueza e empego na sociedade.


IAEEB1.1.2. Investiga con medios telemáticos as áreas de actividade profesional do seu contorno, os tipos de empresa que as desenvolven e os postos de traballo en cada unha, razoando os requisitos para o desempeño profesional en cada un deles.

6 sesións de clase. Analiza a actividade profesional e empresarial da contorna do instituto.


IAEEB1.2.1. Deseña un proxecto de carreira profesional propia relacionando as posibilidades do ámbito coas calidades e as aspiracións persoais, e valorando a opción do autoemprego e a necesidade de formación ao longo da vida.

5 sesións de clase. Deseña un proxecto de carreira profesional propia e valora a opción do autoemprego.

- Debate en clase. - Exemplos. - Deseño dun proxecto de carreira profesional. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

IAEEB1.3.1. Identifica as normas e as institucións que interveñen nas relacións entre os/as traballadores/as e as empresas, en relación co funcionamento do mercado de traballo.

5 sesións de clase. Comprende o funcionamento básico do mercado de traballo.


IAEEB1.3.2. Distingue os dereitos e as obrigas que se derivan das relacións laborais, e compróbaos en contratos de traballo e documentos de negociación colectiva.

5 sesións de clase. Estuda e comprende as relacións laborais e os dereitos e deberes das traballadoras e traballadores.


IAEEB1.3.3. Describe as bases do sistema da Seguridade Social e as obrigas dos/das traballadores/as e dos/das empresarios/as dentro deste, así como as prestacións mediante procuras nas web institucionais, valorando a súa acción protectora ante as continxencias cubertas.

5 sesións de clase. Comprende o funcionamento básico do sistema da Seguridade Social.


IAEEB1.3.4. Identifica as situacións de risco laboral máis habituais nos sectores de actividade económica máis salientables no ámbito, e indica os métodos de prevención legalmente establecidos, así como as técnicas de primeiros auxilios aplicables en caso de accidente ou dano.

5 sesións de clase. Comprende a importancia da normativa sobre seguridade e saúde laboral.









IAEEB2.1.1. Determina a oportunidade dun proxecto de empresa, identificando as características e tomando parte na actividade que a empresa desenvolve.

3 sesións de clase. Comprende as características máis importantes dun proxecto de empresa.

- Debate en clase. - Estudo de casos prácticos. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

IAEEB2.1.2. Identifica as características internas e externas da empresa en proxecto, así como os elementos que constitúen o contono específico desta (mercado, provedores/as, clientela, sistemas de produción e/ou comercialización, almacenaxe, etc.).

4 sesións de clase. Comprende o concepto de contorno específico dunha empresa.


IAEEB2.1.3. Describe a relación da empresa proxectada co seu sector, a súa estrutura organizativa e as funcións de cada departamento, e identifica os procedementos de traballo no desenvolvemento do proceso produtivo ou comercial.

4 sesións de clase. Analiza a organización interna dunha empresa en áreas ou departamentos.


IAEEB2.1.4. Elabora documentos para a planificación das funcións da empresa en proxecto, tanto a longo como a curto prazo.

4 sesións de clase. Sabe planificar as funcións da empresa.


IAEEB2.2.1. Manexa como usuario/a de nivel básico aplicacións informáticas de control e seguimento de clientela, provedores/as e outros, aplicando as técnicas básicas de contabilidade, xestión financeira e comercial e administración de persoal, para a organización da información da empresa proxectada.

4 sesións de clase. Sabe manexar aplicacacións informáticas utilizadas polas empresas a nivel usuario.


IAEEB2.2.2. Transmite información entre as áreas e a clientela da empresa en proxecto, recoñecendo e aplicando técnicas de comunicación e negociación, e aplicando o tratamento protocolario axeitado mediante medios telemáticos e presenciais.

4 sesións de clase. Entende o funcionamento da comunicación interna e externa da empresa.


IAEEB2.3.1. Crea materiais publicitarios e para a difusión dos produtos e/ou servizos obxecto do proxecto, e elabora un plan de comunicación en internet e en redes sociais, aplicando os principios do márketing.

4 sesións de clase. Coñece as técnicas básicas publicitarias.


IAEEB2.3.2. Desenvolve tarefas de produción e/ou comercialización na empresa en proxecto segundo os plans de control prefixados: simulando a toma de decisións para cumprir os prazos e os obxectivos establecidos e propondo melloras, mediante o traballo en equipo.

4 sesións de clase. Coñece as tarefas de produción e comercialización na empresa.


IAEEB2.3.3. Compila datos sobre os apoios á creación de empresas tanto do contorno próximo como do territorial, estatal ou europeo, e selecciona as posibilidades que se axusten ao proxecto de empresa formulado.

4 sesións de clase. Sabe obter información sobre as axudas públicas á emprendizaxe.









IAEEB3.1.1. Distingue as formas xurídicas das empresas e indica as esixencias de capital e responsabilidades propias de cada tipo.

4 sesións de clase. Coñece os distintos tipos de empresa.


IAEEB3.1.2. Identifica e enumera as administracións públicas implicadas na posta en marcha de empresas, e compila por vía telemática os principais documentos necesarios para a posta en funcionamento.

4 sesións de clase. Coñece os organismos da asministración pública implicados na creación de empresa.


IAEEB3.1.3. Valora as tarefas de apoio, rexistro, control e fiscalización que realizan as autoridades no proceso de creación de empresas, e describe os trámites que se deben realizar.

4 sesións de clase. Comprende o traballo de control oficial sobre a creación de empresas.

- Debate en clase. - Exemplos. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de

5 sobre 10 (media da avaliación).

IAEEB3.1.4. Selecciona a forma xurídica máis axeitada en cada caso segundo a actividade que se vaia desenvolver, o número de emprendedores/as, o alcance da responsabilidade que se vaia asumir, a complexidade organizativa, a dispoñibilidade financeira e a fiscalidade.

3 sesións de clase. Sabe determinar a forma xurídica de empresa máis adecuada para cada proxecto.


IAEEB3.2.1. Determina os investimentos necesarios para a posta en marcha dunha empresa, e distingue as principais partidas relacionadas nun balance de situación.

3 sesións de clase. Sabe calcular os recursos necesarios para crear unha empresa.


IAEEB3.2.2. Caracteriza de xeito básico as posibilidades de financiamento das empresas, diferenciando o financiamento externo e o interno, a curto e a longo prazo, así como o custo de cada unha e as implicacións na marcha da empresa.

3 sesións de clase. Coñece a diferencia entre fontes internas e externas de financiamento da empresa.


IAEEB3.3.1. Presenta un estudo de viabilidade económico-financeiro a medio prazo do proxecto de empresa, aplicando condicións reais de produtos financeiros analizados e previsións de vendas, segundo un estudo do ámbito mediante unha aplicación informática tipo folla de cálculo, manexando razóns financeiras básicas.

3 sesións de clase. Sabe facer un estudo de viabilidade económico-financeiro do proxecto de empresa.


IAEEB3.3.2. Analiza os produtos financeiros máis axeitados de entre as entidades financeiras do ámbito para cada tipo de empresa, valorando o custo e o risco de cada un, e selecciona os máis acaído para o proxecto de empresa.

3 sesións de clase. Coñece os distintos tipos de produtos financeiros.


IAEEB3.3.3. Identifica as obrigas fiscais das empresas segundo a súa actividade e a súa forma xurídica, sinala o funcionamento básico do IAE, IVE, IRPF e IS, e indica as principais diferenzas entre eles.

3 sesións de clase. Coñece as obrigas fiscais das empresas.


IAEEB3.3.4. Valora a achega que supón a carga impositiva das empresas á riqueza nacional e ao sostemento das cargas do Estado.

3 sesións de clase. Entende a importancia do pago de impostos para o financiamento dos servizos públicos.




5. Concrecións metodolóxicas. - Introdución á unidade de traballo a fin de motivar aos alumnado: exposición por parte do profesor dos contidos que se van traballar, co fin de proporcionar unha visión global da unidade que axude ao alumnado a familiarizarse co tema a tratar. - Análise dos coñecementos previos do alumnado: A través dunha serie de preguntas iniciais en cada unidade, o profesor realizará unha avaliación preliminar dos coñecementos de partida do alumnado. Desta forma o alumnado entrará en contacto co tema e o profesor identificará os coñecementos previos que posúe o grupo de alumnado, co que poderá introducir as modificacións necesarias para atender as diferenzas e, sobre todo, para previlas. - Exposición de contidos e desenvolvemento da unidade: o profesor desenvolverá os contidos esenciais da unidade didáctica, mantendo o interese e fomentando a participación do alumnado. Cando o estime oportuno, e en función dos intereses, demandas, necesidades e expectativas do alumnado, poderá organizar o tratamento de determinados contidos de forma agrupada, ou reestruturalos, de maneira que lles facilite a realización de aprendizaxes significativas. - Traballo individual do alumnado desenvolvendo as actividades propostas: o alumnado realizará distintos tipos de actividades, para asimilar e reforzar o apreso. Estas actividades sucédense no desenvolvemento dos contidos, afianzando os conceptos principais e a xeralización dos mesmos. Todo iso realizado baixo a supervisión persoal do profesor, que analizará as dificultades e orientará e proporcionará as axudas necesarias. - Traballo en pequenos grupos para fomentar o traballo cooperativo: o alumnado levará a cabo actividades en pequenos grupos para desenvolver un traballo cooperativo que lles servirá tamén para mellorar a iniciativa e a investigación. A continuación, pódense comentar as liñas de investigación, as dificultades, os erros atopados, mediante unha discusión de clase moderada polo profesor e consistente nunha posta en común dos grupos. Con este tipo de actividades estaremos a fomentar competencias clave propias da etapa.




Libros de texto da materia de Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial de varias editoriais: Santillana, Anaya, McGraw-Hill.

Material de apoio:






Criterios de avaliación B1.1. Describir as calidades persoais e as destrezas asociadas á iniciativa emprendedora, analizando os requisitos de distintos postos de traballo e actividades empresariais. B1.2. Tomar decisións sobre o itinerario vital propio comprendendo as posibilidades de emprego, o autoemprego e a carreira profesional, en relación coas habilidades persoais e as alternativas de formación e aprendizaxe ao longo da vida. B1.3. Actuar como futuro/a traballador/a responsable coñecendo os seus dereitos e deberes como tal, valorando a acción do Estado e da Seguridade Social na protección da persoa empregada, e comprendendo a necesidade de protección dos riscos laborais. B2.1. Crear un proxecto de empresa na aula e describir as características internas e a súa relación co contorno, así como a súa función social, identificando os elementos que constitúen a súa rede loxística como provedores/as, clientela, sistemas de produción e comercialización, redes de almacenaxe, etc. B2.2. Identificar e organizar a información das áreas da empresa en proxecto aplicando os métodos correspondentes á tramitación documental empresarial. B2.3. Realizar actividades de produción e comercialización propias da empresa proxectada, aplicando técnicas de comunicación e traballo en equipo. B3.1. Describir as formas xurídicas das empresas en relación coas responsabilidades legais dos/das seus/súas propietarios/a e xestores/as, así como coas esixencias de capital. B3.2. Identificar as fontes de financiamento das empresas propias de cada forma xurídica, incluíndo as externas e internas, e valorar as máis axeitadas para cada tipo e momento no ciclo de vida da empresa. B3.3. Recoñecer a necesidade de planificar o negocio das empresas ligándoa á previsión da evolución do sector e da economía nacional, así como da planificación financeira e fiscal.

Criterios de cualificación e promoción







Actitude na clase do alumno ou alumna

A ponderación da cualificación será a resultante de aplicar aos elementos mencionados as seguintes porcentaxes:

Exames/probas: Realizarase un ou varios exames en cada avaliación. Ditas probas versarán sobre cuestións de

dificultade diversa sobre os contidos impartidos (preguntas breves, de conceptos, comentadas…). Puntuarase de

1 a 10 puntos. Para superar cada proba será necesario obter un mínimo de 5 puntos. Non obstante, realizándose

máis dunha proba na avaliación respectiva, poderase computar na cualificación final deste apartado a nota mínima

de 4 puntos nalgunha das mesmas para obter a nota final, que será múltiplo de cinco a dividir polo número de

probas realizadas.

Computará un 80 % na cualificación final de cada avaliación.



Traballo habitual, que consistirá na realización de exercicios/cuestións que terá que realizar ben na aula o una

casa; ou, no seu caso, na realización de traballos diversos sobre temas de relevancia ou de especial interese,

podendo ser de carácter obrigatorio ou optativos. Computará un 20% na cualificación final de cada avaliación.





AVALIACIÓN ORDINARIA: A cualificación final ordinaria será a nota media das tres avaliacións (e, no seu caso,

das recuperacións). Será necesario superar as tres avaliacións, aínda que, a criterio discrecional do/da profesor/a

poderá superarse a materia a pesar de non superar unha avaliación, sempre e cando a nota da mesma sexa como

mínimo de 4 puntos. Estas notas trimestrais estarán modificadas en función das notas obtidas nas partes

recuperadas na proba obxectiva final, sendo necesario ter aprobadas cada unha das partes para o calculo da

media. As notas do boletín, trimestralmente, no redondeo de decimais, os decimais inferiores a 0,8

redondearanse ao enteiro inferior mentras que os superiores a 0,8 redondearanse ao enteiro superior. A nota final

será a media das notas trimestrais sen redondeo. O redondeo farase na nota resultante da media

Non obstante, o alumnado poderá recuperar a materia na avaliación ordinaria se supera unha proba final

que versará sobre os contidos mínimos da mesma. Neste caso, para a cualificación final da materia, o/a profesor/a

terá en consideración, ademais da nota obtida nesta proba, o traballo desenvolvido polo/a alumno/a durante o

curso, así como a súa actitude e aproveitamento da mesma.




8. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente. a. Relacionados co alumnado da materia: - Grao de participación activa do alumnado nos debates de clase. Medido mediante observación directa en clase de forma diaria. - Opinión do propio alumnado sobre a dinámica diaria na clase. Medido polas declaracións do propio alumnado na propia clase. - Grao de satisfacción do alumnado. Medido polas declaracións do propio alumnado na propia clase. b. Relacionados coa impartición de contidos: - Distribución da impartición dos contidos da materia ao longo do curso académico. Comprobando o grao de cumprimento da impartición de materia respecto da distribución temporal programada.






9. Organización das actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes. A materia impártese en 4.º ESO. Non pode haber alumnado que a teña pendente.

10. Organización dos elementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos necesarios en determinadas materias. Neste departamento didáctico, nas materias de ESO non proceden (nunca vai ser necesario acreditar os coñecementos necesarios de materias non cursadas).


Avaliación inicial: análise da situación de partida. Deberá ter en conta os coñecementos pertinentes que posúe o alumnado, coa fin de planificar a axuda pedagóxica que lles permita adquirir os novos contidos. Realizarase na primeira sesión da materia a través dun test, que debe cubrir o alumnado individualmente.











principal- auditiva ou visualmente.



- O nivel de atención á tarefa segundo o tempo que sexan capaces de manterse atentos no traballo, dedicarlle moito tempo ininterrompido ou necesitar frecuentes descansos. - Tipo de reforzo máis axeitado. Uns continuamente, outros nunca, outros intermitentemente, con posibilidades de agrupamentos para o reforzo, dependendo dos casos.





















- Utilización da calculadora en situacións de proporcionalidade e porcentaxes. - Utilización de programas informáticos como axuda na resolución de problemas variados.



- Utilización da calculadora ou folla de cálculo para organizar datos, calcular parámetros centrais (media, mediana, moda) e de dispersión (percorrido e desviación típica) e xerar os gráficos máis adecuados á situación estudada. - Utilización de páxinas web para a busca de información da nosa realidade económica e a natureza cambiante da mesma.








14. Actividades complementarias e extraescolares programadas.













B1.1. Describir as calidades persoais e as destrezas asociadas á iniciativa emprendedora, analizando os requisitos de distintos postos de traballo e actividades empresariais. B1.2. Tomar decisións sobre o itinerario vital propio comprendendo as posibilidades de emprego, o autoemprego e a carreira profesional, en relación coas habilidades persoais e as alternativas de formación e aprendizaxe ao longo da vida. B1.3. Actuar como futuro/a traballador/a responsable coñecendo os seus dereitos e deberes como tal, valorando a acción do Estado e da Seguridade Social na protección da persoa empregada, e comprendendo a necesidade de protección dos riscos laborais. B2.1. Crear un proxecto de empresa na aula e describir as características internas e a súa relación co contorno, así como a súa función social, identificando os elementos que constitúen a súa rede loxística como provedores/as, clientela, sistemas de produción e comercialización, redes de almacenaxe, etc. B2.2. Identificar e organizar a información das áreas da empresa en proxecto aplicando os métodos correspondentes á tramitación documental empresarial.

B2.3. Realizar actividades de produción e comercialización propias da empresa proxectada, aplicando técnicas de comunicación e traballo en equipo. B3.1. Describir as formas xurídicas das empresas en relación coas responsabilidades legais dos/das seus/súas propietarios/a e xestores/as, así como coas esixencias de capital. B3.2. Identificar as fontes de financiamento das empresas propias de cada forma xurídica, incluíndo as externas e internas, e valorar as máis axeitadas para cada tipo e momento no ciclo de vida da empresa. B3.3. Recoñecer a necesidade de planificar o negocio das empresas ligándoa á previsión da evolución do sector e da economía nacional, así como da planificación financeira e fiscal.

Mínimos

1. A iniciativa e a inspiración 2. A motivación e o mercado 3. O produto, o prezo e a promoción 4. As oportunidades e a organización 5. A responsabilidade e o risco 6. O traballo en equipo e a toma de decisións

7. O afán de superación e a adaptación ao cambio 8. As necesidades e a negociación 9. A creatividade e a comunicación 10. A innovación e a idea 11. A autonomía e a autorrealización.







Traballo habitual consistente en: Exercicios na aula ou no domicilio Formulación de cuestións/preguntas en clase Traballos sobre temas concretos de interese

Actitude na clase do alumno ou alumna A ponderación da cualificación será a resultante de aplicar aos elementos mencionados as seguintes porcentaxes:

Exames/probas: Realizarase polo menos un exame ao finalizar cada avaliación consistente en cuestións de dificultade diversa sobre os contidos da mesma (preguntas breves, de conceptos, comentadas…). Puntuarase de 1 a 10 puntos. Para superar cada proba será necesario obter un mínimo de 5 puntos. Non obstante, en caso de realizar máis dunha proba en cada avaliación poderase computar na cualificación final deste apartado a nota mínima de 4 puntos nalgunha das probas para obter a nota final, que será múltiplo de cinco a dividir polo número de probas realizadasComputará un 80% na cualificación final de cada avaliación.

Traballo habitual, que consistirá na realización de exercicios/cuestións que terá que realizar ben na aula o una casa; ou, no seu caso, na realización de traballos diversos sobre temas de relevancia ou de especial interese, podendo ser de carácter obrigatorio ou optativos. Computará un 20% na cualificación final de cada avaliación.

Como criterio de cualificación das probas, exames e actividades, ademais dos coñecementos específicos da materia valorarase a claridade, o rigor expositivo, a correcta expresión na linguaxe, tanto sintáctica como ortográficamente, así como a utilización do léxico adecuado, podéndose descontar 0,025 por cada erro no deficiente uso lingüístico ou ortográfico.

AVALIACIÓN ORDINARIA: A cualificación final ordinaria será a nota media das tres avaliacións (e, no seu caso, das recuperacións). Será necesario superar as tres avaliacións, aínda que, a criterio discrecional do/da profesor/a poderá superarse a materia a pesar de non superar unha avaliación, sempre e cando a nota da mesma sexa como mínimo de 4 puntos. Non obstante, o alumnado poderá recuperar a materia na avaliación ordinaria se supera unha proba final que versará sobre os contidos mínimos da mesma. Neste caso, para a cualificación final da materia, o/a profesor/a terá en consideración, ademais da nota obtida nesta proba, o traballo desenvolvido polo/a alumno/a durante o curso, así como a súa actitude e aproveitamento da mesma.


AVALIACIÓN EXTRAORDINARIA: O alumnado que non supere a

materia na convocatoria ordinaria poderá superala se realiza a proba extraordinaria de setembro. Dita proba versará sobre os contidos mínimos esixibles e o/a profesor/a poderá pedir, ademais, para a superación da mesma, a realización de cuestións, traballos… como complemento ao exame que verifique a necesaria preparación e coñecemento da materia.




Economía 1.º bacharelato

Apartado Páxina


2 Contribución ao desenvolvemento das competencias clave Concreción que recolle a relación dos estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais 54


4


62






72


73


73





76

16 Cadro esquema-resume dos aspectos básicos da avaliación para expoñer e informar ao alumnado.

77




1. Introdución e contextualización.

O ser humano, tanto individual como colectivamente, vese sempre abocado a establecer prioridades entre as súas necesidades e a decidir cales delas, e en que medida, vai satisfacer cos recursos limitados dos que dispón. A ciencia económica pon á súa disposición unha ampla gama de instrumentos e solucións que perseguen a asignación eficiente deses recursos escasos entre as alternativas posibles.

Ao longo da historia configuráronse distintos sistemas económicos que, desde unha determinada interpretación da realidade, cos coñecementos científicos e a tecnoloxía dispoñibles e, sobre todo, desde certos valores, deron resposta aos problemas básicos da economía: que, como e para quen producir. A coexistencia e diálogo-enfrontamento en moitas ocasións entre estes sistemas, abriron novas perspectivas que permitiron o nacemento de solucións máis flexibles.

A medida que a humanidade conquista metas máis ambiciosas na súa loita pola dignidade da persoa, esta toma conciencia máis clara das consecuencias das súas decisións económicas e esixe máis aos centros de decisión económica, en relación con problemas que afectan o benestar social e á súa calidade de vida. Por citar tan só algúns exemplos: o paro, os dereitos dos traballadores, a conservación do medio ambiente, a distribución desigual da riqueza ou a defensa dos consumidores e da competencia fronte a certas prácticas empresariais.

A conciencia dos países desenvolvidos viuse convulsionada por problemas que, como a inmigración ilegal, o tráfico e a explotación de persoas, o racismo e a xenofobia, afunden as súas raíces no profundo abismo que separa aos países ricos dos pobres, no que se veu a chamar a confrontación do norte rico co sur pobre aludindo ás zonas xeográficas que ocupan ambos bloques. Actualmente levántanse voces cada vez máis potentes e reputadas fronte a conceptos e receitas económicas ortodoxas excesivamente ríxidos e reclaman, máis aló mesmo da solidariedade, solucións aos problemas (débeda exterior, transferencia de tecnoloxía, globalización da economía, proteccionismo dos países ricos, etc.) que impiden a eses pobos saír do subdesenvolvemento e a miseria. De aí a necesaria referencia a sólidos valores éticos no deseño das políticas económicas e na toma de decisións.

A economía inclúese dentro das ciencias sociais. A súa adecuada comprensión leva a relacionala con disciplinas como a historia, a xeografía, a psicoloxía ou a filosofía, en particular coa ética. Tamén garda relación con disciplinas doutros currículos como a estatística, as matemáticas ou a informática.

A economía fornece un potente aparello conceptual que permite analizar e comprender as claves da realidade contemporánea. Os problemas económicos son presentados en relación co contexto sociocultural no que se atopa o alumno.

Os distintos medios de comunicación, non só a prensa especializada, recollen a diario numerosas noticias de carácter económico. Iso permite seleccionar as noticias, datos e indicadores publicados relevantes para o tema que se trate nese momento e adoptar unha metodoloxía activa na clase.

É necesario que o estudante coñeza o significado preciso dos conceptos económicos e que os empregue cun dominio suficiente como para interpretar adecuadamente datos, expor e analizar os problemas económicos e deseñar as correspondentes solucións. Nesta tarefa utilizarase a formalización mediante a linguaxe matemática dentro do nivel alcanzado polo alumno nesta disciplina e a análise gráfica. Para a confección destes datos utilízanse paquetes informáticos, en particular a folla de cálculo, e se accede, a través de Internet, a bases de datos relevantes.

A docencia da materia de economía no bacharelato está condicionada por diferentes aspectos, entre os cales convén destacar por significativos os seguintes:

-Itinerario académico. Aínda que si existen algunhas disciplinas que preparan para o estudo da economía, estas só fano de maneira indirecta. O alumnado parte practicamente de cero, con moitas referencias equivocadas e sesgadas acerca de que e en que consiste a economía, todo iso no seu primeiro ano de ensino postobrigatorio.

-Idade do alumnado. Nunha idade de máxima curiosidade intelectual, como é a adolescencia, marcada polo estudo, a reflexión e a exemplificación dos problemas, a materia debe exporse de maneira aberta e construtiva para que sexa a aprendizaxe significativa quen proporcione as respostas máis comúns e lóxicas ás formulacións económicas adoptados polas sociedades ao longo da historia.

-O contexto interdisciplinar. Cambiante como a propia natureza humana, a economía relaciónase directa ou indirectamente con multitude de disciplinas, as cales non só non poden ser obviadas, senón que ademais adoitan constituír a primeira referencia para o alumnado, pois xa foron obxecto de estudo noutros niveis educativos.



Hoxe en día, nunha contorna cada vez máis mudable, dacabalo da tecnoloxía e as circunstancias socio-políticas, as solucións multidisciplinares adoitan ser moito máis correctas que as que adoptan formulacións monotemáticas.

As principais achegas da economía á formación do alumnado son as seguintes: - Como ciencia social que é, a economía precisa de actitudes reflexivas e críticas ante os problemas que se expoñen, máxime cando moitos deles son parte inherente da vida adulta de calquera persoa. O conflito entre a perspectiva económica e a ética debe resolverse a favor desta última ou, en todo caso, promovendo unha actitude crítica á vez que xusta e solidaria por parte do alumnado. - Proporcionar aos alumnos instrumentos e ferramentas de análise acordes coas súas capacidades para identificar e analizar os problemas económicos básicos. - A materia levará discusións sobre as diferentes formas de solucionar os problemas, que implicarán o desenvolvemento da capacidade de diálogo entre os grupos partidarios dunhas ou outras teses. De tales discusións deberán saír, dunha maneira tolerante, consensos que servirán aos alumnos para valorar o devandito diálogo, como forma de achegarse ás mellores solucións achegadas entre todos os compoñentes dun grupo. - As ciencias auxiliares coas que se relaciona na súa aplicación e interpretación de problemas cotiáns e reais, completan e enriquecen a visión global da economía como ciencia social. - A comprensión dos problemas económicos e as súas diferentes interpretacións non pode deixar de lado valores como a solidariedade, a tolerancia, o traballo en equipo, a postura crítica ante o consumismo, o respecto ao medio ambiente, etc.



2. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Concreción

que recolla a relación dos estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais.

Bloque 1. Economía e escaseza. A organización da actividade económica.


B1.1. Escaseza, elección e asignación de recursos. Custo de oportunidade.

B1.1. Explicar o problema da escaseza: recursos escasos e necesidades ilimitadas.

ECB1.1.1. Recoñece a escaseza e a correspondente necesidade de elixir entre decisións alternativas, como problema máis determinante para afrontar en todo sistema económico.

- Aprender a aprender - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

B1.2. Mecanismos de asignación de recursos. B1.3. Análise e comparación dos sistemas económicos.

B1.2. Observar os problemas económicos dunha sociedade, así como analizar e expresar unha valoración crítica das formas de resolución desde o punto de vista dos sistemas económicos.

ECB1.2.1. Analiza as respostas ás preguntas clave sobre a organización dos principais sistemas económicos.

- Competencias sociais e cívicas - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencia dixital

ECB1.2.2. Relaciona, para a súa interpretación, os cambios máis recentes no escenario económico mundial coas circunstancias técnicas, económicas, sociais e políticas que os explican, a partir de casos concretos de análise.

- Competencias sociais e cívicas - Competencia dixital - Aprender a aprender

ECB1.2.3. Compara sistemas económicos, utilizando exemplos actuais do ámbito internacional.

- Aprender a aprender - Competencia dixital - Competencias sociais e cívicas

B1.4. Economía como ciencia: actividade económica e sociedade. B1.5. Principios na toma de decisións económicas. B1.6. Modelos económicos. Economía positiva e normativa. B1.7. Información económica: interpretación de datos e gráficos.

B1.3. Comprender o método científico que se utiliza na área da economía, así como identificar as fases da investigación científica en economía e os modelos económicos.

ECB1.3.1. Distingue as proposicións económicas positivas das proposicións económicas normativas.


ECB1.3.2. Interpreta os modelos de representación da realidade económica, e emprega os termos e a metodoloxía apropiados para analizar problemas económicos concretos.

- Comunicación lingüística - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencia dixital



Bloque 2. A actividade produtiva.


B2.1. Proceso produtivo e factores de produción.

B2.1. Analizar as características principais do proceso produtivo.

ECB2.1.1. Expresa unha visión integral do funcionamento do sistema produtivo partindo do estudo da empresa e a súa participación en sectores económicos, así como a súa conexión e interdependencia.

- Aprender a aprender - Comunicación lingüística - Competencias sociais e cívicas

B2.2. División técnica do traballo, produtividade e interdependencia.

B2.2. Explicar as razóns do proceso de división técnica do traballo.

ECB2.2.1. Relaciona o proceso de división técnica do traballo coa interdependencia económica nun contexto global.

- Competencias sociais e cívicas - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

ECB2.2.2. Clasifica e define os factores produtivos, e describe as relacións entre produtividade, eficiencia e tecnoloxía.

- Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Comunicación lingüística

B2.3. Globalización: cambios no sistema produtivo ou na organización da produción.

B2.3. Identificar os efectos da actividade empresarial para a sociedade e a vida das persoas.

ECB2.3.1. Analiza para explicar as repercusións da actividade das empresas, tanto nun ámbito próximo coma nun ámbito internacional.

- Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - Comunicación lingüística

B2.4. Empresa: obxectivos e funcións.

B2.4. Expresar os obxectivos e as funcións principais das empresas, utilizando referencias reais do ámbito próximo e transmitindo a utilidade que se xera coa súa actividade.

ECB2.4.1. Distingue e interpreta os obxectivos e as funcións das empresas.

- Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - Aprender a aprender

ECB2.4.2. Explica a función creadora de utilidade dos bens das empresas.

- Competencia dixital - Comunicación lingüística

B2.5. Eficacia, eficiencia e efectividade. B2.6. Eficiencia na produción: eficiencia técnica e económica.

B2.5. Relacionar e distinguir a eficiencia técnica e a eficiencia económica.

ECB2.5.1. Determina e interpreta a eficiencia técnica e económica a partir dos casos formulados.


B2.7. Custos de produción. Cálculo e análise dos custos de produción e dos beneficios.

B2.6. Calcular e controlar os custos e os beneficios das empresas, e representar e interpretar gráficos relativos a eses conceptos.

ECB2.6.1. Calcula, clasifica e utiliza diversos tipos de custos, fixos e variables, totais, medios e marxinais, e representa e interpreta gráficos de custos.

- Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencia dixital

ECB2.6.2. Calcula, analiza e interpreta os beneficios dunha empresa a partir de supostos de ingresos e custos dun período.


B2.8. Función de produción. B2.7. Analizar, representar e interpretar a función de produción dunha empresa a partir dun caso dado.

ECB2.7.1. Representa e interpreta gráficos de produción total, media e marxinal, a partir de supostos dados.




Bloque 3. O mercado e o sistema de prezos.


B3.1. Curva de demanda. Movementos ao longo da curva de demanda e desprazamentos na curva de demanda. Elasticidade da demanda. B3.2. Curva de oferta. Movementos ao longo da curva de oferta e desprazamentos na curva da oferta. Elasticidade da oferta. B3.3. Equilibrio do mercado.

B3.1. Interpretar, a partir do funcionamento do mercado, as variacións en cantidades demandadas e ofertadas de bens e servizos en función de distintas variables.

ECB3.1.1. Representa graficamente os efectos das variacións das variables no funcionamento dos mercados.


ECB3.1.2. Define e expresa matematicamente as variables que determinan a oferta e a demanda.


ECB3.1.3. Analiza as elasticidades de demanda e de oferta, interpretando os cambios en prezos e cantidades, así como os seus efectos sobre os ingresos totais.


B3.4. Estruturas de mercado e modelos de competencia. B3.5. Competencia perfecta. Competencia imperfecta. Monopolio. Oligopolio. Competencia monopolística.

B3.2. Analizar o funcionamento de mercados reais e observar as súas diferenzas cos modelos, así como as súas consecuencias para os/as consumidores/as, as empresas ou os estados.

ECB3.2.1. Analiza e compara o funcionamento dos tipos de mercados, e explica as súas diferenzas.


ECB3.2.2. Aplica a análise dos tipos de mercados a casos reais identificados a partir da observación do ámbito máis inmediato.


ECB3.2.3. Valora de forma crítica os efectos que se derivan sobre os axentes intervenientes nos diversos mercados.




Bloque 4. A macroeconomía.


B4.1. Macromagnitudes: produción. Renda. Gasto. B4.2. Equilibrio macroeconómico: demanda e oferta agregadas. B4.3. Inflación e tipos de xuro. B4.4. Os vínculos dos problemas macroeconómicos e a súa interrelación.

B4.1. Distinguir as principais magnitudes macroeconómicas, operar con elas e analizar as súas interrelacións, valorando os inconvenientes e as limitacións que presentan como indicadores da calidade de vida.

ECB4.1.1. Mide, interpreta e expresa as principais magnitudes macroeconómicas como indicadores da situación económica dun país.

- Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencia dixital - Competencias sociais e cívicas - Comunicación lingüística

ECB4.1.2. Relaciona as principais macromagnitudes e utilízaas para establecer comparacións con carácter global.


ECB4.1.3. Analiza de forma crítica os indicadores estudados e valora o seu impacto, os seus efectos e as súas limitacións para medir a calidade de vida.


B4.5. Indicadores do desenvolvemento da sociedade: as macromagnitudes e as súas limitacións.

B4.2. Interpretar datos e indicadores económicos básicos e a súa evolución.

ECB4.2.1. Utiliza e interpreta a información contida en táboas e gráficos de variables macroeconómicas e a súa evolución no tempo.


ECB4.2.2. Considera investigación e publicacións económicas de referencia como fonte de datos específicos, e recoñece os métodos de estudo utilizados por economistas.


ECB4.2.3. Opera con variables económicas mediante aplicacións informáticas, analízaas e interprétaas, e presenta as súas valoracións de carácter persoal.

- Competencias sociais e cívicas - Aprender a aprender

B4.6. Mercado de traballo. Desemprego: tipos e causas.

B4.3. Valorar a estrutura do mercado de traballo e a súa relación coa educación e a formación, analizando de xeito especial o desemprego.

ECB4.3.1. Examina e interpreta datos e gráficos de contido económico relacionados co mercado de traballo.


ECB4.3.2. Valora a relación da educación e a formación coas probabilidades de obter un emprego e mellores salarios.


ECB4.3.3. Investiga e recoñece vieiros de ocupación e tendencias de emprego.


B4.7. Políticas contra o desemprego. O desemprego en Galicia.

B4.4. Estudar as opcións de políticas macroeconómicas para facer fronte á inflación e ao desemprego.

ECB4.4.1. Analiza os datos de inflación e desemprego en España e as alternativas para loitar contra o desemprego e a inflación.

- Competencia dixital - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor



Bloque 5. Aspectos financeiros da Economía.


B5.1. O diñeiro na economía: tipoloxía e funcionamento. B5.2. Proceso de creación do diñeiro.

B5.1. Recoñecer o proceso de creación do diñeiro, os cambios no seu valor e a forma en que estes se miden.

ECB5.1.1. Analiza e explica o funcionamento do diñeiro e do sistema financeiro nunha economía.

- Competencias sociais e cívicas - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencia dixital - Comunicación lingüística

B5.3. Teorías explicativas da inflación.

B5.2. Describir as teorías explicativas sobre as causas da inflación e os seus efectos sobre os/as consumidores/as, as empresas e o conxunto da economía.

ECB5.2.1. Recoñece as causas da inflación e valora as súas repercusións económicas e sociais.

- Competencias sociais e cívicas - Competencia dixital

B5.4. Sistema financeiro. Novas formas de financiamento.

B5.3. Explicar o funcionamento do sistema financeiro e coñecer as características dos seus principais produtos e mercados.

ECB5.3.1. Valora o papel do sistema financeiro como elemento canalizador do aforro ao investimento, e identifica os produtos e os mercados que o compoñen.

- Aprender a aprender - Competencias sociais e cívicas - Competencia dixital

B5.5. Política monetaria: instrumentos.

B5.4. Analizar os tipos de política monetaria.

ECB5.4.1. Razoa de forma crítica, en contextos reais, sobre as accións de política monetaria e o seu impacto económico e social.

- Aprender a aprender - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencia dixital

B5.6. Banco Central Europeo. B5.7. Mecanismos da oferta e demanda monetaria: efectos sobre os tipos de xuro.

B5.5. Identificar o papel do Banco Central Europeo e a estrutura da súa política monetaria.

ECB5.5.1. Identifica os obxectivos e a finalidade do Banco Central Europeo, e razoa sobre o seu papel e o seu funcionamento.


ECB5.5.2. Describe os efectos das variacións dos tipos de xuro na economía.




Bloque 6. O contexto internacional da economía.


B6.1. Comercio internacional: causas e teorías. B6.2. Balanza de pagamentos, con especial referencia á española.

B6.1. Analizar os fluxos comerciais entre dúas economías.

ECB6.1.1. Identifica e describe os fluxos comerciais internacionais.

- Competencias sociais e cívicas - Comunicación lingüística - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

B6.3. Cooperación e integración económica. B6.4. Unión Europea (UE).

B6.2. Examinar os procesos de integración económica e describir os pasos que se produciron no caso da Unión Europea.

ECB6.2.1. Explica o proceso de cooperación e integración económica producido na Unión Europea, e reflexiona para valorar as repercusións e as implicacións para España nun contexto global.

- Competencias sociais e cívicas - Comunicación lingüística

B6.5. Globalización económica e financeira: causas e consecuencias. B6.6. Organismos económicos internacionais: mecanismos de regulación.

B6.3. Analizar e valorar as causas e as consecuencias da globalización económica, así como o papel dos organismos económicos internacionais na súa regulación.

ECB6.3.1. Expresa as razóns que xustifican o intercambio económico entre países.


ECB6.3.2. Describe as implicacións e os efectos da globalización económica nos países e reflexiona sobre a necesidade da súa regulación e da súa coordinación.

- Aprender a aprender - Competencia dixital - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencias sociais e cívicas



Bloque 7. Desequilibrios económicos e o papel do Estado na economía.


B7.1. Ciclos económicos: crises na economía. B7.2. Políticas macroeconómicas de crecemento, estabilidade e desenvolvemento. B7.3. Ambiente: recurso sensible e escaso. B7.4. Pobreza e subdesenvolvemento: causas e posibles vías de solución.

B7.1. Reflexionar sobre o impacto do crecemento e as crises cíclicas na economía e os seus efectos na calidade de vida das persoas, o ambiente e a distribución da riqueza a nivel local e mundial.

ECB7.1.1. Identifica e analiza os factores e as variables que inflúen no crecemento económico, no desenvolvemento e na redistribución da renda.


ECB7.1.2. Diferenza os conceptos de crecemento e de desenvolvemento.


ECB7.1.3. Recoñece e explica as consecuencias do crecemento sobre a repartición da riqueza, sobre o ambiente e sobre a calidade de vida.


ECB7.1.4. Analiza de forma práctica os modelos de desenvolvemento dos países emerxentes e as oportunidades que teñen os países en vías de desenvolvemento para crecer e progresar.

- Aprender a aprender - Competencias sociais e cívicas - Competencia dixital

ECB7.1.5. Reflexiona sobre os problemas ambientais e a súa relación co impacto económico internacional analizando as posibilidades dun desenvolvemento sustentable.


ECB7.1.6. Desenvolve actitudes positivas en relación co ambiente e valora a consideración da protección do ambiente na toma de decisións económicas.


ECB7.1.7. Identifica os bens ambientais como factor de produción escaso, que proporciona inputs e recolle refugallos e residuos, o que supón valorar os custos asociados.


ECB7.1.8. Recoñece a evolución cíclica da actividade económica, describe as fases, as representa graficamente e considera as súas consecuencias sociais.


B7.5. Política fiscal e orzamentos públicos. B7.6. O Estado na economía: funcións. B7.7. Os fallos do mercado e a intervención do sector público. B7.8. Redistribución de renda e riqueza: igualdade de oportunidades.

B7.2. Explicar e ilustrar con exemplos significativos as finalidades e as funcións do Estado nos sistemas de economía de mercado, e identificar os principais instrumentos que utiliza, valorando as vantaxes e os inconvenientes do seu papel na actividade económica.

ECB7.2.1. Distingue e explica as funcións do Estado: fiscais, estabilizadoras, redistributivas, reguladoras e provedoras de bens e servizos públicos.


ECB7.2.2. Identifica os principais fallos do mercado, as súas causas e os seus efectos para os axentes que interveñen na economía, e as opcións de actuación por parte do Estado.


ECB7.2.3. Clasifica e describe os elementos integrantes dos orzamentos públicos e argumenta a necesidade de prever os ingresos e os gastos, e controlar a súa execución.

- Aprender a aprender - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencia dixital




A materia de Economía de bacharelato ha de contribuír a que o alumnado desenvolva as seguintes capacidades:

- Explicar o concepto de economía como ciencia que se ocupa da administración de recursos escasos en relación coas necesidades que os individuos teñen deles. - Diferenciar tipos de escaseza e necesidades, así como bens e servizos. - Relacionar a escaseza económica coa necesidade de tomar decisións económicas que, por tanto, teñen un custo de oportunidade. - Explicar o papel que desempeñan as diversas actividades económicas. - Identificar e desenvolver o papel que desempeñan os factores de produción e os axentes económicos no desenvolvemento da actividade económica. - Identificar o ciclo da actividade económica. Distinguir os sistemas económicos e formar un xuízo persoal acerca das vantaxes e inconvenientes de cada un deles. - Relacionar feitos económicos significativos co contexto social, político, cultural e natural en que teñen lugar. Trasladar esta reflexión ás situacións cotiás. - Describir o funcionamento do mercado, así como os seus límites e fallos, formulando un xuízo crítico do sistema e do papel regulador do sector público. - Coñecer, comprender e analizar os trazos característicos da situación e perspectiva da economía galega, española e europea no contexto económico internacional. - Interpretar e contrastar as mensaxes, datos e informacións que aparecen nos medios de comunicación e Internet sobre problemas económicos actuais e analizar as medidas correctoras de política económica que se propoñen. - Analizar e valorar criticamente as repercusións do crecemento económico sobre o medio ambiente, a calidade de vida das persoas e a feminización da pobreza, así como o distinto grao de desenvolvemento entre as rexións e países. Argumentar sobre a necesidade de lograr un desenvolvemento sustentable. - Abordar de forma autónoma e razoada problemas económicos da contorna utilizando os procedementos de indagación das ciencias sociais e diversas fontes e medios de información, entre elas as tecnoloxías da información e comunicación, valorando criticamente mensaxes discriminatorias. - Coñecer e comprender o uso e significado das principais magnitudes macroeconómicas como indicadores da situación económica dun país.



4. Concreción para cada estándar de aprendizaxe avaliable de: 1º. Temporalización. 2º. Grao mínimo de consecución para superar a materia. 3º. Procedementos e instrumentos de avaliación.






ECB1.1.1. Recoñece a escaseza e a correspondente necesidade de elixir entre decisións alternativas, como problema máis determinante para afrontar en todo sistema económico.

3 sesións de clase. Comprende o concepto de escaseza desde o punto de vista económico. Sabe poñer exemplos da vida real.


ECB1.2.1. Analiza as respostas ás preguntas clave sobre a organización dos principais sistemas económicos.

2 sesións de clase. Coñece e entende o concepto de sistema económico. Diferenza entre os sistemas máis importantes. Entende o concepto de sistema mixto.


ECB1.2.2. Relaciona, para a súa interpretación, os cambios máis recentes no escenario económico mundial coas circunstancias técnicas, económicas, sociais e políticas que os explican, a partir de casos concretos de análise.

3 sesións de clase. Sabe explicar os cambios económicos máis recentes.


ECB1.2.3. Compara sistemas económicos, utilizando exemplos actuais do ámbito internacional.

2 sesións de clase. Diferenza entre sistemas económicos. Entende as características que os diferencian


ECB1.3.1. Distingue as proposicións económicas positivas das proposicións económicas normativas.

2 sesións de clase. Entende a diferenza entre proposición económica positiva e normativa. Pon exemplos.


ECB1.3.2. Interpreta os modelos de representación da realidade económica, e emprega os termos e a metodoloxía apropiados para analizar problemas económicos concretos.

2 sesións de clase. Entende os modelos de representación da realidade económica.


ECB2.1.1. Expresa unha visión integral do funcionamento do sistema produtivo partindo do estudo da empresa e a súa participación en sectores económicos, así como a súa conexión e interdependencia.

2 sesións de clase. Ten unha visión global do sistema produtivo.


ECB2.2.1. Relaciona o proceso de división técnica do traballo coa interdependencia económica nun contexto global.

2 sesións de clase. Sabe explicar o concepto de división técnica do traballo.


ECB2.2.2. Clasifica e define os factores produtivos, e describe as relacións entre produtividade, eficiencia e tecnoloxía.

2 sesións de clase. Define correctamente factor produtivo, produtividade, eficiencia e tecnoloxía.


ECB2.3.1. Analiza para explicar as repercusións da actividade das empresas, tanto nun ámbito próximo coma nun ámbito internacional.

2 sesións de clase. Comprende a repercusión da actividade das empresas no entorno próximo e distante.








ECB2.4.1. Distingue e interpreta os obxectivos e as funcións das empresas.

2 sesións de clase. Coñece as función das empresas. - Debate en clase. - Exemplos. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

ECB2.4.2. Explica a función creadora de utilidade dos bens das empresas.

2 sesións de clase. Coñece a función creadora de utilidade dos bens das empresas.


ECB2.5.1. Determina e interpreta a eficiencia técnica e económica a partir dos casos formulados.

2 sesións de clase. Diferenza a eficiencia técnica da económica.


ECB2.6.1. Calcula, clasifica e utiliza diversos tipos de custos, fixos e variables, totais, medios e

marxinais, e representa e interpreta gráficos de custos.

3 sesións de clase. Coñece os distintos tipos de custos e represéntaos graficamente.

- Exercicios de representación gráfica.

Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

ECB2.6.2. Calcula, analiza e interpreta os beneficios dunha empresa a partir de supostos de ingresos e custos dun período.

3 sesións de clase. Sabe calcular o beneficio dunha empresa.

- Exercicios de representación gráfica. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

ECB2.7.1. Representa e interpreta gráficos de produción total, media e marxinal, a partir de supostos dados.

3 sesións de clase. Sabe representar graficamente a produción total, media e marxinal.


ECB3.1.1. Representa graficamente os efectos das variacións das variables no funcionamento dos mercados.

2 sesións de clase. Sabe representar graficamente as variacións das variables no funcionamento dos mercados.


ECB3.1.2. Define e expresa matematicamente as variables que determinan a oferta e a demanda.

2 sesións de clase. Coñece as variables que determinan a oferta e a demanda dos bens e servizos.


ECB3.1.3. Analiza as elasticidades de demanda e de oferta, interpretando os cambios en prezos e cantidades, así como os seus efectos sobre os ingresos totais.

3 sesións de clase. Entende o concepto de elasticidade da demanda e da oferta de bens e servizos.


ECB3.2.1. Analiza e compara o funcionamento dos tipos de mercados, e explica as súas diferenzas.

3 sesións de clase. Coñece os distintos tipos de mercado.


ECB3.2.2. Aplica a análise dos tipos de mercados a casos reais identificados a partir da observación do ámbito máis inmediato.

2 sesións de clase. É capaz de identificar casos reais próximos de distintos tipos de mercados.


ECB3.2.3. Valora de forma crítica os efectos que se derivan sobre os axentes intervenientes nos diversos mercados.

2 sesións de clase. Identifica os axentes que interveñen nos mercados.









ECB4.1.1. Mide, interpreta e expresa as principais magnitudes macroeconómicas como indicadores da situación económica dun país.

2 sesións de clase. Coñece as macromagnitudes máis importantes.

- Debate en clase. - Estudo de casos prácticos. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

ECB4.1.2. Relaciona as principais macromagnitudes e utilízaas para establecer comparacións con carácter global.

2 sesións de clase. Realiza comparacións a partir das macromagnitudes máis importantes.


ECB4.1.3. Analiza de forma crítica os indicadores estudados e valora o seu impacto, os seus efectos e as súas limitacións para medir a calidade de vida.

3 sesións de clase. Coñece as limitacións dos indicadores para medir a calidade de vida dunha sociedade.


ECB4.2.1. Utiliza e interpreta a información contida en táboas e gráficos de variables macroeconómicas e a súa evolución no tempo.

2 sesións de clase. Entende a información dada polas representacións gráficas das variables macroeconómicas.


ECB4.2.2. Considera investigación e publicacións económicas de referencia como fonte de datos específicos, e recoñece os métodos de estudo utilizados por economistas.

3 sesións de clase. Coñece os métodos de estudo económico máis importantes.


ECB4.2.3. Opera con variables económicas mediante aplicacións informáticas, analízaas e interprétaas, e presenta as súas valoracións de carácter persoal.

2 sesións de clase. Sabe buscar información económica na rede e pode interpretala correctamente.


ECB4.3.1. Examina e interpreta datos e gráficos de contido económico relacionados co mercado de traballo.

2 sesións de clase. Coñece a información relacionada co mercado de traballo.


ECB4.3.2. Valora a relación da educación e a formación coas probabilidades de obter un emprego e mellores salarios.

2 sesións de clase. Coñece a relación entre formación e empregabilidade.


ECB4.3.3. Investiga e recoñece vieiros de ocupación e tendencias de emprego.

2 sesións de clase. Coñece as liñas máis importantes da evolución do mercado de traballo.


ECB5.1.1. Analiza e explica o funcionamento do diñeiro e do sistema financeiro nunha economía.

4 sesións de clase. Coñece o funcionamento básico do sistema financeiro.


ECB5.2.1. Recoñece as causas da inflación e valora as súas repercusións económicas e sociais.

3 sesións de clase. Coñece o concepto de inflación e a súa influencia socioeconómica.








ECB5.3.1. Valora o papel do sistema financeiro como elemento canalizador do aforro ao investimento, e identifica os produtos e os mercados que o compoñen.

3 sesións de clase. Coñece os conceptos de aforro, investimento e sistema financeiro.


ECB5.4.1. Razoa de forma crítica, en contextos reais, sobre as accións de política monetaria e o seu impacto económico e social.

2 sesións de clase. Coñece o concepto de política monetaria.


ECB5.5.1. Identifica os obxectivos e a finalidade do Banco Central Europeo, e razoa sobre o seu papel e o seu funcionamento.

3 sesións de clase. Coñece o papel do Banco Central Europeo na economía.


ECB5.5.2. Describe os efectos das variacións dos tipos de xuro na economía.

3 sesións de clase. Coñece o concepto de tipo de xuro. - Debate en clase. - Realización de casos prácticos. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).








ECB6.1.1. Identifica e describe os fluxos comerciais internacionais.

3 sesións de clase. Coñece os principais fluxos económicos internacionais.


ECB6.2.1. Explica o proceso de cooperación e integración económica producido na Unión Europea, e reflexiona para valorar as repercusións e as implicacións para España nun contexto global.

4 sesións de clase. Coñece o proceso de integración económica producido na Unión Europea.


ECB6.3.1. Expresa as razóns que xustifican o intercambio económico entre países.

3 sesións de clase. Coñece os motivos e os beneficios do comercio internacional.


ECB6.3.2. Describe as implicacións e os efectos da globalización económica nos países e reflexiona sobre a necesidade da súa regulación e da súa coordinación.

3 sesións de clase. Entende o concepto de globalización económica.


ECB7.1.1. Identifica e analiza os factores e as variables que inflúen no crecemento económico, no desenvolvemento e na redistribución da renda.

3 sesións de clase. Comprende os concepto de crecemento económico, desenvolvemento económico e redistribución da renda.


ECB7.1.2. Diferenza os conceptos de crecemento e de desenvolvemento.

3 sesións de clase. Sabe diferenciar entre crecemento e desenvolvemento económico.


ECB7.1.3. Recoñece e explica as consecuencias do crecemento sobre a repartición da riqueza, sobre o ambiente e sobre a calidade de vida.

3 sesións de clase. Entende o concepto de distribución da riqueza nun país e a súa influencia sobre a calidade de vida das persoas e o entorno natural.


ECB7.1.4. Analiza de forma práctica os modelos de desenvolvemento dos países emerxentes e as oportunidades que teñen os países en vías de desenvolvemento para crecer e progresar.

4 sesións de clase. Coñece o concepto de país en vías de desenvolvemento e o de país emerxente.


ECB7.1.5. Reflexiona sobre os problemas ambientais e a súa relación co impacto económico internacional analizando as posibilidades dun desenvolvemento sustentable.

4 sesións de clase. Relaciona o desenvolvemento sustentable cos problemas ambientais.


ECB7.1.6. Desenvolve actitudes positivas en relación co ambiente e valora a consideración da protección do ambiente na toma de decisións económicas.

3 sesións de clase. Entende a importancia das decisións económicas en relación co entorno natural.








ECB7.1.7. Identifica os bens ambientais como factor de produción escaso, que proporciona inputs e recolle refugallos e residuos, o que supón valorar os custos asociados.

3 sesións de clase. Comprende a importancia dos bens ambientais como factor de produción escaso e vulnerable.


ECB7.1.8. Recoñece a evolución cíclica da actividade económica, describe as fases, as representa graficamente e considera as súas consecuencias sociais.

3 sesións de clase. Entende o concepto de ciclo económico.


ECB7.2.1. Distingue e explica as funcións do Estado: fiscais, estabilizadoras, redistributivas, reguladoras e provedoras de bens e servizos públicos.

3 sesións de clase. Entende as funcións económicas do Estado.


ECB7.2.2. Identifica os principais fallos do mercado, as súas causas e os seus efectos para os axentes que interveñen na economía, e as opcións de actuación por parte do Estado.

3 sesións de clase. Entende e coñece os principais fallos do mercado.


ECB7.2.3. Clasifica e describe os elementos integrantes dos orzamentos públicos e argumenta a necesidade de prever os ingresos e os gastos, e controlar a súa execución.

3 sesións de clase. Entende o concepto e a estrutura do orzamento das administración públicas.

- Debate en clase. - Análise de casos reais. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).



5. Concrecións metodolóxicas.

- Introdución á unidade de traballo a fin de motivar aos alumnado: exposición por parte do profesor dos contidos que se van traballar, co fin de proporcionar unha visión global da unidade que axude ao alumnado a familiarizarse co tema a tratar. - Análise dos coñecementos previos do alumnado: A través dunha serie de preguntas iniciais en cada unidade, o profesor realizará unha avaliación preliminar dos coñecementos de partida do alumnado. Desta forma o alumnado entrará en contacto co tema e o profesor identificará os coñecementos previos que posúe o grupo de alumnado, co que poderá introducir as modificacións necesarias para atender as diferenzas e, sobre todo, para previlas. - Exposición de contidos e desenvolvemento da unidade: o profesor desenvolverá os contidos esenciais da unidade didáctica, mantendo o interese e fomentando a participación do alumnado. Cando o estime oportuno, e en función dos intereses, demandas, necesidades e expectativas do alumnado, poderá organizar o tratamento de determinados contidos de forma agrupada, ou reestruturalos, de maneira que lles facilite a realización de aprendizaxes significativas. - Traballo individual do alumnado desenvolvendo as actividades propostas: o alumnado realizará distintos tipos de actividades, para asimilar e reforzar o apreso. Estas actividades sucédense no desenvolvemento dos contidos, afianzando os conceptos principais e a xeralización dos mesmos. Todo iso realizado baixo a supervisión persoal do profesor, que analizará as dificultades e orientará e proporcionará as axudas necesarias. - Traballo en pequenos grupos para fomentar o traballo cooperativo: o alumnado levará a cabo actividades en pequenos grupos para desenvolver un traballo cooperativo que lles servirá tamén para mellorar a iniciativa e a investigación. A continuación, pódense comentar as liñas de investigación, as dificultades, os erros atopados, mediante unha discusión de clase moderada polo profesor e consistente nunha posta en común dos grupos. Con este tipo de actividades estaremos a fomentar competencias clave propias da etapa.


Libro de texto: Título: Economía 1.º bachillerato. Autores: Ana María Díaz de la Cuerda e outros. Editorial Santillana. Edición 2015. ISBN 978-84-680-1336-7. Idioma: castelán.

Material de apoio:





7. Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumnado. 1. Identificar os problemas económicos básicos dunha sociedade, caracterizando a forma de resolvelos nos principais sistemas económicos, así como as súas vantaxes e inconvenientes.

Trátase de comprobar que o alumnado recoñece a escaseza e a necesidade de elixir como as claves determinantes dos problemas básicos de todo sistema económico, así como as necesidades máis comúns que hai que atender a partir da análise do seu contorno. Ademais, trátase de asegurar que diferenza as distintas formas de abordar e resolver estes problemas nos principais sistemas económicos actuais e do pasado, analizando as vantaxes e inconvenientes de cada un deles e as perspectivas que se nos presentan de cara ao futuro. Valorarase a súa toma de conciencia da necesidade de xestionar os recursos dun xeito sustentable para poder satisfacer as necesidades presentes e futuras. 2. Identificar as características principais da estrutura produtiva tanto a nivel nacional coma rexional. Analizar as causas dunha deslocalización empresarial a partir de datos sobre a produtividade, a eficiencia, os custos e os beneficios, así como valorar os seus efectos sobre a economía e sobre o mercado de traballo.

Con este criterio preténdese observar se se identifican as razóns do proceso de división técnica do traballo relacionando este proceso coa crecente interdependencia económica e coa necesidade de mecanismos de coordinación. Tamén se pretende avaliar se se recoñecen as características xerais da estrutura produtiva de Galicia e de España e a súa relación cos países da Unión Europea e cos cambios do mercado global. 3. Interpretar, a partir do funcionamento do mercado, as variacións nos prezos de bens e servizos en función de distintas variables. Analizar o funcionamento de mercados reais e observar as súas diferenzas cos modelos, así como as súas consecuencias para o consumo, as empresas ou os estados.

Este criterio pretende verificar que o alumnado entende o prezo como indicador da escaseza relativa dos bens e servizos e a súa relación coa asignación dos recursos produtivos que realiza o sistema de economía de mercado. Así mesmo, a través deste criterio avalíase se recoñece en mercados reais e próximos os trazos xerais descritos nos modelos teóricos de mercado e os efectos do seu funcionamento, tanto positivos coma negativos, para os axentes que participan nestes mercados. 4. Identificar as principais variables macroeconómicas e analizar as súas interrelacións, valorando as limitacións que teñen como indicadores de medida da actividade económica e do benestar dunha sociedade. Interpretar e tratar con instrumentos informáticos cifras e indicadores económicos básicos.

A través deste criterio preténdese comprobar se se recoñecen as principais macromagnitudes (produto nacional, renda nacional, renda dispoñible, renda per capita), así como as súas relacións, interpretación, utilidade e limitacións. O alumnado debe recoñecer as limitacións da contabilidade nacional para medir a actividade económica e o benestar dunha sociedade e a necesidade de utilizar indicadores alternativos como o índice de desenvolvemento humano. 5. Explicar e ilustrar con exemplos significativos as finalidades e funcións do Estado nos sistemas de economía de mercado, e identificar os principais instrumentos que utiliza, valorando as vantaxes e inconvenientes do seu papel na actividade económica.

Describir e relacionar as funcións doutros axentes que interveñen na actividade económica. A finalidade deste criterio é a de identificar e diferenciar as distintas finalidades (crecemento,

sustentabilidade, eficiencia, equidade, estabilidade), función (fiscais, reguladoras, redistributivas, estabilizadoras e provedoras de bens e servizos públicos) e instrumentos básicos de política económica que se aplican en casos concretos de intervención do sector público na actividade económica galega e española. 6. Describir o proceso de creación do diñeiro, os cambios no seu valor e a forma en que estes se miden. Identificar as distintas teorías explicativas sobre as causas da inflación e os seus efectos sobre os consumidores, as empresas e o conxunto da economía. Explicar o funcionamento do sistema financeiro e coñecer as características dos seus principais produtos e mercados.

Preténdese comprobar que o alumnado recoñece o funcionamento básico do diñeiro nunha economía, as clases de diñeiro, as súas funcións e a importancia de ter unha moeda estable como medio de pagamento, diferenciando valores monetarios e valores reais. 7. Analizar a balanza de pagamentos da economía española e os fluxos comerciais entre dúas economías e determinar como afecta aos seus compoñentes a variación nos seus fluxos comerciais, así como outras posibles modificacións en diversas variables macroeconómicas.

Este criterio pretende comprobar que se coñece o significado da balanza de pagamentos como a representación das relacións entre unha economía e o resto do mundo. Tamén que se identifican as principais



partidas da balanza de pagamentos e que a súa análise permite coñecer as características dos fluxos comerciais internacionais, así como observar as consecuencias que as variacións no tipo de cambio teñen sobre as economías. 8. Valorar o impacto do crecemento, as crises económicas, a integración económica e o mercado global na calidade de vida das persoas, no medio natural e na distribución da riqueza a nivel local e mundial, diferenciando efectos positivos e negativos. Analizar os problemas do crecemento económico e a pobreza dos países non desenvolvidos como resultado de relacións económicas desequilibradas e de desigualdades de xénero, xunto á necesidade de intercambios comerciais máis xustos e equitativos.

Preténdese con este criterio valorar se recoñecen as consecuencias do crecemento sobre a repartición da riqueza, desigual segundo países e xénero, sobre a degradación ambiental e a calidade de vida, así como os problemas que limitan o desenvolvemento de determinadas economías. Búscase tamén comprobar que se identifican, a partir de casos concretos, medidas de política económica ambiental analizando os seus efectos a curto e longo prazo. 9. Analizar posibles medidas redistributivas, os seus límites e efectos colaterais e avaliar as medidas que favorecen a equidade nun suposto concreto.

Este criterio persegue comprobar a capacidade de análise das desigualdades económicas e o modo en que determinadas medidas poden corrixilas. Tamén busca valorar se se recoñece a eficacia da imposición directa e indirecta, as políticas sociais e de solidariedade. 10. Valorar os argumentos que fundamentan as posicións favorables ao libre comercio ou ao proteccionismo, relacionándoos cos procesos de integración económica e as súas consecuencias. Identificar e contrastar as distintas áreas comerciais que existen no mundo e valorar o impacto das novas tecnoloxías fronte ás formas tradicionais de comercio.

Búscase que o alumnado identifique as diferentes posicións ante o comercio internacional e recoñeza as principais áreas de comercio internacional (con especial referencia á Unión Europea). Búscase tamén constatar a influencia das novas tecnoloxías nas actividades económicas de todos os países e mercados, así como as vantaxes e inconvenientes do proceso de globalización. 11. Buscar, ler, interpretar e elaborar información estatística e gráfica sobre cuestións económicas de actualidade, diferenciando aspectos positivos de aspectos normativos.

Trátase de trasladar información nunha linguaxe verbal a outra estatística e gráfica (ou viceversa), utilizando as ferramentas fundamentais de cálculo, así coma os programas informáticos para o tratamento e a presentación da información económica. Así mesmo, búscase comprobar que se distingue entre datos, opinións e predicións e se recoñecen distintas posicións económicas que obedecen a distintos tipos de intereses. 12. Identificar e valorar as repercusións sociais das actividades económicas, tomando conciencia da dificultade para compatibilizar un desexable crecemento económico co desenvolvemento da calidade de vida e a igualdade.

Búscase que o alumnado tome conciencia de que o crecemento económico pode traer consigo problemas sociais de todo tipo (consumismo excesivo, esgotamento de recursos, explotación laboral, deterioración do medio natural) e cómpre buscar os medios para conseguir un desenvolvemento económico que garanta a calidade de vida. 13. Valorar o potencial da economía galega: recursos e patrimonio natural, patrimonio histórico e cultural, o sector agrícola e gandeiro, o sector industrial.

Preténdese que o alumnado coñeza e valore o potencial económico de Galicia en sectores de especial relevancia, como o turismo, o sector agrícola e gandeiro e o sector industrial e da construción, sempre dentro dunha óptica de desenvolvemento sustentable.

Criterios de cualificación.









A ponderación da cualificación será a resultante de aplicar aos elementos mencionados as seguintes porcentaxes: Exames/probas: Realizarase polo menos un exame ao finalizar cada avaliación consistente en cuestións de

dificultade diversa sobre os contidos da mesma (preguntas breves, de conceptos, comentadas…).

Puntuarase de 1 a 10 puntos. Para superar cada proba será necesario obter un mínimo de 5 puntos. Non

obstante, en caso de realizar máis dunha proba en cada avaliación poderase computar na cualificación final

deste apartado a nota mínima de 4 puntos nalgunha das probas para obter a nota final, que será múltiplo de

cinco a dividir polo número de probas realizadas.

Computará un 80% na cualificación final de cada avaliación.

Traballo habitual, que consistirá na realización de exercicios/cuestións que terá que realizar ben na aula o

una casa; ou, no seu caso, na realización de traballos diversos sobre temas de relevancia ou de especial

interese. Computará un 20% na cualificación final de cada avaliación.





Ao rematar avaliación realizarase unha ou mais probas escritas a criterio do docente que poderá incluír: -Probas obxectivas de resposta breve. -Probas obxectivas comentadas, nas que se lle pide ao alumnado que comente ou xustifique a súa resposta. -Probas de definición de conceptos, nas que se debe expresar un concepto e inclusive propor exemplos ilustrativos. -Resolución de problemas.

Todas as cuestións ou problemas terán como referencia os criterios de avaliación correspondentes. A súa valoración será do 80%. A puntuación obtida sumarase á correspondente nos outros apartados obxecto de avaliación.

Como criterio de corrección das actividades e das probas escritas, valoraranse os coñecementos teórico/prácticos do alumnado, así como o rigor nos razoamentos desenvolvidos e na linguaxe empregada. No desenvolvemento dos problemas, exercicios e cuestións valoraranse os seguintes aspectos:

- A coherencia ordenada e razoada na exposición da resposta. - A claridade da exposición. - A utilización dunha adecuada terminoloxía. - A facilidade e a precisión na realización do cálculo.

Ademais a puntuación de cada pregunta está condicionada polo que o alumno fai ben, é dicir, as preguntas parcialmente contestadas ou incorrectas nos resultados finais, poden acadar unha puntuación intermedia en función do seu desenvolvemento. No suposto de que a nota a constar nos documentos de avaliación conteña decimais, redondearase ao enteiro por exceso ou defecto.

Na avaliación parcial trimestral farase constar unha nota de entre 1 a 10 puntos, sendo o resultado de aplicar o promedio das cualificacións totais obtidas nos distintos bloques obxecto de avaliación, tendo en conta que se o/a alumno/a non superou algún dos bloques temáticos, a puntuación máxima que constará no documento de avaliación será de 4 puntos.

A nota mínima esixida para superar a materia é 5 (cinco). A nota final será a media das notas trimestrais. Estas notas trimestrais estarán modificadas en función das notas obtidas nas partes recuperadas na proba obxectiva final, sendo necesario ter aprobadas cada unha das partes para o calculo da media. As notas do boletín, trimestralmente, no redondeo de decimais, os decimais inferiores a 0,8 redondearanse ao enteiro inferior mentras que os superiores a 0,8 redondearanse ao enteiro superior. A nota final será a media das notas trimestrais sen redondeo. O redondeo farase na nota resultante da media

Instrumentos de avaliación.

1. Observación directa do traballo na aula e traballos na aula virtual.



2. Analizar as producións do alumnado na aula e aula virtual. - Actividades en clase (problemas, exercicios, respostas a preguntas, etc.). - Producións escritas.

3. Avaliar as exposicións orais do alumnado. - Debates - Postas en común. - Diálogos.

4. Realizar probas específicas: exames.

8. Indicadores de logro para avaliar o proceso do ensino e a práctica docente. a. Relacionados co alumnado da materia: - Grao de participación activa do alumnado nos debates de clase. Medido mediante observación directa en clase de forma diaria. - Opinión do propio alumnado sobre a dinámica diaria na clase. Medido polas declaracións do propio alumnado na propia clase. - Grao de satisfacción do alumnado. Medido polas declaracións do propio alumnado na propia clase. b. Relacionados coa impartición de contidos: - Distribución da impartición dos contidos da materia ao longo do curso académico. Comprobando o grao de cumprimento da impartición de materia respecto da distribución temporal programada.




9. Organización das actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes.



Alumnado de 2.º bacharelato coa materia de Economía de 1.º curso pendente:

- Realizará un exame para cada unha das avaliacións nas que non acadou os obxectivos ou non adquiriu as competencias propostas.

- No caso de que en xuño non acadase cualificación positiva tería unha convocatoria extraordinaria en setembro para poder acadar os mínimos esixibles e superar a materia.

10. Organización dos procedementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos necesarios en determinadas materias, no caso do bacharelato. Neste departamento didáctico non proceden, porque para cursar a materia de Economía da empresa de 2.º de bacharelato non é preciso ter cursado a materia de Economía de 1.º bacharelato.











- Interese.



- Estilos de aprendizaxe. É preciso saber se o alumnado en función da súa forma de aprender é: reflexivo ou impulsivo, sintético ou analítico. Asemade cómpre coñecer:

- A modalidade sensorial preferente, é dicir, que os seus coñecementos sexan percibidos -de modo principal- auditiva ou visualmente.

- O nivel de atención á tarefa segundo o tempo que sexan capaces de manterse atentos no traballo, dedicarlle moito tempo ininterrompido ou necesitar frecuentes descansos.

- Tipo de reforzo máis axeitado. Uns continuamente, outros nunca, outros intermitentemente, con posibilidades de agrupamentos para o reforzo, dependendo dos casos.


- Metodoloxías diversas, que se poden introducir nas formas de enfocar ou presentar determinados contidos ou actividades como consecuencia dos distintos graos de coñecementos previos detectados nos alumnos/as, ou ante a existencia de diferentes graos de autonomía, ou pola identificación de dificultades en procesos anteriores.

- Propostas de actividades diferenciadas, adaptadas ás necesidades e ás motivacións do alumnado. De manifestarse algunha dificultade para traballar determinados contidos, debe axustarse o grao de complexidade da actividade e os requirimentos da tarefa ás súas posibilidades. Prepararanse contidos complementarios ou de ampliación para aqueles alumnos/as que sexan capaces de avanzar con máis rapidez.

- Materiais didácticos non homoxéneos. Os materiais deben ofrecer una ampla gama de actividades didácticas que respondan aos distintos graos de aprendizaxe.

- Agrupamentos flexibles e ritmos distintos. A organización en grupos de traballo flexibles no seo do grupo básico permite que o alumnado poida situarse en diferentes tarefas, propor actividades de reforzo ou estatístico e adaptar o ritmo de introdución de novos contidos.



















- Utilización da calculadora en situacións de proporcionalidade e porcentaxes. - Utilización de programas informáticos como axuda na resolución de problemas variados. - Utilización da calculadora ou folla de cálculo para organizar datos, calcular parámetros centrais (media, mediana, moda) e de dispersión (percorrido e desviación típica) e xerar os gráficos máis adecuados á situación estudada. - Utilización de páxinas web para a busca de información da nosa realidade económica e a natureza cambiante da mesma.








14. Actividades complementarias e extraescolares programadas por cada departamento didáctico.






1. Identificar os problemas económicos básicos dunha sociedade, caracterizando a forma de resolvelos nos principais sistemas económicos, así como as súas vantaxes e inconvenientes. 2. Identificar as características principais da estrutura produtiva tanto a nivel nacional coma rexional. Analizar as causas dunha deslocalización empresarial a partir de datos sobre a produtividade, a eficiencia, os custos e os beneficios, así como valorar os seus efectos sobre a economía e sobre o mercado de traballo. 3. Interpretar, a partir do funcionamento do mercado, as variacións nos prezos de bens e servizos en función de distintas variables. Analizar o funcionamento de mercados reais e observar as súas diferenzas cos modelos, así como as súas consecuencias para o consumo, as empresas ou os estados. 4. Identificar as principais variables macroeconómicas e analizar as súas interrelacións, valorando as limitacións que teñen como indicadores de medida da actividade económica e do benestar dunha sociedade. Interpretar e tratar con instrumentos informáticos cifras e indicadores económicos básicos. 5. Explicar e ilustrar con exemplos significativos as finalidades e funcións do Estado nos sistemas de economía de mercado, e identificar os principais instrumentos que utiliza, valorando as vantaxes e inconvenientes do seu papel na actividade económica.

Describir e relacionar as funcións doutros axentes que interveñen na actividade económica. 6. Describir o proceso de creación do diñeiro, os cambios no seu valor e a forma en que estes se miden. Identificar as distintas teorías explicativas sobre as causas da inflación e os seus efectos sobre os consumidores, as empresas e o conxunto da economía. Explicar o funcionamento do sistema financeiro e coñecer as características dos seus principais produtos e mercados.

7. Analizar a balanza de pagamentos da economía española e os fluxos comerciais entre dúas economías e determinar como afecta aos seus compoñentes a variación nos seus fluxos comerciais, así como outras posibles modificacións en diversas variables macroeconómicas. 8. Valorar o impacto do crecemento, as crises económicas, a integración económica e o mercado global na calidade de vida das persoas, no medio natural e na distribución da riqueza a nivel local e mundial, diferenciando efectos positivos e negativos. Analizar os problemas do crecemento económico e a pobreza dos países non desenvolvidos como resultado de relacións económicas desequilibradas e de desigualdades de xénero, xunto á necesidade de intercambios comerciais máis xustos e equitativos. 9. Analizar posibles medidas redistributivas, os seus límites e efectos colaterais e avaliar as medidas que favorecen a equidade nun suposto concreto. 10. Valorar os argumentos que fundamentan as posicións favorables ao libre comercio ou ao proteccionismo, relacionándoos cos procesos de integración económica e as súas consecuencias. Identificar e contrastar as distintas áreas comerciais que existen no mundo e valorar o impacto das novas tecnoloxías fronte ás formas tradicionais de comercio. 11. Buscar, ler, interpretar e elaborar información estatística e gráfica sobre cuestións económicas de actualidade, diferenciando aspectos positivos de aspectos normativos. 12. Identificar e valorar as repercusións sociais das actividades económicas, tomando conciencia da dificultade para compatibilizar un desexable crecemento económico co desenvolvemento da calidade de vida e a igualdade. 13. Valorar o potencial da economía galega: recursos e patrimonio natural, patrimonio histórico e cultural, o sector agrícola e gandeiro, o sector industrial.

Mínimos

Unidade 1. A razón de ser da economía. Unidade 2. A organización económica. Unidade 3. Os decisores da economía. Unidade 4. Produción e distribución. Unidade 5. O funcionamento do mercado. Unidade 6. Tipos de mercados. Unidade 7. O mercado de factores de produción.

Unidade 8. Os fallos do mercado. O Estado do benestar. Unidade 9. Os indicadores económicos. Unidade 10. As forzas internas do mercado. Unidade 11. A política fiscal. Unidade 12. O diñeiro e os bancos. Unidade 13. O sistema financeiro español. Unidade 14. Comercio internacional.





A avaliación efectuarase a través de dous elementos: -Actitude na clase: 10% da avaliación mediante o seguinte procedemento. Cada alumno/a ao principio de cada avaliación contará con 1 punto, que poderá perder atendendo á valoración das seguintes accións:

Cada período lectivo de ausencia durante o desenvolvemento do bloque temático, sempre que non sexa xustificado, restará 0,125 puntos, cun máximo de 0,5 puntos.

Incumprimento dos deberes como alumno/a, no referido a actitudes, nun día de clase, dará lugar á perda de 0,125 puntos cada día, cun máximo de 0,5 puntos. -Exames de cada avaliación: 90% da cualificación. Ao rematar cada bloque temático realizarase unha proba escrita que poderá incluír: -Probas obxectivas de resposta breve. -Probas obxectivas comentadas, nas que se lle pide ao alumnado que comente ou xustifique a súa resposta. -Probas de definición de conceptos, nas que se debe expresar un concepto e inclusive propor exemplos ilustrativos. Resolución de problemas.

Todas as cuestións ou problemas terán como referencia os criterios de avaliación correspondentes.

Como criterio de corrección das actividades e das probas escritas, valoraranse os coñecementos teórico/prácticos do alumnado, así como o rigor nos razoamentos desenvolvidos e na linguaxe empregada. No desenvolvemento dos problemas, exercicios e cuestións valoraranse os seguintes aspectos: -A coherencia ordenada e razoada na exposición da resposta. -A claridade da exposición. -A utilización dunha adecuada terminoloxía.- A facilidade e a precisión na realización do cálculo.

Ademais, a puntuación de cada pregunta está condicionada polo que o alumno fai ben, é dicir, as preguntas parcialmente contestadas ou incorrectas nos resultados finais, poden acadar unha puntuación intermedia en función do seu desenvolvemento. No suposto de que a nota a constar nos documentos de avaliación conteña decimais, redondearase ao enteiro por exceso ou defecto. Na avaliación parcial trimestral farase constar unha nota de entre 1 a 10 puntos, sendo o resultado de aplicar o promedio das cualificacións totais obtidas nos distintos bloques obxecto de avaliación, tendo en conta que se o/a alumno/a non superou algún dos bloques temáticos, a puntuación máxima que constará no documento de avaliación será de 4 puntos.


Realizarase un exame único sobre os contidos mínimos esixibles: -Preguntas obxectivas de resposta breve. -Preguntas obxectivas comentadas, nas que se lle pide ao alumnado que comente ou xustifique a súa resposta. -Preguntas de definición de conceptos, nas que se debe expresar un concepto e propoñer exemplos ilustrativos.

A superación desta avaliación requirirá unha cualificación igual ou superior a 5 puntos sobre 10.




Economía da empresa 2.º bacharelato

Apartado Páxina


2 Contribución ao desenvolvemento das competencias clave Concreción que recolle a relación dos estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais 81


4


89






100


101


101





104

16 Cadro esquema-resume dos aspectos básicos da avaliación para expoñer e informar ao alumnado.

105




1. Introdución e contextualización.

O ser humano, tanto individual como colectivamente, vese sempre abocado a establecer prioridades entre as súas necesidades e a decidir cales delas, e en que medida, vai satisfacer cos recursos limitados dos que dispón. A ciencia económica pon á súa disposición unha ampla gama de instrumentos e solucións que perseguen a asignación eficiente deses recursos escasos entre as alternativas posibles. Pódese definir a empresa desde múltiples puntos de vista ou enfoques. Un dos máis utilizados é o da teoría económica, que describe a empresa como unidade económica de produción, entendendo este concepto como calquera proceso que teña como finalidade crear ou poñer a disposición das persoas os bens e servizos necesarios, materiais e inmateriais, para a satisfacción das súas necesidades.

Nesta liña, unha definición de empresa podería ser: conxunto de elementos humanos, técnicos e financeiros, organizados e coordinados pola dirección, orientados á obtención dunha serie de obxectivos, actuando sempre baixo condicións de risco. Ademais, débese considerar a dimensión social da empresa, dado que esta se desenvolve nunha sociedade que lle afecta e á que lle afecta, cumprindo tamén unha función social de contribuír ao progreso, desenvolvemento e mellora do benestar da sociedade.



2. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Concreción

que recolla a relación dos estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais.

Bloque 1. A empresa.


B1.1. A empresa e o/a empresario/a. B1.2. Elementos, funcións e obxectivos da empresa. B1.3. Clases de empresas. B1.4. Marco xurídico da actividade empresarial.

B1.1. Describir e interpretar os elementos da empresa, as clases de empresae e as súa funcións na economía, así como as formas xurídicas que adoptan e relacionar con cada unha as responsabilidades legais dos/das propietarios/as e xestores/as e as esixencias de capital.

EEB1.1.1. Distingue as formas xurídicas das empresas e relaciónaas coas esixencias de capital e coas responsabilidades para cada tipo.

- Competencia dixital - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB1.1.2. Identifica e valora as formas xurídicas de empresa máis apropiadas en cada caso en función das características concretas, aplicando o razoamento sobre clasificación das empresas.


EEB1.1.3. Analiza, para un determinado caso práctico, os criterios de clasificación de empresas: segundo a natureza da actividade que desenvolven, a súa dimensión, o nivel tecnolóxico que alcanzan, o tipo de mercado en que operan, a fórmula xurídica que adoptan, e o seu carácter público ou privado.


EEB1.1.4. Describe os elementos da empresa en relación coas función que desenvolven e os obxectivos que procuran dentro do sistema.

- Comunicación lingüística - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

B1.5. Contorno da empresa. B1.6. Responsabilidade social e ambiental da empresa. B1.7. Funcionamento e creación de valor.

B1.2. Identificar e analizar os trazos principais do contorno en que a empresa desenvolve a súa actividade e explicar, a partir deles, as estratexias e as decisións adoptadas, e as posibles implicacións sociais e ambientais da súa actividade.

EEB1.2.1. Identifica os tipos de empresas e de empresarios/as que actúan no seu contorno, así como a forma de relacionar co seu contorno máis próximo.

- Competencia dixital - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencias sociais e cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB1.2.2. Analiza a relación entre empresa, sociedade e ambiente, e valora os efectos positivos e negativos das actuacións das empresas nas esferas social e ambiental.

- Competencia dixital - Competencias sociais e cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB1.2.3.Analiza a actividade das empresas como elemento dinamizador de progreso, estimando a súa creación de valor para a sociedade e para a cidadanía.

- Competencias sociais e cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor



Bloque 2. Desenvolvemento da empresa.


B2.1. Localización e dimensión empresarial. B2.2. Estratexias de crecemento interno e externo. B2.3. Pequenas e medianas empresas: estratexias de mercado. B2.4. Importancia das pequenas e medianas empresas (PME) na economía. B2.5. Internacionalización, competencia global e tecnoloxía. B2.6. Empresa multinacional: aspectos positivos e negativos do seu funcionamento.

B2.1. Identificar e analizar as estratexias de crecemento e as decisión tomadas polas empresas, tendo en consideración as características do marco global en que actúan.

EEB2.1.1. Describe e analiza os factores que determinan a localización e a dimensión dunha empresa, e valora a transcendencia futura para a empresa desas decisións.


EEB2.1.2. Valora o crecemento da empresa como estratexia competitiva e relaciona as economías de escala coa dimensión óptima da empresa.


EEB2.1.3. Identifica e explica as estratexias de especialización e diversificación.

- Comunicación lingüística - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB2.1.4. Analiza as estratexias de crecemento interno e externo a partir de supostos concretos.


EEB2.1.5. Examina o papel das pequenas e das medianas empresas no noso país, e valora as súas estratexias e as súas formas de actuar, así como as súas vantaxes e os seus inconvenientes.

- Competencias sociais e cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB2.1.6. Describe as características e as estratexias de desenvolvemento da empresa multinacional, e valora a importancia da responsabilidade social e ambiental.

- Comunicación lingüística - Competencias sociais e cívicas - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

EEB2.1.7. Estuda o impacto da incorporación da innovación e das novas tecnoloxías na estratexia da empresa, e relaciónao coa capacidade para competir de xeito global.

- Competencia dixital - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencias sociais e cívicas



Bloque 3. Organización e dirección da empresa.


B3.1. División técnica do traballo e necesidade de organización no mercado actual. B3.2. Funcións básicas da dirección. B3.3. Planificación e toma de decisión estratéxicas. B3.4. Organización formal e informal da empresa: deseño e análise da súa estrutura. B3.5. A xestión dos recursos humanos e a súa incidencia na motivación. B3.6. Os conflitos de intereses e as súas vías de negociación.

B3.1. Explicar a planificación, a organización e a xestión dos recursos dunha empresa, valorando as posibles modificacións para realizar en función do ámbito en que desenvolve a súa actividade e dos obxectivos formulados.

EEB3.1.1. Reflexiona sobre a división técnica do traballo nun contexto global de interdependencia económica para valorar as súas consecuencias sociais.


EEB3.1.2. Describe a estrutura organizativa, o estilo de dirección, as canles de información e de comunicación, o grao de participación na toma de decisións e a organización informal da empresa.

- Comunicación lingüística - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Sentido de iniciativa e espírito

emprendedor

EEB3.1.3. Identifica a función de cada área de actividade da empresa (aprovisionamento, produción e comercialización, investimento e financiamento, recursos humanos e administrativa), así como as súas interrelacións.


EEB3.1.4. Investiga sobre a organización nas empresas do seu ámbito máis próximo e identifica vantaxes e inconvenientes, detecta problemas para solucionar, e describe propostas de mellora.

- Aprender a aprender - Competencia dixital - Competencias sociais e cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB3.1.5. Aplica os seus coñecementos a unha organización concreta, para detectar problemas e propor melloras.

- Aprender a aprender - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB3.1.6. Valora a importancia dos recursos humanos nunha empresa e analiza diferentes maneiras de abordar a súa xestión e a súa relación coa motivación e a produtividade.

- Aprender a aprender - Competencias sociais e cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor



Bloque 4. A función produtiva.


B4.1. Produción e proceso produtivo. B4.2. Función de produción. Produtividade e eficiencia. B4.3. Investigación, desenvolvemento e innovación (I+D+i) como elementos clave para o cambio tecnolóxico e a mellora da competitividade empresarial.

B4.1. Analizar procesos produtivos desde a perspectiva da eficiencia e a produtividade, e recoñecer a importancia da I+D+i.

EEB4.1.1. Realiza cálculos da produtividade de distintos factores e interpreta os resultados obtidos, coñecendo medios e alternativas de mellora da produtividade nunha empresa.


EEB4.1.2. Analiza e valora a relación entre a produtividade e os salarios dos/das traballadores/as.


EEB4.1.3. Reflexiona sobre a importancia para a sociedade e para a empresa da investigación e da innovación tecnolóxica en relación coa competitividade e o crecemento.

- Aprender a aprender - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencias sociais e cívicas

B4.4. Custos: clasificación e cálculo dos custos na empresa. B4.5. Cálculo e interpretación do limiar de rendibilidade da empresa.

B4.2. Determinar a estrutura de ingresos e custos dunha empresa, calculando o seu beneficio e o seu limiar de rendibilidade, a partir dun suposto formulado.

EEB4.2.1. Distingue os ingresos e os custos dunha empresa, calcula o seu beneficio ou a súa perda xerados ao longo do exercicio económico, aplicando razoamentos matemáticos, e interpreta os resultados.


EEB4.2.2. Identifica e calcula os tipos de custos, ingresos e beneficios dunha empresa, e represéntaos graficamente.


EEB4.2.3. Calcula o limiar de vendas (de rendibilidade) necesario para a supervivencia da empresa.


EEB4.2.4. Analiza os métodos custo beneficio e custo eficacia como instrumentos de medida e avaliación que axudan á toma de decisións.


B4.6. Os inventarios da empresa e os seus custos. Modelos de xestión de inventarios.

B4.3. Describir os conceptos fundamentais do ciclo de inventario e manexar os modelos de xestión.

EEB4.3.1. Identifica os custos que xera o almacén e resolve casos prácticos sobre o ciclo de inventario.


EEB4.3.2. Valora as existencias en almacén mediante diferentes métodos.


EEB4.3.3. Valora a relación entre o control de inventarios e a produtividade e a eficiencia nunha empresa.




Bloque 5. A función comercial da empresa.


B5.1. Departamento comercial da empresa B5.2. Concepto e clases de mercado. B5.3. Técnicas de investigación de mercados. B5.4. Comportamento do/da consumidor/a e segmentación de mercados. B5.5. Variables do márketing-mix e elaboración de estratexias. B5.6. Estratexias de márketing e ética empresarial. B5.7. Tecnoloxías da información e das comunicacións e márketing.

B5.1. Analizar as características do mercado e explicar, de acordo con elas, as políticas de márketing aplicadas por unha empresa ante diferentes situacións e obxectivos.

EEB5.1.1. Caracteriza un mercado en función de diferentes variables como, por exemplo, o número de competidores e o produto vendido.

- Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB5.1.2. Identifica e adapta a cada caso concreto as estratexias e os enfoques de márketing.


EEB5.1.3. Interpreta e valora

estratexias de márketing, incorporando nesa valoración consideracións de carácter ético, social e ambiental.

- Competencia dixital

- Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Competencias sociais e cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB5.1.4. Comprende e explica as fases e as etapas da investigación de mercados.


EEB5.1.5. Aplica criterios e estratexias de segmentación de mercados en casos prácticos.


EEB5.1.6. Analiza e valora as oportunidades de innovación e transformación do márketing que xorden co desenvolvemento das tecnoloxías da información e da comunicación.


EEB5.1.7. Describe a organización e o funcionamento do departamento comercial da empresa.


EEB5.1.8. Determina as necesidades da clientela en relación coas características dos produtos ou dos servizos ofrecidos pola empresa.




Bloque 6. A información na empresa.


B6.1. Obrigas contables da empresa. B6.2. A composición do patrimonio e a súa valoración. B6.3. Resultados da empresa. B6.4. As contas anuais e a imaxe fiel. B6.5. Elaboración do balance e da conta de perdas e ganancias. B6.6. Análise e interpretación da información contable.

B6.1. Identificar os datos máis salientables do balance e da conta de perdas e ganancias, explicar o seu significado, diagnosticar a situación a partir da información obtida e propor medidas para a súa mellora.

EEB6.1.1. Recoñece os elementos patrimoniais e a función que teñen asignada.


EEB6.1.2. Identifica, valora e clasifica os bens, os dereitos e as obrigas da empresa en masas patrimoniais.

- Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

EEB6.1.3. Interpreta a correspondencia entre os investimentos e o seu financiamento.

- Aprender a aprender

EEB6.1.4. Detecta posibles desaxustes no equilibrio patrimonial, na solvencia e no apancamento da empresa, mediante a utilización de rateos.

- Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

EEB6.1.5. Propón medidas correctoras axeitadas en caso de se detectar desaxustes patrimoniais ou financeiros.


EEB6.1.6. Recoñece a importancia do dominio das operacións matemáticas e dos procedementos propios das ciencias sociais como ferramentas que facilitan a solución de problemas empresariais.


EEB6.1.7. Recoñece a conveniencia do equilibrio económico, patrimonial e financeiro da empresa.


EEB6.1.8. Valora a importancia da información na toma de decisións.


EEB6.1.9. Calcula o resultado do exercicio económico da empresa, empregando os criterios de imputación aplicables.


EEB61.10. Identifica, interpreta e clasifica os elementos do resultado da empresa.


B6.7. Fiscalidade empresarial: principais figuras impositivas e elementos clave do súa estrutura e do seu funcionamento.

B6.2. Recoñecer a importancia do cumprimento das obrigas fiscais e explicar os impostos que afectan as empresas.

EEB6.2.1. Identifica as obrigas fiscais das empresas segundo a súa organización e a actividade que desenvolvan.


EEB6.2.2. Describe o funcionamento básico dos impostos que recaen sobre as empresas e destaca as principais diferenzas entre eles.


EEB6.2.3. Valora a achega que supón para a riqueza nacional a carga impositiva que soportan as empresas.




Bloque 7. A función financeira.


B7.1. Estrutura económica e financeira da empresa. B7.2. Concepto e clases de investimento. B7.3. Valoración e selección de proxectos de investimento. B7.4. Fontes de financiamento interno e externo da empresa. Novas formas de financiamento. B7.5. Ciclos da empresa. B7.6. Período medio de maduración.

B7.1. Valorar proxectos de investimento, xustificar razoadamente a selección da alternativa máis vantaxosa, diferenciar as posibles fontes de financiamento nun determinado suposto e razoar a elección máis axeitada.

EEB7.1. Valorar proxectos de investimento, xustificar razoadamente a selección da alternativa máis vantaxosa, diferenciar as posibles fontes de financiamento nun determinado suposto e razoar a elección máis axeitada.

- Competencia dixital - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

EEB7.1.2. Aplica métodos estáticos (prazo de recuperación) e dinámicos (valor actual neto), nun suposto concreto de selección de alternativas de investimento para unha empresa.


EEB7.1.3. Explica as posibilidades de financiamento das empresas diferenciando o externo e o interno, a curto e a longo prazo, así como o custo de cada un e as implicacións na marcha da empresa.


EEB7.1.4. Analiza, nun suposto concreto de financiamento externo, as opcións posibles, os seus custos e as variantes de amortización.


EEB7.1.5. Analiza e avalía, a partir dunha necesidade concreta, as posibilidades que teñen as empresas de recorrer ao mercado financeiro.

- Aprender a aprender - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB7.1.6. Valora as fontes externas e internas de financiamento da empresa.


EEB7.1.7. Analiza e expresa as opcións financeiras que mellor se adaptan a un caso concreto de necesidade financeira.


EEB7.1.8. Aplica os coñecementos tecnolóxicos á análise e á resolución de supostos.


EEB7.1.9. Identifica e describe os ciclos da actividade da empresa e as súas fases.

- Comunicación lingüística - Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

EEB7.1.10. Calcula, para un determinado suposto práctico, os períodos de maduración da empresa, e distingue as súas fases.

- Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía - Aprender a aprender - Competencia dixital




O ensino da Economía da empresa no bacharelato terá como finalidade o desenvolvemento das seguintes capacidades:

- Identificar a natureza, funcións e principais características dos tipos de empresas máis representativos.

- Apreciar o papel das empresas na satisfacción das necesidades dos consumidores e no aumento da calidade de vida e benestar da sociedade, así como elaborar xuízos ou criterios persoais sobre as súas disfuncións.

- Analizar a actividade económica das empresas, en especial as do contorno inmediato, a partir da función específica de cada unha das súas áreas organizativas, as súas relacións internas e a súa dependencia externa.

- Recoñecer a importancia que para as empresas e a sociedade teñen a investigación, as innovacións tecnolóxicas e a globalización económica en relación coa competitividade, o crecemento e a localización empresarial.

- Valorar criticamente as posibles consecuencias sociais e ambientais da actividade empresarial, así como a súa implicación no esgotamento dos recursos naturais, sinalando a súa repercusión na calidade de vida das persoas.

- Analizar o funcionamento de organizacións e grupos en relación coa aparición e resolución de conflitos.

- Identificar as políticas de mercadotecnia de diferentes empresas en función dos mercados aos que dirixen os seus produtos.

- Interpretar, de modo xeral, estados de contas anuais de empresas, identificando os seus posibles desequilibrios, e propor medidas correctoras.

- Obter, seleccionar e interpretar información, tratala de forma autónoma, utilizando, no seu caso, medios informáticos, e aplicala á toma de decisións empresariais.

- Deseñar e elaborar proxectos sinxelos de empresa con creatividade e iniciativa, propondo os diversos recursos e elementos necesarios para organizar e xestionar o seu desenvolvemento.



4. Concreción para cada estándar de aprendizaxe avaliable de: 1º. Temporalización. 2º. Grao mínimo de consecución para superar a materia. 3º. Procedementos e instrumentos de avaliación.


apredizaxe avaliable Temporalización




EEB1.1.1. Distingue as formas xurídicas das empresas e relaciónaas coas esixencias de capital e coas responsabilidades para cada tipo.

3 sesións de clase. Sabe recoñecer as distintas formas xurídicas das empresas e diferencia a responsabilidade patrimonial de cada caso. Sabe poñer exemplos da vida real. Sabe poñer exemplos correctos.


EEB1.1.2. Identifica e valora as formas xurídicas de empresa máis apropiadas en cada caso en función das características concretas, aplicando o razoamento sobre clasificación das empresas.

2 sesións de clase. Sabe determinar a forma xurídica máis adecuada para cada caso. Sabe poñer exemplos correctos.


EEB1.1.3. Analiza, para un determinado caso práctico, os criterios de clasificación de empresas: segundo a natureza da actividade que desenvolven, a súa dimensión, o nivel tecnolóxico que alcanzan, o tipo de mercado en que operan, a fórmula xurídica que adoptan, e o seu carácter público ou privado.

3 sesións de clase. Sabe clasificar as empresas segundo os diferentes criterios. Sabe poñer exemplos correctos.

- Debate en clase. - Análise de exemplos. - Proba escrita. Obtención da calificación mínima de 5 sobre 10 (media da avaliación).

EEB1.1.4. Describe os elementos da empresa en relación coas función que desenvolven e os obxectivos que procuran dentro do sistema.

2 sesións de clase. Coñece os elementos que conforman a empresa. Sabe poñer exemplos correctos.


EEB1.2.1. Identifica os tipos de empresas e de empresarios/as que actúan no seu contorno, así como a forma de relacionar co seu contorno máis próximo.

3 sesións de clase. É capaz de identificar os tipos de empresa do contorno máis inmediato. Sabe poñer exemplos correctos.


EEB1.2.2. Analiza a relación entre empresa, sociedade e ambiente, e valora os efectos positivos e negativos das actuacións das empresas nas esferas social e ambiental.

3 sesións de clase. Sabe valorar adecuadamente a relación entre a actividade empresarial e o entorno (os efectos positivos e negativos). Sabe poñer exemplos correctos.


EEB1.2.3. Analiza a actividade das empresas como elemento dinamizador de progreso, estimando a súa creación de valor para a sociedade e para a cidadanía.

2 sesións de clase. É capaz de valorar adecuadamente a empresa como elemento creador de riquez e emprego. Sabe poñer exemplos correctos.


EEB2.1.1. Describe e analiza os factores que determinan a localización e a dimensión dunha empresa, e valora a transcendencia futura para a empresa desas decisións.

3 sesións de clase. Comprende os factores que determinan a localización e a dimensión da empresa. Sabe poñer exemplos correctos.


EEB2.1.2. Valora o crecemento da empresa como estratexia competitiva e relaciona as economías de escala coa dimensión óptima da empresa.

2 sesións de clase. Entende correctamente o concepto de economía de escala e de dimensión óptima da empresa. Sabe poñer exemplos correctos.




Estándar de apredizaxe avaliable




EEB2.1.3. Identifica e explica as estratexias de especialización e diversificación.

3 sesións de clase. Entende e é capaz de describir correctamente os conceptos de estratexias empresariais de especialización e diversificación. Sabe poñer exemplos correctos. Sabe poñer exemplos correctos.


EEB2.1.4. Analiza as estratexias de crecemento interno e externo a partir de supostos concretos.

3 sesións de clase. É capaz de analizar as estratexias de crecemento interno e externo utilizando un caso concreto de empresa.


EEB2.1.5. Examina o papel das pequenas e das medianas empresas no noso país, e valora as súas estratexias e as súas formas de actuar, así como as súas vantaxes e os seus inconvenientes.

2 sesións de clase. É capaz de entender a importancia das PEME para o entorno social e comprende o seu funcionamento e os seus aspectos positivos e negativos.


EEB2.1.6. Describe as características e as estratexias de desenvolvemento da empresa multinacional, e valora a importancia da responsabilidade social e ambiental.

3 sesións de clase. Comprende o concepto e as características da empresa multinacional e sabe ver a importancia da responsabilidade social e ambiental.


EEB2.1.7. Estuda o impacto da incorporación da innovación e das novas tecnoloxías na estratexia da empresa, e relaciónao coa capacidade para competir de xeito global.

2 sesións de clase. Comprende e explica correctamente a importancia da incorporación das novas tecnoloxías á empresa.


EEB3.1.1. Reflexiona sobre a división técnica do traballo nun contexto global de interdependencia económica para valorar as súas consecuencias sociais.

3 sesións de clase. Comprende e describe a división técnica do traballo.


EEB3.1.2. Describe a estrutura organizativa, o estilo de dirección, as canles de información e de comunicación, o grao de participación na toma de decisións e a organización informal da empresa.

4 sesións de clase. Comprende e explica a organización da dirección da empresa e as canles de información dentro da mesma.


EEB3.1.3. Identifica a función de cada área de actividade da empresa (aprovisionamento, produción e comercialización, investimento e financiamento, recursos humanos e administrativa), así como as súas interrelacións.

3 sesións de clase. Comprende e describe os distintos departamentos da empresa.


EEB3.1.4. Investiga sobre a organización nas empresas do seu ámbito máis próximo e identifica vantaxes e inconvenientes, detecta problemas para solucionar, e describe propostas de mellora.

2 sesións de clase. Describe correctamente a organización de empresas do entorno.


EEB3.1.5. Aplica os seus coñecementos a unha organización concreta, para detectar problemas e propor melloras.

3 sesións de clase. Analiza problemas e propón melloras referidas a empresas do entorno.


EEB3.1.6. Valora a importancia dos recursos humanos nunha empresa e analiza diferentes maneiras de abordar a súa xestión e a súa relación coa motivación e a produtividade.

4 sesións de clase. Comprende o funcionamento e describe correctamente o departamento de recursos humanos dunha empresa.









EEB4.1.1. Realiza cálculos da produtividade de distintos factores e interpreta os resultados obtidos, coñecendo medios e alternativas de mellora da produtividade nunha empresa.

2 sesións de clase. Comprende o concepto de produtividade dos distintos factores dprodutivos e sebe interpretar correctamente os resultdos obtidos.


EEB4.1.2. Analiza e valora a relación entre a produtividade e os salarios dos/das traballadores/as.

2 sesións de clase. Sabe ver a relación entre a produtividade do factor traballo e o nivel de salarios.


EEB4.1.3. Reflexiona sobre a importancia para a sociedade e para a empresa da investigación e da innovación tecnolóxica en relación coa competitividade e o crecemento.

3 sesións de clase. Comprende a relación directa entre innovación tecnolóxica da empresa e competitividade e crecemento da mesma.


EEB4.2.1. Distingue os ingresos e os custos dunha empresa, calcula o seu beneficio ou a súa perda xerados ao longo do exercicio económico, aplicando razoamentos matemáticos, e interpreta os resultados.

2 sesións de clase. Comprende e explica os conceptos de ingresos, custos e resultados da empresa.


EEB4.2.2. Identifica e calcula os tipos de custos, ingresos e beneficios dunha empresa, e represéntaos graficamente.

2 sesións de clase. Identifica en representa graficamente os ingresos, custos e resultados da empresa.


EEB4.2.3. Calcula o limiar de vendas (de rendibilidade) necesario para a supervivencia da empresa.

3 sesións de clase. Sabe calcular o limiar de rendibilidade ou punto morto dunha empresa.


EEB4.2.4. Analiza os métodos custo beneficio e custo eficacia como instrumentos de medida e avaliación que axudan á toma de decisións.

2 sesións de clase. Sabe interpretar os conceptos de custo-beneficio e custo-eficacia.


EEB4.3.1. Identifica os custos que xera o almacén e resolve casos prácticos sobre o ciclo de inventario.

2 sesións de clase. Comprende e explica o concepto de xestión de inventarios.


EEB4.3.2. Valora as existencias en almacén mediante diferentes métodos.

3 sesións de clase. Sabe valorar as existencias de almacén mediante os métodos máis habituais.








EEB4.3.3. Valora a relación entre o control de inventarios e a produtividade e a eficiencia nunha empresa.

2 sesións de clase. Sabe explicar a relación entre o control de inventarios e a produtividade e a eficiencia na empresa.


EEB5.1.1. Caracteriza un mercado en función de diferentes variables como, por exemplo, o número de competidores e o produto vendido.

2 sesións de clase. Comprende e explica os diferentes mercados en función do número de empresas competidoras e do produto vendido.


EEB5.1.2. Identifica e adapta a cada caso concreto as estratexias e os enfoques de márketing.

3 sesións de clase. Comprende e explica as distintas estratexias de márketing.


EEB5.1.3. Interpreta e valora estratexias de márketing, incorporando nesa valoración consideracións de carácter ético, social e ambiental.

2 sesións de clase. Sabe valorar as distintas estratexias de márketing tendo en conta valores éticos, sociais e ambientais.


EEB5.1.4. Comprende e explica as fases e as etapas da investigación de mercados.

2 sesións de clase. Sabe explicar as distintas fases da investigación de mercados.


EEB5.1.5. Aplica criterios e estratexias de segmentación de mercados en casos prácticos.

3 sesións de clase. Comprende e explicar a estratexia de segmentación de mercados.


EEB5.1.6. Analiza e valora as oportunidades de innovación e transformación do márketing que xorden co desenvolvemento das tecnoloxías da información e da comunicación.

2 sesións de clase. Sabe relacionar a aplicación das TIC á empresa coa innovación.


EEB5.1.7. Describe a organización e o funcionamento do departamento comercial da empresa.

2 sesións de clase. Sabe explicar o funcionamento do departamento comercial da empresa.


EEB5.1.8. Determina as necesidades da clientela en relación coas características dos produtos ou dos servizos ofrecidos pola empresa.

3 sesións de clase. Sabe explicar as necesidades dos clientes en relación cos bens e servizos vendidos pola empresa.









EEB6.1.1. Recoñece os elementos patrimoniais e a función que teñen asignada.

2 sesións de clase. Comprende e expalica os elementos patrimoniais da empresa e a súa función


EEB6.1.2. Identifica, valora e clasifica os bens, os dereitos e as obrigas da empresa en masas patrimoniais.

2 sesións de clase. Sabe identificar correctamente e valorar os bens, dereitos e débedas da empresa.


EEB6.1.3. Interpreta a correspondencia entre os investimentos e o seu financiamento.

2 sesións de clase. Sabe interpresar a relación entre investimentos da empresa e o seu financiamento.


EEB6.1.4. Detecta posibles desaxustes no equilibrio patrimonial, na solvencia e no apancamento da empresa, mediante a utilización de rateos.

2 sesións de clase. Comprende e explica os desaxustes no equilibrio do patrimonio da empresa, na súa solvencia e apancamento.


EEB6.1.5. Propón medidas correctoras axeitadas en caso de se detectar desaxustes patrimoniais ou financeiros.

1 sesións de clase. Sabe propoñer medidas correctoras aos desaxustes patrimoniais e financeiros da empresa.


EEB6.1.6. Recoñece a importancia do dominio das operacións matemáticas e dos procedementos propios das ciencias sociais como ferramentas que facilitan a solución de problemas empresariais.

2 sesións de clase. Sabe recoñecer a importancia das matemáticas para solucionar problemas da xestión empresarial.


EEB6.1.7. Recoñece a conveniencia do equilibrio económico, patrimonial e financeiro da empresa.

2 sesións de clase. Sabe explicar a necesidade de equilibrio económico, patrimonial e financeiro da empresa.


EEB6.1.8. Valora a importancia da información na toma de decisións.

2 sesións de clase. Sadbe comprender a importancia da inforamción na empresa para adoptar solucións.


EEB6.1.9. Calcula o resultado do exercicio económico da empresa, empregando os criterios de imputación aplicables.

2 sesións de clase. Sabe calcular o resultado contable da empresa.


EEB61.10. Identifica, interpreta e clasifica os elementos do resultado da empresa.

1 sesións de clase. Sabe interpretar o significado do resultado contable da empresa.


EEB6.2.1. Identifica as obrigas fiscais das empresas segundo a súa organización e a actividade que desenvolvan.

2 sesións de clase. Coñece e sabe explicar os deberes tributarios da empresa en función da actividade da mesma e da súa organización.








EEB6.2.2. Describe o funcionamento básico dos impostos que recaen sobre as empresas e destaca as principais diferenzas entre eles.

2 sesións de clase. Coñece os impostos máis importantes que gravan a actividade empresarial.


EEB6.2.3. Valora a achega que supón para a riqueza nacional a carga impositiva que soportan as empresas.

1 sesións de clase. Sabe explicar a importancia da tributación das empresas para os ingresos públicos.


EEB7.1. Valorar proxectos de investimento, xustificar razoadamente a selección da alternativa máis vantaxosa, diferenciar as posibles fontes de financiamento nun determinado suposto e razoar a elección máis axeitada.

2 sesións de clase. Sabe determinar o proxecto de investimento máis axeitado para a empresa e diferenciar entre distintas fontes de financiamento.


EEB7.1.2. Aplica métodos estáticos (prazo de recuperación) e dinámicos (valor actual neto), nun suposto concreto de selección de alternativas de investimento para unha empresa.

2 sesións de clase. Sabe utilizar os métodos estáticos e dinámicos para seleccionar alternativas de investimento pola empresa.


EEB7.1.3. Explica as posibilidades de financiamento das empresas diferenciando o externo e o interno, a curto e a longo prazo, así como o custo de cada un e as implicacións na marcha da empresa.

2 sesións de clase. Sabe clasificar as posibilidades de financiamento da empresa segundo diferentes criterios.


EEB7.1.4. Analiza, nun suposto concreto de financiamento externo, as opcións posibles, os seus custos e as variantes de amortización.

2 sesións de clase. Sabe analizar as distintas opcións de financiamento externo da empresa.


EEB7.1.5. Analiza e avalía, a partir dunha necesidade concreta, as posibilidades que teñen as empresas de recorrer ao mercado financeiro.

2 sesións de clase. Sabe avaliar as posibilidades da empresa de recorrer ao mercado financeiro.


EEB7.1.6. Valora as fontes externas e internas de financiamento da empresa.

2 sesións de clase. Comprende e explica as fontes internas e externas de financiamento da empresa.


EEB7.1.7. Analiza e expresa as opcións financeiras que mellor se adaptan a un caso concreto de necesidade financeira.

2 sesións de clase. Comprende e sabe explicar que opción financeira se adecúa mellor á empresa nun caso concreto.


EEB7.1.8. Aplica os coñecementos tecnolóxicos á análise e á resolución de supostos.

2 sesións de clase. Sabe aplicar os coñecementos tecnolóxicos á análise e á resolución de supostos.


EEB7.1.9. Identifica e describe os ciclos da actividade da empresa e as súas fases.

1 sesións de clase. Sabe explicar correctamente os ciclos e fases da actividade da empresa.


EEB7.1.10. Calcula, para un determinado suposto práctico, os períodos de maduración da empresa, e distingue as súas fases.

2 sesións de clase. Sabe calcular os períodos de maduración da empresa e distingue as súas fases.




5. Concrecións metodolóxicas.

- Introdución á unidade de traballo a fin de motivar aos alumnado: exposición por parte do profesor dos contidos que se van traballar, co fin de proporcionar unha visión global da unidade que axude ao alumnado a familiarizarse co tema a tratar. - Análise dos coñecementos previos do alumnado: A través dunha serie de preguntas iniciais en cada unidade, o profesor realizará unha avaliación preliminar dos coñecementos de partida do alumnado. Desta forma o alumnado entrará en contacto co tema e o profesor identificará os coñecementos previos que posúe o grupo de alumnado, co que poderá introducir as modificacións necesarias para atender as diferenzas e, sobre todo, para previlas. - Exposición de contidos e desenvolvemento da unidade: o profesor desenvolverá os contidos esenciais da unidade didáctica, mantendo o interese e fomentando a participación do alumnado. Cando o estime oportuno, e en función dos intereses, demandas, necesidades e expectativas do alumnado, poderá organizar o tratamento de determinados contidos de forma agrupada, ou reestruturalos, de maneira que lles facilite a realización de aprendizaxes significativas. - Traballo individual do alumnado desenvolvendo as actividades propostas: o alumnado realizará distintos tipos de actividades, para asimilar e reforzar o aprendizaxe. Estas actividades sucédense no desenvolvemento dos contidos, afianzando os conceptos principais e a xeralización dos mesmos. Todo iso realizado baixo a supervisión persoal do profesor, que analizará as dificultades e orientará e proporcionará as axudas necesarias. - Traballo en pequenos grupos para fomentar o traballo cooperativo: o alumnado levará a cabo actividades en pequenos grupos para desenvolver un traballo cooperativo que lles servirá tamén para mellorar a iniciativa e a investigación. A continuación, pódense comentar as liñas de investigación, as dificultades, os erros atopados, mediante unha discusión de clase moderada polo profesor e consistente nunha posta en común dos grupos. Con este tipo de actividades estaremos a fomentar competencias clave propias da etapa.




Libro de texto: Título: Economía de la empresa 2.º bachillerato. Autores: José Alfaro Giménez, Clara González Fernández e Montserrat Pina Massachs. Editorial McGraw-Hill. Edición 2016. ISBN 978-84-486-0933-7. Idioma: castelán.

Material de apoio:

Revistas: -Actualidade económica. -Actualidade financeira. -Contabilidade e Finanzas. -Diñeiro. -Emprendedores. -Inversión.

Prensa: -Cinco Días. -Expansión. -El Economista. -Xornais de información diaria e calquera outra información relacionada coa materia.


Criterios de avaliación.

1. Coñecer e interpretar os diversos elementos da empresa, as súas áreas de actividade, os seus tipos, funcións e interrelacións valorando a achega de cada un deles segundo o tipo de empresa.

Trátase de comprobar que o alumnado adquiriu unha visión global da empresa; que sabe diferenciar os diferentes elementos que a compoñen (grupo humano, patrimonio, ámbito e organización); que coñece as súas áreas de actividade e a existencia de elementos diferentes en función da empresa de que se trate. Tamén se comprobará a capacidade de analizar as relacións mutuas entre a empresa e o exterior. 2. Identificar as principais normas mercantís, laborais e fiscais que regulan as actividades empresariais. Describir as principais formas xurídicas da empresa, explicando e entendendo os trazos principais de cada unha delas.

Con este criterio preténdese comprobar que o alumnado coñece dunha maneira xeral as principais normas mercantís, laborais e fiscais que regulan as actividades empresariais, ademais de comprobar se o alumnado é quen de facer cadros sinópticos e esquemas claros das formas xurídicas máis importantes. 3. Identificar os trazos principais do sector e do contorno en que a empresa desenvolve a súa actividade e explicar, a partir deles, as distintas estratexias, decisións adoptadas e as posibles implicacións sociais e ambientais das súas decisións.

Búscase comprobar se o alumnado comprendeu as relacións de interdependencia existentes entre a empresa e o seu contorno; búscase tamén comprobar se sabe diferenciar as implicacións, tanto positivas coma negativas, que supoñen as decisións empresariais, especialmente nos ámbitos social e ambiental. 4. Analizar a situación das empresas multinacionais e das PEME, no marco do fenómeno da globalización, identificando os aspectos positivos e negativos que o citado fenómeno presenta. Valorar a importancia das cooperativas como impulsoras do desenvolvemento económico e social de Galicia.

Trátase de valorar a capacidade do alumno/a para describir as características actuais das empresas multinacionais e das PEME e para analizar as vantaxes e inconvenientes de que goza cada unha delas nun mercado cada vez máis condicionado polo fenómeno da globalización. Farase a partir de exemplos da realidade galega actual. Tamén se busca que comprenda a importancia do fenómeno cooperativo para a economía e para a sociedade galegas.



5. Describir a organización dunha empresa e as súas posibles modificacións e melloras en función do ámbito en que desenvolve a súa actividade. Valorar a importancia para as empresas de contar cun sistema organizativo eficiente, como os sistemas de xestión da calidade.

Este criterio pretende comprobar se se sabe interpretar a organización formal e informal dunha empresa e detectar e propoñer solucións a disfuncións ou problemas que impidan un funcionamento eficiente na organización empresarial. Ademais, preténdese que o alumnado identifique os sistemas de xestión da calidade como sistemas de mellora continua na empresa. 6. Describir as técnicas básicas para a xestión dos recursos humanos, identificando os dereitos e deberes máis importantes que as traballadoras e os traballadores teñen derivados da súa relación laboral, con especial atención aos referidos á conciliación da vida laboral e familiar. Valorar a importancia que teñen a seguranza e a hixiene no traballo, ademais da prevención dos riscos laborais.

Este criterio busca que o alumnado recoñeza a relevancia dos recursos humanos como variable que contribúe de maneira especial ao logro da eficiencia organizativa. Tamén busca o recoñecemento de cómo o respecto aos dereitos, á seguranza dos traballadores/ as e á conciliación da súa vida laboral e familiar reduce a conflitividade e incide de maneira directa no bo funcionamento da empresa. 7. Coñecer o funcionamento da área de produción dunha empresa e recoñecer a importancia da aplicación das novas tecnoloxías na mellora da produtividade. Valorar a importancia da investigación, o desenvolvemento e a innovación como garantes da supervivencia e de crecemento das empresas.

Trátase de comprobar se o alumnado coñece as tarefas fundamentais da función produtiva da empresa e se é quen de calcular a produtividade. Igualmente preténdese constatar que recoñece o papel das novas tecnoloxías, así como do investimento en investigación, desenvolvemento e innovación, no aumento da competitividade da empresa e na mellora da calidade dos seus produtos. 8. Coñecer os principais sistemas de valoración e xestión dos inventarios. Valorar a súa importancia na contribución aos resultados da empresa.

Búscase que o alumnado valore a importancia e a necesidade dunha correcta xestión dos inventarios e que coñeza os custos asociados a eles. Preténdese que coñeza os principais sistemas de valoración de inventarios (FIFO, LIFO, PMP) e da súa xestión; e que determine, para casos sinxelos, o nivel de pedido óptimo. 9. Determinar, para un caso sinxelo, a estrutura de ingresos e de custos dunha empresa, calcular o seu beneficio e limiar de rendibilidade.

Preténdese valorar se os alumnos adquiriron a capacidade de diferenciar e estruturar os ingresos e custos xerais dunha empresa, determinando o beneficio ou perda xerado, así como o limiar de produción e vendas necesario para a xeración de beneficios e a súa supervivencia. 10. Analizar as características dos mercados utilizando técnicas de investigación e segmentación destes. Explicar, de acordo con elas, as diferentes políticas comerciais que se poden aplicar.

Preténdese avaliar se o alumnado sabe caracterizar un mercado en función do número de competidores, do produto vendido, das características das persoas destinatarias etc.; que coñeza e entenda a finalidade e os elementos básicos das investigacións de mercados e das diferentes estratexias de márketing. 11. Recoñecer os datos máis relevantes do balance e da conta de perdas e ganancias, explicar o seu significado, diagnosticar a súa situación a partir da información obtida e propoñer medidas para a súa mellora.

Preténdese comprobar que as alumnas e os alumnos saiban recoñecer os diferentes elementos destes documentos e o seu significado na empresa. Tamén se pretende valorar se son capaces de analizar a situación patrimonial, financeira e económica nun caso sinxelo, detectando desequilibrios e propoñendo medidas correctoras destes. 12. Buscar, analizar e interpretar información procedente do ámbito empresarial local, galego, español ou internacional, utilizando os recursos materiais adecuados e as tecnoloxías da información e da comunicación.

Trátase de comprobar se o alumnado é capaz de distinguir e analizar información significativa referida ao mundo empresarial e se é capaz de relacionala cos contidos estudados na materia. Trátase tamén de comprobar que é quen de buscar información do ámbito empresarial, utilizando as novas tecnoloxías da información e da comunicación, especialmente a internet. 13. Describir as posibles fontes de financiamento a que ten acceso unha empresa e, a través dun suposto sinxelo, razoar a elección máis axeitada.

A finalidade deste criterio é comprobar a capacidade de valorar as necesidades de financiamento básicas dunha empresa, así como coñecer e clasificar as diferentes fontes de financiamento. Tamén trata de valorar a



capacidade de propoñer razoadamente as opcións financeiras que mellor se adaptan a un caso concreto, relacionando o financiamento co investimento. 14. Valorar distintos proxectos de investimento sinxelos que pode acometer unha empresa e seleccionar, xustificando a decisión, cal resulta a alternativa máis vantaxosa. Valorar tamén a importancia e a necesidade da realizar unha planificación e un posterior control de calquera proxecto que se leve adiante nunha empresa.

Preténdese comprobar a capacidade para utilizar métodos diversos de selección de investimentos, co obxectivo de resolver casos básicos. Tamén se busca que o alumnado recoñeza a importancia da planificación e do control de calquera proxecto que a empresa pretenda iniciar. 15. Deseñar e planificar e valorar un proxecto empresarial simple, con actitude emprendedora e creatividade, avaliando a súa viabilidade.

Con este criterio preténdese valorar se o alumnado é capaz de aplicar con creatividade os contidos da materia a un sinxelo proxecto empresarial froito da xeración e maduración dunha idea de negocio por parte do alumnado, valorando as súas dificultades, debilidades e oportunidades. Valorarase igualmente a disposición para o traballo en equipo, a creatividade e a planificación e organización.

Mínimos esixibles.

Unidade 1. A empresa e o contorno. Unidade 2. Lexislación mercantil e fiscal. Unidade 3. O empresario. Clasificación de empresas. Unidade 4. A organización interna da empresa. Unidade 5. Área de recursos humanos. Unidade 6. Área de produción. Unidade 7. Área de aprovisionamento.

Unidade 8. Área comercial. A mercadotecnia. Unidade 9. Os estados financeiros da empresa. Unidade 10. A análise dos estados financeiros da empresa I. Unidade 11. A análise dos estados financeiros da empresa II. Unidade 12. Área de financiamento e investimento. Unidade 13. O proxecto empresarial.

Instrumentos de avaliación.

1. Observación directa do traballo na aula.

2. Analizar as producións do alumnado. -Actividades en clase (problemas, exercicios, respostas a preguntas, etc.). -Producións escritas.

3. Avaliar as exposicións orais do alumnado. -Debates -Postas en común. -Diálogos.

4. Realizar probas específicas: exames.

Criterios de cualificación.

A avaliación efectuarase a través de dous elementos: - Actitude na clase. - Exames de cada avaliación.

A actitude será avaliada nun 10% da nota da avaliación mediante o seguinte procedemento. Cada alumno/a ao principio de cada avaliación contará con 1 punto, que poderá perder atendendo á valoración das seguintes accións:


Incumprimento dos deberes como alumno/a, no referido a actitudes, nun día de clase, dará lugar á perda de 0,125 puntos cada día, cun máximo de 0,5 puntos.

Ao rematar cada bloque temático realizarase unha proba escrita que poderá incluír: - Probas obxectivas de resposta breve. - Probas obxectivas comentadas, nas que se lle pide ao alumnado que comente ou xustifique a súa resposta.



- Probas de definición de conceptos, nas que se debe expresar un concepto e inclusive propor exemplos ilustrativos. - Resolución de problemas.

Todas as cuestións ou problemas terán como referencia os criterios de avaliación correspondentes. A súa valoración será do 90%. A puntuación obtida sumarase á correspondente nos outros apartados obxecto de avaliación.

Como criterio de corrección das actividades e das probas escritas, valoraranse os coñecementos teórico/prácticos do alumnado, así como o rigor nos razoamentos desenvolvidos e na linguaxe empregada. No desenvolvemento dos problemas, exercicios e cuestións valoraranse os seguintes aspectos:

-A coherencia ordenada e razoada na exposición da resposta. -A claridade da exposición. -A utilización dunha adecuada terminoloxía. -A facilidade e a precisión na realización do cálculo.

Ademais a puntuación de cada pregunta está condicionada polo que o alumno fai ben, é dicir, as preguntas parcialmente contestadas ou incorrectas nos resultados finais, poden acadar unha puntuación intermedia en función do seu desenvolvemento. No suposto de que a nota a constar nos documentos de avaliación conteña decimais, redondearase ao enteiro por exceso ou defecto.

Na avaliación parcial trimestral farase constar unha nota de entre 1 a 10 puntos, sendo o resultado de aplicar o promedio das cualificacións totais obtidas nos distintos bloques obxecto de avaliación, tendo en conta que se o/a alumno/a non superou algún dos bloques temáticos, a puntuación máxima que constará no documento de avaliación será de 4 puntos.

A nota mínima esixida para superar a materia é 5 (cinco).



8. Indicadores de logro para avaliar o proceso do ensino e a práctica docente.

a. Relacionados co alumnado da materia: - Grao de participación activa do alumnado nos debates de clase. Medido mediante observación directa en clase de forma diaria. - Opinión do propio alumnado sobre a dinámica diaria na clase. Medido polas declaracións do propio alumnado na propia clase. - Grao de satisfacción do alumnado. Medido polas declaracións do propio alumnado na propia clase. b. Relacionados coa impartición de contidos: - Distribución da impartición dos contidos da materia ao longo do curso académico. Comprobando o grao de cumprimento da impartición de materia respecto da distribución temporal programada.



c. Relacionados cos resultados do curso. - Cualificacións obtidas polo alumnado. Comparándos coas dos cursos anteriores. - Porcentaxe de alumnado que superou a materia. Comparándoos cos de cursos anteriores.

9. Organización das actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes.

Alumnado de 2.º bacharelato coa materia de Economía de 1.º curso pendente:

- Realizará un exame para cada unha das avaliacións nas que non acadou os obxectivos ou non adquiriu as competencias propostas.

- No caso de que en xuño non acadase cualificación positiva tería unha convocatoria extraordinaria en setembro para poder acadar os mínimos esixibles e superar a materia.



10. Organización dos procedementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos necesarios en determinadas materias, no caso do bacharelato. Neste departamento didáctico non proceden, porque para cursar a materia de Economía da empresa de 2.º de bacharelato non é preciso ter cursado a materia de Economía de 1.º.













principal- auditiva ou visualmente. - O nivel de atención á tarefa segundo o tempo que sexan capaces de manterse atentos no traballo,

dedicarlle moito tempo ininterrompido ou necesitar frecuentes descansos. - Tipo de reforzo máis axeitado. Uns continuamente, outros nunca, outros intermitentemente, con

posibilidades de agrupamentos para o reforzo, dependendo dos casos.







a. Educación en valores. Os valores son os contidos de aprendizaxe referidos a crenzas sobre o que se considera desexable, e principios normativos de conducta que provocan determinadas actitudes. Na sociedade actual hai uns temas de especial relevancia en relación co consumo, a igualdade de oportunidades para mulleres e homes, a saúde, o medio ambiente, o lecer,…



Coñecer as principais características da publicidade Ter consciencia de qué é ser consumidor e usuario Estudar en qué consiste o consumismo Coñecer e recoñecer qué productos son útiles para a nosa vida Aprender a diferenciar os productos básicos dos non básicos Recoñecemento de que non é necesario gastar moito diñeiro para consumir




Estudar as vantaxes do traballo por conta propia (independencia económica, control do propio destino, liberdade para organizar a propia empresa, prestixio e recoñecemento profesional e social, posibilidade de desenvolver ideas propias, posibilidade de crear riqueza e traballo) e os inconvenientes (incertidume do resultado da actividade empresarial levada a cabo, esforzo persoal requerido para poner en marcha e consolidar o proxecto, falta de autonomía de recursos).


Coñecer a contribución activa e voluntaria á mellora social, económica e ambiental por parte das empresas, co obxectivo de mellorar a súa capacidade de competencia e o seu valor engadido (servir á sociedade con productos útiles, crear riqueza da maneira mási eficaz posible, respetar os dereitos humanos cunhas condicións laborais dignas, procurar a distribución equittiva da riqueza xerada, cumprir a lexislación en vigor, manter a ética empresarial e a loita contra a corrupción, supervisar as condicións laborais e de saúde dos traballadores, fomentqar a eficiencia enerxética da empresa, avaliar os riscos ambientais e sociais, fomentar a igualdade de oportunidades para mulleres e homes, etc.).


- Interese por ler diante do grupo con claridade e vocalizando. - Comprensión do enunciado dun problema a partir da análise de cada unha das partes do texto e a identificación dos aspectos máis relevantes, comprobación da coherencia da solución co problema proposto. - Entender un texto co fin de poder resumir e analizar a súa información. - Análise dos aspectos máis destacables dos gráficos a partir de exemplos tomados dos medios de comunicación e de informacións relacionadas co ámbito económico. - Expresar concisa e claramente unha análise económica baseada nun conxunto de datos dados.



- Valoración crítica das informacións económicas que aparecen nos medios de comunicación, sabendo detectar, se os houbese, abusos e usos incorrectos. - Recoñecemento e valoración da utilidade da linguaxe económica para representar e axudar a entender problemas da vida cotiá. - Sensibilidade, interese e gusto ante o uso da linguaxe económica en informacións e argumentacións sociais ou económicas.



- Utilización da calculadora en situacións de proporcionalidade e porcentaxes. - Utilización de programas informáticos como axuda na resolución de problemas variados. - Utilización da calculadora ou folla de cálculo para organizar datos, calcular parámetros centrais (media, mediana, moda) e de dispersión (percorrido e desviación típica) e xerar os gráficos máis adecuados á situación estudada. - Utilización de páxinas web para a busca de información da nosa realidade económica e a natureza cambiante da mesma.



-Tratar con respecto e consideración a todos os membros da comunidade educativa. - Respectar a dignidade, integridade, intimidade, ideas e crenzas de todos os membros da comunidade educativa. - Non discriminar a ningún membro da comunidade escolar por razón de nacemento, raza, sexo ou calquera outra circunstancia persoal ou social. - Coidar e utilizar correctamente os bens e instalacións do centro. - Respectar as pertenzas dos demais membros da comunidade educativa. - Participar na vida e funcionamento do centro. - Non realizar actividades prexudiciais para a saúde nin incitar a elas. - Cumprimento da Lei de Protección de datos. - Aprender habilidades pacíficas e non violentas na resolución de conflictos.


- Asistir a clase con regularidade respectando a todos os membros da comunidade escolar. - Estudiar con aproveitamento, así como respectar o dereito ó estudio dos compañeiros. - Seguir as orientacións do profesorado e do persoal non docente no exercicio das súas funcións.


- Fomentar os valores democráticos: a tolerancia, a igualdade, a xustiza, a aceptación da diversidade, a resolución de conflictos de xeito pacífico e non violento, etc. - Desenvolver as capacidades de comunicación do alumnado. - Sensibilizar contra o “maltrato entre iguais”. - Debater sobre as boas relacións e a convivencia. - Estudar os modelos de intervención ante estados de conflitividade. - Fomentar o comportamento asertivo na clase e as habilidades sociais.

14. Actividades complementarias e extraescolares programadas por cada departamento didáctico.








1. Coñecer e interpretar os diversos elementos da empresa, as súas áreas de actividade, os seus tipos, funcións e interrelacións valorando a achega de cada un deles segundo o tipo de empresa. 2. Identificar as principais normas mercantís, laborais e fiscais que regulan as actividades empresariais. Describir as principais formas xurídicas da empresa, explicando e entendendo os trazos principais de cada unha delas. 3. Identificar os trazos principais do sector e do contorno en que a empresa desenvolve a súa actividade e explicar, a partir deles, as distintas estratexias, decisións adoptadas e as posibles implicacións sociais e ambientais das súas decisións. 4. Analizar a situación das empresas multinacionais e das PEME, no marco do fenómeno da globalización, identificando os aspectos positivos e negativos que o citado fenómeno presenta. Valorar a importancia das cooperativas como impulsoras do desenvolvemento económico e social de Galicia. 5. Describir a organización dunha empresa e as súas posibles modificacións e melloras en función do ámbito en que desenvolve a súa actividade. Valorar a importancia para as empresas de contar cun sistema organizativo eficiente, como os sistemas de xestión da calidade. 6. Describir as técnicas básicas para a xestión dos recursos humanos, identificando os dereitos e deberes máis importantes que as traballadoras e os traballadores teñen derivados da súa relación laboral, con especial atención aos referidos á conciliación da vida laboral e familiar. Valorar a importancia que teñen a seguranza e a hixiene no traballo, ademais da prevención dos riscos laborais. 7. Coñecer o funcionamento da área de produción dunha empresa e recoñecer a importancia da aplicación das novas tecnoloxías na mellora da produtividade. Valorar a importancia da investigación, o desenvolvemento e a innovación como garantes da supervivencia e de crecemento das empresas.

8. Coñecer os principais sistemas de valoración e xestión dos inventarios. Valorar a súa importancia na contribución aos resultados da empresa. 9. Determinar, para un caso sinxelo, a estrutura de ingresos e de custos dunha empresa, calcular o seu beneficio e limiar de rendibilidade. 10. Analizar as características dos mercados utilizando técnicas de investigación e segmentación destes. Explicar, de acordo con elas, as diferentes políticas comerciais que se poden aplicar. 11. Recoñecer os datos máis relevantes do balance e da conta de perdas e ganancias, explicar o seu significado, diagnosticar a súa situación a partir da información obtida e propoñer medidas para a súa mellora. 12. Buscar, analizar e interpretar información procedente do ámbito empresarial local, galego, español ou internacional, utilizando os recursos materiais adecuados e as tecnoloxías da información e da comunicación. 13. Describir as posibles fontes de financiamento a que ten acceso unha empresa e, a través dun suposto sinxelo, razoar a elección máis axeitada. 14. Valorar distintos proxectos de investimento sinxelos que pode acometer unha empresa e seleccionar, xustificando a decisión, cal resulta a alternativa máis vantaxosa. Valorar tamén a importancia e a necesidade da realizar unha planificación e un posterior control de calquera proxecto que se leve adiante nunha empresa. 15. Deseñar e planificar e valorar un proxecto empresarial simple, con actitude emprendedora e creatividade, avaliando a súa viabilidade.

Mínimos

Unidade 1. A empresa e o contorno. Unidade 2. Lexislación mercantil e fiscal. Unidade 3. O empresario. Clasificación de empresas. Unidade 4. A organización interna da empresa. Unidade 5. Área de recursos humanos. Unidade 6. Área de produción. Unidade 7. Área de aprovisionamento.

Unidade 8. Área comercial. A mercadotecnia. Unidade 9. Os estados financeiros da empresa. Unidade 10. A análise dos estados financeiros da empresa I. Unidade 11. A análise dos estados financeiros da empresa II. Unidade 12. Área de financiamento e investimento. Unidade 13. O proxecto empresarial.


1. -Observación directa do traballo na aula. 2. Analizar as producións do alumnado. -Actividades en clase (problemas, exercicios, respostas a preguntas, etc.). -Producións escritas.

3. Avaliar as exposicións orais do alumnado. -Debates -Postas en común. 4. Realizar probas específicas (exames).


A avaliación efectuarase a través de dous elementos: -Actitude na clase: 10% da avaliación mediante o seguinte procedemento. Cada alumno/a ao principio de cada avaliación contará con 1 punto, que poderá perder atendendo á valoración das seguintes accións:


Incumprimento dos deberes como alumno/a, no referido a actitudes, nun día de clase, dará lugar á perda de 0,125 puntos cada día, cun máximo de 0,5 puntos. -Exames de cada avaliación: 90% da cualificación. Ao rematar cada bloque temático realizarase unha proba escrita que poderá incluír: -Probas obxectivas de resposta breve. -Probas obxectivas comentadas, nas que se lle pide ao alumnado que comente ou xustifique a súa resposta. -Probas de definición de conceptos, nas que se debe expresar un concepto e inclusive propor exemplos ilustrativos. Resolución de problemas.

Todas as cuestións ou problemas terán como referencia os criterios de avaliación correspondentes.

Como criterio de corrección das actividades e das probas escritas, valoraranse os coñecementos teórico/prácticos do alumnado, así como o rigor nos razoamentos desenvolvidos e na linguaxe empregada. No desenvolvemento dos problemas, exercicios e cuestións valoraranse os seguintes aspectos: -A coherencia ordenada e razoada na exposición da resposta. -A claridade da exposición. -A utilización dunha adecuada terminoloxía.- A facilidade e a precisión na realización do cálculo.

Ademais, a puntuación de cada pregunta está condicionada polo que o alumno fai ben, é dicir, as preguntas parcialmente contestadas ou incorrectas nos resultados finais, poden acadar unha puntuación intermedia en función do seu desenvolvemento. No suposto de que a nota a constar nos documentos de avaliación conteña decimais, redondearase ao enteiro por exceso ou defecto. Na avaliación parcial trimestral farase constar unha nota de entre 1 a 10 puntos, sendo o resultado de aplicar o promedio das cualificacións totais obtidas nos distintos bloques obxecto de avaliación, tendo en conta que se o/a alumno/a non superou algún dos bloques temáticos, a puntuación máxima que constará no documento de avaliación será de 4 puntos.


Realizarase un exame único sobre os contidos mínimos esixibles: -Preguntas obxectivas de resposta breve. -Preguntas obxectivas comentadas, nas que se lle pide ao alumnado que comente ou xustifique a súa resposta. -Preguntas de definición de conceptos, nas que se debe expresar un concepto e propoñer exemplos ilustrativos. -Exercicios prácticos de contabilidade, análise de balances, cálculo de rendabilidade de investimentos e xestión de inventarios. A superación desta avaliación requirirá unha cualificación igual ou superior a 5 puntos sobre 10.

departamento didáctico de economía

Documents