bible in chontal, highland (sierra de oaxaca), taquistlateco de las montañas, highland chont

539
LATAIQUIꞌ LOYAꞌAPA IȽE AL CꞌA LIXPICꞌEPA ȽANDIOS El Nuevo Testamento en el chontal de la sierra de Oaxaca La Liga Bíblica Las Sagradas Escrituras para Todos

Upload: holybibles

Post on 05-Dec-2014

690 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

  • 1. LATAIQUI LOYAAPA IE AL CA LIXPICEPA ANDIOS El Nuevo Testamento en el chontal de la sierra de Oaxaca La Liga Bblica Las Sagradas Escrituras para Todos
  • 2. El Nuevo Testamento en el chontal de la sierra de Oaxaca La Liga Bblica 5C primera edicin 1991 [chd] La Liga Bblica versin electrnica 2009 Publicado por La Liga Bblica 1991 Se permite copiar, distribuir y comunicar pblicamente esta obra bajo las siguientes condiciones: Reconocimiento. Reconozca a la Liga Bblica los derechos que tiene en la impresin o distribucin de esta obra, deslindndola de responsabilidad alguna por cualquier uso que se le de a la presente publicacin. No comercial. No puede utilizar esta obra para fines lucrativos. Sin obras modificadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra a partir de sta.
  • 3. 3 Aclaraciones El alfabeto chontal de la sierra de Oaxaca En la primera edicin del Nuevo Testamento en el chontal de la sierra de Oaxaca los sonidos de esta lengua se escriben de la siguiente manera: Las consonantes: b, c, ch, d, f, g, h, j, l, , m, n, p, q, r, s, t, x, y, . Las vocales: a, e, i, o, u. Cuando es necesario, las vocales llevan acento igual que en espaol. Con esas letras, a veces en combinacin, se pueden escribir todos los sonidos que el chontal ofrece, aun los que son distintos del espaol. Sonidos distintos 1. La l sorda es un sonido muy comn en el chontal y se escribe as: (l con barra). Se pronuncia soplando levemente con la lengua detrs de los dientes superiores, como si se pronunciara la l. Ejemplos: anDios Dios ainca verdad ilipa escribi leca el hueso 2. La n y la g se unen para crear el sonido ng, que suena parecido a la ng en la palabra pingino del espaol. Ejemplos: unga la lumbre Apangiya? Est en casa? angiti el gallo o Hay gente? (angola) 3. Tambin se juntan la t y la s para formar el sonido ts. No es sonido propiamente del espaol, pero se encuentra en la palabra tsets, una mosca africana cuya picadura es venenosa. Ejemplos: al tsapo la memela tutsi est moliendo afantsi tres personas
  • 4. 4. La x representa un sonido igual al de la palabra Xola, no como la x de la palabra Mxico. Ejemplos: al xapu el jabn cal xans el hombre tixmay duerme al mulux el totopo 5. Ahora nos falta hablar del saltillo. Es el sonido ms comn en el chontal y se escribe con el apstrofo (). Se pronuncia con un brevsimo cierre de la garganta y suena como si se cortara la voz. Su lugar en la palabra puede ser al principio, al final o en medio. Ejemplos: alahua la calabaza ahua el viento ahua el chico al jee el papel timima le dir inijmimmelo echaron adentro Cuando se presenta enseguida de las consonantes c, ch, f y la combinacin ts siempre hace que esas letras suenen fuertes. Delante de la c (c), el saltillo cambia aun el valor de la letra a una k fuerte, y en medio de la t y la hace que la suene fuerte. Un hablante del chontal facilmente ver la diferencia en las siguientes palabras; algunas tienen la consonante sola, y otras con el saltillo. Ejemplos: aca el pjaro aca (es) bueno Chepe Jos Chix! Cllate! ifapa sembr ifajpa subi cal tsetse la ardilla atse (es) nuevo cal meju la hamaca lajut la casa Puntuacin A continuacin se presenta la puntuacin que se us en la primera edicin del Nuevo Testamento en el chontal de la sierra de Oaxaca. . punto , coma ; punto y coma : dos puntos ... puntos suspensivos ? signos de interrogacin ! signos de admiracin
  • 5. comillas comillas sencillas - guin raya Cada signo tiene su valor y jams debe ser ignorado. Leer sin hacer caso de la puntuacin es hacerlo sin darle sentido a la lectura. 2. Breve explicacin de los signos de puntuacin segn el uso que se les da en el Nuevo Testamento en chontal, y citas donde se encuentran algunos ejemplos: Punto (.) Este pequeo signo es de suma importancia, y significa el fin de una oracin (1). (Vase San Mateo 1:18.) Al llegar al punto es necesario hacer una pausa (2) y preguntarse: He entendido lo que acabo de leer? Coma (,) Separa frases (3) o palabras en una oracin (1). (Vase San Mateo 1:24.) Indica una pausa (2) breve. Punto y coma (;) Sirve para separar frases en una oracin (1). (Vase San Juan 13:13.) Indica una pausa (2) un poco ms larga que la coma. Dos puntos (:) En el Nuevo Testamento en chontal se usan para introducir (es decir antes de) una cita (4), una enseanza o una carta. (Vase San Lucas 3:8, 4:4, 5:27 y Los Hechos 23:25.) Indica una pausa (2) ms larga que la del punto y coma. Puntos suspensivos (. . .) Se usan cuando lo que se cita (4) no est completo. (Vase San Mateo 1:17.) Signos de interrogacin ( ?) Estos signos indican una pregunta. Son dos; uno se pone al principio y otro al final de la pregunta. (Vase San Lucas 4:36.) Signos de (5) admiracin ( !) Con ellos se expresa admiracin (5), y tambin se da nfasis (6). Un signo se pone al principio y el otro al final de la frase (3). (Vase San Lucas 1:63, San Lucas 2:15, San Lucas 4:35.)
  • 6. Comillas ( ) Sealan lo que alguien dice, ha dicho o ha escrito. (Vase San Lucas 14:18, San Mateo 11:14.) Comillas sencillas ( ) Al igual que las comillas, las comillas sencillas sealan lo que alguien dice, ha dicho o ha escrito; pero se usan cuando esa cita (4) est dentro de otra, es decir, cuando ya ha sido necesario usar las otras comillas. (Vase Apocalipsis 2:1-7.) Tambin se usa la comilla sencilla (la que cierra la cita) para sealar que, aunque sea un nuevo prrafo (7), la misma persona sigue hablando, o es parte de la misma cita. (Vase San Mateo 5:4-11.) Guin (-) En el Nuevo Testamento en chontal se usa para dividir dos letras de una palabra, y as sea ms fcil pronunciarla. Ejemplos: iojn-napa se quit (San Mateo 9:5) aimifel-laique no engaa (San Juan 1:14) (Vase tambin: San Mateo 24:38, San Lucas 17:27, 20:34, 24:39 y Apocalipsis 18:23.) Raya () En el Nuevo Testamento en chontal la raya significa el comienzo de un dilogo (8). (Vase San Lucas 1:34.) 3. Breve explicacin de trminos gramaticales (es decir, algunas de las palabras que se usan aqu). Esas palabras estn anotadas en el orden en que se presentan en la explicacin de la puntuacin, cada una con su nmero de identificacin. (1) Oracin Segn la gramtica, esta palabra significa una declaracin completa. Esa declaracin, por lo general, empieza con mayscula y termina con punto. Ejemplo: Estamos estudiando gramtica. (2) Pausa Se usa para dar a entender que se debe dejar de leer por algunos segundos. A la vez, se toma la oportunidad de pensar: Qu significa lo que he ledo?
  • 7. (3) Frase As nombramos a un grupo de palabras que forman parte de una oracin (declaracin) (1). Se usa la coma para separar las frases. Ejemplo: Todos los das, empezando a las ocho de la maana, estudiamos gramtica. (4) Cita Esta palabra se refiere a lo que otra persona (personas) ha dicho o escrito, o est diciendo o escribiendo. Hay muchas citas en el Nuevo Testamento. Cuando Jess habla de lo que dice Moiss u otro profeta est citando del Antiguo Testamento. (Vase San Mateo 4:4,7 y 10.) (5) Admiracin Quiere decir que alguien siente sorpresa o gratitud. Tambin sirve para dar nfasis (6). (6) nfasis La palabra quiere decir llamar la atencin, como cuando se da una orden. Ejemplo: Ven! (7) Prrafo Es una seccin o parte de una conversacin, explicacin o cita (4). Empieza algunos espacios ms adentro que la lnea anterior, no en el mismo margen izquierdo. (Vase San Mateo 4:12.) (8) Dilogo Significa conversacin, es decir, que alguien est hablando con otra persona.
  • 8. ndice San Mateo .........................................................................................1 San Marcos ..................................................................................... 65 San Lucas ......................................................................................103 San Juan ........................................................................................170 Los Hechos ................................................................................... 219 Romanos .......................................................................................285 1 Corintios .................................................................................... 318 2 Corintios .................................................................................... 348 Glatas .......................................................................................... 368 Efesios .......................................................................................... 380 Filipenses ......................................................................................392 Colosenses .................................................................................... 400 1 Tesalonicenses ........................................................................... 408 2 Tesalonicenses ........................................................................... 415 1 Timoteo ......................................................................................419 2 Timoteo ......................................................................................428 Tito ................................................................................................434 Filemn .........................................................................................438 Hebreos .........................................................................................440 Santiago ........................................................................................ 464 1 Pedro ..........................................................................................472 2 Pedro ..........................................................................................481 1 Juan ............................................................................................487 2 Juan ............................................................................................495 3 Juan ............................................................................................497 Judas ..............................................................................................499 Apocalipsis ....................................................................................502
  • 9. 1 1 Jifa'a iniya ipuftine litatahuel Jesucristo ecui'impa i'hua cal rey David: Abraham itatahuelo David. 2Abraham i'ailli' Isaac. Isaac i'ailli' Jacob. Jacob i'ailli' Jud jouc'a lipimaye. 3Jud i'ailli' Fares y Zara, qui'mma' iniya cuftine Tamar. Fares i'ailli' Esrom. Esrom i'ailli' Aram. 4Aram i'ailli' Aminadab. Aminadab i'ailli' Naasn. Naasn i'ailli' Salmn. 5Salmn i'ailli' Booz. Qui'mma' Booz cuftine Rahab. Booz i'ailli' Obed. Qui'mma' Obed cuftine Rut. Obed i'ailli' Isa. 6Isa i'ailli' cal rey David. David i'ailli' Salomn. Qui'mma' Salomn ique aca'no' ate'a ilecopa cal xans Uras. 7Salomn i'ailli' Roboam. Roboam i'ailli' Abas. Abas i'ailli' Asa. 8Asa i'ailli' Josafat. Josafat i'ailli' Joram. Joram i'ailli' Uzas. 9Uzas i'ailli' Jotam. Jotam i'ailli' Acaz. Acaz i'ailli' Ezequas. 10Ezequas i'ailli' Manass. Manass i'ailli' Amn. Amn i'ailli' Josas. 11Josas i'ailli' Jeconas jouc'a lipimaye. Lan xanuc' iniya quiyouyomma amats' Babilonia ilecom'mola' cal rey Jeconas jouc'a lixanuc', icuai'entsola' amats' Babilonia. 12Jeconas i'ailli' Salatiel, ique nipajnyota amats' Babilonia. Salatiel i'ailli' Zorobabel. 13Zorobabel i'ailli' Abiud. Abiud i'ailli' Eliaquim. Eliaquim i'ailli' Azor. 14Azor i'ailli' Sadoc. Sadoc i'ailli' Aquim. Aquim i'ailli' Eliud. 15Eliud i'ailli' Eleazar. Eleazar i'ailli' Matn. Matn i'ailli' Jacob. 16Jacob i'ailli' Jos. Ique Jos ipe'ailli' Mara. Maque Mara ipo'nopa Jess, ique cuftine cal Cristo. LATAIQUI' LINIPA SAN MATEO LOYA'APA IE AL C'A LIXPIC'EPA ANDIOS
  • 10. 2 17Toxhuej'metsola' liputine litatatahuel cal Cristo, ine liniiya jifa'a, toxhuej'me'mola' oquej nuxans oquexi'. Topangocoa' Abraham, cocuaiya cal rey David, joupa oxhuej'mepola' imbamaj malujxi litatahuel cal Cristo. Ti'hua toxhuej'metsola', topangococona' David, cocuaiya petsi loya'apa: ilecom'mola' cal rey Jeconas jouc'a lixanuc', icuai'entsola' amats' Babilonia. Jipe joupa oxhuej'mepola' ocuenaye imbamaj malujxi litatahuel cal Cristo. Tijoua' topangococona' petsi liniiya: ilecom'mola' icuai'entsola' amats' Babilonia, ti'hua toxhuej'metsola', cocuaiya liniiya loya'apa: Mara ipo'nopa Jess, ique cuftine cal Cristo, jipiya joupa oxhuej'mepola' ocuenaye imbamaj malujxi litatahuel cal Cristo. 18Itsiya cu'i'molhuo' li'ipa licuai'ma Jesucristo fa'a li'a amats'. Mara ti'i'ma qui'mma' Jess. Iquiya joupa epi'ipa cataiqui' Jos. Iniya aiquejoniyotsi. Mara ma' ahuats', iximpoxi innay. Tota'a li'e'epa cal Espritu Santo. 19Jos liximpa innay Mara, te co'eya? Ique Jos tihuequi lataiqui' locuxepa anDios. Ie lataiqui' ticua: Iniya lan xujc'a caca'no' tocuftsola'. Jos ixim'ma cuanuc' Mara, aimicua micufya. Ticua: A'i cacufya. Aicuya'aya. Ma le'a aicalecoya. 20Micua tota'a lipicuejma' Jos ipaiyo'ma. Imaxcaitsi anuli epaluc anDios. Ique apaluc timi: Jos, ima' otatahuelo cal rey David. Itsiya camihuo': Aimoxhuemot'e'ma. Tapenufla' Mara copeno. A'i xans itai'ipa Mara. Ma cal Espritu Santo itai'ipa. 21Tipo'no'ma i'hua amijcano. Ima' tacui'i'ma Jess. Ique tunu'e'mola' lixanuc'. anDios aimecani'eyacola'. Ie lipuftine lofmecui'iya tuhuaquemma: onu'eyale. 22Ie li'ipa Mara enanpa lataiqui' linespa cal profeta luya'apa linespa anDios, tuya'e': 23Tocuejle! ahuats' ti'i'ma quinnay, tipo'no'ma qui'hua. Ique i'hua tecui'im'me Emanuel. Lipuftine lacui'inyacu tuhuaquemma: Fa'a tipa'a anDios, amana' anuli. 24Jos imaf'i'ma, itsahuemma, i'e'ma ma to limipa epaluc anDios. Epenuf'ma Mara. Ileco'ma lejut'. 25Mi'huaijma tipajntsi cal te'a qui'hua Mara, tama imajm'me anuli lajut', aiqui'eyotsi anuli. Lipajntsi amijcano, Jos ecui'i'ma lipuftine Jess. 2 Iniya itin, micuxe cal rey Herodes, Jess ipajnyotsi liya' cuftine Beln, lopa'a al distrito Judea. Maniya itin lan xanuc' linxingufale icuaitsa al distrito Judea, al cuecaj quiya' Jerusaln. (Iniya tecui'innila' lam Mago.) Quiyouyomma ilemats' pe liyuf'maj 'ora. 2Icuitsuf'me. Timinnila' lan xanuc' nomana' Jerusaln: Imanc' unc'ijudo, pe copa'a amijcano ique orey? Asimp liyuf'ma ixamna oya'apa joupa ipajnta ique cal rey. Acuai'me laxc'oningoai'me. San Mateo1,2
  • 11. 3 3Licuej'ma ie lataiqui' cal rey ixhueconni. Jouc'a ixhueconca jahuay lan xanuc' nomana' jipe liya' Jerusaln. 4Cal rey ijoc'i'mola' lixanuc' cal cuecaj ca'ailli' jouc'a lomxiye nomuc'iyalep locuxepa anDios. Icuis'e'mola', timila': Al Paxi Liniingiya, te quicuapa? Pe copajnyoya cal Cristo? 5Iniya timiyi: Cal Cristo tipajnyota liya' Beln, lopa'a al distrito Judea. Tota'a licuapa cal profeta linipa linespa anDios, tuya'e': 6Ima' Beln, miya' lofpa'a al distrito Judea, aimetets'i'mo' ine nocuxempola' lan xanuc' nomana' amats' Jud. Ima' ti'i'mo' quipiya' anuli cal cuecaj nocuxeya. Ique ac'a ticuxe'mola' laixanuc', iniya lixanuc' Israel. 7Herodes i'e'moxi ch'ix. Ijoc'i'mola' ine linxingufale, ine lam Mago, timila': Te quitine limaxcaita cal xamna? Lu'ia'. 8Iniya u'i'me. Cal rey Herodes umme'mola' tiyee liya' Beln. Timila': Tonee, jipe liya' tolahuetsa amijcano. Litine tosintsa, alu'i'ma. Iya' jouc'a ca'hua'ma. Caxc'oningaita. 9Lam Mago iquimf'e'me cal rey limipola', iye'me. Mimana' ilemats' ine iximp limaxcaita cal xamna. Itsiya maque cal xamna i'huaj'me'mola'. Licuaitsi lajut' pe lopa'a amijcano, imaxcaiconno, ecaxemma al toncay. 10Ixoconni quileta lam Mago lixim'me cal xamna. 11Itsulfoai'me lajut', ixim'me amijcano jouc'a Mara, ique i'mma'. Exc'oningoai'me amijcano. Exi'e'me licaxax, icuf'i'me amijcano litaic'. Tipa'a al 'oro, tipa'a al 'incienso, tipa'a laceite ipitali juaiconapa, tujuej c'a, lipuftine mirra. 12Lam Mago ipaiyo'me. anDios timila': Aimoluyalaiconata pe lopa'a cal rey Herodes. Licuej'me tota'a, ocuena cane iyena'me, icuainatsa lipiya'. 13Liyena'me lam Mago, Jos ipaiyocona'ma. Ixim'ma anuli epaluc anDios. apaluc timi: Totsahuenni. Tolecotsola' amijcano jouc'a qui'mma'. Ique cal rey Herodes tumme'mola' lixanuc' tehue'me amijcano tima'ane. Aimico'molhuo' tonee amats' Egipto. Tomajntsa jipiya. Iya' cu'ito' te quitine topailinacu. 14Jos itsahuenni ie lipuqui', ileco'mola' acamijcano jouc'a qui'mma'. Iye'me, icuaitsa amats' Egipto. 15Jipe imajnhuo'me. Timana' cal rey Herodes ine tipailinacu, ticuainata ilemats'. Ie lo'iya tenan'ma luya'apa cal profeta, ique uya'apa locuapa anDios, ticua: Aijoc'ipa ai'hua, tipanni jipe amats' Egipto. 16Lixim'ma cal rey Herodes lam Mago lifel'mipa, ixtunni juaiconapa. I'nujuaitsi lu'i'me lam Mago. Ine ines'me: Itsiya joupa uyaipa to oquej camats' lasimpa limaxcaita cal xamna. San Mateo2
  • 12. 4 Cal rey umme'mola' lixanuc' tima'antsola' lan tsocay camijcan limajnyota liya' Beln jouc'a ieloya' lomana' huejnca. Tima'antsola' jahuay laicamijcan, ja'ni lixhuaitola' oquej camats', o ja'ni aiquixhuaiyila', ma' anuli tima'antsola'. 17Tota'a enan'ma linespa cal profeta Jeremas, tuya'e': 18Jipe amats' Ram ticuequinni anuli aca'no' tijoqui, tija'e'. Iquiya Raquel, tijoqui, tixhuema li'ipola' linaxque'. Aimicua mionc'e'enyacu lipixhuejma', linaxque' joupa ima'ampola'. 19Jos mipa'a amats' Egipto imana'ma Herodes. Ipaiyocona'ma, ixim'ma anuli epaluc anDios. 20apaluc timi: Totsahuenni. Tolecotsola' amijcano jouc'a qui'mma'. Topailinanca, tonene olamats' Israel. Joupa imanapola' ine nehuep tima'ane amijcano. 21Jos itsahuenni, ileco'mola' amijcano jouc'a qui'mma'. Ipailinanca, ticuainata ilemats' Israel. 22Licuaitsa jipe Jos icuej'ma: Arquelao, i'hua Herodes, ticuxe al distrito Judea. Ixpaiconni. Ticua: Jipe al distrito Judea, aimi'iya maeyacu. Ipaiyocona'ma. anDios u'i'ma lo'eya. Iye'me, ticuainata al distrito Galilea. 23Icuaitsa, iye'me liya' Nazaret, jipe imanenca. Tota'a enanco'ma linespa lam profeta, ine uya'ap loyaicoya Jess. Icuap: Ique tecui'im'me as Nazaret. 3 Iniya itin Juan Bautista icuaitsi al distrito Judea, ipajm'ma pe ailopa'a quiya'. Jipe tuya'e', 2tu'ila' lan xanuc': Imanc' tosuej'menanca, anDios cal Rey icuaico'ma, timajm'me anuli lixanuc'. 3Cal profeta Isaas inesco'ma Juan Bautista ocuaicoya, tuya'e': Petsi ailopa'a quiya' tuya'e' anuli cal xans, tu'ila' lan xanuc': Toanc'ee lipene aPoujna. To'e'ee aijca lane pe loyaicoya. 4Lipijahua' Juan ipuficoya ipimij camello. Lifi'ecoyoxi ixmi. itejua' axa'mut', acujua c'ec. 5Axpela' lan xanuc' itsehuo'me pe lopa'a Juan. Iniya lan xanuc' quiyouyomma liya' Jerusaln, jouc'a quiyouyomma locuenaye quieloya' al distrito Judea, jouc'a quiyouyomma jipe lihuojma' al cuecaj pana' Jordn. Icuaitsa pe lopa'a Juan. 6Luya'a'me lijunac', Juan epo'i'mola' al pana' Jordn. 7Axpela' lan xanuc' fariseo jouc'a lan saduceo icuaitsa pe lapo'iyaleyopa Juan. Lixim'mola' Juan timila': Imanc ti'oncospolhuo' to lacapo', a'ijc'a lo'ejma'. Te ja'ni u'impolhuo': Tolapolie. Tota'a aimotecoyacu al cueca' catecoya locuaicoya? 8Iya' camilhuo': A'i tota'a molunulyacu. Ticuicomma ton'ee al c'a, ma to mi'eyi iniya nixhuej'menamma. 9Imanc' tocuayi: Abraham atatahuelo. Illanc' ixanuc' anDios. Iquiya aimalacani'eyaconga'. Iya' camilhuo': anDios aimehue'eyacola' quixanuc'. Ina'a lapic' nipajnya ti'e'e'mola' quinaxque' Abraham. San Mateo2,3
  • 13. 5 10anDios ti'onicolhuo' to al 'ec. Joupa ipo'nompa cal hacha huejnca ime al 'ec. Ja'ni ti'atsi a'ijc'a i'as, tetequinam'me, tixanc'onnata unga. 11Ja'ni joupa osuej'menamma lixcay lon'epa, iya' capo'ico'molhuo', capaxneco'molhuo' aja'. Ticuaihuo ocuenaj cal xans, ique xonca acueca'. Iya' aima'onspa ique, ni aimi'iya catac'ueya lic'eji'. Ique tepo'iyaleco'ma cal Espritu Santo jouc'a unga. 12Ique ticuaiyunni ti'oncospa to cal xans tifus'ma itrigo. Ti'no'ma lofuscoya, tequeyof'ma itrigo, tiojm'ma ipifuc cal trigo. Cal c'a trigo ti'huejnata lihua. ipifuc tipi'enghua petsi unga aimipica. 13Jess lipanni al distrito Galilea icuaitsi al pana' Jordn, jipe copa'a Juan Bautista. Timi: Lapo'ia'. Juan aimicua. Ticua aimi'iya. 14Timi Jess: Ticuicomma ima' lapo'ia' iya'. Te co'iya caifnepo'icoyaco' ima'? 15Jess italai'e'e'ma, timi: Itsiya' to'ea' laifxahue'epo'. Jahuay al c'a lacuxe'eponga' anDios la'eyacu ticuicomma lanant'ie. Juan i'e'ma lixahue'e'ma Jess. Epo'i'ma. 16Lijoupa lepopa Jess aiquico'ma, ipanni laja'. Mape 'hora itsaquenni lema'a. Ixim'ma cal Espritu Santo ti'oncospa to anuli cal ja'mu', icuaico'ma timumma tihuoxaf'caita. 17Tipalay jipu'hua lema'a, amats' icuequim'me, ticua: Ica'a ai'Hua, ca'ay capic'a juaiconapa. Latenma lipicuejma' jouc'a li'ejma'. 4 Cal Espritu Santo i'hua'a'ma Jess, icuai'etsi pe ailopa'a quiya', ailopa'a xanuc'. Jipiya onta'a Satans ehuaitsi. 2Micoi oquej nuxans quitine, oquej nuxans quipuqui', aimitesma, ixnet''ma. Lixhuaitsi ine itin, unle'enni juaiconapa. 3Licuaitsi onta'a, ique inahuaiyalepa, timi: Ima' ja'ni i'Hua anDios tocuxe'etsola' ina'a lapic'. Tomitsola': Ti'itsolhuo' ca'i. 4Jess italai'e'e'ma, timi: Al Paxi Liniingiya ticua: oteja cal xans aimites'miya lipitine. Ticuicomma jouc'a Litaiqui' anDios, jahuay lonespa ique. 5onta'a ileco'ma al Paxi Quiya' Jerusaln. Icuai'etsi pe lopa'a al cuecaj xoute', xonca al toncay. Jipe ecaxu'ma. 6Timi: Ima' ja'ni i'Hua anDios, taiyua' al 'ocay. Al Paxi Liniingiya ticua: anDios tumme'mola' lepaluc' titoc'i'mo'. Tipulnuf'mo' limane, tota'a lapic' cane ailopa'a co'eyaco'. Aimixcai'eyaco'. 7Jess timi: Al Paxi Liniingiya jouc'a ticua: Aimahuai'ma anDios ique omenDios. 8onta'a ehuaicona'ma. I'hua'a'ma al toncay anuli ijuala xonca i'nof'quiya. Imuc'i'ma jahuay lan nacin jouc'a i'huexi. 9Timi Jess: Laxc'oningaia'. Iya' capi'ina'mo' comane. Tocuxena'ma jahuay iiya. 10Jess timi: Ima' monta'a to'huana'. Apo'noa' caituca'. Al Paxi Liniingiya ticua: Taxc'oningaia' anDios ique omenDios. Ma le'a ique tomi'ma: Ima' unCueca'. San Mateo3,4
  • 14. 6 11onta'a i'huana'ma. Ipanenni quituca' Jess. Icuaiyunca lapaluc' quema'a. Itoc'i'me, ites'mi'me. 12Licuej'ma Jess: Juan Bautista itats'iya, itsecona'ma Galilea. 13Ux'maspa lipiya' Nazaret, i'hua'ma ipajntsi jipe liya' cuftine Capernaum. Ie liya' copa'a ema al cuecaj quin'nuhua', jipe ilemats' Zabuln y Neftal. 14Tota'a enanpa linespa cal profeta Isaas. 15Ique inescopa lo'iya jipiya ilemats' Zabuln y Neftal, lane lotsepa ema caja, amats' locuena quiju' al pana' Jordn, Galilea pe lomana' lan xanuc', ine pe aimimetsaicoyi anDios. 16Jouc'a ticua: Lan xanuc' nomana' jipiya tocomma tiyelocoyi al muf, ine ixim'me al cueca' quepalc'o'. Jipe amats' ti'hua lamaya, tunxamu'ela', tixpaic'ela'. Itsiya iic'enapa, epalc'onapola'. 17Licuaitsi jipiya al distrito Galilea, Jess ipango'ma uya'a'ma Lataiqui' loya'apa ie al c'a lixpic'epa anDios. Timila' lan xanuc': Tosuej'menanca! Itsiya icuai'ma cal Cuecaj Rey Nopa'a lema'a. Ticuxela' lixanuc'. 18Anuli litine Jess ti'hua ema al cuecaj quin'nuhua' Galilea. Ixim'mola' loquexi' lapimaye, Simn y Andrs. Ique Simn ecui'impa Pedro. Ine in'nop catuye. Tecajm'miyi ixami lin'nuhua'. 19Jess timila': Lihuejla'! Itsiya to'noyi catuye. Iya' capi'i'molhuo' ocuena copenic'. Tolahuetola' lan xanuc', iniya lihuejla'. 20Pedro y Andrs aiquico'mola'. Ipo'no'me ixami, ihuej'me Jess. 21Jess uyai'ma nihuata, ixim'mola' ocuenaye oquexi' lapimaye, iniya inaxque' Zebedeo. Lipuftine Jacobo y Juan. Iniya qui'ailli' Zebedeo ticusc'oanna al barco. Tenaj'mot'iyi ixami ti'nocota latuye. Jess ijoc'i'mola', timila': Lihuejla'! 22Aiquico'mola'. Ipo'no'me al barco jouc'a qui'ailli'. Ihuej'me Jess. 23Jess ti'huaf'cay jahuay al distrito Galilea. Ti'hua timuc'iyale jipiya ajut'i pe lafoyomma. Tuya'e' te ts'i'ic' lixpic'epa anDios, ie lataiqui' loya'apa al c'a. Tixa'mela' lan xanuc' jahuay lipumla, jahuay licuana. Ie litaiqui' loya'apa ticua: Icuai'ma anDios cal Rey. Timajm'me anuli lixanuc'. 24Jahuay amats' Siria lan xanuc' icuej'me lo'epa Jess. Icuai'enca jahuay lilefcualay, jouc'a noxingufcop ipumla, jouc'a litsuflai'ila' contahue, jouc'a lan mac'ojay, jouc'a luhuaqueya. Jess ixa'mena'mola'. 25Ihuej'me axpela' lan xanuc' lun Galilea, jouc'a lan xanuc' ipieloya' cuftine lan Decpolis, jouc'a lun Jerusaln, jouc'a lan xanuc' nomana' ni petsi al distrito Judea, jouc'a nomana' locuena quiju' el cuecaj pana' Jordn. 5 Jess ixim'mola' axpela' lan xanuc' tihuejyi, if'aj'ma ijuala. Jipiya icutshuai'ma. Ioc'oai'me ts'ilihuequi. 2Ipango'ma imuc'i'mola', timila': San Mateo4,5
  • 15. 7 3Lan xanuc' ts'isina' tehue'ela' juaiconapa, ine inca tuyalaicoyi al c'a. Maniya timajm'me anuli anDios iRey. 4Lan xanuc' nohuotsop, ine inca tuyalaicoyi al c'a. Maniya tionc'e'em'mola' lipixhuejma'. 5Lan xanuc' pe aimi'e'eyotsi tsila', ine inca tuyalaicoyi al c'a. Maniya ixanuc' anDios, ique tepi'i'mola' quimane ticuxe'me fa'a li'a amats'. 6Lan xanuc' nojanajp latencocopa anDios, nocuap: anDios a'e'etsonga' ijca lapicuejma', ine inca tuyalaicoyi al c'a. Maniya ti'e'em'mola' ijca lipicuejma'. 7Lan xanuc' noximp cuanuc' lipimaye, ine inca tuyalaicoyi al c'a. Maniya tixinim'mola' acuanuc'la. 8Lan xanuc' ts'anuli lipicuejma', ine inca tuyalaicoyi al c'a. Maniya tixim'me anDios. 9Lan xanuc' nocuap: Catoc'i'ma aipima. Tuyaia' al c'a ique, ine inca tuyalaicoyi al c'a. Maniya timetsaicom'mola' inaxque' anDios. 10Lan xanuc' notecop mihuejyi al ijca cane, ine inca tuyalaicoyi al c'a. Maniya timajm'me anuli anDios iRey. 11Imanc' ts'alihuequi, ja'ni lan xanuc' titaletsolhuo', ja'ni timilojtsolhuo' cataiqui', ja'ni tite'mitsolhuo', ja'ni tinesc'etsolhuo' ma mifel'miyaleyi, imanc' inca tuluyalaicoyi al c'a. 12Tota'a imanc' ti'oncotolhuo' to lam profeta. Luyaipa quitine ma toiya litecopa iniya. Toliyuc'tsee tixojla' cunlata! Jipu'hua lema'a tipa'a al cueca' lapi'inyacolhuo'. 13Imanc' ma momana' li'a amats' ti'oncospolhuo' to o'hue. Toe tipajnla'! Aimi'i'molhuo' to o'hue uyaipa lic'a. Ique o'hue aimi'iya milajnnaya. Lan xanuc' tejuajaisp una, ti'huailequinna. 14Momana' fa'a li'a amats' imanc' ti'oncospolhuo' to lepalc'o', ti'oncospolhuo' to liya' lilajmpa al toncay ijuala, aiquemiya. 15Munai'im'me lepalc'o' aimic'ommumiquinni anuli c'ec. Tipo'nonni pe lopiyopa. Tota'a tepalc'o'ila' jahuay nomana' lajut'. 16Ma tota'a ti'ia' lo'ejma' imanc'. Tolapalc'o'itsola' lof'as xanuc'. Ton'e'etsola' al c'a. Tota'a ticua'me: Acueca' con'Ailli' Nopa'a lema'a. Ac'a ique. 17Te aga tonesyi: Jess icuaicoco'ma fa'a li'a amats' tetea' locuxepa anDios, ie lataiqui' liniijmpa Moiss, jouc'a liniijmpa lam profeta? A'i. Aicuaicoco'ma canant'ia' locuxepa anDios, aicateya. 18Iya' camilhuo' al inca: Ma mipa'a lema'a li'a amats', aimehue'eya ni anuli ainila' xonca aca'hua, ni tota'a anuli acumi. Ie litaiqui' anDios jahuay tipanehuo. Ma' mi'hua menani lixpic'epa anDios, jouc'a ti'hua tipanehuo litaiqui'. 19Anuli cal xans ja'ni aimihuejma iiya litaiqui' anDios locuxepa, tama lataiqui' xonca aca'hua, ja'ni timuc'itsola' tota'a lif'as xanuc', ique cal xans tixinim'me xonca aca'hua pe lomana' lan xanuc' naihuejcop cal Rey Nopa'a lema'a. ocuena cal xans naihuejcopa anDios, timuc'itsola' lan xanuc' tihuejcoe, ique tixinim'me acuecaj xans pe San Mateo5
  • 16. 8 lomana' lan xanuc' naihuejcop anDios cal Rey Nopa'a lema'a. 20Iya' camilhuo': Aimo'onico'motsi to lam fariseo ni lomxiye nomuc'iyalep locuxepa anDios. Ton'ee xonca al c'a. Ti'ia' xonca al ijca lo'ejma'. Ja'ni a'i, aimotsuflaiyacu pe lomana' naihuejcop anDios, ique cal Rey Nopa'a lema'a. 21Imanc' osina' lataiqui' lu'impola' lan xanuc' iniya nimajmp luyaipa quitine. U'impola': Aimoma'ahuale'me. Naitsi noma'ahualepa titai'ma lijunac'. Tecani'em'me. 22Iya' camilhuo': Cal xans ja'ni ti'hua tixtuc'o ipima, titai'ma lijunac'. Cal xans ja'ni timilojla' cataiqui' ipima, tilecom'me pe lafoyomma lan xanuc' noxpijp lataiqui'. Cal xans ja'ni tetets'ia' ipima, timia': Ima' uncue camac'ta, ique titecota unga pe lopa'a al muf. 23Tocuaitsi pe lotsufcoyompa anDios, ma mopa'a jipiya pe loftsufcoyoya, ja'ni to'nujuaitsi opima tixtuc'ohuo', 24topo'noa' jipiya oftsufcoya, to'huaa' toxintsi opima. Topac'etsi lipoyac' opima, tomajnle al c'a, topac'enatsotsi. Tijoua' topainanni, tocuainata pe loftsufcoyoya, totsufcoa' anDios. 25Ique naixtuc'opo' ja'ni ti'hua'atso' cal juez, aimico'mo', topac'ea'. Topalaic'oa' ma moneyi lane. Ja'ni a'i, ique ticufto' cal juez, cal juez ticuto', lapaluc' titats'e'mo'. 26Iya' camihuo' al inca: Ma mi'hua cotaiyinge, tama tutani le'a, jipiya topajnta, aimaipaya. 27Imanc' osina' lu'impola' lan xanuc' nimajmp luyaipa quitine. U'impola': Aimoxhuico'ma ipeno of'as xans. 28Iya' camilhuo': Cal xans mehuelonge anuli aca'no', ja'ni ticua lipicuejma': Caxhuicoa', ique cal xans joupa itaipa lajunac'. Tocomma to joupa ixhuicopa. 29Camihuo': Ja'ni ie lofmehuelojmpa timenac'ihuo', topulcufla' lo'u, taca'nia' aculi', tama iiya lo'u al c'a camane. Tota'a ma le'a anuli lo'u tejac'ma aimimef'minyaco' unga. 30Ja'ni lomane timenac'ihuo', tama iiya al c'a comane, tatejla', taca'nia' aculi'. Tota'a ma le'a anuli lomane tejac'ma, aimimef'minyaco' unga. 31Luyaipa quitine uya'amp: Cal xans nixpic'epa tux'masla' ipeno, tepi'ia' lije'e, tijoua' tux'masnaa'. 32Iya' camilhuo': A'i. Cal xans aimi'iya mux'masya ipeno. Ja'ni aca'no' joupa ihuejpa ocuenaj xans, ipe'ailli' nipajnya tux'masla'. Ja'ni a'i aimi'iya. Ique aca'no' joupa ux'masquimpa ja'ni tihuejla' ocuenaj xans, titai'ma lajunac'. Naitsi nolecoya aca'no' jouc'a titai'ma lajunac'. 33Jouc'a osina' lu'impola' lan xanuc' nimajmp fa'a luyaipa quitine, ticuayi: Ja'ni o'epa jurar, aimopai'i'ma jiiya lotaiqui'. Lotaiqui' joupa o'epa jurar anDios, tanant'i'ma. Ja'ni aimanant'i, totai'ma lajunac'. 34Iya' camilhuo': Aimo'e'ma jurar. Aimocua'ma: Por lema'a. Jipiya ticutsu anDios cal Cuecaj Juez. 35Aimocua'ma: Por li'a amats'. Li'a amats' tocomma to ipitas anDios lacaxaf'i'ipa li'mitsi'. Aimocua'ma: Por al cuecaj quiya' Jerusaln. Jipiya ipiya' anDios cal Rey. 36Jouc'a San Mateo5
  • 17. 9 aimocua'ma: Por aijuac. Ima' cotuca' aimi'iya mocuxe'eya ojuac. Anuli lajuac lumi aimi'iya mo'eya fujca. Jouc'a lajuac al fujca aimi'iya mo'eya umi. 37Aimo'e'ma jurar. Ma le'a tocua'ma: Tota'a ca'e'ma, o A'i, aica'eya. Aimoof'i'ma cataiqui'. Ja'ni toof'i cataiqui' a'i anDios micuxe'ehuo' iiya lofnespa. Ma le'a onta'a ticuxe'ehuo'. 38Osina' luya'amp luyaipa quitine, ticuayi: Anuli cal xans ja'ni joupa ipa'emp anuli li'u, ique mipai'iconghua, tipa'econa'ma ma le'a anuli li'u. Ja'ni anuli cal xans tipa'em'me anuli li'ay, ique mipai'iconghua, tipa'econa'ma ma le'a anuli li'ay. 39Iya' camilhuo': Ja'ni a'ijc'a lo'epo', aimocuanaj'moxi. Ja'ni tuntafhuo' lopeque al c'a camane, tocufia' lopeque loxa camane tuntafcontso'. 40Ja'ni ticuxecotso', texic'e'mo' lotsamalo, tommi'ia' lotsamalo jouc'a tommi'ia' lopuquiya. 41Ja'ni ts'ipenic' ticuxe'etso' timitso': Lacanumf'eta cane oquej kilometro. Atoc'ia' ainitay, ima' tacanumf'eta amalpu kilometro. 42Naitsi noxahue'epo', tapi'ia'. Ja'ni tixahue'etso', timitso': Lapi'ia', tijoua' cacuai'enaco', aimocuanaj'ma. 43Imanc' osina' luya'amp luyaipa quitine, ticuayi: To'e'ma capic'a opima. Aimo'e'ma capic'a naixtuc'opo'. Ique to'e'ma laic'. 44Iya' camilhuo': Ton'e'mola' capic'a naixtuc'opolhuo'. Tosahue'ee anDios titoc'itsola' iniya note'mipolhuo'. 45Ja'ni toe lo'ejma' ainca ti'i'molhuo' inaxque' anDios, ique co'Ailli' Nopa'a lema'a. Ique ticuxe'e i'ora tepalc'o'itsola' jahuay lan xanuc'. Ja'ni lan c'a xanuc', ja'ni lixcay xanuc' tepalc'o'ila'. Jouc'a ticuxe'e ticuia' ni petsi lomana' lan xanuc', petsi no'ep al c'a, jouc'a petsi no'ep lixcay, ma' anuli ticui'e. 46Ja'ni to'etsola' capic'a ma le'a ine no'epolhuo' capic'a, te cululijpa? Ma tota'a mi'eyi lin'najts'i'iyale. 47Ja'ni ma le'a tononnila' lopimaye, te ma ton'eyi xonca al c'a? A'i. Lan xanuc' pe aimimetsaicoyi anDios toe mi'eyi. 48Co'Ailli' Nopa'a lema'a ti'ay pangay al c'a. Imanc' jouc'a ton'ee pangay al c'a. 6 Ja'ni imanc' tolapi'i'mola' lan xanuc' quitom, aimocua'me: Asintsonga' lan xanuc'. Limetsaico'monga' ninc'ic'a xanuc'. Ja'ni toe tocuayi ailopa'a capi'iyacolhuo' co'Ailli' Nopa'a lema'a. 2Monlapi'ila' quitom lan xanuc' pe aiqui'hueca, aimo'e'me to mi'eyi lan xanuc' ine no'e'epotsi to joupa ixanghuaitola' lipicuejma'. Ine micu'me al tom tifus'miyi litrompeta, ticuayi: Asina'! Iya' capi'i'ma quitom ica'a cal xans, ique aiqui'hueca. Tota'a mi'eyi mimana' ajut'i pe lafoyomma lan xanuc' o miyeyi lexpats'qui cane, tota'a mi'eyi. Iniya ticuayi: Alimetsaicontsonga' xonca ac'a lapicuejma', la'ejma'. Iya' camilhuo': Ne', toe timetsaicontsola'! Ailopa'a capi'iyacola' anDios. 3Ima' tota'a aimo'e'ma. Ja'ni tapi'itsola' quitom lan xanuc' pe aiqui'hueca, to'ea' ch'ixca. Aimoya'a'ma lof'eya. Ni ima' cotuca' aimo'nujuais'ma locupa. Ni loxa camane mixim'ma lo'epa al c'a camane. 4Tota'a aimixininyaco' San Mateo5,6
  • 18. 10 motoc'ila' ine lan cuanuc'la. Co'Ailli' Nopa'a lema'a ique inca tehuelojnhuo' ie lof'epa jipe petsi aimehuelojnhuo' lan xanuc'. Ique tepi'i'mo' lofmulijya. 5Ma' mopalaic'oyi anDios, aimo'e'e'motsi to iniya lan xanuc' no'e'epotsi to joupa ixanghuaitola' lipicuejma'. Iniya mipalaic'oyi anDios tecaxoanna jipiya ajut'i pe lafoyomma lan xanuc'. Jouc'a tipalaic'oyi anDios mecaxingoaiyi pe atenuficopa aneya. Ma tota'a ipic'a. Ticuayi: Asintsonga' lan xanuc' mapalaic'oyi anDios! Iya' camilhuo': Ne'. Joupa ixinimpola'. Joupa tipa'a lolijyacu. Ailopa'a xonca. 6Ima' aimo'e'ma to iniya. Ja'ni topalaic'o'ma anDios totsufai'ma lomejut', tati'i'ma lopuerta. Jipiya cotuca' topalaic'o'ma co'Ailli', ique Nopa'a petsi lan xanuc' aimi'iya mixinyacu. Ique co'Ailli' inca tehuelojnhuo' lof'epa, ie to'ay petsi aimehuelojnhuo' lan xanuc'. Ma' ique tepi'i'mo' lofmulijya. 7Imanc' mopalaic'oyi anDios aimo'e'me to mi'eyi lan xanuc' pe aimimetsaicoyi anDios. Ine mixahue'eyi lilendiosla' timiyi axpe' cataiqui'. Aiquisina' te locuapa. Ticuayi: Amitsola' axpe' cataiqui', tota'a lalandiosla' aquimf'e'monga'. 8Imanc' aimo'onico'motsi to li'ejma' inu'hua. Co'Ailli' ixina' ie lahue'epolhuo' ai'a tosahue'e'me. 9Mopalaic'oyi anDios tomie: Ima' a'Ailli' cofpa'a lema'a, timetsaicontso' apaxi lopuftine. 10Ticuaitsi litine petsi jahuay lan xanuc' timetsaicotso' ima' iRey. Pu'hua lema'a jahuay tihuejcohuo', tota'a tihuejcotso' fa'a li'a amats'. 11atepa itine itine, lapi'itsonga' itsiya. 12Illanc' joupa limenc'e'ecopola' ine ts'ataiyinc'enga'. Ima' jouc'a limenc'e'ecotsonga' ie lataiyinc'ehuo'. 13Aimaeco'monga' petsi lalahuaiyonyaconga'. Ja'ni tioc'huai'ma pe lamana' ixcay xans, ima' lunu'etsonga'! 14Imanc', ja'ni tolimenc'e'ecotsola' lof'as xanuc' ie lo'epolhuo', jouc'a co'Ailli' Nopa'a lema'a timenc'e'eco'molhuo' ie lixcay lon'epa. 15Ja'ni imanc' aimolimenc'e'ecola' lof'as xanuc' lo'epolhuo', co'Ailli' Nopa'a lema'a jouc'a aimimenc'e'ecoyacolhuo' lixcay lon'epa. 16Imanc' mosnet'yi aimotetsoyi, aimon'e'me to lan xanuc' ine no'e'epotsi to joupa ixanghuaitola' lipicuejma'. Ine mixnet'yi aimitetsoyi, ti'e'eyotsi to nohuotsop. Tupaxc'eyotsi li'a, tixinintsola' lan xanuc' tixnet'yi iniya. Iya' camilhuo': Ne'. Joupa ixinimpola' toiya. Joupa tipa'a lolijyacu. Ailopa'a xonca. 17Ima' moxnet'qui, to'huacufla' al c'a ojuac, to'ot'ia' laceite, tapajla' lo'a. 18Tota'a tixinim'mo' to aimoxnet'qui, tocomma ma totesma. Ma le'a co'Ailli' tixina, ique Nopa'a pe lan xanuc' aimi'iya mixinyacu. Ique inca tehuelojnhuo' lof'epa jipe petsi aimixinghuo' lan xanuc'. Ma' ique' tepi'i'mo' lofmulijya. San Mateo6
  • 19. 11 19Imanc' aimolafot'e'me co'huexi fa'a li'a amats'. Jifa'a ie o'huexi tijouna'ma. Lan huoxmi tite'me o tunxilai'ma, o lan namats' titsuflai'me lomejut', tinantsej'mo'. 20Ma momana' fa'a li'a amats' xonca ton'ee ti'ia' o'huexi jipu'hua lema'a. Jipe aimiteji lan huoxmi, ailopa'a. Aimunxilaiya. Ni lan namats' aimitsuflaiyacu lomejut' minantsejyaco'. Jipiya ailopa'a. 21Pe lopa'a o'huexi mapiya copa'a lopixojma cata. 22Lo'u tepalc'o'ihuo'. Ja'ni ac'a lo'u toxim'ma pe lof'huaya, toxim'ma ie lof'epa. 23Ja'ni a'ijc'a lo'u topanehuo al muf. Ma' anuli ja'ni to'ehuale laic', joupa i'ipa a'ijc'a lopicuejma', aimepalc'o'ihuo'. Ja'ni joupa imufc'opa lopicuejma', acueca' juaiconapa ie al muf! 24Cal xans ticuicomma ma le'a anuli ipoujna. Ja'ni oquexi' tixtuc'o'ma anuli, ocuena ti'e'ma capic'a. O tixinc'ne'ma anuli, tetets'i'ma ocuena. Imanc' jouc'a ticuicomma ma le'a anuli oPoujna, ique anDios. Aimi'iya molihuejcoyacu al tom jouc'a. 25Iya' camilhuo': Aimosuemot'e'me lonluyalaicoyacu lapajnya fa'a li'a amats', ja'ni ti'i'ma o aimi'iya. Aimocua'me: Te catejacu? Te casnayacu? Te caju'ecoyacotsi? Locuerpo inca xonca acueca' lipitali, loju'ecoyacotsi aijtine. Jouc'a o'alma xonca acueca' lipitali, otejacu aijtine. 26Tosine laca'hui naiyulp lema'a. Iniya aimifayi, aimefot'eyi, ailopa'a qui'huecoma mi'huejyacu otejacu. Co'Ailli' Nopa'a lema'a tites'mila'. Ique, ja'ni aimi'nujuaitsilhuo' imanc'? inca, xonca ti'nujuaitsilhuo', tixinnilhuo' xonca acueca' lopitali. 27Imanc' tama tosue'mecoyi juaiconapa, te aga ti'i'ma ton'e'e'motsi xonca unc'itoqui? A'i. Aimi'iya ni huata. 28Te cosuecocopa? Tocuayi: Te quijahua' capo'noyacu? Tosine aiquitamqui otojpa cal 'ec'. Tipa'a aiquipipa'. Ine aiquitamqui aimucuiyi, aimi'eyi canic'. 29Ma anDios tiju'ecojma aiquipipa'. Iya' camilhuo': Cal cuecaj rey Salomn, lipo'nopa al c'a lipijahua', tama i'huqui juaiconapa acueca' quincuxepa, iquiya aiqui'oni to aiquipipa' aiquitamqui. 30anDios tiju'e'ela' juaiconapa ac'a aiquitamqui cal 'ec'. Ine aiquitamqui aimicoila'. Anuli litine titoquila' ac'a, locuena quitine tiyaxquemma, tipi'enni lapa. Imanc', te anDios aimiju'eyacolhuo'? Ah imanc', huata to'huaiyijnyi anDios. 31Aimosueco'me. Aimones'me: Petsi casi'neyacu catejacu, casnayacu? Petsi casi'neyacu capijahua'? 32Lan xanuc' pe aimimetsaicoyi anDios tuyalaicoyi lapajnya tehueyi ina'a. Co'Ailli' Nopa'a lema'a ixina' te ts'i'ic' lahue'epolhuo'. Ique tepi'i'molhuo'. 33Topo'noe lopicuejma' tolihuejcoe anDios cal Cuecaj Rey, ton'ee al c'a ma to locuxe'epolhuo'. Tijoua' tepi'i'molhuo' jahuay. Aimehue'eyacolhuo', ni tota'a. 34Aimosuemot'e'me. Aimocua'me: Te caluyalaicoyacu mouqui? Mouqui tosim'me lo'iyacolhuo'. Ma' itsiya tipa'a lotecopa. Ja'ni tosuecoyi lo'iya San Mateo6
  • 20. 12 mouqui xonca ipime tosim'me itsiya. 7 Imanc' aimonesc'e'mola' lof'as xanuc', tota'a aiminesc'econayacolhuo'. 2Ma to imanc' topalaicola' lof'as xanuc' ma tota'a tipalaicom'molhuo'. Ma to mospif'caleyi, ma tota'a tixpif'quim'molhuo'. 3Ima', te cofmehuelojncopa opima mipa'a anuli aquifuc li'u? Ima' aicoxina' to jipu'hua anuli laxma tipa'a lo'u. 4Mipa'a laxma jipe lo'u, te cofmicoya opima: Lapi'ia' lane quipa'e'e'mo' aquifuc opa'a lo'u? 5Ma le'a to'e'eyoxi xonca unc'a. Ate'a' taipa'aa' laxma lopa'a lo'u. Tijoua' ja'ni joupa mipa'apa, ti'i'ma toxim'ma aquipifuc opa'a li'u opima, taipa'e'ena'ma. 6Aimolapi'i'mola' lan tsiqui i'huexi anDios. Lajune' lilanc'ecompa aperla, iniya acueca' lipitali, aimolacani'i'mola' lijn. Iniya ti'huailej'me lam perla, tijoua' tits'aletsuftolhuo' imanc'. 7Ti'hua tosa'huee, tijoua' tepi'im'molhuo'. Ti'hua tolahuee, tijoua' tosim'me. Ti'hua tolumf'asle al puerta, tijoua' texi'em'molhuo'. 8Lan xanuc' noxa'huep, tepi'im'me. Jouc'a nahuep, tixim'me. Jouc'a nomf'axp, texi'em'me. 9Imanc' unc'ixanuc', ja'ni tixahue'etsolhuo' a'i lonaxque', te tolapi'i'mola' apic? 10Ja'ni tixahue'etsolhuo' atu, te tolapi'i'mola' ainofa? inca ailopa'a no'eya tota'a. 11Imanc', tama tipa'a lojunac', tipa'a lopicuejma', tonlapi'i'mola' al c'a lonaxque'. Con'Ailli' Nopa'a lema'a, xonca acueca' ique lipicuejma'. Tota'a tepi'i'molhuo' al c'a ja'ni tosahue'ee. 12Ja'ni aimetencocolhuo' lo'e'epolhuo' lof'as xanuc', aimo'e'me jouc'a imanc' toiya. Ma tota'a loya'apa locuxepa anDios, jouc'a lomuc'iyalepa lam profeta. 13Totsulfoaitsa ie al tansca al puerta. Tipa'a ocuena al puerta, jiiya expats'qui, jipiya copa'a lotsufaicopa lexpats'qui cane. Jie lane lotsepa pe lajac'eyacola'. Ie al puerta lexpats'qui axpela' noximp. 14Ma le'a oquexi' afantsi noximp locuenaj al puerta, iiya atansca, lotsufaicopa al tansca cane. Jie lane lotsepa pe lolijyacu al ts'e lipitine aimijouya. 15To'e'etsotsi cuenna! Ticuaicu pe lomana' lam profeta nofelaiquep. Iniya ti'oncospola' to lam mot'. Tocomma ailopa'a co'epa iniya. A'ij inca. Ituca' li'ejma'. Iniya oyac'la to lan lobo, ine linneja notep lam mot'. 16Ine li'ejma' timuc'i'molhuo' te ts'i'ic' lipicuejma'. Al 'ec i'as timuc'i'molhuo' jale c'ec ita'a. Te litac cantsinni ti'as'ma a'uva? Te litac al xumi ti'as'ma a'higo? A'i, aimi'iya. 17Jahuay al c'a c'ec mi'atsi, ac'a i'as. Lixcay c'ec mi'atsi, ixcay i'as. 18Al c'a c'ec aimi'iya mi'asya ixcay qui'as. Lixcay c'ec aimi'iya mi'asya cal c'a qui'as. 19Al 'ec, ja'ni a'ijc'a i'as, tetequim'me, tixanc'onna unga, tipi'enna. 20Iya' camilhuo': Tolahuelojntsola' ine lam profeta te ts'i'ic' li'ejma'. Tota'a tolimetsaicona'mola' infel'miyale. 21Lan xanuc' tama amia': MaiPoujna, maiPoujna!, a'i jahuay iniya mitsuflaiyacu pe locuxeyopa anDios, ique Nopa'a lema'a. Pe naihuejcop San Mateo6,7
  • 21. 13 lixpic'epa cai'Ailli' Nopa'a lema'a, ine inca titsuflaita. Locuenaye aimitsuflaiyacu. 22Ticuaitsi ie al Cuecaj Quitine axpela' ami'ma: MaPoujna, maPoujna! Illanc' oxanuc', tota'a aluya'ap lonespa anDios, jouc'a lipa'apola' lontahue, jouc'a a'ep axpe' acueca'. 23Iya' catalai'e'e'mola', cami'mola': Iya' aicainimetsaicolhuo'. Tonee! Tonolijnle! Imanc' aimon'eyi locuxepa anDios. 24Cal xans aquimf'epa laitaiqui' jouc'a lihuejma, ique ipicuejma' cal xans. Ca'onico'ma to cal xans nolanc'epa lejut'. Ipucufpa qui'huajcopa apic, jipiya itsahue'emma lejut'. 25Lijoupa lilanc'epa lejut' icui'ma juaiconapa. Ixpe'ma laja' cal panay, ipac'o'ma. I'hua'ma ahua'. I'hua'ma ujfxi, unajm'ma lajut'. Ie lajut' aits'ifentsi, aiquecangenni. Joupa ilajmpa pe litsahueyomma apic. Ailopa'a qui'ipa. 26Cal xans aquimf'epa laitaiqui', ja'ni aimalihuejma, ique a'i quipicuejma' cal xans. Ca'onico'ma to cal xans nilanc'epa lejut' litsahueyomma acuixa. 27Icui'ma juaiconapa. Ixpe'ma laja' cal panay, ipac'o'ma. I'hua'ma ujfxi ahua', unajm'ma lajut'. Etequemma. Ecanipa nulemma. 28Lijou'ne'ma Jess ina'a itaiqu lan xanuc' ticuayi: inca acueca' ie litaiqui' lamuc'iponga'. 29Lomxiye nomuc'iyalep locuxepa anDios a'i mimuc'iyaleyi to lomuc'iyalepa Jess. Ique inca joupa epi'impa limane timuc'iyaletsi, iniya a'i. 8 Limunanni ijuala Jess ihuej'me axpela' lan xanuc'. 2Icuaiyunni anuli cal xans iteca cahui. Ie al cuana cuftine lepra. Exc'oningai'ma Jess, timi: Maipoujna, ima' nipajnya latufc'ena', caxinxoxi a'ina' limpio. Ja'ni to'e'ma? 3Jess i'nij'ma limane, iaf'ma afcuana, timi: Ca'e'ma. Ti'intso' limpio. Aiquico'ma, iojnna'ma lehui. I'ina'ma limpio. 4Jess timi: Aimoya'a'ma ie lai'e'epo'. To'huana'! Jipe al cuecaj xoute' tomujtoxi a'ailli'. Totsufcota ma to licuxepa Moiss. Tota'a asim'monga' illanc' lihuejcoyi ie lataiqui'. 5Jess itsufai'ma liya' Capernaum, icuaiyunni anuli nocuxepola' amaxnu lisoldado. Tixa'hue Jess titoc'ia'. 6Timi: Maipoujna, aimozo textafque, tunouya lainejut'. Joupa uhuaquemma. Tixina acueca' cumla. 7Jess timi: Ai'huapa, caxa'menna. 8Ique nocuxepola' lisoldado timi: Maipoujna, aimo'e'ma tota'a. A'i caxa'huehuo' mo'huaya motsufaiya lainejut'. Iya' caxinyoxi juaiconapa na'hua xans. Ma le'a tocuaa': Tixaconaa' omozo, tijoua' ma tixacona'ma. Tota'a aixina'. 9Iya' jouc'a quihuejma acuxepa, cacuxela' laisoldado. Cami'ma anuli: To'huaa', ique ti'hua'ma. ocuena cami'ma: To'huanni, ique ti'huamma. Cami'ma aimozo: To'ea', ique ti'e'ma. 10Licuejpa Jess tota'a linespa incuxepa, etencoco'ma juaiconapa. Timila' ine ts'ienc'e: Imanc' ixanuc' Israel olimetsaijma anDios. Ica'a cal xans lixanuc' San Mateo7,8
  • 22. 14 aimimetsaicoyi anDios. Camilhuo' al inca: Ni anuli imanc' caixina to ica'a cal xans. Ica'a inca xonca ti'huaiyinge anDios. 11Camilhuo': Ticuaita locuenaye lan xanuc', iniya nomana' pe liyuf'ma cal 'ora, jouc'a lan xanuc' nomana' pe lof'acaiyopa cal 'ora. Jouc'a lotatahuel Abraham, Isaac, y Jacob, ticutsoaita anuli pe locuxeyopa anDios, ique cal Cuecaj Rey. 12Ituca' lo'iyacola' iniya nocuap: Ma' illanc' inaxque' anDios cal Rey. Ine tihuescufinnola' una, jipiya al muf. Mape tijolijta, ti'ilc'ta li'ay. 13Timi nocuxepola' lisoldado: Ima' a'huaiyijmpa, tonesqui: Tixacona'ma aimozo. To'huaa'. Ma to lonespa, tota'a ti'ia'. Mae 'hora ixacona'ma imozo ique nocuxepola' lisoldado. 14Jess icuaitsi lejut' Pedro, jipe ixim'ma i'maco Pedro tunouya textafque, tepi'i quinu'. 15Jess i'no'e'e'ma limane. Iojnna'ma ipinu'. Ique aca'no' itsahuenanni, ites'mi'mola'. 16Lummuhuaitsi i'hua'am'mola' pe lopa'a Jess axpela' lan xanuc' litsuflai'ila' contahue. Jess ma le'a icuxe'e'mola' lontahue tipalunca, iniya ipalumma. Jouc'a ixa'mena'mola' jahuay lafcualay. 17Tota'a enancopa linespa cal profeta Isaas luya'apa: Ma ique asa'meponga' latafc'eponga', lionc'e'enaponga' lacuana. 18Lixim'mola' axpela' lan xanuc' ts'ienc'e, Jess timila' ts'ilihuequi: ep, aquiep al cueca' quin'nuhua'. 19Ai'a tiye'me icuaitsi anuli omxi nomuc'iyalepa locuxepa anDios, timi Jess: Momxi, ni petsi loftseya, iya' jouc'a quihuej'mo'. 20Jess timi: Lan t'eya tipa'a lipunts'ejay. Laca'hui naiyulp lema'a tipa'a lipuxi'na. Iya' ique cal Xans iximpa cal profeta pu'hua lema'a, iya' ailopa'a caifxmai'eya. 21Ocuena cal xans mihuequi Jess timi: Momxi, lapi'ia' lane ca'hua'ma. Quimaf'i cai'ailli' capajnta jipe lainejut'. Tijoua timana', caminna, quihuejcona'mo'. 22Jess timi: Lihuejla' itsiya. Lomapola' ti'i'ma temitsa lif'as lomapola'. 23Itsufai'ma al barco. Ts'ilihuequi itsuflai'me jouc'a. 24Muyalaicoyi ipanni ujfxi ahua'. aja titsahuemma, tuyanc'ne al barco. Tixc'uaf'caispa caja'. Jess tixmay. 25Ts'ilihuequi Jess icuaiyunca, ummef'me, timiyi: Mapoujna, lunu'etsonga'! Ama'monga'! 26Jess timila': Ah imanc', te coxpailijcopolhuo'? Ma' ahuata a'huaiyinge. Itsahuenni, itale'mola' ahua', aja. Jahuay ich'ixco'mola'. 27Ts'ilihuequi ixim'me acueca' ie li'epa Jess. Timiyotsi: Naitsi ica'a cal xans? Ticuxe'ela' ahua', aja, tihuejcoyi. 28Icuaitsa locuena quiju' al cueca' quin'nuhua'. Jipiya ilemats' ine lan xanuc' gadareno. Oquexi' ipalunca pe lamu'empola' lomapola', icuai'me pe lopa'a Jess. Lontahue joupa itsuflaip ine loquexi'. I'ipola oyac'la. Lan xanuc' aimi'iya San Mateo8
  • 23. 15 muyalaicoyacu jie lane. 29Iniya loquexi' tija'ayi, timiyi Jess: Ima' i'Hua anDios, te cocuaiyoco'ma fa'a lamana'? Te ts'opic'a? Itsiya aimate'miyaconga' anDios. Aiquicuaiya litine, tehue'e. Te itsiya ima' ate'mi'monga'? 30A'ij culi' jipiya timana' axpela' lijn titeji quipitamqui. 31Lontahue ixa'hue'me Jess, timiyi: Ja'ni lipa'a'monga' iniya lan xanuc', lapi'itsonga' lane atsuflaita ine lijn. 32Jess timila': Ne', tonee. Lontahue ipalunca lan xanuc', itsuflai'me lijn. Jahuay iniya lijn inul'me liculhuo, i'nijmoaitsa laja', unxaac'mola'. 33Nohuic'ipola' lijn inul'me. Iyena'me, icuaitsa liya', uya'atsa jahuay li'ipa, ie li'ipola' loquexi' lan xanuc' litsuflai'ila' contahue. 34Licuej'me jiiya, ipalunca jahuay lan xanuc' nomana' liya', italefcuftsa Jess. Lixim'me, ixa'hue'me ti'huana', tipananni ilemats'. 9 Jess if'aj'ma al barco, uyaicona'ma al cueca' quin'nuhua'. Icuaitsi lipiya'. 2Jipiya icuai'entsa anuli cal xans textafque, uhuaquemma licuerpo. Tunafya cal huijmma'. Jess ixim'mola' ine lan xanuc' ti'huaiyijnyi, timi uhuaqueya: Mai'hua, aimoxhuemot'e'ma. Joupa iojnnapa lojunac'. 3Licuej'me tota'a lonespa Jess oquexi' afantsi lomxiye nomuc'iyalep locuxepa anDios timiyotsi: Ique cal xans Jess ti'e'eyoxi to anDios. 4Jess ixina' locuapa jipe lipicuejma' ine lan xanuc', timila': Imanc', te cocuacopa quixcay jipe lopicuejma'? 5Ja'ni tosinyi ipime iiya laimipa cal xans: Lojunac' joupa iojnnapa? Ja'ni camia': Totsahuenni, to'huaa', te tosim'me a'i quipime ie lataiqui'? 6Itsiya camuc'i'molhuo' icueya laimane. Iya' ique cal Xans iximpa cal profeta pu'hua lema'a. Ma capa'a fa'a li'a amats' nipajnya quionc'e'e'mola' lan xanuc' lijunac'. Timi uhuaqueya: Totsahuenni, tonif'la' ohuijmma'. To'huana' lomejut'. 7Cal xans itsahuenni. I'hua'ma lejut'. 8Lan xanuc' ixim'me acueca' ie li'epa Jess. Tix'najtsi'iyi anDios, ticuayi: inca, anDios epi'ipa tota'a limane ique cal xans. 9Jess tuyaipa jipiya. Mi'hua lane ixim'ma anuli cal xans lipuftine Mateo. Ticutsu pe lo'najtsi'iyaleyompa. Jess timi: Lihuejla'! Mateo itsahuenni, ihuej'ma Jess. 10Jess jouc'a ts'ilihuequi icuai'me lejut' Mateo. Jipiya titetsoyi anuli axpela' lan xanuc', iniya in'najtsi'iyale jouc'a ocuenaye xanuc' pe aimihuejcoyi locuxepa anDios. 11Lan xanuc' fariseo ixim'me Jess ticutsu jipe. Icuis'e'me, timinnila' ts'ilihuequi Jess: Imanc' opomxi, te cotetsocopa anuli iniya lan xanuc'? Ine in'najtsi'iyale jouc'a ocuenaye xanuc' pe aimihuejcoyi locuxepa anDios. 12Jess icuej'mola' ine laicuitsufpa, timila': Lan xanuc' pe ailopa'a quicuana aimicuicomma no'eyacola' San Mateo8,9
  • 24. 16 cafxi. Laxtafpola' inca ticuicomma no'eyacola' cafxi. 13Imanc' tonene, tolihuic'itsa lohuaquemma ie lataiqui' liniiya loya'apa lonespa anDios, ticua: Imanc' ti'hua atsufma lopinneja loma'apola'. Iya' xonca latencoco'ma totsintsola' cuanuc'la ine lof'as xanuc'. Iya' aicuaicoco'ma fa'a li'a amats' cajoc'itsola' pe ts'itaic' quijunac', tixhuej'menanca. Aicajoc'ila' pe ailopa'a quijunac'. 14Ts'ilihuequi Juan Bautista icuaitsa pe lopa'a Jess, timiyi: Illanc' asnet'yi, aimatetsoyi. Ma' anuli li'ejma' lan xanuc' fariseo. Iniya lihuejhuo', te cotetsocopa, aimixnet'yi? 15Jess italai'e'e'mola', timila': Mipa'a amijcano lijuic lipeman, iniya lijoc'impola', te tihuotso'me? Ticuaitsi litine texic'e'entsola' amijcano namaneya, ie litine inca tihuotso'me, aimitetsoyacu, tixnet''me. 16Ja'ni tanajmot'ia' anuli lafane quijahua', aimi'iya moxhuicoya al ts'e quijahua'. Lafane quijahua' aimi'ommaiya. Tits'aquemma xonca. 17Al ts'ej vino aimoc'ej'miya lafane pontalay quixmi. Ja'ni tota'a lof'epa tits'a'mola' lam pontalay quixmi, tic'ejaiquehuo al vino, timinsco'mola' ixmi. Al ts'ej vino toc'ej'mi'ma al ts'e ponta quixmi. Tota'a aimecaniyacola' al vino ni al ponta quixmi. 18Jess mipalay tota'a icuaitsi anuli cal xans, ique nocuxepa lajut' pe lafoyomma lan xanuc'. Exc'oningai'ma pe lopa'a Jess, timi: ai'hua caca'no' ji'hua imanapa. ep. Toxpayaf'ta lomane, timaf'inna. 19Jess itsahuenni, iyejmale'me cal xans jouc'a ts'ilihuequi. 20Miyeyi lane icuaiyunni anuli aca'no' textafque. I'ipa imbama' coque' camats' ti'hua cajuats' licu'u. Ioc'huai'ma lixpula' Jess. Iafc'e'e'ma laquiju' lipijahua'. 21Ticua: Ja'ni caafc'e'ea' Jess, ma le'a laquiju' lipijahua', asacona'ma. 22Jess ipai'e'moxi, ehuelojm'ma aca'no', timi: Mai'hua, aimoxhuemot'e'ma. A'huaiyinge, tota'a ixaconapo'. Mae 'hora aca'no' ixaconapa. 23Jess icuaitsi lejut' incuxepa. Ixim'mola' lo'epa lan xanuc' nomana' jipiya lajut'. Tunayi, tijolijyi, tixingufcoyi al cueca' quixhuejma', tija'ayi. 24Timila': Tolipalunca imanc', ahuats' aiquimac'. Ma le'a tixmay. Lan xanuc' ixoco'me. 25Jess ipa'a'mola' lan xanuc'. Itsufai'ma pe lopa'a ahuats'. I'no'e'e'ma limane. ahuats' itsahuenanni, imaf'ina'ma. 26Ni petsi jipe amats' lan xanuc' icuej'me li'epa Jess. 27Jess jipiya ipayomma, ti'hua lane. Ihuej'me oquexi' lan fohue. Tija'ayi, timiyi: Ima', acui'impo' i'Hua David, asintsonga' ninc'icuanuc'la. 28Jess itsufai'ma lajut'. Lan fohue ihuej'me, itsuflai'me jouc'a. Jess icuis'e'mola', timila': Te imanc' a'huaiyinge? Ja'ni tocuayi: inca Jess atoc'i'monga', asa'me'monga' la'u'? Iniya italai'e'e'me, timiyi: Mapoujna, a'huaiyijnhuo'. Ti'i'ma to'e'ma. San Mateo9
  • 25. 17 29Jess iafc'e'e'mola' li'u', timila': Imanc' a'huaiyinge. Ma to locuapa tota'a ti'itsolhuo'. 30Ixa'me'mola' li'u'. Jess ixc'ai'i'mola' juaiconapa, timila': Aimoluyout'e'me ie lai'e'epolhuo'. Aimicuej'me lan xanuc'. 31Iniya ipalunca, ni petsi jipe amats' tuya'ayi li'e'epola' Jess. 32Mipalumma iniya, icuai'entsa pe lopa'a Jess anuli cal xans itsufaipa anuli iponta'a Satans. Ique cal xans aimi'i mipalay. 33Lijoupa lipa'apa Jess iponta'a Satans cal xans tipalay. Lan xanuc' etencoco'mola', ticuayi: Xina'! Acueca' lo'epa Jess. Fa'a alamats' illanc' ixanuc' Israel, a'i casina' tota'a, ni anulemma. 34Lan xanuc' fariseo a'i metencocola' lo'epa Jess, timiyotsi: Ique Jess tipa'ala' lontahue. Ma incuxepa contahue lepi'ipa limane ti'ea' tota'a. 35Jess ti'huaf'cay jahuay ieloya' al distrito Galilea, lan tsila' quieloya' jouc'a lan tsocay quieloya'. Timuc'iyale jipe ajut'i pe lafoyomma lan xanuc'. Tuya'e' lixpic'epa anDios. Ie lataiqui' loya'apa al c'a, tuya'e' te ts'i'ic' micuxe anDios cal Rey. Ixa'me'mola' lan xanuc', jahuay licuana, jahuay lipumla. 36Ixim'mola' juaiconapa axpela' lan xanuc' ihuej'me. Tixinnila' acuanuc'la. Ixim'mola' tihuotsoyi, titafquemmola'. Ti'oncospola' to lam mot', ine lam mot' lahue'epola' quipoujna, ailopa'a. Ailopa'a no'eyacola' cuenna. 37Timila' ts'ilihuequi: inca acueca' afoya. Tehue'ela' nafot'eyacu. 38Camilhuo': Tosa'huee iPoujna caifa. Tomie: Ima' tommetsola' no'eyacu canic' jipe omemats'. 10 Jess ijoc'i'mola' limbamaj coquexi' ts'ilihuequi ticuaiyunca pe lopa'a. Epi'i'mola' limane tipa'antsola' lontahue, jouc'a tixa'mentsola' lafcualay, jahuay licuana, jahuay lipumla. 2Iniya limbamaj coquexi' lecui'impola' lan Apstole. Jifa'a iniiya lipuftine: Cal te'a Simn, ique ecui'impa Pedro, jouc'a Andrs ique ipima Simn. Jacobo i'hua Zebedeo, jouc'a Juan, ique ipima Jacobo. 3Felipe, jouc'a Bartolom, Toms, jouc'a Mateo ique in'najtsi'iyalepa. Jacobo i'hua Alfeo, jouc'a Tadeo. 4ocuena Simn, ai'a tihuej'ma Jess ique anuli lipicuejma' lan xanuc' nocuap: Lunu'e'me alamats', jouc'a Judas Iscariote, ique nocuya Jess. 5Jess umme'mola' iniya limbama' coquexi'. U'i'mola' lo'eyacu. Timila': Aimone'me petsi aimimetsaicoyi anDios. Aimotsuflai'me ipieloya' lun Samaria. 6Tonee pe lomana' lixanuc' Israel, iniya lapimaye ti'oncospola' to lam mot' lejac'pola'. 7Tulu'itola': anDios cal Cuecaj Rey Nopa'a lema'a itsiya ti'hua tijoc'ila' lixanuc'. Tolapenufle. 8Imanc' tosa'metola' lafcualay, tomaf'i'itola' limanapola'. Tosa'metola' litejpola' cahui lepra, San Mateo9,10
  • 26. 18 timanenca limpio. Tolipa'atola' lontahue ine litsuflaip lan xanuc'. Iya' nepi'ipolhuo' lomane. A'i cai'najtsi'ilhuo'. Imanc' jouc'a aimo'najtsi'i'mola' lan xanuc', ma le'a tosa'metola'. 9Jipe lofi'ejma' loxinido, aimotai'me tom, ni axpe', ni huata. 10Aimotai'me ponta lane. Aimotai'me oque' lotsamalo. Aimotai'me coc'eji'. Aimotai'me colummejcofcoyacu. Ticuanni: No'epa canic' tepi'im'me oteja. Jouc'a imanc' aimehue'eyacolhuo'. 11Ni petsi quiya' lotsuflaiyacu, ja'ni al cueca' quiya' o ja'ni a'hua quiya', tolahueta lejut' anuli cal c'a xans. Momana' jipe liya' ma le'a jipe lajut' tomajnta. 12Motsuflai'me lajut' tonontsola' lan xanuc' nomana' jipiya. Tomitsola': anDios tipaxnetsolhuo'. 13Ja'ni jipe timana' lan c'a xanuc' anDios tipaxne'mola'. Ja'ni a'i, anDios tipaxne'molhuo' ma le'a imanc'. 14Ni petsi liya' o ni petsi lajut' ja'ni aimepenufinnilhuo', aimiquimf'ennilhuo', tolipalunca jipiya. Tolunafle lo'mitsi', aimitaijm'molhuo' lo'mitsi' ni tota'a epi camats'. 15Iya' camilhuo' al inca: Ticuaihuo al Cuecaj Quitine tite'mim'mola' lan xanuc' nimajmp Sodoma y Gomorra, iniya lixcay quieloya'. Ie Litine xonca tite'mim'mola' lan xanuc' nomana' ieloya' petsi aimepenufinnilhuo' imanc'. 16Imanc' laixanuc' ti'oncospolhuo' to lam mot', ine aimi'iya mipa'neyacotsi. Iya' cummelhuo' tone'me pe lomana' lan xanuc' lo'oncospola' to lan lobo, ine oyac'la quinneja. Tota'a ticuicomma ti'ia' acueca' lopicuejma' to ainofa. inca aimi'oncotolhuo' lo'ejma' to lainofat' li'ejma'. Imanc' xonca ti'oncotsolhuo' to lam paloma, iniya aimi'eyi quixcay. 17Ton'e'etsotsi cuenna. Aimo'huaiyijm'mola' lof'as xanuc'. Ine ticu'molhuo' ticuaita quimane lan xanuc' noxpijp lataiqui'. Tileco'molhuo' ajut'i petsi lafoyomma. Jipe tite'mitolhuo', titajncotolhuo' ixmi. 18Imanc' ts'alihuequi, tileconnolhuo', ticuai'ennolhuo' pe lomana' nocuxep, jouc'a pe lomana' lan tsila' quincuxep. Imanc' tolu'itola' naitsi iya'. Tota'a tolu'itola' locuenaye xanuc' pe aimimetsaicoyi anDios. 19Ja'ni ticutsolhuo' aimosuemot'e'me, aimocua'me: Te camiyacola' iniya? Te catalai'ecoyacu? Ticuaitsi al 'hora lopalaiyacu, mape 'hora, tolapenuf'me cotaiqui'. 20Ie lataiqui' lopalaiyacu a'i cotaiqui' imanc', topalai'me lataiqui' lomiyacolhuo' i'Espritu Santo co'Ailli'. 21apima ticu'ma ipima tima'ane. Cal xans ticu'ma i'hua. Lanaxque' titsolicu ti'e'me laic' qui'ailli' qui'mma', ticu'me, lan xanuc' tima'antsola'. 22Ni petsi lomanc'eyacu ti'e'molhuo' laic', imanc' ts'alihuequi. To'ommoaitsa lo'iyacolhuo', ti'hua to'ommoaitsa, tijoua' tolunul'me. 23Ja'ni jipe anuli liya' tihuetsoquinnilhuo', ti'ennilhuo' lixcay, aimico'molhuo' tunee locuena quiya'. Iya' ique San Mateo10
  • 27. 19 cal Xans iximpa cal profeta pu'hua lema'a. Camilhuo' al inca: Aimo'ommaiyacu mocuaiyacu jahuay ipieloya' amats' Israel, ma mehue'e cacuaiconanni. 24Cal xans mihuequi ipomxi, ja'ni ique omxi titecoa', cal xans jouc'a titeco'ma. Jouc'a apoujna y imozo ma' anuli tuyalaico'me. 25Ja'ni tuyaicoa' ma to muyaicojma ipomxi, tixoj'ma queta ique cal xans. Jouc'a cal mozo, tixoj'ma queta ja'ni tuyaicoa' ma to muyaicojma ipoujna. Ja'ni timine apoujna cajut': Ima' monta'a Beelzeb, inca xonca lixcay tinesc'e'em'mola' lixanuc'. 26Aimosuemot'e'me. Aimocua'me: Lan xanuc', te ca'eyaconga'? Ticuaita litine texiquim'me letamuyiya, tixim'me jahuay lemiya. 27Ie laifmipolhuo' lipuqui' imanc' toluya'ae litine. Ie loquimf'epa mixolai'innilhuo', imanc' toluya'ae ujfxi al toncay ajut'i. 28Aimosuemot'e'me. Aimocua'me: Te ca'eyaconga' lan xanuc', ilne noma'ahualep? Iniya ma le'a tima'ayi al cuerpo. o'alma aimi'iya mima'ayacu. Tospaic'ee ique acani'eyacola' lan xanuc' jipu'hua unga. Jipe timajnta, licuerpo jouc'a i'alma. 29Oquexi' lan gorrin ticuquinnila' ma le'a to oquej centavo. Tama ahuata lipitali ine laca'hui co'Ailli' aimetets'ila'. Ja'ni anuli tecangemma amats' co'Ailli' ixina' ie li'ipa. 30Xonca ti'nujuaitsilhuo' imanc'. Joupa ixhuej'meya tojua mipa'a ajuac quitefque ojuac, ixina' ja'ni tecangemma anuli. 31Aimosuemot'e'me, aimixpailij'molhuo' lo'iyacolhuo'. anDios tixinnilhuo' acueca' lopitali. Tama axpela' laca'hui aimi'iya mulijyacolhuo'. 32Ja'ni anuli cal xans timitsola' lif'as xanuc': Iya' nimetsaijma Jess, iya' ninJess jouc'a quimetsaico'ma ique cal xans. Camita cai'Ailli', ique Nopa'a lema'a: Ique lihuequi iya'. 33Ja'ni anuli cal xans timitsola' lif'as xanuc': Iya' aicainimetsaijma Jess, iya' jouc'a aiquimetsaicoya ique cal xans. Camita cai'Ailli', ique Nopa'a lema'a: Ique aicalihuequi iya'. 34Aimocua'me: Ique Jess icuaicoco'ma fa'a li'a amats' ti'e'e'mola' anuli lan xanuc'. A'i. Aicuaicoco'ma tifuli'i'motsi. 35Aicuaicoco'ma tenajtsotsi. Cal xans tixtuc'o'ma qui'ailli'. ahuats' tixtuc'o'ma qui'mma'. ahuahua tixtuc'o'ma ihuahua. 36Cal xans, ma lipimaye tixtuc'o'me, ti'e'me laic'. 37Cal xans xonca no'epola' capic'a qui'ailli', qui'mma', ique aimi'iya malihuejya. Jouc'a ja'ni xonca no'epola' capic'a i'hua camijcano o i'hua cahuats' aimi'iya malihuejya. 38Iya' inca cateco'ma. Cal xans noxpic'epa aimiteco'ma, ique nocuapa: Aicapenufya lainencruz, ique aimi'iya malihuejya. 39Cal xans ts'ipic'a tixina' al c'a capajnya ique tejac'ma lipitine. Cal xans alihuequi tama tima'ane, ique tulij'ma lipitine. 40Cal xans apenufpolhuo' lapenufinga' iya'. Ique alapenufpa lapenufinga' ique alummepa. 41Lapi'inyacu anuli cal profeta, ma' San Mateo10
  • 28. 20 anuli tepi'im'me cal xans epenufpa cal profeta, ticua: Ique tuya'e' lonespa anDios. Lapi'inyacu cal xans naihuejpa lataiqui' locuxepa anDios ma' anuli tepi'im'me ique epenufpa. 42Cal xans nopalaicopola' ina'a lan tsocay, nocuapa: Ina'a ilihuequi Jess, tijoua' tuhui'i al c'a caja' tixnaa' anuli iniya, ique nocupa caja' inca ti'najtsem'me. Al inca ita'a laifmipolhuo'. 11 Jess ixc'ai'i'mola' limbamaj coquexi' ts'ilihuequi ipanni jipiya. Ti'huaf'caita locuenaye quieloya' Galilea. Timuc'itola' lan xanuc', tuya'ata te ts'i'ic' lixpic'epa anDios, ie lataiqui' ac'a loya'apa. 2Ine itin Juan Bautista itats'iya. Icuej'ma lo'epa cal Cristo. Umme'mola' oquexi' ts'ilihuequi, timila': Tonee. 3Tolicuis'etsa Jess, tomitsa: Itsiya a'huaicoyi ocuaiya anuli ommeya anDios. Te ma' ima'? o te ti'hua a'huaico'me ocuaiya? 4Tota'a icuis'e'me Jess. Ique italai'e'e'mola', timila': Ne'. Tonee, tocuaitsa pe lopa'a Juan tolu'itsa locuejpa, losimpa. Tomitsa: 5Tehuetsaleyi lan fohue, tiyenayi lan coxo, tixaconnala' ts'ilehui lepra, ti'inala' limpio, ticuejnayi lan tape, timaf'inayi limanapola', lan xanuc' pe aiqui'hueca tu'innila' Lataiqui', ie loya'apa al c'a lixpic'epa anDios. 6Jouc'a tomitsa Juan: Cal xans natencocopa lai'ejma', ique inca ac'a loyaicoya. 7Iyena'me loquexi' ts'ilihuequi Juan. Jess ipango'ma ipalaico'ma iquiya. Timila': Te cotsecohuo'me jipu'hua pe ailopa'a quiya'? Te cosinhuo'me jipiya? Te onesp osinhuo'me anuli al jaxa tife'ne ahua'? 8Ja'ni a'i, te cotsecohuo'me? Naitsi cosinhuo'me jipiya? Te osinhuo'me anuli cal xans nopo'nopa al c'a lipijahua', acueca' lipitali? A'i. Lan xanuc' nopo'nop lipijahua' acueca' al c'a timajnyi ilejut'i lan rey. 9Te cotsecohuo'me? Naitsi cosinhuo'me? Te osinhuo'me anuli cal profeta? Ainca osinhuo'me anuli cal profeta, ique Juan. Ique tuliquila' lam profeta, xonca acuecaj xans. 10Al Paxi Liniingiya joupa ipalaicopa Juan ticuaihuo. Ticua: Aquimf'ea'! Cumme'ma ainepaluc. Ique ti'huaj'me'mo', tuya'a'ma ima' tocuaihuo. Tilanc'e'e'mo' lopene, pe lofmuyaicoya. 11Camilhuo' al inca: Ique Juan acueca' xans. Ailopa'a caca'no' quipo'nopa i'hua to iquiya. Tama aimi'iya mi'onyacola' to Juan, ja'ni joupa itsufaipa petsi locuxeyopa anDios Nopa'a lema'a, tama xonca aca'hua xans, ique cal xans joupa ulijnapa Juan. 12Lan xanuc' niquimf'ep loya'apa Juan Bautista ehue'me te co'iya mepenufyacola' anDios cal Rey Nopa'a lema'a. Itsiya ma' anuli tehueyi, ipic'a tepenuftsola'. 13Li'huamma Juan enancopa lataiqui' loya'apa San Mateo10,11
  • 29. 21 lo'iya, ie liniijmpa Moiss jouc'a liniijmpa lam profeta. 14Iniijmp: Ticuaicohuo cal profeta Elas. Joupa enanpa ie lataiqui'. Juan Bautista ma' ique Elas. Ja'ni tolapenuf'me laifmipolhuo' tosim'me tota'a. 15Naitsi nocuejpa aquimf'ea' iya' laitaiqui'. 16Te caif'onicoyacolhuo' imanc' momana' itsiya'? Te ts'i'ic' lo'ejma'? Ca'onico'molhuo' to jipu'hua laica'uhuay nocutshuoanna pe locucaleyompa. Tijoc'iyi, timinnila' lif'as ca'uhuay: 17Illanc' afus'mip lajaxa, apic'a tosoue. Aicosahua'. Lunac'lip ihuotsoqueya, aicojoliqui'. 18Ma tota'a imanc' lo'ejma'. Ailopa'a catencocoyacolhuo'. Juan Bautista aimitesma to motetsoyi, aimixnay vino. Tocuayi: Ique itsufaipa iponta'a Satans. 19Iya' ique cal Xans iximpa cal profeta pu'hua lema'a. Iya' aicuai'ma fa'a li'a amats' catesma to motetsoyi imanc', caxnay al vino. Imanc' anesc'e'e, tocuayi: Tosine! Ica'a cal xans intetsopa, inxnatsaipa. Liejmale in'najtsi'iyale jouc'a locuenaye lan xanuc' pe aimihuejcoyi locuxepa anDios. inca anDios acueca' ac'a lipicuejma', tota'a timujyi ine pe naihuejcop, jouc'a acueca' ac'a lipicuejma'. 20Jess ipango'ma inesco'mola' ine ieloya' petsi li'ehuo'ma axpe' acueca'. Ipalaico'mola' ine lan xanuc' pe aiquisuej'meya. Ines'ma te ts'i'ic' loyalaicoyacu. Ticua: 21Ima' miya' Corazn, acueca' loftecoya! Jouc'a ima' miya' Betsaida, acueca loftecoya! Jipiya loxanuc' ixim'me al cueca' lo'epa anDios, aiquisuej'meya. Luyaipa quitine lan xanuc' nomana' ieloya' Tiro y Sidn ja'ni coa' ixim'me tota'a iniya coa' tixhuej'menacu, tipo'no'me lipijahua' ayolca, timet'i'me capi' li'a, timujco'motsi ixhuej'menamma lijunac'. 22Al Cuecaj Quitine Locuaicoya anDios tite'mi'mola' ine ieloya' Tiro y Sidn jouc'a lixanuc', xonca tite'mi'molhuo' imanc' mieloya' Corazn y Betsaida. 23Ima' miya' Capernaum, te to'nof'e'moxi xonca al toncay? Te ti'oncoto' to anDios? A'i. Ti'oc'em'mo'. Toxinnoxi jipe al muf. Jipe liya' loxanuc' ixim'me al cueca' lo'epa anDios, aiquisuej'meya. Luyaipa quitine lan xanuc' nimajm'me liya' Sodoma, ja'ni coa' ixim'me tota'a iniya tixhuej'menacu, coa' a'i mecaniya lipiya'. 24Iya' camilhuo': Al Cuecaj Quitine Locuaicoya, anDios tite'mi'mola' liya' Sodoma jouc'a lixanuc', jouc'a tite'mi'molhuo' ima' miya' Capernaum jouc'a loxanuc', xonca tite'mi'molhuo'. 25Iniya itin Jess ipalaic'opa qui'Ailli', timi: Mai'Ailli', ima' iPoujna lema'a y li'a amats'. Cax'najtsi'ihuo' lof'epa. Tomuc'ila' laixanuc', ine lo'oncospola' to la'uhuay. Mepi'ipola' lipicuejma', ticuec'ee laitaiqui'. Lan xanuc' ts'isina', xonca nixhuep, aicomepi'ila' tota'a lipicuejma'. Iniya iximp ipime laitaiqui', to emiya. Aimi'i muhuacufyi. 26Ainca mai'Ailli', tota'a loxpic'epa, toiya latencocopo'. 27Cai'Ailli' jahuay lapi'ipa cacuxe'etsola'. Iya' i'Hua anDios San Mateo11
  • 30. 22 lan xanuc' aimi'iya masingufya iya' laipicuejma'. Ma le'a cai'Ailli' asingufi. Lan xanuc' jouc'a aimi'iya mixingufyacu cai'Ailli' te ts'i'ic' lipicuejma'. Ma le'a iya' i'Hua aixingufi. Iya' caxpic'e naine laifmuc'iyacola', ine camuc'ila' te ts'i'ic' lipicuejma' cai'Ailli'. Ine inca timetsaicoyi cai'Ailli'. 28Imanc', ja'ni joupa ixojtolhuo', ja'ni tosinyi ipime lapajnya, tonouyunca, capenuf'molhuo'. Iya' cunxac'i'molhuo'. Tuyai'ma opixoqui. Cunxoc'i'molhuo' cunlata. 29Lihuejcoa', iya' camuc'i'molhuo'. Iya' a'i noyac'. Iya' nin manxu. Catinu'ena'molhuo' olunxajma'. Aimosinconayacu ipime ni acumta lapajnya. 30Ie laitaiqui' laifcuxe'eyacolhuo' a'ij cumta, jouc'a laifmuc'iyacolhuo' a'i quipime lanancoya. 12 Iniya itin, anuli litine conxajya, Jess jouc'a ts'ilihuequi tuyalaicoyi jipe lifayiya cal trigo. Ts'ilihuequi tunle'eyi. Ipango'me ipa'a'me ixpaj trigo, titeji. 2Lan xanuc' fariseo ixim'me, timiyi Jess: Toxina' lo'epa ts'ihuejhuo'! Nai lepi'ipola' lane ti'e'me tota'a? Itsiya litine conxajya. 3Jess timila': Imanc', te a'i cosuec' li'epa cal rey David, munle'eyi juaiconapa ique jouc'a liyejmalep? 4David itsufai'ma lejut' anDios, itepa lam paxi ca' opa'a jipe, epi'i'mola' a'i liejmale, itep jouc'a. Ique a'i ma' i'huexi anDios. Aimi'iya mitejnyacu. Ma le'a la'aill notep. 5Al Paxi iniingiya tuya'e' lo'eyacu la'aill litine conxajya. Imanc', te aicosuec' ie lataiqui'? Itine conxajya iniya ti'eyi canic'. Tama itine conxajya ailopa'a quijunac', mape al cuecaj xoute' ti'eyi canic'. 6Iya' camilhuo': Fa'a tipa'a anuli xonca acueca'. Ique tuliqui al cuecaj xoute'. 7Imanc' aicocueca litaiqui' anDios lonespa: Imanc' tama toma'ala' linneja, asufco'ma, aimalatencocojma ie lon'epa. Xonca aipic'a tosintsola' cuanuc'la lof'as xanuc'. Coa' ocuej'me jiiya lataiqui' aimocufyacola' lalihuequi, iniya ailopa'a tota'a quijunac'. 8Iya' ique cal Xans iximpa cal profeta pu'hua lema'a. Ma iya' cacuxe litine conxajya. Ti'hua laimane cu'itsola' laixanuc' lo'eyacu ie litine. 9Jess uyaico'ma jipiya. Icuaitsi lajut' pe lafoyomma lan xanuc', itsufai'ma. 10Jipe tipa'a anuli cal xans ijupa limane. Jouc'a timana' lan xanuc' tehueyi te co'iya micufyacu Jess. Ine icuis'e'me, timiyi: Litine conxajya, te anDios ticu lane tixa'mentsola' lan xanuc'? 11Jess timila': Anuli imanc', ja'ni imo timefmaitsi al pu'hua litine conxajya, te a'i mipa'aya? inca tipa'a'ma. Tama itine conxajya ailopa'a nonesya, aimiminyacu: Aimi'iya. 12Cal xans aimi'onspa to cal mo, xonca ipitali ique. Litine conxajya inca tipa'a lane a'ee al c'a. 13Lijoupa linespa tota'a, timi cal xans: San Mateo11,12
  • 31. 23 To'nijla' lomane. Cal xans i'nij'ma limane. Ixacona'ma. Ilajnna'ma limane, ma to locuena limane. 14Lan xanuc' fariseo ipalunca jipe lajut'. Efot'e'motsi, tixpic'eyi lo'eyacu tima'ane Jess. 15Jess ixina' lonespa ine lam fariseo, i'huana'ma. Axpela' lan xanuc' ihuej'me. Ixa'mena'mola' jahuay lafcualay. 16Ixc'ai'i'mola', timila': Aimoluyout'e'me lai'e'epolhuo'. 17Ie li'ejma' Jess tenani lataiqui' loya'apa cal profeta Isaas, ie lataiqui' tuya'e' lonespa anDios, ticua: 18Jifa'a ai'huijf'epa, ica'a o'epa laipenic'. Ma ica'a ca'ay capic'a, latencocojma lipicuejma'. Capi'i'ma ai'Espritu Santo. Tuya'a'ma pe lomana' locuenaye lan xanuc', ine aicalimetsaijma, tu'i'mola' pe lopa'a al ijca cane. 19Aimifulecoya cataiqui' ni aimipalaiya ujfxi. Aimicaxhuaiya lane mija'aya ujfxi. 20Ique juaiconapa amanxu, aimunajyacola' nulemma iniya lo'oncospola' to lix'meya jaxa. Jouc'a aimipic'eyacola' lipepalc'o' tama timufqui. Ma muliquila' no'ep laic', timuj'ma nulemma te ts'i'ic' al c'a cane. 21Itsiya timana' lan xanuc' a'i calimetsaijma, iniya ti'huaiyijm'me ica'a ai'huijf'epa, tines'me: Ica'a inca lunu'e'monga'. Tota'a luya'apa cal profeta Isaas. 22Ilec'mentsa Jess anuli cal xans itsufaipa anuli iponta'a Satans. onta'a i'e'epa cal xans afo', jouc'a aimipalay. Jess ixa'mena'ma cal xans. Ipalaina'ma, ehuetsalena'ma. 23Lan xanuc' ixoconni quileta. Ticuayi: Xina'! Ique Jess ti'ay al cueca'. Te aga ique acui'impa i'Hua David? 24Lan fariseo icuej'me ie lonespa lan xanuc', ticuayi: Ique cal xans, epi'ipa limane nocuxepola' lontahue cuftine Beelzeb, tota'a tipa'ala' lontahue. 25Jess ixina' locuapa lipicuejma', timila': Anuli al cuecaj nacin, ja'ni tenajtsotsi lixanuc', iiya al nacin tejac'ma. Jouc'a anuli liya', o anuli lajut', ja'ni tenajtsotsi lisanuc', iiya liya' o jiniya lan xanuc' aimipajnya quipujfxi, tijou'mola'. 26Ma' anuli Satans ja'ni ique tipa'ala' lipontahue joupa enajpotsi iniya. Coa' aimipajnya quipujfxi. Ja'ni tota'a li'ipa, tej co'huacopa limane itsiya? 27Iya' ja'ni ique Beelzeb nalapi'ipa laimane, ja'ni tota'a quipa'ala' lontahue, naitsi nepi'ipola' limane ine loxanuc' naipa'ap lontahue? Ma iniya loxanuc' timuc'i'molhuo' imanc' imenajpolhuo'. 28O te ja'ni anDios nalapi'ipa i'Espritu quipa'atsola' lontahue? Ja'ni tota'a laimane, ti'ia' cosina' jifa'a tipa'a anDios cal Cuecaj Rey. Ique ticuxe. 29Nij naitsi mi'iya mitsufaiya lejut' cal xans ts'ipujfxi, mionc'e'eya i'hueca. Ate'a San Mateo12
  • 32. 24 tifi'e'mola' limane', li'mitsi' ique cal xans ts'ipujfxi. Tijoua', inca nipajnya titsufai'ma lejut', tionc'e'e'ma i'hueca. 30Naitsi aicalihuequi, ique a'ay laic'. Naitsi aimefot'ela' lan xanuc' to laif'epa, ique tica'nennala'. 31Iya' camilhuo': Jahuay lixcay li'epa, jahuay linesc'epotsi lan xanuc', ti'i'ma timenc'e'ecom'mola'. Le'a nonesc'ep cataiqui' cal Espritu Santo aimi'iya mimenc'e'econyacola'. 32Cal xans nanesc'e'epa cataiqui', ti'i'ma timenc'e'ecom'me. Cal xans nonesc'epa cataiqui' cal Espritu Santo, ique aimimenc'e'econyacu. Mipa'a fa'a li'a amats' o jipu'hua locuenaj quitine, iquiya titai'ma lijunac'. 33Ja'ni tolimetsaicoyi ac'a i'as, jouc'a tolimetsaicoe ac'a al 'ec. O ja'ni tolimetsaicoyi a'ijc'a i'as, jouc'a tolimetsaicoe a'ijc'a al 'ec. Al 'ec i'as timuj'ma te ts'i'ic' ie al 'ec, ja'ni ac'a c'ec o a'ijc'a. 34Imanc' lopicuejma' ti'oncospa to lipicuejma' acapo'. Imanc' unc'ixcay xanuc'. Te co'iya mopalaiyacu al c'a cataiqui'? Ma to lipicuejma' cal xans, ja'ni al c'a o ixcay, ma tota'a lopalaicoya. 35Cal c'a xans tipalaijma al c'a litaiqui', ma to mipa'a lipicuejma'. Cal xans ts'ixcay quipicuejma' tipalaijma ixcay litaiqui' ma to mipa'a lipicuejma'. 36Iya' camilhuo': Topo'noe cuenna te ts'i'ic' lonesyacu! Ticuaitsi al Cuecaj Quitine anDios cal Juez ticuis'etolhuo' anuli anuli, timitolhuo': Te conescopa tota'a? 37Ja'ni ones'me al c'a, anDios tepenuftolhuo', tixinnolhuo' unc'ic'a xanuc'. Ja'ni ones'me lixcay, anDios aimepenufyacolhuo', tixinnolhuo' a'ijc'a. 38Oquexi' afantsi lan xanuc' fariseo, oquexi' afantsi lomxiye nomuc'iyalep locuxepa anDios, italai'e'e'me Jess, timiyi: Momxi, apic'a asine ja'ni ainca lepi'ipo' lomane anDios. Amihuo': To'ea' al cueca'. 39Jess italai'e'e'mola', timila': Lixcay xanuc' pe necanujp anDios, pe aimihuejyi, ma le'a ipic'a asina' ca'ea' al cueca'. Ma tota'a imanc' lo'ejma'. Ailopa'a caifmuc'iyacolhuo'. To li'ipa cal profeta Jons luyaipa quitine, ma tota'a a'i'ma iya'. Ie inca tosim'me. 40Jons ico'ma afane quitine afane quipuqui' jipe licu'u cal cueca' catu inuc'ma. Iya' ique cal Xans iximpa cal profeta pu'hua lema'a. Acota afane quitine afane quipuqui' licu'u amats'. 41Ticuaitsi al Cuecaj Quitine imanc' tolacaxingoaita anDios cal Cuecaj Juez. Jouc'a tecaxingoaita lan xanuc' nimajmp liya' Nneve, jipiya Jons luya'ahuo'ma litaiqui' anDios. Iniya lun Nneve ticuftolhuo'. Ine iquimf'e'me lu'i'mola' Jons, ixhuej'menanca. Itsiya imanc' toquimf'eyi anuli xonca cal cueca', aimosuej'memma. 42Jipe al Cuecaj Quitine lan xanuc' tecaxingoaita anDios cal Cuecaj Juez. Imanc' tolacaxingoaita. Jouc'a tecaxhuaita aca'no' nicuxepa anuli amats' juaiconapa aculi' al 'ocay. Ique aca'no' ticuftolhuo'. Xonca al c'a li'ejma' ique. I'hua'ma juaiconapa itoqui lane. Icuaitsi icuej'ma San Mateo12
  • 33. 25 locuapa cal rey Salomn. Ique acueca' lipicuejma'. Itsiya, imanc' tama toquimf'eyi anuli cal cueca' xonca, tolatets'iyi. 43Anuli ixcay conta'a, lipanni licuerpo cal xans, ti'hualeco'ma pe ailopa'a caja'. Tehue petsi conxac'eya, aimixina. 44Ticua: Aipainamma. Ai'huanapa lainejut' pe lainipayomma. Licuaitsi jipiya tixim'ma ixcuajma', itaf'uyiya, i'huqui al c'a. 45Tixina' tota'a ti'hua'ma, tilecotola' ocuenaye acaitsi lontahue xonca ixcay. Titsuflai'me jipiya licuerpo cal xans, timajm'me. Tota'a xonca acueca' loyaicoya ique cal xans. Al te'a le'a anuli onta'a i'hueca, tijoua' ti'i'mola' apaico lontahue. Tota'a loluyalaicoyacu imanc' momana' itsiya. A'ij ijca lopicuejma'. 46Jess mipalaic'ola' lan xanuc', icuaiyunca qui'mma' jouc'a lipimaye. Ecaxo'me una. Ipic'a tipalaic'oe. 47U'im'me Jess, imim'me: Icuai'me co'mma' jouc'a lopimaye. Tecaxoanna una. Ipic'a tipalaic'otso'. 48Jess italai'e'e'ma, timi: Fa'a, ja'ni ailopa'a cai'mma', ailomana' laipimaye? 49Tenats'ila' ts'ilihuequi, ticua: Jifa'a comana' cai'mma' jouc'a laipimaye. 50Ique naihuejcopa Cai'Ailli' Nopa'a lema'a, ma jique aipima o ai'mma'. 13 Mapiya litine Jess ipanni jipe lajut', icutshuai'ma ema al cueca' quin'nuhua'. 2Axpela' lan xanuc' icuaitsa pe lopa'a Jess. Ique if'aj'ma anuli al barco, icutsmai'ma jipiya. Ie al barco tecaxc'o jipe laja', jahuay lan xanuc' tecaxoanna ema al cueca' quin'nuhua'. 3Jess axpe' i'onico'ma lo'epa anDios fa'a li'a amats'. Timila': Cal xans ipanni ica'nehuo'ma lam fanuj trigo. 4Mica'ne lam fanu' hualca ecangoaitsa lane. Laca'hui naiyulp lema'a icuaitsa, itejnna'me. 5Hualca lam fanu' i'nif'coaitsa jipiya ixmi capic, tejuaf'ya huata acamats'. Ma axolof acamats' aiquico'ma, lam fanu' ila'ma. 6Lif'aj'ma cal 'ora, epatsi inu', lam fanu' lilapa ipi'e'mola'. Huata ilanc'epoxi aiquime, ijuna'ma. 7Hualca lam fanu' itsuc'huaita pe lopa'a itac'. Ique itac' itoj'ma, ejec'ona'ma ilapa cal trigo. 8Hualca lam fanu' etojmoaitsa cal c'a camats'. Ine inca ila'ma, itoj'mola', ipanni ixpa. Anuli ipammaitsi amaxnu, ocuena ipammaitsi afanej nuxans, ocuena ipammaitsi anuxans quimbama'. 9Naitsi nocuejpa, aquimf'ea' iya' laitaiqui'. 10Ts'ilihuequi Jess ioc'oai'me. Icuis'e'me, timiyi: Ima', te cofmuc'icopola' toiya? Aimo'ila' acuajmaica cataiqui'. 11Jess italai'e'e'mola', timila': Imanc' anDios epalc'o'ipolhuo' lopicuejma'. Ocueca lipime cataiqui'. Ocueca lo'iya jipiya petsi lan xanuc' tihuejcoyi anDios, ique cal Cuecaj Rey Nopa'a lema'a. Locuenaye lan xanuc' aiquicueca. 12Cal xans ja'ni ticueca, xonca ticuej'ma, tuyaf'ma lipicuejma'. Cal xans ja'ni aiquicueca, tejac'e'ma ie lixina'. 13Ine: Tama tehuelojnyi, San Mateo12,13
  • 34. 26 aimixinyi; tama tiquimf'eyi, aimicuejyi. Toiya laifpalaic'opola' iniya a'ij cuajmaica cataiqui'. 14Jine lo'ipola' enancopa luya'apa cal profeta Isaas, ticua: Toquimf'e'me, ti'hua toquimf'eyi, aimocuec'eyacu. Tolahuelojm'me, ti'hua tolahuelojnyi, aimosinyacu. 15Al inca lipicuejma' ine lan xanuc' i'ipa ta. Tama tipa'a lis'mats'i', afule micuec'eyi. Ixpo'mip li'u'. Ja'ni coa' aimi'e'me tota'a tixingo'me li'u', tiquimf'eco'me lis'mats'i', laitaiqui' titsufai'ma lipicuejma', acuec'e'ma, tipailinacu, titsuflaina'me al c'a cane, tota'a caxa'mena'mola', quionc'e'ena'mola' lijunac'. 16Imanc' inca tuluyalaicoyi al c'a. Tosinyi, toquimf'eyi. 17Iya' camilhuo' al inca: Luyaipa quitine axpela' lan xanuc' tijanajyi coa' tixine ie losimpa itsiya imanc'. Iniya lam profeta jouc'a locuenaye lan xanuc' naihuejp locuxepa anDios, aiquixim'me. Tijanajyi coa' tiquimf'ee ie loquimf'epa itsiya imanc'. Aicu'innila' iiya lataiqui'. 18Aquimf'ea'. Cuhuac'e'e'molhuo' lataiqui' loya'apa te ts'i'ic' li'ipa jipiya leca'nimpa cal trigo. 19Itsiya anDios cal Rey Nopa'a lema'a tijoc'ila' lan xanuc' tihuejcoe. Cal xans noquimf'epa ie lataiqui' ja'ni aimicueca ti'i'ma to li'ipa jipiya ecangemma lane lam fanu'. Ticuaihuo onta'a, tipa'ena'ma lataiqui', iiya lifapa lipicuejma' cal xans. 20Ie huata acamats' lifaf'impa jipe ixmi capic ti'oncospa to cal xans micuej'ma lataiqui' loya'apa ie al c'a lixpic'epa anDios, tepenuf'ma, tixojco'ma queta. 21Ique tihuequi le'a oque' fane' quitine, lataiqui' aimif'acay ime jipe lipicuejma'. Ticuaitsi lixhuejma', o lan xanuc' tixtuc'oyi mihuequi ie lataiqui', ique aimihuejcoya, tenaj'moxi. 22amats' lifampa jipiya litojpa itac' ti'oncospa to ocuena cal xans. Ique tiquimf'e lataiqui' loya'apa al c'a lixpic'epa anDios. Tijoua' tixhuema juaiconapa, ticua: Te caifnuyaicoya laipitine? O tifel'mi'moxi quituca', tijanaca tulijla' axpe' qui'huexi. Ie lataiqui' lopa'a lipicuejma' ejec'opa, aiquipammaic'. 23Cal c'a camats' lifampa ti'oncospa to ocuena cal xans, ique tiquimf'e lataiqui' loya'apa ie al c'a lixpic'epa anDios, ticueca. Ie lataiqui' ipammaita. Ique cal xans lo'iya ti'oncospa to li'ipa cal fanuj trigo ipammaita amaxnu, o ipammaita afanej nuxans, o ipammaita anuxans quimbama'. 24Jess i'oniconapa lo'epa anDios fa'a li'a amats', timila': Anuli cal xans eca'ni'ma lan c'a fanuj trigo emats', li'ipa jipe ti'oncospa to lo'iya petsi anDios tijoc'ila' lan xanuc' tihuejcoe. Ique cal Cuecaj Rey Nopa'a lema'a. 25Joupa eca'nipa lan c'a fanuj trigo, mixmaiyi lan xanuc', icuaitsi no'epa laic' ique cal xans, eca'ni'ma ocuenaj fanu'. Ique ixcay fanu' San Mateo13
  • 35. 27 eca'ni'ma mape pe leca'nimpa lan c'a fanuj trigo. I'huana'ma. 26Itoj'mola' cal trigo jouc'a ixcay quitamqui. Lipanni ixpa imetsaicom'me uhuantsi ixcay quitamqui. 27Icuaitsa limoz ipoujna camats'. Icuis'e'me ipoujna, timiyi: Mapoujna, te aicomeca'ni cal c'a fanuj trigo omemats'? Pe qui'huayomma iquiya ixcay quitamqui? 28apoujna italai'enni, timila': Tota'a li'epa na'epa laic'. Limoz icuis'e'me, timiyi: Te ca'eyacu? Te ayaxta ique ixcay quitamqui? 29ipoujna timila': A'i, aimi'iya. Ja'ni toyaxtsa, jouc'a tiyaxc'ehuo cal trigo. 30Ma toe tipanenni. Titojtsola' ma' anuli cal trigo jouc'a ixcay quitamqui. Ticuaitsi litine tefot'ene, iya' cami'mola' no'eyacu canic': Tonee, ate'a toyaxtsa jie ixcay quitamqui, tofi'ot'etsa atotsa atotsa tipi'em'me. Tijoua', tolafot'etsa cal trigo, to'hua'anca fa'a lainejut'. 31Jess ti'hua ti'oniconghua lo'epa anDios fa'a li'a amats'. Timila': Anuli cal xans itai'ma anuli ajfanu' juaiconapa aca'hua cuftine sinap, ifatsi emats'. Li'i'ma ique cal fanu' ti'oncospa to lo'iya petsi anDios cal Cuecaj Rey tijoc'ila' lan xanuc' tihuejcoe. 32Ique cal fanu' xonca aca'hua, titoj'ma tulij'ma jahuay lofampa jipe aqueya. Ique xonca titoqui. Ti'i'ma to al 'ec. Laca'hui naiyulp lema'a jipe al 'ec tilanc'e'me lipuxi'na, timajm'me. 33Jess ti'hua ti'oniconghua lo'epa anDios fa'a li'a amats'. Timila': Anuli aca'no' ilai'i'ma ilevadura axpe' i'harina. Li'i'ma cal harina ilai'ipa cal levadura ti'oncospa to lo'iya petsi anDios cal Cuecaj Rey Nopa'a lema'a tijoc'ila' lan xanuc' tihuejcoe. Ie cal levadura ti'hua tilai'i cal harina. Lijou'ma umfunni jahuay ax'e. 34Tota'a limuc'iyalepa Jess. Ma le'a i'onicopa lo'epa anDios. Aimimuc'ila' acuajmaica cataiqui'. 35Tota'a enancopa linespa cal profeta. Ique uya'a'ma linespa ca'Ailli', ticua: Capalaic'o'mola' lan xanuc', ca'onico'ma lo'epa anDios. Lilajnyopa li'a amats', emiya iiya lataiqui'. Itsiya cu'i'mola' lan xanuc'. 36Jess ipo'no'mola' lan xanuc' nomana' jipiya. Ts'ilihuequi ioc'oai'me, timiyi: Lu'itsonga', luhuac'etsonga' lataiqui', ie loya'apa te ts'i'ic' li'ipa jipe emats' cal xans pe litojyopa ixcay quitamqui. 37Jess timila': Iya' ique cal Xans iximpa cal profeta pu'hua lema'a. Iya' a'oncospa to ique cal xans neca'nipa lan c'a fanu'. 38To emats' lifapa cal xans toe ti'oncospa ica'a li'a amats'. Naihuejcop anDios, ique cal Cuecaj Rey, ine ti'oncospola' to lan c'a fanu'. Naihuejcop onta'a, ine ti'oncospola' to ixcay quitamqui, ie itamqui lifapa ique in'ehuale laic' cal xans. 39onta'a Satans, ique in'ehuale laic'. Li'i'ma litine lafot'eya ti'oncospa to lo'iya Lijoujma Quitine. Nefot'ep trigo, ine ti'oncospola' to lapaluc' San Mateo13
  • 36. 28 quema'a, maniya tefot'em'mola' lan xanuc'. 40Ma to miyaxquim'me ixcay quitamqui, tipi'em'me, ma tota'a lo'iya Lijoujma Quitine. 41Iya' ique cal Xans iximpa cal profeta pu'hua lema'a. Iya' cumme'mola' lainepaluc' quema'a. Ma to miyaxquim'me ixcay quitamqui, tota'a tepa'am'mola' lomints'eyalep lipicuejma' lan xanuc'. Jouc'a tipa'am'mola' pe aimihuejcoyi locuxepa anDios. Iniya aimimajnyacu anuli naihuejcop anDios, ique cal Cuecaj Rey. 42Ine lixcay xanuc' ti'nij'mim'mola' al cuecaj capa lonajpa unga. Jipiya lan xanuc' tijolijta, ti'ilc'ta li'ay, tixinna acuecaj cumla. 43Lan xanuc' naihuejcop locuxepa anDios, ma iniya timanecu pe locuxeyopa anDios ique qui'Ailli'. Jipiya ti'hujtola' to mi'hujta cal 'ora tuyaia' ummahuay. Naitsi nocuejpa, aquimf'ea' iya' laitaiqui'. 44To li'epa anuli cal xans liximpa axpe' al tom lemuyiya amats', tota'a ti'oncospa to lo'eyacu lan xanuc' noquimf'ep, naihuejcop anDios lojoc'ipola', ique cal Cuecaj Rey. Cal xans liximpa ie al tom emucona'ma. Tixoqui queta i'hua'ma icujtsi jahuay i'huexi. Ie lulij'ma i'naco'ma amats' jipe lamuya al tom. 45To li'epa anuli cal xans incucale mehuay lam perla, iniya acueca' lipitali, tota'a ti'oncospa to lo'eyacu lan xanuc' noquimf'ep, naihuejcop anDios lojoc'ipola', ique cal Cuecaj Rey. 46Cal xans iximpa anuli cal perla acueca' lipitali, i'hua'ma icujtsi jahuay i'huexi. Ie lulij'ma i'naco'ma ique cal perla. 47To li'ipa petsi lin'nop catuye lecajm'mi'me ixami al cuecaj quin'nuhua', tota'a ti'oncospa to lo'iyacola' lan xanuc' noquimf'ep, naihuejcop anDios lojoc'ipola', ique cal Cuecaj Rey. Ique cal xami i'nopola' jahuay latuye, ine lotempola' jouc'a pe aimitejnnila'. 48Namma i'i'ma cal xami, lin'nop catuye ipa'a'me laja'. Icuscoenca, i'huijf'e'me lan c'a catuye, ti'nij'miyi litsiquihuit'. Locuenaye latuye, ine pe aimitejnnila', eca'ni'me. 49Tota'a ti'i'ma Lijoujma Quitine. Ticuaicu lapaluc' quema'a, tenaj'mola' lan xanuc'. Ti'huijf'e'mola' lan xanuc' naihuejcop locuxepa anDios. Lixcay xanuc' tipa'am'mola'. 50Tecajmmim'mola' lapa petsi lonajpa unga. Jipe lan xanuc' tijolijta, ti'ilc'ta li'ay. 51Jess icuis'e'mola', timila': Te oluhuap lainu'ipolhuo'? Ine italai'e'e'me, timiyi: Ma luhuap. 52Timila': Imanc' unc'omxiye, joupa olihuic'ip te ts'i'ic' lo'iya petsi anDios timujyoxi, ique cal Cuecaj Rey Nopa'a lema'a. Toiya ti'oncospolhuo' to lapoujnal cajut'i. Ique apoujna cajut' tipa'e, timuqui i'huexi. Tipa'e afane i'huexi, jouc'a tipa'e cal ts'e, timuc'ila' lan xanuc'. 53Lijoupa limuc'iyalepa ine ataiqu, ipanni jipiya. 54Icuaitsi lipiya' pe litojyopa. Ipango'ma imuc'i'mola' lan xanuc' jipe lajut' pe lafoyomma. Ine lan xanuc' ticuayi: San Mateo13
  • 37. 29 Xina'! Acueca' juaiconapa lonespa jouc'a lo'epa. Ique cal xans, naitsi nimuc'ipa? Juaiconapa ixina'. Naitsi nepi'ipa limane ti'ea' tota'a? Ique ti'ay acueca' to lo'epa anDios. 55Ique i'hua cal xans inc'alhuapa, Mara i'mma'. Jacobo, Jos, Simn y Judas ipimaye. 56Lipimaye caca'no' jouc'a timana' fa'a. Naitsi nimuc'ipa lonespa? Naitsi nepi'ipa limane? 57Ine ixim'me Jess to jipu'hua ni naitsi xans. Ixtulenca. Aimicuayi mepenufyacu. Jess timila': Cal profeta mipa'a lipiya' o lejut', jipiya aimepenufyacu. Ja'ni ti'hua'ma ocuena quiya', jipe inca tepenufta. 58Ma' ahuata al cueca' li'e'ma Jess jipe lipiya'. Lan xanuc' aiqui'huaiyinge. 14 Iniya itin Herodes icuejpa lo'epa Jess. Jique Herodes ticuxe jipe amats' Galilea. 2Timila' lixanuc': Ique aJuan Bautista. Imaf'inapa, ipanamma pe lomana' lamizhua. Toiya tipa'a limane, ti'ay al cueca'. 3-4Tota'a licuapa Herodes i'nujuaitsi li'e'epa Juan. Ique Herodes ilecopa i'maxi cuftine Herodas, exic'e'epa ipima Felipe. Juan Bautista italepa Herodes. Timi: Ima' o'epa lixcay. Aimomajncona'me anuli ima' aca'no'. Herodes aits'etencoco'ma iiya lines'ma Juan Bautista. Ixtuc'opa, i'nopa, ifi'ecopa acadena, i'nicopa lacarza. 5Ticua: Cama'a'ma. Aiquima'e. Tixpaic'ela' lan xanuc' aga tixtulecu. Jahuay ticuayi: Juan aprofeta. anDios ummepa. 6Ixhuaitsi emats' Herodes i'e'ma juic. Jipe efoyomma Herodes lijoc'ipola'. Ixou'ma i'hua caca'no' Herodas. Juaiconapa icuaitsi quipic'a Herodes. 7Icuaj'mipa anDios, epi'ipa cataiqui', timi ahuats': Itsiya, te caifnepi'iyaco'? Asahue'ea'. 8ahuats' ihuejco'ma qui'mma' lixc'ai'i'ma, timi: Atai'etsi ijuac Juan Bautista. Tipo'nof'intsa laxpef' pime. 9Herodes ixhueconni. Te co'eya? Joupa icuaj'mipa anDios, icupa cataiqui'. Lijoc'ipola' jouc'a icuejco'me licuaj'mipa. Aimi'iya micuanac'eya ahuats'. Icuxe'ma ti'ene to lixahue'epa ahuats'. 10Umme'ma anuli cal soldado pu'hua lacarza tetec'entsa ejoc' Juan. 11Ipo'nof'intsa ijuac laxpef' pime, i'hua'anni, uhui'itsi ahuats'. Ique itai'ma, uhui'itsi qui'mma'. 12Icuaiyunca ts'ilihuequi Juan. Itaina'me licuerpo emunatsa. Iye'me u'itsa Jess. 13Jess, licuej'ma li'ipa Juan, if'aj'ma al barco, i'hua'ma petsi ailopa'a quiya' ni cajut'. Aicu'ila' lan xanuc'. Li'i'ma quisina' lan xanuc', ine ipalunca ipieloya', iye'me li'mis. Ticuaitsa pe licuaita Jess. 14Jess iquie'ma al cueca' quin'nuhua', icuaitsi locuena liju'. Lipanni al barco ixim'mola' axpela' lan xanuc' joupa icuaita jipiya. Ixim'mola' acuanuc'la. Ixa'mena'mola