Relevo na alcaldía deSalceda de Caselas

Páxina V

Páxinas VI a XI

Páxina XII

Especial Vía MarianaLuso-Galaica

Páxina IV

Máis de 1.000 prazaspara visitas

teatralizadas no Castelo de Soutomaior

ANO 6 | Edición nº 66 | Xuño de 2021 | Precio 2 euros

Páxina III

Máis de 200 obrasinscritas para o

Festival de Cans, queserá en setembro

Entrevista en páxinas XIV e XV

Antonio Lomba: "A Guarda non pode seguirestando na periferia e incomunicada"

O Concello de Tui e ACCEM asinan un convenio

de colaboración

Opintor de Vigo, Xavier Lemos acabade firmar un cadro de grande for-mato 1,00 m x 1,60 m, dedicado a

alcaldesa Honoraria da Vila de A Cañiza,desde 1957, Nosa Señora de A Franqueira. Apintura sería, sen dúvida para estar repre-sentada na mostra que tivo lugar en Vigo,baixo o lema -Manificat- e conmemorar omédio século da súa coroación canónica.

Fora o párroco Xavier Alonso, quen pro-puxera celebrar dun modo especial o ani-versario, 50 anos desde que o Obispo FraiXosé López, impuxo a coroa a Virxe de AFranqueira, un rito que se realiza só con al-gunhas imaxes con permiso da Santa Sede.

Naquela exposición, figuraba un cadrode Juan Luis López, reflexando o que é AFranqueira e as Romarías, así como unhabrochura deseñada polo pintor Urbano Lu-

gris (1908-1973), que anunciaba unhamisa -inmemoriam- do poeta de Isorna,Faustino Rey Romero, no Santuario de ANosa Señora da Franqueira.

O autor da obra "O camarote dun vellomariñeiro", foi tamen autor dalgún cartelda romaría nos anos 70, igoal que os inol-vidables fotógrafos Ánxel Llanos e Pachecodeixaron patente a súa mirada da festividaderelixiosa e mesmo tamén Cristina GarcíaRodero, a primeira fotógrafa española dePuertollano, alumna de Antonio López enombrada en 2013 Académica de BelasArtes, coa imaxe "O meniño enferno"1977, inspirada na romaría que ten lugarnos Montes de A Paradanta.

Foron moitos os creadores chegaronata o enclave para deixar patente a travésdas súas obras a devoción a Santa. Un

deles o que fora director de Museo doPrado, Fernando Alvarez de Sotomayor yZaragoza, quen trasladara as telas a "Pro-cesión de A Virxe de A Franqueira" que seexhibe Salón Presidencial do Centro Galegode Bos Aires.

A obra saída do estudio do pintor deVigo, recrea a Virxe, saindo no carro debois do santuario o día da Romería patentedurante a celebración das Pascuillas 2021na Honra da Nosa Señora da Franqueira,no mesmo templo.

NOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021II

OpiniónPor Manuel Estévez

Xavier Lemos e a Virxe de A Franqueira

Obra de Xavier Lemos, no Santuario A Franqueira durante a celebración As Pascuillas

Colaboradores: Luzro81@hotmail.com , Anxo S. Porto Ucha,Raquel, Carlos Méixome, Vázquez, Manuel X. Xiraldez, Fco. PuñalSuárez, X.A. Pérez Lema, Xosé González Martínez, Manuel Bra-gado, Baldomero Iglésias (Mero), Nicolás Xamardo, NemesioBarxa, Andrea Goro, Anxo Mena, Inma Otero Varela. Manso Preto,Francisco Álvarez-KOKI.

Depósito legal: VG 40-2016

Edita: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L. Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA) T. 986 64 12 69 - redaccion@novasdeturonio.comImprime: Publicaciones Tameiga S.L.Publicidade: Dpto. propio e axencias publicidade@novasdeturonio.comDeseño e maquetación: Fran Eiró

Director: Guillermo Rodríguez Fdez. T.658 58 50 49 guillermo@novasdoeixoatlantico.com

Tradución e correción: Montserrat Rodríguez cursosespanhol.cep@gmail.com

Ésignificativa a posta en marcha daestratexia España 2050 por parte dogoberno de Pedro Sánchez. Pero o

contexto da súa presentación non lle axu-dou en absoluto. Ocorre, probablemente,no peor momento da lexislatura do go-berno de coalición.

Ocorre cunha crise migratoria en Ceutae diplomática con Marrocos. Pero taméncon reveses electorais de forte calado po-lítico. Sánchez veu empanada a súa apostade futuro nun momento en que a tensiónpolítica volve a revitalizarse, cun novogoberno nacionalista en Cataluña queprevé outro referendo independentista, ecos ecos aínda presentes da abafantevitoria de Díaz Ayuso nas eleccións ma-drileñas.

Debe recoñecerse que a aposta estra-téxica do actual goberno implica un esforzopara que España logre inserirse nos cambiosque o sistema global anuncia este trepi-dante século XXI. Educación, competiti-vidade, economía ecolóxica, redución dapobreza, todos eles son aspectos chavedesta estratexia, en gran medida vinculadaaos Obxectivos de Desenvolvemento Es-tratéxicos 2030 da ONU. Pero estes ob-xectivos da España 2050 deben comezara medirse con maior celeridade no momentopresente.

Por irónico que poda parecer, a crisecon Marrocos revelou algúns síntomasque xa, de antemán e dalgún xeito, con-tradín algunhas das expectativas trazadasna estratexia 2050. Un deles é o asunto

migratorio, polo demais inevitable e ne-cesario nun mundo cada vez mais multi-cultural. España non ten capacidade po-lítica nin diplomática efectiva para solu-cionar calquera vía de chantaxe por partede Marrocos, a quen obviamente lle inte-resa mais o problema saharaui. A estratexia2050 fala da importancia xeoestratéxicaespañola. Evidentemente, esa importanciaexiste, pero está mais ben determinadapolas ansias migratorias que ven á pe-nínsula ibérica como a entrada á Europadesenvolvida.

Por outra banda, reformar a economíapara facela mais competitiva require investircon firmeza en educación e formación, es-pecialmente ante os retos dixitais que seanuncian no mercado laboral. A estratexiarecoñece tamén o problema demográficodeterminado polo envellecemento da po-boación e o seu peso no gasto social e de

pensións. Esteaspecto poderesultar maisdeterminanteá hora deafrontar cal-quera estratexia de desenvolvemento. Enon esquecer que a crise da pandemia estáa revelar acuciantes problemas de pobrezae de desigualdade na sociedade española.

De aquí ao 2050 son case trinta anos,practicamente unha xeración que estáchamada a acometer esta estratexia. Éloable o esforzo do goberno de Sánchezpor concibila. O problema é que, aíndaque soe dalgún xeito inxusto, a súa postaen escena non albisca precisamente osmellores augurios. Quizáis sexa mais aser-tivo repensar este presente de 2021 parapoder avanzar nas expectativas de futuroen 2050.

Sinatura convidada: Roberto Mansilla Blanco

España 2050, ou mellor 2021?

IIINOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021

LouriñaO PORRIÑO

Aempresa que vai xestio-nar a futura escola infan-til no Polígono Industrial

A Granxa dispón de licenza mu-nicipal do Concello do Porriñopara executar as obras de acon-dicionamento do local cedidopola Zona Franca. O espazo tenuna superficie de 448 metros ca-drados e o orzamento estimadodas obras é de algo máis de55.000 euros.

A documentación aportadapola mercantil que dirixe BeatrizCabaleiro informouse favorable-mente e a licenza de obra outor-gouse con data de 20 de maio,firmada polo concelleiro de In-fraestruturas, Pedro Pereira.

Zona Franca cedeu e entregouas chaves en abril de seis locaisna planta baixa do Centro de

Servizos en A Granxa onde afirma “Trastes” xestionará unaescola infantil con 74 prazaspara nenos e nenas de 0 a 3anos, así como servizos comple-mentarios de 3 a 8 anos.

A futura entrada en funcio-namento desta gardería “atenderá

unha vella demanda dos empre-sarios e traballadores dos polí-gonos industriais do Porriño.Como institucións públicas temosque favorecer e facilitar a con-ciliación familiar e laboral”, se-gundo declarou a alcaldesa, EvaGarcía de la Torre.

Licencia municipal para a futuragardería do Polígono da Granxa

Entrega llaves futura Guardería A Granxa

OFestival de Cans, cuxaXVIII edición terá lugareste ano do 1 ao 4 de

Setembro, pechou o prazo deinscrición para concursar nestaedición, logrando superar as 200obras.

En total, foron 208 curtame-traxes, videoclips e obras diversas,as que se inscribiron para buscarun oco entre as curtas finalistas.Inscribíronse un total de 69 obrasde ficción, 76 videoclips, 36 obrasde non ficción na categoría Fu-racáns, 9 curtametraxes de ani-mación e 18 obras de diferentesformatos, que van das webseriesás videocreacións.

As obras inscritas, ademáis

de desde Galicia, chegaron desdecidades do Estado como Madrid,Barcelona, Bilbao ou Valencia ede diferentes países, como ReinoUnido, Portugal, Estados Unidos,Alemania e mesmo Brasil.

Por vez primeira na súa histo-

ria, o festival superará a cifrados 10.000 euros en premios.Desde a organización comezaraseun rigoroso proceso de visionadodas obras, e un traballo para se-leccionar aquelas que estarán nacompetición oficial.

Máis de 200 obras inscritas para oFestival de Cans, que será en setembro

OFestival de Cans conti-núa buscando apoios epatrocinios, e lanza un

ano máis a campaña “Apadriñaou amadriña un jalpón”.

Todas aquelas empresas, ins-titucións ou persoas que queirancolaborar co festival de Cans eaxudar a sacar esta ediciónadiante, poden contactar co fes-

tival no correo electrónico: pa-trocina@festivaldecans.com, ouben por mensaxe interna a travésde calquera das redes sociais doevento.

Cans lanza a campaña de captación de patrocinios ea singular "apadriña ou amadriña un jalpón"

O cineasta Alvaro Gago recolle un premio na ultima edicion do Festival.

Eva García de la Torre via-xou a Madrid para manterunha reunión de traballo

con responsables do “ADIF” (Ad-ministrador de InfraestruturasFerroviarias) a fin de coñecer depreto como están as xestiónsque realiza este organismo paraacadar fondos para suprimir opaso a nivel do centro urbano doPorriño

“ADIF” xa anunciara que o ofinanciamento deste proxecto re-alizarase con fondos “Next Gene-

ration” da Unión Europea.A alcaldesa falou con María

Luisa Domínguez, directora xeralde Planificación e Proxectos eoutros directivos do ADIF.

Eva Garcia comprobou, á alturada Praza de Abastos, o avance dascatas xeotécnicas que realizan asempresas “GOC” e “Prointec”, con-tratadas polo ADIF para estes tra-ballos. Os resultados destas son-daxes servirán para definir a solu-ción que contemplará o proxectode supresión do paso a nivel.

A alcaldesa reúnese en Madrid co“ADIF” para coñecer as xestiónspara acadar fondos da UE para

suprimir o paso a nivel

Desde esta mesma se-mana, varias maquetasdos xa célebres jalpóns

do Festival de Cans, permanecenexpostos na Bienal de Venecia deArquitectura, no pabellón espa-ñol, onde estarán ata novembro.

Os arquitectos Juan Creus eCovadonga Carrasco, do estudiode arquitectura CreuseCarrasco,son os autores deste proxecto queresponde á reflexión que formulaa Bienal de Venecia na súa XVIIedición: “¿Como podemos vivirxuntos?”. A través de material grá-fico, unha videoinstalación e ori-xinais maquetas de madeira dese-ñadas para esta ocasión, estes ar-quitectos propuxeron unha refle-xión arredor da aldea de Cans e oseu territorio, denominada “Cans,arquitectura de consenso”. JuanCreus e Covadonga Carrasco afon-dan no seu proxecto na recupera-ción do patrimonio, os xeitos de

convivencia e a singular conversióndos espazos cotiás privados enlugares de acción cultural de pro-xeción pública, un dos sinais deidentidade do Festival de Cans.

Mais de 400 proxectos foronpresentados para estar presentesno Pabellón de España da Bienalde Venecia, dos que só 34 foronseleccionados, entre eles o proxectorelacionado co Festival de Cans.Convidados en TángerPor outra parte, o Festival de

Cans foi un dos festivais do Estadoconvidados a un coloquio sobrefestivais e periferia, que tivo lugarno marco do Festival de Cine Afri-cano de Tarifa - Tánger, un dosfestivais máis prestixiosos da pe-nínsula. Neste encontro, presenciale online, reflexionouse sobre ofeito de organizar festivais e levaro cinema ás pequenas cidades,vilas ou aldeas afastadas dos epi-centros culturais habituais.

Os jalpóns do Festival de Cansinstálanse en Venecia

NOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021IV

Miscelanea

Osector o da hostalería,está a sufrir agora enMos un novo problema

derivado do nivel máximo de inci-dencia do COVID no que se atopao Concello e que lles obliga a pe-char de novo as súas portas.

É por elo que na sesión da Co-misión de Seguimento da Evoluciónda COVID-19 en Mos, decidiuse aposta en marcha dun Plan Muni-cipal de Apoio á Hostalería mo-sense. Sobre o devandito plan aalcaldesa de Mos, Nidia Arévalo,informou de que se trata dun pro-grama que inclúe una liña de axu-das para compensar aos hostaleirosque quedaron fóra do Plan de Res-cate da Xunta e outra de subven-cións directas aos 75 negocios dosector existentes en Mos.

A primeira das liñas completaráo plan autonómico para que che-gue ao 100% dos hostaleiros mo-senses e está dotada de 25.000euros.

A segunda liña contempla axu-das directas de 1.000 euros aos75 hostaleiros de Mos, sumando75.000 euros.

Cómpre lembrar que desde oConcello de Mos xa se decidiratamén o ano pasado a exenciónde taxas de auga, lixo e vaoscomo apoio municipal polo pechetemporal da hostalería e que seaplicou de oficio a todos os ne-gocios mosenses deste sector.

A exención fíxose efectiva noprimeiro recibo do ano 2021 enon tivo que ser solicitada expre-samente polos titulares.

A alcaldesa de Mos anuncia un Plan Municipal de Apoio á Hostalería

No pleno de maio, o BNGde Mos presentou unhamoción para instar a

Xunta á construír un novo insti-tuto público con FP. O portavoznacionalista, Gustavo Barcia,opina que a creación do novocentro educativo “suporía un im-pulso para as empresas e a indus-tria asentada no concello, poispermitiría que o tecido produtivolocal participara da formacióndas rapazas e rapaces, mello-rando a súa competitividade e aprodución”. Por outra parte, amocidade mosense ten que tras-

ladarse actualmente fóra do con-cello para acceder á FormaciónProfesional e a ausencia duntransporte público eficaz obrigaá dispor, na inmensa maioría doscasos, dun vehículo propio paraacudir diariamente ás aulas.Reparacións no IES de MosO actual IES de Mos conta

con aproximadamente 640 alum-nos e alumnas, unha cifra moisuperior á que estaba previstano momento da súa construción.“O instituto ten xa máis de 25anos”, indica Gustavo Barcia, “eé imperioso que se acometa

unha reparación integral do edi-ficio para arranxar pingueiras,humidades e roturas produto dopaso do tempo e o uso”. A subs-titución das cubertas está xa entramitación na Xunta de Galiza,pero o BNG reclama tamén acreación de novos equipamentosque actualmente non existen.“A crise da covid-19 puxo demanifesto a necesidade de dotarao centro dun patio cuberto”,insiste o concelleiro, que lembraque, cando chove, “a rapazadaten que estar practicamente api-ñada durante o tempo de lecer”.

O BNG propón un novo instituto públicocon Formación Profesional en Mos

Máis de 1.000 persoaspoderán gozar esteverán das visitas ca-

racterizadas e teatralizadas aoCastelo de Soutomaior.

As visitas caracterizadas, acargo de Aguias e dirixidas aopúblico adulto, comezaron o do-mingo, 30 de maio, e estende-ranse ata o 25 de agosto. Nopercorrido, de 60 minutos deduración, as persoas que seacheguen ao castelo camiñaránpolo seu parque botánico e oxardín de excelencia internacio-nal, así como coñecerán as ár-bores senlleiras, o xardín francés,as sequoias ou os viñedos daman de tres mulleres caracteri-zadas como María Vinyals, EmiliaPardo Bazán e Emilia Lluria. Asvisitas terán lugar o 30 de maio;os días 6,13, 20 e 27 de xuño; o8, 14, 21 e 28 de xullo e o 4,

11, 18 e 25 de agosto en douspases diarios ás 11 e 13 horas.

No caso das visitas teatrali-zadas, a cargo de Troula e diri-xidas ao público familiar, come-zan o sábado 5 de xuño, e es-tenderanse ata o 6 de setembro.No percorrido, de 60 minutosde duración, as familias coñe-cerán a historia do castelo através da peza “Irma e Diña” naque aparecerán personaxes tancoñecidas como Pedro Madruga,Paio Gomes, María Vinyals e aslabregas Irma e Diña, que pre-sentarán a dobre visión da his-toria dende o punto de vista danobreza e das/dos labregas/os.As visitas caracterizadas teránlugar en xuño os días 5, 12, 19e 26 en dous pases diarios ás16.30 e 18.00 horas. En xullo,agosto e setembro haberá catropases ás 11.00, 13.00, 17.00 e

18.30 horas os días 5, 12, 19 e26 de xullo; o 2, 9, 23 e 30 deagosto e o 6 de setembro.

O prezo para participar encada una das actividades é de 8€ por persoa e poden adquirisedesde hoxe mesmo en www.cas-telodesoutomaior.com.

Máis de 1.000 prazas para visitasteatralizadas no Castelo de Soutomaior

Co obxectivo de optimizara competitividade e a efi-ciencia do comercio da

provincia de Pontevedra, a Depu-tación vén de poñer en marcha asegunda edición da aceleradoraque permitirá a este sector mirarcara o futuro mediante a incorpo-ración de novas tecnoloxías vin-culadas ás actividades clave decada negocio. Esta iniciativa de-senvolverase entre o 15 de xuñoe o 15 de outubro.

Poderán participar un total dedez empresas. Os interesados te-ñen de prazo ata as 19.00 horasdo 7 de xuño para inscribirse através do sitio web de SmartPeme(https://smartpeme.depo.gal/),posto que a aceleradora está im-

pulsada por esta rede que a De-putación ten espallada por todaa provincia. A aceleradora estáaberta a PEMES, persoas empren-dedoras, empresarias e autónomasda provincia que desexen reo-rientar o seu comercio tradicionalou poñer en marcha a súa activi-dade online. Ademais, nela taménse poderán levar a cabo novosproxectos e innovar en negociosxa existentes mediante sesiónsde formación conxunta e titoríaspersonalizadas co equipo asesorde SmartPeme.

A aceleradora levarase a cabocase na súa totalidade de xeitoonline á vez que se impartiránsesións formativas grupais dexeito presencial.

A Deputación lanza a segundaaceleradora do comercio de caraa dixitalización das PEMES

OConcello do Porriñoagarda iniciar en agostoas obras da rede de sa-

neamento e pavimentación enArrotea-Lameira, na parroquia dePontellas, segundo as previsiónsque manexa Pedro Pereira, con-celleiro de Infraestruturas.

O proxecto atópase en fase delicitación. Aínda está aberto oprazo de presentación de ofertasque rematará o 7 de xuño.

O prazo de execución será de3 meses e conta cun orzamentode 115.632 euros, que vai serfinanciado polo “Plan Concellos

2021” da Deputación Provincial. “A actuación vai permitir dei-

xar rematadas as conexións coasactuais redes de subministracióne saneamento do Porriño, a finde conseguir un todo harmónicoe interconectado”, segundo oconcelleiro responsable.

Saneamento e pavimentación en Arrotea-Lameira (Pontellas) para agosto

VNOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021

SALCEDA DE CASELAS

Louriña

Aalcaldesa de Salceda deCaselas, Loli Castiñeira, eo alcalde das Neves, Xosé

Manuel Rodríguez, asinaron estevenres, acompañdos polos conce-llos de Medio Ambiente dos dousconcellos, Rubén González Coto,e Óscar González, un convenioque regula a cesión gratuita, porparte das Neves, dunha máquinatrituradora de refugallos de podae reciclaxe de refugos vexetais. Omesmo convenio contempla ,tamén a cesión do uso dun vehí-culo de recollida de lixo, duranteo período en que se atope ava-riado algún dos vehículos dos que

dispón o Concello de Salceda.O alcalde das Neves lembrou

que a colaboración entre os dousconcellos comezara no anteriormandato, "que queda renovadoagora e que se mantiña vivodende hai semanas". Xose ManuelRodríguez salientou a importanciade acordos coma este que "servenpara que os traballos institucionaisteñan como principais beneficia-rios as persoas que vive no nosoterritorio". Rodríguez apostoupolo "uso intelixente dos recursoscos que conta o concello dasNeves para que sirvan as veciñase veciños de Salceda, e os que

ten Salceda para beneficiar aoscidadáns das Neves".

A alcaldesa de Salceda de Ca-selas amosouse "moi satisfeita"de que "sexa posible seguir es-treitando lazos de colaboracióntan necesarios" e de que "consi-gamos avanzar na optimizaciónde recursos". Loli Castiñeira apun-tou que o primeiro dos conveniosde cooperación entre Salceda eAs Neves foi o do servizo deAtención Tempera, que atende anenas e nenos de 0 a 6 anos dosdous concellos e que foi renovadoeste mesmo ano, co obxectivo deseguir dando resposta ás necesi-

dades destas nenas e nenas conproblemas de desenrolo.

Castiñeira engadiu que, seantes era Salceda quen prestabao seu camión de lixoa ás Neves,"agora somos os que nos benefi-camos deste camión e desta tri-

turadora"que, rematou, "nos axu-dará a cumprir os obxectivos decoidado do medio ambiente dentrodo Plan Revitaliza, da Axenta2030 e do Pacto dos Alcaldes eAlcaldesas para o Clima e a Enerxía(PACES)".

Salceda e As Neves asinan un convenio quefacilita a cesión por parte das Neves dunha

biotrituradora de refugallos de poda

Por Roberto Mansilla Blanco

Mediante comunicadoformulado "por consen-sos" e cumprindo co

pacto político establecido tralaspasadas eleccións municipais demaio de 2019, a ata agora alcal-desa Loli Castiñeiras (MovementoSalceda) fixo o correspondentetraspaso de poder municipal ánova alcaldesa Verónica Tourón(PSdG), quen deberá rexer os des-tinos da Corporación Municipaldesde o vindeiro 15 de xuño ataos próximos comicios de 2023.

Castiñeiras asumiu o podermunicipal o 15 de xuño de 2019.No equipo de goberno de coali-ción, Movemento Salceda manténas súas catro concellerías e portres do PSdG.

Durante a lectura do comuni-cado, na que se explicou o acordode goberno de coalición pactadoentre Movemento Salceda e o PSdGen 2019 que estipulaba este tras-paso de poder no ecuador do seumandato, Castiñeiras salientou queeste equipo de goberno é un "mo-

vemento forte, de maioría, un pro-xecto compartido entre ámbalasdúas formacións políticas". Indicouque "o acordo está pensado paracatro anos" e para "a mellora davida da nosa veciñanza".

Así, "Salceda seguirá a ser unhavila de esquerdas e progresista.Somos xente de palabra e aquí es-tamos cumprindo con esa palabra.Un proxecto común e de esquerdas,con traballo en equipo que con-forma a maioría absoluta na Cor-poración", destacou Castiñeiras.Continuidade do gobernoA alcaldesa saínte reforzou o

carácter de continuidade do plande goberno municipal destacandoque "seguimos avanzando en pro-xectos comúns, como "o primeiroconvenio para o persoal e o Plande Mobilidade Urbana Sustenta-ble", así como apostarán poloremate das obras do Centro deSaúde, a humanización urbana, ocentro terapéutico e a ampliacióndo IES Pedras Rubias.

No referente á nova composicióndo goberno nas respectivas áreasmunicipais, Castiñeiras anunciou

que levará agora a responsabilidadede Vías e Obras, unha área "nonmoi habitual para mulleres, peroa min gústanme os retos", nonsen antes felicitar ao concelleiroMiguel González González polasúa xestión nesta área, conservandoagora as de Mobilidade, Parque eXardíns e Servizos Municipais.

Pola súa banda, a nova alcal-desa Verónica Tourón anunciouque o PSdG continuará coas mes-mas áreas de goberno. A nova al-caldesa seguirá tamén coas áreasde Urbanismo, Participación Ve-ciñal, Comercio e Emprego, eapostou por "seguir traballandocon Loli en Vías e Obras".

En canto ao balance da xestiónmunicipal, Castiñeiras destacouque foi "positivo en tódolos xeitose relacións persoais" e que se ben"somos partidos políticos e ideo-loxías diferentes" tamén "dimosexemplo como equipo" xa que "asdiscrepancias foron escasas".

Movemento Salceda perde corelevo á actual xefa de gabinete,a ex concelleira de Cultura TeresaPérez.

A pandemia e o orzamentomunicipal

Salientou tamén o "apoio mu-tuo" nun ano tan complexo de-terminado pola pandemia da COVID19, destacando avances como "oComité Sanitario e o Comité Edu-cativo", toda vez no combate dapandemia agradeceu "o apoio detódolos colectivos", en especial a"lealdade do PP" polo seu apoiopara saír adiante con esta pande-mia. "O PP de Salceda estivo á al-tura" declarou a alcaldesa saínte.

Pola súa banda, Verónica Touróndestacou que o equipo municipalestivo "cohesionado desde o pri-meiro momento", toda vez reco-ñeceu que cando chegaron ao

poder municipal en maio de 2019obviamente "nunca esperábamoster que xestionar unha pandemia".Neste sentido, destacou que "fumosun exemplo de democracia e deser capaces de chegar a acordos".

En canto ao orzamento muni-cipal, tanto Castiñeiras como Tou-rón salientaron o feito de que oequipo de goberno "foi capaz deaprobar 3 orzamentos municipaisen dous anos", un feito que evi-dencia a "eficacia deste gobernode coalición" para aprobar "orza-mentos participativos, transversaisen todas as áreas, primando na-quelas áreas mais necesarias"para a veciñanza de Salceda deCaselas.

"Salceda seguirá sendo unha vila de esquerdas e progresista"

Loli Castiñeiras (Movemento Salceda) traspasa o poder municipala Verónica Tourón (PSdG) en absoluta "normalidade democrática"

NOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021VI

Especial Vía MarianaARBO

Manuel Xesús Xiráldez González, miñotoarabense.O Concello de Arbo e a entrada da

Vía Mariana a GaliciaCruzando o río Miño, entre o Concello

de Arbo e a Câmara Municipal de Melgaço,a Vía Mariana Luso-Galaica entra a Galiciaa través de Santa María de Arbo, puntoneurálxico dunha peregrinación bidireccionalque parte dende o Santuário da Nossa

Senhora do Sameiro en Braga (Portugal)ao longo de 372 km ata Muxía.

Este concello da comarca da Paradanta,coñecido polo seu acervo vitivinícola e asúa tradicional Festa da Lamprea, converteá Vía Mariana nun punto transfronteirizode unión, comunicación e coñecementoespiritual. Unha vez neste espazo descó-brese a proximidade da beleza paisaxísticado río Miño, as súas ribeiras e cachóns, o

patrimonio histórico das pesqueiras e deriqueza vitivinícola. O tramo arabense: a Ponte de Mou-

rentán e a Igrexa de Santa María deArbo.

Á hora de realizar o tramo da VíaMariana por Arbo débese ter en contadous puntos ineludibles: a Igrexa de SantaMaría de Arbo, símbolo actual que repre-senta unha comunidade cristiá e marianacon 800 anos de vida (séculos XII-XIII) ea Ponte de Mourentán sobre o río Deva,representativo do medieval camiño realRibadavia-Tui.

Unha vez que o peregrino cruza a ponteMelgaço-Arbo sobre as augas miñotas iráá procura da Almuíña, zona que percorreráentre paisaxes palacianas e vitivinícolas,en paralelo ás ribeiras do río e á vella liñaferroviaria do Miño. Dentro dos itinerariosda Vía Mariana, este tramo por Arbo co-rresponde á ruta Nº 6 Melgaço-Parada deAchas, que leva ata esta localidade de ACañiza.

Nas proximidades da Almuíña, o desvío

cara á Ponte e Coto de Mourentán leva aun punto estratéxico, enclave de belidanatureza e testemuña das pegadas da his-toria sobre as augas do río Deva que

A Igrexa de Santa María de Arbo, ponte de unióntransfronteiriza da Vía Mariana Luso-Galaica

Igrexa de Santa María de Arbo

O concello de Arbo é a entrada da Vía Mariana a Galicia

VIINOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021

Especial Vía MarianaARBO

dende A Cañiza vén desembocar no Miñoarabense.

Esta contorna ha de espertar no pere-grino/a o interese por facer o treito daverea real que conduce ao templo de SantaMaría de Arbo, espazo de encontro parroquiale de advocación secular, espléndida torrevixía para unha panorámica de conxuntodo territorio arabense e do espazo trans-fronteirizo galaico-portugués.

A medieval igrexa de Santa María deArbo atopábase cerca do espazo onde seríaconstruído séculos despois o novo temploparroquial (1780). Era moi estreita e baixade paredes con cuberta de madeira. Só tiñabóveda a posterior capela de Don Pedro deRivera, fidalgo e descendente directo dunirmán do fundador da capela citada, nomeadacomo capela do Cristo ou Santo Nome deXesús, fundada por Domingo Estévez dePuga a mediados do século XVII.

A importancia histórica da igrexa deSanta María de Arbo confírmase igualmenteao vivir esta parroquia a resistencia contraos franceses e a batalla da Ponte de Mou-rentán en 1809. Camiño do Santuario de Santa María

da Franqueira: vías alternativas poloDeva ou pola montaña.

Á hora de decidir a partida de Arbocara Santa María da Franqueira (A Cañiza),o peregrino pode escoller, por conseguinte,entre dúas alternativas, tanto tradicionaiscoma vixentes, de grande interese natural,histórico e relixioso.

Unha opción é volver de maneira circulará ponte de Mourentán e orientarse a caróndo Deva polo camiño que leva a Sande,onde se atopan os recomendados pazo doPombeiro e ponte de Esmoriz; Varcia, e deParada de Achas á Franqueira. En partesdeste treito están delimitadas rutas como“o Sendeiro da Moura” por territorio ara-bense e “o Camiño da Raíña” ou o “Sendeirodas fragas e levadas do Calvo e Deva” (Pa-rada de Achas) por territorio cañicense.

A outra opción parte desde a igrexa deSanta María de Arbo cara á montaña da Pa-radanta polas Laxas, cruce ao monte Castelo(antes da entrada ao Couto), desvío poloSalgueirón, continuación pola Chan do Cen-teo e O Curro ata chegar á Franqueira.

A peregrinación dos arabenses a SantaMaría da Franqueira é secular, acontecedesde a formación dos santuarios a partirda Idade Media. Os veciños arabenses ca-miñan cada ano coa Santa do Libramentona vistosa romaría das “Pascuillas”, naque procesións de todas as parroquias doCondado e da Paradanta vanse unindo nosantigos camiños que levan á Franqueiracoas súas virxes e os seus santos adornadosde flores e cadanseu pendón.

Nesta peregrinacións, os rituais sonimprescindibles. Os arabenses acoden in-dividualmente ao santuario para cumprircos seus ofrecementos, noutros temposmesmo descalzos e sen comer. Tradicio-

nalmente, mozos e mozas tamén facíanlazos nas xestas dos arredores en ofrece-mento e procura de casamento.

Arbo, a "Vila da Lamprea" e corazóndos Viños do Condado e Albariño

Unha parada para coñecer Arbo estáxustificada polo seu interesante patrimoniotanto material coma inmaterial, natural,cultural e relixioso. “A Vila da Lamprea eCorazón do Viños Condado e Albariño”,froitos da Terra e do Río, alimentos tan li-gados á historia da igrexa cristiá e ásorixes do propio municipio, ofrece gastro-

nomía pero tamén puntos de encontro, decoñecemento e de reflexión, que farán ocamiño máis integro.

En Arbo, o peregrino pode atopar unhaimportante oferta hosteleira tamén ligadaá Vía Mariana. Destacan as Casas da Aldeae Pazos, na parroquia de Barcela, CasaGrande Almuiña e o Pazo de Almuiña, naparroquia do mesmo nome, e o alberguerural O Coto, no Coto de Mourentán, queconta cunha praia fluvial. Na parroquia deSela atopamos igualmente Casa Grego eCasa da Figueira.

A Igrexa de Santa María de Arbo, ponte de unión transfronteirizo da Vía Mariana Luso-Galaica

NOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021VIII

A CAÑIZA

Especial Vía Mariana

A Cañiza, sede oficial da Asociación Vía Mariana Luso Galaica

Textos de R. Mansilla Blanco e M. X. Xiráldez González

De xeito institucional, o Concelloda Cañiza ten unha importanciaestratéxica para a Vía Mariana

Luso Galaica. Este concello pontevedrés daComarca da Paradanta acolle a sede oficialda Asociación Vía Mariana Luso Galaica,entidade encargada de promover esta rutade peregrinación relixiosa.

A Vía Mariana foi promovida a partir de

2017 na parroquia cañicense de Paradadas Achas. Esta importancia institucionalpermitiu que, en setembro de 2017, oConcello da Cañiza asinara un conveniocoa Asociación de Veciños de Parada-AParadanta e a Comunidade de Montes deParada para impulsar a creación dun Centrode Interpretación do percorrido da VíaMariana, paradas e santuarios, e dun Al-bergue de peregrinos na localidade deFeirón, na parroquia cañicense de Paradade Achas, de importancia capital para aruta de peregrinación pola súa situaciónxeográfica, a medio camiño entre A Penedae A Franqueira.

Ademais de información para o peregrino,este centro de interpretación pretende ta-mén ofrecer a cobertura básica para o pe-regrino e achegar un valor turístico e cul-tural engadido á comarca da Paradanta eá Vía Mariana pola Cañiza. Por tanto, ocentro de interpretación confirma cómo aruta de peregrinación relixiosa estase con-vertendo nun patrimonio propio para ACañiza, toda vez a Vía Mariana está reva-lorizando o ecosistema e o atractivo pai-saxístico e patrimonial cañicense.Parada de Achas e a Vía Mariana por

A CañizaProveniente do veciño Concello de Arbo,

a Vía Mariana transita por A Cañiza a travésda estrada PRG-165, ruta denominada Sen-deiros dos Bosques e Levadas do Calvo eDeva. Corresponde así á denominada Ruta6 da Vía Mariana que parte de Arbo ata Pa-rada de Achas, e a Ruta 7 da Parada ata Co-velo-A Franqueira. Atopamos aquí unha ri-

queza natural con enormebeleza paisaxística e rutassendeiras enroladas dentrodo Espazo Natura 2000.

Nestas rutas destacan osSendeiros das Fragas e Le-vadas do Río Calvo e doDeva. Cunha ruta de 18 km,o sendeiro recupera camiñosesquecidos que rodean ovale de Parada de Achas atao Coto da Vella, con exce-lentes fragas, o singularbosque de sobreiras e pai-saxes de montaña acompa-ñados polo cautivador sondos ríos Calvo e Deva.O Santuario da Nosa

Señora da FranqueiraO punto central da Vía

Mariana ao seu paso por ACañiza é o Santuario daNosa Señora da Franqueira,cuxa devoción e culto po-pular está considerado comofesta relixiosa declarada deInterese Turístico de Galicia.Este é o santuario marianomáis importante e antigoda Diócese de Tui-Vigo.

O santuario da Franqueira atópase nunlugar montañoso da parroquia de SantaMaría da Franqueira, ao oeste do Concelloda Cañiza, a uns 600 metros sobre o niveldo marcon pequenas aldeas espalladas nasque a vida campesiña se mantiña seguindoas pautas tradicionais da economía agrícola

e gandeira. O edificio do santuario é a súavez parroquial. Conserva gran parte daconstrución románica, con incorporaciónscomo o actual presbiterio coa súa cúpulae o baldaquino da Virxe, ámbolos dous doséculo XVII.

A primeira celebración anual é a romaría

O Santuario da Nosa Señora da Franqueira, punto estratéxico da peregrinación

Santuario Señora da Franqueira

Igrexa da Nosa Señora da Franqueira.

IXNOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021

A CAÑIZA

Especial Vía Mariana

das “Pascuillas”, cada mes de xuño, oluns seguinte ao domingo de Pentecoste,cincuenta e un días despois da Pascua e asegunda celebración anual é propiamentea romaría da Virxe da Franqueira, os días7, 8, 9 e o domingo seguinte de setembro,que coincide co nacemento da Virxe María.

No santuario venérase unha imaxe ro-mánica da Virxe, probablemente do séculoXI, cando o edificio pertencía á orde be-nedictina que o levantara sobre as ruínasdunha antiga capela. Non se sabe conexactitude en que data comezou alí oculto á Virxe; os testemuños históricosmáis antigos remíten ao ano 1056, candoo rei Fernando I cedeu as terras de SantaMaría da Franqueira aos monxes que xa vi-vían nesa zona.

No século XIII o mosteiro pasou a mansde monxes cistercienses ou bernardos quedependían do mosteiro de Melón. O séculoXIV foi o da súa plena consolidación edifi-cándose un complexo monástico do que

só se conserva a igrexa medieval: o temploactual comezou a construírse en 1343 nunestilo románico serodio.

As lendas fan sospeitar que as orixesdo santuario incluso poderían remontarseao século VII, época na que se chamaba“Nosa Señora da Fonte”: a lenda contaque no lugar chamado “O Coto da Vella”,na parte alta do monte Paradanta, habíaunha gruta e debaixo dela unha anciápastora encontrara unha imaxe da Virxe,noticia que rápido se estendeu entre oshabitantes da zona. Tamén se pensa queno lugar do “Coto da Vella” non existiu talanciá pastora, senón que en realidaderendíase culto a unha deidade pagá.

A Nosa Señora da Franqueira foi celebradapor ilustres escritores como o poeta galegRamón Cabanillas, do mesmo xeito que oescritor e profesor portugués J. Leite deVasconcelos fixo o mesmo en Melgaço enoutras localidades do Minho coa NossaSenhora da Peneda.

A Cañiza, "a terra do bo Xamón deGalicia"

Alén do culto á Virxe da Franqueira, enmateria de festividades, se algo caracterizaao Concello da Cañiza é a súa tradicionalFesta do Xamón da Cañiza, declarada deInterese Turístico de Galicia e que celébrasecada 15 de agosto desde a súa primeirarealización en 1966.

A tradición do xamón na Cañiza remón-tase un século atrás, destacando o climaseco e frío desta zona da Paradanta para acuración dos produtos cárnicos do cerdo,en especial o xamón. Outros produtos cu-linarios como o queixo, a mel e o viño sontamén celebrados ao carón desta festivi-dade. Por esta razón, A Cañiza é coñecidacomo "a terra do Bo Xamón de Galicia".En marzo tamén celébrase a Festa doLacón con Petelo.

A oferta gastronómica cañicense com-plétase cunha óptima rede de establece-mentos hostaleiros que permiten degustarestes produtos. Destacamos así o complexohostaleiro "Os do Resero", con especiali-dades cárnicas e tamén da lamprea acom-pañados de viños da Paradanta. Igual-mente, destaca o acervo gastronómicodo Restaurante "Reveca", con especialidadena lamprea.

Adicionalmente, A Cañiza conserva unimportante acervo en canto a patrimonioarquitectónico que adornan as súas parro-quias, con salientables igrexas e capelas,pazos e casas señoriais, cruceiros, uncastro celta (A Citania Celta da A Cidade,aínda por rehabilitar), petos de ánimas,muíños e pontes románicas que o peregrinoda Vía Mariana poderá observar durante oseu traxecto.Centro de Interpretación do Feirón en Parada das Achas.

As Fragas das Levas.

NOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021X

COVELO

Especial Vía Mariana

Por Roberto Mansilla Blanco.

Aruta de peregrinación daVía Mariana Luso-Galaicaentra dende Portugal a Ga-

licia polo Concello pontevedrésde Arbo, percorrendo posterior-mente, nas comarcas do Con-dado-Parandanta, os municipiosde A Cañiza e Covelo. Destexeito, Covelo achega un relevantepatrimonio para esta ruta, repar-tido a través das parroquias querecorre; Prado de Canda, A La-mosa, Santiago de Covelo, SantaMariña de Baldomar, Casteláns eBarcia de Mera.

Sexa dentro do propio Concellocomo nos que comparte con lo-calidades veciñas como A Cañiza,Covelo acolle importantes san-tuarios e centros de culto popularpara esta ruta relixiosa mariana,nos que destacan o Santuario daVirxe da Franqueira, Santiago dePrado de Canda, a Virxe do Libra-mento de A Lamosa, Santiago deCovelo, o Santuario de Santa Ma-riña ao Pé da Cruz, os restos daigrexa románica de Santa Maríade Casteláns, a mesma igrexa deSan Esteban de Casteláns, o sor-prendente conxunto abacial deSan Martiño de Barcia de Mera e,como remate no municipio, a ca-pela, construida pola Inquisición,no increible paraxe de San Xoánde Mosteiro, no río Alén.

A importancia desta ruta deperegrinación no seu paso por

Covelo ten atraído a diversos pe-regrinos de países como RepúblicaCheca, Hungría, Alemaña, Italiae, especialmente, España e Por-tugal.Mosteiros, abadías e igrexas Os traxectos da Vía Mariana

por Covelo comezan dende o ve-ciño Concello da Cañiza por AFranqueira. Un pasosimbólico éo Coto da Vella, que parece refe-rirse á mesma “bella ou moura”presente dende o neolítico entodo o territorio. Xa ingresandona parroquia covelense de Pradode Canda, igualmente célebrepolos recentes descubrimentos de

xacementos arqueolóxicos e polassuas ancestrais danzas brancas.

A ruta de peregrinación conti-núa cara A Lamosa e logo diríxesea Covelo o que permite estableceraos peregrinos unha parada paraabastecerse e descansar, con alo-xamento en Covelo. Xa na mañáseguinte, coas primeiras luces doamencer, iniciase o camiño caraa parroquia de Santa Mariña, eprodúcese a visita obrigada a ca-pela de Santa Mariña ao pé daCruz, e ao seu sorprendente bal-daquino barroco.

En Casteláns atopamos un sitiode paso, cun mosteiro do século

XII e a igrexa de Santa María deCasteláns, coñecida pola devocióna San Bernabéu, cuxos restos forontrasladados ao Concello veciño deMondariz Balneario. Esta igrexaconserva igualmente influenciasarquitectónicas mozárabes.

Casteláns posúe un importantepasado histórico reflectido na súaheráldica, por seren probablementelugar de establecemento de es-cribanos e persoas de leis. A ri-queza natural desta ruta por Cas-teláns da conta igualmente defermosos pazos e poldras para odeleite do peregrino.

Continúa a ruta por San Xoán

de Barcia de Mera, onde atopamoso conxunto abacial de San Mar-tiño, de estilo barroco e do séculoXVIII. Barcia de Mera tamén écoñecido por acoller un edificióda Santa Inquisición, cunha ca-pela e a carballeira de San Xoánde Mosteiro. Esta parroquia des-taca igualmente polo seu acervovitivinícola, propio dos viños doCondado.

Outra parroquia de interés pró-xima a esta ruta é a de San Sal-vador de Prado, veciña do concelloourensán de Avión, e célebre poracoller a romería da Virxe da Xes-tosa, de gran tradición popular.

Nestas rutas destacan a presenzadas praias fluviais, castros, paisaxese atractivo natural que fan igual-mente da Ruta Mariana por Coveloun paso importante para realizarpaseos de sendeirismo.A Virxe do Libramento e o

Cruceiro de CoveloEste patrimonio da Vía Mariana

por Covelo nos achega igualmenteá Virxe do Libramento, na parro-quia de A Lamosa, cuxa devocióné moi venerada polas mulleresprovenientes de distintos puntosda península ibérica, especial-mente polos seus rituais en tornoá maternidade.

A parroquia de A Lamosa taméné moi coñecida pola Romería doLibramento, que se celebra cadames de setembro nesa localidade.Na igrexa parroquial destaca igual-mente o peto de ánimas e o seu

A Vía Mariana por CoveloUnha experiencia única de peregrinación e riqueza histórica e natural

Via Mariana en Covelo no 2019.

XINOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021

COVELO

Especial Vía Mariana

cruceiro.Na igrexa parroquial de Santiago

de Covelo recollense dúas tallasde Santiago; unha como Santiagoperegrino e outra como Santiagoa cabalo. Xa no centro da vilacovelesa atopamos o histórico

Cruceiro de Covelo, que da comezoigualmente a unha ruta importantede peregrinación. Este cruceiro,que data de 1899, foi costeadopor Don Juan Antonio Tielas Fon-tán, veciño de Covelo, tal e comoreza a súa placa e está dedicadoao Santísimo Cristo dos Aflixidos.

Este cruceiro conserva unhaexquisita decoración iconográfica,na que destacan as representa-cións de Cristo crucificado e daVirxe rodeados de anxos, o Espí-rito Santo, a Virxe da Concepción,figuras bíblicas como Adán e Evae unha serpe que representa aoDemo. Tamén están presentes asfiguras do Santiago Apóstolo ede San Xoán Bautista. Trátasedo único cruceiro de Galicia queincorpora algorías laicas da in-dustria, da agricultura e da xus-tiza. Covelo ten tamén impor-tancia capital para a Vía Mariana

por ser centro de servizos paraos peregrinos, especialmente ban-carios, farmacias e hostalería,que facilitan a andaina dos de-votos desta ruta de peregrinación.Atopamos aquí aloxamentos deperegrinos e centros asociadoscomo Casa Costa (centro de Co-velo), restaurante e pensión. Ou-tro establecemento importanteé Casa Parranda (Barcia de Mera).O Museo Etnográfico Pazo da

CruzDentro do Concello destaca

igualmente o Museo EtnográficoPazo da Cruz, localizado na pa-rroquia de Santiago de Covelo (AErmida) e rexentado polo seu im-pulsor e propietario MaximinoFernández Sendín, coñecido es-critor e empresario natural deOviedo (Asturias).

Este museo consiste nunhacasa do século XVII que manténun óptimo estado, conservandoos elementos propios da arqui-tectura tradicional da época; por-tón de entrada con cruz e piná-culos, patio adoquinado con fonte,vivenda principal e dos caseiros,escaleiras de pedra, cociña antigacon forno de pedra, o "lar" (fogar)e a "parrumeria" (para colocar osenseres da cociña), hórreo, ala-cenas e cobertizos, entre outros.

Este museo acolle unha dascoleccións privadas máis impor-tantes de Galicia, con mais de4.000 pezas e 3.000 documentosgráficos e audiovisuais que valo-

rizan o patrimonio histórico, et-nográfico e natural tanto de Covelocomo de Galicia en xeral. Estacasa tamén acolle a sede doCentro de Estudos de A Paradantae O Condado e dos Premios Cumiosde Suido.

Así, a variedade da riqueza depatrimonio natural, arquitectónicoe relixioso fan de Covelo unharuta de tránsito da Vía MarianaLuso Galaica con enorme achegaen canto á experiencia espirituale de coñecemento histórico.

Museo Pazo da Cruz. Cortesía Turismo Rías Baixas

Conxunto abacial de San Martiño de Barcia de Mera.

Sinal da Vía Mariana.

Praia de Maceira.

NOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021XII

TUI

Baixo Miño

Inaugurouse a exposición “In-ventio Mundi” que se podevisitar na Sala de Exposicións

Municipal de Tui. A mostra estáorganizada polo Consello da Cul-tura Galega (CCG) e pola Secreta-ría Xeral de Emigración.

No acto inaugural participarono tenente alcalde de Tui, JoséRamón Magán, a concelleira deCultura, Sonsoles Vicente, a pre-sidenta do CCG, Rosario Álvarez,e o secretario xeral, Antonio Ro-dríguez Miranda.

A mostra permite achegarnosa figuras relacionadas coas des-cubertas e viaxes transoceánicasprotagonizadas por galegos. No-mes como o tudense Sebastiánde Ocampo, o primeiro que de-mostrou o carácter insular da illade Cuba en 1508, ou o do grumeteJuanes Hernández tripulante danao Concepción na expedición deMagalhaes.

“Inventio mundi” é unha mos-

tra que recolle unha parte dahistoria de Galicia que se desco-ñece, que permaneceu practica-mente invisibilizada e da queexisten poucos documentos e ma-teriais.

En pouco máis de trinta paneisa mostra explicar unha historiada navegación galega que arrancanese interese comercial coas IllasMolucas e remata no século XVII,cando mudan as formas de nave-gación. Pero tamén está en reco-ñecer esa historia de navegaciónque chegou ata os nosos días através do imaxinario popular eque recolle a nosa literatura. Amostra xestouse en 2019 en plenaconmemoración do quinto cente-nario da saída da expedición Ma-galhães/Elcano que completaríaa primeira circunnavegación doplaneta e as súas consecuenciaspara Galicia.

Poderase visitar en Tui até o 6de xuño.

A exposición “Inventio Mundi”en Tui

OConcello de Tui vén deasinar, hai uns días, unconvenio de colabora-

ción con ACCEM, polo que estaorganización realizará diversasactividades en Tui.

O alcalde de Tui, Enrique Ca-baleiro, amosou a gratitude doconcello polo traballo que levana cabo dende ACCEM salientandoque “o voso papel é fundamental”.Indicaba que “as administraciónstemos o deber e a responsabili-dade de estar preto da cidadanía,especialmente da máis vulnera-ble”. Por iso salientaba a impor-tancia desta colaboración queagora se establece nun concello“cunha casuística particular porser transfronteirizo e por terunha composición moi plural”,e indicaba que en Tui “non temosproblemas de convivencia perosi de integración”.

ACCEM ten dous programasen marcha, Gadea e Novicom. Através do proxecto Gadea, des-

tinado a fins sociais, prestanatención especializada no ámbitoxurídico e social, a mulleres mi-grantes que estean en situaciónde vulnerabilidade. No mesmoasesoran en temas de estranxei-ría, permisos de residencia, re-agrupamento familiar….

Co proxecto Novicom ofreceninformación e realizan campañasde sensibilización sobre a tratade persoas. Tamén contan cunprograma de intervención directacon persoas que exercen a pros-titución.

Ao abeiro desta colaboracióndende ACCEM realizarán un tallerformativo “Sensibilización sobretrata de seres humanos, pautaspara a identificación de posiblesvítimas” dirixido a persoal deServizos Sociais, Policía Local, epersoal de atención directa….Tamén organizarán “Dinámicasde grupo en materia de estran-xeiría e trata de seres humanos”e obradoiros de formación e sen-sibilización en institucións edu-cativas e co profesorado xa decara ao próximo curso.

O Concello de Tui e ACCEM asinan unconvenio de colaboración

AMesa do Camiño de San-tiago de Tui reuniuse paraabordar a actual situación

do Camiño. Estivo presidida polo alcalde,

Enrique Cabaleiro, e contou coaparticipación do concelleiro deTurismo e Camiño de Santiago,Laureano Alonso, e da concelleirade Comercio, Ana Mª Núñez.Asistiron tamén representantesdos diversos sectores vinculadosá xestión do Camiño na cidadecoma hostalaría, restauración,empresas de servizos aos pere-grinos, movemento asociativo.Tamén estiveron presentes re-presentantes da Igrexa e Fran-cisco Singul Lorenzo, da SA deXestión do Plan Xacobeo, porparte de Turismo de Galicia.

O alcalde de Tui, Enrique Ca-baleiro, indicou que "xa estamosasistindo á presenza dos primeirosperegrinos, logo da pandemia e

dos peches perimetrais e fron-teirizos, tanto a nivel individualcomo de pequenos grupos tantopeninsulares como europeos, sen-do un motivo de esperanza". Oalcalde comentou a inmediatalicitación por parte do Ministeriode das obras de humanizaciónda Avenida de Portugal e a zonafronteiriza que mellorará subs-tancialmente o lugar, polo quetranscorren o Camiño Portuguésa súa entrada a Tui tras cruzar avella Ponte Internacional.

O concelleiro de Turismo eCamiño de Santiago, LaureanoAlonso, informou sobre actua-cións en torno ao Camiño deSantiago impulsadas por partedo Concello de Tui como a cu-brición dos contedores de lixo amellora da sinalización turísticade Tui, ou a creación do Foro doCamiño Portugués. Explicou aposta en marcha do perfil de Fa-

cebook: Camiño Portugués Tui,que ten acadado 1900 amigosen case dez meses.

Avanzou Laureano Alonso aedición do material sobre a pere-grinación de León de Rosmithalda que cumpre este ano o seu555 aniversario, e repasou a edi-ción do folleto “Tui, capital docamiño portugués” e das guíasde turismo deseñadas por SaraQuintana e o ilustrador Xosé To-más. Tamén indicou que se con-tinua avanzando co proxecto decreación dun centro de acollidade visitantes e peregrinos no cár-cere vello, que suporá un inves-timento de 329.859,49 euros.

Tui traballa na promoción do CamiñoPortugués dende diversos ámbitos

MARTIRENA

Podedes comentarnos candonace Calabizo e sobre o seumodelo de emprendemento?

Unha das fundadoras de Cala-bizo, traballando de cociñeiranun restaurante vexetariano, de-tectou que moitos dos seus clien-tes botaban de menos o sabor decertos produtos cárnicos como odo chourizo ou xamón. E pensounos chourizos da súa terra, noschourizos de cabaza e na maneirade convertelos en chourizos 100%vexetais. A nosa receita xordedos chourizos de cabaza da loca-lidade ourensá do Barco de Val-deorras.

Despois dun tempo de inves-tigación e primeiras probas, fomoscapaces de emprender o nosoproxecto grazas a presentarnos aunha aceleradora de empresaschamada VIAGALICIA, promovidapolo Consorcio da Zona Franca ea Xunta de Galicia. Era a 2ª

edición e, en xaneiro de 2015, onoso proxecto foi un dos 10 eli-xidos de entre 200, o que signifi-cou que conseguísemos financia-mento, préstamos e asesoramentopara a posta en marcha do nosonegocio. En setembro de 2015vendíamos os nosos primeiros Ca-labizos, con moi boa aceptaciónpor parte dos consumidores.Cantos produtos alimenticiosfacedes en Calabizo?

Basicamente elaboramos 2 ti-pos de produto: calabizo, o em-butido de cabaza, 100% vexetale potaxe de garavanzos con ca-labizo, conseguindo a primeirapotaxe vegana do mercado consabor a potaxe tradicional. Decada tipo de produto ofrecemosdiferentes referencias en canto aformato e sabor. En que espazos comerciais es-tades traballando?

Os nosos produtos Calabizo es-

tán presentes en preto de 1.000puntos de venda en España, maior-mente en tendas de barrio, tendasespecializadas: veganas, ecolóxi-cas, herboristerías, ecotendas, ecadeas de herbolarios e en 2 ca-deas de supermercados galegas,ademais de numerosos restauran-tes esencialmente veganos e ve-xetarianos.A cantos países exportades osvosos produtos?

En Europa vendemos a algunhastendas en países como Alemaña,Reino Unido, Francia, Bélxica,Holanda, Finlandia, Portugal een breve en Grecia. Tamén temospresenza en Canadá. Como ten sido a receptividadesocial ao voso emprende-mento?

A verdade que desde os nososinicios o noso proxecto tivo moiboa acollida, tanto polos consu-midores veganos, desexosos de

novos produtos veganos á vezque nutritivos, como por consu-midores non veganos, que llespreocupa seguir unha alimentaciónsaudable. O noso proxecto destacaasí mesmo pola innovación agroa-limentaria; fomos capaces deadaptar unha receita tradicionalde chourizo galego de cabazapara convertelo no primeiro “chou-rizo” vexetal do mercado elaboradocomo tal, seguindo o mesmomodo de elaboración, co seu pro-ceso de afumado e curado. E omesmo coa potaxe de garavanzos.O noso emprendemento está crea-do no rural, en Nigrán (Val Miñor)e o noso equipo está formadopor mulleres, de máis de 30 anose que viven na zona, polo que

estamos orgullosas de ofrecerpostos de traballo para mulleresno rural. Recentemente, a Zona Francaanunciou o seu apoio a Cala-bizo para instalarse no Porto doMolle. Que expectativas tedessobre este novo salto empresa-rial?

As instalacións onde estamossituadas actualmente (estamosnunha das naves bioclimáticasde Porto do Molle) estánsenosempezando a quedar pequenas,razón pola cal desexamos dareste pequeno salto, para ser ca-paces de dar resposta á nosa de-manda e aumentar a nosa produ-ción e poder desenvolver máisprodutos e ampliar a nosa ofertade produtos vexetais.Calabizo aposta pola gastrono-mía vegana. Considerades queestá en auxe a nivel mundialeste modelo de nutrición?

O veganismo é unha filosofíade vida máis que un modelo denutrición. Obviamente esta filo-sofía leva intrínseca unha formade alimentación, na que se exclúecalquera alimento de orixe animalpor respecto cara a eles. O mo-vemento vegano, aínda que éminoritario, está en rápido cre-cemento, por todo o que está asuceder a nivel mundial: cuestiónsde maltrato animal, enfermidadesque xorden por mor de alimentosde orixe animal, a forma de criaranimais que afecta o medio am-biente, aos ecosistemas e dal-gunha maneira ao cambio cli-mático.

XIIINOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021

EntrevistaEntrevista de Roberto Mansilla Blanco

"O noso proxecto destaca polainnovación agroalimentaria: converter

o primeiro 'chourizo' vexetal"

Keila Pousa Arbones | Directora Comercial de Calabizo

Fundada en 2015 e con sé en Nigrán, Calabizofoi consolidándose como unha aposta de em-prendemento orientada cara o mundo vexano.

Hoxe venden en 1.000 establecementos a nivel es-

tatal, dúas cadeas de supermercados galegas e ex-portan cara Europa e Canadá. Foro A Peneira-Novasdo Eixo Atlántico falou con Karla Pousa Arbones,directora comercial de Calabizo.

NOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021XIV

A GUARDA

Baixo Miño

Comecemos coa pandemia daCOVID 19. Cal é a situación ac-tualmente na Guarda en cantoaos contaxios e cómo se estánlevando a cabo os programas devacinación?

A situación é boa, a día dehoxe, 31 de maio, temos 2 casosactivos, segundo nos comunicando sanidade. A incidencia acu-mulada a 14 días está por debaixodos 25 casos por cada 100.000habitantes e a 7 días non temosnovos casos. Os programas devacinación estaos xestionandodirectamente por sanidade. Encanto ao ritmo de vacinación, eupercibo que a cidadanía está con-tenta pero A Guarda está moilonxe de Vigo e non estamosconformes con ter que despla-zarnos ao IFEVI para as vacina-cións. Sanidade tería que ter bus-

cado unha solución para achegarmáis as vacinas ao Baixo Miño. Qué axudas á hostalería e o te-cido socioeconómico están im-pulsando dende o Concello?

Dende o Concello levamos ar-ticulando medidas de apoio dendepracticamente o principio da pan-demia con diferentes campañas,como a organización da vendapor teléfono, o reparto a domicilioou a plataforma de venda “online” mercanaguarda. Tamén to-mamos iniciativas de eliminaciónou rebaixa de impostos ou taxascomo no caso das terrazas, quenon se pasaron ao cobro no 2020nin se pasarán no 2021 ou a re-baixa do 25 % da taxa de lixo,que puideron pedir os establece-mentos que se viron obrigados apechar no 2020 e poderán volvera pedir no 2021. Ademais das

medidas comentadas, o Concelloabriu dúas liñas de axudas direc-tas, unha exclusiva para o hoste-lería, cunha cuantía total de55.000 € financiados a través daDeputación de Pontevedra conaxudas de ata 700 €, e unhaaxuda destinada as pequenas em-presas e autónomos, con axudasde ata 300 € e un orzamentototal de 75.000 €, susceptiblesde ser ampliados.Recentemente, o Concelloanunciou un superávit en Te-sourería de medio millón deeuros. Como serán investidosdende o Concello?

Realmente, cando fixemos aliquidación do orzamento de 2020,tiñamos algo máis de dous millónsde euros. Dende aquela levamoshabilitado crédito para algunsinvestimentos urxentes que non

se podían demorar. Habilitamoscrédito para acometer actuaciónsde mantemento na piscina muni-cipal, a creación dunha nova bi-blioteca no Centro Cultural, unnovo camión de lixo e un sistemaanticondensación do pavillón, en-tre outros. De momento levamosconsumido arredor de 600.000 €.Co remanente que nos queda que-remos facer fronte a grandes obrasque se necesitan na localidade.Pensando na aplicación do rema-nente agora mesmo estamos tra-ballando na urbanización da rúa

Coruña e na reforma e ampliacióndo pavillón da Sangriña. En que medida afectaron áGuarda as restricións e o pecheda fronteira con Portugal reali-zado ata comezos de maio?

Na Guarda, o peche da fronteiraafectou de forma moi importante,tanto na economía local, nos no-sos comercios e hostalería, comoa nivel persoal, nas persoas quese tiñan que desprazarse a tra-ballar a Portugal. Non cabe dúbidade que este peche afectou a todaa raia, tanto aos concellos galegos

"A Guarda non pode seguir estandona periferia e incomunicada"

Antonio Lomba | Alcalde da Guarda

Entrevista de Roberto Mansilla Blanco

Antonio Lomba (PSdeG) é alcalde da Guardadesde 2015, sendo reelixido nas pasadaseleccións municipais de 2019. O rexedor

guardense respondeu a Foro A Peneira-Novas do

Eixo Atlántico sobre a actualidade no Concello daGuarda en materia sanitaria, socioeconómica, po-lítica, turística e de obras municipais.

XVNOVAS DE TURONIO | Xuño de 2021

Baixo MiñoA GUARDA

como portugueses. No noso casoafectou dunha maneira moi es-pecial as persoas máis débiles,aqueles traballadores e traballa-doras que se viron obrigados adesprazarse ata Tui para pasar aPortugal. Hai que ter en contaque A Guarda, pola distancia epolas malas comunicacións conTui, está a media hora da ponteinternacional o que, enriba dadistancia, hai que añadir o tempoque os traballadores e traballa-doras Guardeses empregaban cadadía para acudir aos seus postosde traballo.A Guarda e O Rosal estudanconcretar un polígono compar-tido para atraer investimentosgalego-portugueses. Cómo vaiencamiñado este proxecto?

Estamos traballando con SEA(Suelo Empresarial del Atlantico)e coa súa xerente, Beatriz Sestallopara dar impulso ao noso polígonoempresarial, un proxecto sectorialque foi aprobado xa en 2007 peroque leva moitos anos parado.Nestes momentos, a Universidadede Vigo está a redactar unha me-moria que xustifique a viabilidadedo polígono e as súas caracterís-ticas. Entendemos que é funda-mental para que este proxectoavance que melloren as comuni-cacións entre Tui e A Guarda, aXunta ten que poñer un calendarioao remate da autovía e cumplilo,solo así conseguiremos a viabili-dade real do polígono. A Guardanon pode seguir estando na peri-feria e incomunicada, é de xustizasaír desta situación.Tamén están as obras para o ac-ceso sur do Porto da Guarda.Ten resposta de Portos de Gali-cia e da Xunta?

A resposta de Portos de Galicia

foi desfavorable a cofinanciar estaobra que ten como principal ob-xectivo o de dotar dun accesodigno ao porto da Guarda. Taménnos está costando conseguir osinformes sectoriais para que oproxecto teña os parabéns para asúa execución. Os informes tardanmoito en emitirse e, en algúnscasos, non facilitan a tramitacióndo proxecto. Na actualidade, oproxecto redactado en 2018 estásendo revisado polo equipo redactorpara propoñer unhas melloras queposibiliten ter un informe favorablede patrimonio. Este é un proxectoestratéxico para A Guarda e, candoteña os informes favorables, oconcello debería tirar para adiantecon el aínda que tivera que ende-bedarse.A Guarda e a Câmara Municipalde Caminha estaban en conver-sas para crear unha eurocidade.Seguen adiante estas negocia-cións?

Estamos na fase previa. Paracrear unha eurocidade é impres-cindible que dúas poboaciónsfronteirizas estean ben comuni-cadas, e este non é o caso daGuarda cos nosos veciños de Ca-minha. Nós pensamos que é im-prescindible deseñar o que vai aser o futuro da comunicaciónentre A Guarda e Camiña. Paraelo é necesario facer un estudoda comunicación para persoas evehículos entre as dúas marxesdo río para poñer en marcha unhasolución a medio prazo, dado queo “Ferry” ten nestes momentosun funcionamento moi irregulare resulta improbable que poidamanterse durante moito tempo.Que nos pode comentar do pro-xecto "Trega 2020+5"?

Este é un proxecto que ten

como obxectivo manter de formapermanente traballos arqueoloxi-cos nun dos xacementos castrexosmáis importantes de Galicia. Po-ñemos en marcha este proxectoporque consideramos que é unhaobriga tanto para o concello daGuarda como para a Xunta de Ga-licia. Se é certo que unha dasnosas grandes riquezas é o patri-monio, debemos demostralo in-vestindo nel o que sexa necesario.Dende o concello adquirimos ocompromiso de tirar para adiantedeste proxecto aínda que non re-cibamos o apoio da Xunta. Así,este primeiro ano imos a financiar,con fondos exclusivos do Padroadodo Monte Santa Trega, a restau-ración do lintel da porta nortedo poboado castrexo.A Guarda é un paso estratéxicodo Camiño Portugués da Costa.A pesares da pandemia, calesson as expectativas do Concelloen materia de paso de peregri-nos e afluencia turística nesteAno Santo Xacobeo?

O Camiño, dende o seu reco-ñecemento en 2016, non fixomáis que crecer. Xusto antes docomezo da pandemia, na Guardatodos tiñamos asumido que osperegrinos eran xa parte da nosavida cotiá. Agora que estamosrecobrando o pulso desa vidacotiá tamén estamos recobrandoa presenza de peregrinos na Guar-da. As expectativas de todos éque o Camiño aínda pode crecermoito en afluencia de peregrinos.Para unha vila turistica coma anosa o escaparate que representanten un valor incalculable. Na ac-tualidade é o noso mellor mediode difusión turística internacional,temos un camiño fermoso queresulta atractivo a todos os que

pasan por aquí. De cara ás festas do verán, veposible realizar este ano aFesta do Monte?

Estamos en contacto perma-nente coa comisión de Festaspara ofrecerlle o noso apoio ecolaboración. Esta mesma semanatemos unha xuntanza cos repre-sentantes das bandas mariñeiraspara coñecer a súa postura e tras-ladarlle as nosas impresións. Pen-samos que en agosto a situaciónsanitaria será mellor que na ac-tualidade debido sobre todo aoimportante número de vacinasque se están administrando. Decalquera maneira a programacióndas festas será a que permita asituación sanitaria naquela data.Organizaremos eventos culturais,sociais, deportivos e festivos enfunción da normativa da Xunta eda situación sanitaria na nosalocalidade, con énfase nas medidasde prevención e protección ne-cesarias. Finalmente, o seu é un gobernoen solitario dende a ruptura doBNG en outubro de 2019.Dende entón, que balance poderealizar da política local guar-desa?

O equipo de goberno está for-mado por un grupo de persoascapaces, traballadoras e resoluti-vas. A verdade é que só teño pa-labras de eloxio para aos conce-lleiros e concelleiras que me acom-pañan nas labores de goberno.Foi unha magoa a falta de enten-demento co BNG ao inicio da le-xislatura, seguimos considerandoque son máis as cousas que nosunen que as que nos separanpero naquel momento non foiposible traballar xuntos. Pola nosaparte estamos satisfeitos coa xes-tion que estamos levando a cabo,agradecendo igualmente á Depu-tación de Pontevedra en materiade programa de investimentos.

No único que non estamos sa-tisfeitos é no tratamento que aXunta de Galicia está dando anosa localidade. Necesitamos quea Xunta ofreza aos concellos atransferencia de fondos para in-vestimentos mantendo a aouto-nomía municipal e necesitamostamén que active e/ou colaboreco Concello nas grandes obras esolución de problemas que a Guar-da necesita como a autovía aTui, ou acceso sur ou os problemasno centro de Saúde.

Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA) T. 986 64 12 69redaccion@novasdeturonio.com

OConcello da Guardaven de rematar ostraballos de rehabili-

tación e sinalización da FonteLavadoiro da Xixolla, sita naRúa PO-552 na parroquia deSalcidos para contribuír destexeito á conservación e postaen valor do patrimonio etno-gráfico existente na vila.

O lavadoiro da Xixolla, da-tado no ano 1.913 segundoconsta na pedra labrada sobreo cano, foi rehabilitada nosanos 90 a través da escolaobradoiro renovando a totali-dade da cuberta de madeiraque substituíu a antiga, co-piando e reproducindo ao ori-xinal dita cubrición que na ac-tualidade, precisaban de tra-ballos de renovación dos aca-

bados, para protexer e prolongara vida útil dos mesmos.

As actuacións pasan porunha limpeza do conxunto,mediante máquina de auga apresión, cun mimo especialnos elementos de cantería,nos cales a limpeza realizousedun xeito manual.

Para os elementos de ma-deira se procedeu á limpezacon maquinaria a presión, eacabado con produtos paraprotección e tratamento demadeira, así como o repintadodas barandas de madeira quedan á estrada PO-552.

Esta actuación realizousegrazas a unha achega da De-putación de Pontevedra de8178,64€ a través do PlanConcellos.

Rehabilitado oLavadoiro da Xixolla

Acaba de saír a rúa o libropara nenos "Olivia e o clari-nete máxico" do escritor

guardés Francisco Alvarez Koki, conilustracións do pintor da Guarda,Emilio Baz. A edición é trilingüe,en galego, castelán e inglés.

Francisco Álvarez Koki (A Guarda1957). Escritor galego e animadorcultural. Autor tanto en galegocomo en Castelán. Residente enNova Iork onde fundou o colectivo,Celso Emilio Ferreiro, para espallara cultura galega.

Seus últimos libros publicadosen galego son: (literatura infantililustrada) Un neno na emigración,Vasoiras Barreiro, edicións Fervenza2018.; (poesía ) A memoria daspalabras, edicións Fervenza 2018.; (narrativa ) Ratas en Manhattan,

edicións Sotelo Blanco 2007.En Castelán publicou: (Poesía

infantil ilustrada) El libro de Lou-renzo, Ed. Sial Pigmalión 2018 ;Erótica…2 ( antología de toda apoesía amorosa do autor). Sial Pig-malión 2017. Sombra de Luna SialPigmalión 2015 : Premio Escriduende,o mellor libro de poesía social dafeira do libro de Madrid 2016.

Participou nos seguintes libros:Cuando llegamos (experiencias mi-gratorias). Academia norteameri-cana da lingua espanola. Ediciónde Gerardo Piña. 2020. Escritoresespañoles nos Estados Unidos. Edde Gerardo Piña Rosales. Academianorteamericana da lingua española.Seis narradores españoles en NovaYork, Edicións Dauro Granada 2006.Mapa de Nova York. edicións El

Vigía Granada 2000. Al fin delsiglo ( 20 poetas ) Ollantay Press2000. Geometría y angustia. An-tologia de poetas espanoles enNueva York. Edición de Julio Neirapara a fundación José Manuel LaraSevilla 2012.

Foi editor dos libros: Luna y pa-norama sobre los rascacielos (poetasespañoles en Nova York) Ed. Doconsulado general de Españoles enNueva York. 2019. Rio – Mar. Ediciónda Asociación cultural Piueiro. 2019.

Novo libro para nenos de Francisco Álvarez Koki

Aconcellería de cultura doConcello da Guarda, dentroda programación o as

nosas letras e a Xela Arias, orga-nizou o sábado día 22 de maiounha homenaxe na que participa-ron alumnado e docentes do IESA Sangriña e representantes daAgrupación Cultural Guardesa.

Xela Arias foi mestra no Institutoda Sangriña, e tralo seu falecementoo instituto mantivo viva a súa

figura convocando durante caseunha década o Certame literarioXela Arias.

Os poemas de Xela Arias esti-veron expostos nos escaparatesdos comercios da Guarda, xerandoasí unha ruta literaria pola vila.

O último sábado do mes repre-sentouse no Centro Cultural, unhaproposta escénica baseada no úl-timo libro publicado por XelaArias, Intempériome (2003), ti-

tulado “Vencerse é cousa de setratar”.

Vídeo do acto:https://youtu.be/kUKmwqYDZfE

Homenaxe a Xela Arias