ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 943

PG 85, 61

PG 85, 62

Basìlius Seleucieusis 943

yocp xcxt (:):::o'Toxoc; xcxt cb6p(ù7tO'TOXOç ~ ocy(a llocpl.ìévoç un:Ò -rwv -r~ç :::Ùcr:::odocc; ~t~:xcrx<iÀW\1 itpOcrocyopd:::TOCt' -roiho fL€\1 wc; yÒcr:::t -rÒ\1 [~0\)Àcp] Èotxo-r,:X y::;v-V'"~crcxcrct. · èxs'~vo dé, Wç i.LÉvYJv f::xoòUYJc;.

BASILIUS Seleuciensis (t 459/468)

ORA 'l'IO ~ES

Oratio III, 4. AIJ-r'Y) --;'ìjc; xoc-r:X --;wv n:poy6vwv xa'T:x~lx"']c; :Xn:6rpacrtc;. Lù 1365 ~e:' ' (l,, i ""' l 'i J t' ' \ ,, t Q \ ,, <"'.> o fLY) pt't'·r,c; TY)<; ITWT'fìpt:Y.ç EA'itto:Y.ç· OU y:xp f::cr"t"'fìl1è\i O ùe:oc; IX:;(pt ":"'t)c; XIX-dpw; ,:X n:pciyi.Loc-rcc oùx :Xr.p'ìjxs XP'YJCH'ìjç È;),n;[Òoc; o 0e:òc; T~v rpòow :x.·Y)psò­croccrav. Xpw-roG y:Xp ii.'GCpouoh 'T'ìjc; --;ou n:pwTon:),occr":ou ì,octi.L.:xpytocç ìcr:x.upo-1'Épa· x.:xt 'T'ìjc; ,;;)V &v6pwr:wv òd mxp.:xv6fLO'J ~pwcre:wc; &n:a-r1J6dcr1Jc;, '~v

,&v &v6pwnwv &n:.:xpz~v 6 Movoye:v·~c; È:vsòòcrcxco· xat ":Òv ~eÒTspov 'AMfL nsptooc)),::;,cct, rpapfL&xmc; È:vccvclotç 6spcxrr:::òwv -r:X rpaÒfLIXT:x. 'Av-récr--;·tJcrS r:a­

p:xòdcrcp ';~V SP"IJfLOV' TYi 7pucp?), 1'~\1 V"l)cr":dccv· 77) Òtoc otpS(ù<; &noc't':l), 'TÒ òt' :b6pwrrou xoc't'oc 'Tou StaooÀou 1'p6rcawv, &.v,~ 1'-Yjç Euac;, rrocp6évov :x.wptc; x:x­TOCpo•.c; &>òlvoucr.:xv, xal -:6xov napfh:vtx.Òv 'Aòr.:·l)c; &.p:x.oclccç È:À:::ò6:::pov, xoc( x.6p1Jv &.vÒiJ-rpe:u'o'J, &.Oocwx,ov VUfLrplov ye:wf,cr:xcr7.v. Oihoc; 6 òe:ò-:epoc; 'AMfL &.ne:-:é-

et Dei et hominis sancta Virgo a rectae religiouis magistris a.ppelht­tur; hoc quidem, quia naturaliter eum qui in forma servi erat genuit; illud ftutem, quia servi forma. formam Dei unitam habet.

Oratio III, 4. Rane scntentiam progenitores d~tmnationis suae tulerunt. Tu vero ne salutìs spem proieceris: non enim exsecrationi creaturam Deus feeit obnoxiam, neque bona spe interim orbata na­tura. Namque Christi praesentia longe pot.entior est protoplastì vora­citate, et, hominum genere per gulam nefariarn in fraudem indueto, U nigenitus, eontrariis medìcamentis curans vnlnera, de ho mine cor­pus, in quod se insinuaret, delibavit, et secundum Adamum sibi circumiecit. Paradiso solitudinem obiecit, ieìunium deliciis, serpen­tinae fraudi tropaeum, quod per hominem contra dìabolum statuit, Evae virginem absque maledicti acerbitate parientem, et fet,um vir­gìneum a veteris culpae aegritudine lìbermn, et innuptam puellam, quae sponsum generavit immortalem. Sic alter Adam progenitus in

• PG 80, 297, 428, 1161, 1372, 1552. PG 81, 281, 429. • PG 82, 1008, 1015, 1137, 1200, 1221. • PG 83, 29, 57, 81, 84, 85, 88, 92, 93, 97, 100, 104, 173, 177, 180, 181,

188, 192, 193, 205, 212, 215, 288, 301, 309, 317, 365, 388, 389, 404, 436, 437, 488, 489, 1156, 1157, 1160, 1201, 1269, 1272, 1380, 1420, 1429.

1365

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 944

1366

1366

944 Basilius Seleuciensis

x8'1J, &v";" t rc:xp:xSdcrou rcpòç oùprxvòv &vr;véxOr;. 'Ex.e'i:ee:v ";"O~E:ÙE:~ ";"ÒV llcpw, rcocp:X 'ou rcccrpòc; ~rc:Ax.oùwv· « K&Oou ~x Se~~&v IJ.O:.l, Elwç &v ,eO&cr~v oi ~x6po( crou urcorc6Swv -r&v rco8&v crou », <.p ~ S6~oc dç -ro&c; oc1&vcxc;. 'AfL~V.

Oratio XXXIX,2 2. [ ... ] 'A.XA' e:'Lrce:p ~cr"w &vOpùmov 8ncx x.ocl crcxpx.t cruvSe:Se:!J.évov ":"o~c; 't'OU vou 7toÀurcpocy!J.OVE:O"'rtX7mc; b[LfLIXcrt --roÀfLYJp&ç &-::e:VLO"IX~,

x:xt --rò cruvrxtSwv 7r)c; rcnpLx.1jc; S61;·r,ç &rcrxùyrxcr[L:X x.:x-ravo~crrx~ -re;> &ì4hvéi) ree p Lt,rxwpOév--rrx x cd -rp:xvwOév,oc cpw,(, he:'i:Oe:v &p~:xcrOrx~ 'Yl 0e:o-r6x.cp ·dj c;

e:ùcp·t]fLt:xc;, ù6e:v X\XÌ. 0eo-r6xo::;; ~cr-r( 't'E: X\XÌ. Àkye:'t'oc~. "Aprx -r(ç ~cr-rL "':"OCÙ-;·r,c; utj;YJ­Ào-répa: urc60e:crtc;; OU[Lé:VOUV E:~7t0L ·ne; &v, Odwv x:xl. &v8pCù7tlVCùV 'TÒ y.écrov l:wot:.w. 'Qç yàp oùx ltcr--rLv e:uxo),ov voe:~v 'TE: x.rxl cpp&~e:Lv 0e6v, [LiXD,ov SÈ xaO&mx1; &6ùva7ov· o6"rwc; -rò [.LkyCI. -r~c; 0eo-r6xou fLUcr-::~pwv, XIXÌ. dLIXvo[:xc; X.IXÌ. yÀ<h-rYJc; ~cr'Tlv &vw-rr::pov. 'Ercd oòv 0eòv crapx<ùOkv'Trx 'Te:x.oucriX 0r::o'T6x.oc; òvop.&~e'TCI.L, rcpòc; 0eòv i)L' e:ùx~c; &voco~cro[Lrx~, xiXl. r.tJ)-ròv ·~ye:p.6viX -;où Myou 7tOL'~O"OfLIXl' LlémtO";"O: 7tO:V't'OXp1X-rop, ~IXCHÀeU XTbE:Cùç arc<f.cr7J<:;;, Ò X.IXTOCÀOCf1.7tCù'l ' ; t l ' " l l ..... "'' l ! ! \ IXflP'IJTCùç ";"OlJç IXG"CùfLiXTOUt; 'IOrxt; TC;J VOS:fl<:} G"OU Cf'CùTL, Xfl.'rti.U'(OCO'OV fLOU TOV

vouv, ~voc vo·IJO'ij TÒ rcpoxE:(fLEVov &rcìv:xv&ç, xocl. ),cx.À·1J6'ij TÒ vooU!J.E'IO'I dcrd)&c;, xcd XNP1le~ 't"Ò ) .. aì~oU(J.svov ch::rcpxÀ&ç. 'Ev yàp 'T(.naìv -ròv x.Lvauvov ò ne:pt

coelum paradisi vicem evectus est. Inde serpentem iaculatur, audiens illud a Patre: Sede a dext1··ìs meis, donec ponarn inimicos tuos scabel­lurn pedum tuontml cui gloria sempiterna. ~A.men.

Oratio XXXIX,2 2. [ ... ] Vermn si fas est homini carnis vinculis colligato euriosissimos mentis oeulos, eosque ineonniventes audaeiter defigere in delibatum de gloria Dei Patris splendorem, Filiumque coaeternum, qui vero circumfulget et manifestatur lnmine, a,gno­scere: inde sumam initium laudationum Dei Matris, unde ipsa talis est et appellatur. Age vero, ecqua sublimior ma.teria esse potest, prae­terquam haee'1 Nìhil certe inter divina et humana medium proferet quis, aut cogitabit. Ut enim non in facili est, Deum nosse, aut eloqui imo ex eorum numero, qua,e fieri minime possunt: sic magnum Dei­parae sacramentum omni ratione celsius est et oratione. Quando igitur Deum inea.rnatum enixa Deipara dicitur, ad Deum precationis ope dirigar, ut verba mihi praeeat: Domine omnipotens, totius uni­versi rex, qui inexplicabili quadam I'f1tione mentes incorporales spi­ritali luce perfundis, mentem meam illmnina, ut proposita res absque errore cognoscatur, cognita pie dieatur, dieta sine periculo animo capiatur. Triplex namque snbit periculum, qui de Deo verba facere

1 Ps. CIX, L " De huius Orationis paternitate dubitat B. 1\:[arx, qui eam attribuit Pro­

clo Oonstant. Fere omnes alii viri doeti, eam attribuunt Basilio Seleucien. (cf. Cay, l, 888; Al, 3·17; RPhTh, 547).

PG 85, 429

.PG 85, 430

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 945

PG 85, 436

PG 85, 437

PG 85, 435

PG 85, 438

Basilius Seleuciensis 945

0e:ou Àtye:~v ne:~pw[Le:voç· ~ vou [L~ È:ÀÀoc[Lcp8tvToç, ~ Myou ihovouvToç, ~

&:x:o'ljç [L~ x.wpoÙcr'YJç. [ ... ] Tiwç nocpoca61;wç U[LV~crw T~V nocp&.i\o1;ov x.&.p~v· nwç T~V TI'YJY~'I T'ljç

cp~Àocv8pwnlocç i\o1;&.crw· nwç TÒV TIOTOC[LÒV T'ljç cp~Àocv8pwnlocç X'YJpÙf;w· nwc; nocp8e:v~:x:ou :x:ocTocTOÀ[L~crw ne:P..&.youc; :x:ocì ~u8òv &ve:pe:uv~crw [LUGT'J]plou [LE­

y&.P..ou, d [L~ cru [LE 1\~òlf.f;Y)c:;, ~ 0e:oT6:x:oç, ol6v T~VOC :X:OÀU[LO'YJT~V òlne:~pov,

« &noMcroccr8oc~ TÒv nocÀoc~òv òlv8pwnov TÒV cp8e:~p6[Le:vov :x:ocTÒt TÒtç è:m8u[Llocc;

T'ljç tXTiif.T'I]c; »; e: hoc TÒ crT6[LOC T'ljç 1\~ocvo[ocç È:f..touç TIÀ'f]pWcroccroc, npÒç TÒ ~lf.8oc;

:X:OCTQ(iìuvoc~ T'ljç cr'ljc; :x:uocpoplocc;· wc; &v <j)UlTÌ TOU è:Mouç crou 1tEp~ÀOC[L7t6[LEVOç,

d.\ p w TÒV È:v croì T'ljç rXÀ'YJ8docç [LOCpyocplT'YJV; Kocl [LO~ cruvocywvl~ou npòc; T~V

TOCUT'ljc; :X:OCTif.À'I]~~v, ~V()( a~aocx.8dc; nocpÒt crou, P..tye:~v i\uv'1]8iD ne:pì crou, oùx.ì

nwc; he::x:e:c; crocp:x:w8tVTQ( TÒV A6yov· unÈp TÒ nwc; y&.p È:crnv o TOU T6:x:ou crou

Tp6noç· rXÀÀ' 51"~ :x:OCÌ [L~T'YJP ytyovocc;, :x:OCÌ 7tocp8tvoç è:[LE~Vocç· &crne:p o TEX.8dç

È::x: crou av8pwnoç ytyove:v tX~e:ui\~ç, :x:cd @e:Òç è:[LE~VEV rXÀ'Yj8Wç, È:nocvop80U[LE­

voç TÒ TIÀif.cr[LOC TWV ti\lwv xe:~pwv.

[ ... ] <l>povdTwcrocv Àomòv ot nocp&.cppove:ç, :x:d T'ljç 'Ioui\oc'i:x:'ljç &nocrT~TUl­

crocv [Lt8'1]c;· ot P..tyovTe:ç &MvocTov dvoc~ x.wpìç :x:o~vwv[ocç T'ljç npòç òlvi\poc, yu­

voc~:x:oc Te::x:e:~v. Tl yètp [LOCÀÀov ocÙTo~ç 1\o:x:e:~ 1\ucrnocp&.i\e::x:Tov, È::x: yuvca:x:Òç TE­

x.8'ljvoc~, ~ &nò y'ljç TIÀoccrO'ljvoc~; nocp8e:v~:x:~v :x:uocpop'ljcroc~ '(MTÉ:poc, ~ y'ljv ~u­

x.w8'ljvoc~, xocì ~Mne:~v, :x:ocì ÀocÀe:~v, xd &:x:oue:~v, :x:d TÒt 1\o:x:ouvToc n&.noc no~-

connititur: vel enim mens illuminata non est, vel sine viribus omtio, vel audientia claudicat.

[ ... ] Quomodo inopinato concelebrabo inopinam illam incanmtionis gratiam? Qui bus laudibus afficiam fontem charitatis? Quornodo pro­fusae caritatis in homines fiumen praedicabo? Quomodo virgineum pelagus audens tentabo, et magni mysterii scrutabor altitudinem, nisi me ut inexpertum urinatorem, o Deiparet, doceas veterem horni­nern, qui corrurnpitur· secundurn desideria erroris, deponere: 1 nisi men­tis os misericordia compleaR, quo tui partus fundum perva,dat, ut tuae miserationis luce circumfulgenR in te veritatis marg~uitum de­prehendam? Subventa, ut veritatem consequar, ut a te doctus elo­qui valeam: non quomodo incarnatum Verbum pepereris; nam supra lumen meum est partitudinis tuae ratio: sed quod mater effecta, virgo quoque permanseris: sicut qui ex te partus est, homo verus fuit, et vere mansit Deus, corrigens opus manuum suarum [ ... ].

Tandem sa pian t, qui desipiunt, et a Iudaica abscedant insania, qui asserunt impossibile absque viri societate mulierem eniti. Utrum enim illis minus recipi posse videtur e muliere progigni, an e terra fingi? Virginem uterum ferre, an terram animari, videre, fari, audire, quod-

1 Ephes. IV, 22.

1367

1368

1367

1368

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 946

1369

1369

946 Basilius Seleuciensis

e'i: v; ''Eb:o::: 1tct..N:t.L x.ouv o Ek6c;, xcd 1tÉ1tAcx.xev &v0pw7tov· ZÀ()(O::; 7t&.ì,w -ròv èx IIap8Évou xoUv, "t"~\) cr&.px.~ À~y(ù 1"~V È; ct.Ò'T~ç, XC<.l Wç o!òev ìxu1"(}} 7tt-1tÀIXXE, x:xt &.vOpw~toc; yéyo•1e. IIwc; oùv ot 7<'i) ~tpo-répcp mcr-re:Uoneç, ~tpòc; 7Ò Òe1hepov &·•nÀéyoucr~; K<Xì i1t' èxdvou fi.È:v 7Ò r.:xv-roòùvcx.fi.OV -ré{) Elz('i) wxp­.oruroUatv, È:itÌ ÒÈ: ~o{rro'J ,o;;Ò &SUva'"t:"ov aÙ'"roU XX1''"1'1YopoUcnv. Aù"t"Òç yOCp È;(rnv

6 x&x:::~vo -rex.vo'Jpy~criXç, x.:x~ -rou-ro XIX~voupy~crcx.c;.

[ ... ] YhJòdc; oùv cdcrzpòv otécr6c.ù 7Ò crWfL"- 70)v &:v6p6mw•1, xiXÌ cile; &ÀÀ6-1"pwv TOU El:::ou a~:xOIXÀÀé't"Ul. oò yttp 1tì,&t<nc; XIX'C:Xtcrzuvet, &ntt ~t p i.~ Le; XIX­:;:xxplvzt. oùòè yà.p òcp6et.Àfi.OL ~ x.dp, ~ T~ TWV &.ì,ÀWV OCfi.iXPTrXVZL fi.Z),(;}v· rxÀX o XtXXWc; X.PWfLZVOç z:::tpÌ X(XL òrpO(h).fLé{), xo:.Ì To~c; &XAmc; fLét.em. LlL01tep ò rr&nwv Hot·tyr'Ììc; xOtÌ L.\zcrr.6nJc;, h -rijc; lio:.pOévou xcd Eleo-r6xou -r:::x.Odc;, :;Yjc; [LÈ:V tpUGiS:(vç TWV &vOpwmDV èxot'IWVYJGE' crocpx"- yocp &:ì:YJEl&c; Èyux.wfi.ÉVYjV È:cpopem:;· :;'ìjc; 3è r.poc~ewc; ...:wv rxVOfi.UlV oÙ fLZTÉÀocoev· « 'A[W.p7[av yocp, qrr,cr~v,

oùx. ~7to[YJcrEv, oU"rs e.JpÉ81) Ò6Àoc; Zv 'Ti}> a--r6tJ.ct7~ xÙ'!oU ». "'!2 yoccrrpòç &yiaç XiXÌ Heoò6xou ! È:•; 'h :;Ò &p.cxp't"(Otc; ÒteppttyYJ zetp6ypo:.rpov· Èv TI EldJc; yov:::v &vOpwrroc;, [LÉvwv 0:::6c;, xcxì xuorpoplcxc; i,vécrze...:o, xo:.Ì 1tfJÒc; ~'' xa8' ~[.LiXc; x.Ot1'Éor, yévvr,cnv, ou-rz 1:-ouc; 1ta-rp~xouc; xevwcrC(c; x6ìsco'Jc;, xcx.t d.c; [Xf)­

-rpc}l<Xc; &:yx&.Acx.c; rrì.r,pwcr:xç. Oò ytip fLept~eTC(I 0zòc; èv:::pywv &1tep ~ou),z-r:xl·

cnmqne vhmm fnerit, facere'~ Limum Deus olim cepit, et hominem fìnxit: limum recepit ex Vìrgine (carnem, qmte ex ea., loquor), et pro sua prudentia sibi a.ffingens, homo factus est. Quomodo qui primum credunt, secundo obloquuntur'! Ae in eo q1ùdem Dei contestantur om­nipotentiam, in hoc vero nihil ei dant sycophantae potestatis. Ipse enim est, qui et illud arte elaboravit, et hoc innovavit.

[ ... ] Nemo ighur humanum corpus turpe existimet, aut velnt a Deo alienum calumnietur: neque enim fictio probrosa est, sed aetio danmatoria: non eninl peccant oculi, non manus, non partium alia­rum ulla; sed qui maJe mann, oculo, aliisque membris utitur. Quare omnium Conditor, et Dominus ex Virgine et Deipara natus in huma­nae naturae communicationem venit: carnem enim vere animatam gesttwit1, nihil vero inique gessit: Peccatum enim ·non fecit, nec 'Ìn­ventus est dolus in ore eins.1 Alvnm sanctam, Deique receptricem! In qua disruptum est. peccati chirographum; in qua Deus factus est homo, permanens Deus, et gestari utero sustinuit, et ad nostrae gene­rationis humilitatem se abiecit, non exinanito paterno sinu, quo maternos amplexus oppleret. N o n enìm in ea, quae sponte agenda suscipìt, sese partitur Deus: quin potius manens in omnibus indivi-

1 Isa. LIII, 9; I Petr. II, 22.

PG 85, 437

PG 85, 431\

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 947

Basilius Seleuciensis 947

KO(,t r()(.tp,·~·Ì\ !J.È:V è:d TI]v IIO(,p6fvov xrxt 0wr6x.ov è:p:x.6!J.e::Vo~, &itoÀ~!J.'ltOCVe::~

-ooùç; oòprxvouç;· o ?ìè r.ocv-orx r.ÀYJpwv -oou 0e::ou A6yoç;, xocì. crcxpx:oup.e::voç; èv *410 w)-.fl, -o~ç è:v oòpocvo~ç itpocrxw~cre::wç oò :x.wp[~e::Toct. * "Ocme::p y:X.p Myor; è:v

;(apr!J ypoccp6!J.E:VOc; o),oc; È:cr-ol.v È:V Té]} ;(apoTJ, X:Cf.Ì. o),oc; È:V ye::w~cr!XVcL vé]}, x:rxl. oJ..oc; è:v -ro~c; &vrxytvwcrx.oumv rxò-.6v· OUTU)ç o 0e::ò~ A6yoc;, !J.iiÀÀov Sè Ù)c; z!Se:v O 1\6yoç, 0Àoç È:v -ri{) lò[c.p aW{Lct.'":'L, xet.Ì Oì~oc; €v 7cf> 0E(f} xat lle<Tp(, xat

411

*439

PG 85, 442

' , ' -, ...... ' ' ..... l \ -::ov oupcx:vov 'ltA'fjpU)v, x::xt -TYJV YYJV ite::pts:x.wv, xrx~

ptòpacrcr6!J.e::Voc;.

[ ... ] Et y:X.p o ~ì,wc; où-ooc; pur.rxpwv x:xl. Òucr6Ò!J.WV ècpaitc6!J.svoc; -o6itU)V oÙ 'ltOC<JX.E:L -.LVOC !J.OÀUO'!J.ÒV TÌ)v txÒTOU xatla:p67l)'r<X, r.wç O'J;(Ì itÀÉO'I o -::~c; òtxocwcruv·r,ç; ~Àwc; d~ X()(Oapocv èm"Ait.flya:c; ll()(p6fvov, o:ur'lc; Te:: -rò T:':xv!t.­ytov crwwx htìwv, &r.:xO~c; è:v w)-.<;) flE:flÉVYJx.ev (~c; 0e::6c;; T w v yocp &vOpwr.wv tlpÒYJV rXTi:OÀÀU!J.ÉVWV, X()(Ì. !J.YJÒEfl[!XV è:x.6v-rwv È:Àr.[Òoc (){ùTl)p[xc;, È:Òe~(l'i)(l.E\1

È:mÒ'fj!J.[O:ç 0eou, Òtoc 7tp0Cj)YJ1:WV ·f,[L~V 7tpOX1JflU;(0E[<JYjc;" wc; il.cr-;t rixoucr:xt ~ ' 'H J. ; ' 'Il.' \ ' II lO' ' l ~ '.r. l fY TOU !J.EV ()O:,OU 1\EYOVTOc;' ({ uOU YJ a:pvEVOC, EV yrxcnpt 1\l)'-yE:'r()(~, XOCL TE!;ET:XL

u[6v· x::xl. Y.:XÀÉcroucrt TÒ 6VOfLIX o:Ù-ooi) 'Efl!J.CX:VOT~À, 01tEp È:cr-rÌ.v É:p[..t'Y)VEU61..tE:VQV' 'i\'le;O' ~flÙJV o (><)e6c; ».

5. Kaì 7~ XP~ 7t&v-rct: tJ.Écrov èlyetv .or&: nCt.pOC -;;;Wv 7tpocp~TWv E~PYìt-LÉv~X, -rwv rrpo~XyopeucravTU)V -;~v rtcx:poucr[av Xptcr-coù -r·~v èx 0eo-;6xou yevo­

!J.ÉV1JV; Il ab: -rolvuv !J.Eycx:À6cpwvo~ yÀwcrcriX -rwh1Jv &E;lwc; U!J.VTjcrw;;· òt' cx:Ùr~ç

sus salutem mnndo confert. Equidem Gabriel non sine coeli deser­tione venit ad Virginem Dei matrem: at Dei Verbum omnia complens, dum in ipsa incarnatur, coelesti adoratione non can~t. Ut enim ver­bum ehartae inscriptum, in ch~uta totum inest, et totum in mente generante, et totum in legentibus: sic Deus Verbum, melius etiam, quod ipsi Verbo cognitissinnun est, totus in proprio corpore et totus in Deo, et * Patre, et implens coelum, et teuam ambìens, et creata contrectans omnia. [ ... ] Si enim solis hnius, cnm sordentia feten­tiaque loca contingit, nullius inquinamenti contagione puritas infi­citur: quomodo non magis sol iustitiae in integram e:ffulgens Virgi­nem, et ex ea sanctum corpus delihans, ìmpatibilis in ipso perstitit, ut Deo dignum est~ Nam perditis funditus lwmìnibus nullaque facta salutis spe reliqna, peregrinatio Dei a prophetis nobis preanuntiata fuit, necessaria, ut Isaiam loquentem audire est: Ecce Virgo concipiet, et pariet filium, et ?Jocabitur nomen eius Emmamwl, q1wd interpretatut·, N obiscwm Dmts.1

5. Quid vero necesse est quaecumque a prophetis dieta, qui prae­sentiam Ohristi ex Deipara nati praelocuti sunt, in medium afferre~ Quae igitur lingua tam vocalis, quae pro eìus dìgnitate hymnos per-

1 Isa. VII, 14.

1370

1370

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 948

948 Basilius Seleucieusis

yà:p 1:wv [L<:yaÀwv &yo:.Owv ~~~wOr,[Le:V; Ilo lo te; bco:.tvwv &vOe:m, 1:Òv òcpe:tM­[LEVov o:.ù1:7j TCÀ:H;,o[LEV <Hécpo:.vov; 'E~ o:.ù7tjç yàp TÒ &vOoç ['Ie:crcrè] Le:crcro:.l. &ve:6Mcr1:1Jcre:, xo:.~ 1:Ò yévoç Tj[LWV a6~7l xo:.t TL(LTI ècr,e:cp&vwcre:. Ilo'i:o:. 'T:O:.U'T:"Ij<;

&~~0:. lìwpo:. 7tpocre:véyx<ù[LEV, ~ç ècr-:tv &val;to:. 'T:à "t'OU x6cr[LOU OC7t!XVTCI:; m yàp 7te:pl. -:ù:Jv &ì,Àwv &ylwv o IltXuÀ6ç <p7Jut' « "'Qv oùx ~v &~wç o x6crr1.oç »" 1:l &v e:~TCOL(LEV 7te:pl. Tijç 0e:o't"6xou, ~ -:ocrou-rov oc7t<XV't"O:.ç {me:ps:x),a[L7tEt -roùç [L&p­o;upo:.ç, 5crov xo:.t o;01)ç &crTÉpet:ç ,:me:po:.uyoc~e:t o ~Àwç; "Q 7t<Xp0e:vlo:., lìt' ~c; &y­ye:Àm lìtXIXL<ùc; &yocÀÀOVTIXt, 7tpÒç lìt<XXO'VLIXV &v0pW7t<ùV IÌ7tOuTe:)J,6[LEVOV Tj 7tpÒ-1JV * TÒ Tj[Lhepov &7tOO''T:p<:<p6!1.S:VOt yfvoc;, XCXÌ cpa:t/ìpUVS:Tot rcxopt~À, 't"Ò Tijc; •444 C. t '-, 1 ,L 1 t f A t ' ' - ' t -VS:LIX<:; uU/1./\'1)\yS:<ùc; [L1JVUfLG<. mcr't"EUOfLEVOç. uW7tE[ì Ol:ivO xapo:.c; XIXL XOI;[ìL't"Oc; "'1)<:;

7tpOU"IJYOPLet:c; &:7tocpxe:'T:O:.L. ({ Xa:r:pe: xexOI;pLT<ùfLéVYj, ò Kupwç [1-ETOC crou ». « Xe<.'i:pe: xs:xo:.pt7<ù[J.ÉV7J », cp:xt/ìpòv &.voc),o:.oe: 7tp6u<ù7tOV. 'Ex crou yà:p ~ 7tOCV't"<ùV -;::x0~­

uE't"!XL xapoc, xal. 7tiXVuZL 't"OUT<ù'J TI)v &pxa!ocv &pocv, èv c<ì} XO:.'t"IXÀUELV TOV Oo:.voc­"t'OU 'T:Ò xpoc't'oç, XIX~ lìwpdcrOat n:iim.v &.vacr-roccre:wç ZÀTCLiìo:.. « Xot'i:pe: xex!Xpt-r<ù­[LÉV"') », ò &:[L&pa:v"oç njç &yvd!Xç 7to:.poclìe:tcroç, èv 0 cpu"t'e:uOèv -:ò ~uMv -:~ç ~w-1jc;, ~Àoccr-::·~cret 7tiXut u<ù't""')plo:.c; xcx.p7touc;, oOe:v ·~ -;e:-rpoccr"t'O[l.Oç TWV Eùcx.yy:::­ÀL<ùV 7tYJy~, ~pùcre:t -ro'i:ç mcrce:uoucrt 7tOTIX(LOÙc; oix·np[Liilv. « Xo:.'i:pe: xe:xe<.pt"t"W­fLÉVYJ », fLEowe:ùoucrcx 0::<ì) X!XÌ. &v0p(~7totc;, ~vcx 't'Ò fLZu6"t"mxov &vo:.tpe:O'iJ Tijc;

sonet1 Siquidem per eam bonis magnis affecti sumus. Qno laudum flore debitam illi plectemus coronam? Ex ipsa enim flos lesse germi­navit, genusque nostrum gloria et honore coronavit. Quae digna satis h1 eam munera conferemus, cum infra eius dignitatem sint munda.na omnia'q Nam si de aliis sanctis Pa1ùus asserit: Quib'lts di­gnns non erat mundu,s: 1 quid dicemus de Deipara, quae tanto super omnes martyres exsplenduit, quanto stellas praefulgurat sol~ O vir­ginita-s, per quam angeli humanam gentem pr·idem aversati, iure meritoque gestiunt ad hominum servitium * destinari, et hilaratur •ua Gabriel divini conceptus nuntio sibi credito! Quare a gaudio, et gratia salvationem auspicatur: Ave, gratia plena, Dmnitms tecum.2 Ave, gratia plena: laetos sume vultus. Ex te enim omnium gaudium nascetur, qui soluto mortis imperio, dataque omnibus resurrectionis spe quie-tem afferet., ab inveterata exsecratione. A1,e, grat'ia plena, ave fioren­tissime virginitatis paradise, in quo lignum vitae satum producet fructus omnibus salutares, et ex quo Evangeliorum fons in quatuor ora sectus miserationum flumina credentibus diducet: Ave, gratùt plena, Dei homimunque sequestra constituta, ut inimicitiarum pa­rietes intergerivi convellantur, et coelestia terrenaque in unum coe-

1 Hebr. XI, 38. 2 Luc. I, 28.

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 949

Basilius Seleuciensis 949

~z6pac;, xat -ro~c; è:rcoupavlo~c; tvwEl'(j '~ bdyeta. «'O K{Jpwc; (LE1:"~ croù ». 'E­rcetiì~ 'JctÒc; umip;(E:tc; onwc; &~t66E:oc; -:o~c; '~c; &.yve:l:xc; &pw(Lctcrtv eùw3toc~6(Le­voç, o (LÉy\t.c; è:v crot xcx.·mt;.ç~crst &pztspeuc;, o xot-:~ -r~v Toc!;tv Meì,ztcreòéx, &.[1.'~'\'o)p x.:xt &:r:ti't'wp· &.(L~TffiP è:x. 0e:où lla-rp6c;- &·mhffip è:x croù 't'~c; [L"I)Tp6c;. «'H 38 tòoùcrot, t:pYJcrl, Òte1:'ap&.z6YJ è:rct T (i) 'Aéycv aÙ't'ou », 1:"0UTÉcr·:w è:rct Ti)) rcapa­M!;<p TWV Àeyo(LÉVffiV. 'O ÒÈ: r.:xopt·~), ~'J(l !L'ÌJ ÒtiX7tOpoucrtx. "t'·:XptX't'TYJTOCt, 1:"i)} mx.paXÀYJTtX.i)} Àoycv t:p6&vet '~\l &yvot<ZV, XClL 9YJC>t' «M~ rpooou, 'MIXpttX[J- })' o y~p rp6ooc;, T W 'l 7tpocrxsxpouxoTW'I è:cr-rl· crù 3é, « xapw rea p~ 1:i)} 0ei)) ».

Eh:x ÌÌetx.vùc; '!"~V x&ptv TIJ'I urcèp rciicrav xocptv, è:rcocyet ÀÉywv· « 'Iòou, O''JÌ,-

' \ \ " ()"' ' ,, \ "'" <V',!,' ~ AYJYTI E'l y<Zcr"t'pt X\t.t UtoV. . u-roc; [J-cyiXc; ecrTIXt1 X.:xt .t toç 1 't'tuTOU x.r;fJ-

6~cr~::-:oct · x.IXÌ òwcr~::t a:1hi)} Kuptoc; o 0Eòc; TÒv 6p6vov Ll.o:utò Tou 7ttx.Tpòc; IXÙ­Tou· x.IXÌ ~tx.mÀeucret è:rct 1:"Òv o!x.ov 'Iaxwo dc; 'rouc; IXÌwv\t.c;' x.IXÌ ~IXcnÀe:liXc;

iX\Yrou oùx. ~a'riXt -rÉ}.oc;. E!rce ÒÈ: Mapd[J- r.pòc; TÒV &yyeÀov· n<7Jc; ~O'TIXt fJ-Ot _ , , , ~ , , o·~ , , 6 ""'·!. , "' ";'OU't'O, E7tSt avopiX OU yt'lffiuX.W; » Uoe:Lç, (j)'Yj(JL 1 1:p T:oc; O'Ut'./\YJ'fEffic; E'l yuVIXté,t

,eOewp-fJT'l.t, rcÀ'Ìjv &.viìpòc; x.ot'lffi'ILQ(,c;· È:[J.OÌ òè "~c; Tot:xuriJc; x.oc6.ocpe:uoucrr,c; nwc; è:aTCH TOU't'O òuva't'6V; Tò rca:pocòo!;ov 't'~ c; è:mxyyeÀlet.c;, iìucr-

7t!Xpoc8ex.'t'OV è:xet TI:ÀYJpOtpopb.'l. ff<7Jc; f, acrr.opoc; ~À.'l.0'1:'~0'(t) X.IXpTI:OV; TI:Wç ÒÈ;

-~ ocyoc(Loc; yew~u(t) ui6v; Etx.6-:;o: !J.OU nuv6ocv·n, (j)'fJO'LV o &pxocyyeÀoc;, xoct cruy-

ant. Dorn{nus tecntn: quia templum existis vere Deo dignum castitatis aromatibus bene odoratum: magnus te inhabitabit pontifex, qui se­cundum ordinem Melchisedech sine matre est, ac sine patre; ex Deo Patre sine matre, ex te matre sine patre. Q7tae cum audisset, turbata est in sermone eius,I hoc est super dìcto tam ìnopinato. Gabriel autem ne inops consìlii perturbaretur, oratione consolatoria ignorantiam antevertit amoliri, et inquit: Ne tùneas, JYiaria; eorum enim timor

qui offendunt: tu vero gratiarn invenisti apud De1trn.2 Deinde commonstrans gratiam, quae supra omnem gratiam est, pergìt loqui: Ecce concipìes in ~ttero, et paries filiurn: et vocabis ncnnen eius Iesurn: hic m·it rnagnus et JNlius Altissimi vocabitur. Et dabit illi Dominus De·us sedern David pattis ei·us; et regnabit in Dotno I acob 't n aeternurn, et regt1'i eiu.<; non erit finis. Dicit au-tem J.lJ aria ad angelum: Qtwmodo mihi fiet ù:;tud, qttoniarrt virum non cognosco? 3 Nulla absque viri opera, inquit, conceptus in mulieribus, ra.tio explorata est: cum vero puri­tati studens nihil ta.le sim experta, qui potest id fieri~ Inopinabilis tuus nuntius aegre credi potest. Quomodo absque satu fructum pro­ducam? Quomodo virgo filium generabo? Iusta postulas, inquit ar-

1 Luc. I, 29. 2 Ibi(L 30. 3 Ibid. 31-34.

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 950

950 Basilius Seleuciensis

"(VW[LOV<òç; 7tOWÙ[Let.:L TY]v àr.6xptow. T(!) [LÈ:V Toxcp 7tpOcr[Lo<p--:-up&v, T(!) i)è: Tfl07t!:p r.et.:pet.:X<òflWV. "Ocrov o0v èt.!.È: ytvwcrxetv, -rowih6v ècr·nv. Oùx è~ &v3pt­x'ijc; 7tet.:t3ocr-;roplet.:c; yevf,cre-ret.:t ~ m'>ÀÀ'Y)ytc;, àÀìt' ~ -rou &ylou II VZU[L<X't"oc; È:m-

' \ ~ ~ l .... CV",!,' ' ! ! ' l t:flOLTYJO"Lç;, Xet.:L "fj u!JVet.:[L<:<òc; 't"OU l 'i'L(J't"QIJ ZT.Lcr'Xtet.:crtc; 1"\X\J'''fJV epyet.:O'€'t"G(t.

T l oùv 7tpooocì.À7J -ròv v6flov ,~c; tpucrz<òc; èr.ì 't"où vofLo!:lif:Tol) "~ç; tpucrz<òc;; fL~

y:Xp crù 'rOÙ (i)uvG<[LOUV'roc; È:x1:Òc; TÒv cròv lcrxt>etç; {mo3~~G<cr0at r.Ot'f)~V; !1.-YJ

yéXp ~x etc; oÙpG<VOU r.),et.:';U'r~pG<v YM't"~pa; [L~ yd:p um:poG<lvztc; èv [LE:y~f:lzt TY]v x-.:-[mv, ~ * ·nç; rx\nòv oÙ X.Wpe:f: XOC't'tX cpucrtv; ÈT(Ùc; Ò O'U[LflG<XWV. « LlÒvcqLtc; *445 'YylG-:-ou Èmcrxtoccre:t GOL». 'Ed:v yocp w~ TotG<urr, MvG<[Ltc; ÈmGx:tocG'() Got, où ?ìwf,G'() xw;zT.v -ròv àx.wp'f)'t"OV' Mv WÌJ rxù-ròç; o nXTOflEVoc; 7tpÒc; --;Òv otxe'Lov

cruve:pyf,cr~IJ crot -:-6xov, r:'f)ì.òc; -ròv zet.:uTOÙ 7tÌ,ocCJ't"'fJV ~rxcr't'oc~e:w où ÒÙVet.:Toct. 'E-;re:t3~ -;roc).tv ~cpr;c;, 1twc; -~ &cr7topoc; ~f.Mc+,cr<ò xrxp7t6v; Àocoe: -roù-ro xa't'oc vouv dc; cÒ mcr-reùcret.t c(!} Oet.:6[lG<'t't. II&c; èv :Xpx?i ..-ou x6cr[LOU 3·1J[LLoup-ylet.:c;, /)[X <X crr.:zp[LocT<ò'J f: ~~ ..-oùc; X<Xp7toÙç Èo),occrT'fJO"E:V i 'Q y'*.p èxe:lvr;v /)~)­

V<XfLWcret.:c; dc; xet.:p-;royovlav, x.aì TY]v O""~V xtv·r,cre:t yrxD"'t'if:pa 7tpÒc; 7tet.:t3o7tm'tet.:v.

IJpòc; [Lè:V È:xdVYJV È:ppif:f:lYJ· « ~),rxO'T'fJO"OCT<ò f: y'fì ~OTOCV'fJV J..OflTOIJ »' x:al TÒ f:le~ov

7tp6cr-ret.:yfLet.:, cpucrtc; •wv ov-r<òv èy~ve--;o, xrxl 7t<XVTo3et.:TCo~c; xet.:p-;ro~c; &net.:'ITet.: XCY.TE:XOO"[L"fjGt::. llpòc; M cre À~yz-ret.:t' « Ilvzuwx &ywv È:7teÀeucre:Tet.:L crz• xCY.t ÒÙV<XfLtc; 'Y~lcrTou Èr:tcrxtoccret croç 15tò XCY.L yev6w~.vov &ywv xÀ·IJO+,creTet.:t Ttòc;

changelus, veniam habeo, ac respondeo partìm testimonio, partum astruens, partìm ipsi modo cedens. Quod igitur nosse me fas est, eiusmodi est. N o n ex viri sa tu eri t hic conceptus, sed Spiritus sancti adventus, et virtutis Altissimi obumbratio eum perficiet. Cnr ergo naturae legem eius obiicis auetori? Numquid absque eius virtute potes satorem tuum suscìpere? Numquid. uterus tibi coelo patentior'? Numquid mundum, cui ipsum ut car)iat, ingenitum non est, magni­tudine superas'? Vicinus est auxiliator. Yirtus Altissimi, obumbrabit tibi.1 Nam si talis virtus te non oburnbrabit, eum capere, qni m1pi non potest, minime poteris: nisì ipse partus ad propriam partionem * conferat operam limus suum fictorem ferre non potest. ltem quia *446

dixisti: Quomodo sine satu fructum producam'? Hoc animo eombibe, quo miraculo credas. Quomodo in prima mundi conditione sine se­mine tellus fructum effruticata est~ Qui illi fructifieandi vim indidit, ad fruetum edendum uterum tuum promovebit. Ad illam dictum est: Gertninet terra herbam viventem; 2 Deique irnperium rerum erat exortns, et onmigenis fructibus omnia perornavit. Ad. te vero: Spi­t·itus sanctus s11perveniet in te, et virtus Altissimi ob1tmbrabit tibi. Ideo-que quod ex te nascetut·, sanct1trn, vocalJitur Filius Dei. 3 Incurrens in

1 Ibid. 35. 2 Gen. I, Il. 3 Le. I, 35.

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 951

Basilius Seleuciensis 951

0eou ». Otç ~m-;pézoucr& qrt]mv f, TitLp6~voc;- « 'Iùoù ,~ aouì,'fJ Kup[ou· y~vwr6 p.oc X.IX1:"tX -rò p'tjp.<i crou ». K~Xl TX 7'tjç 6dw:; cruÀÀ~9ewç Àomo'l, X.IX'r<Ì. TYjv n!Xp­Oe:nx.-~v Èvepyeho v-r;Mv. Tlç Myoc, -;;Ò &a~&o:x-rov -r'tjç &vup.<peÙ;;ou ì,ozdaç néÀ~Xyoç l:p.ocx.-roucrat~ auv·~ae:;;at~; Tlç ol51'w x.at6atp~1:cx.1:oç vouç x.cd Oewp'fJ­"~x.~-rat-roc;, -rd: &6étx.7at xat-ror.-;:e:ucra:L; Katt xpe:lnovoç ~ xcx.-rtl: &v6pc.òr.ov 1:-(X.u-:;a <pwv'tj:;, p.iiÀÀOV ì)è Oela:c; &À1J6Ù)'I èmTCvob:c;, zapc~op.év'fJç 'rWV ~'I)'::"O'JP.~Vù)'J

' ,, TIJV eups:mv.

TI&c; 1j &xcLcrcoç xoà &z~p-r;coç oùcrla: -;:ou A6you X(X.Ì npòç niicrrxv cbw~-' r 7 r-z~ t ,l, ' X "'' ' ; - '' - ; - ' VWV7)'r0t; X:';;~GW, n Ti:pOO"t--1\E:'fiX~ TIX • e:pouocp. OU TO/\p.q:, XOCV ":WV t\OCTCWV une:p-

éz'1jcO(L -:-rxyp.acwv, :xi5T1J xowwvla:v ~crnacrat1:o TCpÒç -r~v &cr6e:v'tj x!Xt ye~a'1J

&v6pcùTCOT'1JTOç <pÙcrw; KO(l yf:yovs p.ucr~pwv, oTCE:tJ 11-~XP~ cr~p.epov

p.~vsL p.ucrTf,pwv, x:IXÌ oùì)ér.o're TCrxucrsc!Xc 1:ou dwt.c p.ucr-r~pwv. T61:s xiXTe:~ae:v ~ x1:lcr~ç, o p.-Yj 1:e6érx-r1X<- npW'fJV' ut6v, 1:e:xoÒtrt]t; TCrxcÉ:p(X.' ~pÉ:<poc;, -r~c;

, .. , ~, .... , , , , O' , ';" ·'· 1 , p.1J-rpoç TCpouTCrxpzov· TCO(Luwv, 1:"0>V IX~wvwv ocpzrxw't"spov. u yrxp 'I)V 1''- ·.oc; &v6pwTCoç o 1:sx6elç· &ì,ÀtX 0eòç A6yoc; Èx. IIrxpOé:vou cr:xpxw6dç, TYjv òp.ooucrwv ~p.oì crocpxrx nspLo:xì.Mp.svoç, ~VC( 'il> op.o[c.p 1:Ò op.owv &v:xcr~O''fJ":"C(L. Et yocp

f.crzs crwp.x TCet:p' Èp.~, SÌ p.·~ or'tjç Èp.'tjç O'iXpxÒç ÈXOW~V7JO'E:V, Èp.è ~w'tjç oùx ~~lwcrev· et IL~ 1:"~V ~p.~v ÈTC-r~xsucrsv oùcrlrxv, sy<il 6etx-~v oùx av

angeli sententiam Virgo ait: Ecce mwilla Domini, fiat mihi secundurn verbu/rn tuum.1 .Ac deinde, quae ad conceptum Domini fa,ciebant, per uterum virgineum per:ficiebantur. Quae oratio impervium concep­tionis, quae sine viro contigit, pelagus ingredi va.leat'? Quae mens tam pura, tam perspicax, quae invisibilia ista contempletur? Et haec humana voce maiora sunt: ac revera divini cuiusdam affiatus ultro a.perientis harum quaestionum exitum.

Quomodo natura Verbi, quae nullius opera. facta est, nec mente capi potest, quaeque cum nulla creatura, communicari potest; in quam Cherubini, etsi reliquos ordines superemineant, oculos de:fi­gere non audent, quomodo haec cum in:firma et terrestri humanitatis natura lubens in communionem venit.~ Et fuit mysterium, quod in hodiernum usque diem mysterium permanet, nec unquam myste­rium non erit. Tunc vidit creatura, quod ante viderat nunquam, :fi­lium genitricis esse patrem, infantem aetate matrem superare, in­fantem aeternit.ate antiquiorem. Nec enim fuit nudus homo, qui genitus; sed Deus Verbum ex Virgine incarnatum, carne eadem mecum natura si bi circumiecta, ut simili simile salvaret. N am, si alterius naturae, quam ego, corpus habuisset, si meae carnis parti­ceps non fuisset, mihi vitam non esset elargitus: nisi meam mendi­casset naturam, ego regno Dei opulentus non essem. Processit igitur

1 Ibid. 38.

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 952

952 Basilius Seleuciensis

èrrÀoOTI)O":X ~IXcr~i\docv. llpo~À6s -ro[vuv o 'EfLfLO:Vou~À dc; -roù-rov 8v xoct 7tcY..ÀIX\ T:"S7tOL"t)XS: :V..OcrfLoV, T:"IXL~tOV fLÈ:V 7tpocr<:poc-rov, 8s?Jç aè 7tp01X\Ù.lVLOç" È:v <:pck.'T'IY/

&voc:v..ÀwofLe:voc;, è:v x:x-r:xMwxn 'Tor:ov oùx e:ùplcr:v..wv, xocì. "ac; :x~wvlouç cr:v..Ylvac; ~TOLfLO::V..Wç" È:v G7tY)Àcdcp :V..IX'TOC"{OfLSVoç, xa.Ì. ~L' .ocmfpoç fL"t)VUOfLS:VOç" ÙnÒ [La­ywv a&pa ~S:XOfLS:VOç, :v..ocì. 7t't"CX.~cr[L&.-rwv M-rpoc 3wpoUfLS:Voç· ùnò .:EufJ.e:&voç è:v ocyx&.Ào:Lç <:pepOfLS:Voç, :v..cx.l -ra mb-roc Os"\:v..&ç è:vcx.y:v..cx.ÀL~OfL!;:VOç" Òrr:Ò 7tot[Lé-V(J)V ~pé<yoç OewpoUfLS:VO<;;, * xcx.l U7tÒ cr-rpCX.TLWV ocyyéÀWV, <ilç Elsòç yvwpL~O- *448

fLI;:Voç, TÌjV È:V oÙpO:VOLç ctÙ'rOU aQ~cx.v, XCXÌ. È:7tÌ. y1jç dp~V"I)V, XCX.Ì. È:V ocv6pwrr:otç eò3o:v.l:xv, ÒfLVOUVT(J)'I. ''Ansp OCT:"OCVTCX. ~ &yloc M~'Y)p -;ou Kup[ou -r&v o"t.wv, xocì. OCÀ1)6&ç 0eo-r6xoç « è:v -r?j x:xp~lq. crufLMÀÀoucrrx », x:xOa yéypcmTI)(L, -roc"Lç r:pocrO~xet.Lç '"':WV nspì. et.Ò-roù 7tl)(pocò6~wv np:xy[L&.-rwv, È:noMet.7tÀCf.cr[et.cre ~ç x:xpatl)(ç T~V &y:xÀÀ[I)(cr~v, <:pet.LapuvOfJ.eV-r, -re: OCfLIX :V..IXÌ. È:xr;;),1)T1:"0fLe'I"IJ, ':"Ct.L<;; TOU Ttou x:xì. Eleou n:xpsfL<:pOCLVOfLéVocLç fLe:y:xÀe:Lo'"t)crw. "O-ce youv -.ò Oe:r:ov è:xe"Lvo -rs0éocc:XL ~pé<yoç, qJOOotç x:xÌ. n60mç wç orfL:xL :v.poc-rau[Lév-r,. 7ot:XU'"':IX fLOV'lJ ~cùéyr::'To !L6vcp. Tioti)(V È:rr:Ì. cro t, 7totL3[o•J, dlpw npocr"t)yop[:xv &p!L67':"oucrocv; 'Av6pwnou; &na ee:·~:v..~v gcrze:ç T~V crUÀÀ"r,~L'i- Toù Ele:où; OCM' ocvOpumLx:~v

g),ocor::ç cr&.px.wmv. T[ oùv è:r:ì. croù aLoc7tp&.~o!LOCL; yoc),!X.X.TO'rpo<:p~crcù, ~ Or::o­ì,oy~crw; 'Q c; [L~'T'IJP Or::prx7tr::ucrw, ~ <ilç òooì,"'IJ rrpocrx.uv-~crw; 'Qç utòv rre;n­

Ti:''T01;o!LotL, ~ <ile; El e<;) npocrd~OfLotL; 'Emòwcrw ya·Arx, ~ rr:pocrevéyxw 6u!L[O(fL:X;

Emmanuel in mundum vetus opus suum, puer quidem recens ap­parens, sed ante aeternitatem Deus: in praesepi reclinatus, et di­versorio exclusus, cum aeterna habitacula praeparasset: in spelaeo abieetus, et stella manifestus: a magis muneribus exceptus, et pre­tium pro peecatis exsolvens: a Simeone in ulnis * gestatus, et divinae *447

potestatis ambitu cuncta complectens: a pastoribus infans visus, et ab angelorum exercitu pro Deo agnitus, qui eius in coelo gloriam, in ter-ra pacem, inter homines bonam voluntatem concinebant. Quae omnia saneta Domini totius universi JYiater, ac vere Deipara in cm·de confe­t·ens, uti seriptum est,1 rerum admirabilium accessione exhilarata cumulatiore gaudio intus perfunditur, et simul filii, qui Deus est, oculis mentique obieeta amplitudine percellìtur. Ut igitur divinum infantem contemplata est, desideriis reverentiàe plenis, ut reor, de­vincta haec sola cum solo agitabat colloquia: Quam tibi, fili, con­gruaro appellationem inveniam~ Hominis~ At conceptio tua divina est. Dei~ At humanam carnem sortitus es. (:.!uid ergo mihi tecum fa­ciendum~ Lacte nutricabor, an Deum considerabo~ Curabo ut ma-ter, an adorabo ut ancilla~ Circumplectar ut filium, an adorabo ut Deum? La c indam, an thymiama inferam ~ Quodnam hoc maximum,

1 Le. II, 51.

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 953

Basilius Seleuciensis 953

TE -rò &pp'Y)TOV TOUTQ 61XU(l.tX XIX.1 !léYL<HOV; 'O oùpav6ç, 6p6voç GOL ur:&pxzt, XIX.~ o È:(l.6ç az x6Àr:oç ~tXcr-r&~zt. "0Àoç -roiç xoc-rw b:écr-r'Y)ç, x:xt oùò' &ì,w::; -r&v &vw &r:éa-rr,ç où yc);p -rom:v.~ yéyovzv ~ xa-r&oet.mç, &M:X 6c::·cx.~ r.bp:xx-riX.~

cruyxiX.-rocoet.mç U(l.VW crou -:-~v qnÀ:xv6pwdet.v, oùx èps:uv& crou -::~v obwvofLLet:v. 6. E'lòe-;z r.r,ì.[xov ò~' IX.ÙT~::; èr:p&.xOr, (l.Ucrrf,pLov, 7tauet.V um:po:xivov X.IX.t

yA&-r--rtXv xa1 2-vvmav. Tlç oov oùx rlv 6au(l.tXGELE o;~v t-tEytXÀ'Y)V ~::; 0e:oT6xou MVCX[LLV' x:xt OGOV ur.c::ptXvéxe~ TOÙç ocrou::; 'n(l.WfJ.EV &.ylouç; E i yocp TO~ç ilou­),o~ç ò Xpw't'Òç 't'O~:XU"'ìV i)éilwxs: x&.p~v, &an fJ.~ a,· &.<:;~'ì)ç fJ.OVOV 1iicr0at ToÒ::; XOCfJ.VOV':'aç, cZÀÀcX xd T'{j cr<:;~ÙJV èmcrx.toccrs:L -rou':'o r:ote:Iv· r:poùcWecrav yocp È:v &yop~ (l.Écryj TOÒç X.OCfJ.VOVTaç, &ç -~ ~[oì.o::; a~Mcrx.e:L TÙJV rcp&1;e:wv, xat Ilé-

*449 Tpou fJ.~V ~ iJXLtX TOCç vocrouç cZTC~),et:UVE' fl:xUÀOU i)f TLç È:yxe:(pLOV * ÈT.LÌ,Cf.OW\1 1

x.et.l "rOU xpw-ròç et:tr:où ~v ÒcrfL~V &r.o(l.&.f;aç, TOUç &Mcro:optXc; a~· aÙ-ç·~::; &r:e:­aooe~ òalrwvaç -rtva XP~ VOfLl~w T'{j MYJ-rpt ~v tcrxòv; "Apcx oùxl TCOÀÀÙ? fLe:L~owY. :-&v U7tYJx6wv; r:IXv·d r:ou Ò'ijì.ov. K(l.l ,[ Oet.UfLIX<JTÒV s:Ì ~ÙJv-re:::; È:v~p-

' " l! , e - , - , , ·" , ~ . youv OL et.yWL, uT.OU ye: X\XL TE VE:Wt:HV Cf.UTOL<; OU (JUV(l.TC!S:XpUyE: TYJV OUVIXO"'t'ELCXV ~ y'ij; Eì y:Xp xiX.l ÀWm -roc -roù-;wv xpu<t';;OUcrL crÙ>fLIXTIX, crw~ztv tcrxùoucrL -rouç È:v &v&.yx:XLç' zl:r:c::p cxÙ-;oiç &?;~wc; &yy(~mev· eì ò~ -rmhotc; -ro~et:l.h·" 6cxUfLIXTOUp­ys:Iv ÈX1Xptcrcx-;o, TC1Jì,[x.::x 1'1j TexoucryJ -d: -rpoqda òéòwx.s:, x::xl rcoloLç wh~v

et inenarrabile miraculum ~ Coelum ti bi sedes, et te sinus meus ge­stita t: totus praesto es terram habitantibus, et non a coelitibus pror­sus abiunctus. Non contigit ista descensio loci mutatione, sed divina fuit condescensio. Depraedico tuam in homines caritatem, non scru­tor tuam incarnationem.

6. Videtis quantum per ipsam peractum sit mysterium, quod om­nem linguam, cogitationemque supervadit. Quis ingeutem Deipara.e potentiam non miretur~ Quis non miretur, qnantopere superemineat, quotquot honoramus sauctos~ Nam si Deus servis tantum imparti­tus est gratiae, ut non tactu solum aegros persauarent, sed et um­brae proiectu idem praestarent; proponebant enim in foro medio ae­gros, ut Actorum liber edocet,1 et umbra Petri morbos depellebat;

*450 Pauli vero nescio quis apprehenso * linteo manuali, et corporis ipsius exterso odore daemones ultores abigebat: qualem 1Vlatri virtutem inesse cogitabimus~ An non maiorem multo, quam ei subiectis~ cui­vis notum. Ecquid mirum si viventes virtute miraculorum pollebant saucti, qmmdo eorum potestatem non una cum ipsis demortuis humus consepelivit~ Lapides euim qui horum occulunt corpora, iis qui male anguntur, si modo pro dignitate accesseruut, salutem dare possuut. Quod si his tam rara perpetrare concessit, quale nutricationis pretium

1 Act. V, 15.

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 954

1371

1371

954 Basilius Seleuciensis

X:X":'<;),ocfL7tpuvz 1:o~c.; x:xp[CifL:XOW; Et IlÉ1:poc.; WVOfLOCCiOYJ fL:XXOCp~oc.;, x:xt xÀdc.; Èma··w)6r; ~:xmk[:xç oòp:xv&v, r.&ç oùx tmèp r.ocv-:ocç fLOCxocptcrO~crz-:cx~ ~ 7ÒV vr.' Èxz[vou OfLOÀoyYj6ÉV1::X TEXzLV &~twOdcroc i Et Il:xu) .. oç Èx),oy'ì)ç crxsuoc.;

ÈmxÉxì .. YJ-:cxt BLoc 7Ò ~occr7oca:xt Xptcr-:ou 7Ò aeooccr[J.WV ovo[J.oc, xoc~ r.ocnocxou 71):; OÌXOUfLÉVYJC, XYjpòçcxt, 1tYJÀ1xm &v E~1J crxeuoç -~ EleoT6xo::;; Où XIX70C Ttjv xpucr'YJv ui:OC(J.V0\1 cÒ fL<Ì:WOC Xu)p~croccr:x, tXÀÌ·.2f. cÒV oÒpOCV\OV &pToV Èv j:X0'7pl X(ùp~croccra, 7Òv d::; ~p&mv x:xl. p&crt'J co 'i:::; mcr-ro'i:::; 6tMfLsvov. 'Anoc yocp eÒÀcd)oufLSV wì; 7":ì,dovoc m:pt ocÙc'YJç ÀÉye~v ~oUM[LsVoç, Èr.mÀÉO'J CXLO"',(vV6&, c'YJç &çlaç oòx èqnxvoÙfLE:Voç. Oùxouv 't"OC Ìcr-;[cx 't"OU Myou xaÀctcrrxc;, dç TÒV &crrpaÀ'Yj T1jç crtwr.1jç hfLÉVa opfL~crw, r.p67spov dr.wv ò"Alyoc ~:o'i:ç cruvsÀ6ouatv Èv-rocuOa. IloH&v ~fLLV &.yoc6&v x:xl TCocncx ) .. 6yov vtxwv-;wv Btoc 7'ì)c; (::)so76xou

(8VO[LÉVWV, tXfLZ\YWfLEOrx 'i:~V dspyÉTYJV ~fL&V OCfLOto-l;v, dç ~{LiXç ocv:xcrcpÉrpou­crxv. T['JX; «T et.ÒTIJV' ?YJfLt, Ttj'J » 7tpÒç rJ.ÀÌ·.1fAouç « &yoc7tYJV" ~7\C, Ècr·d 70U v6fLOU r.À·~pWfLCt. ».

DE VITA S. THECLAE

Lib. I. [ ... ] Tou Elsou A6you rpuvcoç [.LÈ:v Èx Elsou xcii ll:x,pòç &vwOsv,

XCXl è:ç 01"0U7t<:p ~V O flocc·~p· (OÙX ~V 6É, 07S OUX ~V O fl(l'r~p, ocd CiUW~V 7(i} IlO<tB[· xocl yàp &:d auv'Jr.Yjpxov ci) .. ):~Àotc.;, o llccrìjp -ri;} Iloct6l, o lloc~c; -ri;}

JVIatri dederit'? Aut quibus ipsarn gratiis illustraverit~ Si Petrus beatus appellatus est,I clavesque regni .coelorurn concreditas habuit; cur non prae ornnibus una beata, praedicetur, cui eurn daturn est eniti, quem ille confessus est? Si Paulus vas electionis cognominatus est,2

quocl a.ugustum Christi nomen extulerit, quod ubique terrarurn id evulgaverit: quale vas erit Dei Mater? Non aureae instar arcae, quae manna cepit, sed coelestem panem alvo comprehenclit; panem ali­menti, roborisque causa credentibus datum. Sed cavero, ne durn de ipsa plura paro dicere, parumque ex eius dignitate, mihi plus puclo ris afferam. Quare orationis vela contraham, et in tutum silentii por­tum referar, pauca prius ad eos qui huc convenerunt, locutus. Cum multa nobis bona, quae nullius oratio possit assequi, Deiparae opera nobìs contingant, eam bene merenti vicem repenclamus, quae in nos

reeiprocetur. Quam? Garitatem mutuam, guae legis plenitudo est.3

Lib. I. [ ... ] Deo Verbo, ex Deo Patre, a principio, et iam inde, ex quo fuit Pater, genito (non autem fuit aliqnando tempus, cum non esset Pater, sernper una cum Filio exsistens: etenim ab omni aeter-

l .1\fatth. XVI, 17. 2 Act. IX, 15. a Rom. XIII, 10.

PG 8.), 481

PG 8,), 482

ENCH 12 p. 905-1000 19-09-2002 9:45 Pagina 955

PG 85, 500

PG 85, 553

PG 85, 499

PG 85, 554

Faustus Reiensis 955

lloc-rpL, -rò <l>w::; -r<;i <I>w-d, -rò &d~wov 63wp 'TI &e:L~wcry, n·'lYTI )· tpuv't'oç 3è x.oct cr.xpxw6év-roç Èx -r'fjc; &.yLac; Ihp6évou x.xt &dnaL3oc; :VlapLocç be' Ècry_oc-rwv -rwv -~[J.epwv, x~X1 tpOL't'~cr.xv't'oç dc; l~'' Ènt crw-r7JplCf -rou 't'wv &v6pwnwv yévouc;.

[ ... ] K.xt yocp È x -roù 0eoù 't'E: &,v' wxt 0eòc; &,v, x .x t rcpòc; 'i:"ÒV n :né p .x r::ocv-ro't'e &,v, Ètp.xvepw67J xal [J.S:-::1 cr.xpxòc:; ·n}> xowéi) 't''ljç &v6pwrclvr,c:; tpucrewç ,;-zxOe:tc:; v6t-tc:p, IJ)..)\' èx llapOZvou x.eti &:rcz~poycirou yuv~~x6ç· r:~l et:UToç 1:Ò

o~x.e'i:ov &vtXcrÙ>cr1)-;;0CL 7tf.OCG[J.<X xcà 31J[J.LOUpyr,[Let., x.ocl 'i:"W'I &d T1Jp:xwouV't'(òV 'lj[.Lii::; ÈÀeu6epwcry, 3ocL[.L6vwv.

[ ... J ''Eyvwv 3Loc croù \:"'ljç Èx B.xp6évou x:xl &dn:xL3oc; 6>3f:voc; xocl yew~­

crewc:; -rou XpLcr-rou -;;Ò [J.Ucr't'~pwv.

nitate alter cum altero, Pater c11m }~ilio, Filius cum Patre, Lux cwn Luce, perennis aqua cum perenni fonte exsistebat ), novissimis vero temporibus ex sancta et semper Virgine Maria nat;o, ac carnem in­duto, et in terra.m, pr·o humani generis salute, cuius causa, etiam homo factus fuit.

[ ... ] Ex Deo enim Deus cum esset, semJ)erque cum Pa,tre existe­ret, etiam in carne, communi naturae humanae lego natus, apparuit (sed ex Virgine, et coniugii experte muliere) ut suum ipse :figmentum remque abs se creatam conservaret, nosque impotenti daemonum imperio ereptos, in liberta.tem vindicar·et.

[ ... ] Per te cognovi partus ac nativita,tis ex Virgine, eaque semper Virgine, Christi sa,cramentum.1

FAUSTUS Reiensis (t 490/500)

ÀDVERSUS ARIANOS 2

1372

1373

1372

1373

f1~~ 497 I. [ ... ] Item de .ì\Iariae virginis generatione: et pm·ta erat cla1tsa et 1374 non est aperta, t;amquam si interrogaretjur, cnr aperta non esset, adiecit: quia dorninus trans,ivit pe,· earn,3 porta clausa, id est signacu-lum pudoris, immaculatae carnis integritas, non enim violata est partu, quae magis est sancti:ficata conceptu.

f/1~ 499 II. [ ... ] Quomodo creatura dicetur, qui domini ereator ex Maria 1375 eomprobatur, sicut legimus: conceptus de Spiritu sancto, natus ex

l S. Thecla ad Paulum Ap. 2 Disputant viri docti circa veritatem huius operis (cf. PLS III, 495 et

1247). 3 Ezech. XLIV, 2.