bragah roça (andalú) bragas rosas (español)
DESCRIPTION
Micro-relato "Bragah roça" (andalú) con traducción al español "Bragas rosas" publicado en la revista http://www.sarasuati.com ed. Iván MatellanesTRANSCRIPT
5/11/2018 Bragah ro a (andal ) Bragas rosas (Espa ol) - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/bragah-roca-andalu-bragas-rosas-espanol 1/7
Bragah roça
* * * * *
Tehto en andalú
(Ortografía andaluza según el modelo N.H.F.O.A. –Norma Henerà Funçionà Ortogáfika Andaluça-Tehto paralelo andalú-kahteyano, por JM.Persánch)
por José Mª Pérez Sánchez (JM. Persánch)
<<Ç onríe, çonríe mi niña. Ya-htá akí. >> Palabrah máhika
de una mare açia su ija, de mi mare açia mí, ar tiempo ke me regalaba unah
braguitah roça por mi ohtabo kumpleaño. A çolah eya i yo. (Açí paçamo media
bida) Me çenté en çu regaço i ayí me kontó durante ora lah bondade de mi pare, un
marinero gayego ke iba i benía kon lah marea. La briça marina çuhtituyó çuh
kariçia i er sonío de lah ola çu bó. Açí la dihtançia ç-açía máh yebadera i,
ehtrañamente, eça auçençia por largah temporá noh unía d-una forma ehpeçià;ademá, tó ç-orbidaba i kobraba çentío kuando, kon loh nerbio roto, ehperábamo a
pie de puerto çu regreço. Era komo dà a lú una i otra bé, momentoh irrepetible,
çiempre eça mihma mehkla d-emoçión i nerbioçihmo, d-amò i feliçidá kormá, de
çentimientoh ke no ç-ehpreçan kon palabra çino kon abraçoh i beso. En çu regaço
aprendí er sihnifikáo de la palabra amò. Aprendí a sè felí, a mirà çólo lo gueno la
bida, a açè er bien i ayudà a los demá. Aprendí a bè en el interiò de lah persona…
Huanita era mi beçina, una muhè ke abía paçáo tóa çu bía en la koçina de un
komedò benefiçençia açihtiendo a loh máh dehfaboreçío. Unos oho enorme yeno
bitalidá te daban la bienbenía kuando te yegaba er turno de yenà er plato. Un doçe
d-enero, çin konoçimiento mi mare, aguardé mi tuhno. Kuando apareçí frente a
eya, Huanita pareçía argo konfundía al berme en la fila, pero çe lo tomó kon muxa
alegría i, entre komentarioh hocosos, me yenó er plato komo a una má. Aprobexé
kuando me dio la-hpalda pa kolokà una kahita kartón kon unah bragitah roça
dentro, i una nota en la ke l-agradeçía de forma anónima çuh ahçioneh filantrópika.
Eya çiempre çupo ke fui yo, pero nunka me lo diho. No açían farta lah palabra. Ar
fin ar kabo çólo eran kosah de una niña d-oxo añito.
5/11/2018 Bragah ro a (andal ) Bragas rosas (Espa ol) - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/bragah-roca-andalu-bragas-rosas-espanol 2/7
Ernehto, er panaéro er pueblo, un ombre reçio i de tremenda konfiança en çí
mihmo. Çu çeguridá ç-açía añiko ar bè akeyos oho enorme yenos bitalidá, ehtaba
enamoráo de la Huanita, por eyo eh ke çe ofreçió boluntario pa donà pan ar
komedò benefiçençia. Tóa lah mañana açomaban çuh bota dehgahtá kon paçoh
tembloroço, la hente l-axakaba a çu edá, yo çabía ke er motibo era bien dihtinto.
Kada mañana, ar pasà por delante mi bentana de regreço der komedò, m-açia un
giño, i çi benía akompañáo de una gran çonriça, era çeñà inekíboka de ke eçe día
Huanita fue kien l-abía atendío. Era felí a çu manera. Çe konformaba kon eço,
temía ke ar dà er paço i deklarahle çuh çentimiento, akeya mahia çe dehbaneçiera,
por lo ke enkontró çu feliçidá armaçenando rekuerdo, poniendo a çarbo imáheneh
de Huanita donde ná ni nadie pudiera arrebatárçela hamá.
Kuando era niña, m-enkantaba la yubia, de forma mu ehpeçià kuando en la plaçader pueblo çe formaba un gran xarko. M-amarraba lah bota de agua roça i me
dedikaba a rekorrehlo d-un ehtremo al otro, çin mayò interé ke ohçerbà loh
pekeñoh çurko ke çe formaban a modo de diminutah ola en tohno a mih bota,
kiçá, inkonçientemente, ehto m-açerkaba a mi pare en çuh trabeçía. Ayí en la plaça
fue donde konoçí ar ke tó-r pueblo konoçía komo er kahkarúo. Un ombre ke çe
ganó ehte apelatibo debío a ke, a menúo, mohtraba çu láo menoh amable. Çerafín
çolía çentarçe en una siya mimbre a la entrá çu kaça. Kon er gorro bien kalá i un
troço kauxo entre loh déo no çé mu bien kon ké finalidá. Ç-abía kedáo biudo trah
hubilarçe, i ara paçaba lah ora muerta ayí çentáo. Loh xikiyo le tenían miéo máh ke
rehpeto, exo ke loh pare çupieron aprobexà pa, por ehemplo, mandahlo a la kama
o yamarían ar kahkarúo. Çin embargo, çea por inoçençia o por lah ençeñança mi
mare, nunka me pareçió komo le pintaban. No me daba ningún miéo, pueh yo beía
un ombre durçe ke no çabía ehpresà çuh çentimiento. Un ombre kon difikurtade
d-açerçe biçible a loh demá i, ante eça inkapaçidá d-açerçe komprendè, abía
deçarroyáo un mekanihmo ke l-aihlaba pa no sufrì. Un día, dehpué merodeà por er
gran xarko un buen rato, aprobexando ke Çerafín entró en çu kaça auçentándoçe
en la çiya mimbre unoh minuto, çalí korriendo i çobre eya depoçité una pekeña
cahita kon unah bragita rosa i una nota anónima donde le deçía ke çabía ke era un
buen ombre, ke l-entendía i ke le kería tar komo era. Çorprendentemente, ar día
çigiente Çerafín abía kolokáo otra siya mimbre a çu derexa, la hente lo interpretó
komo un delirio, çeñà de ke no açehtaba la pérdida de çu ehpoça, a la kuà, çegún
tó-r pueblo, ayí çentáo ehperaba ke borbiera. A Çerafín no le importó eçe
komentario heneraliçáo, porke él çabía ke kada domingo, al auçentarçe unoh
minuto de çu çiya mimbre arrededò lah çinko, arguien depoçitaría una pekeña
cahita kon unah bragita roça i una pekeña nota anónima. Çerafín yegó a lakonkluçión ke çe debía tratà de çu beçina, Oliba, pueh en tan korto periodo
5/11/2018 Bragah ro a (andal ) Bragas rosas (Espa ol) - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/bragah-roca-andalu-bragas-rosas-espanol 3/7
tiempo, era fíçikamente impoçible deposità la cahita i ehfumarçe, a no sè ke fuera
en la kasa kolindante. Oliba, era la perçona máh luxadora i entrañable de tó er
pueblo i, kiçá, de lah ke yo aya konoçío nunka. Çe beía obligá a akudì ar komedò
de benefiçençia de Huanita dáo ke kedó biuda mu hoben, kon çeih niño a çu
kargo, çinko barone i una prinçeçita pa çè máh ehçahto. Ademá, también kuidaba
de çu mare, kien kontaba ya kaçi oxenta añoh de ná. A Oliba no le importaba er
çakrifiçio ke tó eyo komporta. No le importaba organiçà un fuerte de cowboys kon
loh mueble pa diberçión de çuh krío, ni ke çe ençuciaran kon tomate lah ropa pa
dahle máh realihmo ar huego, inkluço tomaba partida en lah batalla de indioh i
bakero kuando lah faena del ogà no la rekerían. Kon loh kartone açía muñekitah i
hugaba a tomà er té kon çu iha pa ke aprendiera argo máh ke pegà tiro. Un buen
día, mientrah Oliba barría er çuelo der çalón, Çerafín le dehó atónita, dada çu
partikulà fama, ar bè por la bentana komo er kaskarúo, (eçe ombre temío por lohniño der pueblo) ehtaba hugando kon çuh krío al ehkondite i ke, al perkatarçe ke,
aora, Oliba l-ohçerbaba dehde çu bentana, le deborbía la mirá i pintaba una çonriça
kompliçidá en çu rohtro. Eya no entendía ná, pero, dehde aker día, empeçó a bè al
kahkarúo kon otros oho, i entendió a Çerafín de tar forma ke añoh despué çe
kaçaron.
Eçe fue er mundo de bragita roça ke mi mare çe empeñó en kompartì konmigo.
Un mundo en er ke çólo çe debe bè lo bueno de ehta bida, pa onrà a personah
bondadoça komo mi pare, ke ç-entregó ar mà pa mantenè una familia. Un mundo
ke me ençeñó a bè a trabé lah persona, a bè el interiò de hente komo Huanita,
Ernehto, Çerafín i Oliba. Un mundo ke ençeña lah koça importante la bida, eçah
pekeñeçe insihnifikante komo kaminà de la mano. Mundo donde no paça er
tiempo i la muerte nunka bençe, porke loh amado perduran en ençoñaçioneh i
rekuerdo.
Oy çonrío, çonrío i eço mihmo le pido a mi niña, ar tiempo ke le regalo unah
bragita roça en çu ohtabo kumpleaño.
5/11/2018 Bragah ro a (andal ) Bragas rosas (Espa ol) - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/bragah-roca-andalu-bragas-rosas-espanol 4/7
Bragas rosas (Traducción al castellano)
Por José Mª Pérez Sánchez (JM. Persánch)
<<S onríe, sonríe mi niña. Ya está aquí. >> Palabras mágicas de una madre a su
hija, de mi madre hacia mí, al tiempo que me regalaba unas braguitas rosas por mi
octavo cumpleaños. A solas ella y yo. (Así pasamos media vida) Me senté en su
regazo y allí me contó durante horas las bondades de mi padre, un marinero
gallego que iba y venía con las mareas. La brisa marina sustituyó sus caricias y el
sonido de las olas su voz. Así la distancia se hacía más llevadera y, extrañamente,
esa ausencia por largas temporadas nos unía de una forma especial; además, todo
se olvidaba y cobraba sentido cuando, con los nervios rotos, esperábamos a pie de
puerto su regreso. Era como dar a luz una y otra vez, momentos irrepetibles,
siempre esa misma mezcla de emoción y nerviosismo, de amor y felicidad colmada,
de sentimientos que no se expresan con palabras sino con abrazos y besos. En su
regazo aprendí el significado de la palabra amor. Aprendí a ser feliz, a mirar sólo lo
bueno de la vida, a hacer el bien y ayudar a los demás. Aprendí a ver en el interior
de las personas…
Juanita era mi vecina, una mujer que había pasado toda su vida en la cocina de un
comedor de beneficencia asistiendo a los más desfavorecidos. Unos ojos enormes
llenos de vitalidad te daban la bienvenida cuando te llegaba el turno de llenar el
plato. Un doce de enero, sin conocimiento de mi madre, aguardé mi turno. Cuando
aparecí frente a ella, Juanita parecía algo confundida al verme en la fila, pero se lo
tomó con mucha alegría y, entre comentarios jocosos, me llenó el plato como a
una más. Aproveché cuando me dio la espalda para colocar una cajita de cartón
con unas braguitas rosas dentro, y una nota en la que le agradecía de formaanónima sus acciones filantrópicas. Ella siempre supo que fui yo, pero nunca me lo
dijo. No hacían falta las palabras. Al fin y al cabo sólo eran cosas de una niña de
ocho añitos.
Ernesto, el panadero del pueblo, un hombre recio y de tremenda confianza en sí
mismo. Su seguridad se hacía añicos al ver aquellos ojos enormes llenos de
vitalidad, estaba enamorado de Juanita, por ello es que se ofreció voluntario para
donar pan al comedor de beneficencia. Todas las mañanas asomaban sus botas
desgastadas con pasos temblorosos, la gente lo achacaba a su edad, yo sabía que elmotivo era bien distinto. Cada mañana, al pasar por delante de mi ventana de
5/11/2018 Bragah ro a (andal ) Bragas rosas (Espa ol) - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/bragah-roca-andalu-bragas-rosas-espanol 5/7
regreso del comedor, me guiñaba un ojo, y si venía acompañado de una gran
sonrisa, era señal inequívoca de que ese día Juanita fue quien le había atendido. Era
feliz a su manera. Se conformaba con eso, temía que al dar el paso y declararle sus
sentimientos, aquella magia se desvaneciera, por lo que encontró su felicidad
almacenando recuerdos, poniendo a salvo imágenes de Juanita donde nada ni nadie
pudiera arrebatárselas jamás.
Cuando era niña, me encantaba la lluvia, de forma muy especial cuando en la plaza
del pueblo se formaba un gran charco. Me amarraba las botas de agua rosas y me
dedicaba a recorrerlo de un extremo al otro, sin mayor interés que observar los
pequeños surcos que se formaban a modo de diminutas olas en torno a mis botas,
quizá, inconscientemente, esto me acercaba a mi padre en sus travesías. Allí en la
plaza fue donde conocí al que todo el pueblo conocía como el cascarudo. Unhombre que se ganó este apelativo debido a que, a menudo, mostraba su lado
menos amable. Serafín solía sentarse en una silla de mimbres a la entrada de su
casa. Con el gorro bien calado y un trozo de caucho entre los dedos no se muy
bien con qué finalidad. Se había quedado viudo tras jubilarse, y ahora pasaba las
horas muertas allí sentado. Los chiquillos le tenían miedo más que respeto, hecho
que los padres supieron aprovechar para, por ejemplo, mandarlos a la cama o
llamarían al cascarudo. Sin embargo, sea por inocencia o por las enseñanzas de mi
madre, nunca me pareció como le pintaban. No me daba ningún miedo, pues yo
veía un hombre dulce que no sabía expresar sus sentimientos. Un hombre con
dificultades de hacerse visible a los demás y, ante esa incapacidad de hacerse
comprender, había desarrollado un mecanismo que le aislaba para no sufrir. Un
día, después de merodear por el gran charco un buen rato, aprovechando que
Serafín entró en su casa ausentándose en la silla de mimbres unos minutos, salí
corriendo y sobre ella deposité una pequeña cajita con unas braguitas rosas y una
nota anónima donde le decía que sabía que era un buen hombre, que le entendía y
que le quería tal como era. Sorprendentemente, al día siguiente serafín había
colocado otra silla de mimbres a su derecha, la gente lo interpretó como un delirio,
señal de que no aceptaba la pérdida de su esposa, a la cual, según el todo el pueblo,
allí sentado esperaba que volviera. A Serafín no le importó ese comentario
generalizado, porque él sabía que cada domingo, al ausentarse unos minutos de su
silla de mimbres alrededor de las cinco, alguien depositaría una pequeña cajita con
unas braguitas rosas y una pequeña nota anónima. Serafín llegó a la conclusión que
se debía tratar de su vecina, Oliva, pues en tan corto periodo de tiempo, era
físicamente imposible depositar la cajita y esfumarse, a no ser que fuera en la casa
colindante. Oliva, era la persona más luchadora y entrañable de todo el pueblo y,quizá, de las que yo haya conocido nunca. Se veía obligada a acudir al comedor de
5/11/2018 Bragah ro a (andal ) Bragas rosas (Espa ol) - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/bragah-roca-andalu-bragas-rosas-espanol 6/7
beneficencia de Juanita dado que quedó viuda muy joven, con seis niños a su
cargo, cinco barones y una princesita para ser más exactos. Además, también
cuidaba de su madre, quien contaba ya casi ochenta años de nada. A Oliva no le
importaba el sacrificio que todo ello comporta. No le importaba organizar un
fuerte de cowboys con los muebles para diversión de sus críos, ni que se
ensuciaran con tomate las ropas para darle más realismo al juego, incluso tomaba
partida en las batallas de indios y vaqueros cuando las faenas del hogar no la
requerían. Con los cartones hacía muñequitas y jugaba a tomar el té con su hija
para que aprendiera algo más que pegar tiros. Un buen día, mientras Oliva barría el
suelo del salón, Serafín le dejó atónita, dada su particular fama, al ver por la
ventana como el cascarudo, (ese hombre temido por los niños del pueblo) estaba
jugando con sus críos al escondite y que, al percatarse que, ahora, Oliva le
observaba desde su ventana, le devolvía la mirada y pintaba una sonrisa decomplicidad en su rostro. Ella no entendía nada, pero, desde aquel día, empezó a
ver al cascarudo con otros ojos, y entendió a Serafín de tal forma que años después
se casaron.
Ese fue el mundo de braguitas rosas que mi madre se empeñó en compartir
conmigo. Un mundo en el que sólo se debe ver lo bueno de esta vida, para honrar
a personas bondadosas como mi padre, que se entregó al mar para mantener una
familia. Un mundo que me enseñó a ver a través de las personas, a ver el interior
de gente como Juanita, Ernesto, Serafín y Oliva. Un mundo que enseña las cosas
importantes de la vida, esas pequeñeces insignificantes como caminar de la mano.
Mundo donde no pasa el tiempo y la muerte nunca vence, porque los amados
perduran en ensoñaciones y recuerdos.
Hoy sonrío, sonrío y eso mismo le pido a mi niña, al tiempo que le regalo unas
braguitas rosas en su octavo cumpleaños.
5/11/2018 Bragah ro a (andal ) Bragas rosas (Espa ol) - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/bragah-roca-andalu-bragas-rosas-espanol 7/7
Esbozo biográfico curricular José Mª Pérez Sánchez (JM.Persánch)
http://jmpersanch.webs.com
Licenciado en Filologías Inglesa e Hispánica por la Universidad de Cádiz; fue International Student en 2005-06 en the University of Birmingham (UK) y en 2006-07 fue Spanish Teaching Assistant e International Student simultáneamente en Amherst College (USA, MA.); comenzó suDoctorado en Estudios Hispánicos en el Bienio 2004-2006 en la Universidad de Cádiz, su área deinvestigación de Tesis Doctoral es interdisciplinar. Tiene interés en Estudios Culturales, EstudiosFílmicos, Sociología e identidades comparadas, Lengua y literatura, lingüística y el andaluz, entreotros temas. Director Fundador del Grupo LiterarioPalabras Indiscretas , Consul de la provincia deCádiz de Poetas del Mundo, Editor de la Revista Literaria Palabras Indiscretas (RLPI) y colaborador responsable de la secciones de Estudios Hispánicos y Creación Literaria en la Revista digital dehumanidades. Publicaciones varias (visitar web del autor).